Skip to main content

Full text of "De rerum natura libri sex, ex editione Gilberti Wakefieldi"

See other formats


Google 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scanncd  by  Googlc  as  part  of  a  projcct 

to  make  the  world's  books  discoverablc  onlinc. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  cxpirc  and  thc  book  to  cntcr  thc  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subjcct 

to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expircd.  Whcthcr  a  book  is  in  thc  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  cultuie  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discovcr. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  flle  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  thc 

publishcr  to  a  library  and  fmally  to  you. 

Usage  guidelines 

Googlc  is  proud  to  partncr  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  thc 
public  and  wc  arc  mcrcly  thcir  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  liave  taken  stcps  to 
prcvcnt  abusc  by  commcrcial  partics,  including  placing  tcchnical  rcstrictions  on  automatcd  qucrying. 
Wc  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  Wc  dcsigncd  Googlc  Book  Scarch  for  usc  by  individuals,  and  wc  rcqucst  that  you  usc  thcsc  filcs  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfivm  automated  querying  Do  nol  send  aulomatcd  qucrics  of  any  sort  to  Googlc's  systcm:  If  you  arc  conducting  rcscarch  on  machinc 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laigc  amount  of  tcxt  is  hclpful,  plcasc  contact  us.  Wc  cncouragc  thc 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogXt  "watermark" you  see  on  each  flle  is essential  for  informingpcoplcabout  this  projcct  andhclping  thcm  lind 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatcvcr  your  usc,  rcmember  that  you  are  lesponsible  for  ensuring  that  what  you  arc  doing  is  lcgal.  Do  not  assumc  that  just 
bccausc  wc  bclicvc  a  book  is  in  thc  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countrics.  Whcthcr  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  wc  can'l  offcr  guidancc  on  whclhcr  any  speciflc  usc  of 
any  speciflc  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearancc  in  Googlc  Book  Scarch  mcans  it  can  bc  uscd  in  any  manncr 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  seveie. 

About  Google  Book  Search 

Googlc's  mission  is  to  organizc  thc  world's  information  and  to  makc  it  univcrsally  acccssiblc  and  uscful.   Googlc  Book  Scarch  hclps  rcadcrs 
discovcr  thc  world's  books  whilc  hclping  authors  and  publishcrs  rcach  ncw  audicnccs.  You  can  scarch  through  thc  full  icxi  of  ihis  book  on  thc  wcb 

at|http  :  //books  .  qooqle  .  com/| 


^/^j.  //s 


HARVARD 
COLLEGE 
LIBRARY 


T.  LUCRETII  CARI 


DE  RERUM  NATURA  LIBRI  SEX 


£X  EDITIONE  6ILBERTI  WAKEFIELDI 


CVM  NOnS  ET  INTERPRETATIONE 


IN   USUM    DELPHINI 


VARIIS  LECTIONIBUS 


NOTIS  VARIORUM 


RECENSU  EDITIONUM    ET   CODICUM 


BT 


INDICE   LOCUPLETISSIMO 


ACCURATE  RECENSm. 


VOLUMEN   SECUNDUM. 


T 


-5 .         LONDINI : 

CUBANTE  ET  IMPRIMENTE  A.  J.  VALPY,  A.  M. 

1823. 


££^(9.  /^^ 


H.«VA«0  C0LLE6E  UB«^«^ 


T.   LUCRETII  CARI 


DE  RERUM  NATURA 


LTBER  V. 


ARGUMENTUM. 


I.  LiAUDBs  Eplcnri,  cai  propter  inTentam  et  ezplicatam  philosophiam 
plns  del)ent  hominei,  qnam  Cereriy  Baccho,  Hercuiiy  aliisqne  Divis,  qnos 
grati  venerantnr,  ad  ts.  66.  prsedicat.  ii.  Deinde,  in  vs.  92.  proponit  totins 
libri  argnmentnm,  cnjns  partes  postea  explicat :  et  iii.  ad  ts,  167.  terram, 
mare,  cceiam,  solemi  sidera,  mortalia  docet,  neo,  quod  Stoici  pntarnnt, 
aalmata,  Dei  ipsins  partes,  ant  sedem  et  domicilium  DeoriMn  esse«  qood  vnl- 
gm  existimat,  asserit.  it.  Ne  qnis  mnadnm  a  t>ils  fnisse  llictam,  atqoe 
Ideo  immortaiem  credat,  ad  ts.  236.  varias  rationes  congerit,  tam  a  natnra 
Deornm,  quam  a  vitiis  hujns  mundi,  ductas,  qnibus  probare  conatur,  banc 
compagem  non  a  Diis  constitntam,  et  mortaiem  esse.  ¥.  Ad  vs.  41T.  qna- 
toor  eiementa,  terram,  aquam,  aera,  ignem,  e  qnibns  mondns  constat,  nasci 
et  interire,  et  proinde  mnndum  ipsum  aliqnando  inceptsse,  aliquando  etiam 
perltnmm,  arguit;  variisque  aliis  argqmentis  confinnat,  hanc  compagem 
Bec  ab  seterno  extitisse,  neqoe  futuram  esse  immortaiem.  vi.  Ad  vs.  610. 
agit  de  primo  mnndi  exortu ;  et  singnlis  ejns  partibos,  prout  graviores  aut 
leviores  sunt,  sedes  snas  et  locos  assignat.  vii.  Ad  vs.  619.  roulta  de  coeli 
et  sidernm  motibns  propooit,  at  nihii  certi  decemit :  deinde  docet,  cur  terra» 
eor  tota  coaspages,  quod  corpns  grave  est,  nulli  faodamento  inoixa,  pendeat : 
Bolem  deniqne,  looam,  sidera,  metitnr ;  atqne  iila  neo  majora  nec  minora 
9a$ef  qaam  oobis  apparent,  pronuntiat.  yiii.  Ad  vs.  770.  variaa  ntriosque 
solstitii,  SBativi  et  byemalis,  cansas  reddit ;  qno  modo  noi;  fiat,  cnr  aorora 
solem  prseeedat,  cnr  dies  et  noetes  vicissira  sase  sopereat,  cor  luna  vnltnm 
et  figuram  variet,  cur  denique  sol  ac  Inna  eclipsio  patiantor,  dispotat. 
IX.  Deiode,  a  ccelo  descendens,  herbaram,  arboram,  avittm^  bratornmi  bo* 


574  T.   LUGRBTII  CARI 

nom,  origincs  describit.  x«  Ad  ti .  8S6.  moostra  qaoqae,  matlU  qasdam 
atqoe  imperfecta  aoimalia,  oasci  concedit ;  sed  ChimaeraB,  Centaoros,  Scyl- 
las,  reliqoaqoe  poetarum  portenta,  soaviter  deridet.  xi.  Demom,  a  ts. 
92S.  ad  ts.  1090.  primorom  bominom  Tires,  radem  Titam,  coltam,  Tictttm, 
ingeniom,  mores,  domicilia,  matrimonia,  describit;  et  docet,  onde  sermo, 
▼oces,  et  rerom  nomina.  xii.  Tandem,  post  ignem  in  terras  a  folmioe 
delatom,  cultior  vita  facta  est,  et  victos  mollior ;  pacta  et  fcedera  inie- 
ront  homines,  agros  partiti  sont;  et  pnlcherrimi,  ant  fortissimi,  reges 
constituti  snnt;  at  brevi,  orta  seditione,  respublica  emersit,  ad  vs.  1160. 
XIII.  Inde,*ad  vs.  1940.  dispntat  de  Deorom  metn,  et  ortn  religioois ;  qoam 
di^inae  natnrte,  et  canssarom  natnralinm,  ignofantise  acceptam  reftrt. 
xiY.  Qoe  seqnantnr,  metallorom  ortom,  primas  bellandi  artes,  artis  tex- 
trinae,  agricoltorae,  musices,  et  altarnm  artiom,  ortom  atqoe  progressom 
continent,  osque  ad  finem  libri. 


Quis  potis  est  dignum  pollenti  pectore  cannen 
Condere^  pro  rerum  majestate^  hiisque  repertis  ? 
Quisve  valet  verbis  tantum^  qui  fingere  laudes 

Quit  poUatfaeeri  venua  dignos  potenii  animo  ucundum  digniiaiem  hamm  r«- 
rum,  et  secondam  hac  inventa,  de  qnibos  disputo  ?  Aui  qwe  adeo  dieertue  etif 


^^^^^^^^^^y^^ 


1  palanti  P.  Ald.  Gnrph.  marg.  paUenii$  V.  ed.  Th.  Ra.  pattenti  Bodl.  O. 
Mns.  B.  I.  2.  3.  Cant.  Ferr.  polenti  Gif.  Par.— 2  mtOettatieiiue  repertia  P.  Vind. 
y.  ed.  Ferr.  Tb.  Ra.  Ald.  Bodl.  O.  Mos.  B.  l.  2.  Cant.  Grypb.  Nard.  Bas. 
mtoeaiatii  atque  reperiia  Voss.  vet.  et  L.  B.  Miis.  B.  S.  nudeatau  at^e  v.  Siis. 
—4  vakt  ianium  verMj,  utfingere  Delph.  quiafingere  P.  queiapingere  Gif.  Par. 

NOT^ 

1  Quiapoiiaeai  dignumf  dfcJ}  Qoin-  antem  proseqoitor  eleganter  his  65. 

tomhonc  librum  aospicator  Locretius  primis  vss.  Videtor  autem  non  alteri 

ab  landibos  illios  viri,  qai  sapientiam  philosopho  litare,  qnam  uni  Epicuro 

invenit;  eumqne  non  modo  Diis  at-  gno.    Sicenim  ab  ejosdem  Epicori 

qniparat,    sed    et   Deom    appellat.  laodlbos   tertiom  librom   ioceperat. 

Qoippe  cnjos  bsBC  inventa  divinaplns  Sic  jam  infra  vs.  56.    Epicorom  saoe 

hominibus  profoerint,  qoam  aot  Ce-  notat,  cojos   hic  vestigia  ingressns 

reris  ac  Bacchi  reperta,  ant  Hercolis  doctrinam  explicat. 

tot  ac  tanta  facinora;  cnm  ant  haec  8  Qttt[uO  fingere]  Lambinns,  Qiiis 

omnia  mortalibus  pamm  ntilia  sint,  fingere,  Parens,  Qiiets  pingere :  Qimm, 

aot  sine  his  vita  bene  degatnr:  Sapi-  snpp.  verhia,  Alii,  Quiafundere,  Bene 

entia  vero  omnino  sit  ntiiis,  sine  qua  aatem,Ftfigere,  h.  e.  adnmbrare,  com- 

non  bene  vivatnr,  tnm  qnia  fogat  ab  ponere.    Sic  Cicero  de  amic.  diait, 

animis  vitia,  cnm  qnia  remm  naturam  *  Fingere  sermonem  ad  volnptatem 

omnem  revelat,  ac  de  Diis  immortali-  aUerius/ 
bos  plorima  mortales  edocet.    Hsec 


DB  RBRUM  NATURA   LIB.   V. 


575 


Pro  meritis  ejos  possit,  qni  talia  nobis, 

Pectore  parta  suo  quaBsitaque,  praemia  liqnit  ?  5 

Nemo^  ut  opinor,  erit^  mortali  corpore  cretus. 

Nam^  si,  ut  ipsa  petit  majestas  cogn^ita  rerum, 

Dicnndam  est,  Deus  ille  fuit^  Deas^  inclute  Memmi ! 

Qui  princeps  vit»  rationem  invenit  eam^  qace 

Nnnc  adpellatar  Sapientia ;  quique  per  artem  10 

Fluctibus  e  tantis  vitam^  tantisque  tenebris, 

In  tam  tranqaillo,  et  tam  clara  luce^  locavit. 

Confer  enim  divina  alioram  antiqaa  reperta : 
Namque  Ceres  fertur  fruges^  Liberque  liquoris 


«#  queat  ccmponere  dUtU,  proMi  par  e$t,  Umdee  tiltKt,  qui  reliqmt  mMm  tanta  mai- 
«era,  qiin  peperit^  et  tnveeiigavit  sagaci  eaa  mente  7  NuUiUf  ut  puto^  qai  ortue  eit 
de  hauano  corpore,  Namauef  ei  loqneudum  eet,  prout  ipea  dignitae  nota  rerum 
poetuJat,  h  iUe  /uit  Deue^  Deue,  inqaam,  o  pradare  Memmi^  qui  primu»  reperit 
eum  madum  vhoendif  qui  nune  vocatur  Sapientia ;  et  qui  per  miram  dieeiplinam 
posmt  intam  t»  tranquilUtatef  et  in  eptendere  adeo  eptendido^  postquam  eripnit 
eam  e  tantie  tempeetatibuSf  et  e  tanti»  obeeuritatihu»,  Etenim  eompara  dwina 
priaea  iuueiUa  aUarum  rerum  cum  istis.    ScUieet  Ceree  dieitur  prima  doeuieee  ho' 


qttte  Fab. — 4  quia  pro  qui  Voas.  L.  B.  quie  P.  Ald. — 7  Nem»  P.  Ald.  Orypli. 
eicut  V.  ed.  Bodl.  Tb.  Ra.  Mns.  B.  2.  eeu  ut  P.  iii  not.  sic,  eraso  voc.  seq.,  Mns. 
B.I.  eitut  Mns.  B.  3.-8  eet  deest  Mus.  B.  2.  ipeefuU  Gif.  Par.  Delph.  Cont. 
Voas.  vet.— 9<am  pro  eamV,  ed.  Tb.  Ra.~lO  appeUetur  V.  ed.  Th.  Ra. qnippe 
per  Mns.  B.  2.  Cout.— 1 1  cantie  V.  ed.  Tb.  Ra.~12  tranquiUti  Mos.  B.  1.  vocavit 
Vosa.  Tet.  et  L.  B.  Sus.  Voss.  marg. — 1S  Cum  fet  V.  ed.  Tb.  Ra.  Ulorum 
Bodl.  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  H.  ts.  deest  Mns.  B.  S. — Hjrugeeque  Voss.  L.  B. 

NOT^ 
5  Parta . . .  quaeUaque,  tfc,']  Sic  lo-     Tivendi  viam  demonstrasse  ;  iii.  2.  et 


cntQS  estiii.  420. 

7  NoM,  «t,  «1,  ^c.]  Dactylns  est, 
necfit  elisio.  Quod  farailiare  est  Ln-^ 
cretio. 

8  lUellpee"]  Lambinns  legit  ttf«. 
JfMHNt]  Qnis  fuerit  Memmins  dic- 

tom  est  a  nobis  i.  26. 

0  Priiic€pt]  Primns.  Sic  i.  95. 
Porroexhoc  loco  mnlti  colUgnnt  non 
£|»icunim  intelligi  hic  a  Lncretio  : 
led  alinm  antiqniorem,  sive  Pythago* 
ram,  slve  Socratem,  sive  Tl»letem, 
ant  alinm  e  septem  Sapientibns.  Ita 
FirmiaDQS  de  falsa  sap.  iii.  14.  Ve- 
mmjam  bisatqne  iterum  Lncretius 
prvdicaTit  Epicumm  primnm  nobis 
renun  natnnm  ezprorarisse  beateque 


1.06. 

12  In  tam  trunquiUOftpe.']  Sic  dici- 
tnr,  ^esse  in  tranqiitUo,'  'ferri  in 
tranquiliom.'  Loclll.  Sed  vide  quam 
bene  paria  paribns  reddat,  e  flucti- 
bns,intranquillo:  e  teiiebris,in  clara 
Ince. 

IS  AUorum']  H.  e.  aliarnm  remm, 
aliaram  vitss  commoditatnm,  qnas 
alii  invenerant.  Ceteris  antem  in- 
ventis  antiqnis  prsKfert  sapientiam, 
qnn  nna  plus  ceteris  rebns  faciat  ad 
bene  beateqne  vivendum. 

14  Ceree]  Frugnm  inventriz  ac  Dea 
fertur.  Virg.  Oeorg.  1. 147.  *  Prima 
Ceres  ferro  mortales  vertere  terram 
In8tituit/&c.  HinCytestibnsVarrone, 


676 


T.   LUCRBTII  GARI 


Vitigeni  laticein^  mortalibos  instituisse ; 
Quom  tamen  hiis  posset  sine  rebus  vita  manere ; 
Ut  fama  est,  aliquas  etiam  nunc  viTere  genteis : 
At  bene  non  poterat  sine  puro  pectore  viyi. 
Quo  magis  bic  merito  nobis  Deus  esse  Tidetur : 
£x  quo  nunc  etiam,  per  magnas  didita  genteis, 
Dnlcia  permulcent  animos  solatia  vitffi. 
Herculis  antistare  autem  si  facta  putabis^ 


15 


20 


mnui  agitei^  et  Baeduu  Uquorem  Jbamont  qmMex  tUe:  qitamm  tammi  tUa  po- 
terat  exktere  abeque  hie  rebmty  vdati  rumor  eetqaoMdam  natianetjam  mmc  degere 
sine  iif .  Verma  naapoterai  beae  degi  abeqae  Ubero  carde,  Qmeeirca  eo  difpiAu 
videtar  mbit  Deutikaberi  iUe,  a  quo  tun  euama  lemmdaa  mta  Jam  maac  ditperea 
per  magnat  mUionee  demaiceni  mentee  Imnianai.    iSi  vero  credee  prudare  geeta 


Uber  V.  ed.  Tb.  R».— 15  Fhrigini  latione  V.  ed.  Tb.  R«^16  moaere  V.  ed.  Tli. 
Ra.~18  Deest  Bodl.  Ut  Sns.  bane  P.  Ald.~19  H.  ts.  et  teq.  deauot  Bodl. 
^20  dedUa  P.  Vind.  O.  Miit.  B.  2.  S.  Cant.  Ferr.  Tb.  Rm.  Ald.— 21  «miiiiuii 
Vo88.  vet. — 22  tefacta  V.  «d.  Tii.  Ra.  putabat  Voii.  ▼et,  sed  puiubit  sopertcr. 

NOTiE 


Cicerone,  et  Amobio,  dicta  est  Ce- 
res,  qaasi  Oereiy  qnod  lalntariam 
seminom  frngem  gerat,  ot  ▼erbis  Ar- 
nobii  lib.  iii.  utar. 

lAber']  BacchtUy  qni  primus  Tini 
ututa  reperisse  fertur ;  et  quero  Li- 
berom  dictom  refert  Plutarcbos  in 
quaest.  cent.  vel  qoia  potantibns  li- 
bertatis  patereztat :  vel  qnia  libamen 
pnebuit :  vel  quia  Xiber  dictnt  est  a 
libera  Biaotia.  Sic  Horat.  Od.  iii. 
21. 

Liquarit  ViHgeni  latieem']  H.  e.  ▼!• 
nnm. 

17  Ut  /ama  mI,  ifcJ]  Sic  Diodoroi 
Sicnlos  III.  narrat  de  iis  populis»  qui 
oram  sinns  Arabici,  et  Troglodyticam 
regionemy  et  ^thiopiam  Anstralem 
inooinnt,  qnoram  alii  piscibnt  et  tea- 
tndinibnsy  aiii  radicibns»  alii  fron- 
dibns,  aeminiboB,  at  fructibns  arl>o- 
roroy  aiii  iocustit  vescnntnr,  neqne 
frugum  aut  vini  asnm  novemnt.  Igi* 
tur  sine  paneetvinobenepotestvivi: 
at  sine  sapientia  non  potest.  *  Sapi- 
entia  enim/  inqait  Cicero  llb.  i.  de 


Fin.  *  eat  nna,  qnse  mmstitiam  pellat 
ex  animisy  quse  nos  ezborresoere  ne- 
tn  non  sinat,  qna  prseceptrice  in 
tranqoillitate  vivi  potest  omniom  cu- 
piditatum  ardore  restincto.' 

18  Sine  puro  pectore']  Sine  sincero 
acjiliero  corde;  qnia,  ut  ait  Hora- 
tiusy  'Sinceram  cst  nisi  vas,  quod- 
eumque  infnndis  acescit.'  Ita,  nisi 
sinceram  cor  habeas  mentemqae  pa» 
ramy  non  poteris  beate  ac  tranqnilie 
vivere.  Mentem  aotem  pnram  at 
habeaSy  *  adbibenda  est  sapientia/  nt 
ait  Cicero  i.  de  Fin.  *  qn»,  et  terrori- 
boi  cnpiditatibnsque  detractis,  et  om- 
nium  faisaram  opinionnm  temeritate 
derepta,  certissimam  se  nobis  dncem 
prsebeat  ad  voluptatem.'  Itaqoe  pa- 
rnm  pectns  vocat,  qnod  reram  igno> 
ratione  non  torbetnr,  nec  erroribo» 
obnozium  sit.    Sic  vi.  44.  infra. 

19  Hic]   Nempe,   Epicnras :  vel 
aliosy  si  malneris. 

21  Dukia  . . .  folalta  oite]  Sic  tu 
4. 

22  Hereakt  aaiiatartj  ifc.]  OU  16. 


DK  RBRUM    NATURA   LIB.   V. 


677 


Longias  a  vera  multo  ratione  ferere. 
Quid  NemeaBus  eDim  nobis  nunc  magnus  hiatns 
lUe  leonis  obesset,  et  horrens  Arcadius  sus  ? 
Detiique,  quid  CreUe  taurus,  LemaDaque  pestis, 
Hydra,  venenatis  posset  yallata  colubris  ? 


35 


HeraiUt  frasture  his  rebnty  profeeto  Umfe  pr§eid  aberrMt  a  veriiaie  reL 
Qmd  eiiMi  jam  nmu  iUe  ingens  riciw  kenit  Nemeai  noceret  nobia,  aui  aper  hoT' 
rendus  ArciMnB  ?  Demmm  qmd  taurue  Candue,  ei  exiHum  Lemaumy  Dempe  Hy- 
dra  eircameineta  etiam  eerpeniilmi  venefteie,  pottet  nnnc  noeere  nafnt  7  Aui  quid 


*^^  ^^^^»^^>^<» 


— ^2S  hngeraiione  Mos.  B.  2.  rrferre  Vo88.  vet — 1^  Nement  Vind.  Mns.  B.  S. 
ve  wuut  V.  ed.  Th.  Ra.  Nemiteut  Ald.— 36  abettet  Vind.  V.  ed.  Mun.  B.  3. 
Ferr.  Th.  Ra.  abett  Mna.  B.  2.-26  cret  taurut  Uenea^  V.  ed.  Tb.  Ra.— 

NOT^ 


▼88.  icqq.  Herculis  aliquot  memorat 
labores,  qnos  eo  magis  poftponendos 
ait  inTentis  sapientiae,  qno  anima  prsB* 
statcorpori.  Hercoles  enim  monstris 
qnidem,  qn»  corpori  nocerent»  mor- 
tales  feliciter  liberavit :  at  Epicnrus, 
qni  primns  per  artem  mortales  e- 
docoit  sapientiam,  mentes  omnibns 
terroribns  ac  cnpidilatibns  solvit, 
qnse  beate  Tivere  non  sinunt :  metum 
pepnlit  ez  animis,  qno  percnssi  ez- 
borrescimns :  errores  di^ecit,  quibns 
▼itie  bnmanse  lieatitudo  vexatur»  nt 
ait  Cicero  de  Fin.  i. 

AnHtiare']  Antecedere. 

92  Pererel  Alii,  fererit :  idem. 

S4  Nemtenmkiaiutltonui]  Peripbra- 
sis  ;  i.  e.  leo  Nemesens.  Hic  est  ▼• 
intcr  Hercnlis  labores ;  nnmerantur 
enim  xzxiv.  prsecipni»  Sciiicet  erat 
in  syiva  Nemesea,  prope  Cleonas  Ar- 
giflft  nrbem  in  Peioponneso»  immanis 
leoy  qnem  cnm  neqne  sagittis  neqne 
impacta  ciava  interficere  posset  Her- 
cnlesy  nngnibns  apprehensnm  dis- 
secnit ;  ejnsqne  pellemy  quse  neque 
saao  neqne  ferro  erat  penetrabilisy 
in  yestem  sibi  assumsit  ac  pro  insig- 
ni  gestavit.  Sic  Piant  in  Pers.  Sic 
Diodor.   Sic  Virg.  JEn.  tiii. 


26  AreadvuM  sas]  Hic  fnit  vii.  labor. 
Neqne  enim  ordinem  servat  Liicre- 
tins,  sed  prttcipuos  tantnm  Hercnlis 
labores  ennmerat.  EratigiturinEry- 
mantho  Arcadiae  monte  horrendus 
aper,  qui  omnia  vastabat ;  huncvivam 
cepit  Hercnles,  et  ad  Eurystheum 
Mycenomm  regem  attuiit. 

26  Creiet  faicriis]  Hic  fuit  ix.  labor. 
Hnne  antem  tanrum  agros  Creten- 
sinm  popniantem  etiam  vivnm  ad- 
dnxit  Hercules  ad  Enrysthenm.  Aiii 
fabulantnr  immissnm  in  Cretamfiiisse 
a  Neptnno,  qnem  Minos  Cretse  rex 
offenderat.  Alii  tanrnm  fnisse  illumy 
qniEuropam  Minois  matrem  transtu- 
leratin  Cretam:  aiii  tanrnm  cojns 
amore  insanierat  Pasiphae  Minois 
nxor.    Virg.  JEn.  vi» 

27  Hydra .  • .  •]  Lernaea  pestis.  Hic 
fnit  iii.  iabor.  Erat  serpens  in  aquis 
et  terra  vivaz,  cni  nomen  Hydra  fuit 
ab  tSbttf,  *  aqna ;'  degentem  hunc  in 
Lema  palndey  Mycenas  inter  et  Ar- 
gos,  capitibus  septem,  vei,  nt  alii  vo- 
iant,  quinqnaginta  aut  centnm^  terri- 
bilem  ;  qnorum  nno  abscisso  duo  re- 
nascebantnr:  admoto  tandem  igne 
ad  singnla  capita  interfecit  Hercn- 
les. 


Delph.etVar.Clat. 


Jjucret. 


2  O 


578 


T.   LUGRUTII   CARI 


Qaidve  tripectora  tergemini  vis  Geryonai, 
Et  Diomedis  equei,  spirantes  naribus  ignem, 
Thracia,  Bistoniasque  plagas^  atqne  Ismarapropter? 
Tanto  opere  obficerent  nobis  [nncisque  timendae 
Unguibus^  Arcadiao  volucresj  Stymphala  colentes  ? 
Aureaque  Hesperidum  servans  fulgentia  mala. 


80 


tripUx  torporea  foientia  tripUeia  Genfoni»,  aui  equi  Diomedit  exhalante»  flammam 
naributtjujeta  Tnraciam^  et  regionee  Bietonias^  et  lemara  ;  aut  aves  iliae  ArcaduB 
hamatis  unguUnu  metuendcBf  qua  ineolebani  Stymfhala,  adeo  jam  noeerent  nobie  ? 
Aut  quid  horrendue  draeo  ilie  constans  ingentt  corporej  eomplexu»  tnmenmar' 


^»^^^*^*^^** 


28  trvpee^eirie  Mns.  B.  2.  woque  Geryona  me  P.  Ald.  Orypb.  marg.  Bas.  marg. 
vie  Geryona  Vind.  V.  ed.  O.  vie  Geryonis  Mns.  B.  8.  vie  Geryomea  (>int.  terge- 
nwnutfe  Geryona  Mas.  B.  1.— 80  Thracen  P.  Vou.  L.  B.  Ald.  Bip.  Thracem 
Delph.  Bieconiae  Vind.  Universa  exempl.  n  P.  excipias,  h.  tb.  seqoenti  post- 
ponnnt.  Seqq.  dnos  omittit  Vidd.  et  omnes  aiii  praeter  P.  vs.  integrnm  unci- 
nis  cancellatnm  non  agnoscnnt.— 81  officeret  P.  O.  eMcerent  V.  ed.  Ferr.  Th. 
Ka.  Mns.  B.  2.-88  etruan»  pro  eervan»  \,  ed.  Th.  Ra.— 84  tii  manu  Cant.~ 

NOTiE 


28  Tripectora']  Adject.  tripcctomSy 
a,  nm,  pro  tripector ;  sic  Prndentins 
dixit,  unicolorns  pro  unicolor ;  et  ver- 
sicoloms  pro  versicolor. 

Geryonatl  Oeryon» ;  dicitnr  enim 
Oeryo,  onis :  et  Geryones,  a*,  vel  is. 
Hic  fnit  XVI.  labor  Hercnlis.  Erat 
antem  Oeryo  Hispanornm  rex  non 
nna  sna  vi,  sed  et  dnoram  fratrom 
viribus  corporis  potens :  unde  tripec- 
toraSytricorpor,  triceps,  et  teramplus 
a  poetis  dictns  est.  Virg.  Xn.  viii. 
202.  Horat.  Od.  i.  14.  Pansan.  et 
Diod.  Sicnlus  iv.  Hunc  autem  regem 
bello  snperavit,  ejnsqoe  armenta  ab- 
duxit  Hercules. 

20  Diemedi»  equei^  ^rc.]  Hic  foit  vi. 
labor.  Diomedes  Thracis  rex  erat, 
qni  eqnos,  ut  ait  Diodoros  citatus, 
non  horreo  aot  avena,  sed  humano 
sangnine  et  carae  pascebat,  ut  fero- 
ciores  forent.  Illam  devictnm  Her« 
cnleseqnis  propriis  dedit  in  pabnlnm. 
Sic  Virg.^n.  x. 

80  Thracia  ....  propter']  H.  e.  juxta 
Thracem,  seuThraciam.  Erat  enim 
Thrax  Diomedes. 


Bietoniaeque  plaga»']  H.  e.  regiones 

Thracitp,  ab  nrbe  Bystonia ;  vel,  nt 

aliis  placet,  a  Bistone  stagno.    Ex 

quo  Thraces  dicti  sunt  Bystonides, 

apnd  Horat.  Od.  ii.  10. 

I»mara]  Plnr.  neut.,  in  sing.  vero 
Ismarns ;  mons  est  Thracie. 

82  VolucresStymphalaeolente»]  Hic 
fnit  viii.  lal>or.  Stymphalns,  sing. 
mascul.,  at  plnr.  Stymphala,  oram, 
neutr.  Nomen  est  et  orbis,  et  mon* 
tis,  et  paludis  in  Arcadia.  In  hac  pa- 
Inde,  ant  montey  aves  erant  magni- 
tndine  groibns  pares,  figura  ibibos 
similes  :  rostra  habebant  ita  solida, 
nt  ferram  penetrarent ;  has  sagittis 
confixit  Hercoles,  testibos  Paosania 
et  Catnllo  :  teste  vero  Diodoro  8i- 
cnlo  IV.  ahenei  crepitacnli  sonitn  fn- 
gavit. 

88  Aureaque  Hesperidnim^  ^»]  Hic 
fnit  xiY.  labor.  Hesperides  Hesperi 
filic  tres,  £gle,  Arethnsa,  et  Hespe- 
rusa,  habntssedicuntnr  hortos  nemoro 
aurifero  pretiosos,  in  qnibus  Draco 
pervigil  nrnla  aurea  cnstodiret.  Hnnc 
iaterfecit  Hercoles,  aureaque  mala 


DB   RBRUM   NATURA   LIB«   V.  579 

Asper,  acerba  tnens^  inmani  corpore,  serpens, 
Arboris  amplexns  stirpem,  quid  denique  obesset^  35 

Propter  Atlanteum  litus,  pelagique  severa^ 
Quo  neque  noster  adit  quisquam,  necbarbams  audet? 
Caetera  de  genere  hoc  quce  sunt  portenta  perempta^ 
Si  non  victa  forent,  quid  tandem  viya  nocerent? 
Nibil,  ut  opinor ;  ita  ad  satiatem  terra  ferarum  40 

Nunc  etiam  scatit,  et  trepido  terrore  repleta  est, 
Per  nemora^  ac  monteis  magnos^  sylvasque  profundas : 

borii,  imhi«n$  aeerbe,  ouU^IUm  mtna  mala  tandem  jam  neeerH  Mhh  juxia  oram 
Aikmtitamy  et  erudHe  mare,  in  qua  loca  nemo  natirum  pn^ectu»  est,  ne^  exteru» 
quisqaain  auderet  adire  ?  Si  omnia  monttra  hi^ua  generie^  qua/uerunt  interfecta^ 
flo»  jam  eseent  euperatay  quid  demum  vitentiaium  obeaeent  nobit  i  Nihil,  «f  fmto. 
Adeo  terrajam  UMnc  abundatferis  ad  tatieiatem,  et  pUna  est  Iwrrore  tremendo  per 
tylvoM  et  per  magnoe  montee  ae  per  eaUu»  aUiMnmos :  qua  tamen  loca  fugiendi 


S6  ArheribuM  V.  ed.  Tb.  Ra.  «ttrpm  Vind.  H^tee  P.  Ald.  eerpen»  V.  ed.  Moi. 
B.  8.  3.  Th.  Ra.  etipee  Ferr.  etirpee  Mas.  B.  1.  Cafit.  deest  O. — 36  Oceanum 
fropter  P.  Viad.  V.  ed.  Bodl.  Mas.  B.  2. 3.  Orypb.  Nard.  Bas.  Ferr.  Tb.  Ra. 
Ald.  Propter  Atianeum  Vos».  vet.  et  L.  B.  et  pro  var.  lcct.  Atianeam  Vosa. 
▼et.  Propter  Aeianeum  O.  Propter  Aeeianeum  Miis.  B.  1.  Propter  Adianeum 
Cant.  JEctianeum  Vons.  marg.  Ailaniarum  Delpb.  latum  pro  Uttu»  P.  in  not. 
pelagique  Grypb.  Nard.  Bas.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Bodl.  Voss.  marg.  V.  marg. 
1.  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra.  Ald.  pelageque  edd.  Tnlg.  sonora  P.  Vind.  Mus.  B.  3. 
BodL  Gryph.  Nard.  Bas.  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.— 37  wec  Vind.  V.  ed.  O. 
P.  Mos.  B.  2.  3.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  neque  vnlg.— 39  Non  eic  Bodl.  Sed 
mou  Voss.  Tet.  et  L.  B.  vincta  vel  juncta  V.  ed.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Cant. 
Ferr.  Tb.Ra.giit  tandem  P.  V.  ed.  Bodl«  O.  Cant.  Th.  Ra.  Ald.-^O  eatietatem 
Cant.— 41  eeatet  O.  Mns.  B.  1.  Grypb.  teniit  V.  ed.  Bodi.  Mos.  B.  2.  Ferr.  Tb. 

NOTiE 

sostnlit.    Diodor.    Virg.  £n.  iv.  et  \^;  qno  pariter  utitur  vi.  619.  *At 

alii  poets.  pelage  molta  et  late  snbstrata  vide- 

34  Aeerba']  Acerbe.  Sic  mntna  pro  mus.'    Scilicet,  nt  Tempe,  Cete.  Sie 

mntno.    I.  e.   acerbo  aspectn  into-  Manilios  ii.  90.  '  Atque  hmc  seditio 

ens.  Sic  Virg.  Qeor.  iii»  <Asper  acer-  pelage  nonc  sidere  Lonse  Mota  te- 

ba  sonaas.'  net.'  Ut  bene  castigavit  doctissimns 

36  Stirpem}  Troncum.  vir  Petros  Daniel  Haetius  ad  nos- 

36  AtUmtteum  JUu»]  H.  e.  ea  oceani  tram  editlonem  Manilianam. 

pmrs,  qnse  Manritaniam  ab  occaso  al*  37  Barbaru»]  Ezteros,  qoivis  alios 

loit :  ita  dicitor  ab  Atlante  monte,  non  Roraanns. 

qoi  eam  oceani  partem  respicit  40  Ad  »aiiatem'\  Sic  vs.  1390.  et  if . 

POagique  {j^daget^e']  eevera]  Maria  102.  H.  e.  valdey  abnnde. 

non  navigabilia,  et  qnae  navigantibos  41  SeatH]  Pro  scatet,  tertise  cott< 

infesta  sont.  Sic  iy.462.  dizit,  <Se-  jog.   Sic  fervo,  is,  pro  ferveo,  es« 

vera  silentia  noctis.'    Pelage  autem  Sicinfra  vss.  697. 960.  et  vi.  890. 
uidecUnabile  est  nomeny  Grsece  r«- 


580 


T.   LUGRBTII    CARI 


Quas  loca  vitandi  pleramque  est  nostra  potestas. 
At^  nisi  pnrgatum  est  pectus^  quao  praelia  nobis, 
Atque  pericula^  snnt  ingratiis  insinuandum  ? 
Quantao  tnm  scindunt  hominem  cupedinis  acres 
Solicitum  curse  ?  quanteique  perinde  timores  ? 
Quidve  superbia,  spurcitia,  ac  petulantia,  quantas 
Ecficiunt  clades  ?  quid  luxus,  desidiasque  ? 

Haec  igitur  qui  cuncta  subegerit^  ex  animoque 
Expulerit  dictis,  non  armis^  nonne  decebit, 
Hunc  hominem  numero  Diyom  dignarier  esse? 
Quom  bene  prcesertim  multa,  ac  divinitus^  ipsis 
Jam  mortalibus,  e  Divis^  dare  dicta  suerit^ 


45 


50 


9ape  noHra  tstfBunUoi,  Verumf  «t  pechti  non  €&!  purum,  qua  eertamina,  et  qnm 
dtfcnfirifMi  guni  nobie  etiftm  invitis  eubeunda  t  Quam  ma^^a  aolieitudinei  aeutm 
empiditatiM  diicerpunt  anxium  kominem?  et  puan  magni  eimititer  metui?  Ant 
pnd  ambitiOf  iordei,  Zofciota,  quam  magnoi  ealamitatei  proereant  homini  ?  Quid 
kuBWrleiyae  iegniiiei?  Ergo  quieumque  vieerit  et  ejeeerit  ex  mente  bominnm  htee 
emmia  Mr6i«,  ihmi  armi»^  nan^e  cowoenieni  erit^  fU  ii  homo  dignui  eii^  qm  reeeU' 
aaiur  uiter  Deoi?  Pracipue  quoniam  comuetirii  docere  imi^  m  ae  divinitui 


»*»#iO»»i»*i^»*l»^ 


Ra.  itnei  Gryph.  marf .  Bm.  roarg.  P.  Ald.  itarei  V.  marc.  1.— 44  Ac  P.  V. 
ed.  Th.  Ra.  Ald.  quoque  pretUa  O.  Mas.  B.  1. — 45  iune  tngraiii  Bodl.  Mo8. 
B.  1.  2.  et  edd.  valg.  eii  hignaii  Glf.  L.  B.  u  inrinuani  dmn  Vost.  marg. — 40 
teM  icindMni  P.  Vind.  Vou.  vet.  et  L.  B.  Cant.  Ald.  qum  ocinduni  V.  ed.  Th. 
Ra.  ciMi  icindmnt  Ferr.  comcinduni  Bodl.  O.  Mas.  B.  1.  eftani  ictiidinif  Maa. 
B.  8.  cupidinei  Vind.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  eupedinei  Vost.  ?et.  et  L.  B.  Bat. 
euppidiniique  Cant.— 47  ^<icif mii  V.  ed.  Th.  Ra.--48  ipicrciH«<  omisso  ae 
Lamb.  etalii.— 49  deeidiaque  P.  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mns.  B.  1. 
Cant.  Ald.  dendieique  Mns.  B.  2.  et  edd.  valg.  demdia  equi  Vind.  V.  ed.  Th. 
Ba.  deiidiaiequi  Mus.  B.  8.  dmdia  aqua  Ferr. — 60  eub  egrU  V.  ed.  Th.  Ra. — 
61  decehai  Sas.— 6S  hone  P.  Ald.  if>ra  Delph.~64  Jam  mortaUbui  P.  Vind.  V. 
ed.  Voss.  L.  B.  Mas.  1.  2.  S.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Bas.  marg.  In  mortalibui 


NOT^ 


44  Purgaium']  Parnm  vs.  18. 

46  /iiiiiiiiaiidiaii]  Hellenismas,  pro 
insinaanda;  h.  e.  loeoDda.  Sic  i. 
lll.et  alibi  passim. 

46  Cirp«diiii«]  CnpidiUtis.  Sic  i. 
1081.  III.  1008.  IT.  1088.  et  yi.24. 

61  i^Toii  armii]  Non  ferro,  at  Her- 
cales. 

62  Himc]  Nempe  Epicnram,  at  mo- 
nui  sapra  ts.  1.  not.  de  qao  iii.  snb 
initium,  £t  i.  67.  et  seqq.    Neqne 


enim  solam  d«  rebas  Physicis  scrip- 
serat  Kpicaras,  sed  et  de  Ethicis. 
Qose  aotem  de  Pbysicis  scripsit,  ea 
psne  integra  remanseront  Laertil 
stodio  ac  cura.  Qoae  vero  de  Ethicis, 
▼ix  reliqoa  sant  nonnolia  in  epistolii 
illios. 

XNjgiMricr]  Poetice,  pro  dignari. 

64  Jam  mortalibui  [laimortabW] 
Pro  immortalibns»  roetri  causa. 

0ar<dtcta]  Docere. 


DB   RBRUM   NATURA   Llfi.   T. 


681 


Atque  omnem  reram  nataram  pandere  dictis. 

Qaoius  ego  ingressas  vestigia,  dum  rationes 
Persequor ;  ac  doceo  dictis,  quo  quaeque  creata 
Foedere  sint,  in  eo  quam  sit  durare  necessum ; 
Nec  validas  valeant  cevi  rescindere  I^es. 
Quo  genere  in  primis  animi  natura  reperta  est, 
Nativo  primum  consistere  corpore  creta; 
Nec  posse  incolomem  magnum  durare  per  asvom : 


55 


eo 


qnidem  nMt  de  Dtit  immorialibui  ;  et  mamfeiUare  verbU  wneermm  nrum  m- 
imwm,  Cujue  homuiia  Bemitiu  ego  eecuiMM  sum,  dum  pergo  trueUre  maieriam 
4^»y  ae  demmtiro  verbU,  qiuam  neceke  eit  rei  cunetas  permanere  in  ea  eonecrdia, 
qua  proereatafiterini;  ei  qnod  nequeani  deeiruerefirmai  leget  iemporie.  Quo  in 
gemere  preeoirtim  primo  natura  animi  inventa  est/uisee  procreata  de  moriali  eor- 
pore:  mee  poeoe  eaiva  pefmamre  per  longum  tempue;  verum  inkigine»  eouueicere 


»»»^^^«»^^>»^<»^ 


Cant.  ImmortaUbui  O.  et  edd.  vnlg.  de  divie  Lamb.  et  aiiL  fiterit  Th.  Ra.- 
nmnc  rationet  P.  et  edd.  valg. — 67  ProsequorV,  marg.  1.  quaque  V.  ed.  Th.  Ra. 
—68  sie  dwrore  V.  ed.  Th.  Ra.— 59  <m  vaUani  Miis.  B.  1.  et  edd.  vnl^.— 60 
«miiui  V.  ed.  Th.  Ra.  animm  P.  Ald.^1  primo  Bip.  creata  Canf.— 6S  vsedh' 
mam  P.  Ald.  incobunen  Vind.  tn  cotumen  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  ineelum^m  Bodl. 
VoM,  L.  B.  O.  Mnt.  B.  1.  S.  Cant  mneuhm  eei  Vom.  vet.  tii  htcem  Mnt.  B.  2. 

NOTiE 


S6  Pandere']  Sic  1. 127.  <  et  remm 
natnram  expandere  dictis.' 

66  Quabm  ego  ingresaus^  4pc.]  His  86. 
▼ss.  seqq.  proponit  jam  libri  hnjus 
argomenta,  qu»  cnm  his  qnss  libro 
tertio  et  quarto  docnit,  apte  con- 
nectit.  Com  enim  ex  Epicnri  doc- 
trina  dispntet  de  remm  natnra  ac 
asortali  exortu,  prius  hactenns  de 
■oimc  et  animi  natora,  taoqnam  de 
prsdpnis  ac  nobilioribns  rebus  do« 
cnit :  nunc  Tero  de  mnndo,  atque  de 
mondi  partibnsy  terra,  mari,  coelo, 
deque  rebos  omnibns  qose  in  illis 
cootinentory  ex  ordine  dispntatnrus 
ett.  Itaque  mundum  de  novo  factum, 
mortalemqne  fntnrumy  seque  ac  sin- 
gnlas  partes,  nnnc  probare  intendit. 
Prspterea  poHicetor  se  traditurum 
qua  lege  coierint  atomi  ad  terrs, 
odi,  maris,  sidemm,  solis,  ac  Innse 


generationem.  Tnm  qua  ratione  ani- 
mantesy  qnss  nullo  antea  tempore 
erant,  natss  ftierint.  Demnm  unde 
orta  sit  nominum  irapositio  rebus; 
nnde  varius  Deorum  metos  animis 
mortalium  incussus;  et  qua  vi  sol, 
luna,  ac  sidera  feranturyne  forte  hsee 
▼olvi  eredamns  aliqua  Deomm  po- 
tentia,  qnos  otiosos  esse  ▼nlt,  secre> 
tos  a  rebus  nostris,  ac  secaram  agere 
Titam.  Qnse  quidem  omnia,  si  bene 
memineris,  initio  libri  primi,  com  to- 
tius  operis  sui  nniTorsam  proposnit 
materiam,  rite  polUcitus  erat,  nempe 
a  vs.  60.  ad  vs.  64.  et  iteram  a  vs.  188. 
ad  vs.  UO. 

ii^resfiis]  Snpp.  snm. 

60  Repertd\  Nempe  lib.  iii.  in  qno 
mortales  animas  esse  docnit. 

62  Necposse  Uuolomemf  IfeJ]  Sioiii. 
606. 


582 


T.    LUCRBTll   CARI 


Sed  simalacra  solere  in  somnis  fallere  mentem, 
Cemere  qaom  yideamar  eam^  qaem  vita  reliquit. 
Qaod  saper  est^  naac  hac  rationis  detalit  ordo, 
Ut  mihi  mortali  consistere  corpore  mandam, 
Nativamqae  simal,  ratio  reddanda  sit^  esse : 
Et,  qaibas  ille  modis  congressas  roateriai 
Fandarit  terram,  coelam,  marci  sidera,  solem, 
Lunaiqne  globum :  tum,  quae  tellure  animantes 
Exstiterint ;  et^  quae  nuUo  sint  tempore  natae : 
Quove  modo  genus  humanum  variante  loquela 
Cceperit  inter  se  vesci  per  nomina  rerum : 
Et,  quibus  ille  modis  Divom  metus  insinuarit 
Pectora,  terrarum  qui  in  orbi  sancta  tuetur 


65 


70 


75 


deHper$  animitm  aoportf  qwmam  tfidemur  vufire  iliHm  guem  tiiu  deeermi.  Qm&d 
sntcin  retUtf  wrdo  materia  jam  dedvxii  me  eOf  vt  eoMea  dandu  $it  mihi  mmd¥m 
eonetare  perituro  eorpore,  et  unajkieee  iiatefii:  et  ^Hm»  rationiilma  iUe  eeetue  ato- 
wMrum  conetruxerit  terramt  ceBhan,  wutref  attra,  aolem,  et  eorpue  rotundum  bma  ; 
deinde  qua  animaiia  nata  eint  de  terra,  quet  tamen  wMa  tempore  antea  orta/uerint : 
et  qua  ratione  gene  A«mtiiirm  inceperit  uH  mutuo  eeipeie  ini^iui  mutante  per  diversa 
nomma  rerum:  et  quilme  rationibue  iUe  timor  Deonm  intraterit  in  corda  homi- 
num,  9«!  Bcilicet  timor  conaervat  in  orbe  terrarum  aaera  tempiOf  laeu$,  nemo» 


^^^^^00^^^^^ 


tfieo/MHtf  edd.  Tnlg. — 04  mAeon$tur  V.  edd.  Ferr.  Th.  Ra.  reJtii^ttif  Ferr. — 66 
iiviic  me  kuc  edd.  ▼olg.— 67  Nativamque  V.  ed.  Th.  Ra.  reduuda  Vind.  retunda 
$ie  V.  ed.  Th.  Ra.— 60  Fondorti  Mns.  B.  2.— 70  cumtgae  et  tethtre  O.  Mns.  B. 
1.  qua  deest  V.  ed.  Th.  Ra. — 71  et  deest  V.  ed.  Th.  Ra.  eorpore  naUe  Mns.  B. 
2. — 7S  Comperit  O.  Mos.  B.  1.  veeci  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Caut.  Nonius,  it. 
7S4,no$ciF.  Vind.  Bodl.  Mos.  B.  S.  Grypb.  Nard.  Ba8.V.  roarg.  1.  Ferr. 
Ald.  no$ti\,  ed.  Th.  Ra.  re$ci  Mos.  B,  I.  ne$ci  Mos.  B.  2.  per  deest  V.  ed. 
Th.  Ra. — 74  imetruaMt  V.  ed.  Th.  Ra. — 76  quin  pro  qui  V.  marg.  1.  morbi  Ferr, 

NOT/E 


65  Simulaera']  Remro  imagines,  de 
qnibns  fnsius  lib.  iv. 

64  Cemere  quom  [ctim,  ^c.]  Sic  i. 
1S6.  Hinc  alii  legunt,  Cernere  ut: 
vel,  Cemere  utif  tfc,  Pareos  tamen 
Cemere  cum. 

66  Hue^  Alii,  me :  alii,  me  hue. 

68  Congre$$u$  materiai']  Coetns  ato- 
morum,  concilinm  primoram  corpo- 
rnm. 

7S  Feset]  H.  e.  nti,  inqnit  Nonius, 
qni  sic  legit  et  interpretatnr  hunc 
versum.     Quo  sensn  Virg.  ^n.  i. 


ait,  '  Quem  si  fata  virnm  «ervant,  si 
vescitur  aura.'  Et  ipse  Lucretius  ite- 
mm  infra  vs.  866.  Qnanquaro  Joan- 
nes  Nardns  habet  noeci. 

74  Ineinumit  Pectora']  Supp.  se  in. 
Sic  absolute  nsnrpat  hoe  verbnm  alibi 
passim. 

76  QHt  ta]  Non  elisio  6t  vocalis  i, 
sed  corripitnr.  Qood  famiiiare  est 
nostro  Poetse. 

Tuetur]  H..e.  facit  ot  homines  Diis 
consecrent  templa,  araa,  locos,  sta- 
tua^,  &c. 


DB   RBRUM    NATURA   LIB.   V. 


583 


Fana^lacuSy  lacos,  aras^  sitnalacraque^  Divom. 

Praeterea,  solis  corsas  lonaeqae  meatas, 
Expediam,  qua  yi  flectat  Natura  ^bemans : 
Ne  forte  hsec  inter  coelam,  terramque^  reamar 
labera  sponte  sua  carsas  lastrare  perenneis, 
Morigera  ad  frages  augendas,  atque  animanteis : 
Neve  aliqua  DiYom  volvi  ratione  putemas. 
Nam,  bene  qaei  didicere  Deos  securum  agere  sevomy 
Si  tamen  interea  mirantur^  qaa  ratione 
Qnasque  geri  possint,  preesertim  rebas  in  illis, 
QusB  supera  caput  setfaeriis  cemuntur  in  oris ; 
Rnrsus  in  antiquas  referuntur  religiones, 
Et  dominos  acreis  adsciscunt,  omnia  posse 


80 


8» 


fCf  ^Hwria^  H  Mtatua§  Dearum.  Denique  oatendam  qua  pelentia  natura  regem 
gubemet  eurauM  soUe^  atque  viaa  lumB  ;  ne/oraan  eredamue  hac  sidera  libera  pcr- 
gere  eua  vi  motus  snos  perpetuo»  inter  cwlum  ac  ierramf  obteguentia  ad  ampit/SaiM- 
das  teme  ploMtaM  et  brotas  anmante$ ;  aut  necredamui  ea  maceri  aiiquo  numine 
Deorum.  Etemmy  qui  bene  noverunt  Divos  vivere  tranquillam  viiam,  interim  te- 
men  $i  admirantur  quomodo  cuncta  res  queant  Jteri,  prtecipue  m  rdms  Hsy  qmB 
super  eaput  nostrDiii  videntur  tn  aeris  regionibuSf  iterum  reducuntur  tn  priscas 
cuperstUiones,  et  admittunt  severos  dominutoreSf  quos  illi  if{felic^putant  posse  facere 


^^•i^^^^^^t^^^^^^ 


Y.  ed.  Th.  Ra.  O.  Mos.  B.  2.  S.— 76  Fama  V.  ed.  Th.  Ra.— 78  msjteclult  Sns. 
—79  Atfc  VoM.  ?et.  et  L.  B.  O.  Cant.  Larob.  V.  marg.  1.  Delpb.  hic  P.  Bodl. 
Ald.  Bip.  hoc  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  vidra  Mus.  B.  2.^0  Ubere  Vind.  Lunam 
O.  Mns.  B.  1.  Ferr. — 83  bone  P.  Ald.  vene  V.  ed.  Th.  Ra.  Mns.  B.  8.  neu  O. 
Mns.  B.  I.  neve  Mns.  B.  2.  sed  bene  in  marg.  ne  ve  Cant.  dixere  V.  marg.  1. — 
80  supra  V.  ed.  Bodl.  Viod.  O.  Mns.  B.  1.  2.  8.  Cant.  cupera  voig.  (Btheris  V. 
ed.  Vott.  L.  B.  Th.  Ra.  athereis  Vots.  ?et.  Ferr. — 88  tfomtno  saeris  O.  Mns. 

NOTiE 


78  Lamt]  H.  e.  sdes.  Pars  pro 
toto.  Lacos  enim  interdnro  accipi- 
tnr  pro  trabe  in  «diOciorom  contig- 
natiooibns,  aut  protignommintersti- 
tio,  laconw  qnandam  similitudinem 
referento.  Sic  Lncilins,  '  ResuUant 
aadesqney  lacnsqne/  &c. 

78  Natura  gubemans]  Sic  vs.  108. 
Plinins  vocat  eam  rernm  parentem 
ac  opificem.  Seneca  de  Benef.  ir* 
haoc  facit  Denm,  a  qno  cancta  fiant 
et  irgantnr.  '  Qoid  enim/  inqnit, 
*  alind  est  Natura,  qnam  Deus,  et  di« 
vina  ratio  toti  mundo  ac  partibns  in- 
sertaj'  Lncretins  aliam  a  Deo  facit. 


79  Hae]  Lamb.  bene;  supple  so* 
lem  et  lonam.    Alil»  hic. 

80  Lt^era  sponte  «mi,  tfc,]  H.  e.  ad 
libitum  spatiari,  moveri. 

81  Afcrigerd]  Obseqoentia,  sese  ac< 
commodantiay  apta. 

88  Namy  bencj  ^v*]  Hls  9  vss.  ite- 
rantor  vi.  67.  et  seqq.  i.  58.  et  seqq. 
et  II.  645.  et  seqq.  eadem  fere  do- 
cuit. 

85  G«rt]  Fieri,  admhiistrari,  nt 
passini  alibi  monui.  Lambinns  antem 
semper  legendnm  pntat,  genif  qnati 
gigni, 

88  PomtiiM  aeriis]  Soperbos  ac  te- 


584 


T.   LUCRXTll   GA.RI 


Qaos  miserei  credant :  igwxei,  qaid  qaeat  esse, 

Qoid  neqaeat ;  finita  potestas  deniqae  quoiqae  90 

Qaa  nam  sit  ratione^  atque  alte  terminus  haarens. 

Quod  saper  est^  ne  te  in  promissis  plura  moremur  ; 
Principio^  maria^  ac  terras^  coelumque»  taere : 
Quomm  nataram  triplicem^  tria  corpora»  Memmi ! 
Treis  spe<Hes  tam  dissimileis,  tria  taiia  texta,  95 

Una  dies  dabit  exitio ;  multosque  per  annos 


cwwto,  ignari  qnippe  qtdd po»tU eremrif  ^uid  nomp9$aU^  et  qmmodo  demmm  poien^ 
iia  HmiUUa  eU^  ei  metapoeUa  eU  radieUue  aidqwe  reL  Quod  reliqmm  ett,  ne  reUr" 
demue  ie  amipUae  t»  pollioitaiumitm  nottru:  prumiiii  aepiee  emora^  terraey  et  cor* 
iwii.  Umea  diee,  o  Meemi^  detirmet  wetmram  iergemimm^  tri^eorpora^  tria  geaera 
tam  dieparioj  tree  toMtoe  textura»  korum  trinm ;  et  wiaeea  atque  maehiaa  miault, 


^^^*^^00^00^ 


B.  S.  fldlfciml  Mus.  B.  2.  atUtenU  Ferr.— 91  iiime  Oif.  Par.  Aerwf  Oif.  Ptr. 
Delph. — M  iMC  pro  ne  te  Voss.  vet.  maMimir  v.  ed.  Th.  Ra.  fncreiiiMr  Vosa.  vef. 
mvremMM  Nard.— M  Hmiwi  edd.  Yolg.— 97  tace  V.  ed.  Th.  Ra.— 99  MaSk 

NOT/E 


veroi  Deos,  q«os  miserl  metaant,  ae 
ignarl  rernm  adorent  tanqoam  rernm 
anctores. 

90  Qatd  ffC9iiM#,  4-c.]  His  S.  ▼ss. 
positl  suDt  sopra  i.  77. 

91  Hmeae  \kaereek\  Daetylos  pro 
spondso.    Alii,  keereue. 

9S  Qnod  siipcr  esi,  ^c.]  His  6.  tbs. 
Jamjam  conserit  manns  Poeta,  jobet- 
qoe  Memmiom  observare  inprimis 
terras,  calnm,  ae  mare ;  qoe  dles  ona 
integro  dabifexitio.  Qood  qnidem 
negant  Aristoteles  i.  de  Ccelo,  et  Plato 
in  Timapo.  Qoanqoam  etiam  in  eo 
dlscrepant,  qood  hic  qoidem  nativnm, 
et  a  Deo  creatom  esse  mondom  ait, 
sed  interitnrom  aliqoando  negat;  non 
qood  soa  natora  immortalis  sit,  sed 
qood  non  deceat  sapientiam  Dei  opi- 
flcis  tantom  opns  aut  dissoivere  aot 
dissoivi  sinere.  Ille  veroy  qoicquld 
natom  sit,  id  interire  posse  atqoe  in- 
teritnrom  esse  volt.  Coelom  antem 
neqoe  natom  esse,  neqoe  onqoam  in- 
teriturnm.  Non  onns  aotem  Aristo- 
teles  gloriari  debet  statoisse  mondom 
ingeoitom  atqoe  aetemom:  anteip- 


som  enim  idem  docoemnt  Xenopha* 
nes,  Parmenides,  Melissns,  Philolans, 
Oceilos,  Aristsos,  Chaidsi,  et  alii. 
Similiter  non  ooos  Epicoms  ex  vete- 
ribos  Philosophls  initiooi  fecit  mnn- 
do;  namqoe  dederont  Empedocles, 
Heraclitos,  Aoaximander,  Anaxime- 
nes,  Anaxagoras,  Archelans,  Dioge- 
nes,  Lencippns,  Democritos,  Brach- 
maoft,  ^gyptii  et  alii.  Recte  aotem 
et  congrae  sacro  Fidei  dogmati  sen- 
sit  Epicnnis,  dom  initiom  fecit  mon- 
do :  sed  erroTit  In  eo,  qnod  mondom 
Don  aoctore  Deo  csepisse  crediderit, 
com  sacra  Fides  doceat  Deom  esse, 
qoi  *  in  principio  colom  et  terram 
creaverit.'  Erravit,  et  alii  Philosopht 
cum  ipso,  In  eo,  qnod  non  ex  nihilo, 
sed  ex  praeexistente  materia  creattim 
esse  mondom  docoerit.  Itaqoe  ab  h. 
vs.  92.  ad  vs.  418.  dispotaturos  est 
acriter  Poeta  de  mondi  primo  exorto, 
et  ejusdem  fotoro  interito. 

94  iVeiiiJiiij  Qois  fuerit  dlximos  i. 
97. 

96  DaM  exitio]  Sic  iofra  ts.  996. 
Et  II.  1144.  *  Sic  igitor  magni  qoo- 


DB   RBRUM    NATURA   LIB.   V. 


585 


Sobstentata^  raet  moles,  et  machina,  mandi. 

Nec  me  animi  fallit,  qnam  res  noya  miraqne  menti 
Adcidit,  exitium  cceli  terrasqne  futuram ; 
Et^  quam  difficile  id  mihi  sit  peryincere  dictis :  100 

Ut  fit^  ubi  insolitam  rem  adportes  aaribns  ante, 
Nec  tamen  banc  possis  ocnlorum  subdere  yisu, 
Nec  jacere  indu  manas^  yia  qaa  manita  fidei 
Proxuma  fert  humanum  in  pectus^  templaque  mentis. 
Sed  tamen  ecfabor :  dictis  dabit  ipsa  fi^em  res  105 


^ma  dtawrii  per  pkra  Moila,  penitnt  cwruH,  Neque  raiio  menHa  deeipit  Me, 
fMJn  JMM  qiamve  admiraiida  res  etemai  anime  nostro,  futura  \\\u  ruiua  eerii  ei 
ierret:  ei  ^imm  perdiffieiU  eU  miki  demomeirare  ieiud  verbie  veivH  aeeidiit  eum 
afferas  rem  aniea  iiumeiam  oMtUmMt  neque  tamen  queaa  euijicere  illam  oculie^  neque 
deure  inier  manuef  per  quae  partes  ota  maxime  pntpinqua  iraneferi  in  cer  hominum 
ei  m  eedee  ammifirmamfidem  renim.     Verumiamen  dicam :  forie  ree  ipea  reddei 


^i^»^^^^»<»<^^» 


P.  V.  ed.  Vind.  O.  Mat.  B.  2.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Aceidai  ▼nlg.-- 100 
penmHere  P.  V.  ed.  Bodi.  Mas.  B.  2.  Tii.  Ra.  Ald.  pereicere  Mut.  B.  S.— 101 
md  V.  ed.  Th.  Ra.  Miis.  B.  S.  itn  Vos«.  L.  B.  ineoliium  V.  ed.  Th.  Ra.  Mas. 
B.  l.  S.^102  Deest  Vind.  hanc  pro  ^tid  Moa.  B.  1.— lOS  indumanue  P.  V. 
ed.  O.  Cant.  Orypb.  Nard.  fnain  P.  V.  ed.  Voss.  L.  B.  O.  Mus.  B.  1.  2.  Cant. 
Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  t»  wdea  Jidei  V.  ed.  Th.  Ra.— 104  JU  Cant.  haud 

NOTiE  • 


qve  circum  moenia  mQndi  expngnata 
dabnnt  labem,  piitresqoe  minas.' 

06  Nec  me  ammifaUii,  ^.]  His  IS. 
▼M.  Interim  fatetur  hoc  dogma  de 
mandi  interltn  mirnm  viderl ;  diffidit- 
qve»  pne  nofitate  doctrins  hojus,  se 
fidem  apnd  anditorea  InTentomm, 
com  rem  experimento  comprobare 
BOQ  faleat;  qnanquam,  inqait,  ret 
ipaa  forsan  dabit  fidem,  ac  totum 
mandnm  brevi  tempore  conqvassarl 
«ememns ;  qnod  Fortona  gnberiians 
procnl  arertat  a  nobisy  *  £t  ratio  po- 
tint  qnam  reo  persnadeat  ipsa.' 

AnimifaUii'}  Snpp.  ratio.  Sic  i.  021. 
Gennt  loqnendi  Latinls  usitatum,  sed 
maxlme  poetlt.  Vel,  AnimMefaUiif  at 
notatom  est  i.  1S7. 

102  Vteu]  Visoiy  h.  e.  ocnlls.  Sle 
Terent.  in  Adelph.  *  vettitn  nimio  in- 
dalges/  pro,  vestitui. 

10S  Nee  Jaeere  tnda  moiiaf]  H.  e. 


ncc  manibus  tractandam  dare.  Est 
enim  indn,  vel  endo,  antiqna  prtBp<^ 
sitioy  qotB  valet,  in,  ut  notatum  ett  i. 
1004.  IV.  776. Scc 

Qual  Per  qnam  partem. 

ilfioiifa  Jidei]  Mnnitam  6dem.  Sie 
alibi  passim,  *  clansa  domoram/  *  stra* 
ta  viarnm/  &c.  pro^  clautat  domot» 
stratat  vlat,  See,  Sic  iii.  407.  *  Mn- 
nita  viai.' 

104  Proamma]  Snpp.  via :  h.  e.  max- 
Ime  proplnqua,  maxime  certa.  £a 
enim  maxime  credimnt,  qnae  cerni- 
mnt  ac  tangimnt,  nt  docnit  i.  424. 
*  Sentns;  quo  niti  prima  fidet  fundata 
Talebit,  Hand  erit  occnltit  de  reboa 
qno  referentetConfirmareanlmi  qnid. 
quam  ratione  queamut.'  Idem  vtt. 
604.  700.  &c. 

Tempiaque  menHe']  H.  e.  in  praseor* 
dia^  qnts  tunt  tedet  mentit|  ut  doeoit 
111.  141. 


586 


T.   LUGRBTII   CARI 


Forsitan ;  et  grayiter  terraruniy  motibas  ortis, 
Omnia  conqaassari  in  parvo  tempore  cemes : 
Quod  procnl  a  nobis  flectat  Fortuna  fpibemans ; 
£t  ratio  potias  quam  res  persuadeat  ipsa, 
Subcidere  horrisono  posse  omnia  yicta  fragore. 
Qua  prius  adgrediar  quam  de  re  fandere  fata 
Sanctius^  et  malto  certa  ratione  magis^  quam 
Pythia,  quae  tripode  a  Fhoebi,  lauroque»  profatur ; 
Multa  tibi  expediam  doctis  solatia  dictis : 
Religione  refrenatas  ne  forte  rearis, 
Terras^  et  solem,  et  ccelumy  mare^  sidera^  lanam. 


110 


115 


fiiem  virbh  nneU,  et  Mebi»  hrevi  tempere  forsan  re$  euneU»  dieeoivi  ffekemetUer 
cvmtpuMatiombiu  ipsios  globi  terrarum,  Quod  oore^  ^uee  regit  omnia,  atertui 
Umge  a  fio6w,  et  raHo  magi»  fMm  re»  ipoa  edoeeat  nos,  ree  euuetoM  poeee  snMerca- 
dere  korreudo  cnm  foiitlii,  «61  expugnata  /uerM  tempore.  Qua  de  re  antequam 
iueifriam  prtedieere  faialee  eaeu»  diviuiu»  et  com  longe  verieri  eertiiudinef  quam 
Pyihki  sacerdosy  qua  loquiiur  e  tripode^  et  e  loiir»  ApoUini»,  aperiam  tibi  doeii» 
verbi»  mei»  plura  »olamina  vitae ;  n»  /orta»»e  repreeau»  euperetiiione  ereda»  terra»^ 
et  aelemy  ei  eeeUtm^  etquar^  aslm,  et  litmNn  debere  permamere  quasi 


^^>^<i»<»<»>»i»^»r«»^ 


V0S8.  Yet. — 106  orfrts  Mns.  B.  I.  2.  S.  et  edd.  qospdam. — ^107  CMioiMMsa  Mos. 
B.  2.— 108  /ieetii  V.  ed.  Th.  Ra.  Naiwra  gul>eman»  Ci  Mos.  B.  2.  V.  marg.  1. 
—109  pertuadet  V.  ed.  Th.  Ra.— 110  Suecedere  V.  ed.  Tli.  Ra.— 111  Qiuf  P. 
Bodl.  Oryph.  marg.  Ald.  Ferr.  quadere  Cant.— IIS  Thya»  Ferr.  V.  ed.  Tb. 
Ra,  Vind.  Mos.  B.  S.  Pkiftia  O.  Mos.  B.  1.  Phytia»  Mns.  B.  2.  tripodi»  PhesH 
O.  Mos.  B.  1.  tripode  e  P.  et  edd.  vnlg.  tripede  V.  ed.  Th.  Ra.  a  deest  Mos.  B. 
2.— 114  dieti»  pro  doclis  V.  ed.  Tb.  Ra.— 110  et  posterios  deest  Vind.  Cant. 

NOT.f: 


108  Fortuna  gubeman»']  Bene  ad 
mentem  Epicori,  qoi  omnia  temerario 
ae  fortoito  caso  fieri  ac  geri  Tolnit. 
Sont  tamen  qni  legont»  iVoliira  gn^- 
mmf,  ad  sensum  versos  soperioris  78. 

111  Qua  priu»  adgrediar,  tfc,]  His 
12  vss.  priusquam  aggrediatnr  Poeta 
*  fnndere  fata'  de  mundi  interitu,b.  e. 
certis  rationibas  eviocere  ac  persoa- 
dere  certios  mundnm  interitnrum, 
quara  prstfata  est  olim  Pytbia  PbcBbi 
smcerdos  ac  fatidica,monet  Memmium 
sQum  atqne  anditorem  omnero  se  ve- 
reri,  ne  arbitrati  corpore  divino  coo* 
starc  ccElnm,  terram,  roare,  solem,  ac 
sidera,  ice.  ejosdem  illnm  faciant  cri- 
minis  reom,  cojus  oUm  gigantes  rei| 
qni  magna  temeritate  adorti  snnt  dis- 


tnrbare  mmnia  mnndi,  peenas  pro  im* 
mani  scelere  loerant.  Quod  et  ipse 
timety  ne  censeatnr  iisdero  pttuis  dig- 
nnsy  dom  mundi  aeternitati  minari  ?i- 
detur,  ac  stodet  notare  mortali  ser- 
mone  ea,  qnaB  baotenns  immortalia 
qnibnsdam  pbilosophis  fisasnnt,  pne- 
clarumqiie  oceli  solem  restingnere 
vnlt. 

Fundere /aia']  Prs^dicare,  responsa 
dare,  1.  7S8. 

112  Sanetiu»  et  muUo^  ^pr.]  Hi  2. 
vss.  positi  sunt  1. 7S9.  Consule  amio- 
tationes  ibi  nostras. 

1 16  ReUgione  nfrenaiu»]  H.  e.  su- 
perstitioue  et  inani  Deorum  metn  re» 
pressas. 


DB   RERUM   NATURA   UB.   V. 


687 


Corpore  divino^  debere  seterna  meare : 
Proptereaque  pntes^  ritn  par  esse  Gigantnm 
Pendere  eos  poenas  inmani  pro  scelere  omneis^ 
Qnei  rati<me  sna  distnrbent  mcenia  mnndi, 
PraBclammqne  velint  cceli  restingnere  solem, 
Inmortalia  mortali  sermone  notantes : 
Quas  procnl  usqne  adeo  divino  a  numine  distent^ 


120 


divmo  eorptre ;  H  ideireo  credas^  oimik  etee  more  gigantum  eot  omnet  Utere  euppU' 
eia  fro  erimine  crwdelif  qvi  nempe  ratione  nui  evertani  ambiiMt  «Mkit,  el  capwU 
exhnguere  tplendidnm  tolem  caiij  'vocantet  mortali  nomine  res  qun  sant  immor' 
talff.    Qnee  qaidem  res  oportet  ut  longe  prortut  abtint  a  divina  naiura^  et  quct 


»«»^^^^»^»i^»<#»» 


et  edd.  valg.  ceebm  et  tekm  Mas.  B.  2. — 117  meare  omn.  iib.  vet.  manere  edd. 
vulf^.— 118  par  P.  in  not.  part  reliqoi.  e$t  Vind.  V.  ed.— 131  rettringere  P. 
Vind.  Y.  ed.  Bodl.  Mi».  B.  1. 2.  S.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.— 12S  a  deest  P.  Ferr. 
y.  ed.  Tli.  Ra.  Ald.  ab  edd.  Valg.  animi  lastent  V.  ed.  Tli.  Ra.  numine  lutcent 


jaOTJE 


117  Corport  divim„aBtema']  H.  e. 
«terna  ae  immortalia  esse  sqne  ac 
Deos :  vs.  122. 

IIS  Proptereaque  putet,  ^rff.}  H.  e. 
£t  iddreo  potes  eqonm  este  eos  om* 
nes  dare  pouiai  pro  s«a  impietate,  nt 
gigantes  impios,  qnl  suis  rationibns 
mnndom  interitnrum  esse  probare 
oooantnry  sicot  gigantes  olim  ccelnm 
distnrbare  ac  Diis  bellnm  inferre  ansi 
snot. 

120  Meenim  mtmdS}  Coelnm»  qnod 
ambitn  bw>  nranit  et  circnmcingit 
mnodom.  Sic  lib.  i.  74. 1004.  it.  et 
III*  passim. 

121  Reoiimgueni]  Eleganter.  Sol 
cnim  ignit  creditor. 

122  Inmortaiia']  Nempe,  coslnm,  so* 
lem,  Innam. 

MortaH  tennone  notaniet']  Mortalia 
ea  ease  dicentes. 

12S  Quet  proeul  atque  adeo,ffc.]  His 
24*  vss.  •eqq.  nihiloraiuns  ait  tantnm 
alietse,  nty  qusB  de  interitn  mundi  fu- 
tnro  docet,  ea  Dcornm  nnminibns  ac 
Diis  ImmortaJibnii  aliqnid  detrabant, 
nt  eomm  dignitatem  ac  natnrs  prs- 
stantiam  tueantar;  cnm  inde  noti« 


tlam  habeamns  qnid  corpore  divino 
pneditnm  sit,  qoid  vero  non  sit.  Quid 
enim  Diis  indignom  magis  videtnry 
quam  eorum  immortaiitatey  B>temi- 
tate,  ac  divino  sensu  prsedita  esse 
prsedicare  coeluro,  terram,  mare,  so- 
lem,  Innam,  et  sidera,  (qnod  faciont, 
qui  hsec  immortalia  esse  volunt,)  qutt 
tamen  ne  anima  qnidem  donata  tste 
qneant,  cnm  non  magis  in  illis  anima 
esse  possit,  quam  ant  arbor  in  sethere, 
ant  nnbes  in  mariy  ant  pisces  in  ar< 
vis,  ant  sanguis  in  arborlbas,  aot  soc- 
cns  in  saxis.  Nimirnm,  *  Certum,  ac 
dispositnm  est,  nbi  qoidqnid  crescat* 
et  insit.'  Sic  anima  neqnit  oriri  ant 
esse  estra  corpns,  nervos,  ac  sangtii- 
nem.  Quam  sententiam  jam  snpra 
tutnseratiii.657.  et786.  Sed,qoam 
impiasit,  etavera  rationeaUena,con- 
stat  vel  ex  ipso  Fidei  dogroate ;  aoi* 
mas  enim  immortales  esse  Fides  do- 
cet.  Prsetereasatis  abnnde  fiictnm  eat 
a  nobis  Lneretianis  objectionibns  ad« 
versnt  animm  humanm  immortalita* 
tem  lib.  viii.  Qno  fit,  nt  hic  ad  nan- 
seam  ea  non  mpetamns.  £a  igitur 
Lncretii  meos  est,  nt  ex  Epicuri  doc- 


588  T.   LUCRBTU  CARl 

Inque  Denm  nnmero  qn»  sint  indigna  Tideri ; 

Notitiam  potins  praebere  nt  posse  pntentnr,  125 

Qnid  sit  vitali  motn,  sensnqne,  remotnm. 

Qnippe  et  enim  non  est^  cnm  qno  vis  corpore  nt  esse 
Posse  animi  natnra  pntetnr,  conisilinmque : 
Sic,  nt  in  eethere  non  arbor^  non  aeqnore  salso 
Nnbes  esse  qnennt^  neque  pisces  yivere  in  arvis;  190 

Nec  cmor  in  lignis^  neqne  saxis  sucns^  inesse: 
Certnm,  ac  dispositnm  est,  nbi  qnidquid  ciescat^  et  insit : 
Sic  animi  natnra  neqnit  sine  corpore  oriri 
Sola,  neqne  a  nervis  et  sangnine  longins  esse. 
Qnod  si  posset  enim,  mnlto  prins  ipsa  animi  vis  135 

In  capite^  ant  humeris^  ant  imis  calcibns,  esse 
Posset,  et  innasci  qna  vis  in  parte  soleret : 
Qnamde  in  eodem  homine  atque  in  eodem  vase  manere. 

rei  oportet  at  mNi  «tiil  digmcf  haberi  in  mamen  Deorum  ;  »ed  itf  im^  cndmUmr 
]MMe  dare  cogniiioium,  quid  tit  alienMm  a  motu  et  eenm  vUali.  Negue  enim 
ratio  alla  est,  ut  naiura  anima  et  mene  eredatur  poete  exietere  in  quUibet  cor- 
per^:  vehtti  arbor  non  potest  existere  in  aJere;  neqne  nubUa  poeeunteeee  in  mm- 
jjfie  eM»  maris :  neque  pieeee  possunt  degere  m  agrie:  neque  eanguie  potest  esse 
tn  Hgnie :  neqme  kumer  potest  eeae  in  lapidibue,  Canelat  atque  etatutum  eet,  qua 
im  loeo  queeque  ree  naecatur  et  exietat,  Ita  naturu  ammm  nem  poteet  eola  naeei 
abeque  eorpere^  neque  proeul  aheeee  a  nervie  et  a  etmguine,  Namque  ei  ooeeei 
facere  ietud,  Umge  potiu»  facuUae  ipea  mentie  poeeet  ineeee  in  eapite^  vel  m  hMme* 
rit,  vet  in  extremie  ealceameniie,  et  coneue$ceret  naeci  m  quaUbet  parte  corporis : 
demum  pemumerei  in  eodem  hemine  et  in  eodem  vaeculo.    Sed  ^iiia  certumeet^ ae 


^»^^^»^^^^*^^^ 


Mus.  B.  S.— 124  qua  eunt  V.  marg.  1.  Ferr.  «tc  eini  Lamb.  «tc  simf  vnlg.— 116 
ei  pro  ut  V.  marg.  1.— 126  Quidte  O.  Mos.  B.  1.  iii  iaU  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald. 
O.  Mas.  B.  1.  2.  eeneuve  Mas.  B.  1.— 127  metse  Mas.  B.  1.— -128  animai  ao^ 
iuram  Mus.  B.  2.  coneuUum  Voss.  wei,  concUium  Cant.  P.  in  not.  V.  marg.  1. — 
129  <ir6or«  V.  ed.  Th.  Ra.  tuc  in  aquore  Vind.  et  edd.  vulg.  faleo  V.  ed.  Tli. 
Ra.— 131  11«?  pro  neque  Viod.  O.  Mus.  B.  1.  2.  S.  Bip.  Hav.  Delpb.  Mrrif 
Moi.  B.  2./MCM  Voss.  vet.  cruor  Bodl.  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ka.— 1S2  ei  Cant.  eet 
deest  Mus.  B.  S.  quicquamV,  Ald.  ereecit  V.  ed.  Mus.  B.  1.  Ferr.  Th.  Ra. 
ereecet  Vom.  vet.  et  L.  B.  ineei  Mos.  B.  1. — 1S4  Umgiier  edd.  vulg. — 1S5  Hoa 
qnatnor  vss.  rejicit  Fab.  Hoc  P,  Vind.  et  edd.  vnlg.— 187  quamvie  V.  ed.— 
18S  QiMtiidtf  Wakef.  emend.  m  ea!dem  Vind.  maneret  P.  Vind.  Mns.  B.  I.—ISO 

NOT^ 

trlna  notet  mortali  sermone  coelam,  promiscne  interdnm  nsnrpare. 

Innam,  sidera,  terras,  ae  mare,  &c.  Caneiiiumque']  Mentemque,  nt  ait 

Unde  peritnra  illa  argnit.  iii.  94.  *  Primnm  animmn  dico,  mea- 

128  Animi  tMtera]  Anima.  Sic  enim  tem  qnem  sepe  vocamos,  In  qno  con- 

III.  422.  et  seqq.  monet  se  hoc  utrum-  silium  vit«,  regimenqne  locatnm  est.' 

que  vocabnlam,  anlmam  et  animum,  129  SiefUiim  athere^  4pc.]  Hi  IS.  vss. 


DE   RBRUM   NATURA    LIB.    V. 


589 


Quod  quoniam  nostro  qaoqoe  constat  corpore  certum ; 
Dispositumqae  yidetar,  ubi  esse,  et  crescere,  possit        140 
Seorsam  anima,  atque  animos;  tanto  magis  inficiandum, 
Totum  posse  extra  corpos,  formamqoe  animalem, 
Patribos  in  glebis  tenarom,  aot  solis  in  igni, 
Aat  in  aqoa  dorare^  aut  altis  aBtheris  oris. 
Haud  igitor  constant  divino  praedita  sensa^  145 

Quandoqaidem  neqoeont  yitaliter  esse  animata. 

Dlod  item  non  est  ut  possis  credere,  sedes 
Esse  Deom  sanctas  in  mundi  partibos  ollis: 
Tenois  enim  natora  Deam,  longeqoe  remota 


Mdnhiiii  eikon  viefrdir  esse,  pia  in  parte  in  corpoff  noeiro  anima  $i  animnBp09thd 
aeparatim  onri  ei  ineue,  eo  magie  negandam  ett,  ntrumque  poaee  permanere  extra 
eorpue  et  extra  Jigwram  ammalfln,  et  sabsistere  aui  in  eorrupiie  eeepHilnu  fcrra- 
ruM^  aut  in  igne  toiif ,  aut  in  afiia,  aut  t»  en^^remit  regionibue  wsrie,  Ergo  he  res 
omnes  nem  tmd  eamatantee  dimno  eeneUf  «t  ^iisdem  moii  |WMtiiii  eiM  prtBdita  anima 
ad  mtam.  SimUiter  hoe  non  eet  verisiiniley  ti«  91^0«  piiiare  tftotiMu  eedee  Deo- 
tii  «11911161»  partibue  mmndL    Nam^  cxun  natura  Deerum  sit  eubtaie^ 


^o»»»^^^^»«i^»«» 


pmndo  Bodl.  V.  marg.  I.  ctmi  V.  ed.  Mns.  B.  S.  Ferr.  Tb.  Ra.  ^iiMiMfe  Mas.  B. 
l.~14S  Pnili^iit  V.  ed.  Th.  Ra.~l44  oiil  tn  attte  O.  Mos.  B.  1.  Aorte  Mos.  B. 
S — 145  Aut  O.  Mos.  B.  S.  eonetat  Mas.  B.  1.— 147  iUiid  aiileM  V.  ed.  Th. 


NOTJB 


seqq.  sapra  positi  sant  iii.786.  Con- 
sole  ibi  annotationes  nostras. 

143  Totum']  M.  e.  atromqQey  nempe 
aniioam  et  animnm. 

146  Constoiif]  Sapp.  ccslomy  terra» 
mare^  sol,  lona,  sidera,  Sec. 

147  JUud  item  nan  eet^  ^rc.]  His  10. 
vss.  monet  etiam  ac  docet  interim 
Lacretios  adYersos  HomernmyAris- 
totelem,  ac  ▼atgas  pbilosophoram  et 
eeteromm  hominomy  qai  cselam  De- 
ornm  esse  domiciiiom  oonsentianty 
noUam  mnndi  partem  aot  esse  ant 
posse  ease  Deomm  sedem.  Qnod  enlm, 
inqnit,  sedem  habet,  sea  qood  est  in 
looD,  illnd  et  tangit  et  tangitor.  Lo- 
ent  enim  et  locatomi  at  aiont,  snnt 
eorpora:  corpos  aatem  tangere  aot 
tuigi  potett*  Sed  Dii  aeqae  tangnnt 


neqne  tangnntar:  non  tangontnr  qoi- 
dero,  qaia  adeo  tenois  est  eoram  na- 
tnra,  nt  a  sensibos  nostris  sit  remotis- 
sima;  onde  et  sedes  ilioram  natnram 
ieqoi  credibile  est,  et  nostris  sedibas, 
boc  est,  iis  sedibas,  qaas  volgo  Dlis 
assignamosy  longe  esse  dissimiles ;  h. 
e.  tenoesy  et  a  sensibns  nostris  pariter 
remotas.  Omnes  antem  moodi  par- 
tes  sob  sensoB  nostros  cadont.  Igitor 
nallM  possont  esse  Deornm  domici- 
liom.  At  vero  cam  non  tangantor 
Dii,  sane  neqne  tangant  necesse  est. 
'  Tangere  enim  non  qoit,  qood  tangi 
non  licet  Ipsnm.'  Qoapropter  alia 
est  Diis  qoserenda  sedes,  qoam  qam 
hactenos  iis  assignata.  Qnod  qaidem 
se  praestitoram  infra  poUicetnr. 


590  T.  LUGRBTII  CARI 

Sensibus  ab  nostris,  animi  vix  mente  videtiir.  IfiO 

QasB  qooniam  manonm  tactom  subfugit  et  ictnm^ 
Tactile  nihil  nobis  quod  sit,  contingere  debet: 
Tangere  enim  non  qoit,  si  tangi  non  licet  ipsom. 
Qua  re  etiam  sedes  qooqoe  nostris  sedibos  esse 
Dissimiles  debent ;  tenoes^  de  corpore  eonim.  155 

Qufie  tibi  posterios  largo  sermone  probalK). 
Dicere  porro,  hominom  caossa  voloisse  parare 

et  aetMia  jrrocMl  a  tennhu  nottrit^  wix  etiam  tendhar  ratieme  memtiM  noetrm:  qm^ 
quidem  natnn  Deorum  eum  fugiat  tactam  et  ptagae  miiiiiiiim  nostrarnm,  ea 
sane  ma  debet  taagere  aHqaidj  qmad  paerinnu  tamgere;  etemim  ilind  mam  patatt 
tamgerey  qmod  ipemm  hmi  pateet  tamgL  Qmapropter  eedet  Deornm  debemi  etkm 
ette  ditpwret  mattrit  tedUmt,  qnippe  qns  tmbtiiet  qmati  de  mkotena  iUarmm  aint. 
Qaat  ret  damomttrabo  tibi  ii^ra  miJHt  raHmiibmt  ac  ?erbia.    At  vero  dieere  Deot 


Ra.  pottit  dieere  P. — 150  db  Mns.  B.  S.  Cant.  a  Tnlg.— 161  emm  pro 
V.  ed.  Ferr.  Tli.  Ra.  amom  muamm  Mns.  B.  2.  comtaetmmjmgit  Delph.— 161  qmi 
pro  qmit  Cant.  ti  tamgt  P.  Ald.  Mos.  B.  l.  qmod  ta^  Tnlg.  ^iiMi  n  tamgi  Vind. 
V.  ed.  O.  Mns.  B.  2.  ft.  Cant.  Ferr.  Tli.  Ra. — 164  qmati  profiiofiie  Mns.  B.  S. 
^165  pro  eorpore  Lamb.— 160  lomgo  Vind.  C— 167  noiii»  i^  Voea.  vet. — 168 

NOT^ 

160  AmimU  vix  mumte'}  H.  e.  vix  inqnit,  nt  Dii,  qui  anmma  pace  frn- 

cogitatione  et  intelligentia  eompre-  nntnr,  illicerentnr  ad  aoi  ant  homi* 

henditar,    Sic  iv.  760.  '  Mens  animi  nnm  canaa  priorem  snam  vitam  otio- 

vigilat/Ac.et  VI.  1181.  SicPlaotnsy  aam  motandam,  et  nt  hominnm  ac 

HoratioSyCatnlluByetalii  poet»  ntram-  remm  creatarom  cnram  snsciperent, 

que  hanc  vocem,  mens  animi>  conjnn-  cnm  antea  pnlchre  beateqne  vive- 

gnnt.  rent?  Praeterea  qnid  mali  iViisset  no- 

165  Temuet,  de  eorpore  eormm]  Te-  bls  creatoa  non  fuisse  ?  Qni  enim  vi- 

nnea,  qnasi  de  materia,  de   atomis,  ts  amorem  gnstavit,  is  jnre  merito 

de  corpnsculis,  ez  quibna  Dii  con*  cnpit  vivere:  «t  qni  nnnqnam  fne- 

atant.  mnt^non  est  qnod  vitap  volnptate  re- 

167  Dicere  porrOf  Aointiiiim>  4*^.]  Hia  tineantur.     Denique  qnomodo    Dii 

S6.  V88.  totua  in  id  incnmbit  Poeta,  mnndum  in  honiinnm  gratiam  fabri- 

nt  mnndnmhnnc  hominnm  cansa  non  caaae  potuerint,  nlsi  prsBvio  exem- 

fhisse  a  Diis  paratnm  peranadeat.  plan,  atqne  praevia  cognitione  ?   Ni- 

Unde  non  sit,  cnr  quisqnam  mortalis,  hil  enim  fieri  potest  sine  idea.  Verom 

qnasi  memor  tanti  beneficil  a  Diis  unde  primum  Dila  insita   est  idea 

accepti,  tantnm  laudet  opus,  aeter-  mnndi  creandi  ?  Unde  innata  eat  illia 

nnroqne  putet,ac  fnturnm  immortale.  mnndi  notitia,  per  qoam  animo  cer- 

Quid  enim,  inqnit  ingratns  ille  vir,  nerent    qnid    facere    instituerent  ? 

gratia  nostra  potnit  apod  Deoa,  nt  Etenim  cnm  ex  atomia  creandua  Init 

mnndam  in  noatmm  gratiam  condi-  roondoa,  nnllo  aiio  modo  vim  illaram 

derinty  qni  nnllam  a  nobia  gratiam  cognoscere  potniaaent  Dii,  hoe  ent, 

erantreiatnri?Deinde,qnidttOvifttit,  qnid  illaa  valerent  mntata  poaitnniy 


DB   RBRUM   NATURA    LIB.   V.  501 

Preeclaram  mandi  natiiram^  proptereaque 

Adlaadabile  opus  Divom  laudare  decere, 

^ternumque  putare  atque  inmortale  futurum ;  160 

Nec  fas  esse^  Deum  quod  sit  ratione  yetusta 

Gentibus  humanis  fundatum  perpetno  ed\o, 

Solicitaie  suis  ulla  vi  ex  sedibus  umquam, 

Nec  yerbis  yexare^  et  ab  imo  eyortere  summa : 

CsBtera  de  genere  hoc  adfingere,  et  addere^  Memmi !       165 

Desipereest;  quidenim  inmortalibus,  atque  beatis, 

Gratia  nostra  queat  largirier  emolumenti, 

Ut  nostra  quidquam  caussa  gerere  adgredientur? 

Quidve  noyi  potuit  tanto  post^  ante  qnietos, 

9obd»Me  prvpter  homm$$pntparare  pukhnon  hanc  unwerti  natwram ;  et  tdeo  een* 
•emieiu  esee  eottoMdare  opue  Deorumy  et  exieiimare  iltud  etee  ab  egiemo^  ei  fore 
eempiiermm:  neqMeJicUum  eete  conari  mooere  unquamaHquid  de  euie  etaHonibuef 
fuod  Mi  etabiiiium  aniiquo  eonsilio  Deorum  m  graiiam  generie  kumani  ab  atemo 
tempore;  neque  Ucitain  esse  labtfuetare  dictief  ae  di^ieere  ab /undo  ipsam  Uni- 
wermim:  et  ftngere  sibi  atque  adi*mgere  reliqua  ^fuemodi,  delirare  eet,  o  Memmi  / 
Quid  emm  eommodi  bene/ieium  noeirum  poteei  tribuere  Biis  immortaUbue  et  beatie^ 
fd  MMtptaxl  fecere  aiiquid  propter  noe?  aut  qu4g  novitae  potuH  incitare  illosy  qui 


Perdaram  V.  ed.  mcm^  Mus.  B.  2.  pratereaque  P.  pronterea  quod  V.  marg.  1. — 
159  Adtaudabik  lib.  vet.  /d  laudabUe  P.  in  not.  et  edd.  viilg.  dium  V.  ed.  Tb. 
Ra.  «iiriJit  Vind.— 162  fondatum  Mus.  B.  2.— 163  uUa  vi  ex  P.  Gryph.  Vind. 
Vosa.  vet.  et  L.  B.  Miis.  B.  8.  Cant.  Ald.  Hlum  ex  V.  ed.  Th.  Ra.  uliam  de  O. 
Ferr.  uUam  ex  Miis.  B.  1. 2.  uUum  de  valg.  iUud  ex  V.  marg.  1.  eeneibue  Oryph. 
P.  Ald.— 164  ab  uno  V.  ed.  Th.  Ra.  siitmiiam  ▼nlg./ifiid&  Lamb.  pesMimBentl. 
— 166  De  euper  Mus.  B.  2.  mortaUbHe  O.  Mos.  B.  2. — 167  rem  aUmenii  Mns. 
B.  S.~168  quicquid  V.  ed.  Th.  Ra.  Bodl.  adgredieniur  P.  Vmd.  V.  ed.  Mas.B. 
ft.  Caot.  Ferr.  Th.  Ra.  Aid.  aggrediantur  ▼olg.— 160  Quodve  Ferr.— 172  ab* 

NOT/E 

nisi  natnra  crdando  mandnm  ercoeto  mondamy  wh  vw^  omne»  quod  scilicet 

temerario  atomonim  illis  specimen  '  Gentibas  humanis  fondatom  per- 

dedisset,  ac  per  ipsam  rernm  exor*  petao  »vo.' 

t«m  experti  essenty    qase  Vis  esset  166J«iiiofta<i6ii«]Sapp.  Diis.  Qnam 

atomonim.  Igitur  non  a  Diis  creatns  rationem  hic  proseqoitar  Lncretias , 

eat  mandos»  sed  ex  temerario,  natara  eandem  praeclare  dedocit  Lactantiat 

tamen  dnce,  atomomm  concarsa  at«  et  refutat  tii.  6. 

que  coBgressa  factas.    Impia  sane  167  Largirierl  Poetice,  pro  larglri. 

seoteDtia,  qiiae  Tirtntem  Deo  oiniii-  160   QictdM  noet  potuU,  tfe.'\  Sic 

poteoti  detrahit*  prseclare  Cicero  de  Nat.  Deor.  ii. 

16t  SeUtiiare\  Qaasiy  solo  citare,  in-  eandem  rationem  proseqaitar  his  Ter- 

qoit  Fettm :  b.  e.  e  ioco  sno  moverey  bls :  *  Qaid  aatem  erat,  qnod  concu* 

aat  labefactare.  pisceret  Deos  mnndum  signis  et  la- 

164  Amum  [Amimam]  Universnm,  minibos,  tanqaam  ^ilis,omare?  Si, 


se2 


T.   LUCRKTII   CARI 


Inlicere,  ut  caperent  yitam  mutare  priorem  ?  170 

Nam  gaudere  noTis  rebus  debere  videtar, 

Qaoi  Teteres  obsunt :  sed^  quoi  nihil  adcidit  segri 

Tempore  in  ante  acto,  quom  pulchre  degeret  seTom^ 

Quid  potuit  novitatis  amorem  adcendere  tali? 

Auy  credo^  in  tenebris  yita  ac  mcerore  jacebat,  175 

Donec  diluxit  rerum  genitalis  origo  ? 

Qaidye  mali  faerat  nobis  non  esse  creatis  ? 

Natus  enim  debet  quiquomque  est,  velie  manere 

In  vita,  donec  retinebit  blanda  Toluptas : 

Qui  numquam  vero  Titae  gastaTit  amorem,  180 


mAeo  multum  antea  conquieieebantf  «i  veUetU  eemmdare  firultvMm  saam  «tneiidi 
nrftonm?  Eietnm  ille  videtwr  debere  deUetari  rebaM  nooif,  cm  j^rittime  naeeai: 
verumf  eui  nihU  agrihidinit  evenitf  eum  beate  vineret  vitam  w  preeterito  tempere^ 
fmenam  re$  patmt  ineuiere  euffidinem  namtatia  taU  homiDi?  An^  puto^  vitm 
I)eonim  tepeliebatur  in  tenebrie  et  erat  in  trittitia  ntquednm  natima  ortut  renm 
iUuxit  7  Aut  pud  damni  /uietet  nobit  non  fuitte  natit  ?  Etenim  qmemnque  creth 
tnt  ettf  ia  debet  cupere  permanere  tn  vitaf  quamdiu  dulcit  volnptat  retinebit  enn. 
At,  fnt  nMnquam  deguttavit  votuptatem  mta^  neque/uit  in  numero  ▼iventiiuD)  ^nad 


^'j^»^»*»^**'»»»^^^ 


eunt  Vind.  eum  prp  quei  O.  Mat.  I.— 17S  inante  aeio  V.  ed.  Th.  Ra.  BodL — 
174  Qui  P.  Quit  Mus.  B.  2.  novitaMY.  ed.  Th.  Ra.  amor«  P.  Ald.  Baa.  marg.  V. 
marg.  1.  Nard.  accedere  P.  O.  Bas.  marg.  taUt  O.  Mns.  B.  1.  Hic  inseritur 
▼8. 177.  in  P.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1. 2.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.— 175  vitam 
Mn».  B.  2.  In  Vom.  vet.  et  L.  B.  h.  et  qni  seqnitnr  vs.  tranepositi  legnntnr. 
•—176  diduxH  Gryph.  marg.  Bat.  marg. — 177  /ueret  Oif.  Par. — 180  verevitam 
CaoL  gettavit  Ferr.  V.  edd.  Th.  Ra.  O.  Mns.  B.  1.  Cant.— 181  Non  Mns.  B.  3. 

NOT^ 


nt  Dena  ipae  melins  habitaret;  ante 
Tidelicet  tcmpore  infinito  in  ienebris, 
tanqnam  in  gurgustio,  habitaverat 
Post  antem  varietatene  enm  delecta* 
ri  pntamnf ,  qna  coelnm  et  terras  ex- 
omatas  videmns?  qns  ista  potest 
ease  oblectatio  Deo?  qnm  si  esset, 
non  ca  tamdiu  carere  potnisset.  An 
bseCy  fere  nt  dicitisyliominum  cansa  a 
Deo  constitnta  snnt  ?  Sapientnmne  i 
propter  pancos  igitnr  est  tanta  facta 
remm  molitio.  An  stultorum?  at 
primum  causa  non  fnity  cur  de  im- 
probis  bene  mereretnr/  &c.  Dno 
igitnr  circa  mnndi  constitutionem 
peccavit  Epicurns:  i.  quod  voluit  non 
Denm,  sed  casnm  esse  causam  mun- 


di;  II.  qnod  censuit  neqne  Dei  causai 
neqne  hominis  gratia  mundnm  esse 
factum. 

170  Iniieere]  Antiqne  pro  ilUeere. 

177  Fuerat]  Lambinus ;  t>ene.  Pa- 
rens  et  aliiquidam/Kersi,pro  fuisset; 
ita  videtur  nsns  hoc  verbo  Lucretina 
passim  ;  sic  infra  vs.  1342.  etiu.  849. 

Creatit']  In  dativo  casu,  bene.  Sic 
Latini  scriptores  loqnnntnr»  nt  slmi- 
lem  casnm  ponant  ante  et  post  infi- 
nitivum  '  esse.'  Quanquam  non  e« 
semper  constnictio  servator.  Sic  in- 
fra  vs.  181.  non,  creato,  sed  'creatum' 
legitnr,  etiamsi  dativus  casns  pneces- 
serit. 


DB    RBRUM    NATURA    LIB.    V.  503 

Nec  fuit  in  namero ;  quid  obest  uoh  esse  creatum? 

fixemplum  porro  gignundis  rebus,  et  ipsa 
Notities  hominum  Diis  unde  est  insita  primum, 
Quid  vellent  facere,  ut  scirent,  animoque  viderent  ? 
Quove  modo  est  umquam  vis  cognita  principiorum,        185 
Quidque  inter  sese  permutato  ordine  possent, 
Si  non  ipsa  dedit  specimen  Natura  creandi  ? 
Namque  ita,  multimodis^  mnltis  primordia  rentm 

mocH  tali  booiiBi  wmfmme  luAwml  Venm  undetum  prineipio  exempkBte^  qnod 
sequereotnr  in  r^me  ertandia,  notom  est,  et  nnde  idea  hominwn  innata  eai  l>ttf, 
ui  eognaeeereni^  et  mente  intuetentw  quid  cuperent  ngerel  et  quanam  ratiane 
poieeias  aiontonan  fuii  iit  unquam  nofa,  guidnam  valerent  itrveraa  iiianmi  htier  »e 
poeUura?  niei  natura  ip§a  dedit  iis  exemplare  gignendo  res  ipsas?  Etenim  ptU' 
rima  prineipia  rerum  adeo  variie  modis  agitata  fueruni  ictibuejam  ab  tetemo  tem^ 


^>^^^i^^^^^^^*>^ 


tti  stnafdo  O.  Bfiis.  B.  1.  abeet  Cant.  crrafo  quidam].— 182  gignandi  V.  ed.  Th. 
Ra. — 188  diie  unde  eei  insUa  Bodl,  Voss.  vet.  et  L.  B.  dii^if  uitdtf  est  inazta  Mas. 
B.  1.  Cant.  dholeunde  tirsito  P.  Ald.  divimii  eei  Vind.  Mn».  B.3.  dtrisum  deeei 
V.  ed.  O.  Ferr.  Th.  Ra.  diviadeeet  Mns.  B.  2.— 184  aui  scirent  Mns.  B.  1.-185 
tn^iiajii  vis  Nard.  Mns.  B.  1. — 186  Quidve  Bodl.  Quceque  Mns.  B.  S.  Qiridiuim 
edd.  vulgi  Qn^quid  Voss.  marg.  Quidnam  Bas.  se  Vind.  V.  ed.  Voss.  vet.  et  L. 
B.  Mns.  B,  1.  3.  Cant. — 187  speeiem  P.  V.  ed.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mns. 
B.   1.  2.  Cant.  Gryph.  creando  Lamb.  Creech.  Delph. — 188  Namque  ea\, 

NOTiE 

181  Tn  nmtero']  Snpp.  viventinm.  tiant  ac  resllianty  atqne  in  varias  inde 

162  Exemplum']  ExempIarCy  quod  generationes  ferantnr  ,non  poterant 

sciiicet  Dii  sequerentnr  in  creaudis  prsniittere  sni  exemplar  in  mente 

rebofl.  Deornm  opificnmy  antequam  in  res 

183  NoOiies'}  H.  e.  ipsa  idea,  ad  ipsas     novaa    creatas   conveniasent. 

qoam  Doverint  Dii  creare  gentem  bn-  UndeDam  ergo  Dii  remm  creanda* 

mm  notitiam  habuerint  i 


187  iVahra]  Natara  gnbemansy  nt  Itaque  negat  Epicorns  mundom 

ait  aiipra  vs.  78.  o^era  Deorum  csse  factnm :  sed  do- 

l^Namqnewtaymidiimodis,Sfe,]8ici-  cet  omnia  esse  effecta  natnray  seit 

Ueet  argumentatnrLacretinsexpriD-  fortuna  ac  casn,  hoc  est,  atomoram 

piissnis,  qnnsnpraposoitUbi.  et  ii.  fortnito  concnrsu.    Neque  enim  vo- 

Docait  enim  cnm  Deos,  tum  homines  Init  fortunam  ant  sortem  esse  aii- 

ssqoe  ex  atomis  fieri,  ae  ceteras  res  qnam,  qnss  per  se  temperaverit  ato- 

creataa.   Qni  vcro,  inquit,  vis  atomo-  mos,  et  ad  tales  effectns,  quos  vtde^ 

rampec8pectafnissetDiis,anteqQam  mns,  disposnerit:  sed  ipsas  atoraos 

ill«  ad  iiovas  generationes  conveni-  ipsam  esse  fortunam,  qnatenns  nnlla 

rentP  Vnlt  enim  mutnam  atomomm  praemeditatione  sibi  invicem  occnr- 

oeciirsatloD^matqaeindefessam  pug-  rentes  sese    coroplectuntnr,  resqne 

■aai  et  infinito  tempore  prsscessisse  concretas,  pront  contigerit,  facinnt. 

eamm  conciiivm  atqne  ccBtum.    Hm  Ita  enim  Epicuri  nientem  explicavit 

vero,  cnm  saopte  nisa  tantum  percn-  Lueretins  i.  102<K  *  Nam  certe  neqne 

Delph.ei  Var,  Clas.                   Lucret.  2  P 


594 


T.    LUCRBTII    CARI 


Ex  infinito  jam  tempore  percita  plagis> 

Ponderibusque  snis  consuerunt  concita  ferri,  190 

Omnimodisque  coire,  atque  omnia  pertentare^ 

QusBquomque  inter  se  possint  congressa  creare  ; 

Ut  non  sit  mirum  si  in  taleis  disposituras 

Deciderunt  quoque,  et  in  taleis  venere  meatus^ 

Qaalibus  hsec  rerum  geritur  nunc  summa  novando.         195 

Quod^  si  jam  rerum  ignorem  primordia  qu»  sint, 
Hoc  tamen  ex  ipsis  coeli  rationibus  ausim 
Confirmare^  aliisque  ex  rebus  reddere  multis  ; 
Nequaquam  nobis  divinitus  esse  paratam 
Naturam  rerum ;  tanta  stat  prsedita  cuipa.  200 


portf  et  iolUa  gunt  moteri  perlata  nta  gravUaie,  et  omnibue  modU  eowcemre  ioter 
Hp,  et  turbare  reacuncta»t  qtuu  ipsa  inter  eecengregata  queant  proereare  ;  utnuran' 
dum  non  «ii,  <i  delapta  eunt  etiam  in  tales  diepowtioneif  et  detenerunt  in  iaHa 
intervalla,  qualibus  Kac  uwiverea  rerum  molea  nunc  administratur  renovando  ea, 
qaa  eunt  atate  confecta»  Etiamn  autem  neeciam  quce  eint  jnincipia  rerum,  atta' 
men  audacter  poeeem  demonstrare  ex  ipeis  rationiima  ccfti,  et  dicere  ex  aliie  rebus 
pbtribuB  iatud,  nempe  naturam  rerum  non  eese  creatam  a  IHia  ingratiam  noatram ; 
adeo  tantia  incommodia,  atque  tantia  dtfectibua  repleta  eat,    Primum,  quantum 


^^■^^^^'^^^^^^^ 


marff.  1.  Sed  quia  muUo  Gaflsend.— 190>^ert  V.  ed.  Th.  Ra.— 191  pertemptare 
Vind.  Mus.  B.  1.— 19S  vitalea  V.  ed.  Tb.  Ka.— 194  Deeiderint  P.  Ald.  taUbua 
Mqs.  B.  2.  novatua  P.  in  not.  Mus.  B.  1.  Ferr.  meatua  Vind.  Cant.  meeatua  V. 
ed.  Miis.  B.  2.  Tti.  Ra.  in  eatua  Mns.  B.  8. — 196  jam  nune  V.  marg.  1.  O.  Cant. 
jam  ego  Mns.  B.  1.  ai  deest  V.  ed.  Bodl.  Voss.  vet.  Mos.  B.  I.  2.  8.  Tli.  Ra. 

NOT^ 


conslHo  primordia  rernm  Se  ordine 
qnsqne  suo,  atqne  sagaci  mente  io- 
carunt:  Nec  quot  quaeque  darent 
motus  pepigere  profecto ;  Sed  quia 
multa  modis  mnltin  mntata  per  omne/ 
&c.  Et  infra  jam  vs.  420.  nbi  repe- 
ttt  lios  versus. 

104  Deeiderunt]  Penultiraa  brevis. 
Sic  vs.  416. '  coustitenint.' 

195  QuaUbua  heec,  i^c.']  Hic  vs.  posi- 
tus  est  I.  lOiT. 

Rerum  aumma']  Natnra,  nniver- 
snm. 

Novando]  Snpp.  ea,  quse  jam  setate 
et  «vo  confecta  snnt. 

196  Qttod,  ai  jam  rerum,  SfcJ]  Hi  5. 
vss.  jam  positi  sunt  ii.  177.  Monet 
antem  iis  quinque  verstbusy  snppressa 


etiam  atomomm  cognitione  atqne  na- 
tnra,  facile  probare  posse  ex  ipsa  cceU 
ratione,  atque  ex  aliis  etiam  rebos  im- 
perfectis  et  incommodis,qn»  inmnndo 
suntymnndum  hnncdivinitns,  hoc  est, 
a  Deoinon  fuisse  creatum  in  hominnm 
gratiara.  Quod  et  Cicero  de  Nat. 
Deor.  1.  praeclare  explicat. 

197  CceU  ratUmibua]  Cceli  condi« 
tione,  natora :  coelo. 

199  DtciNt^Hs]  A  Deo,  a  Diis  Im- 
mortalibus. 

200  Naturam  rerum]  Hunc  mnn- 
dnm. 

Tanta  atatpriedita  culpa]  Adeo  mnU 
ta  snnt  in  mundo  hoc  pebcata,  incom* 
raoda;  et  qnss  non  recte  neqne  or« 
dine  facta  snnt. 


DB    RBRUM   NATURA   LID.  Y. 


595 


Principio^  quantum  coeli  iegit  inpetus  iogenSy 
Itide  ayidam  partem  montes^  sylvaeque  ferarum^ 
Possedere ;  teaent  rupes,  vastaBque  paludes^ 
£t  mare^  qaod  late  terrarum  distinet  oras. 
Inde  duas  porro  prope  parteis  fervidus  ardor,  205 

Adsiduusque  geli  casus,  mortalibus  aufert. 
Qtiod  super  est  arvi^  tamen  id  natura  sua  vi 
Sentibus  obducat^  ni  vis  humana  resistat, 

ceUrrimua  ambitu»  eeeli  magnus  ohtegit,  ex  eo  coUe$j  et  aaUuiy  ubi  fexa  wtgantur^ 
ocempmere  voMtam  partem ;  scopulif  ingerUeeque  pahideay  et  tequor^  quod  vaste  coer' 
ceifine»  tcrrarum^  occupant  etiam  partem.  Ex  eo  asiue  arderiB,  et  continuua 
lapsug  gelUf  toUmt  honttnibua  fere  etiam  duas  paries,  Quod  agrorum  restaty  na- 
tura  tamen  ex  auo  mutu  operiret  iUud  apini»,  nm  aolertia  hominum  obstaret^  aidita 


— 201  quam  ium  P.  V.  ed.  Gryph.  marg.  Bas.  marg.  Th.  Ra.  Ald.  tegat  P.  in 
oot.  gerit  Mas.  B.  2.  et  in  marg.  regit  pro  var.  lect. — 202  Inde  aiiam  Mar. 
sjflvaM  Mos.  B.  2.— 204  desiinat  P.  V.  ed.  destinet  Mus.  B.  2.— 207  auavi  V.  ed. 
Tii.  Ra.— 208  GentibuM  O.  Mut.  B.   1.  S.  abducat  Mos.  B.  1.  irt  ris  V.  ed. 

NOT^ 


SOl  Prineipio,  quantum,  tfc,]  His  6. 
VS8.  continetnr  i.  argumentnm,  qno 
probat  maximam  terrarum  partem 
hominibns  esse  inntilem ;  ut  pote  qu» 
partim  montibns,  sylvisy  ac  rupibos; 
partim  vaatis  paludibns  et  mari  pos* 
sideatiir :  partim  nimio  fervore  solis 
adaratnr,  ant  frigore  rigeat,  nbi  non 
licet  habitare,  nempe  snb  zona  tor« 
rida,  et  snb  zonis  frigidis.  Qni  ergo 
dici  possit  terra  in  hominum  gratiam 
creata  divinitos,  qnae  tot  ac  tantis 
defectibns  ac  incommodis  praedita 
est? 

Quantum']  H.  e.  eam  mnndi  par- 
tem,  qnam  ccelnm  tegit ;  i.  e.  terra- 
mm  orbem,  qni  partim  terra  est  ha- 
bitabilis :  partim  inbabitabilis,  prop- 
ter  calorem  et  frigns  :  partim  mare  : 
partim  sylvae :  partim  fluvii :  partim 
lacns  ac  paindes. 

InpetUB  tn^fnsl  Ocli  ambitns  cder- 
rimns  et  volubilissimos.  Sic  Cicero 
de  Nat.  Deor.  ii.  *  Cnm  aatem  impe- 
tnm  coeli  admirabili  cnm  celeritate 
moveri  vertiqne  videamus/  &c. 

202  Avidam  partem]  I.  e.  magnam, 


vastaro,  et  ingentem  partem,  quasi 
avide  occupatam.  Hypallage.  Sic 
Horat.Od.  ii.  14.  dixit,  'pavimentnm 
snperbum/  pro  pavimento  snperbi 
domini. 

SylvcBqueferanun]  Hyivae,  in  qnibu» 
vagantnr  fe(te. 

205  Fervidua  ardor"]  Nempe  sub  zo- 
na  torrida. 

206  Assiduuaque  geli  casua]  Nempe 
sub  duabns  zonis  frigidis. 

Gelicasua]  Oeln,  qnod  est  pmina 
frigida,  qjiae  cadit  ex  aere  in  terras 
vs.  217.  Dicitur  aotem,  teste  Nonio, 
geln,  et  gelus. 

207  Quod  super  est  arviy  fye,]  His  7. 
V8S.  continetnr  ii.  argumentum,  ni- 
mirnm,  quod  ex  residua  terrarnm, 
qns  colitur,  parte,  non  nisi  magno 
cnm  labore  hominnm  colentinm  eam 
aratris  et  bidentibus  fructns  ttrgre 
proveniant.  At  si  hominnm  gratia 
creata  esset  divinitns  terra,cur  spon- 
te  sna  uon  ferret  frnctns  ? 

Natura]  Fortuna,  sors,  qnam  rernm 
opificem  statnit  Epicnrps. 

208  Resistat]  Nempe,  arando,  co« 


506 


T.   LUCRfiTlI   CAU 


Vitai  canssa^  valido  coosueta  bidenti 
Ingemere,  et  tenam  pressis  proscindere  aratris : 
Si  non,  fecundas  vorteates  Tomere  glebas, 
Terraique  solum  subigentes,  cimus  ad  ortns ; 
Sponte  sua  neqaeant  liquidas  exsistere  m  amasr 
Et  tamen^  interdum  magno  qa«sita  labore» 
Quom  jam  per  terras  frundeoit  atqne  omnia  florent ; 
Aut  nimiis  torret  fervoribus  «tberius  sol> 
Aut  subitei  perimunt  irobres,  gelidasque  pruinas, 
Flabraque  ventorum  violento  turbine  vexant. 

Praeterea,  genus  horriferum  Natura  ferarum, 
Humance  genti  infestum,  terraque  marique, 
Quur  ality  atque  auget  ?  quur  anni  tempora  morbos 


210 


215 


220 


gemere  fodiendo  ternim  dwro  bidenH^  ei  ecindere  terram  depreeem  erwtriM^  «t- 
vendi  gndia.  Niei  excHarenme  terram  od  fntctue  fmtdendee,  imverteniee  ermtre 
fertUtB  glebaMy  et  cemterewtee  mbm  teUwie^  ndji  feeeetit  frttctn»  ti  em  exemrgere  e 
terra  inflatu»  fimdM  aerie,  Et  tamen  aiiquando  ree  oomef  eeni/uieita  magno 
labore^  nMjan^am  veUUi  frondeeemxt  et  quati  fioreeeemlt  peromnee  terra»;  tnnc 
vel  »ol  aeriue  urit  illas  nimiie  sttis  ardoribue,  vel  pbniie  repemtmm  imitrhemnt  en, 
e/  frigidte  pmuur,  autfiatue  ventonun  labitfactant  eas  vehementiorifiatu.  Deinde 
quare  natura  nutrit  et  auget  horrendam  gentem  ferarum,  quce  inimica  eet  generi 
knmano,  in  terra  et  \n  mari?    Quan  tempeetate»  anni  ajfmmt  morboe7  eur  mor» 


Tb.  Ra.  rt  vttMas.  B.  3.  iiMi  otf  Mns.  B.  9.— m  Deest  Voss.  vet.  peeeie  Mus. 
B.  2. — 211  iteranie»  VoM;  marg.  vomere  terraoMm.  B.  S.  pro  Tar.  lect. — 212 
etiante  V.  ed.  Tb.  Ra.  ecimu»  Voss.  vet  et  L.  B.— 21S  pereiatere  Mos.  B.  2. 
exeuTgere  P.  in  not.— 214  Sed  tamen  qaidam.— 216  nimium  Mus.  B.  1.— 217 

NOT^ 


lendo,  pastinando,  fodiendo,  &c. 

209  Bidenti]  Bideoa  inatnimentum 
fbssoriumest,  qno  terra  fodilnr,  qnod 
dnosdentes  habet.  Plin.  zvii.  21.  Co- 
hun.  IV.  14. 

211  Sinonfecundaeyifc.']  Hi  2.  vss. 
positiaunt  i.  212. 

212  Subigewtee]  Mollientes,  colen- 
tes,  cootereutes.  Sic  Virg.  Georg.  i. 
125. 

Ad  ortua']  Sopp.  fmetnnm :  h,  e.  ad 
fructus  fnndendoa. 

21S  Zdquidae  exeietere  in  auraa]  O- 
riri,  nasci,  exsurgere  iaaera. 

214  Et  tamen,  interdum,  Sfc.]  His  5. 
vss.  continetur  iii.  arg.  nimirnHi,quod 


etiamfrnctibns  speratis  ex  labore  et 
cultu  dnro  terrarom,  soppe  tamea 
frustremnr  per  varios  casns,  nerape 
aot  per  assidoaa  imbres,  aut  per  ni* 
ininiifsoIisaBstumiaot  per  ventorura 
vim  validam,  &c;  Sed  de  his  omni- 
bos  consule  Virg.  Qeorg.  i. 

219  Praterea,genu»koniferum^i^c,] 
His  4o^8s.  contiuetur  iv.  arg.  nempe, 
qnod  noxia  animalia  terra  mariqae 
crescant  et  alantor:  qnod  morbos 
anni  tempestatea  afferant:  quod  mors 
immatura  rapiat  homines.  Quiba« 
malis  obnoxii  esse  non  deberent  ho- 
roines,  si  cancta  creata  fuerinl  eorum 
causa. 


DK   RSRUM   NATURA    Llfi.   V.  597 

Adportant  ?  qaa  re  Mors  inmatura  vagatur  ? 

Tam  porro  pner,  nt  saeyis  projectas  ab  nndis 
Navita,  nndns^  bnmi  jacet^  infans,  indigus  omni 
Vitali  anxilio ;  qaom  primam  in  laminis  oras  235 

Nixibns  ex  alvo  matrts  Natnra  profndit: 
Vagitnqne  locvm  lugnbri  conplet,  at  8eq«am  est, 
Qaoi  tantum  in  vita  restet  transife  malonim. 
At  varise  crescnnt  pecodes^  armeata,  fereeque : 
Nec  crepitacillis  opiis  est^  nec  qnoiqaam  adhibenda  est  280 

praeox  fertwrf  PoHtm  ttiam  iifmsj  tiiui  mnU  fjtctm  Mb/imeiilnu  <mm4im6w, 
iiu  ^ieitur  nudau  in  ierrmm^  lopii  nescient,  indigent  omnijwamint  viUtf  enm  fni" 
mmm  naiura  eadUii  ilKiin  in  aiinu  lucit  ex  uiero  geniiricit  iua  per  nitut  magnos, 
ei  impiei  loea  circuin  phraiu  lameniaMi,  ticuijusium  eti,  qnippe  cui  ioi  ae  ianta 
emlamHaiet  wupertini  tndueere  in  friia.  -  Verwn  diverta  animantetj  peeora,  et 
Mmr  fervcet  emgeniury  neque  eymbala  suni  neeettaria  iUit  ad  ludendum ;  neque 


mMa  VoM.  L.  B^MS  Impmiant  Luib.— t2S  Cnm  Mni.  B.  %.vero  ei  Mns.  B. 
8.-.294  NamiUVind.  NauU  Y.  ed.  Th.  Ra.— S26  Vitai  Mns.  B.  1.  ia  marg. 
Gif.  Par.  Lamb.— 226  albo  Mos.  B.  2.  prqfundii  P.  V.  ed.  Voss.  vet  Delph. 
— 228  Qui  Cant.  V.  marff.  1.  iamen  Mns.  B.  2.  irantire  eti  Voss.  vet.  et  L.  B. 
—229  Et  Mas.  B.  2.~28D  Nee  erepiiaeaiit  P.  in  not.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mus. 
B.  Gryph.  Nard.  Bas.  Vo9s.«iarg.  Nee  reeepiaeuUa  Vhid.  Ne  erepitacuUt  V.  ed. 
Bodl.  Ferr.  Tb.  Ra.  Nterepitai  aneiUit  O.  Nec  reptttaeuUt  Mos.  B.  2.  Nee  re» 
pUaeilUia  Mns.  B.  3.  Nee  repU  aneUUt  Cant  Nec  crepUaeula  eis  P.  Ald.  et  edd. 
▼alg.opw  tuni  Lamb.  Bas.  marg.  P.  cmque  pro  ^tiot^iiam  P.  Vind.  Mos.  B.  S. 

NOTiE 

223  Tum  porro  puer,  ^fc.]  His  13.  ratus,  nuUumque  tot  animaliom  pro- 

vss.continetury.arg.    Nempequod  mosadlacrymas^atqiie  has  protinos 

hominum  videator  fuisse  mioor  cnra,  vite  principio/  &c.    Console  locnny 

quam  ceteromm   animalium:  homo  atqne  cnm  bis  confer. 

qoippo  aascitur  infirmior  pocndibus,  230  CrepitacUUt  [erepUaeuia  eit  o- 

ooBiom   reram  indigens,  nndns,  io<  pu*  suni]  Lamb,  bene ;  male  quippe 

fans,  vagiens,  &c.    QnibuB  incom-  vulgatae  editiones  babent,  Nec  crepi- 

modis  cetera  animalia  non  snnt  ob-  iaeuUt  oput  ett»    Est  autem  crcpita- 

noxia.    *  Cnr  ergo,'  inqnit  EpicDrns  culam  instrnmenti  genns,  quod  ma- 

apudLnctaatiamvii.6.  *Oeusomni-  nibus  pnlsum  reddit  soBHm.    Marti- 

bas  malis,  qiiem  diligcbat,  hominem  alis  de  crepitacnlo  xiv.  59.   '  Si  qnis 

objecit?  Cor  mortalem  fragilomque  plorator  collo   tibi  vemnla  pendet, 

constitnit?*  Sce.  Haec  quatiat  tenera  garrnla   sistra 

227  VagitUfue  lociai,  tfe,'}  Sic  prae-  manu.'  Quod  quidem  instrnmenti  ge- 

clare  Piin.  lib.  vii.  de  imbeciliitale  nus  nutrices  quatinnt,  nt  a  fletn  et 

natorsa  bnmanse.     *  Horainem  tan-  ploratu  avocent  pueros.    Vulgo,  un 

tnm  nndam,  et  in  anda  humo  natali  hocket, 
die  abjiclt  ad  vagitus  statim  et  plo- 


598 


T.   LUCRBTII   OARI 


AlmsB  natricis  blanda,  atqae  infracta,  loqaela ; 
Nec  varias  quserunt  vesteis  pro  tempore  coeli : 
Deniquc,  non  armis  opus  est,  non  moenibus  altis, 
Quei  sua  tutentur;  quando  omnibus  omnia  large 
Tellus  ipsa  parit,  Naturaque  daedala  rerum. 

PrincipiOy  quoniam  terrai  corpus,  et  humor, 
Aurarumque  leves  anim»,  calideique  vapores, 
E  quibus  hsec  rerum  consistere  summa  videtur^ 
Omnia  nativo  ac  mortali  corpore  constant; 
Debet  eadem  omnis  mundi  natura  putari. 
Quippe  et  cnim,  quorum  parteis  et  membra  videmus^ 
Corpore  nativo^  in  mortalibus  esse  figuris. 


235 


240 


uUi  mfferendus  eat  dulcii  et  interceptue  iermo  nwtrieie  aienlie :  nec  qmterwU  sibt 
diverta  indumenia  pro  difersis  tempeetatibus  ceeU :  demum  non  habent  opna  onmf , 
aut  murit  celBia^  qvibu»  cuatodiaMJt  »ua»  ree,  quoniam  terra  iprnj  et  naturaf  renm 
opifex,  progignit  illis  omnibuM  ree  omnet.  Primum  cum  terra,  et  aqua,  et  ieueri 
fiatuM  oertf ,  et  fereidi  ealorea^  ex  quibua  hac  UDiTersa  molea  rerum  videtur  conatare^ 
onmia  habeant  corpua  genitabUe  et  interiturum,  unioeraa  quoque  ipaa  natura  mundi 
debet  exiatimari  aimilia.    Namque  videmua  rea,  quarum  cemimua  partea  et  mem- 


^»^^^■^■^^^^0^ 


Cant.— 2S1  BhKnda  Mns.  B.  2.  oa  infracta  P.  V.  ed.  Tb.  Ra.  Ald.— 2S8  aut 
mamhua  Mas.  B.  2.-234  Qtieu  edd.  Yulg.  Mns.  B.  1.  Qiuv  P.  Ald.  quomMm 
pro  f Maiufo  Mus.  B.  2.-236  pttiJt  V.  ed.  Th.  Ra.— 236  fvom  pro  gicoMain  Ferr. 
V.  ed.  Th.  Ra.  quomodo  O.  V.  marg.  1.  fiMiido  Mus.  B.  l.  V.  marg.  2.  cum 
Mus.  B.  8.— 230  Corpore  nativo  ac  mortalibua  omnia  conatant  P.  in  not.— 246 
^em  omnia  Oif.  Par.  omiiu  idem  Voss.  yet.  tota  eadem  edd.  vnlg.— 241  ^iioiit- 
am  parteia  Oassend. — ^242  iiaiioo  tmmorfait6iM  P.  Ald.  luUtrKm  mor(ait6iff  Vind. 
V.  ed.  Bodl.  Mus.  B.  l.  2.  3.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  nattvom  mortaUbua  Vots.  L. B. 

NOT^ 


231  Alnue  nutricia']  De  Toce  alma 
vide  Dotas  i.  2. 

Infracta']  Fracta  et  decnrtata. 

285  Dadala]  Artifex,  opifex.  Vide 
qn»  annotavimns  i.  7.  ad  hnnc  lo- 
cnm,  '  daedala  tellns.' 

236  Prtiidpto,9iioiiiam,^r.]  Hi8l2. 
¥Sf.  jam  monet  se  demonstratnmm 
mundnm  neqne  esse  setemnm  neqne 
immortalem ;  sed  nativnm  et  morta- 
lem.  Cnjos  enim  partes  nativ»  snnt 
et  mortales,  illud  et  nativum  ac  mor- 
tale  sit  necesse  est.  Atqui  preci- 
pnas  mundi  partes,  nempe  terram, 
aqnam,  aera,  et  ignem,  nativas  esse 
ac  mortales  jamjam  sigillatim  osten- 
surnm  se  ait.    Igitur  mundus  et  nati* 


vns  et  mortalis  est. 

Tm-ot  corpiis]  Terra,  arida. 
Humor']  Aqua. 

237  iiiiramiii  levea  anima]  Aer.  Sic 
Manil.  1. 161.  '  Proximus  in  tennes 
descendit  spiritus  anras,  Aeraque  ex- 
tendit  medinm  per  inania  mnndi.' 

CaUdeique  vaporea]  Ignis. 

238  £  9iit6ifs,  ^c.]  Sunt  enim  qna- 
toor  olementa,  qiise  Manilins  i.  136. 
▼ocat  '  Qoatuor  mundi  artus.'  Et 
ipse  Lucretins  infra  vs.  245. 

Rerum  siimma]  Mundus,  vss.  196. 
240. 

240  Mundi  iiafirra]  Mnndos. 

242  MortaHbua  Jiguria]  Mortalibns 
principiisi  seu  atomornm  contexturis 


EH    RBRUM    NATURA   LIB.   V. 


699 


Haec  eadem  ferme  mortalia  cemimns  esse^ 

Et  nativa  simnl :  quapropter  maxuma  mundi    * 

Quom  videam  membra,  ac  parteis,  consumpta,  regigni ;  245 

Scire  licet,  cobU  quoque  item  terr»que  fuisse 

Principiale  aliqnod  tempuSi  clademqne  futuram. 

IUud  in  hiis  rebus  ne  conripuisse  rearis, 
Memmi !  quod  terram,  atque  ignem,  mortalia  sumpsi 
Esse ;  neque  humorem  dubitavi,  aurasque,  perire ;         2d0 
Atque  eadem  gigni,  rursusque  augescere,  dixi : 
Principio,  pars  terrai  non  nnlla,  perusta 
Solibus  adsiduiSy  multa  pulsata  pedum  vi, 
Polveris  exhalat  nebulam,  nubesque  volanteis, 
Quas  validei  toto  dispargunt  aere  ventei :  255 


6ra,  cimstare  genita  naiwra,  et  farmu  atomoroin  perituris,  etu  penitut  obnoxiaa 
mortij  simul  et  generabUet.  Quamobrem  quoniam  cemo  phtrimaa  partea  mundi 
ac  membra  inieremta  regenerarif  inde  possum  agnotcere  aliquod  fume  eimUe  tem- 
pu$  natale  etiam  cceH  et  terrtgy  ae  venturum  exitium.  VeruiD  nefortaaee  putet,  o 
JHenuni,  me  ateutnsisMe  istud  i»  ki»  rebue,  quod  posui  terram  et  ignem  eau  peritura, 
et  qnod  docui  eadem  iUrum  regenerari  et  creocere.  Primtam  certa  para  terra 
aduata  ccntinuia  aTdaribua  aoliaj  et  triiafrequenti  impeiu  pedvm,  emiitit  levem  mi- 
bem  puiceriay  et  nifnboa  votttanteay  quoa  venti  rapidi  di^cinni  per  iotum  aera. 


^^^^^^^^^^^^ 


wAivum  matalibua  Voss.  vet.  naiivo  mortalibua  Nard.  Bas.  O.  naiivo  et  nuniali- 
6tuedd.  vulg. — 24S  eadem  deest  V.cd.  Th.  Ra. /orma  Mut.  B.  1. — 244  natura 
V.  ed.  Th.  Ra. — 846  item  Bentleins.  idem  omn.  exempl. — 2-17  Principale  Mos. 
B.  2. — 248  nee  pro  ne  Mua.  B.  2.  ne  arripuiaae  Oif.  Par.  ne  me  arripuiaae 
edd.  valff.  reatia  V.  ed.  Th.  Ra.— 250  hauraaque  V.  ed.  Th.  Ra.— 262  non  uUa 
O.  Mtts.  B.  2.  Ferr.~254  Pohferia  P.  V.  ed.  Tb.  Ra.  Ald.  Pulveria  vulg.~265 

NOTJE 


mortalibns  :  sic  pataim  loquitor. 

247  Principiaie  tempua'}  H.  e.  tem- 
pus,  qao  principiom  et  originem  ha- 
bnerint:  sicii.  423. 

248  lUud  tn  kHa  rebua,  ^.]  His  4. 
v»s.  monet  mirum  videri  non  debere 
si  assumserit  ac  dixerit  terram, 
aqnam,  aera,  et  ignem  esse  nativa  et 
mortalia.  H  oc  enim  jamjam  declara- 
tnrus  est  sigillatim. 

Conripuiaae  [arripuiaaey  ^fc.]  Sen- 
tentia  est :  Ne  forte  existimes  me  per 
vim  et  temere  et  aine  ratione  assum* 
stsse,  quasi  abs  te  datum  et  conces- 
sam  id,  qaod  samsi  et  posui»  nempe 


partes  mandi  esse  interitoras,  6ic. 

250  Humorem]  Aquani. 

iluras]  Aera. 

262  Principio,  para  ierrai,  ^c.]  His 
10.  vss.  probat  i.  de  terra,  qnod  cor- 
rumpatur  et  renascatur.  Namque 
solibus  assidois  assatur,  pedibus  de- 
teritur,  vi  ventorum  in  aera  disper- 
gitur,  tabesdt  imbribus,  abraditur  a 
iluminibus,  absumitnr  snis  a  faetibns, 
rursusque  rediotegratur.  Deniqne 
sicut  rerom  omnium  videtnr  magna 
parens,  ita  et  earundem  sepulcrum 
commune.  Ergo  terra  corrumpitor 
et  renascitor. 


COO  T.    LUCRUTII   CARI 

Pars  etiam  glebaraoi  ad  diluviem  revocatur 
ImbribuSy  et  ripas  radefttia  flumina  rodunt. 
Pr83terea«  pro  parte  sua,  quodquomque  alid  auget, 
Redditur :  et,  qqouiam  dubio  procul  esse  videtur 
Omniparens  eadem  rerum  conmune  sepulcrum^  SGO 

Ergo  terra  tibi  libatur,  et  ancta  recrescit. 

Quod  super  est,  baipore  novo  mare,  flumina^  funteis, 
Semper  abandare,  et  latices  manare  perenneis, 
Nihil  opus  est  verbis,  maguus  decursus  aquarum 
Undique  declarat :  sed  primum^  quidquid  aquai  265 

ToUitnr;  in  summaque  fit^  ut  nibil  humor  abundet; 

Porf  qwque  cetpUum  terrae  reducltur  ad  inuudalionem  per  plHma$ ;  et  ftucii  C0r- 
radentei  abripiuHt  ormf.  Adde  quod  id  omne  aliudf  quod  terra  alit  pro  parte  eua^ 
eorrodatur ;  et  quody  cum  aine  duffio  videatur  eeee  mater  rerum  omnium,  eadem  tit 
etiam  communi*  tumuhu  rerum  omMium,  Igiiur  terra  dimimuitur  iiiif  et  aug' 
mentata  iterum  crescit,  Quod  reliquum  est^  noit  opu»  est  dictie  ostendere, 
mareffluviotf  et/onteeperpeiuo  affluunt  novia  aquie,  et  eonim  aquae  perpetuas  fluc' 
re;  magna  aqua  undique  defluenies  ostendunt  satis  istnd ;  eed  primo  ea  pars  aqute^ 
qucB  ntrsum  trahitur,  ei  per  quam  efficitur,  ut  aqua  non  exaetuet  in  mole  aquarum , 


Qua  Cout.  ditpargunt  Mus.  B.  2. 8.  dispirgwU  vulg.— ^66  dilie^iem  V.  ed.  Th. 
Ra.— 258  o/jd  Voss.  vet.  et  L.  B.  alit  reliqui.  aUtetMm,  B.  2.CaDt.  augetque 
Bodl.~269  Roditur  edd.  vulg.  ut  quom  V.  ed.  Th.  Ra.  H  cum  Mns.  B.  2.— 
261  labmtur  Ferr.  Umatur  Bip.  Lamb.  rectescit  V.  ed.  Tli.  Ra.  eeneecit  Gassend. 
—263  peremnis  Cant.— 264  equarum  Ferr.~266  dedarat  V.  ed.  Th.  Ka.— 266 
eumma  qua  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Mus.  B.  8.  «^  deest  Mus.  B.  It  3.  m/  P.  O. 

NOT^ 

266  Ad  diluviem  nvoeatur']  loniida-  enim  temper  laticea  fontUiroy  flumi- 

tnr,  obrnitur  torrentibns  et  aqnis.  nnm,  et  maris  perenniler  manant ; 

258  AUd}  Lambin.  bene,  pro  alind.  faciuntqne  tnm  venti,  qui  maria  ver- 

Sici.  268.  1106.  III.  984.  .^c  Pacens  rentes  abripiunt  aqn^s,  cnm  calor 

et  quidam  alii  legnnt,  aliif  oon  male  ;  lolis,  qni  aquaii  absumit,  ut  mare  non 

sic  enim  vs.  221.  redundet.    Praeterea  p9rs  alia  aqaa- 

269  Reddiiur  IKoditur']   Diminui-  rum  maris  per  terrs  cnnicnloi  subter 

tur.  irrepit  et  percolatur,  ac  dcposlto  ibi 

960  Omniparewi]  Sic  Virg.  ^n.  vr.  viro  »en  sale,  rnrsus  emergit  in  foii« 

'  Terrs  omniparentis  iilamnain.'  Sic  tes ;  e  fontihos  in  flnvios  ;  e  fluviis  in 

Lncret.  ii.  706.  mare  redit,  perpetuo  curso  ac  recnr- 

261  lAbatur]    Pareus,  bene:    hoc  snm^nans. 

est,   diminuitur,^  roditur.    Sic  alibi         264  Magnusdecursueaquarum]  Mag- 

passim,  iii.  214.  717.    Sic  infra  vs.  na   aqnarum   copia,  magni  undiqne 

669.  Lambinui  yero  Unjwtur*  Auvii  d<^currentes  io  mare.     Sic  i. 

262  Qaod  $i^  est,  Aai^or^,  ifc,']  His  1030.  h^c  sententia  script»  fuit. 

12.  T8#.  prpbat  ii.  de  9qaa,  quQd  cor-        266  In  summa}  In  ma^a,  \n  tota 
rnmpatnr  et  iterum  crescat.    Novi     mole  nquarum* 


DB   RJSRUM   KATURA    LIB.   V. 


m 


Partim,  quod  Yalidei,  yerreiites  aoqaora,  ventei 
DemiDaant,  radiisque  retexens  aetherius  sol ; 
Partim,  qupd  sabter  per  terras  diditur  omneis : 
Percolatur  enim  Tiras»  retroque  rem^nat 
Materies  humorisy  et  ad  caput  amnibus  omnis 
Convenit :  iode  super  terras  flait  agmine  dulci, 
Qua  via  seeta  semel  liqoido  pede  ^dtqlit  undas. 

Aera  nunc  igitar  dicamy  quid  corpoie  toto 
Innumerabiliter  privas  mutatur  in  horas : 


270 


276 


«•  pud  ptrtm  ftskmmiimrm  venH  9tringent€$  muaia  mimttmi  aqoM,  4<  ip»f  eol 
miinm  nwtmm  ac}«a»,  miiiiik  eas :  ptaHm  ^/ma  aqoa  itiff HiaiNir  iirfra  per  ommet 
iimu,  Eimiim  ofua  aaka  eoiaiiirf  H  maierin  aqna  retnjlmi  ti  ioia  eoMmmi  m 
ari^mimfiimmm^ ;  kmc  deemrrii  mtper  ierras  levi  dueiu,  per  eaiu  parten,  per 
qaam  iier  eemel/aeium  dedueii  oqwtMkmmdo  pede,  Jam  vero  loguar  de  aere^  qui 
in  ieia  sna  maieria  vertUur  auiguiia  horie  m  injimioe  niodoft.    Eteuim  id  omne, 


Ald«— 907  ParH  V.  ed.  Tb.  Ra.  vmieniee  Ferr.— 268  Diminuuni  Gif.  Oryph. 
Nard.  Bas.  P.  Bodl.  V<w».  vet.  et  L.  B.  Ferr.  V.  ed.  Tli.  Ra.  Ald.  Dimminuuni 
Gif.  L.  B.  Par.  Sos.  V.  aiarij^.  1.  mthereue  O.  V.  ed.  Th.  Ra.— 269  dividUv 
Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Bodl.  Vou.  L.  B.  Mos.  B.  2.  3.  Vind.— 270  PereoU' 
tur  Cant  etrtK«  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra.  Mus.  B.  2.  iniua  O.  Mus.  B.  1.  utroque  V. 
ed.  Th.  Ra.— 279  AuvU  Mna.  B.  2.-273  eepta  Mus.  B.  1.  retulU  P.  V.  ed.  Th. 
Ra.  Ald.— 274  ^corpore  P.  in  not.~275  primas  Mas.  B.  8.  m  ora»  P.  Vind. 

NOTiE 


2^  Verrenieemqueral  Sicvt.SSO. 
nbi  hi  2.  v«s.  repetnntur ;  et  vi.  624. 
Sic  1. 280.  ntiinr  eodem  verbo. 

268  Reiemeni]  Vel  revocantadfie 
iiqnafy  qnm  ex  sethere  decidont:  vel 
diafolvens  radiis  suin  ipsam  aqnaruni 
•nipiDani  ac  diminnens. 

276  Pereointmr  emm  virue]  Snpp. 
aqnaruai.  Virai,  i»  e.  sal.  Sic  if. 
479.  *  Hnnior  dileit)  nbi  per  terras 
crebrina  ideni  PercQlatnry  iit  in  fo- 
vean  flnat,  ac  Bansnetcat ;  Linqnit 
fijiini  snpera  tetri  primordia  viri  Aa- 
pera/  drc. 

271  Ad  eaput]  Ad  fontes,  cx  qni- 
bns  oriuBtor  flnvii ;  vi.636. 

972  Inde]  £  footibns ;  1. 1630.  ii. 
591. 

Agmine  dubn}  $ic  Virg.  /Eq.  ii.  «Le- 
ni  fluit  agmine  Tibris,'  Agmioe,  boe 
esty  actUy  dnctQy  ioquit  Macrob.  lib* 


VI.  Satnm. 

273  Qua  via,  ifc,}  Hic  vs.  repelitnr 
VI.  638. 

274  Aera  nune  igitur,  t^c.]  His  8. 
vss.  probat  ui.  de  aere,  quod  corrom- 
patnr  et  iterum  crescat.  Is  enim 
singulas  in  boras  mutatnr.to  Quic- 
qnid  enim  e  rebns  effinit,  id  fer- 
tor  in  vastnm  aeris  spatiom.  De- 
eidnnt  quippe  e  rebos  assidue  cor- 
pnscula,  qnae  femntnr  ac  volitaot  per 
aera.  Qoa  quidem  corpnscola  nisi 
assidue  redderet  aer  rebns,  jam  sane 
res  omnes  effloxisse  deberent,  ac  pe- 
riisse.  Igitur  res  perpetno  mntan- 
tnr  in  aera,  et  aer  in  res  revertitnr. 

276  PrtMS  in  Aoros]  In  singnlas  ho- 
ras  :  singnlis  momentis :  semper : 
perpetao.  8ic  vs.782.  <privos  in  dies ;' 
hoe  est,  in  singnlos  dies.  Sic  vi.  793. 
ftiC  III.  724.  IV.  666.  &C.   Snnt  qni 


602  T.  LUCRBTII   CARI 

Semper  enim,  quodqaomque  fluit  de  rebus^  id  omne 

Aeris  in  magnum  fertur  mare  ;  qui  nisi  contra 

Corpora  retribnat  rebus,  recreetque  fluenteis, 

Omnia  jam  resolata  forent,  et  in  aera  vorsa. 

Haud  igitur  cessat  gigni  de  rebus,  et  in  res  280 

Recidere^  adsidue :  quoniam  fluere  omnia  constat. 

Largus  item  liquidi  funs  luminis^  aetherius  sol, 
Inrigat  adsidue  coelnm  candore  recenti, 

quod  deeidii  de  rebuMy  $emper  edfii  m  ingene  itquwr  aerii;  qui  cemira  nid  redM 
rebus  eorjnueulaf  qua  ex  iis  flazerunty  et  reeareiai  res  eas,  qua  deeidmUf  sane 
jam  re$  euacia  eeeent  peremUe^  et  mataia  in  aera.  Ergo  aer  nan  deeinii  gemerari 
de  rebui,  et  eontinuo  revertere  ui  re$,  stfntcfem  eertam  eei  ree  evneia»  paolatim  de- 
eidere,    SimiUier  eol  aeriuiy  qui  origo  eet  eopiota  elarw  /mcu,  pet;fundii  eowtiuuo 


Ferr.  Ald.  Oryph.  Nard.  Bas.  O.  Canf.  moroBV.  ed. Th.  Ra.— 276  quoeunqme P. 
cuieunque  P.  in  not.— 278  reereatV. ed. Th.  Ra.  Ferr.— 280  Houi  V.  ed.  Mas.  B. 
S.  Aut  Mus.  B.  2.— 281  Reeddere  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Larab.  P.  in  not.  Ded- 
dere  Mar.  fiioMi  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  eonstant  Cant.— 282  ietheris  sol  V.  ed. 
Th.  Ra.  Mns.  B.  2.-283  recenti  P.  O.  Cant.  Ald.  regenti  Vind.  V.  ed.  Ferr. 
lli.  Ra.  Bodl.Voss.  ¥et.  et  L.  B.  Mas.  B.  1.  S.  sed  in  Voss.  vet.  corr.  rigenti 

NOT^ 

legendum  patant,  prioas  in  orao»   1.  e.  pereat  et    renascatur    necesse  est. 

in  proprias  extremitates  ignis,  aqnae,  Qnod  quidem  ad  nostra  luroina  spec- 

etterrs.  taf,  quae  humido  et  pingui  alnntnr 

277  ilerts...martf]  Metaphora  est ;  qnasi  oleo,  nemo  revocat  in  contro- 
b.  e.  vastnm  aera.  Sic  Ennius,  apud  Tersiam,  quin  contlnoo  mntentur.  At 
Festuni :  *  crassa  pnlvis  oritur,  omne  Aristoteles  ii.  Meteor.  negat  solis 
pervolat  cnli  fretum.'    Sicii.  560.  Inmen  ceteris  luminibus  terrestribns 

278  FluenteUi]  H.  e.  e  quibus  ali-  esse  similc.  Semper  enim  idem  et 
qnid  deflnit  ac  deperit  Active.  unum  esse  vult,  quippe  qnod  hnmo- 

281  Reeidere  [Reeeidere]  Dnplicata  ribus  non  alatur  ;  alias  enim  qnotidie 
litera  c*  inetri  cansa.  Sic  ii.  22S.  sol  novus  oriretur,  et  novns  assidiie 

282  Largus  item,  ifc,']  His  25.  vss.  esset.  Qnod  falsum  et  absnrdnm  est. 
probat  IV.  quod  ignis  corrnmpatnr^et  Lucretins  qnidem  hoc  in  loco  neqne 
iternui  renascatur.  Qiiod  quidem  arguitsolem  aot  sideraignea  esseant 
contingere  docet  in  sole,  cnjns  In-  ignem :  sed  sat  habuit  probare  Inmen, 
men  prios  actiitum  perit,  et  novnm  in  qnoif^niscontinetnr.assidueet  pe- 
creatur ;  ciijus  rei  fidem  facit  nebula  rire,et  iterum  gigni.  Locus  erit  in- 
interpoftita.  Docet  et  id  contingere  fra,quo  probabit  soloe  sitignis,  nec- 
in  lychnis  ac  candelis  nostris,  in  ful-  ne;  docebltqne  ex  Epicnro  ccelestia 
guribns  cceli,  in  Luna,  in  sideribns  corpora,nempesidera,autigneaesse, 
aliis ;  qnorum  omnium  prima  lux  pe-  aut  ex  igne  constare.  Quod  et  alibi 
rit,  ac  nova  continuo  subministratur.  svpius  insinuavit. 

Lumen  igitur,  in  quo  ignis  est,  et  pe-  283  Inrigai]  Irrigat,  eleganter ; 
rit  et  gignitur  in  omnibus  lumiuosis  soi  eniro  fons  ac  flumen  est  omnium 
corporibus;   atque    adeo  ignis  ipse     igniuro,  iit  ait  infra  vs.  507. 


DB   RBRUM    NATURA    LIB.    V. 


608 


Subpcditatque  novo  conTestixn  lomiDe  Itinien. 

Nam»  primum  quidquid  fulgoris  disperit  ei^  285 

Quoquomque  adcidit :  id  licet  hinc  cognoscere  possis ; 

Quody  simul  ac  primum  nnbes  subcedere  soli 

Coepere^  et  radios  inter  quasi  rumpere  lucis ; 

Ex  templo  inferior  pars  horum  disperit  omnis, 

Terraque  inumbratnr,  qua  nimbei  quonlque  ferantur ;    290 

Ut  noscas  splendore  novo  res  semper  egere, 

Et  primum  jactum  fulgoris  quemque  perire : 

Nec  ratione  alia  res  posse  in  sole  videri^ 

Perpetuo  ni  subpeditet  lucis  caput  ipsum. 

Quin  etiam  noctuma  tibi,  terrestria  quae  sunt,  295 

Lumina,  pendentes  lychnei^  clarseque  coruscis 
Folguribus,  pingues  multa  fuligine»  tedae» 


eorfirm  iu»ro  tplendore  UteU^  et  tubmmUtrat  tulrito  kicem  reeenii  hue,  Eienm  prt- 
imrm  quodfne  htmen  deperdUwr  ei,  tii  quamcumque  pariem  abeat,  lAcitum  eet  tit 
aueoB  eognoeeere  utiid  ex  eo,  quod  et  prinmm  nubiia  ineeperumt  tui^ici  aoU,  et  veluti 
interterndere  radioe  faantnu,  eubiio  toia  pare  ima  horum  radiorum  interii,  et  ierra 
iegitur  umbra  tii  ea  parte^  in  quam  nubee  abeunt^  ui  cognoeeae  res  indigere  aemper 
noea  luee  et  quodUbet  priuejaeutum  lueia  itUerire :  neque  ob  aUam  cauaam  respoeee 
eemi  in  eole,  niei  /ona  ipee  tuminie  oindue  suppeiat.  Adde  quod  kanina  nociuma, 
qntB  Mxt  terrenoy  appetuet  lucema,  et  faees  micaniee  coruicaniibua  fidgoribuay  ud 


Mna.  B.  2.— 2S5  quidqnid  deest  V.  ed.  Th.  Ra.  ei  omii.  ¥et.  exempl.  m  ed<f. 
recent.  ejua\,  marg.  1.-— 286  poaae  Bas.— 287  nubea  primum  Mus.  B.  1.  nuUoa 
pro  fiic^*  V.  ed.  Th.  Ra.— 288  Corpore  V.  ed.  Th.  Ra.  ac  Mub.  B.  2.— 290  ciii- 
qne  V.  ed.  Tb.  Ra.— 291  novo  deett  Mns.  B.  2.-292  Ut  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1. 
2.  3.  Caiit.~294  vi  V.  ed.Th.  Ra.— 295  Qnm  V.  ed.  Th.  Ra.—- 296  Numina 
O.  fycJUm  Mos.  B.  2.-297  Fuigoribua  P.  Bodl.  O.  Mos.  B.  1. 2.  Caat.  piguea 

NOT^ 


284  Subpediiatque  noro,  tfcJ]  Sic  vs. 
661.  et  IV.  375.  *  Seroper  enim  noTa 
se  radiorom  lumina  fundunt,  Prima- 
que  dispereunt,  quasL  in  Ignem  lana 
trabator,'  &c. 

285  Quidquid]  Qnidqoe,  qnodlibet, 
quodqoe.  Sic  vs.  292.  et  vs.  305. 

287  Subeedere  aolX\  Subjici  soli: 
subire  solem  :   succedere  snb  solem. 

290  Qua  nimbei  qwmque]  Tmesis 
vocabuli,  quacumque. 

292  Primumjactumfulgoria\  Meta- 
phora  est.    Sic  passim  vocat  locemy 


tela  locis. 

293  In  ooU]  Ad  solem,  in   solis 
luce. 

294  Suhpediiei']  Absolute  snmen- 
dum;  i.  e.  suppetat,  subministret, 
supp.  Incem,  in  qoa  res  videri  possint. 

296  Pendentea  lychnei]  Sic  Virg. 
Kxk,  I.  '  dependent  lychni  laqneari- 
bns  aureis.' 

297  FulguTibu»]  Fulgoribos,  ii.  327. 
332. 

Tedaf]  Faces,  lampadae.  Vide  ii. 
387.  et  III.  1081. 


004  T.   LUCaBTlI   CARI 

Consimili  properant  ratione,  ardore  ministro 
Subpeditare  novoai  Itmieny  tremere  ignibas  instant ; 
Instant,  nec  ioca  lux,  inter  qoasi  rupta,  relinqoit :         800 
Usque  adeo  properanter  ab  omnibns  ignibus  ei 
Exitiam  celeri  celeratur  origine  flamme. 
Sic  igitar  solem,  lunam,  stellasqnei  putandom 
Ex  alio  atque  alio  hioem  jactare  suborta, 
£t  primum  quidqaid  fiammarum  perdere  semper ;  805 

Inviolabilia  basc  ne  credas  forte  vigere. 

Denique,  non  lapides  qnoqne  Tinci  cemis  ab  fls¥0? 
Non  altas  turreis  rnere,  et  pntrescere  saxa  f 
Non  delubra  Deam^  simolacraqae^  fessa  &tisci  ? 

pingvei  plurimofiuMy  pari  modofestiMani  tnbuttnigirtwe  tUfi  nooam  buemf  mtiitff* 
ierio  ignii^  et  celerant  miearefulgorihm:  ederawt,  iBqiiain,  meqwe  immem  mUUi 
interturbatum  deeerit  loca^  abi  ett :  adeo  cekriter  damtium  lacis  euMtentatur  a 
cunctie  iUiuM  igmbusj  mbortu  eubito  nova  Imcu.  Ita  ergo  credendum  est  eotem^ 
lummi  ^  tidera  mitt^  kMm  «6  Wm,  «#  aU/&  tanriM  tacky  et  amUiere  ctedinm  pri- 
mam  ^juamque  lueemi  m  foriaeoe  putae  ka»  re$  mamere  teoipQr  imlegrm.  Tamdem 
noune  uidet  etiam  9Buoa  tab^aetmri  a  teatporit  iongimquitmte  ?  Ntmm  «Mes  ethtM 
turret  oorruorej  et  lapUm  pmtrqfUrif    Nmmt  videA  fama^  ti  ttidum  Mkorum 


V.  ed.  Tl).  Ra.— 298  properant  P.  BodL  Maa.  B.  8.  r^eram  Mos.  B.  2.  pro- 
ferant  reliqui.»299  iaatar  Mus.  B.  2.— 900  Pritcant  Mus.  B.  2.  empta  pro 
rupta  Mut.  B.  S.— SOl  properant  Mos.  B.  1.  d  Vind.  O.  Mus.  B.  1.  2.  8.  Caot. 
ejut  ynlg.— 802  celeratur  Viod.  VoaA«  vet.  et  L.  B.  O.  Mus.  B.  1. 8.  Cant  Vom. 
marg.  toUratur  P.  V.  ed.  Mim.  B.  2. — ^808  tteUat  \\nd.putandum  ett  Caot  V. 
marg.  I.— 804  «ii^  ortu  P.  V.  ed.  O.  Moi.  B.  l.Cant  Oryph.— 8Qft  priiMi  V. 
ed.  Ttu  Ra.  Jtammarum  Voat.  vet  et  L.  B.  O.  Mnt.  B.  l.  8.  Cant  Mar.  V. 
marg.  L  Ferr.  fitmmai  p.  Viad.  BodJ.  Aid.  Bip.  Hav.  Delph.  Jtammat  V.  ed. 
rii.  Ra./(iifniMre  Moa.  B.  2.-800  ntoY.  ed.  Mia.  B.  l.  8.  Caat  Fenr.  Th. 
lU.--a06  Nonm  P.  in  not  ierrit  V.  ed.  1%.  Aa.— «09  >ie  Fab.--810  pro- 

NOTiE 

299  Subpeditare]  Prasbere,  submi-  arte  tractentor,  sive  qusB  natnrae  snaB 

nistrare.    Active  sumitnr.    Sic   vs.  relinqnantnr ;  quas  etiam  et  nativas 

284.  et  mortales  esse  coniendit    Valtdis- 

800  iiiler   quati  rupta']    Tmesis;  simaergoprofttrtsaxa,qa8e  velscolp- 

qaasi  intermpta.  ta  in  Deoram  stataa.%  vel  secta  in 

805  PrimuiH  quidquid  Jtammarum]  eornndem  templa,  ant  hominnm  mo- 
Primam  qoamqoe  aammam  :  vs.286.  nnmeota,  vel  etiam  neqae  in  rapibns 
not.  saU  annexa,  tandem  «evo  tamen  vin- 

806  Hac]  Solem,  lonara,  stellas,  cantur,  senescunt,  corrnnnt,  et  dete- 
&e,  runtor.    Qose  si  forent  setema,  tane 

307  Denique^non  lapidet,  9^.]  Non  in  seteraom  injnrils  temporis  relac- 

contentns   Poeta   pnecipnas   mondi  tari  potuissent. 

partes  iodoxissey  quas  et  nativas  et  809  Fetta]  Fracta  svo. 

mortales  docuit,  his  12.  vss.  jam  mi-  Fatitei]  Frangi^defetisci. 
nores   alias  partes  affert,  sive  qute 


DB  RBRUOf  NAT.URA   LIB.   V.  605 

Nec  sanctum  nmneii  fati  pratollere  fineis  310 

Posse,  aeqne  adrorsns  natnr^e  fbedera  niti  ? 

Deniqae,  non  monimenta  Tinim  dilabsa  yidemus  ? 
Quserere»  proporro»  sibi  qnomque  senescere  credas. 
Non  ruere  avolsos  sillces  a  montibas  altis ; 
Nec  validas  aevi  vireis  perfen»>  patique,  315 

Finiti  ?  neque  enim  cadeient  avolsa  repente, 
Ex  infinito  qu»  tempove  pertolerassent 
Omnia  tormenta  setatis,  privata  fir^ore. 

Denique>  jam  tuere  hoc,  circum  superaque,  quod  omne 

frmeUm  seTO  cadere?  Nequ*  mtgualtcm  pciefUmm  /oH  petee  pnferrk  termhm 
▼it«  ?  Neqme  pMse  reeieUre  eonira  iegee  Mikrm  ?  DemuM  noime  eemimu»  mo- 
nmmemUL  hemimMm  proUipea  imdem  eorrueref  et  eeleri  rukm  coneeneeeere  ?  Nonne 
▼ideinas  mjm  abetmeta  de  eeleie  meniibue  eadere^  neque  poeee  toterare  ac  ferre 
flrume  niree  iemporie  limitaU?  Neque  etrim  aitetraeta  ruerent  eubUOf  qaippe  qwe 
exemia  tali  caeu  pertuHeeent  ab  atemo  tempore  omnee  impetue  <m.    Demum  nunc 


*^******^^** 


ieUere  Vind.  Voss.  L.  B.  Mns.  B.  8.  peetoUere  Vosr.  yet.  pro<elar«  Jnntia.  ed. 
proeeUere  reiiqoi. — S12  H.  vs.  delendmn  censet  Fah.  numimenia  P.  Vind.  V. 
ed.  O.  Mns.  B.  1.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  monmmenta  vuig. — 818  Spnrium 
censet  Lamb.  Cedere  vnlg.  eibi  onmique  V.  ed.  Bodl.  Mns.  B.  1.  Tli.  Ra.  subi- 
ioque  P.  eibiomique  Vind.  eibi  omni  Mus.  B.  2.  Qua  ruere  proporro  ibi  conqtte 
uneecere  eredae  Voss.  roare.  Omnta  ut  porro  Fab.  eubiioque  eeneeeere  caeu  vnlff. 
—814  am^s  Vind.  V.  ed.  O.  et  edd.  recent.  ealieee  Mus.  B.  2.^315  Non 
Mus.  B.  2.  O.  paciqueV.  ed.  Tli.  Ra. — 819  mere  Grypli.  marg.  Bas.  marg.  P. 
O.  Ald.  que  deest  V.  ed.  Th.  Ra.  quod  deest  Vind.  omne  P.  V.  ed.  Vors.  vet. 
ct  L.  B.  O.  Mos.  B.  1.  2.  8.  Cant.  V.  niarg.  2.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  omnem  VinJ. 

NOT^ 

810  iVnjnen  faii]  Namqne»  nt  fn-  dieei :  Denique  mn^  nMdmenta  vimm 

sioa  docni  in  Manil.  1. 1.  amiot*  ptift-  delapea  mdemue^  Quitrere  properroeihi 

ca  gens  Iwmianm  snbjicl  voloit  fato  cunque  eenmeen  credm,    Cnjn»  po^fe- 

Deos,  et  homioea»  et  creatnras  omnea  rioris  versvs  seiisom  sic  inMpretan* 

tnm  animatas,  cam  inanimatas :  ciif-  tnr:   nt  credas  ea  qnaerere  sibi  ali- 

jus  legesnemo  frangere  valeat.  qnando  senectulnns.    Qns  senteotia 

ProioUere'}   Proferre.    Allodit  ad  nihil  ad  montero  Poetft  bic  fbcit.  Un- 

honc  versani'  i.  77.    '  Finila  potestas  do  delendom  bniie  versnm  pntavt. 

tieBiqoe  quoiqne  Qnanam  sit  ratione,  817  Quof]  Quippe  qmv  si. 

atqneaite  terminnsbaerens.'   Lambi«  818  Tomwnta]  Impetns.  Metafiho- 

ms  legitprMettffv.  ra  est  docta  a  tornientiB  belticiSb 

812  Deniquef  ^«.]  D.  n,m.  v,  ddapm  819  Demque,  jam  tuereiifv,^  His  6. 


videmm9Cedereprop9rro^mbiieqme,ca-  tss.    indsdt   etiam   cmlfim  ipsfim, 

«ii?Ita  Iambi».et  aliiplares  legunt  quod,  cnm  remm  omninm  porens  a 

etinterpungnBthosdnosversns.  P»-  cunctis  dicatnry   corrnptibiie   etiam 

reusveroetaliiposterioremdelendnm  eese  neoesse  eet.    Qaod  enim  anget 

cen&ent ;  qoia  sic  habent  veteres  co-  et  alit  res  ex:  se,  iHud  monale  esse 


006 


T.   LUCRETII    CARI 


Continet  amplexu  temuram ;  procieat  ex  se  330 

Omnia,  quod  qoeidam  memorant,  recipitqae  perempta : 
Totum  nativum  mortali  corpore  constat. 
Nam,  qnodquomqae  alias  ex  se  res  auget,  alitqoe, 
Deminui  debet ;  recreari  quom  recipit  res. 

Praeterea,  si  nulla  fuit  genitalis  origo  325 

Terrarum  et  coeli^  semperque  aeterna  foere ; 
Quur  supra  bellum  Thebanum,  et  funera  Troiae, 
Non  alias  aliei  quoque  res  cecinere  poetse  ? 

inimre  Ulud^  quod  cirea  et  ntpra  compleetUwr  ambiiu  totam  terram ;  qaod  fTogig- 
nit  ex  ae  rea  eunctatf  (ut  quidam  ahmt,)  et  qaod  excipit  res  interemtae ;  illiid, 
iuquam^  totum  genUum  est,  et  compowUur  ex  eorpore  obnoxio  merti.  Nanuiue 
id  oimie,  quod  proereat^  et  nutrit  re$  aUae  ex  eeipao^  debet  decreacere ;  et  augeeeere 
Uerum^  quamio  reeipit  res  novas.  Deiade  $i  nuUus  /uit  ortua  genUabUii  terrarum 
et  ceeli,  et  aemper /uerunt  <etema,  quare  poeia  non  eantafferunt  aliqnid  ante  belUm 
Thebanumyet  cladem  Trcjay  aut  alii  etiam  poetae  non  cantavernnt  aiiaarea? 


^^0^*^^^^^  0^ 


Bodl.  et  edd.  ▼nlj(.— S20  fmvmaiMns.  B.  1.  terrai  P.  Ald.  terram  auod  edd. 
▼ulg.  qum  terram  Mo».  B.  3.  quod  terram  Cant.— 323  quocunque  P.  sed  corr.  in 
not. — 324  Diminui  Vind.  Vos».  vef.  et  L.  B.  Mus.  B.  2.  Kas.  marg.  Mar.— 
326  Terrarum  P.  V.ed.  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mus.  B.  1.  2.  8.  Cant. 
Oif.  Par.  Gryph.  Delpli.  Nard.  Bas.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Terrai  Vind.  et  edd. 
vnlg.— 827  Qur  Mus,  B.  2.  Cur  vnlg.  aupra  Vind.  V.  ed.  O.  Mus.  B.  1.  2.  3. 
Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  aupera  vulg.  Troianum  Mns.  B.  2.-328  aUquoque  Vosn. 
vet.  et  L.  B.  aUaaquoque  Ferr.  aUaaque  Vind.  V.  ed.  Mus.  B.  2.  3.  tenuere  V. 

NOTiE 


debet;  com  res  generando  sibi  ali- 
^uid  detrahatur.  Simiiiter,  cum  res 
recipiat,  debet  qnoqoe  recreari  et  re- 
generari. 

Tu£re'\  TertisB  conjng.  toor,  eris : 
et  tecnnd»  conjug.  tneor,  eris,  dici- 
tnr. 

Hoc"]  Nempe  coelum,  qnod  tanquam 
remm  pater  creditur.  Ennios, '  As- 
pice  hoc  Bublime  candeos,  qnem  in- 
vocant  omnes  Jovem.' 

321  Queidam  memorant']  Poet»|  qni 
fingnnt  ccelum  antiqnissimum  Deo- 
rnm,  qoi  terram  sororem  dnxerit  in 
niorem  ;  nnde  pater  renim  omnium 
creditur* 

325  Praterea,  ai  nutta/uU,  ^c.]  Hia 
6.  VBB.  aUnd  profert  argnmentnm,  quo 
probare  coDatnr  coelnm   et  terram. 


hoc  est,  mnndom  ipsum,  non  ab  aster- 
no  fuisae.  Alias  enim,  inqnit,  cor 
Poetft  alii  non  aliqnod  aliud  beUum 
cecinere  ante  beilum  Thebaonm  aut 
Trojanum?  Neque  enim  credere  fas 
est  haec  prima  extitisse  bella,  ant 
non  alioB  extitisse  poetas,  qui  alia 
cecinerint.  Quo  igitur  cecidernot 
illa  priora  virornm  prttclare  facta? 
Eodero  argumento  ntitur  Macrobios 
II.  in  Somn.  Scip.  adversns  mundi 
aetemitatem. 

GenUalia]  Principialis,  quse  initium 
habeat. 

327  Supra  [Supera]  Snpra ;  ante. 

Thebanum]  Tbebanum  quippe  bel- 
lum  antiquius  fuit  Trojano.  Macrob. 
citatus. 


DE   RBRUM   NAT.URA    LiB     V.  607. 

Quo  tot  facta  Tiram  totiens  cecidere ;  iieque  usquam^ 
iEtemis  famse  monimentis  insita,  florent  ?  330 

Verum,  ut  opinor,  habet  novitatem  summa  recensque 
Natura  mundi  est;  neque  pridem  exordia  cepit» 
Qua  re  etiam  quaedam  nunc  artes  expoliuntur ; 
Nunc  etiam  augescunt :  nunc  addita  navigiis  sunt 
Multa ;  modo  organicei  melicos  peperere  sonores ;        335 
Denique,  natura  baec  rerum^  ratioque,  reperta  est 
Nupet;  et  hanc,  primus  cum  primis  ipse  repertus 
Nunc  ^o  sum,  in  patrias  qui  possim  vortere  voces. 

Quod,  si  forte  fuisse  antehac  eadem  omnia  credisi 

Quo  praclare  gesta  toties  tid  mrorum  pmerunt  f  neque  ullihi  ineculpta  eempi' 
ierwie  mtmumentie  fama  vigent?  At^  ut  puto,  mundue  habet  novitatem;  et 
nova  eet  natura  mundif  neque  paulo  ante  eumsit  iniiia»  Qmunolfrem  eiiam  quo- 
tidie  artee  qu4gdam  perjiciuntur :  quotidie  quoque  augentur :  nuper  plurimtB  res 
odditiB  sunt  navigationi:  nuper  mutici  invenerunt  eonoe  dulcee,  Tandem  hac 
apeeiet  naturo!,  et  fuee  coguitio  rerum  recenter  inventa  eet ;  et  ego  ipse  prior 
sum  inter  prioree  ixofii/i»,  qui  queam  traducere  hanc  rationem  reruni  in  ser- 
usones  pairios,    Quod  si  fortasse  putas  easdem  res  cunctas  extitisse  antea ;  sed 


^s»S»^^.»^«^^>^i»^ 


ed.  Th.  Ra.~329  totiens  Vind.  Y.  ed.  Tb.  Ra.  O.  Cant.  toties  vulg.  tot  res  Sns. 
mequeVind.  \os»,  vet.  et  L.  B.  Mus.  B.  1.  2.  3.  Cant.  Ferr.  V.  marg.  1.  nec 
vulg.  ne  V.  ed.  Th.  Ra.— S30  monimentis  P.  Vind.  V.  ed.  Mns.  B.  1.  2.  3.  Cant. 
Fcrr.  Th.  Ra.  Ald.  monumentis  vulg.  forent  Ferr. — 332  tnondi  Mns.  B.  2. 
flmiJH/t  es<  Vind.  V.  ed.  Ferr.  I1i.  Ra.  Voss..  vet.  et  L.  B.  Mus.  B.  2.  3.  Cant. 
est  mundi  edd.  vnlg. — 333  partes  Cant. — 335  melitos  Mus.  B.  1.  2.  8.  et  O.  a 
pr.  m.jMpmreV.  ed.  Tli.  Ra.— 336  ac  rerum  Mus.  B.  1.— 337  hae  pro  hanc 
Itfus.  B.  1. — 338  sum  deest  V.  ed.  Th.  Ra.  Bodl.  possem  Miis.  B.  1.  possum 
Lactantius,  iti.  16.— 839 /irtMet  Mus.  B.  2.  axUe  hoc  O.  Mus.  B.  1.  ante  ac 

NOT« 

8S1  FcnuHficf  o/>M<»r,^c.]  His8.  vss.  ns  praedicavit,  i.  925.  et  snb  initium 

cootinetQr  aliud  argnmentnm,  quod  lib.  iv. 

potins  respoDsom  est  ad  soperiorem  Ciun  primis^  In  primis,  e  primis, 

percnnctationem.    Qoaii  diceret ;  nil  inter  primos.    Sic  1. 181. 717.  ii.  536. 

roir.um  si  novae  sint  artes,  si  recenter  &c. 

expolioDtury  v.  g.  oavigatio,  mnsica,  838  Patrias^  Latinas. 

poesis,  &e.    Scilicet,  quia  recens  est  339  Quod,sifortefuisse,  ^c.]  His  18. 

ip«e  nioDdns,  oec  ab  sterno   fuit.  vss.  arguit  ex  concessisj  aot  cooce- 

Lactant.  iii.  16.  dendi»,  mondom  doo  esse  immorta- 

Summa']  Mundns.  lem.    Si  enim,  inqnit,  coDcedas  mul-' 

885  Organicei]  Mosici,  fidicioes,  ti-  ta  oppida  aut  igo^,  aot  ioiindatione, 

bicioes,  cithanedi,  &c.  ii.  412.  aot  terrs  nioto  corroisse ;  liQmioum- 

836  Natura  kac  renim]  Haec  philo-  qne  gentem  variis  casibns  peremtain 
sopliia,  hKC  rerom  cognitio,  qnam  esse ;  qoarnm  tamen  renim  memoria 
ego  priiiMis  io  Latinum  sermoDem  perierit :  sane  concedere  debes  ani- 
verto.  versum  mundum  fore  peritnrnm,  si 

837  Primus]  Idem  de  se  jam  8»pt-  major  cansa  iocobaerit.    Sicut  eoim 


608 


T.    LUCRBTII   OARI 


Sed  periisse  homibam  (orrenti  secla  vapore^ 
Aut  cecidisse  urbeis  magne  vexamine  mundi^ 
Aut  ex  imbribus  adsiduis  exisse  rapaceis, 
Per  terrasy  amneis,  ac  oppida  coopemisse ; 
Tanto  quique  magis^  victus^  ftiteare  necesse  tsl, 
Exitium  qnoque  terrarum^  coeliqoe,  fatttmili. 
Nam,  quom  res  tantis  morbis  taotisque  periclis 
Tentarentnr,  ibei  si  tristior  incubaisset 
Caussa,  darent  late  cladem,  magnasque  raiBas. 
Nec  ralione  alia  mortales  esse  videmur 
Inter  nos,  nisi  quod  morbis  asgrescimus  iidem, 
Atque  illei,  quos  a  vita  Natura  removit. 


340 


345 


360 


inieriissB  illaa  igm  eombwrenie  geniem  humaiMm:  v«l  cMtatee  ecrruisse  rr- 
hementi  motu  ttnmersi :  vel  ex  conldnnx»  pluviie  exiitisee  rapidosflMvios  per  tet' 
raSf  et  obruisse  ttrbes;  eo  magis  sciUcet  oportei  nt  convicttts  confitearis,  cta- 
dem  etiam  terranm  ac  coiH  veniuram,  Eienim  «t,  ubi  res  vexarentur  tanits  maUs, 
ianiisque  discriminibuSf  ibi  tunc  gravior  causa  adtenisseif  sane  dedissent  exiiium, 
et  ingenies  ubique  cktdes:  neque  ob  aliam  causam  videmur  esse  mortales  inier  nos, 
«Mt  quia  laboramus  iisdem  morbis,  quUms  U  laborarunt,  quos  naiura  avocami  a 


^^^^^^^^^^^ ^ 


Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.— 340  periMse  V.  ed.  Cant.  Tb.  Ra.  omiincm  i,  s»  voporeV- 
ed.  Th.  Ra.— 341  credidisse  V.  ed.  Th.  Ra.~S43  ac  P.  V.  ed.  O.  Mui.  B.  1. 2* 
Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  at  Voss.  vet.  et  L.  B.  atque  volg.  coperuisss  V.  ed.  Th.  Ra- 
Mus.  B.  3.  cohoperuisse  Cant. — 344  miique  Voss.  marg.  Voss.  vet.  et  L.  B* 
Mns.  B.  l.  quippe  reliqui.  victa  Mus.  B.  2.  /aiear  Vind. — 345  terrai  edd.  vnlg* 
— 348  daret  Mns.  B.  2.  irisiesque  mnas  Gassend. — 860  agrescvmus  P.  Vind- 
Voss.  vet.  et  L.  B.  V.  ed.  O.  Cant.  Ald.  agriscimMS  vulg.  iidem  vel  idem  omu. 
vet.  exempl.  isdem  edd.  vulg.— 351  quod  ortta  V.  ed.  Th.  Ra.  fifos  avUa  O. 

NOTiE 


credlnms  inter  noe  morti  esse  obBOx- 
ios,  qnia  iisdem  laboramiu  roorbis, 
iisdemqne  tentamnr  periclis,  qnibns 
et  laboravernnl  et  tentati  snnt,  qni 
jam  mortem  obierunt :  ita  qnia  mnn- 
dns  sen  nrandi  partes  vexantur  iis- 
liem  motibns,  teotantnr  iisdem  raa* 
lis,  quibns  vexantnr  et  tentantur  ea, 
quse  periemnt,  ac  perennt  qnotidie, 
sane  fatendnm  est  mnndnm  totum  in- 
teritarnm  aHquando,  st  major  incn- 
boerit  cansa.  Negat  autem  Aristo- 
teles  hoc  esse  metuendum  de  mnndo : 
qninimnio  ait  diluviones  aquarnm,  et 
incendia,  deflagratione&que  terrarnm 


ad  univerai  salutem  afivrre.  Sciitcet 
mvndum  Kternnm  cemait.  Qote 
Aristetelica  doctrina  repognat  et  Fi- 
dei  Christianas  et  ceterorom  fere 
pbiloBophornm  opinlonl. 

840  Hominum  secta\  Oentes  buma- 
nas,  I.  21.  468.  (iOl.  1091.  et  alibi 
passim. 

TorrtnH  vajtoTe^  Calore  «dttrente.  i. 
491.  II.  149.  857.  &c. 

341  Vexamine  wiundt]  Mdtibna  ter- 
ramm. 

347  Tenidrenturt  4^.]  Sic  i,  632.  lo- 
quitur. 


Dfi   RBRUM   NATURA    LIJ).   V.  609 

^raBterea,  qnadqiioaiqiie  mauent  aotema,  neGessimi  est, ' 
Aot,  quia  soiit  solido  cum  corpore,  respueie  ictus^ 
Nec  peoetraie  pati  sibi  quidquam»  quod  queat  artas 
Dissociare  intus  parteis ;  nt  materiai  356 

Corpora  sunt»  quorum  naturam  obstendimus  ante : 
Aut  ideo  durare  astatem  posse  per  omnem, 
Plagarum  quia  sunt  expertia  sic  nt  inane  est, 
Quod  manet  intactum,  neque  ab  ictu  fungitur  bilum : 
Aut  etiam,  quia  nuUa  loci  sit  copia  circnm,  3(i0 

Quo  quasi  res  possint  discedere,  diasoluiqne ; 
Sic  ut  sunmiarum  summa  est  aBtema,  neque  extra 
Qui  locus  est,  quo  dissiliat :  neque  corpora  sint,  qnie 
Possint  incidere,  et  valida  dissolvere  i^aga, 

«Uo.  Dnmie  ea  ownmf  qput  mm$  iamortdHat  tporttt  mI,  fimi  ctmtimU  Mdo  ««r- 
forOf  «I  repeiUmt  pi^fu*,  nec  ioUrent  aUamd  uUrare  whu  in  eeipea^  fnod  pMMl 
diaaolvere  iairuuecae  pariee  cemuxa»,  ptaaa  amU  carpaecala  prioia  maierimf  f«#- 
rmm  demomMirammaM  miimwn  eupra :  vei  ui  iddrco  qaeant  permanere  per  oama 
«omi,  fnta  MiMi  ooMi  obnoxia  tef iAm,  tdiaii  eei  mom,  fMod  eei  itUaeiiief  ei  ^ood 
mailaienMelabeJafaatwaplaga:  aeletiam  «gaAanmUameei  epmtiam  dm,  t»  qmed 
rea  vdMlti  foeaU  diuilire  et  jMrimt,  guemadnnodam  amioeream  ipeam  eet  immonale 
et  Mra  quod  maOmm  eet  epaHam^  t»  fiiod  rae  dieeedamt :  nefiif  rmeant  oUtt,  ^nm 
gmgmmt  adoeniref  et  di^ieere  iilnd  oeheaMmH  iciu»    FsnMiy  mt  oetendif  neqm  im<«- 


Cant. — 859  ii«e«Miim  Voss.  vet.  neeeeee  reliqnL— 964  artae  V.  ed.  Cant.  Ferr. 
Th.  Ra.  mtae  V.  oiarg.  9.  artie  Mus.  B.  9.  aretae  ?alg.— 955  Dieeonare  Mut. 
B.  9.  et  Ctf nt.  V.  marg.  1.— 567  AnU  V.  ed.  Th.  Ra.  Bodl.— 569  vilaiidiim  V. 
ed.  Bodl.  Tb.  Ra.  Jigiiur  P.  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Mos.  B.  9.  Th.  Ra.  Ald.  Grypli. 
marg.  Baa.  marg.  /rangiiur  O.  Mas.B.  1.  Oryph.  Nard.  Bas.  Delph.  V.  marg. 
1.— 562  iummni  Oastend.— 555  Qin  V.  ed.  Bodl.VotB.  Tet.  et  L.  B.  O.  Caot. 

NOTiE 

559  PrcBterea  qmmquomque^  ^c.]  His  diffdgiant,  et  ande  diMolTaiitar,  qoale 

99.  ▼aa.  eodem  atitar  argumento  ad-  est  aniversam,  qnod  extimte  spatiam 

▼enns  raiindi   immortalitatem,  qao  non  habet,  quo  diffagiat,  aat  disaol- 

•sas  erat  iii.  808.  et  seqq.  adfersas  vator.    Atqai   mondos   sea   mandl 

animaramlmmortalitatem.  Immo  hi  pars  qossqae  son  est  solido  eorpore 

95.  vss.  priores  iidem  hic  repetuntar.  constans,  at  atomns ;  quia  admistnm 

8ic  igitnr  argait :  ^terna  snnt,  vel  est  in  rebos  inane.    Neqne  at  inane 

qase  tam  solido  constant  corpore,  ut  est.    Neqne  deest  spetium  aat  qno 

ictas  respoant,  neque  piagis  dissoivi  diffngiat  qaseqoe  ONUidi  pariy  aat 

qaeant,  qoales  sant  atomiy  qaa  soli-  onde  eorporm  inddant,  qnss  valldlB 

dissima  snnt  corpora :  vei  qusB  pla-  plagis  quamqae  rem  dissolvaot.    §ed 

fanimsimt  expertia,qaaleestinane:  de  eeteris  consale  annetatlooes  aos* 

▼el  qam  spatiom  non  habent,  qao  tni  ibi  iii.  858.  et  etfiii, 

Doiph.et  Var.  Clae.                  Luoret.  9  Q 


610  T.   LUORETIl   CARI 

At  neqne»  atei  docai»  BoHdo  cum  corpore  mundi  865 

Natara  est,  quoniam  admixtam  est  in  rebus  inane ; 

Nec  tamen  est  ut  inane ;  neque  autem  corpora  desunt, 

Ex  infinito  quae  possint  forte  coorta 

Conraere  hanc  rerum  Tiolento  turbine  summam, 

Aut  aliam  quam  vis  cladem  inportare  pericli :  870 

Nec  porro  natura  loci,  spatiumque  profundi, 

Deficit,  exspargi  quo  possint  moenia  mundi ; 

Aut  alia  qua  vis  possunt  vi  pulsa  perire. 

Haad  igitar  leti  praeclusa  est  janua  ccelo, 

Nec  soli,  terraeqae,  neque  altis  aequoris  undis ;  875 

Sed  patet  inmani,  et  vasto  respectat,  hiatu. 

Qua  re  etiam  nativa  necessom  est  confiteare 
Hcec  eadem :  neque  enim,  mortali  corpore  qaae  sunt, 
Ex  infinito  jam  tempore  adhuc  potuissent 
Inmensi  validas  eevi  contemnere  vireis.  380 


ra  nmndi  bojas  cwdai  MoUdo  wrpwe^  nqiadem  uume  intermixtwn  eH  rebu»: 
neqw  Umen  e$t  vektti  intme :  neque  eorpera  vero  denmt,  qute  fortaeee  egreaea  ex 
immeneo  tpatio  qneani  efoertere  hane  motem  rerum  vekementi  eoneuseionef  vel 
qnodUbet  atiud  quoque  exiiium  dieerimini»  inferre:  neque  etiam  natura  epaiii  aui 
loeua  immensua  deest^  m  quem  amlntue  cceli  queani  <jicif  vet  vexati  quaUbet  aUa  vto- 
lentia  queant  interire»  Non  ergo  porta  mortia  cUnua  eei  ccelOf  neque  teUurij  neque 
profuimi  aquii  marie:  verum  paiefaeta  ««t,  et  laiu  atque  ingentilnu  faueibm» 
respicit.  Quamobrem  oportet  ut  fatearie  ha»  eaedem  res  habere  quoque  exortum. 
Etenim  euy  qua  eonstani  corpore  perituro,  nondum  potuieoent  jam  ab  infmio  avo 


^^^^»^»»'^»!»^^»»» 


Ferr.  Th.  Ra.  Qicitf  reliqni.— S6A  tum  c.  mondi  Mas.  B.  8.— S66  fvoiiiV.  ed. 
Th.  Ra.  9110  Mu8.  B.  2.  quomodoV,  marg.  1. quoniam  admixtum  eOt  in  rebu»  inane 
Nec  tamen  e»t  desaot  Vind. — 367  anie  corpora  Mas.  B.  2. — S68  fonie  Maa.  B.  1. 
coorta  P.  Mas.  B.  8.  Hav.  Ald.  Bip.  copertaVoM.  vet.  et  L.  B.  Bodl.  Ferr.  V. 
ed.  Th.  Ra.  coportaV.  marg.  2. — 869  Cemere  Mas.  B.  2.  Proruere  edd.  valg. 
—870  ffV.  ed.Th.Ra.— 872  DeffieitV.  ed.  Th.  Ra.  expet^  P.  Ald.  Bip. 
exepergi  Vind.  po»»uni  V.  ed.  Th.  Ra. — 873  poaaunt  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Caot. 
poasint  reliqai. — 375  neque  Vind.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mus.  B.  l.  Caot.  Ferr. 
nec  reliqui. — 376  »pectaiur  Mos.  B.  2. — 377  et  pro  etiam  Mos.  B.  2.  iui<iira 
Mus.  B.  2.  Cant.— 878  quo  »uni  Delph. — 380  eontendere  Cant — 381  Deinde 

KOTiE 

872  Afanita  mundi]  Arobitos  coeli,  nativa,  atqoe  initinm  habere,  qao- 

ccBlam.    Sic  vs.  874.  lib.  I.  74.  &C.  niaoi  mortaliasunt.   Quodeoimmor- 

877  Qua  re  etiamy  ^e.]  His  4.  vss.  tale  est,  id  oativom  fnerit  necesae 

conclttdit  hsc  eadem,  oempe  ccelom,  est.    Igitnr  muodas  noo  «ternnSy sed 

solem,  terram,  et  mare  pariter  esse  nativos  est. 


DE  RKRUM   NA.TURA   LIB.   V* 


flll 


Deniqae,  tanto  opere  inter  se  qnom  maxnma  mnDdi 
Pagnent  membra,  pio  nequaqoam  concita  bello ; 
Nonne  vides  aliqaam  longi  certaminis  oUis 
Posse  dari  finem  ?  vel,  qnom  sol  et  vapor  omnis, 
Omnibns  epotis  hamoribas,  exsuperariot ;  385 

Qaod  facere  intendant^  neqne  adhnc  conata  patrantur ; 
Tantnm  subpeditant  amnes,  ultroque  minantnr 
Omnia  diluviare  ex  alto  gargite  ponti ; 


apenere  forte$  viree  temporie  infiniiL  Tandemf  qwmiam  pracipute  pariee  mimdi 
eerUmt  inier  m,  coneitatie  qDidem  itnpio  belloj  nonne  eemie  aliquem  modnm  diu- 
tnma  pugna  poeeefieri  ilUs  7  quod  fortaMe  fiet  vel  uH  eol  et  toiue  ejas  caJor 
9ieerint,  omuime  liquoribue  aquarum  exhaustie  ;  quod  qiiidem  eertant /aeere ;  sed 
qus  tentatanmidumperfiauntur^uequeadeo  fiumieiuppetueUj  et  eponie  %%ku  mmi- 
iantur  obruere  ree  cunctae  diluvio  exsestuantea  de  pro/undo  eJbyeeo  marie :  fruetra 


Mut.  B.  8.  quom  deest  Mas.  B.  2.— S82  Pugnet  Mot.  B.  2.  pio  deest  V.  ed. 
Th.  Ra.— S8S  dliqua  Mw,  B.  2.  longo  O.  Mas.  B.  1.  eertamine  eoUe  V.  ed.  Tti. 
Ra.  O.  Mos.  B.  1.  eertamxne  olUe  Ferr.  V.  marg.  eertamina  eolie  Mut.  B.  2.  S. 
oHe  yind.'-S84  eolet  V.  ed.  Th.  Ra.— S85  e  potie  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra.  humarie 
Mas.  B.  2.— S87  Deett  V.  ed.  Tb.  Ra.  uUraque  P.  O.  Mus.  B.  1. 2.  Ferr.  Ald. 
— S88  dibma  reealio  Vind.  deUmare  ex  aUo  O.  dehinare  ex  aUo  Mub.  B.  2.— S89 


NOTiE 


S81  Demque,  ianto  epercy  ifc.l  His  SO. 
▼st.  contioetur  oltimumargumentom 
adversott  mundi  asternitatem  et  im- 
mortalitatem.  IUud  aotem  deducit 
Locretios  a  pogna  continua  praeci- 
poamra  mondi  hnjos  partiom  inter 
se«  Com  eoim  modo  iocendiay  modo 
ebiTies  soperent,  ezistimat  Poeta 
taodem  eTincere  posse,  ot  com  totios 
nundi  roioa  beUom  hoc  termioetur. 
Vel  enin,  inqoit»  sol  et  calor,  epotls 
omnibos  aqoisy  soperabont,  recidet- 
qoe  tempos  Phaethontis,  qood  fabo* 
lantor  poet»^  qoantomvis  reloctentnr 
amnes,  mineturqoe  pontos  diloviom 
toti  terrarom  orbi.  Vel  tandem  ho- 
mor  soperabit  mrsos^  qoalis  tempore 
Deocalionis  soperior  foisse  fingitor. 
Qoapropter  tonc  oniversom  aut  flam- 
mis  in  prsedam  concedety  aut  aquis 
obmtam  mergetor.  Observabis  ao- 
tera    Locretiumy  com   et    iocendia 


magna  moodo  contingere  ezemplo 
Phaethontflei,  et  dilovia  erumpeie 
pari  ratione  ex  Dencaliooeo  probare 
potnissety  noluisse  tamen  haec  Deo- 
rnm  interventn  ant  fieri  aut  cessare, 
sed  ex  natorali  caasa  pendere. 

Maxima  nmndi  manbra^l  Elementa. 

382  Pio  n^quaquam]  Impio;  qnia 
bellum  hoc  civile  et  intestinom  est. 

585  OUie'\  Antiqoe,  pro  iJUie. 

S84  Vaporl  Calor,  ut.  passlm  mo- 
nol. 

586  Epoiie'\  Ezhaostis. 
Exmiperarini']  Soperiores  foerint. 

586  Conaia\  Tentata ;  sobstan- 
tive.  Sic  Attins  apud  Noniom,  *  £go 
incipiam,  conata  exeqoar..'  I.e.  co- 
Daniina. 

587  ToiiiNM  eubpediieBd]  Usqoe 
adeo  soppetont  aqoas. 

588  DUvmare']  Dilovie  obraere. 


613 


T.    LUCRETII   GARI 


Neqaidqnam :  qaoniani,  verrentes  Deqiioray  ventei 

Deminaunt^  radiisqae  retexens  aBtherins  sol ;  390 

Et  siccare  prias  confidant  omnia  posse, 

Qaam  liquor  incepti  possit  contingere  finem. 

Tantam  spirantes  adquo  certamine  bellom, 

Magnis  de  rebus  inter  se  cemere  certant ; 

Qaom  semel  interea  faerit  saperantior  ignis,  399 

£t  semely  ut  fama  est,  hamor  regnarit  in  arvis. 

Ignis  enim  superavit^  et  ambens  mnlta  pernssity 

Avia  qaom  Pbaethonta  rapax  vis  solis  eqaonim 

^there  raptavit  toto,  terrasqae  per  omneis. 

tamen,  $ifmdem  venii  itringentea  moria  minmtU  aquaSf  et  «ol  oertKg  revaemu  eas 
eniore  sao :  et  aperamt  peeee  exeiccwre  cinwla,  amteqiutm  kumw  ptetd  aeeeiiuiJUem 
•ni  ceepti,  Agitantee  tam  magnam  pMgnam  ttqme  Marte  eentendmU  decemere  imter 
$e  de  magnia  re6ii«,  eo  qnod  ignie  eemel  Juerit  potentior  in  terra :  aqua  vero,  sieni 
rmmor  est,  euperior  fuerit  eemel  tii  agrie,  Etenim  ignie  oiot,  et  eorrodens  combut- 
eii  muHae  rei ,  quemdo  valida  vie  equorum  eeU$  de£eetena  u  reetu  uia  traxH  PMf- 
tkonia  per  tetum  aeru  et  per  cunetaa  terrae,    Verum  onmipoien»  geniior  tuue 


quom  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  comodo  Mos.  B.  9.  verieniee  V.  ed.  Th.  R«.--^M 
iXintfiiiiml  P.  V.  ed.  O.  Mos.  B.  1. 9.  Th.  Ra.  AM.  fos  deett  V.  ed.  Th.  Ra. 
— S91  Exmeare  Mns.  B.  •.— S09  pooMd  Maa.  B.  9.— $04  isutaui  Mns.  B.  9. 
— 806  inJterea  Voss.  L.  B.  O.  Mas.  B.  1.  im^e^a  V.  marg.  1.  m  terru  reliqae 
esempl.— S96  regnaxii  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Mas.  B.  9.  «H^erarje  Oassend. — 
107  amhene  P.  in  not.  Vind.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mas.  B.  1.  S.  aMehiem»  P. 
V.  ed.  Bodl.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Nerd.  Bas.  ambieo  Mas.  B.  9.  ambem  Cant. 
sed  ambien»  a  rec.  m.  In  marg.— S08  PhetemiWML  Vind.  PheHemiuy,  ed.  O. Th. 
Ka.— S90  terraeque  perueeii  Gassend.— 400  cum  Vind.  V.  ed.  Bodi.  Voss.  Tet. 

NOTi£ 


S80  Quonittm^  verrenie$j  ^v.]  Hl  9* 
▼ss.  positi  sunt  sapra  ts.  967.  968. 
Consale  locnm,  et  notas  ibi. 

504  Ceni€r«]  Deccmere,  contro- 
yersiani  dijudicare  ac  finire.  Sic 
Ennins,  *  Ferro  non  aaro  vltam  cer- 
namas  atrique.'  Idem, '  Ter  sbb  ar- 
mis  malim  vitam  cemere,  qoam  semel 
modo  parere.' 

505  Aiperaiittor]  Snperior,  poten- 
tlor,  validior. 

507  Ambens']  Ambedens,  ab  ambe- 
do.  Compositum  ab  edo,  edis,  vei 
es.    Sic  ambesse,  pro  ambcdere. 

508  Atia  quom  Phaethenia,  ^c.]  Fa« 
bulam  hanc,  que  nota  est,  longa  car- 
minnni  serie  prosecutus  est  Ov.  ii. 


Met  Qnid  vero  sifnifket  fa«c  fabv- 
la,  docait  Plato  In  Tim.  his  verbia : 
*  Nam  qnod  etlam  apad  nos  dicltnr, 
Phaethontem  olim,SolisfiHam,patria 
currn  juncto,  propt<«ea  quod  non  po- 
tnerit  patrla  via  anrigare,  et  ea,  qnse 
snnt  in  terra,  exusslsse,  et  ipanm  ifol- 
mine  pereassam  periissey  hoc  quidem 
dicltnr  per  fabntae  figaram.  Kevera 
autem  slgnificator  et  eorom,  quat 
sont  in  terra,  eommqae,  qnae  In  oatlo 
et  cnm  cielo  moventnr,  immntatlo: 
tnm  is,  qni  fit  longo  intervallo  inter* 
posito  reram,  qnas  in  terra  snnt  imik 
tis  ignibns  grassantlbnsy  interitna.' 
Sic  Artst.  de  Mundo  iv. 


DB   RBRUM    NATURA    LIB.   Y. 


618 


At  pater  omnipotensy  ira  com  percitas  acri,  400 

MagnaDimmn  PhaetboDta  repenti  folminis  ictu 

Detnrbavit  eqois  in  terram ;  solqne^  cadenti 

Obvins,  aeternam  snbscepit  lampada  mundi : 

Disjectosqne  redegit  eqnos,  jnnxitque  trementeis  : 

Inde  sunm  per  iter,  recreavit  cuncta^  gubemans ;  405 

Scilicet»  ut  veteres  Graium  cecinere  poetas : 

Quod  procnl  a  vera  nimis  est  ratione  repnlsnm. 

Ignis  enim  snperare  potest,  nbi  materiai 

Ex  infinito  sunt  corpora  plura  coorta : 

Inde  cadunt  vires^  aliqua  ratione  revictae ;  410 

Ant  pereunt  res,  exust»  torrentibus  auris. 

Humor  item  quondam  coepit  superare  coortus, 
I7t  fama  est,  bominum  multos  quando  obruit  undis. 


gtwn  v«  d^ecii  ez  eqtda  m  Urtwm  mhUo  iehk  fidmhd»  tmdaeem  Phai' 
fkonia;  ei  ml  mueeden»  ddapeo  PhaethoDti  etutUmt  mtemiaM  ftieem  wumdif  ei 
redmxii  efime  dUpenoe  ei  aUigmi  irepidmUee  adhoc:  poetea  dmeene  illot  per 
•oUtam  JWM  vio»  exkUarami  emmiay  nimhwm  eieiU  aaiiqui  Grttcerum  peeiee  eaa* 
iaeenmi,  Qaod  tameD  hmge  remaium  eti  a  veriiaie  rei.  Namque  igfd»  poieei 
vkteere  i»  ea  parie^  in  q^aaplarima  eorpaeetda  maierim  exoria  emti  eximmeneo  spa- 
tlo :  paeiea  xkree  iUlas  m^emm  evperaiae  ab  aliqua  cauea  minmmim' ;  vei  ree 
oeeKhmeiaJkiUme  ardeeiiiibm  veiertmai,  Aifea  evmUier  euboria  oUm  nuepii  «foc«r«, 
eUmi  rumer  eei  Aoaifa—i»  eum  •cilieet  eepelMi  ptura  eieiiaiee*    PoeUa  eum  eie 


*»#»*»*i^#»#»*»»»^^ 


et  L.  B.  Ferr.  Th.  Ra.  teiii  reliqaL— 401  PMonfa ViDd.  Ferr.  PhetiotdaV» ed. 
Hi.  Ra.— 409  eoU  Cant.  eadeniie  P.  Ald.  Bas.  marg.— 409  eueeepii  Vots.  L.  B. 
Mna.  B.  1.  9«  1.  Lamb.  Fab.  Creech.  eueeepii  ▼iilg.— 404  In  Vind.  •yllab» 
eeque  ra  eras»  faemnt.— 406  JHM«i  pariier  V.  ed.  Tb.  Ra«  iainwaai  per  iier  Mna. 
B,!.— 406  Dee«l  Vind.  ^roliMi  pro  Gratlbi  Maiu  B.  9.  V.  marg.  et  Mus.  B.  S. 
a  maiu  sec— 407  Mrtt  onnmf  eei  Vind.  V.  ed.  Mos.  B.  9.  S.  Cant.  Th.  Ka.  oerH 
eei  aaimi  P.  O.  Mus.  B.  1.  et  vulg.— 410  retfiucia  P.  Ald.  r^uueim  V.  ed.  Th. 
Ra.  revieia  O.  Mns.  B.  1. — 41S  kemiuem  Mns.  B.  9.  mNltaf  Vind.  Vons.  ▼et. 
etL.  B.  O.  Mns.  B.  1.  9.  «MiafVind.  «r6isMas.  B.  1. 9.  «ffteis  Tnlg.— 414. 

NOTiE 


400  Ai  paUr  smnijwtois]  Jnplter. 

401  l2apM<i]  Repentino.  Sic  Cicero 
Ttese.  III.  *Qnanqnam  hostinm  re- 
pens  adventna  magis  aliqnando  con* 
tnrbat,  qnam  expectatns.' 

409  In  ierram\  Vemm,  nt  ait  Ofi- 
dlns,  excepit  Phaethonta  Eridanns 
flnftns. 

CWmK]  Nempe  Phaethonti. 

40T  Qnid  pra^  \e^  Hic  ts.  posi- 
tns  est  II.  044, 


408  Mofsriai]  Atomommy  primo* 
mm  eorponim. 

400  Ek  vepMe\  Ex  immenso  mnn- 
di  spatiOy  per  qnod  atomi  Tolitant 
perpettto.  Sic  ? s.  416.  Sic  1. 1061. 
&c. 

410  Bemtim\  Vicissim  ▼ictse. 

41S  Uifema  ed^  [Vifama  #s<]  Aom»- 
muny^v*]  l^  Lambinns.  AtParens 
et  aiii  qnidam :  Uifama  eeif  Immimue 
malio»  qua»de  obruii  mMi»    Qnn  leo- 


014 


T.    LUCRBTll    CARI 


iadey  ubi  vis^  aliqua  ratione  avorsa,  recessit, 
£x  infinito  fuerat  quaequomque  coorta, 
Constiterunt  imbres,  et  flumina  vim  minuerunt 

Sed,  quibus  ille  modis  conjectus  materiai 
Fundarit  terram,  et  coelum^  pontique  profunda; 
Solis,  lunai>  cursus ;  ex  ordine  ponam. 


415 


ej«<  aecestU  deJUspa  ab  aHqwL  eausa^  qu^eum^MU  exwia  fmernk  ex  immemee  spatio, 
plwoia  ceeMWTuntt  et  ^woii  diminuerunt  wmm  impetum,  Verum  nnnc  exponam 
ex  ordinef  quibue  rattmttbuM  iUe  ceetue  atomorum  fabricrtverii  ceelum,  et  ttfrmm. 


Unde  P.  V.  ed.  Th.  Ra.  AM.  ubi  deest  Mus.  B.  2.-416  Constituenmt  Vind.  Mns. 
B.  2.  S.  Cant.  nubes  Gatsend. — 417  conlectue  Gif. — 418  terram  et  caHum  P.  Vind. 
V.  ed.  Bodl.  Vosa.  vet.  et  L.  B.  Mim.  B.  2.  3.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Ba». 
marg.  et  deest Mus.  B.  1. coEiumac  terram  O. et  edd.  vulg. — 419  Soli» lunai  Voss. 
▼et.  O.  Mu8.  B.  I .  Cant  Soli»  lunm  Vind.  V.  ed.  Vosa.  L.  B.  Mus.  2.  S.  SolUeq[Uie 


NOTJE 


tio  proba  qnoqne  videtnr.  Hoc  an- 
tem  intelligitor  oontigisse  tempore 
Dencalionis,  qno  tempore  terra  aqnis 
obruta  natavit.  Quas  fabula-  qnoqoe 
nota  eit. 

416  ComtiteruMt']  H.  e.  repressi 
•Qnt  et  cohibiti.  Pennlttma  antem 
brevis  est ;  sic  vs.  194. '  deciderunt.' 

417  Sed.quihuetUemodu.ifc.']  Hac- 
temis  de  mundi  exortn  et  interitn. 
S«t  igitnr  prohasse  sibi  videtnr  Poeta 
mnndnm  et  natlvnm  et  roortalem 
esse  ;  qnod  sibi  proposuerat  deroon- 
strandum  vs.  65.  *  Qnod  snperest, 
nt^nc  hnc  rationis  detnlit  ordo,  Ut 
mihi  mortali  consistere  corpore  mun- 
dum,  Nativumqne  simnl,  ratlo  red- 
donda  sit,  esse.'  Nunc  alteram,  qn« 
seqnebatnr,  promissi  partem  solvit. 
Namqne  seqnenti  vs.  68.  simnl  polli- 
citns  est  edocturnm^  '  E  qnibus  ille 
modis  congressns  materiai  Fundarit 
terram,  coelum,  mare,  sidera,  solem» 
Lunaiqne  globum,*  &c.  Itaqoe  ab 
hoc  VH.  417.  ad  vs.  610.  dinputatnrus 
est  Poeta  de  modo  generationis,  qno 
coBlum,  terra,  mare.  sol,  lona,  sether, 
et  aer,  ex  atomorum  concursn,  con« 


gressn,  ac  ccetn  coorta  snnt  et  cora- 
pacta.  His  ergo  36.  vss.  prlmom  ait 
casu  et  fortuito  res  cunctas  ex  atomis 
constitisse;  dnm  nempe  atomi  ez  in- 
iinito  tempore  snin  concitae  ponderi- 
bn8,aut  plagia  resilientes,  varios  coe- 
tns  inire  satagebant.  Dnm  vero,  ita 
inter  se  convenirent  percitsB  atomi, 
docet  neque  terram,  neque  mare, 
neqne  coelnm,  neqne  sidera  extitisM : 
sed  mdem  qnandam  indigestamqne 
molem.  Ubi  vero  prsecipnae  mnndi 
partes  inter  se  disjnngi  cflepennit, 
tunc  ccelnm  afiulsit,  arida  appamit, 
congregatae  sunt  aqnss  in  unnm,  drc. 
Sero  itaqne  res  cunctas  crevisse  vnlt 
Lncretins  non  solnm  ob  diversa  con- 
gressns  atomornm  impedimeota,  sed 
etiam  ob  earundero  coeuntium  dia- 
pares  fignras.  Quo  factum  ent  nt 
neque  ab  flstemo  res  extiterint,  neqve 
siniol  esse  aut  operari  potnerint.  De' 
remm  autem  prncipnaram  ezoTtii 
sigillatim  est  dispntaturas. 

418  Pontiquepn^tmda']  Altnromare. 
Sicnt  alibi  dixit '  vera  viai,'  pro  vera 
via, '  nltima  natnrae/  pro  ulttma  na< 
tura,  Arc. 


DB   R£RUM    NATURA   LIB.    V.  015 

Nam  certe  neqae  consilio  primordia  remm  420 

Ordine  se  sno  quseqae  sagaci  mente  locarunt ; 
Nec,  quos  quaeqae  darent  motas^  pepigere  profecto : 
Sed,  quia  multa,  modis  multis,  primordia  rerum». 
Ex  infinito  jam  tempore  percita  plagis, 
Ponderibusque  sais  consuerunt  concita  ferri^  425 

Omnimodisque  coire,  atque  omnia  pertentare, 
Quaequomque  inter  se  possent  coi^essa  creare ; 
Propterea  fit^  uiei^  magnum  volgata  per  asvom, 
Omnigenos  ccetus,  et  motus,  experiandoy 
Tandem  conveniant  ea,  quaa,  conventa^  repente  430 

Magnarum  rerum  fiunt  exordia  ssepe» 
Terrai,  maris^  et  coeli^  generisque  animantum.. 

Heic  neque  tum  solis  rota  cemi,  lumine  largo> 
Altivolans»  poterat ;  nec  magni  sidera  mundi» 

mUmm  MMre,  et  mUmi  ioUt  ae  hauB,  Etenim  pre/eeto  prineipia  rerum  neque  pro- 
mdeniia  neque  eolerH  ammo  diepoweruni  te  queeque  in  ea  di^^oeiiura,  qoa  tuot ; 
ueque  eerte  convenerunt  inter  $e  de  motibus,  qmos  quaque  redderent :  verum  cum 
pbira  principia  rerum  pereueta  ietibusjam  ab  infinito  tempore  diveniique  modie,  et 
perciia  eua  graviiate  eolita  eunt  moveriy  et  congregari  omntfriis  modity  et  experiri 
res  cunctaty  qtiae  scilicet  valereni  congregata  tim^  efflngere»  Ideofli,  ut  vagata 
per  tempue  infinitum  perteniaudo  motus  et  congreseus  omnis  generts,  demum  ea 
cotaniy  qua  congretea  tubiio  fiant  plerumque  exortus  puignarum  rerum,  Dempe 
ierree,  marii,  et  ceeU,  et  geniie  ojitma/tiiin.  /H  tune  temporie  neque  rota  toUe  tub- 
lime  lata  poterai  mderi  cam  profuta  saa  luee,  neque  eteUa  magni  mundif  neque 

ei  buue  P.  et  edd.  vnlg.— 491  quaque  euo  atque  tagaci  P.  Oryph.  Bas.  te  qu4Bque 
aique  Bogaci  Vind.  etedd.  Tnlg.  quaquetuo  tagaei  V.  ed.  O.  Mn».  B.  1.  S.  Cant. 
Perr.  Th.  Ra.  te  nee  queeque  eagaci  P.  in  not.  quetque  tuo  quamque  tagaei  Mna.  B. 
S.  euoqne  quaque  tagaei  Voss.  vet.  nt  in  text.  Vou.  L;  B.— 423  multa  modit  P. 
Vind.  V.  ed.  Mnn.  B.  1.  2.  ».  Cant.  muUimodit  Hav.--427  ifiCtM  Ferr.~428 
/uit  reuobUa  Mns.  B.  2. — 130  ea  conveniani  qnidam.  conveniuni  ea  qua  eoi^uneta 
Creech.  convenkmt  ea  qua  eonveniani  P.  aua  convenere  P.  in  not.  cot^uneia 
Mns.  B.  1.  ut  cowtenere  edd.  vnlK.— 4S1  ftunt  P.  O.  Cant.  A\d,fiuunt  Vind. 
V.  ed.  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mns.  B.  3.  Th.  Ra.  refiuunt  Mus.  B.  1.  Ferr. 
fieMt  Hav.  Bip.  Dclph.  nempe  pro  eeepe  Fab.  Bentl.— 433  Hit  Macrob.  vi.  2. 
tuue  Mm.  B.  2.  ciim  Mns.  B.  3.  ciaro  Macrob.  vi.  2. — 434  AUiooUmt  Macrob. 

NOTiE 

420  iVam  certe  neque  eennUOf  tfc.]  ubi  conveuere,    Non  male,  nt  patet. 

Hi  S.  vss.  positi  snnt  1. 1020.  £«,  snpp.  prima  corpora,  piimordla. 

424  £3rtii/!iit<o(«mpore]  AbaBtemo.  Vulgares  lectiones,  Eo,  quaoonvenia, 

428    Voigatal   Voiitantia,  vagata.  Vel,  Ea,  qua  cot^eeta, 

3letv.75.  434  Magni  iidera  mundi]  Steli» 

430  Euy  qua^  eonvmta  [coi^aiicfa]  coeli. 
Farens  et  alii ;  bene.  Lambinas,  91110 


616  T.   LUCRBTII  CAEl 

Nec  mare,  nec  coelaiHy  nec  deniqae  terra,  nec  aer^         485 

Nec  similis  nostris  rebus  res  alla  yideri : 

Sed  nova  tempestas  qusDdam,  molesqae^  coorta. 

Diffugere  inde  loci  partes  coepere^  paresque 

Cam  paribtts  jungi  res,  et  discludere  muBdum, 

Membraque  dividere,  et  magnas  disponere  parteis         440 

Omnigenis  e  principiis ;  discordia^  quorum 

Intervalla^  vias»  connexus^  pondera,  plagas^ 

Concursus,  motusj  conturbat^  praelia  miscens^ 

Propter  dissimileis  formas,  variasque  figaras ; 

Quod  non  omnia  sic  poterant  conjancta  manercj  445 

Nec  motus  inter  sese  dare  convenienteis. 

Hocc'  est  a  terris  altum  secemere  ccelnm, 

Et  seorsum  mare  utei  secretom^  humorque^  pateret ; 

Seorsus  item  pnrei^  secreteique,  fletberis  ignes. 

tf^Nory  neque  coBbMi,  nee  imidem  tettMe^  nee  dir^  nee  ree  nUa  nmr  ^«6««i  9W»  Jom 
otdaiuUy  eemi  poterat :  vemm  recene  tanium  qnadam  procfua  et  confafta  Mona 
naia  erat.  Ex  qno  loeo  pariee  ineeperuni  diecedere,  et  ree  dmilea  een^ungi  eam 
MMtlifrttf,  et  dietmgnere  numdam,  eteepanwe  pariee  mnndi,  ei  loeare  ordine  magna 
mnndi  memkra^  facta  exprimardiiie  omnie  generie ;  quamm  primordiomm  pngna 
pertvrbabai  dieiantia$f  regionee,  vineula^  gravitatemf  ietue,  congreeeme^  et  moine 
eommy  agHane  beUum^  A  dieparee  foneae^  et  divereaejigwrae^  eo  qned  euneia  nmt 
peierant  permanere  iia  eongregata,  nee  reddere  moiue  inier  eeee  aptoe;  td  eei^ 
eeparare  ceUam  ingene  et  mare  a  terrie,  ui  eeparaiim  extenderetur  eegreguta  aqua  in 
unnm  locum ;  et  eimiiiier  dieeemere  flammae  puri  et  eegregaii  aHrie  eeparaiinu 


^»^^^^^^^*»^^^ 


P.  Vind.  AHeeaUme  rellqui.  neque  Macrob.--4S6  neeaStr  P.  V.  ed.  Bodl.  O. 
Mu».  B.  9.  Cant.  Macrob.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  neqiue  aer  Tnlg.— 4S8  tndiMloci 
Vind.  M  due  loei  Cant.  M«  lod  Vom.  marg.  P.  in  not.— 44S  ma  Vind.  Mu». 
B.  S.  poM4fcre  Vind.  Mus.  B.  S.  S.  Ferr.-^i4S  eeniurb^  Cant.  iurbabai  rcliq.  omii. 
•xempL— 446  ee eedare  Vind.  Mns.  B.  S.  Ferr.  V.  ed.Tli.  Rar— 447  terrieealium 
Mui.  B.  9.  ierrte  eaHu  Mns.  B.  S.  terrie  magnum  Delph.  Macrob.— 44S  «vnimi  V4 
ed.  O.  Mns.  B.  1.  S.  Ferr.  Th.  Ra.  eoreum  Vot».  vet.  et  L.  B.  mrMiM  Mut.  B.  S. 
eeereiumV,  Ald.  jMrvloFerr.V.ed.Th.  Ra.  Hav.  Bip.Delph.  Ammm^P.  Vind. 
V.  ed.  Mus.  B.  2.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ka.  Ald.  humare  Tulg.— 449  Seoreum  pmeri 

4S7  Nova  tempeetae,  ire,']  I.  e.  con-  4S0  Diecluderel  Disceraere,  disiin- 

fnsio  qusdam  cieca  atomoram,  et  in-  gnere,  disparare.     Sic  vi.  8S9.  et 

digetta  moles,  ut  ait  Ovid.  i.  Metam.  iii.  178. 

4SS  Inde  loei]  Ex  quo  loco.    Sic  440  Membra}  Partes. 

Ennius, '  interea  locl.'  SicPacavius,  448 /a<tfnMiUa,vias,4t;.]  Dehisom- 

*ubiloci.' Plautns,  <quoloci.'Siein*  nibns  atomomm   qnaUtatibns,  quaa 

fra  Lncretius  vss.  740.780.  vel,  ut  in-  vocant,  disputatnm  est  fusins  ii.  pas- 

terpretantur  omnes^  Ex  quo  tempore.  sim* 


DR   RERUM    NATURA   LlB.  V. 


617 


Qaippe  et  emm  primam  terrai  corpora  queeqiie,        450 
Propterea  qaod  erant  graTia,  et  perplexa,  coibant 
In  medio^  atqne  imas  capiebant  omnia  sedes : 
Quce,  qaanto  magis  inter  flfe  perplexa  coibant, 
Tam  magis  expressere  ea|  qa»  mare^  sidera»  solem^ 
Lanamqae^  ecficerent ;  et  magni  mcenia  mandi.  455 

Omnia  enim  magis  hcec  e  tevibas  atqae  rotundis 
Seminibas^  maltoqae  minpribas  sant  elementis, 
Qaam  teUas :  ideo  per  rara  foramina  teirse, 
Partnbas  erampens,  primas  se  substallt  adther 

Namqui  fnriMcipio  earpuMcula  priint  nmgnla  ierrcBy  to  quod  enmt  pradUa  pomimt 
€t  iwipUcataf  oingregabaniur,  et  ringula  sumtbani  sibi  i^feriora  toea  in  medio,  Qua 
qnideni  fno  woagi»  iater  oe  inmUeita  cemDeniebaMiy  eo  magi»  eiiieuermit  ea  corpas- 
ciila,  fiuff  ereareni  teqnor,  eieua»f  eoiem^  et  iunamf  et  ambiiuo  i$nmenei  eeM.  Nam^ 
fM  ket  rm  onmea  eonetant  ex  pr^nordii»  magi»  ievigati»  et  globui»y  et  ex  vrineipii» 
lamge  minoribuet  quam  terra.    Ideireo  cedum  eteiiiferum  exieea  e  partihu»  terree 


Miu.  B.  9.-459  /m  medio  aique  Vind.  Voss.  vet.  et  U  B.  Mnft.  B.  1.  9.  S.  O. 
h»  medioque  volg.-^456  hme  mmi  Orypb.  marg.  P.  Atd.  kae  ex  Maicrob.  kme 
€f  V.  ed.  Th.  Ra.  A«c  a  Caat.  magi»  deest  Mus.  B.  9.-469  prima»  V.  cd.  Tb. 

NOT^ 


460  Qmippe  et  enim  primmnj  4r«>] 
His  Sl.  Tsa.  agitor  de  ortn  terrae, 
ecaii,  solis,  lanse,  et  sidemin.  Doeet 
nerope  qoa  ratione  coorta  sint  bsBC 
primnin  ez  fortnito  atoDMMmm  eon- 
gretsn.  Itaqne  primnm  terram  se- 
emCam  fnlsse  ceaset»  qnia  tnnc  pri- 
mnm  graTin  et  perpleza  atqne  ha- 
nata  corposenla  coibanty  et  in  medlo 
sedes  imas  capiebant.  Dnmqne  in 
dies  magis  ae  magis  ea  gravia  corpns» 
onla  sese  premebaat  et  oomplexa* 
baatnry  tnne  teaaia,  levia,  et  ro> 
Uuula  eiprimebaatar  et  ascendebant 
ia  emli,  solis,  Inasty  et  sidemm,  aSris 
et  mtberis  concmtiones.  Hand  seens 
ac  Tldemns  interdnm  attolli  vapereSy 
atqne  in  anbes  concrescere.  Slc 
pffmclaK  Manil.  Ub.  i.  de  tenra: 
*  Imaqne  de  cnnctis  mediam  teaet 
aadiqae  sedeaa,Ideircoqnemanet  sta- 
bilis,  qoia  totns  ab  illa  Tantnmdem 
rslngit  mnndns,  fedtqne  cadeiido  Vn- 
dique,  ne  caderet;  medinm  totlas  et 


imnm  est:  Ictaqne  contraetis  coa* 

sistunt  corpore  plagis,  £t  concar- 

rendo  probibent  in  longios  ire.' 

Corpsra]  Corpora  prima^  atomL 

461  Perpiexa]  Hamatay  impiexa. 

469  in  medio]  Posnit  qoidem  Ln- 

crettns  cnm  Epicnra  terram  in  medio 

mnndi:   sed    negaTit   esse   aliqnod 

terrse  mediuiiiy  seu  centram  ad  qnod 

omnia  gra^ia  tenderent,  nt  fnsius  ex- 

pUcatnm  est  a  aobis  lib.  ii.  snb  fiiiem* 

465  QumUo  magi»,  4«.]  Nota  partl- 
cnlas,  '  qnanto  magis,  tam  magis.' 
Sic  vss.  484.  488.  dec. 

464  JEiyrssssrg  ea^  ^.]  Qnippe  le- 
via,  teania,  rotnnda  corpnscnla. 

466  MetHm  mmndi}  CcBlnm.  Peri- 
phrasis. 

467  ilfiaorjlas  [Aftaorjft»']  Pm  mi- 
aoriftns,  metri  eansa. 

469  JBther  Igw{fer  [JXgn^er']  Cmlnm 
steUiferam.  Sle  ts.  HOO.  et  vi.  481. 
et  IV.  IOS9k  vel  per  setben  iotelttgit 
eam  mnndi  regionem,  la  qnam  snb* 


618 


T.  LUORETIl    CABI 


Ignifer,  et  nmltos  secam  levis  abstalit  igneis :  4fi0 

Non  alia  longe  ratione,  ac  saepe  videmus» 

Aorea  quom  primomy  gemmanteis  rore,  per  berbas 

Matatina  rubent  radiati  lumina  solis ; 

Exhalantque  lacus  nebulam^  fluvieiqae  perennes : 

Ipsaque  et  interdum  tellas  fumare  videtur :  465 

Omnia  quae»  sursum  quom  conciliantur  in  alto, 

Corpore  concreto,  subtexunt  nubila  coelom : 

Sic  igitur  tum  se  levis  ac  diflfusilis  a&tber» 

Corpore  concreto  circumdatus  undique»  saepsit; 

Ety  late  diflfusus  in  omneis  undique  parteis,  470 

Omnia  sic  avido  conplexu  caetera  saepsit. 

Hunc  exordia  sunt  solis^  lunaBque,  sequuta ;  et 
Inter  utrasque  globei  quorum  vortuntur  in  auris ; 

pet  mealhu  apertoa  fninmm  evexit  se,  et  qaia  leve  erat  abripmU  $eeym  p!uret 
ignee:  haud  abeUniU  fere  modo,  quam  nomntnqtumi  cmiimt»,  ufrt  prtmtMn  aumia 
iix  matuiina  eolie  conacanti$  rultUat  per  gramina  petfuMa  rore;  etpalude»  acftmni' 
na  perpetuo  fluentia  emittunt  nubeculam ;  et  terra  etiam  ipaa  tipe  tideturfund- 
gare.  Qua  ret  onmee  ubi  eurtum  in  aiere  congregantur^  nubee  operiunt  cedum 
corporeepisto.  Ita  ergo  ccelum  leve  ac  fluidum^  quasi  circumwaUatum  corpore 
tpiiao  ex  omnibu»  partibue,  tunc  vallavit  ee,  et^  longe  ejfueum  ex  omnibut  partibut 
tii  omnet  pariet,  circumvatlavit  rdiquat  ret  amplexu  tam  vatto^  qttam  est.  Prin- 
cipia  tolit  et  bifue,  quorum  orbet  tolvuntur  in  tethere  inter  utrotque  globot  term 


Ra.  tubttulit  P.  Vind.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  euttuUt  Talg.— 460  Ign^ 
Vind.  VoA8.  vet.  et  L.  B.  O.  Mos.  B.  1.  S.  S.  Cant.  P.  in  not.  Signifer  reliqui. 
^462  gementu  rota  V.  ed.  Th.  Ra.— 464  flumiaque  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra./tf0ii 
Mas.  B.  2.  perhemnet  V.  ed.  Cant.  Th.  Ra.-~-466  Iptaque  et  Wakef.  ex  conj. 
Iptaquoque  P.  Hav.  Ald.  Bip.  Ipaaqueut  omn.  vet.  exempl.<-466  Ommmeet 
rurtum  Mus.  B.  2.-467  tub  texunt  nebula  V.  ed.  Th.  Ra.— 4G8  cttm  te  P.  V. 
ed.  Bodl.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Oryph.  difflcilit  O.  Mus.  B.  2.-460  circumdant 
Mns.  B.  l.~-472  Nunc  P.  V.  ed.  Bodl.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Hinc  O.  Mns.  B.  S. 
P.  in  not.  V.  marg.  1.  et  Voss.  L.  B.  deest  in  reliqnis. — 47S  U.  vs.  delent 
Iiamb.  Crecch.  Parenthesi  incladnnt  Oif.  Par.  Delph.  Aetrorumque §^MFub. 

NOT^ 


latns  fertttr  ignis  Elementarins,  qnsB 
Dempe  snpra  aera  surgit,  infra  ccehim, 
eC  in  qu»  Planetac  moventnr,  e(  phae- 
Qomena.    Sic  vs.  601. 

462  Gemmanteit  rore']  Sic  ii.  &19. 
*  Invitant  herbs  gemmantes  rore  re- 
oentl.'  Sic  Manil.  v.  256.  '  Ille  colet 
nitidls  geramantem  floribos  hortnm/ 

464  Exhatantque  lacut  iie6ii/am]  Sic 
T%.  24S.   Sic  Virg.  Oeorg.  ii.  217. 


'  Qoae  tamen  exhalat  nebalam  Ai- 
mosqne  volucres.' 

468  DiffueiUt}  Qni  facile   diffnn- 
ditnr. 

471  Avido}  Vaslo  et  ingenU.    Sic 
vs.  202. 

472  Hkii«]  Nempe  stbera;  b.  e. 
Ccelnm* 

Exordia]  Atoroi,  semina,  primor- 
dia.    Sic  1. 160.  ii.  SS.  &c. 


DB   RBRUM    NATURA   LIB.  V. 


019 


Qaas  neqae  terra  sibi  adscivity  nec  maxnmas  aether ; 
Qnod  neqae  tam  faerint  gravia^  ut  depressa  sederent»    475 
Nec  levia^  ut  possent  per  sammas  labier  oras ; 
£t  tamen  inter  ntrasque  ita  snnt,  ut  corpora  yiva 
Vorsent^  et  partes  ut  mandi  totius  exstent : 
Qaod  genus,  in  nobis  quaedam  licet  in  statione 
Membra  manere^  tamen  quom  sint  ea»  quae  moveantur.  480. 
Hiis  igitur  rebusretractis,  terra  repente, 

et  caeli,  ucuta  iunt  ittud;  qalppe  qua  principia  solta  et  Itin»  neque  teUuB^ 
ne^e  vaatum  e^gium  assumserit  sibi,  eo  quod  non  fuerint  adeo  pntdita  pondere,  u$ 
dejecta  eonsiderent :  nec  adeo  2«rta,  ut  possent  ferri  per  «ublimes  regionee  stheria. 
Et  tamen  nc  sunJt  inter  utroeque,  ut  volvant  duo»  snos  globos,  et  ut  nni  membra 
prscipna  totiu»  mundi,  Quemadmodum  t»  nobit  quidam  artus  poeeunt  etare 
in  quietey  ubi  tamen  eint  ii  artns  alii,  qui  eint  in  motu.  Hi»  ergo  rebue  ita  remo- 


^^10^^^^^^^^^ 


idroeque  P.  et  alii.  tii  otom  P.  in  not.  aria  V.  ed.  Tli.  Ra. — 474  nec  P.  Voss.  vet. 
et  L.  B.  O.  Mns.  B.  1.  S.  Cant.  Ferr.  Ald.  ut  V.  ed.  Tli.  Ra.  Mns.  B.  3.  nequie 
▼alg.— 475  Quot  Mns.  B.  S.  neqiue  P.  Viud.  V.  ed.  Voss.  Tet.  et  L.  B.  O. 
Mns.  B.  1.  2.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  nee  edd.  ▼nlg.  fuerunlt  Vind.  V.  ed. 
O.  Cant.  Bas.  Ferr.  Th.  Ra.  fuertni  Tiilg.  ac  d,  uderet  Mns.  B.  2.-^77  nirv 
^Heomn.  vet.  exempl.  utroeque  edd.  ▼alir,  corpore  bina  Delph. — 479  imtUutiem 
V.  ed.  Th.  Ra.--480  movemtt  noe  P.  Ald.  Oryph.  Nard.  tamen deest  V.  ed.  Th. 

NOT/E 


47$  Imterntra8que[uiro»que']  Nempe 
Inter  «thera  seu  coelnm,  et  terraro. 
Slc  TS.  479. 

Globei  quorum]  Scilicet  orbes  soUs 
et  lanse, 

/n  aiins]  In  sethere,  in  aeris  regio' 
nibns. 

474  Quai]  Supp.  ezordia  soiis  ac  lu- 


^ker]  Cttinm  :  ts.  459. 

476  Labier]  Poetice  pro  labi,  h.  e. 
ferri,  attolli. 

477  /ii<€rii<ra«9iie [nffMfiie] Nempe 
iBter  terram  et  sethera  maximum, 
h.  e.  ccBlnm. 

Corpora  vwa  [bind]  Lamb.  bene. 
PuwM  et  alii,  Corpora  viva;  maie. 
Namqne  pngnantia  loqueretur  Poeta, 
eom  supra  negaverit  solem  et  Innam 
vitali  prsedita  esse  sensn.  Deinde 
▼eriNim  MrseiU  sat  indicat  legendnm 
Nm,  non  viiMu  Qnid  enim  est  qnod 
sol  et  Iniia  versent  seu  Tolvaot  cor- 
pora  Tira?    Bene  volvunt  corpora 


bina,  hoe  est,  snum  qnemqire  globnm. 

479  Qiiodii^aiiu]  Qualiasuot,  sicut, 
quemadmodum,  &c.  Sic  vs.  27L  Sse. 

480  Manere  in  s^attone]  Quiescere. 
Sic  V8.  618. 

481  HU»  igitnr  rebu»  retracti»,  4«.] 
Hls  erge  18.  vss.  concludit  terram  in 
medio  consedisse  compressani  et  co- 
actam,  sublatis  nempe  levioribiis  cor- 
pusculis  in  aera,  in  8Bthera,in  coelum, 
in  sidera,  in  soiem,  et  in  lunam,  de* 
pressis  vero  gravioribus  in  terr»  glo- 
bum.  Itaque  dum  interim  terra  ma- 
gis  ac  magis  in  dies  afiiciebatur  ab 
tttheris  ssstu  solisque  radils,  eo  magit 
hnmor  exprimebatur,  ignea  corpns- 
cnla  sursnm  ascepdebant,  ac  proinde 
elementa  pnra  sunt  reddita  in  suum 
qusBqne  locum  pro  sua  levitate  aut 
gravitate..  Qoam  elementomm  sor* 
tem  ac  stationem  prspclare  scripsit 
Manilius  i.  a  vs.  140.  ad  vs«  178. 
'  Ignis  in  sBthereas  volocer  se  sns- 
tttlit  auras»  Summaque   compleioa 


620 


T.   LUCRBTll  CARI 


Maxuma  qua  nmic  se  ponti  plaga  casrula  tendit, 
Snbcidit,  et  salso  snbfodit  gargite  fossas : 
Inqae  dies  qnanto  circom  magis  fletheris  sestus, 
Et  radiei  solis^  cogebant  undique  terram 
Verberibus  crebris,  extrema  ad  lumina  apertam, 
In  medio  ut^  propulsa^  suo  condensa  coiret; 
Tam  magis  expressus  salsus  de  corpore  sudor 
Augebat  mare  manando,  camposque  natanteis': 
£t  tanto  magis  illa,  foras  elabsa,  volabant 
Corpora  multa  vaporis,  et  aeris ;  altaque  coeli 
Densabant  procul  a  terris  fulgentia  templa : 


485 


490 


<w,  mbito  telluBf  ^  jrnrU  wutus  etenlem  camfm»  mari»  txteniU  UM  nmc,  dr- 
frt9mJ9CidtyHemD0mJtfoua»immiUoalm9nmn\n,  Et  fw  magi»  de  dU  im  diem 
eakr  eaHi^  et  tfUmdone  «ottf  exrcwaKp^heanlt  ex  emmi  pmiefreqiiiatilme  ielibm»  M* 
Imrem  pmtemtem  ad  extremai  «ru,  mt  im  mtedie  mm  emm^tdea  et  temiprewm  mmieemwetf 
eo  mmgi»  ealame  kmmm'  eticitmt  de  ittiue  glabo  mmpUJieabmt  eammamda  eeeammmt^  et 
piaga»  kmmadae,  Et  eo  muigie  ittm  plmn  eorpueemla  mtherity  et  igmi»  egreeam  farma 
ferebmmtwtf  et  eegebamt  Umge  a  terrie  eubiimim  tmfuemria  epkmdidm  eedU 


Ra.— 489  qui  ee  mnic  Cant^SS  faleo  V.  ed.  Ferr.  Th.  Rt.  eateo  aujfkdit  Mas. 
B.  1. 8.  gmtture  CanUfoeea  OasseDd.— 484  eurvam  P.  Ald.  cnraiii  V.  ed.  Th.  Ra. 
—485  radHe  Voss.  L.  B.  V.  marg.  3.  V.  ed.  O.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  tegebmmt 
umdiqme  terrae  Mns.  B.  9.--4S6  VertieibuM  Mns.  B.  8.  tmmeiua  Vind.  V.  ed.  O. 
Mas.  B.  1.  2«  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ummnavnl^.partem  Oryph.  Nard.  P.  Ald. 
Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  P.  V.  marg.  2.  Bodl.  Voss.  L.  B.— 488  eateu»  deest  V. 
ed.  Th.  Ra.-^89  mandaiHlo  Oryph.  marg.  Bas.  marg.  P.  Ald.  mmmdeado  P.  pro- 
posnit  in  not.— 400  valebamt  Vind.  volebamt  V.  ed.  Th.  Ra.— 401  dttaepie  Vhid. 

NOTiE 


stellantia  cnlmina  coeli,  Flammamm 
vallo  natnre  mcenia  fecit.  Prozimns 
in  tennes  descendit  spiritns  anras; 
Aeraqne  eatendit  medinm  per  inania 
mnndi.  Ignem  flatus  alit  viclnnm 
shbditus  astris.  Tertia  sors  nndas 
straVit  flnctnsqne  natantes,  £qnora 
pefiVindit  toto  nascentia  ponto,  Ut 
liqnor  exhalet  tennes  atqne  CTomat 
anrasy  Aeraqne  ex  ipso  ducentem  se- 
mina  pascat.  Ultima  snbsedit  glo- 
merato  pondere  teltns,  Convenltqne 
Tagis  limns  coramiztns  arenis,  Pau- 
latim  ad  snmmum  tenni  fngiente  li« 
qnore.  Qnoqne  magis  pnras  humor 
secessit  in  nndas^  Et  siccata  magis 
strinzerunt    teqnora   terraS|   Adja- 


cnitqne  caTis  flnidnm  conTaUibos 
seqnor/  &c. 

488  SubcidU^  Ima  snbaedit»  aese 
retraxit 

SuVodifi  EzcaTaTit. 

485  Cogebmut']  Compelleba&t. 

486  Apertam']  Nndam,  nondnm  ar- 
lK>ribn8  eonsitamy  ant  frugibns  Tea- 
titam. 

480  Camipoeque  mmtamte»]  JEqnora* 
Sic  Ts.  409.  *  ponti  plaga.' 

401  Corpora]  Atomi. 

Vapori»']  Caloris,  ignis. 

409  ileiisa6«ml  IDemeebamf]  Deasa- 
bant.  Dicitnr  denseo,  es :  et  deoso, 
as,  passim. 

Tiempla  emU]  Coelnm;  periphraiis. 


DB   RBRUM   NATURA    LIB.   V. 


m 


Sidebant  campei,  crescebant  montibiis  altis 
Adscensus ;  neque  enim  poterant  snbsidere  saxa, 
Nec  pariter  tantamdem  omnes  snbcnmbere  partes.        495 
Sic  igitnr  terr»,  concreto  corpore,  pondus 
Constitit;  atque  omnis  mundi  qnasi  limus  in  imnm 
Confluxit  gravis,  et  sabsedit  funditus,  ut  f»x. 
Inde  mare»  inde  aer,  inde  SDtber  ignifer  ipse» 
Corporibus  liquidis^  sunt  omnia  pura  relicta ;  500 

Et  leviora  aliis  alia ;  et  liquidissimus  aBther» 
Atque  levissimus^  aerias  super  influ)t  auras ; 
Nec  liquidum  corpus  turbantibas  aeris  auras 


Agri  tMdebimi,  H  w^mMn  wMgthmhtr  eM$  mmdUm»:  namqim  lapides  imi 
potenml  exiendi  m  plamtiemf  neque  rimiUier  emietet  jmrte»  mU^ere  eepuHter, 
Ua  erge  gramtae  ieUurie  compoda  esi  tx  eorpare  epieeoy  et  vebUi  Umue  tethu 
«nanU  eanvenU  in  i^ferieTem  fociaii,  qnia  panderaea  eitit,  et  rientf^ex  aUe  depreeea 
Jeumi,  Hine  eeqner,  kine  wir^  hine  et  ipee  JUmmifer  mtkery  eemi  reeervata  emieia 
•mra  eerpneenUe  iimdie;  et  aHa  qnidem  kviora  aUie:  et  teiher  Jtuldieehmie  et 
tenieeimm  perfwemi  eeee  enprajlaineaeriee,  nepu  mieeeijimdnm  Baiim  eerpn»  cnm 


— 4M  Deneehani  cdd.  valg.— 491  SedebaMt  Ferr.— 494  enbeidam  Viod.  enb  m« 
dmre  V.  ed.  enb  eydera  Th.  Ra.  Mns.  B.  S.  enb  eidera  Mns.  B.  1.  t.— 496 
embenmbere  Cant.  Ferr.  «if€ciim&«re  vnlg.  eubeidere  Oassend. — 496  em^eeto  Muf • 
B.  9.-^01  lemer  V.  ed.  O.  Mni.  B.  1. 9.  Ferr.  Th.  Ra.— ffOt  anrae  P.  V.  ed. 
▼oM.  vet.  et  L.  B.  O.  Mns.  B.  1.  Cant.  Ferr.  Tb.  Rt.  Ald.  mtrii  Mnt.  B.  9.  et 


NOTiE 


Sic  Ts.  699.  Sle  Ifttiilias  passim  lo- 
q«itnr. 

499  aidebani']  SnlMidebuit,  pbmi 
ScbnoC :  va.  449. 

494  AMdcre]  H.  e.  ita  sidere,  nt 
plaaitiem  efficerent. 

499  Memnbere'}  Cadefe,  snldecere. 

49T  Mmidi  ^maei  Inmif,  ^«.]  Sic  Ma- 
alL  1. 169.  '  Ultima  snbtedtt  f  lome» 
mto  pondere  tellns,  Convenltqne  v«* 
gla  limns  commlztns  arenis,  Paniatim 
ad  snmmnm  tenni  fngiente  liqnore/ 

499  Mnde  imare^  ^.]  His  11.  ▼«• 
docet  itemm  qno  ntione  mare,  aSr, 
et  SBtber  eenstiterint  ex  levioribns» 
tennloribasy  et  llqnidioribns  atomiSy 
«tqne  pm  sna  minori  levitate  ac  li« 


qniditate  alia  aliis  snperins  evoleve- 
rint  in  eat,  qnas  jam  sedes  occnpant. 
Sic  Manil.  llb.  i.  fbsins  hmc  eadem 
proseqnitnr. 

^therignifer']  C«lnm,ntait  vs.  459. 
JEihar  igmfer^  scilicet,  qnia  Veteres 
crediderant  stellas  ant  igoeas  ant  if* 
nes  esie,  vocnverant  colnm  ignifc- 
ram,  mqoe  ac  signiliiram,  sen  stelii- 
feram.  Vel  bic  per  SBtbera  notat  ig- 
ais  eiemeotaris  regionem,  qnm  ooeio 
vidna  snl^est,  nt  pneclare  cecinit 
Manii.  i.  144.  <  Ignis  in  mtbereas 
volneer  se  snstnlit  anras,  Snmmaqne 
complexna  steliantis  cnfanina  coeli 
Flammaram  vallo  natnrm  mmnia  fe- 
dt.' 


G23 


T.  LUCRBTII  CARI 


t 

Conmisci :  sinit  haec  violentis  omnia  vorti 
TurbinibttSy  sinit  incertis  tnrbare  procellis;  505 

Ipse  suos  igneis  certo  fert  inpete  labens ; 
(Nam  modice  fluere  atque  uno  posse  aethera  nixu 
Significat  Ponto  mare,  certo  quod  fluit  aestn ;) 
Unum  labundi  conservans  usque  tenorem. 
Motibus  astrorum  nunc  quas  sit  caussa,  canamns.      510 

ftutUnu  proceUosU  aeris:  patUur  hac  cuncta  agUari  validU  ventit;  permiitit  e« 
pertvrbare  omnia  tempeMtatibvs  inconMtantibus :  ipae  vero  ftiunM  certo  motu  oofotl 
»uo$  ignei.  FAenim  quod  cBtker  pouU  moderate  et  uno  tenore  labi^  tam  roMwm 
teiptor^  quod  labitur  certofiuxU,  indicaty  servans  perpetuo  eundem  modMmJluendL 
CanUmua  jam  ^imv  cwea  eit  data  ciirfi6iif  eiderum.    Primmm  d  va$tu$  gMme 


^^•^^'^'^'^•^  ^4 


edd.  valg.  H.  vs.  deest  Miit.  B.S. — j^04  Coamuci  Viod.  Vosb.  vei.  et  L.  B.  O. 
Mas.  B.  2.  3.  Cant  Commieti  V.  ed.  Ferr.  Tb.  Ra.  Mqa.  B.  1.  Commitlit  P. 
Committi  Oryph.  Commiacet  edd.  volg.  euni  pro  «tiiit  V.  ed.  Mns.  B.  1.  CaDt. 
Th.  Ra.  ac  P.  Ald.  Oryph.  aut  V.  marg.  1.  Nec  V.  marg.  2.— 505  tunt  t»  eertii 
V.  ed.  Th.  Ra.— 606  $uo  signie  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.— 607  potsit  V.  ed.  Th.  Ra. 
mxu  O.  Cant.  iit«ic  vnlg.  vini  Th.  Ra. — 508  Ponto  lib.  vet.  omn.  Ponti  edd. 
viUg.  puneto  P.  in  not.  tantum  mare  Delph.  certo  deeat  Mus.  B.  2. — 509  labenti 
Mas.  B.  2.  cwKtruaMstpie  V.  ed.  Th.  Ra.  conservas  Mas.  B.  2. — 610  fit  V.  ed. 

NOT^ 


606  Turlmiibus'^  Flatibas.  Sic  Ma- 
nil.  t.  162.  de  aere :  '  Proximas  in 
teonea  descendit  apiritns  aaras,  Ae* 
raqae  extendit  mediam  per  inania 
mundi :  Ignem  flatut  alit  vicinum 
aahdltoa  attris.' 

606  Suosigneis^l  Sua  attra,  qoe  vel 
ignea,  vel  ignei  videntor. 

Impetel  Impeta.  Dtoitur  enim  '  im- 
petit/ab  antiquo  nominativo '  impet.' 
Sic  II.  S26.  IV.  418.  001.  &c 

607  Uno  Mtxa]  Uno  tenore. 

608  Ponto  [Toiiitaii]  Tam  vattum» 
tam  immenturo.  Sentut  ett:  mare 
vattam,  quod  certo  «ptta  fluit  et  re- 
flnit  perpetuo  tervant  eundem  fluen- 
di  et  reflaendi  tenorem,  tigniflcat  et 
argait  qood  ather  uno  et  eodem  mo- 
do  circumagatur.  Ita  Lamb  bene. 
Aiii  vero  fere  omnet,  pontOy  topp.  in, 
inqoit  Pareat.  Sed  qoid  ett,  mare 
asgnifieat  tn  ponto?  an  in  ponto  tuo, 
pro '  in  floctibut  tuit  P'  an  *  In  Uellet- 
ponto/  ot  qoibatdam  videtar?  Ergo 
Ponti  mare  legendom  foret.  Deinde 


quat  caata,  cor  potiat  com  HeUet- 
ponti  marit,  qoam  cum  oceaiil  mtft^ 
comparat  motnt  materise  coelettlt? 
aeqoe  enim  liqnidnt  ett  oceanat,  ac 
illi  certo  aetCul  aptot,  qoam  Hellet- 
pontut.  Adde  qood  de  mari,  non  de 
Helletponto,  quaerat  hic,  et  topra  Tt. 
418. 

610  Motibu»  astrorum,  tfc.]  Ult  25. 
vtt.  docet  poeta  de  motibat  attfo- 
ram,  memor  tcilicet  eoram,  qas  cUi- 
dum  topra  paotut  erat  vt.419.  *  So- 
lit,  lonai  cartot,  ex  ordine  poiMun.' 
Lacretiat  antem  com  Epicoro  dom 
agit  hic  de  ccelo,  et  de  iit,  qiUB  ad 
coeli  motom  pertinent,  et  de  iit,  qnst 
fur^upa  Oraeci  vocant,  more  Acade- 
mlcorom  ditpotat,  nihilque  cerlo  af- 
fi  rmat,  neqne  harnm  rernm  unam 
cantam,  ted  pluret,  aflert  et  reddit. 
Itaqoe  hit  8.  vtt.  prioribos»  ti  tMtra 
moveantor  ad  coeli  motam,  hooqne 
cam  illit  moveatur,  (qoat  tententia 
veritimilior  ett,)  dicendam  etft,  inqnit, 
aera  ex  atraqae  parte,  h.  e.  a  dexteca 


DB   RBRUM   NATURA   LIB.  V. 


628 


Principio^  magnas  ooeli  si  vortitar  orbis^ 

£x  ntraque  polum  parti  premere  aera,  Dobis 

DicaDdum  est;  extraque  tenere^  et  cludere  atrimque : 

Inde  aliam  sapera  flaere,  atque  intendere  eodem^ 

Quo  volvanda  micaat  extemi  sidera  mandi :  51S 

Ast  aliam  subter^  contra  qui  subvehat  orbem ; 

tmU  voMtuTf  ddfemut  dieen  aera  comprimere  ab  utraque  parte  axem  utromqae 
illiiis,  €f  eantinere  et  eohibere  illum  extrinsecus  ab  uiraque  parte :  posteadUum 
mera  tati  supraj  et  vadere  versm  iUum  toeum,  in  quem  astra  tertenda  cedi  perenniB 
/ulgaU:  aUum  vero  delabi  iftfra,  qui  contra  sursum  toUat  globmn  cceli:  veiuti 


^"•^•^^^^^^^^^i^i^^ 


Th.  Ra.  deest  O.— 511  vortitur  Voas.  vet  rertitur  reliqni. — 612  solum  Mns.  B.  2. 
parti  qnidam.  partim  Coat. — 513  est  extraque  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mns.  B.  1. 
a.  ex  utraque  P.  Ald.  est  ex  utraque  Vind.  Cant.  Bodl.  Ferr.  se  ex  utraque  V.  ed. 
Th.  Ra.  est  et  utraque  Oif.  Par.  Oryph.  Nard.  Bas. Dieoidumque  est  extraqueMns. 
B.  S.— 514  nipra  Viod.  V.  ed.  O.  Mub.  B.  1.  Cant.  Ferr.Th.  Ra.  super  Mas.  B. 
S.  eupera  Tolg.  et  pro  atque  Mos.  B.  2.  eadem  Cant. — 616  micat  V.  ed.Th.  Ra.  «-, 
temi  vet.  cxempK  aitemi  Fab.  Creech.  et  a]ii.att«ntM  Vosi.  marg. — 516  Aut  P.~ 
y.  ed.  O.  Mas.  B.  2.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  super  Nard.  quis  P.  V.  ed. 

NOTiE 


et  tlmstra,  premere  atqne  nrgere  de- 
•aper  ntrumqae  coeli  polum  extre- 
mnm ;  et  extrinsecus  tenere  et  inclu- 
dere  Ulum  :  dicendom  est  item  alinm 
aera  esse,  qni  snpra  ccelum  extrin- 
seoos  labatnr  et  eodem  intendat,  qno 
mia  cnm  ccelo  fernntnr  sidera :  di- 
cendnm  est  qnoqoe  aliom  esse  aera 
sobter  ccelom,  qai  extrintecas  sob- 
Tehat  illud  depressam,  ac  ona  cnm 
lilo  sobteriabatnr,  qneroadmodnm  vi- 
deoins  rotas  et  cados  rotarnm,  qnsB 
liaiistra  vocant,  a  flnviis  circnmver- 
sariy  et  snblevari.  Scilicet  qnasi  coeli 
motns  explicari  neqneaty  nisi  nndiqne 
aere  rapido  circumdetnr,  qni  premat 
iilad  ab  ntroqne  poloyne  recedat  ex- 
trtosecns,  et  qui  snbter  et  desnper 
orgeat  iilnd,  ne  pariter  extravage- 
tnr:  sed  nt  motu  certo  ferator  et 
Toivatar.  Itaqoe  non  affirmat  Ln- 
cretiai  lioc  ita  se  haliere,  sed  tic  esse 


512  Pdum']  Utramqae  cceli  cardi* 
Polas  dicitar  a  verbo  iro^ffii' 
*  vertere/  Doplex  est  coeli  Polos, 
Arcticns  et  AntarcticaS|  seu  Borea« 


lit  et  Anttralit ;  qui  dicontor  et  dno 
coeli  cardines,  quia  qoau  in  illis  in- 
nixom  ccelom,  tanqoam  janna  in  snis 
cardinibns,  volvitnr.  Dicnotnr  et 
vertices,  a  verbo  vertere,  qoia  in  illis 
▼ertitnr  sen  volvitnr  coelnm.  Snnt 
igitnr  poU  duo  extrema  iIla,LD  qni- 
bos  axis,  circa  qoem  volvitor  coelam, 
Innititur.  Porro  per  polnm  hie  no- 
tatPoStaeam  ntramqne  coeli  partem, 
quae  ad  septemtrionem  et  ad  meri- 
diem  ett. 

Parte  [parti]  Pro  parte.  Sic  alibi 
*  contagi '  pro  contage,  &c. 

514  Supra']  Nimimm,  tnpra  eam 
coeli  partem,  qnae  verticibnt  sottris 
incumbit« 

Eodeml  Nempe  versns  occaiuDy 
qno  coelnm  fertnr. 

515  Extemi  [/eteni]  mun^  Coeli, 
qnod  perpetuo  volvitnr, 

516  Subter"]  Nempe,  snbter  eam 
coeli  partem,  qnee  sub  pedibns  nostris 
depressajacet. 

Or6em]  Snpp.  coeli^  h.  e.  ccelam 
iptnm. 


I 


624 


T.   LUCRBTIl   CARI 


Ut  fluvios  voisare  rotas,  atque  han^ra^  videmui. 

£8t  etiam  quoque,  utei  possit  ccelum  onme  manere 
In  statioue,  tamen  quom  lucida  signa  feruntur: 
Sive,  qnod  indusei  rapidi  snnt  »tberis  mtus, 
Quaerentesque  viam  circumvorsantnr,  et  ignes 
Passim  per  cceli  volvunt  inmania  templa; 
Sive^  aliunde  fluens  aliquunde  extrinsecus,  aer 
Vorsat  agens  igneis ;  sive  ipsei  serpere  possunt, 
Quo  quoiusque  cibus  vocat,  atque  invitat,  euntes. 


620 


cfmtmiii/iiJiitM  verien  roU^  H  eadM  ratanm,  Poieit  qwoeme  jUri^  Mi 
totam  fiieftf  eemqitMfmert  tii  Iom,  «aemd  efkwiUk  nderm  vMWMtar.  Seu  qmm 
frioUnii  igmeemtkerieeufU  vUereefH;  et  eermUMUe  nbi.  Utr  iirtimmoivMmiMr :  ei 
Jimmmm  HMfHtf  veretaU  eeper  9mioe  mmbUue  eeUi:  en onk  oer  exUmmeMo  oMtmdt 
iabeme  ex.eko  ioeo  vereetf  ei  agU  igmee  illos :  on  qnia  ipsi  igmee  ^[memd  repere  « 


»^«^^»#^<%»»»^^ 


Mos.  B.  9.  t.  Cant  Ferr.Tlu  Ra.  Ald.— 617/Mw  V.  ed.  O.  Mm.  B.  t.  Ferr. 
Tb.  Ra.  fweUe  Maiu  B.  1.  9.  Oesseiid.  Nooios.  ef^  amCra  Vind.  V.  ed. 
Ceot.  Ferr.  Th.  R«.  oc  pUmeirm  O.  Mos.  B.  1.  eJUfe/e  oiCrs  Mos.  B.  9.  t.  m 
trmuUm  V.  tnarg.  1.  «iMwr»  Moi.  B.  8.— «10  teao  Vind.  Mot.  B.  %  Cant.  et 
Mos.  B.  t.  in  marg./irKNtar  Vom.  vet  et  L.  B.  fermUw  reliooi.— iSS  cMhoo 
Mos.  B.S.f«NMaiia  Voss.Tet.  «06100010  P.  Ald.sodoiaoiaV.  ed.Tli.Ra.  BodL 
somioaota  Voss.  L.  B.  O.  Mos .  B.  1 .  t.  Cant.  d  tiomonia  Miis.  B.  9.  te  toaoia  Ferr. 
Gif.  Par.  Grjrph.  Nard.  Bas.  ee  tiofliaota  Vind.et  edd«  Yolg. — 584  Ffrtato  g«fit 
Y.  ed.  Th.  Ra.— 585  eootes  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  «ootis  ?ei  sooleis  reliqni. — 

NOT^ 


617  Hifloiifa}  Haottmm  genns  cst 
machintt  rotas  liabensy  qiia  e  poteis 
aot  e  flnminlbiis  aqoa  liaaritar,  qood 
tympannm  ▼nigo  dicitnr,  im  smo. 
Vely  ot  Nonio  plaeet,  sont  ipsl  eadi, 
seo  sitoltB  maehiois  affixt»,  qoibns 
hanritnr  aqna.  Sic  antem  d^itor  ab 
hanriendo. 

518  Ett  etimm  qmo^,  ^v.]  Uis  17. 
Yss.  posterioribns  ait  sic  fieri  etiam 
posse,  ot  ccBlom  quiescat,  sideravero 
moveantor.  Qoo  casn  triplicem  mo- 
tos  astrorum  caosam  assignari  posse 
deoet.  I.  Aut  qnod  istheris  ignes,  h. 
e.  sidcra,  incintly  dum  tibi  qotemnt 
exitom,  circnmrertentnr  et  passim 
9ese  per  cttlnm  Uqmdnm  circoma- 
gant.  II.  Aut  quod  aer  extrinsecns 
alinnde  flnens  impellat  ac  Terset  il- 


los  ignesy  sen  sidera.  lu.  Aut  qood 
sidera  lerantnr  eo»  qno  qiueqne  cibns 
iofitat  et  rapit.  Com  enim  ignes 
sint,  paici  et  ali  neceste  est.  Itaqoe 
nihil  certnm  statuit  in  re  lom  Incerta. 
Sic  Epicoms  loqni  soiebat  de  rebos 
incertis  et  obscoris ;  sic  cautins  tese 
gerebat* 

Mmiere  io  staHMie]  Immotum  sta- 
re. 

519  Sigoa]  SteUs,  sidera. 

580  JEiherie  «tlot]  sidem  cmli, 
aot  ttterai  mnndi,  ut  ait  vs.  515. 

581  Igmee]  Sidera. 

588  C<kU  temipki]  Vastos  omli  am- 
bitnsy  ut  dictnm  est  snpnu 

584  igmeie]  Sidera,V8.5ai.et  aUbi 
passim. 


DB  BBRVN   NATURA    LIB.  V.  635 

Flammea  per  codlam  paseenteui  corpora  passim*  ^ 

Nam  quid  in  hoc  mando  sit  eomm  ponere  certam 
Difficile  est :  sed,  qaid  possit  fiatqae  per  omne 
In  yariis  mnndis,  varia  ratione  creatis, 
Id  doceo ;  ploreisqae  seqnor  disponere  caassas  580 

Motibos  astroram,  qaee  posstat  esse  per  omne : 
E  qoibas  ana  tamen  sit  et  haec  quoqae  caassa  necesse  est^ 
Qase  vegeat  motam  signis;  sed>  qan  sit  earam, 
PrsBcipere  haad  qaaqaam  est  pedetentim  progredientis. 
Terraqne  ot  in  media  mandi  regione  qnlescat^  636 

Mrtnmlef  Mqm$  per  eteium  siia  oot^pora igfnta.  NmnqMe  himd  fiieUe eeiinhee 
iaferiori  numde  eiaiuere  quid  hermn  eit  certum,  Verum  edocee  tantvm  iaiudt 
nenpefHid  queai  esse  aui  qaid  per  ieium  unifiereum  ftai  in  divereie  numdiefor' 
maiie  dioereo  modo ;  ei  pereequor  aHribuere  multaa  eaueas  moiibue  eLderum^  qute 
queemi  eeee  per  ieium  uuitereum,  Inier  quae  iamen  oporiei  ot  tiJui  eii,  ei  ea  qni- 
dem  eiiam^  qum  poUeat  meiu  In  eideribue :  verum  qulenam  inier  Ulae  mi,  nuUaie' 
uue  eei  hominia  euniie  lenie  doeere,    Aique  ui  ierra  eonquieeoai  in  media  parie 

537  pendere  Ferr.^520  miouftP.  V.  ed.  Voss.  L.  B.  Th.  Ra.  Voss.  marf^.  numdi 
Ald.  cTMtu  Cant.  creori  Miis.  B.  1.  Ferr.. creaH  reliqui. — 531  omnem  V.  ed. 
Yoss.  Tet.  O.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.— 633  Qua  Mar.  vigeat  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra. 
Ald.  P.  Delpb.  Mar.  Nard.  V.  marfi;.  a.  Voss.  vet  et  L.  B.  Bodi.  moiu  P.  in 
aot.  Delph.  mtitfinii  P.  Ald.  moiue  Mar.  eorum  Mus.  B. 2.^534  euni  Vind.  V.  ed. 
Mua.  B.  1.  2.  Tb.  Ra.  pediienti  Vind.  Cant.  progredientee  P.  Viod.  Cant.  Ferr, 

NOT^ 

5S7  Inhoe  mundo']  In  hoc  terrestri  et  cognitionem  asseqni  tentat:  qui 

et  infimo  mnndo :  verin  hocmnndoy  noodum  rerum  omoium  est  gnarus. 

in  qno  ccelnm  hoc  et  hsec  sidera  vi-  Sic  infra  vs.  1452.    ^  Simol  experi. 

domns  pereoniter  moveri.     Piures  eotia  mentis  Paulatiro  docuit  pede- 

enim  mundos  in  toto  sen  in  universo  teotim  ptogredieotis.' 

potoit  Eptcnms.  535  Terraque  ut  in  media^  ^c.]  His 

Quid  eU  eerum]  I.  e.  earum  rerum,  30.  vss.  apte  snbnectit  specolatiooi 

aeo  cansammy  quas  supra  retnUt  de  de  Cflsli  ac  sidernm  mottt  pereonem 

motibns  cceli  et  astrornm.  et  tot  saBCulls  anteactis  minimc  ioter* 

528  Per  omue]  Per  totom,  t^  iroy,  rnptam  terras  qoietem.  .Cujus  quietis 

Qnlversnm,  per  snmmam  summarnroi  permanentis  ac  stantis,  ut  ita  dicam, 

Bt  monnimes  lib.  i.  passim.  Sic  infra  rationem  aliquam  sen  causam  reddere 

Ts.  581.  Totom  enim  sen  universum  conatur  Lueretins.    Cum  enim  pon- 

dicitur  Lacretio,  quod  multos  ron-  dere  praediu  sit  ac  gravitate  terra, 

tioet  mondos  huic  nostro  similes,  aut  cavet  in  praesens,  ne  niedife  suee  sta- 

etiam  miyores.  tionis  jus  amittat.  •  Scilicet  caosatur 

533  Qiue  vegeai  molum  eignie]  Qusb  ilie  nescio  qiiod  ponderis  decreroen- 
motnm  sideribos  det.  tnro,  quod  patitur  terra,  ob  aeris  sub- 

534  Pedeieniim  prugredientis]  Ho-  jecti  cognationem,   cui    ab  ineunte 
niiiis,  qni  panlatim  rerum  oaturam  aevo  insita  vivit;   hoc  est,   statum 

Delph,eiVar.Clae,  Lucrtt,  2  R 


626 


T.    LUGRBTII  CARI 


Evanescere  panllatim,  et  decrescere»  pondns 
CoQvenit ;  atqae  aliam  oatiiram  sabter  habere, 
Ex  ineante  asvo  conjnnctam  atqae  uniter  aptam 
Partibas  aeriis  mandi^  qaibus  insita  Tivit* 
Propterea,  non  est  oneri,  neqae  deprimit  aaras ; 
Ut  sua  quoiqae  homini  nallo  sont  pondere  roembra, 
Nec  capat  est  oneri  coUo,  nec  denique  totom 
Corporis  in  pedibas  pondas  sentimas  inesse. 


540 


mnndif  aquum  $d  ut  muu  ilUos  mimdaUm  dupenat,  et  dkmmmimrf  et  nt  ktbeat 
mibtus  uHam  natwram,  qua  a  primo  tempare  amaexa  nf ,  et  maxime  eognata  aerm 
partUnu  muadi^  m  qmbue  inmxa  permanet.  Idee  ttON  aneratf  neque  d^peit  JlatuM 
aierio» ;  vehui  sui  cuiqua  kmnim  artue  nuUi  smU  oneri:  n^e  copitl  opprimit  c«l- 
lum,  nee  tandem  experimur  omne  onui  corporii  es$e  m  pediiuM,     Verum  ea  wmma 


»^4 


»#•* 


Ald.  progredi  certes  V.  ed.  Th.  Ra.  progredieutem  O. — 686  Et  MRftoerc  Cftot^ 
6S7  subter  Mof.  B.  1.  Hsy.  Bip.  Delph.  semper  P.  O.  Ald.  super  reliqoi. — 6S8 
inter  raptam  Mos.  B.  2« — 639  mondi  Mns.  B.  2.  insita  sedit  Ousend.  JMnt  V. 
ed.  Tb.  Ra.  sidit  edd.  ▼olg.— 640  desinU  Mos.  B.  S.— 641  Et  Vind.  Bodl. 

NOTJE 


snom  contervat,  stabilis  manet,  fir- 
miter  et  radicitos  baeret.  Qoo  fit,  nt 
terray  quantomvis  gravis  et  ponde- 
rosa,  noUo  tamen  sit  oneri  aeriis  an- 
ris,  hoc  est,  nnsquam  deprimat  aera ; 
quemadmodom  membra  corporis  nos- 
tri  non  snnt  aliis  alia  oneri,  licet  sibi 
soperimposita ;  nimirnm  qoia  nniter 
apta  sont,  et  cognata.  Solam  enim 
pondns  fbris  adveniens  IsBdit.  Terra 
antem  foris  non  est  allata,  et  qnasi 
aliena  aeri,  sed  ei  nniter  apta,  cog- 
nata,  et  a  primo  mnndi  sevo  conjnnc- 
ta.  Qnod  et  alia  ratione  cenfirmat. 
Nisi  enim,  inquit,  terra  cognata  esset 
aSriis  flatibns,  sane,  dom  grandi  to- 
nitrn  concntitnr,  non  pariter  simnl 
coucoteret  res  cnnctas,  quas  fert,  et 
quiB  in  ea  continentnr.  Deniqne  levi 
satisfacit  objectioni.  Qnsrere  enim 
quis  potnerity  qui  tenuis  aer  adeo 
grande  pondus  terras  sustinere  va- 
leat  P  Respondet  Lncretins,  et  obtrn- 
dit  tenuissimam  animsB  vim,  qu9B  ta- 
men  onns  corporis  sostinet :  nec  sus* 
tinet  tantnm,  scd  et  qnandoqne  per- 


nici  salto  attoUit  totnracorpos.  Qoib 
cansa  est  nna  rernm  inter  se  cogna« 
tio  et  uniter  apta  conjnnctio :  *  I7s- 
qne  adeo  magni  refert,  cui  qnsB  adjap 
ceat  res.'  Aristoteles  autem  non  do- 
cet  terram  ideo  in  medio  aere  vehi, 
quia  cognata  est  aeri,  nt  censuit  £pi- 
cnrus :  sed  qnia  omniura  elemento- 
rum  gravissima  est.  Plato  vero  in 
PhflBd.  vult  ipsios  terrsB  sBqnalitatem 
esse  illius  stationis  medi»  cansam. 
Unde  ad  ejns  mentem  scripsit  Ovid. 
Met.  1. 12.  *  Nec  circnmfnso  pen- 
debat  in  aere  tetlns  Pondoribns  li- 
brata  suis/  Scc. 

658  Uniter  aptam']  Cognatam,  si- 
mili  natnra  fere  praeditam,  arcte  con- 
jnnctam.  Sic.  vss.  656.  669.  et  iii. 
862.  869.  &c. 

659  Quibus  insita  vimt']  Vivit,  h.  e. 
stat  immota,  firmiter  hteret,  stabilis 
manet  Sic  i.  10S2.  dixit  ^vivere'  de 
sideribns,  pro  permanere,  conservari. 
Neqne  enim  animeta  vnlt  esse  siderai 
ut  docoit  sub  initinip  bnjns  Kbri. 

640  Auras']  Aera. 


DB  RBRUM   NATURA   LIB.  V.  627 

At,  qii8Dquonique  foris  ▼eniant^  inpostaqae  nobis 

Pondera  sont^  Isedant  pennalto  sadpe  minora :  545 

Usque  adeo  magni  refert,  qaid  quadqae  queat  res. 

Sic  igitar  tellus  non  est  aliena  repente 

Adlata,  atqae  auris  aliande  objecta  alienis ; 

Sed  pariter  prima  concepta  ab  origine  mundi, 

Certaque  pars  ejas ;  quasi  nobis  membra  videntur.        550 

Prasterea^  grandi  tonitru  concussa,  repente 
Terra»  supra  se  qase  sunt^  concutit  omnia  motu ; 
Quod  facere  haud  uUa  posset  ratione,  nisi  esset 
Partibus  aeriis  mundi^  coeloque,  revincta : 
Nam  conmunibus  inter  se  radicibus  hadrent^  555 

Ex  ineunte  advo  conjuncta^  atque  uniter  aucta. 

Ifonne  vides  etiam,  quam  magno  pondere  nobis 
Substineat  corpus  tennissima  yis  animai ; 

fualMbet  ontn^  tfnm  aceeduni  extrijuecuif  ei  qnm  iHgenmtwrnohis^  sane  vexant 
nos,  puMiunma  plenanque  eint  levia*  Adeo  magn$  intereet,  eui  rei  quieque  res 
A^iri^^ur.  lia  ergo  terra  non  fuit  tubito  asportata  in  snam  locnm,  quan  €x- 
ttraj  ne^fue  ex  alieno  loeo  expoeiia  exterie  flatibu»  aeriis :  verum  fiijt  timHiter 
fregeniiaafrimio  exortu  mumdiy  ei  facta  est  quadam  pare  iUiue^velutiartue  nostri 
corporif  «itJi^  nobia,  Deinde  terra  commota  eubito  magno  tonitru,  eommovei  eimul 
ano  nnotu  ree  cunctaMf  qtue  sunt  eupra  ipaam:  quod  nuUo  modo  poeaet  facere^  am 
arete  conjuncta  eaaei  cnm  partibua  aSriia  mundi  et  cnm  ccrio.  Namque  hn  roundi 
fortea  eoi^unguntur  inter  ae  per  communee  radicea^  et  arcte  vineieB  euni  mntuo  a 
primm  mnndi  eetaie,    Nomne  eemia  quoque  pmm  viUde  exigua  pateataa  animet  au^ 


Mas.  B.  1. 9.-643  neque  O. — 545  permuUoa  Cant.«-446  qmd  fua  a^jaMat  tea 
Oif.  Par,  Bat.  qmd  quaque  vehat  ree  Sns.  Voss.  mars.  quid  quaque  creai  rea 
V.  marg.  2.  nequeat  Mns.  B.  S. — 550  videtur  edd.  vulg. — 551  eantra  concueaa 
y.  ed.  Th.  Ra« — 652  ae  qua  P.  Mns.  B.  1 .  Aid.  et  edd.  Tnli.  ae  deest.  V.  ed, 
Th.  Ra.  ae  quee  desnnt  et  eat  pro  eunt  Ferr. — ^554  oert  Vind.  aecri  V.  ed.  Th. 
Ra.  nmndo  CaakUr^juncta  Ferr.  Nard.  reifuncta  V.  ed.HL  Ra.— 555  Non  Mni. 

NOTiE 


544  Forie']  BztrinsecnB,  aiiena, 
non  cognata. 

546  Quid  quiBque  queai  [ad  qute  ad' 
Jaeeai']  rea]  Ita  Lamb.  bene.  PArens 
et  alii  qoidam,  quid  qua  ai0affui^  rea, 
Alias,  quid  queeque  queai  rea:  qne 
lectio  non  allena  mihi  ridetnr,  si 
snlHiadiatnr,  dom  certn  rei  jnncta 
est. 

551  PriBierea^  grandi  toniiruy  4^.] 
His  6.  vif.  continetor  argumenti  tii- 


perioris  confirmatio,  de  qna  jam  nos 
satis  V8.  5S5.  not. 

557  Nonne  videa  etiamy  4rc.]  His  8, 
vsa.  continetnr  responsio  ad  objeo- 
tlonem  prseoccnpatam  adversns  ter* 
ras  stationem  in  medio  mnndi.  Sed 
de  ea  qooqne  fnsins  actnm  est  vs. 
555.  not  QosB  sententla  de  vi  anl- 
mfo  Jam  poSlta  est  iv.  884.  et  seqq. 
nbi  corpns  ab  anima  moveri  docnit. 


638  T.   LUGRBTII   CARI 

Propterea,  qma  tam  conjancta,  atqoe  nniter  apta,  est  ? 
Deniqne,  jam  salta  pemici  tolfefe  corpna  &G0 

Qais  potis  est,  nisi  vis  anim»,  qa»  membra  gubernat  T 

Jamne  vides  quantam  tenais  natora  valere 
Possit,  abi  est  conjancta  gravi  cam  corpore ;  ut  aer 
Conjanctas  terris,  et  nobis  est  animi  Tis  ? 

Nec  nimio  solis  major  rota,  iiec  minor  ardor,  ti65 


ientet  in  nobis  corfnu,  qu^d  coostat  gravi  cnere,  ftciiicet  eo  quod  adeo  areie 
juncta  esi  ei  cognaia  cum  iUo  7  Demum  quU  pniesi  eiiam  ailoUere  corpu  eetod 
taltatu,  pra!ier  poieniiam  animm^  qum  rtgk  artue?  Cermme  iune  fwmium  9«m» 
virihuM  poUere  naiura  exigua^  quando  eti  Juncia  etiain  cum  )Hmderoso  corpore, 
quaiis  e$i  aer  ubijungiiur  cnm  terri»f  et  qnalit  est  faeuUas  amnue  fo  iicr6ts  7  Ne- 
fue  aotem  orbia  ooii»  nnMo  ampiiar,  neque  ^  aalor  minor  peieU  etaty  qnam  a^" 


^^^*^^^^**^* 


B.  2.-556  uniieT  apta  edd.  volff^. — 657  etiamque  magno  Ferr.— -659  Propterea 
quedam  V.  ed.  queedam  Th.  Ra.  inier  Mua.  B.  S.  rapta  V.  ed.  lli.  Ra.  rupia 
Mii8.  B.  2.— 560  pemice  Vind.  V.  ed.  BodJ.  Voss.  vet.  Mos.  H.  2.  S.  Caat.  lli. 
Ra.  aiiollere  O.  V.  marg.  1.--661  Qiitd  Fab.  Cfeech.  Hav.  Qiit  Bodl.  Qiiu 
p.  e.  Nofrif,  11.  V.  aninuB  qua  m.  g,  V.  ed.  Vosa.  L.  B.  Mns.  B.  3.  Cant.  Qui  p.  e. 
nobia  n,  v.  q.  m.  g.  Bodl.  foia  erasa  est  e  Mns.  B.  2.— 66S  iam  eorpart  V.  ed. 
BodL— 664  On^unda  V.  ed.  Mus.  B.  2.  S.  Ferr.  Tlu  Ra.  Ccn^iMdvs  d  O. 

NOT£ 

661  Via  asKimai]  Aoinm.  Periphra-  videtor.    Sic  eoim  et  qnae  apnd  nos 

sis.  Sic  vs.  664.  et  sopra  vs.  558.  sont  ignea,  si  ex  intervallo  cemaotur, 

665  fiec  stntio  aelia^  ^.]  His  27.  proot  est  seosas,  cemuntor.'     £z 

vss.  rorsascooscendit  ioooilam  Poe»  qaibus  verbia   iotelligere  possnaioa 


ta,  siderom  magoitadioem  explora-  vix  aiiquid  certi  deerevisae 

toros  ac  meosuros ;  redoxqne  tao-  rum  de  sidenim  magoitudioe.    Haod 

dem  certiores  oos  facit  nulla  parte  secus  ac  oihil  certi  posuit  de  coeli  ac 

mijores  aut  minores  esse  solis,  Xvaat^  siderom   mota  Laeretias  snpra  vs. 

ac  sideram  aiioram  orbes,  quam  a  627.    £t  vero  tot  ac  tam  diverasB 

Bobis  hinc  cernaDtor :  ot  saltem  noo  sunt  opiniooes  de  siderum  nagoicn- 

molto  mijores  aot  minores  esse  poa«  dioe,  nt  viz  aliqoid  certi  de  ea  qots 

se.    Qnod  ut  confirmet,  addueit  in  liabeat.    Namqao  i.  Heraciito»  fectt 

exemplum  igoes,  qaos*in  terris  pro-  solem  pedis  humaoi  latitadini  aeqna- 

cul  distantes  ceraimus.   Hi  enim,  io-  iem.  ii.  Aoaxagoras  mnltis  vicibus 

quit,  ignes,  sive  conHnos  sive  eminos  Peloponneso  majorem.   iii.  Asaxi- 

cernantur,  non  dissimili  tomen  mag-  mander  terrsB  aeqnalem*  iv.  £m|^- 

nitadine  ceranntnr.   Fides  sit  peoes  docles  iogentem  ignia  massam  ipaa 

Lacretiom.  Sic  aatem  Epicams  apud  Inna  majorem.  t.  Arclielaos  sidcran 

Laert.  lib.  10.  de  sideram  magoitu-  omoiam  maximafls.  vl  Plato  inexco- 

jdioe  ioqoitar :  '  Solis  antem  et  reli-  gitabilem.  vii.   Gieero   immenaain. 

quorom  astrorom  magnitodo,  quod  viu.  .£gyptii  octies  terra  majorena. 

•d  nos  attinet,  taota  est,  quaota  vi-  ix.  Aiii,  qaoram  senteotiam  qoidem 

•detor.    Qood  ad  ipsnra  vero  attioet,  testantnr,  sed  nomina  tacent  Cicero, 

aot  m%jor  est  sol,  qoam  videtur,  aot  Tattus,  et  Philopooos,  partibas  am* 

pauio  minor,  aat  tantus  est,  qaaotos  piius  daodeviginti  terra  mijorem.  x. 


DB   RKRUM   NATURA    hlB.   V. 


em» 


Esse  potert,  noBtiis  qnam  Mnaibiis  esse  ridetur. 
Nam,  qnibus  e  spatiis  quomque  ignes  lumina  possunt 
Adlicere^  et  calidum  membris  adiare  vaporem ; 
Nihil  ipsa  intervalla  in  sis  de  corpore  lilnrant 


rHMMtria  tenribui  CMf.    Nam  e  fttUmmriB  loeujkmmm  ilUM  fii«lw<  emiUre  Uteem, 
€t  v^erre  emlerem  /ermdum  ortuiMU  oostriSy  iUa  \pea  ioca  intermedia  nihU  detra- 


^^'^^^■^^^^^^^ 


Beotl — 665  D«  Miis.  B.  1 — 568  Ai&Mre  edd.  vntg.  eemxe  V.  ed.  Ferr. 
Th.  Ra.  ceiidi  Mas.  B.2.  Wferee  Mns.  B«  2.-569  NtUl  nin  inUrtme  de  Viiid. 
V.  ed.  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mns.  B.  1.  2.  3.  Fcrr.Tli,  Ra.  Bas.  marg. 
V.  marg.  2.  NU  ipei»  ex  intervaUie  de  Gryph.  Nard.  Bas.  et  Ald.  sec.  NUqu0 
miei  ex  iniermUit  de  P.  V.  inarg.  1.  O.  Cant.  NUul  vieue  intervaUie,  et  Nihit  iie 
intervaUie  Voat.  marg.  NUul  vieue  i$UervaUa  Oif.  L.  B.  Par.  Coat.  mbrant  P. 

NOTiE 


MntMOmmen  sopties  et  viciet  terrm 
majoreni.  xi«  Cleomedes  trecentiea 
pfoziroe  terra  mi||orem.  zii.  Arls- 
twciiaa  non  raajorem  qniileni  terra 
trecentiM  sexagiea  octies,  sed  majo^ 
rem  qnam  dticenties  qatnqottgies 
qoater.  xiii.  Hipparclius  millies 
qninquagies  terra  mi^orem.  xiv.  Pin- 
tarclmt  refert  qnosdam  faisse,  qni 
fecerint  solem  terra  majorem  milliea 
•eptingenties  et  vicies  octies.  xv. 
Posidonins  qninqnagies  novies  millies 
trecenties  et  novies  decics  terra  ma- 
'orem.  xvi.  PtolemsBns  centom  sep- 
tnaginta,  aut  saltem  sezaginta  sep« 
tem  partibus  majorcm  terra.  xvii« 
CopefBiGna  centnm  et  sexaginta  d«a» 
bos  partibna  terta  majorem.  xviu. 
lycfaa  Brabens  centam  triginta  no* 
vem  partibos  terra  majorem.  xix. 
iMdsbergias  qoadringinta  et  triginta 
qnalttor  partiltas  terra  majorem.  xx. 
Kepplenis  doceoties  viciea  bis  nuUies 
ni  seiies  deciea  terra  majorem.  Qoid 
ergo  cevti  statni  poeset  in  liis  tam  io* 
certia  opinioBibM  ?  NibiisaBe.  Hiac 
noo  oha  te  Arthimedea  de  solia  di»> 
BMtro  accipieoda  sic  loqnitnr ;  '  Id 
vere  aaamoare^  oon  admodom  in 
promla  eat;  qaooiam  neqne  visna, 
neqiHe  mnnas,  neqne  orgaoa,  qttibns 
observatio  pereipitar,    fide    digna 


abnnde  snnt  ad  accarate  demoostran- 
dum.'  Hinc  et  Lactantias  ait, '  De- 
mentiom  esse  dinqoicere,  ant  scire 
velle,  sol  ntruojne  lantns,  qoantue 
videtttr,  an  molii»  partibns  major  sit^ 
qoam  omnis  hvc  terra.'  Qnod  au- 
tem  dictnm  est  jam  de  soKs  magnitn- 
dine,  idem  dicendum  posse  videtnr  de 
loBiB  rt  alioram  siderum  magaitn- 
dine.  Qnod  vero  ad  solis  figoram  spec- 
taty  ne  de  ipsa  qnidcm  quidpiam  de- 
finitf  Epicitnis :  sed  diait  tantnm  vera 
esse  posse  Hta  omnia,  qnsB  varii  de 
varia  solis  fignra  opinantur.  Inte- 
rlm  notabis  diversas  fnisse  qnoqne 
opinionea  de  solis  figura.  i.  Py  thago- 
reiy  Piatoniciy  Peripatetici,  et  Stoici 
globosnm  esae  soiem  dixerunt.  ii. 
Anaximenes  voioit  tM  latnm  instar 
folii  ant  iaminae.  iii.  Alii  fecernnt 
illom  in  disct  forraaro.  iv.  Heraditua 
volnit  solem  esae  acaphsB  iBstar  in- 
cnrvnnu  Eandem  qnoqne  figuram 
Innm  ascripsernnty  ac  ceteris  side- 
ribns.    Sed  de  his  satis. 

667  QuUiue  e  epatUe  quontque']  Tme- 
aia,  pro,  qnibnscumqne  e  spatiis. 

569  LUfrani  lUbant^  Detrakunt» 
diminoanu  At  Lambinos  semper 
pro  Ubare  apud  Locretiom  legit  (i^ 
mare.  Hojas  autem  loci  haec  est  sen- 
tentia :  £  quibtts  spatiia  ignea  in  ter- 


630 


T.   L0GRBTII   CARI 


Flammarum^  nihil  ad  speciem  est  contractior  ]gnis«        570 
Proinde^  calor  quoniam  solis  lamenque  profasiim 
Perveniunt  nostros  ad  sensus^  et  loca  folgent; 
Forma  quoque  hinc  solis  debet  filumqne  videriy 
Nihil  adeo  ut  possis  plus^  ant  minns^  addere  vere. 

Lunaque^  sive  notho  fertnr  loca  lumine  lastrans,         575 
Sive  suo  proprio  jactat  de  corpore  lucem ; 
Quidquid  id  est,  nihilo  fertur  majore  figura^ 
Quam  nostris  oculis,  qua  cemimus,  esse  videtur. 

knni  de  ccrpore  igniumf  neqve  ignie  minar  appearet  ocnlis  nostris.  AUfue  iia,  emm 
ardor^  et  lux  e^ua  §eU$  pertingant  nsqne  ad  nastree  eeneuey  et  epatia  iUuetrentur 
ab  illif,  stmejlgura  etiam  eolie  debet  ita  apparere  nobia  ex  ki$  hrferioribuM  leeis 
alte^  ui  nihil  queae  aniyicere  vere  ampUue  aut  minue,  Et  Iwim,  eeu  it  iUumimane 
epaiia  aUena  tuce,  eeujacit  euum  bmen  de  euo  eorpore,  quodcumque  elt,  nos  voiat 
tnmen/orma  majere^  q^uem  apparet  eeee  illa  forma  illim,  quam  videmue  noetria 


corr.  in  not.  lUa  ipea  intervaUa  nihU  de  eorpore  libant  «dd.  rnl^. — 670  nihita 
P.  et  edd.  vnlg.  coniracti  originie  V.  ed.  Th.  Ra.  Vind.  Mns  B.  %.  5.~ 
571  quom  pro  91101110111  V.  ed.  Th.  Ra.  Hoc  ordine  tss.  hi  scribnntnr  in 
V.  ed.  Vind.  Vou.  Yet.  et  L.  B.  Cant.  672.  573.  574.  571.  deinde  repe- 
titnr  vs.  672.  In  Vind.  Mii^.  B.  S.  vs.  571.  sno  loco  deest,  et  seqnitnr  vs.  574. 
£t  in  O.  vss.  571.  673.  674.  omnino  desont. — 672  loca  tinguni  Lamb.  et  alii. 
vacant  V.  marff.  1. — 673  filumque  Mns.  B.  I.  Turneb.  Hav.  Bip.  iUumque  V. 
ed.  Th.  Ra.  Vind.  Bodl.  Voss.  L.  B.  Mus.  B.  2.  3.  iitieieque  Cant.  V.  marg.  1. 
iUimque  Oif.  L.  B.  Par.  luncique  Oryph.  mar|i;.  Bas.  marg.  P.  Ferr.  Ald.  Ihjmii- 
que  Oryph.  Nard.  Bas.  Voss.  mtLTg.Jtumenque  Voss.  marg. — 674  terie  Cant. — 
676  eine  O.  Mns.  B.  2.  no^o  Cant.— 676  euo  V.  ed.  Th.  Ra.  eua  Bodl.  Voss. 
vet.  et  L.  B.  Mns.  B.  1.  3.  Ferr.  euam  reliqui. — 677  nUiU  offertur  P.  Vind.  V. 
ed.  Mus.  B.  2.  3.  Ferr,  Th.  Ra.  Ald.— 678  quam  Vind.  O.  Mns.  B.  1.  91»« 

NOT£ 


ris  ad  aliqnem  locnm  jacere  Inmen, 
et  afflare  calorem  possnnt,  ea  ipsa 
spatia  seu  intervalla  nihil  de  ipsa  ig- 
nium  magnitudine  detrahnnt,  neqne 
diminuunt ;  neqne  ignes  illi  ad  spe- 
ciem  sunt  nlla  re  minores. 

670  Coniraetior']  Minor. 

672  Noetroe  ad  eeneue']  Nempe  ln- 
roen  quidem  ad  visnm,  calor  vero  ad 
tactum. 

Loca  fiUgent']  Ita  omnes,  prteter 
Lambinum,  qni  legit  loea  tingunty 
snpp.  lomine. 

573  Hine]  E  terris,  ex  his  locis  tn- 
ferioribns,  nnde  cernimns  solem. 

FUunuiue  [eubUme]  Aite,  in  alto,  ut 
ait  infra  684.  hoc  est,  in  ccelo,  ubi 


soi  est.  Ita  restitnit  Lambinns.  Pa- 
rens  tamen  et  qnidam  alit  legnnt,  ii^ 
Umquef  antiqna  vex  iilim,  pro  illic. 
Est  autem  illic,  pro  in  alto,  teu  ia 
ccelo. 

676  iMuaquey  eive,  ^v*]  Hacteona  de 
sole,  nnnc  his  10.  vss.  seqq.  de  Inna. 

Notko  lumine']  Alieno  Inmine.  Sci- 
licet  pntant  Innam  non  alio  lucer« 
Inmine,  qnam  eo  qnod  a  sole  mntna- 
tor:  alti  proprio  Inmine  splendere 
volnnt.  Hanc  litem  non  dirimit  Ln- 
cretins:  sed  ntramqoe  proponit  opi* 
nionem.  Probabilior  tamen  opinio 
est  lunam  mntuari  Incem  a  sole.  It» 
Festns,  Catnlltts,  Virg.  i.  Oeorg.  et 
Cicer.  de  N.  Deor.  2.  censent. 


DB   RBRUM   NATURA   LIB.   T. 


631 


Nam  prius  omnia,  qn»  loDge  semota  tuemiir 

Aera  per  maltumy  specie  confiisa  videatar^  580 

Qaam  miaai  filam :  quapropter  lana  necesse  est, 

Qaaadoqaidem  claram  speciem  certamqae  figaram 

Probet^  at  est  oris  extremis  qaomqae  notata» 

Qoanta  qaoqae  est,  qaanta^  hinc  nobis  videatar  in  alto. 

Postremo^  quosquomqae  vides  hino  astheris  igneis,    585 
Quandoqaidem^  quosquomqae  in  terris  cemimus  igneis, 
Dam  tremor  est  clarus^  dum  cemitur  ardor  eorum, 

oeuUs,  Etemm  res  UUb  omnety  quaa  procarf  diBtmUs  videmuM  per  wndhm  dera^ 
ammreni  nobii  tndifHncia  aepeetu,  aniequam  ceniamnt  exiguam  lineamentum 
illaniiD.  Quamioin^emf  eum  luna  exhibeat  nobii  oerapieuam  et  evidentem  snam 
formam  eiftguram,  ricuii  eot  signaia  ouia  exiremitatibuoy  oportei  ui  ex  hi$  irferiori^ 
buM  locio  in  subHmi  appareat  nobis  tanta,  quaniaUbet  sit,  Deniquey  (qwmiam 
ommesigneSf  quos  videmus  in  terrisy  videntur  aUquando  variare  aUquod  minimum 


^>**^^^>^>^>*t^^^>^^^ 


Cant. — 679  remislta  edd.  valg. — 681  Qua  P.  Vots.  marg.  Qmt  Voss.  Tet.  et  L. 
B.  ntMtiMi  Mos.  B.  2.  Mtiiit  Voss.  vet  et  L.  B.  Voss.  marg.  fmiitiiiimi  reliqni. 
— 58S  ostefis  Vind.  esieris  V.  ed.  Th.  Ra. — 684  QiMiila  quoqus  quanta  est  kinc 
BodL  Voss.  vet  et  L.  B.  quanta  sunt  V.  ed.  Th.  Ra.  Quantaque  sit  nobis  ian- 
fa  Atiic  P<  Ald.  Quanta  quoque  sunt  kincnobis  O.  Ferr.  Quantaque  sii  iania  lUne 
nabis  Mqs.  B.  1.  Quanto  quoque  quantaque  sint  ki$tc  nobis  Mns.  B.  2.  Quanioque 
fmmque  sumt  kine  nobis  Mas.  B.  S.  Quantaque  sunt  tanta  kinc  nobis  Cant.  V. 
marg.  1.  Quanta  quoque  est  tanta  kinc  Oryph.  Nard.  Bas.  Quanta  kae  eunque 
Jmat  tania  kinc  Bip.  Delph.  kaxfuvai  Hav.  Qmii  quoque  quanta  est  tanta  kine 
Voss.  marg.  Jiuat  tanta  Oassend.  videantur  Cant.— 686  kie  Mns.  B.  2.-686 
fmmsque  Mus.  B.  2.  hUeris  V.  ed.  Th.  Ra.  t^if  deest  Vind.  V.  ed.  Miis.  B.  1. 
2.  Ferr.Th.  Ra.  Ald.  karum  pro  igneis  O.  Cant.  V.  marg.  1.— 687  Dumque  O. 

NOT^ 

ris,  tnnc  proprias  quasdam  notaSyant 
oris  Unearoenta,  aut  staturamy  ant 
aiia  ejnsmodi  inspicies,  qnibns  iHnm 
a  ceteris  discemas. 

5B%  Ut  est  . .  .  quomque']  lYnesis, 
pro,  utcnmqne. 

684  Quantaquoqueestyikaeeunque'} 
Stmiliter  pro,  qoantaciinque.  . 

QiMiita  IFuaf]  Antique  pro  sit.  Sic 
iv.6S8.ct  alibi. 

fltiic]  £  tenris. 

/n  aUo]  In  ea  snblimi  etheris  re- 
gione,  in  qua  est. 

686  PostremOyquosquomqueydfc.^His 
7.  vss.  posterioribos  agit  de  sideram 
aliomm  magnitudine. 

/Etkeris  igneis']  Sidera,  qusB  «at  ig- 
nes  ant  ignea  crednntur. 


680  Speeie  em^ksa]  Non  snbtiliter 
distinctay  neqne  definita ;  sed  indis- 
tliicta  spede  et  aspectu. 

681  QnoM  Mtma  [ffliNtmam]  fllum] 
Svpp.  cenamus.  Sensus  est:  Om- 
nia,  quae  longe  remota  ceraimns, 
prins  oernimns  ea  conlusay  qnam  mi- 
nimiim  eornm-fiinm,  hoc  est^  linea- 
meDtiim  sen  extremnm  dnctnm  ocii- 
Us  nsnrpare  possimus.  V.  g.  si  regem 
inter  anlicos  e  longinqno  loco  ceraas, 
primimi  ez  aspectu  agnoscis  esse  bo- 
minem  tantnm,  neqne  eum  a  ceteris 
distingnere  potes.  Non  enim  licet, 
propter  distantiam  loci,  proprias  re- 
gis  inspicere  notas,  quibns  fignra  ii* 
lios  a  ceterorum  aulicornm  figuris 
difiert.    Ubi  vero  proxime  accesse- 


632 


T;   LUGRBTIl   CARI 


Perparvum  qniddun  inteTdum  matare  videtnr 
Alteram  utram  ia  partem  fflum^  quo  longius  absit; 
Scire  licet,  perquam  pauxillo  posse  minores  500 

Esse^  yel  exigua  majores  parte,  brevique. 

Illud  item  non  est  mirandum,  qua  ratione 
Tantulus  ille  queat  tantum  sol  mittere  lumen» 
Quod  maria^  ac  terras  omneis^  coelumque,  rigando 
Conpleat,  et  calido  perfundat  ouncta  vapore.  595 

Nam  licet  iunc  mandi  patefactum  totius  nnum 
Largifluum  funtem  scatere,  atque  erumpere  Inmen ; 

Hneamenfum  tn  vJtramque  partem^  eo  qwd  j^rocul  distent  dum  scilicet  trepiditiifi 
illorani  ett  adhuc  viaaf  et  lumen  eorum  vtdetWy)  hmc  potee  agnoicere  omnee  illos 
ignet  cetheriSf  quo$  cemit  e  terris,  non  potte  ette  muUo  mtiioref,  vel  pauxiUa  taa* 
tum  et  parva  parte  majoru^  qiiain  suot.  Hoc  pariter  iios  videtur  admiTaUUf 
iiiinirnin  quomodo  tam  parvut  ille  tol  pottit  jacere  tam  magnam  liicm,  ut  impleai 
et  irriget  aquora,  et  totat  terrat^  et  cotlum^  et  atpergat  omnia  fervido  ciUrt^ 
Namfue  fieri  poM^  utexHh  imvms  abustdefun»  e(  aipertm  Jamt  igniaai  (•lina 


Kerr.  Ald.  cremm'  Man.  B.  I.  ett  deest  Vind.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra,  Ald.  Voas. 
vet.  et  L,  B.  Mus.  B.  1. 3.  et  Mns.  B,  $.—588  Per  panm  V.  ed.  Th.4[la.  Per^ 
petwm  Lamb.  Oatsend.  videniur  Yulg.— 689  Alteram  uiram  Vind.  Ferr.  BmIL 
Vo84,  vet.  et  L.  B.  Cant  AUeramuUram\.  ed,  Th.  Ra.  AUera  utram  O.  Jliler. 
irfraiii  valf .  quom  longiut  abtint  edd.  vnlg.— 690  Ordo  veranam  ia  codd.  lor* 
batiir,  boc  modo  se  babentium :  vsa.  689.  59%.  696.  694. 696.  690.  691.  et 
deinde  viu  584.  repetitur  in  P.  V.  ed.  O.  Cant.— 695  vaUdo  V.  m«rg.  S.-*696 
hune  mundi  Coat.— 697  alo<erf  V.  ed.  Tb.  Ra.  ttare  O.ftumtn  P.  Aid.  Bip. 

NOTiE 


687  Dum  tremtr  ett  darut']  Dnm 
las  illoram  tremit  ac  trepidat;  dam 
lacent. 

689  Filn»]  Lioeamentam,  daetam, 
extreinitatem :  va.  681. 

Quo  [eum']  Lamb.  bene.  Parens, 
quo.  [dem  sensus. 

69i  iilud  Uem  nom  ett  miramdumf 
dfc,']  His  Sl.  VM.  de  calore  solia  agit ; 
docetqne  qnamobrtm  sol,  cum  tao* 
tnlusy  ac  tam  parva  fignra  prsditas 
sit  aat  appareaty  tantnm  tamen  calo- 
rem  tantumqae  lumen  mittere  ac 
profaodere  queat.  Gnjiu  rei  ratio* 
nem  hano  reddit,  <|iiod  aot  sol  sit  fona 
omnium  lominnm  et  igninm,  nd  qoem 
cetera  lomina,  eeteriqoe  conflDoot 
igoea,  et  oode  taoti  igoes,  taotMjoe 
lomioa  scatarioot  atqoe  mtttuotar 


io  immeosa  totins  muodi  spatia: 
qaemadmodum  e  fontiboa  parvia  orl- 
ootor  tamea  et  scateot  iooga  flaml* 
oa.  Vel  qnia  forte,  Ucet  parvoa  sit 
solia  igois,  incidit  tamea  ia  aera,  qai 
sit  aptus  et  idooeos  ad  magnom  in- 
ceodiom  capeaseiidnm;  sieot  Inter* 
dom  ex  ona  scintilla  tota»  segotea  io- 
oeodnotnr.  Vel  qaia  sol  ambitor  ig- 
oibas,  qooa  non  videre  est,  et  qaoe 
tameo  certis  temporibos  ln  terram 
detrodit.  Scilicet  aihU  ceHl  in  re 
tam  Incerta  andet  affirmare  Locre- 
tioa. 

696  Perfundat . .  •  vetpore]  Meta- 
phora  dacta  ab  aqois.  Sic  ii.  140b 
'  Quam  aobito  aoleat  sol  ortoa  ten- 
pore  tall  Convestire  soa  perfandens 
omnia  luee/ 


DB  RBRUM   NATVRA  LIB.   V. 


633 


Ex  omni  mando  qaa»  sic  elemeDta  vapore 

Undiqae  cpnveniunt,  et  sic  conjectas  eoram 

Confloit^  ex  ano  capite  hicc'  at  proflaat  ardor.       "        600 

Nonne  Tides  etiam,  qnam  late  parvas  aquai 

Prata  riget  funs  interdum,  campisque  redundet? 

Est  etiam  quoque^  ntei  non  magno  solis  ab  igni 
Aera  percipiat  calidis  fervoribus  ardor ; 
Obportanus  ita  est  si  forte  et  idoneus  aer,  605 

Ut  qaeat  adcendi,  parvis  ardoribus  ictus : 
Quod  genus,  interdam  segetes  stipulamque  videmus 
Adcidere  ex  una  scintilla  incendia  passim. 

Forsitan  et  rosea  sol  alte  lampade  lucens 
Possideat  muitam  ca&cis  fervoribus  ignem  610 

Maaiiit  Mioliirta^,  H  eopia  lamiDii  effluaif  ad  quem  scilicet  iia  omnia  iemina  cahrtM 
camfhami  ex  toiomoMda;  ei  ad  qoem  <m|/liianif  iUorwn  iia  eonewrrii,  wt  hie  totat 
Mlor,  qai  mittitur,  emamei  ex  Ulo  taoquam  ex  uao  foaie,  Nonne  eemie  quoqae 
fieamex^guufoaoaqMmampeinigeiampianraiaj  ei  exaeiaei  areii?  Fieripoieei 
qnBfue,  Mi eaier  oeet^  aera  ferfridii  ardortbae  de  parvo  tameo  igne  eolk :  li/or* 
iaeee  aJer  eU  ita  apiue  ei  aeeommoduetUipoeeit  i^fiammari  pereuesue  Ufrioribue  ealo* 
Hbm,  Queauidmodum  eemimiue  oHquando  frugee^  ei  paleam  eoncipere  laie  magna 
tRceMlMi  ex  ima  eeintHla  ignis.  Fieri  etiam  pote8t/or(«  at  eotfulgene  face  roecida 
oomiiaeai  drea  ee  plariwumfUmmam  rob  oecuUie  ignibue,  ei  quanutio  eplendoreeii 


Mos.  B.  2.  Delph.^08  quo  edd.  yo1|c.  quia  qaidam.  vapora  Nard.  Baa.  vapo» 
rio  volg.  vaporee  P.  in  not.  eini  proeie  Mas.  B.  1.  O.— 509  comfeniani  Qtf.  Par, 
Cool.  eomleeiue  Oif.— 600  Co^ftuai  Oif.  Par.  Cont.  Ani«,  omisso  «/,  Mns.  B.  9. — 
OM  rigei  Mot.  B.  9.  eampooque  P.  V.  ed.  BodLTh.  Ra.  Aid.— 60S  igne  Mos. 
B.  S^-.e04  peroipiai  Mos.  B.  1.  t.  et  edd.  vnlg.  pereipiiai  Voss.  L.  B.  preeei^ 
fOai  Bodi.  Voas.  vet.  Ferr.  Tti.  Ra.  V.  ed,praripiai  P.  Ald.  Oi^pli.  mwg.  Baa. 
—607  Quo  Nard.— 608  iidctdire  Voss.  vet.  et  L.  B.  Accendi  P.  Cant.  Oryph. 
Nard.  Cout.  V.  marg.  1.  Ferr.  Accipere  edd.  vnlg.  Aceendere  V.  ed.  Tb.  Ra. 
Bodl.  Otf.  Par.  Bas.  Mos.  B.  1.  2.  S.— 609  roeeae  O.  aUa  Mas.  B.  S.  laie 

NOTJE 


607  Scaiere']  TeHise  coBjag.  Diel<* 
tar  qoippe  Scato,  is,  et  Scateo,  es. 
8le  T8.41. 

[ffciaifii]  H.  e.  eopiam  hids. 


ft08  QiHi  [Qoo]  Ad  qocn  solem. 

Vapere  [Foporis]  CaloriSy  ot  passin 
loqoitor. 

•00  Coiieeiae']  Coelits,  congresstts, 
conciirsot. 

609  JE)Kam9iio^]9icni.  SOi.  joB- 
goBtDrhae  doae  particol».  Slc  Piaot. 
Asiii.  '  Atqoe  etiam  to  qaoqoe  ipse 


sl  esaes  perennctatos  me  ez  aliis/ 
*c. 

604  Pereipiai]  Occopet,  compre- 
hendat. 

60r  QwmI  genue']  Ci^as  generis» 
qoemadmodnm,  ot  sspo  monoi* 

608  Adddere  [Aoeipere]  Lamb.  bene; 
L  e.  eoncipere*  Sic  enim  loquitnr  ▼!• 
140.  '  Aridior  porro  si  nnbes  aeel- 
plt  ignem.'  Pareos  et  alii  qoidam, 
Aeeedere^  h.  e.  complere. 

610PMi»dnrt]Sapp.  Estetiamqno- 
qne,  ot :  vs.  60$. 


634 


T.  LVI^RVTIt  CAAt 


Circnm  se ;  doIIo  qoi  sic  falgore  notatas^ 
JSstifery  in  tantam  radiorum  exaogeat  ictum. 
Nec  ratio  solis  simplex  ac  recta  patescit^ 
Qao  pacto^  a^stivis  e  partibas,  iEgocerotis 

contpieua,  ut  wilde  mgeai  plagam  tewt^feram  ardormm  snornm.    Neq^  wuea 
neqme  certa  ratio  patet  nobis,  quo  modo  ool  peteurrat  e  partibug  aetivis  ad  kyberuM 


Wakef.  ez  cotij,  in  inarg. — 611  ^nt  pro  ee  Maii.  B.  3.  S.  eie  Wakef.  ez  coDJ. 
fulgure  V.  ed.  Tb.  Ra.— 612  JEstifer  vi  tamtum  Voss.  vet.  Mitiferum  uJt  tantum 
P.  et  edd.  vulg.  Metiferum  uiantur  Vind.  Mns.  B.  1.  2.  JEtttferiuianltur  Bodl. 
Mo8.  B.  8.  Cant.  Ferr.  JEetiferi  niotaniur  O.  V.  ed.  Tli.  Ra.  JEet^er  friiantnr 
Vofts.  L.  B.  JEetifer  uJt  tantum  V.  marg.  1.  JEst\ferum  ui  cinctu  Voss.  niarff. 
exaudiat  V.  ed.  Bodl.  Ferr.  Th.  Ra.  aetum  Vind.  ietui  Mas.  B.  S.— 61S  ae  P. 
V.  ed.  Ferr.  Aid.  Tb.  Ra.  Oif.  marg.  Oryph.  Nard.  aut  O.  Cant.  deest 
Vind.  Mos.  B.  1.  2.  fue  vnlg.  reetaqiue  Mns.  B.  1.  certa  edd.  vnlg. — 614 
Egloeerontis  O.  Mas.  B.  1.  Egloeeruntie  Mas.  B.  2.— 615  fluxus  V.  ed.  Th.  R«. 

NOT^ 


Ctfcif]  Obscurts,  et  subocolos  non 
cadentibns ;  sic  passim  vocat  atomos 
cvcas,  qosesensum  ocnloram  fogi- 
iint. 

611  NuUo  qni  titfulgore  notaiuB]  H* 
e.  qoi  non  folgeat,  et  ideo  oon  cer- 
natnr  a  nobis. 

612  TVmliun]  Valide. 

619  Nee  ratio  simplex]  His  S6.  vss. 
seqq.  quaBrit  Lucretius,  cur  sol  de« 
flectens  a  solstitio  sstivo  defiectit  ad 
brumam  Capricomi :  et  contn.  De> 
inde  cur  Inna  singulis  mensibus  pera- 
git  spatium,  quod  noonisi  singulis  an- 
nis  percnrrit  sol.  Cujus  utrlusque  rel 
non  unam  ac  simplicem  causaro  af- 
ferri  posse  ait,  sed  multiplicem.  In- 
primis  antem  Democriti  sententiam 
ac  placitum  indncit,  qai  putavitside- 
ra,  qao  propios  ad  terram  acceduat, 
eo  mioos  rapi  posse  motn  ac  torbine 
Cttli  sen  primi  mobilis.  Cnm  enim 
■ol  sequatur  allqoatenns  motnm  cmli, 
Gcelam  vero  subter  delapsum  non  oisi 
ssgre  ic  lento  motn  revertatur,  hinc 
fity  nt  sol  tiardior  feratar  quam  cetera 
aidera  fixa,.  qua  supra  tpsnm  ferun- 
tur.  Eadem  de  causa  lona,  quas  sub- 
ter  aoiem  movetur,  remotior  quidem 


quam  sol  a  primo  mobili,  terro  vero 
propior,  fiaccidiore  fertur  motu ; 
eamque  prastergrediontur  cetehi  sig- 
na.  Quia  vero  basc  sententi^  plnri- 
bos  difficuUatibns  videtnr  obnozla, 
aliam  proponit.  Itaqae  censet  ao- 
lem,  lunam,  et  sidera  reliqua  ab  aere 
ipso  impelli,  qnem  ab  austro  in  aqni- 
lonem  alternisconatibnsferri  vult,ac 
stcnm  rapere  sidera  cnncta:  sicnt 
videmns  nnbila  ventis  ire  ae  dispelli 
diversas  in  partes.  Academicomm 
in  morem  dispntatPoetade  his  rebna 
omnibns,  nihilqne  certl  aasignat,  tum 
propter  rernm  difficaltatem,  cam 
propter  varias  ia  hisce  rebos  pbiloso- 
pfaoram  opiniones. 

iStn^plex]  Unica. 

614  JEgocerotiM]  Capricorai.  .£go- 
ceros  enim  signum  est  coeleste,  qood 
Latinis  dicitur  Capricorons;  quod 
siduii  sol  ingrediens  efficit  bramam, 
sea  brumale  solstitium.  Fabulantar 
autem  poetae  hnnc  foisse  natnm  ex 
Amalthes  nympbn  capra,  quem  Ja- 
piter  retulit  inter  «stra,  qnia  cum  eo 
fuit  eodem  lacte  edncatus:  a  vocibos 
Grsceis  otC,  capra,  et  «c^mu,  coroo. 


DB   RBKUM   NATURA    LIB.   V.  635 

Bminaleis  adeat  flexus  \  atqae,  inde  reyortenSy  615 

CSanceris  at  Tortat  metas  ad  solstitialeis : 

Lanaqae  mensibas  id  spatiam  videatar  obire, 

Aimaa  sol  in  qao  oonsomit  tempora  carsa : 

Non,  inqaam,  simplex  biis  rebas  reddita  caassa  est. 

Nam  fieri^  vel  cam  primis,  id  posse  videtur^  620 

Democriti  qaod  sancta  viri  sententia  ponit : 
Qaanto  qaseqae  magis  sint  terram  sidera  propter> 
Tanto  posse  minus  cam  cceli  turbine  ferri : 
Evanescere  enim  rapidas  illias,  et  acreis 
Iiiminui  subter,  vireis ;  ideoqae  relinqui  G25 

Panllatim  solem  cum  posterioribus  signis, 
Inferior  multum  quod  sit^  quam  fervida  signa : 
Et  magis  hoc  lunam ;  qnanto  demissior  ejus 
Cursus  abest  procul  a  coelo,  terrisque  propinquat, 

ctraitM  Cuyrieorniy  et  inde  redeat^  ul  eeweertat  ee  ad  eoleiitialee  terminoi  Cancri  ; 
ei  qno  pacto  luna  videahar  fferewrrere  stngnlis  meneiims  Ulud  tpatiumf  in  quo  eol 
pereurrendo  ponit  tempora  aMnua :  non,  tnquam,  unica  ratio  data  e$t  de  hie  rebut. 
J£iemm  aut  inprimie  videtur  id  poen  fteri^  quod  opinio  veneranda  viri  Democriti 
elatmtf  nenipe,  fuo  magie  quaque  astra  eint  prope  terram^  eo  minue  po$ee  rapi 
eum  impetu  ae  motu  evH;  putat  enim  relocee  et  vehementee  iUiue  cegli  hnpetue 
i^fra  perire  et  minui^  et  ideirco  eolem  deeeri  pedetentim  eum  eequetUibue  sideribuef 
eo  quod  eit  longe  demieeioTy  quam  eidera  ignifera :  lunam  vero  multo  demissiorem, 
qumn  ipeum  solem,  quo  magie  motus  ^ue  hnge  dietat  a  aelOf  et  appropinquat  ter" 


^*#^******  ^* 


—416  Cancri  iter  uti  vertat  P.  Ald.  Canterie  ut  vertae  V.  ed.  Th.  Ra.  meta» 
abeit  Mus.  B.  1.  Edd.  nonnullff  ponunt  §e  post  meta», — 617  mensibus  ad  P. 
V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  menais  ic<  id  P.  in  not.  tideat  V.  ed.  Tb.  Ra.— 018  tempore 
V.  ed.  Tk.  Ra.— 619  Nonnunquam  P.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  Gryph.  marg.  Bas. 
marg.  kic  rebus  P.  Bait.  causa  sunt  Vind.— 620  vel  deest  Mns.  B.  2.  primus 
Ferr.  inprimis  V.  marg.  1.  forte  videtur  O.— 622  in  pro  sint  V.  ed.  Voss.  L.  B. 
O.  Mos.  B.  1. 2. 3.  Cant.  V.  marg.  1. sidera tendunt  V.  marff.  1.-624  atrisMm. 
B.  1. 2.-626  jMsterioribus  ignis  P.  V.  ed.  Bodl.  O.  Vind.  Mos.  B.  S.  Cant. 
Oryph.  marg.  Bas.  marg.  V.  marg.  2.  Ferr.Th.  Ra.Ald. — 627  imi^m  P.  Vind. 
y.  ed.  BodL  O.  Mos.  B.  l.  a.  Cant  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Bas.  nudto  ¥ulg.~4»28 

NOTiE 

61dOm«erlsl  DicitorCaiicer^eiis:  qood  torbinis  tn  morem  circamvol- 

et  Cancery  cri.  Yitur. 

6S0  Kamfieriy  4«.]  HIs  16.  vas.  con*  *626  ReNiffM]  Snperari  celerilate. 
tiiietnr  DenM>criti  sententia,  de  qua        627  Inferisr^l  Hnmilior,  demtssior, 

Ts.  61S.  not.  loDge  infra. 

611  DemeeriHq^y  ifc,'\  H.  v«.  po-        628  Hocl  Supp.  sole,  quo  luiw  ia- 

sitM  €st  III.  S72.  fertor  est. 

62S  CeM  turtem\  Ccelo,  motu  coeli : 


636 


T.   LUORBTII  GARI 


635 


Tanto  posse  minns  cam  s^^nis  tendere  cnrsnm.  680 

Flaccidiore  etiam  qnanto  jam  tarbine  fertor, 
Inferior  qoam  sol,  tanto  magis  omnia  signa 
Hanc  adipiscnntnr  circom,  pneterqne  ferantnr. 
Propterea  fit,  ut  hsec  ad  signam  qnodque  revorti 
Mobilius  videatur,  ad  hanc  qnia  signa  revisnnt 

Fit  quoque,  ut  e  muRdi  transvorsis  partibns  aer, 
Altemis,  oerto  flnere  alter  tempore  possit, 
Qui  queat  asstivis  Innam  detmdere  signis 
Brumaleis  nsque  ad  flexus,  gelidumque  rigorem  : 
Et  qui  rejiciat  gelidis  ab  frigoris  umbris 
^stiferas  usque  in  parteis,  et  fervida  signa. 
Et  ratione  pari  solcm  stellasqne  pntandnm  est, 
Quas  volvunt  magnos  in  magnis  orbibns  annos, 

rw,  eo  minuB  pos$e  celerare  motum  nmm  cum  aliis  sidenbuM :  et  vero  qwo 
eior  eircumagUur  motUf  qumn  §ol,  eo  matfie  cetera  ndera  aMsequuntw  eam^  et 
volminiur  eirca  eam,  et  prteterfrediMHtur  eain.  Ueo  accidit^  ut  ea  videatmr 
regredi  velociue  vernu  quodque  tidue,  cum  tamen  tidera  retertuntwr  vereue  iUam* 
Aeddit  etiam^  ut  appoeius  aer  queat  altemaiim  ejflaere  certo  tempore  e  contrariu 
regumibue  mauMli,  ^Mt  poaeit  peUere  atdem  t  mderibua  afelivie  uaque  ad  eiremtm 
ktfbemi  tolsiitUf  et  utqiie  ed  gelu  /rigidum :  et  alter  aer  qui  repeUai  euiMlew 
ftolera  e  /rigUUe  tenebrit  rigorie  ad  partea  €eatiea$^  et  ad  mdera  itsImmu  Et  pari 
mod/a  eredeiium  eat  Umam  et  aidera^  qum  veraani  longoa  annoa  temperit  i»  magnia 


640 


et  quimto  Lamb.  et  alii.— 63 1  Flaceidior  Vind.V.  ed.  Bodl.  Mus.  B.  1 . 2. 3.  Cant. 
V.  marg.  l.  Ferr.  Th.  Ra.— 633  Hac  Mns.  B.  2./tfran/iir  V.  ed.  Th.  Ra.>-634  id 
pro ad  Miu.  B.  2.-635  videaniur  Mu8.B.  1.  qua  Ferr.V.  ed.Th.  Ra.— 636  emim- 
di  Cant.  eundi  Mns.  B.  2.-637  AUerius  Mus.  B.  1.  attere  temporeV,  ed.  I1i.  Ra« 
—638  aolem  detrudere  vulg.— 639  rigoreY.  ed.  rigcret  Tli.  Ra.— 640fffUdiuCaat. 
ab P.  Ald.ad  V.  ed.  Th.  Ra. a  vnlg.  unbria Cant.  imbriaV,  ed.Th.  Ra.— 642  hmam 
pro  aolem  vulg.— 643  wrbUma  Ferr.  V.  cd.  Tb.  Ra.— 644  Aertia  P.  Ald.  AcribuaV. 

VOTM 


630  Tendere  curaum']  Celerare  mo« 
tiuDy  conlendere  cmriom. 

631  Turbine]  BAotn,  vertiginey  vs. 
623.  not. 

636  Fitquoque,  ut  emundiy  ^-c.]  Hls 
13.  vsfl.  eontinetnr  altera  opinio,  qa» 
Epicarifait,  de  tolis  grenn  et  regves- 
8«  ab  alterotro  ad  alteratrom  tro|rt- 
cam,  Cancri  et  Capricomi.  Qaam  icn- 
tentiam  retnlimns  jam  sapra  V8.  613. 
DOt.  PreterhaadhtaftopinioeeSyfnilet 
tertia,  qaam  Cleanthi  ascribit  Cicero 
de  N.  Deor.  iii.    1$  antem  humidum, 


qaod  e  terra  et  mari  aorsam  tollitiiTy 
caasam  esse  volnit  solstitii  et  brnmse^ 
qnasi  sol  pabalam  secfaatar»  Hsec 
enim  faabet  Clcero  citatus :  '  Qnid 
enim  ?  non  eisdem  vobis  placet  om- 
nem  igaeai  paata  indigere,  aee  per- 
manere  allo  modo  posse  nUi  nlalat  i 
alt  antam  solem,  lanam,  et  rcHqaa 
astra,  aqais  aUa  dolcibttSv  alia.  flMf^ 
nis  ?  eamqne  cansam  CleamllKS  aficrt, 
cnr  se  sol  referat,  aec  lengias  pnigre- 
diatur  solstitiali  orbe,  itemqne  bnk* 
mali,  ne  loegiat  diicedat  a  cibe  ?' 


DB   RfiRUM   NATURA    UB.   V.  637 

Aeribus  posse,  altomis,  e  partibRs  ire. 

Nonne  yides  etiam  divorsis  nubiia  vmtis  &45 

Divorsas  ire  in  parteis»  infema  snp^mis  ? 

Qui  minns  illa  qaeant  per  magnos  eetheris  orbeis 

iBstibus,  inter  se  divorsis^  sidera  ferri  ? 

At  nox  obroit  ingenti  cal^ne  terras, 
Ant,  abi  de  longo  cursu  sol  ultima  coeli  650 

Inpulit,  atque  suos  ecflavit  languidus  igneis^ 
Concussos  itere^  et  labefactos  aere  multo ; 
Aut  quia  sob  terras  cursum  convortere  cogit 
Vis  eadem^  supera  quse  terras  pertuUt,  orbem. 

Tempore  item  certo  roseam  Matuta  per  oras  655 

fir«idw  pcragendit,  pofM  ferri  ab  oert&a»  c  fori^uM  aUtmU,  Nmme  cernit  qM" 
fue  nubeiferri  a  veiiis  conJtrariit  in  partes  eoutrittriatf  v.  g.  qua  imfra  nad  ire 
coBtr»  iUas,  tpug  mipra  tiuU  ?  Qmre  pariter  attra  non  poteeHt  ire  per  iMgnof 
drembe  ^heris  piilsa  eontrariie  inier  se  metibn»  7  Nox  amtem  operit  terrat  mag' 
nu  tenebrit,  vel  eum  tol  pott  wtagnwn  motum  tetigit  exiremnt  partes  corft,  et  eum 
fatigatut  exHnxit  tuatjlammat  iabrfaetatat  itinere,  et  fractat  pbtrimo  aere  ;  vel  eo 
qmod  eadem  potentia,  mue  detuUt  globum  solis  tuper  terrat,  eogit  agere  tmtm 
ntotnm  tubier  terrat,    Simiiiter  Matuta  Dea  eerto  tempore  devehit  rotcuiam  Auro' 


«  ^^^^^1»»^^  ^^ 


ed.Tik  Ra.  Aereit  Ferr.  Aerit  O*  Mdb.  B.  1.  a  partibus  Mns.  B.  1.  2.  et  edd* 
▼ulg.— ^7  Uk  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Mus.  B.  3.  queat  Miis.  B.  2.-648  Deest 
Mds.  B.  2.-649  Ac  voxV.  ed.  Tli.  Ra.^650  Ae\.  ed.  Th.  Ra.  At  Mus. 
B.  2.  %.  Att  O.  tol  uUimaWnd.  O.  Caot.  tolcet  ima  V.  ed.  Tb.  Ra.  Voss. 
▼et.  et  L.  B.  Mus.  B.  S.  tolvet  intima  Mns.  B.  1.  tolve  ima  Mus.  B.  2. 
eoi  tNltaM  Ferr.  tol  extima  V.  et  edd.  vnlg. — 663  oonvortere  Voss.  yet.  eon* 
veriere  reli<|ai. — 654  m^aVind.  V.  ed.  O.  Mus.  B.  1.  Cant.  tupera  reliqai, 
— 655  roteam  Matuta  P.  Mus.  B.  1.  Ald.  Bip.  Hav.  Delph.  rostfa  matera  Vind. 
O.  Mtts.  B.  %.  Ferr.  roseam  iikUKra  Voss*  vet.  et  L.  B.  Cant.  rote  aiiial«ra 

NOTiE 

649  At  nox  obndtf  i^e.]  His  6.  yss.  globns  terminare  ac  dividere  vide- 

expKcat  cavsas  noctis.  Bene  qaidem,  tar. 

ot  parerat,  caiisam  noctis  in  solis  re«  651  Jgneitl  Caiorem  et  Inmen* 

eeetum  r^icit :  at  minas  sane  pntat  662   iiere}   Pro  itinere.    Veteres 

•olero  reeedere,  ac  teoebras  referre^  qnippe  dicebant  Iter,  iteris:  et  itiner, 

qnia  longo  itineris  carsn  labefactatns  itineris.     Hinc    vnlgo   dictam   est 

proprios  Jamjam  ignes  efflavit.    Re*  Iter,  itineris.    Stc  Nooins.   Sic  Ma- 

siplsdt  tamen  dnm  aliam,  qnm  vera  nil.  i.  88.    '  Fecit  et  ignotis  itioer 

•t    germaM   est,  ratiottem   reddit,  oommercia  terris.' 

Bempe»  qnia  sol  pari  vi  ac  potentia  654  Supra  [««psra]  Pro  sopra,  nt 

vicisiim  et  todesinenter  fertnr  snper  ssBpe  monul. 

et  sabtor  terras.    Dnm  igitor  deprl*  655   Tempore  iiem  eerto^  4^.]  His 

mitor  s«b  lerras,  noctis  tenebrsB  sn-  24.  vss.  qo«rit  Locretins,  cnr  fiat 

periores  anras  occopant.  Avrora.    Varias  qoidero  eaosas  red* 

.  650  VUima  [extima]  ccfU]  Eatre*  dit>i.  velquia  solrevertensanticipat 

mas,  seo  imas  partes  c«li ;  nempe  c«lam  et  prsevio  lomine  perfandit, 

qoa  parte  mediam  ccelnm  terrarnm  qaod  novae  iocis,  novaeqne  diei  index 


688 


T.   LUORBTII   CAAI 


JBiheris  Anroram  defert,  et  lumina  pandit ; 
Aut,  quia  sol  idem  sub  terras  iHe,  revortens, 
Anticipat  coelam^  radiis  adcendere  tentans ; 
Aut,  quia  conveniunt  ignes,  et  semina  multa 
Conflnere  ardoris  consuerunt  tempore  certo, 
Quae  faciunt  solis  nova  semper  lumina  gigni. 
Quod  genns,  Idasis  fiuna  est  e  montibus  altis 


660 


rojii  per  regione»  atkeriBy  H  aperit  Iveem  dtei :  vH  eo  quod  idem  eol  iUe  reiienM 
deetAer  teme  anteoccupat  dlumf  conatue  Hluetrare  iibuL  suis  eplendoribuM : 
vel  eo  fiiod  pharee  ignee  congregamtwr,  et  plorea  aiomi  ealorii  eoUta  firat  em- 
eurrere  in  onani  certo  tempore^  qua  faciunt  nooam  lucem  eoli»  perpetuo  generari, 
Cmjumodi  rumor  e$t  ignes  diffiuoa  videri  ex  tummie  Ida  monltiM  verticibu»,  <v- 


^^^^^  ^■^^^^^  ^ 


V.  ed.  Th.  Ra.  Mnt.  B.  2.^^56  d^^errtf  Vind.  d^erteV,  ed.Th.  13iu,defleH 
et  Vo8S.  L.  B.  dyfert  et  Vois.  vet.  O.  Cant.  Voss.  marg.  difert  et  V.  mar^.  1. — 
657  inde  pro  iUe  Mus.  B.  2.-659  cum  veniunt  P.  in  not.  eydera  multa  P.  m  not. 
—662  JdacieV.  ed.  Th.  Ra.  IdiofAe  Mus.  B.  2.  a  O.  tn  Mus.  B.  2.  deest  Mns. 

NOTiE 


eit :'  II.  vel  quta  in  eam  coeli  partem 
multa  caloriii  et  lucis  semina  conve- 
niunt,  quae,  antequam  in  mastam  et 
discum  solis  coaleBcanty  previum 
eroittnnt  lumen.  Quod  quidem  con* 
tingere  ait  iis,  qni  e  summo  montis 
Idae  vertice  solem  exoriri  cernuut, 
Placet  referre  liie  verba  Mel»  de 
situ  Orbis  i.  18.  '  Orientem  solem 
aliter,  quam  in  aliis  terris  solet 
aspici,  ostentat :  namqne  ex  snm- 
mo  vertice  ejus  speculantibus  paene 
a  media  nocte  sparsi  ignes  passim  mi- 
care,  et,  ut  lux  appropinqnat,  ita 
coire  ac  se  conjnngere  videntur,  do- 
necy  magis  magisque  collecti,  pau- 
ciores  snbinde,  et  una  ad  postremum 
flamma  ardeant.  £a  'cum  diu  clara 
et  incendio  stmitis  effutsit,  cogit 
se  ac  rotundat,  et  fit  ingens  globns. 
Diu  is  quoque  grandis,  et  terris  an* 
nexus,  apparet;  deinde  paulatim  de- 
crescens,  et,  quanto  decrescit,  eo  cla- 
rlor,  fugat  novissime  noctem,  et  cum 
die,jam  sol  factus,  attollitur.'  Item 
Diodori  verba  referemua  jam  infra  vs. 
662.  Haee  autem  postrema  sententia 
tribuitur  Epicoro  et  Epicureis.    Hi 


namque  voluerunt  novos  soles  quoti* 
die  oriri,  et  extingui.  Cleomedes  lib. 
II.  cap.  1.  Neqne,  nttestatur  Servins 
in  I.  Oeorg.  Virg.  dixemnt  ire  solem 
per  alterum  hemisphserium :  «ed  sem- 
per  ab .  ortu  fieri  orbem  soiis ;  aut 
saltem  nova  solis  lumina  acoendi,  at- 
que  veteris  solis  reparationem  fieri. 
Qttod  quidem  fieri  posse  variis  con- 
firraat  exemplis,  qns  jam  sigillatim 
expendemus.  Vemra,  ut  sspe  jam 
roonui,  nihil  certi  decrevit  Epicuras 
in  hisce  rebus  difficilioribns. 

Matulta\  Cicero  de  Nat.  Deor. 
III. '  Ino  Dea  dicitur,  qnsB  Leacothea 
a  Oraecis,  a  nobis  Matnta  dicitnr, 
cum  sit  Caduci  filia ;'  i.  e.  Anrora. 

662  Qiiod  genuM']  Qnale,  cnjtis- 
modi,  enjos  generis,  &c.  Sic  passim 
loqnitor. 

/dtfts  fliioiitt6iis]  In  Ida,  qni  mons 
eat  omniom,  qoi  sont  ad  Hellespon- 
tom,  altissimos,  inqoit  Diedoros. 
'Qoanqoam  latns  ejos  tantnm  oeci- 
dentale  respicit  ad  Hellespo|itam : 
orientale  ad  Mysos  declinat,  ex  qoo 
parte  aqu»  multae  defluunt :  septem- 
trionale  pertinet  ab  angottiis  Abydi 


DB  RBRUM   NATURA   LIB.  V. 


689 


Disparsos  igneis  orienti  Inmine  cemi ; 

Inde  coire  globnm  quasi  in  unnm,  et  confacere  orbem. 

Nec  tamen  illud  in  hiis  rebns  mirabile  debet  665 

'Esse,  qnod  ha3c  ignis  tam  certo  tempore  possint 
Semina  conflnere,  et  solis  reparare  nitorem. 
Mnlta  videmas  enim,  certo  quae  tempore  fiunt 
Omnibns  in  lebus ;  florescnnt  tempore  certo 
Arbusta,  et  certo  dimittant  tempore  florem :  670 

Nec  minus  in  certo  denteis  cadere  inperat  aetas 


^nmte  Inm  «olis.  Dewi§  cemctmn  veUiii  t»  wnm  ^emerwKMM^  et  ejkere  globum, 
Neque  iamem  ittud  debet  viden  admirabiU  in  ietie  rebue^  nempe  quod  ha  atomt 
ignimm  fmemU  eoneurrere  in  unnm  iam  certo  iempere^  ei  refieere  eplendorem  «o- 
He,  Namque  eemimu»  multae  ree^  qua  fiunt  etato  tempore  in  cunetie  rebue : 
T.  g.  urboree  fierent  etato  anni  tempore^  et  etato  iempore  depommt  VMmfierem, 
JBtas  non  minus  Jubet  dentee  deddere  nobis  tn  etato  (CMpore,  impubeeeentem 


^^^■^^^^^^^^^ 


B.  1.— 664  Gefnfi/eie\.  ed.  Th.  Ra.  conficier  Hns.  B.  l.— 666  peeeitY.  ed.  Tb. 
Ra.  Vind.  Mas.  B.  8.  poeeet  Mns.  B.  2. — 069  In  V.  ed.  Tb.  Ra.  desnnt  omnet 
▼oceslnter  Jforefcioif  nujnsce  verflns  et  ^^Dore  ▼enientis.— 670  dein  mittunt 
Voss.  Buurg.— 671  incerio  P.  Cant.  Ferr.  Ala.  £t  qu»  seqnuntor  minuM  usqne 

NOTiE 


ad  Aapom  et  Ciiycennm  agniroy  et 
ad  Propontidera.  Prster,  ad  Mele 
testimoninm  de  modo  ct  fignra  qoi* 
bns  sol  oritur  iis  qui  orientem  illnm 
cemnnt  ex  alto  monte  Ida,  placet  et 
Diodorl  yerba  referre,  qnn  tont  lib. 
XTiT.  '  Res  singnlaris  et  admlranda 
bnic  Idae  monti  accidit.  Nam  circa 
ortnm  Caniculae  tanta  aeris  circum- 
fmi  in  vertice  montis  tranquillitas 
est,  nt  ▼entomm  flatni  Tertez  snper- 
emiueat;  et,  nocte  adbnc  existeote, 
exoriri  sol  videatur,  non  figura  circn- 
lari  toraatns,  sed  flamma  bacillac 
dispersa :  adeo  nt  plures  ignea  vide- 
aatur  ikiitorem  contingere,  qui  qni- 
dem  paulo  post  in  unam  cogantor 
magnitndinera,  donec  spatiom  fiat 
qnasi  plethri  tergemini ;  ac,  tnm  de- 
mnm  die  apparente,  apparens  com* 
pleta  solis  magnitndo  solitam  diei 
Incem  exbibeat.' 
663  Onenii  fointne]  Of  iente  Sole. 


665  Nec  tamen  iUud  in  Aait,  4^.]  HU 
18.  vss.  posterioribus  confirmat  variia 
exemplis  rem  ita  se  babere  posse,  nt 
congregatis  igniom  seminibns  soles 
riios  atque  alios  semper  splendere 
ac  regenerari  dicamus.  SIc  enim,  in- 
quit,  certis  ac  statis  anni  temporibns, 
I.  arbores  florent  et  deflorent :  ii.  tic 
certo  aetatis  tempore  dentes  bomini- 
bus  crescnnt  et  decidnnt:  iii.  sic 
certis  aetatis  annis  impnbes  bomo 
pubescit,  et  puber  demittit  barbam : 
IV.  sic  certls  in  anni  partibns  fiunt 
fnlmina,  nix,  imbret,  nobila,  ventl. 
Scilicet  quia  natnr»  seqnitur  semper 
eum  ordinem,  quem  res  babnerant  a 
primo  suo  exortu. 

667  Semina']  Atomi,  corpnscnla. 

670  CHmittunt  IDemittunt^  Bene ; 
i.  e.  deponunt.  Lamb.  dimittuni, 

671  Inperat']  Sic  i.  170.  et  teqq. 
hsec  eadem  fere  protecntus  ett  omr 
n&a. 


040  T.  LUORBTJI  GARI 

Tempore,  ct  inpubem  molli  pobescere  veste, 
£t  pariter  mollem  malis  demitteie  barbam. 
Fulmina  postremo,  nix,  imbies,  nubila,  yentei, 
NoD  nimis  inoertis  fiunt  in  partibiia  anni,  075 

Namqne,  ubi  sic  fuenint  canssanim  exordia  prima, 
Atqoe  ita  res  mundi  cecidere  ab  origine  prima» 
ConsequifiB  quodqne  est  jam  remm  ex  ordine  oerto. 
Crescere  itemque  dies  licet,  et  tabesoere  nocteis, 

pnernm  vettiri  ienui  lanugntey  et  dmiiUer  obradere  temtem  barimm  e  gemt. 
Deniqiu  fiUmimaj  niXf  plHVUB,  nMbe$j  oenH,  tton  fimnt  Htmtinii  in  imeertie  jmt* 
iUm»  flimt.  Etenim  nrm  primnm  pnma  iniiiei  emmrwm  Ua  ae  kabere  eegpe^ 
rtmt^  (t  «tcfff  ree  mundi  evenenni  a  primio  sno  exorin,  naiwrm  remm  eemeetda  eti 
poeteaeertmn  erdinem.  DatumeetetutmdieiaMgeref  et  noete»  Umgneeeere;  etdin 


ad  incertis  in  Tt.  675.  desnnt  Mns.  B.  l.~67S  dhnUtere  P.  Vind.  V.  ed.  Mnt. 
B.  1.  3.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.^674  PlnmtRa  V.  ed.  Mus.  B.  8.  Cant.— 675 
iVon  mtm»  incertie  Gryph.  P.  V.  marg.  1.  O.  Non  minu»  htec  certiM  Fab.— 676 
Rejiciunt  Lamb.  et  Fab.  iVomftie  uti  eanxenaU  Creech.  fueruU  P.  Mus.  B.  a. 
Ald.  Gi7ph.  marg.  Ba«.  mnrg,  fuerant  O. — 677  Nom^e  Fab.  Lamb.  Oasaend. 
mti  MuB.  a.  2.  S.  et  edd.  Tulg. — 678  Coiiaef vue  Voss.  vet.  et  L.  B.  Gronov. 
Coneeque  Vind.  CcneequaV.  ed.  Th.  Ra.  ConMfttt^Mr  P.  Mns.  B.  l.  Ferr.  Ald. 
Ccnsequere  Bodl.  Mus.  B.  8.  Ccneeqnetur  Mus.  B.  8.  quodque  ett  P.  Gryph. 
marg.  Bas.  marg.  9110911«,  sine  e»ty  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mnt. 
B.  1.  2.  3.  Ferr.  Coneequa  natura  edd.  Tulg. — 679  licet  deest  V.  ed.  Th.  Ra. 

NOT^ 

672  Veetel  Lanugine.   Sicvt.8L6.  24.  vss.  varias  ttem  refert  cansas  in- 

et887.  Undeinvestes,  i.e.  impnbercsy  cremcnti  et  decrementi  dierum   ac 

Nonins.     Sic  Virg.  JEn.  viii.  669.  noctinm  alternatim :  i.  causa  ex  ccelo 

'  Anrea  canaries  oliis,  atqne  anrea  dncitur,  quas  sane  germana  est  ratio. 

Testis.'    Hoc  est,  lanugo,  barba.  Itaque  docet  diea  ac  noctcs  crescere 

676  Non  mmtj  ineerti»^  4po.]  Bene  ;  et  decrescere  alternis  perpetao  certis 

aiii,  iioii  mtmts  ta  certi»,  ifc.    Nod  anni  partibns,  pnta  hyeme  et  sestate, 

male.    Quo  vero  anni  stato  tempore,  propter    obliquam    sodiad   aitnm, 

aut  saltem  frequentins  fiant,  docebit  qnem  sol  decurrit  perlustnms  terras 

VI.  t66.  et  seqq.  de  fulmine:  infra  snbter  et  snperne.     Oritur  itaque 

jam  vs.  745.  de  nive,  et  alibi   de  diemm  ac  noctinm  inaeqnalitaa  ex 

Aliis,  obliquo  sphaersB  aito.    Unde  lit  ut, 

676^mR9ttf,ti6t,4pc.]Hunc  versnm  qni   continno  frunntur  apqninoctio, 

non  Lucretianum  sed  spurinm  censet  nempe  qui  sub  aequatore  degnnt,  iisi 

Lambinus.    Quanquam  non  aiienns  utpote  sphaeram  rectam  habentibus, 

omnino  videtnr.  nuUa  sit  unqnam  dierum  ac  noctium 

Fttfnm<]  Pennltlma  corripitur.  Sic  inaequalitas,  sed  aequaiitas  continua. 

alibi  <  occidenint,'  &c.  Qui  vero  versns  altemtrum  poiuro  de* 

678  Ccneeqwm  [Coitseftui]  Conse-  gunt,  iis  longiores  ant  breviores  sont 
<)uens.  dies  ac  noctes,  quo  longius  aut  pro- 

679  Creecere  Uemque  dies,  ^c.]  His  piua  accedunt  ad  polnm ;  aestivaque 


DB   RBRUM    NATURA   LIB.   V. 

£t  miaui  luces,  qaom  ttamaai  augmBa  aoctea ; 
Aut»  quia  sol  iden,  sub  tenraa  atque  aa|ieisie, 
Inparibus  cunreDS  amlractibua»  setberis  ovas 
Partit,  et  in  parteis  non  9dqfmB  dividit  effben,; 
Ety  quod  ab  altemtra  detmx it  parle»  repeott* 
Ejus  in  advorsa  tanto  plus  parte,  relatos ; 


641 
«80 


665 


d€cre$eer€^  enm  noctes  tueipiaut  augmentumf  vel  eo  quod  idem  §ol,  pefewrren»  regia» 
nte  eetkerie  ituequalibue  JUxSbm»  eubter  terra»  etsupra,  dividii  et  partitur  globum 
mumdi  iu  dua»  fforte»  imaquaU» :  et,  quod  a^fert  ab  aUtruira  parbBf  reddit  iUnil  m 
parte  oppoeita,  qu»  magi»  revectu»  eit  ad  eaoi,  donee  pertigerit  ad  iUud  »idu»  eeeli^ 


^^^■^^^^0»»^^ 


erebesoer»  Mm,  B.  1. — 680  DeestV.  ed.  Th.  Ra.  conaumant  Vosa.  L.  B.  eum 
MMtmC  BIu».  19.  %  agmim  Miis.  B.  I .  Ferr.  noctis  Mus.  B.  2.  nocte»  augmina 
Mjmm^  F.  AM. — 68§  ik  parUm»  P.  Ald.  Imparibus  reponit  P.  ia  not.  peragen» 

u— 684'  ditraetu»  Mus.  B.  2.-686  Domcum  Lamb.  et  alii.— 

NOT^ 


dienmi  ant  aoolitt^  loagitiidiae  hgfft» 
BAlem  kwovilaloni  eompeosant.   Qni 
i^evo  rnot  iq  sphaMra  raaidme  ofoliqua, 
hoc  est,  snb  altemtro  polo,  ii  sex 
menses  Incis  continufle  et  vicissim  to- 
tiflem  Boetivae  nmbne  obttnent ;  ral* 
nimqne  mn  fit  id,  qnod  ait  Plinias 
!▼.  12.  Ipso»  ^sereFe  matntims,  raeri- 
dle  metere,  occidente  sole  foetos  ar- 
bomm  decerpere,  noetibns  in  speciis 
Gondi/  &€.  Sed  de  his  eonsnle  anno- 
tiitiooos  Doetraa  in  lib.  i.  Mnnitii  a 
Tt.  561.  ad  V8.  682v    Hiec  igitnr  i. 
causa  vera  et  germama  est.  ii.  cansa 
ignobAior  est :  qnast  aeris  crassitndo 
miyor  ant  miuor  efficeret  nt  tardins 
ant  citins  sol  terris  exoriretur.  iii. 
caatfiy  qnm  inflrma  est;  qnasi  ideo 
dles  ant  noctes  longiores  sint  ant  bre- 
viores,  qoia  citius  ac  tardius  alterna- 
tlm  conflnnnt  semina  Incis  ad  repa- 
ittBdom  solis  nitorem.    Hoc  tamen 
videtur  annotare  Poeta,  dum  faano 
lertiam  sabiiectit  causam,  quod  et 
vnlgus  annotare  solet:  nempe  non 
nnina  diei  aut  noctis,  sed  et  Auror», 
it  vespertiiii  crepnscnli  moram  ac 
brevitatero.  Namque  duratio  quoque 
AurovflB,  qnamvespertioi  crepns- 


cnli  in  sphsra  obHqna  est  inspqualis 
per  annum:  prdixior  quippc  per 
«statem,  contractior  vero  per  hye- 
mem,  (nisi  quod  non,  nt  crepnscnlnm 
vespertinnm  longissimum  est  snb 
vstivnm  solstitium,  ita  et  brevissi- 
mnm  sitsub  brnmam;  cnm  brevissi« 
mum  potins  nonnihil  sit  ante  veraum 
et  post  antnmnalenqninoctium,)  qna- 
teniis  cum  crepuscnlnm  ant  mane  in- 
cipiat  ant  vespere  desinat,  quando 
sol  est  infra  horizontem  octodecim 
gradibns  secnndum  perpendicnlum 
acceptis ;  arcus  circuitionum  solis, 
qni  cumiiUs  gradibos  ant  mane  ascen- 
dit,  aut  vespere  descendit,  sunt  pro- 
lixiores  per  estatem,  et  contractiore» 
per  hyemem.  Adde  quod  h»c  inae^ 
qualitas  tanto  major  sit,  qoanto  ma* 
gis  ab  sqnatore  reccditur.  Sed  lon- 
gius  esset  bsec  prosequi. 

Tabeecere]  Minui :  vs.  680.  Sic  ii. 
1170. 

680  Luce»]  Dies :  vs.  670.  Sic  locu- 
tns  esl  II.  180. 

682  Amfractibu^^YiUf  flexibu8,cur« 
sibus  sinnosis. 

683  Orbem]  Totuni  mundnroy  coeli 
et  terrae  globum. 


Dekph,  et  Var»  Cla», 


Lucret. 


2  S 


«43 


T.   LUCRBTII   CARI 


Donec  ad  id  signnm  coeli  pervenit,  nbi  anni 
Nodas  noctnrnas  exceqaat  lacibas  umbras : 
(Nam  medio  cursa  flatas  Aqailonis,  et  Aastri, 
Distinet  aeqaato  coelum  discrimine  metas, 
Propter  signiferi  positaram  totias  orbis> 
Annaa  sol  in  qao  contandit  tempora  serpens^ 
Obliqao  terras,  et  coelam^  lamine  lastrans ; 
Ut  ratio  declarat  eoram^  qai  loca  coeli 
Omnia,  dispositis  signis  omata,  notarunt:) 


690 


tn  quo  qwui  einguhtm  anni  reddU  tenehra»  noeti»  aquale$  diebut,  iVcmfiie  i»  wudio 
cwrmflalhu  aquilonit  et  auetri,  ccgtum  tenet  terminot  cam  «equaU  disparitaU,  ob  »' 
tum  totiu»  circuU  eigntferi,  in  quo  eol  repens  conterit  tempora  aiuiaca,  perbutrane 
obtiqua  tuce  catwn  ac  terras :  veluti  ratio  iUnrumj  qui  tignaoerunt^mnee  parias  ceeU 
decoratoB  ftuis  sideribuB  rite  ordinatis,  ostendit,     Vely  quod  aJir  densior  est  in  certis 


687  Ahnis  P.  Oryph.  marg.  Ald.  MaXusY.  ed.  Th.  Ra.  Bodl.  Modu»  Ferr.  V. 
marg.  1.  extgquant  P.  Orypb.  marg.  et  aquai  Vots.  vet. — 689  Destinet  Voss 
vet.  O.  IMUis.  B.  1.  2.  Delph.  DistruU  Bodl.  metans  Ferr.  mtfthram  P.  in  BOt- 
—691  iniquo  Ferr.  V.  ed.  Hi.  Ra.  contudit  Vind.  Voss.  vet,  et  L.  B.  Cant. 

NOTiE 


686  bonec  [Donicum']  Donec.  Sic 
II.  1114.  et  infra  vss.  706.  875.  His 
aiitem  9.  vss.  seqq.  prteclaram  et  ele- 
gantem  institnit  aequinoctii  descrip- 
tionem.  Dnptex  est  signum,  in  quo 
aequlnoctinm  contingit,  Aries  et  Li- 
bra,  in  cujus  utriusqne  initio  mntna 
fit  a^quatoris  et  xodiaci  intersectio. 
Oua  in  intersectione  sol  constitntns 
dies  noctibns  et  noctes  diebns  pariter 
aeqnales  reddit.  Qnod  qoidem  semel 
continglt  circa  22.  diem  mensis  Mar- 
tii,  et  iterum  circa  24.  diem  mensis 
Septembris. 

Anni  Nodus']  Nodnm  anni  vocat 
illam  zodiaci  et  aeqnatoris  intersectio- 
nem. 

688  Medio  cvrsu  flatus^  ^c.]  Snpp. 
in  :  li.  e.  ioteraqnilonem  et  austrum, 
seu  inter  solAtitinm  aestivum,  et  bru- 
mam  ;  nenipe  in  aequatore,  in  quo  sol 
cnrrens  quasi  medins  lucet  inter  sol> 
stitium  et  brumamyseulnteraustrum 
et  aqnilonem,  qui  venti  snnt,  hic  a 
septemtrionci  ille  a  roeridie  flans,  et 


quos  vulgo  accipinnt  poetae  pro  sep* 
temtrionalibns  et  anstralibus  partiboa, 
sen  pro  aeptemtrionali  et  merfdionall 
polo. 

689  Metas']  Nempe  tropicum  Can» 
cri  et  tropicum  Capricomiyqnaesunt 
duae  metae,  ad  quas  sol  accorrit,  sed 
quas  non  praetergreditnr.  In  tropico 
Cancri  fit  solstitinm  hyemale.  Ad 
has  antem  metas  cnm  sol  pervenit, 
iter  sunm  flectit. 

690  Signiferi]  Zodiaci,  in  quo  coo- 
tinenturduodecim  signa,  qnae  gol  ain- 
gulis  annis  decorrit ;  et  qoae  boc  dia- 
tich.  continentur:  'Sunt  Aries,  Tan- 
rnsy  Oemini,  Cancer,  Leo,  Virgo, 
Libraque,  Scorpius,  Arcitenens,  Ca- 
per,  Amphora,  Pisces.' 

691  Contundit]  Conterit,  coniomit. 
Sic  vs.  618. 

693  Eortffn,  qui^  ifc^l  H.  e.  Astro- 
logorom,  et  eorum  qni  scripsernDt 
phaenoinena. 

694  DisposUissignis]  Nempe  in  aoa 
nomina,  in  snas  formas^  in  suas  sedes. 


DB  RBRUM   NATURA   LIB.   V. 


648 


Aut,  qnia  crassior  est  certis  in  partibns  aer,  695 

Snb  terris  ideo  tremalam  jabar  baesitat  igni, 
Nec  penetrare  potest  facile,  atqae  emergere  ad  ortas ; 
Propterea^  noctes  hibemo  tempore  long» 
Cessant,  dam  veniat  radiatam  insigoe  diei: 
Aat  etiam,  qoia  sic  altemis  partibas  anni  700 

Tardins,  et  citias,  consaenmt  conflaere  igoes ; 
Qaei  faciunt  solem  certa  desurgere  parte. 
Lana  potest,  soUs  Tadiis  percussa^  nitere ; 

partUms^  ideirco  lumen  trepidan$  pmmw  diarnaB  lutrtt  tubtfr  terra§:  neqme  pot- 
ett  permeare  eommodey  et  ateurgere  ad  exartum,  Ideo  noctee  rettant  Umget  kyemaU 
tempore,  donee  lumen  mieant  diei  oriaiur,  Vel  etiam  eo  quod  ignet  toliti  tunt  al- 
iermt  partibut  ami  eontenire  velociut  et  lentiut^  quifoieiant  oriri  tolem  de  eertu 
parte  eceli.    Luna  icta  lamine  toUt  potett  tueeref  et  in  diet  exhibere  nobit  hieem 


etntundUur  V.  ed.  Th.  Ra.— 606  igni  P.  V.  ed.  ignit  rellqai.^07  utque  Mns. 
B.  1.  nee  Ma«.  B.  2.  mergere  Vind.  Mus.  B.  2.  emerge  V.  ed.  Th.  Ra.  injungere 
Mo*.  B.  S.— 600  venU  Miia.  B.  2.  8 — 700  quia  etiam  Cant.  tit  pro  tic  Mns.  B. 
8.— 702  faeiant  P.  V.  ed.  deturgere  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  P.  Bodl.  Mas. 
B.  1. 2.  8.  Cant.  de  turgere  valg.  Deinde  in  libris  omnlbos  pneter  Bodl. 
Vo««.  vet.  et  L.  B.  Mus.  B.  1.  venit  vs.  718.— 703  perculta  P.  Vind.  V.  ed. 

NOT/E 


606  Autj  quia  erattior  ett,  tfc.1  His  6. 
vfs.  cootinetur  ii.  caasa,  seu  ratio  in- 
crementi  et  decrementi  diernm  ac 
noctiom,  de  qua  sopra  jam  vs.  670. 

DOL 

IW6  Ignilignu']  Lncis,  Inminis,  diei, 
aot  solis. 

607  Ad  ortut"]  Ad  nascenddm,  ad 
ezoriendnm. 

700  Aut  etiamf  ^.]  His  8.  vss.  con- 
tinetar  iii»  ratio,  de  qoa  nos  iiem  sn- 
pra  vs.  670.  not. 

701  Ignet']  Vel  potias,  Semina  ig- 
sinm,  nt  ait  supra  vss.  60.  667. 

702  Certa  deturgere  [tf«  turgere'] 
parte]  Anastrophe ;  pro,  *  de  certa 
parte  snrgere.' 

703  Luna  potett,  toUt,  Sfc.]  His  47. 
vss.  seqq.  qoaerit  jam  de  lansB  Inmine. 
Kimimm,  qoi  fiat,  ot  in  tot  ac  tam 
varias  formas  Inna  se  vertat,  ut  modo 
plena,  modo  dimidiata,  modo  bicor- 
als,  modo  tandem  nolla  appareat. 


Cajofl  rei  varias  caosas  sigillatim  eno* 
cleat  jam  Lucretius.  Itaqoe  his  11. 
vss.  prioribns  i.  proponit  sententiam 
vulgo  receptam,  et  probabiliorem ; 
nempe  Innara  mntoari  suum  Inmen  a 
sole.  Cnm  enim  lona  sit  globosa,  et 
qoaii  pilsB  formam  imitetur,  qaas  tota 
per  se  csRca  sit  et  lomine  cassa ;  fa- 
cile  potest  explicari  varios  ac  maltl« 
plex  ilUos  voltasy  si  ponamns  iUam 
soom  accipere  Inmen  a  sole.  Qno 
enim  longios  recedit  a  sole,  eo  pleni- 
ori  corpore  lomen  excipit  et  exbibet, 
donee  tandem  oppoiita  soli  plena  lo- 
ceat.  Qoo  vero  propios  accedit  ad 
solem,  eo  minori  sni  disci  parte  lo- 
men  remittit  ad  nos,  donec  nolla  soi 
parte  inferiori  illominata  fogiat  ocv* 
los  nostros.  Cnm  enim  infra  solem 
volvator,  si  recte  sub  eoro  jaeeat» 
sane  sui  tantom  soperiori  parte  illa- 
minatur,  inferiori  vero,  privatnr  lo- 
mine;  quo  fit,  ot  InmeQ  ad  nos-noi^ 


644  T.  LycB^Tii  eAM 

Inque  dies  maJQS  liuneii  eoftTOiiere  «01110 
Ad  speciem,  quantaa  aidfta  secedit  ab  orbe,  70& 

Donec  evm  QOiitra  pleno  bene  lamioe  fabU, 
Atque  oriens  obitoa  c^iw  sopei  edlta  Tidit : 
Inde  minutatim  retro  ^|«asi  coadere  lumea 
Debet  item^  quanto  propiua  jam  soUfi  ad  ignem 
Labitur  ex  alia  aignonun  paxte  pei  oibem :  710 

Ut  facinnt,  lunam  i|iiei  6Bgqnt  esse  pilai 
Consimilem,  cursQsqne  ¥iam  adi  sole  teneve : 
Propterea  fit,  utei  videantur  dicere  verum. 
Est  etiam  qua  r e  proprio  cum  kimine  possit 


laam  ad  oipeeiumy  quoMtum  recfdii  a  gkho  tolif ,  demee  Uce  hemt  fUma  eptendmi  e 
regieme  illiie  ;  et  exoneae  elata  eMhUme  aepexit  oeeatm^iUime.  Faetea  debet  «um* 
liier  vehUi  abecondere  relroreum  pedetentim  hicem  suain,  quo  propimquiue  dekdntur 
adJUmmam  eolief  per  cireutum  eiderum  ex  aUera  partet  qnae  deprimitur,  eieui 
pemmt  ii,  qui  opemmtw  Umam  eeee  mmiUau  pike^  et  tra  iter  «u  moiue  euUer  eoiem» 
ideo  fit^  ut  ii  wdeontmT  tequi  ueritatem^  Poteet  quoque  Jieffi^  ut  quneA  drmimagi 


Vosft.L.  B.  O.  MnB.  B.  1.  &  8.  Feriw  lli.  Ra.  AM.  Nard.  Bai.— 704  m^P. 
moftf  reliqni  «et.  magie  ei  O.  Miu.  B.  1.  Oryph.  Nard.  Verr.  wmgie  hoe  V. 
marg.  1.-705  ore  V.  ed.  Th.  Ra.— 700  Donec  P.  Vind.  V.  ed.  O.  Mos.  B.  1. 
2.  S.  Cant.  Donicum  edd.  viilg.  cum  pro  eum  P.  V.  ed.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald. 
—707  eupereiita  Gif.  Par.  Delph.— 709  Debeat  it  P.  in  not.  ^icimdo  O.  proprtat 
V.  ed.  Th.  Ra.  tam  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  O.  Mat.  B.  1.  9.  8.  Cant.— 710  /»- 
ialniur  Vind.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  £»  in  P.  vst.  714. 715.  hnnc  tb.  sequaBtar. 
•^712  imere  Voss.  vet.  sed  meare  m  maag.— 714  fnd  re  omo.  vet.  esempL 

NOTiE 

remittat,  nec  ceBnatnr  a  aobis.    Sio  106  Couden  hoM»]  AhscoDdeoe  ki. 

fere  omnes  censeDt  roathemathici :  sic  men,  ohscnrari.  Cum  enim  plesa  foaft 

poeta  omnesy  aed  inpnunis  Manil.  u»  hiiia,  innc  retio  cedit  sobtef  teraas 

IM»  *  Tn  qaoqne  fitatersia  reildia  sic*  ad  solem,  et  ad  illam  acoedit.    Qiia 

oribus  ora,  Atqne  itemm  ex  iisdem  fit,  ul  minutatim  decrescal,  doQec 

mpetis ;  qoantamqMe  reliqui t,  A  at  de-  eam.eo  coiy uncta  non  appOMat  nobis. 

dit  ilie,  refors ;  el  sidos  sidera  con-  710  Ex  aiia  eignorum  parte']  Nimi- 

ttDt.'  ram  ex  ea  parte  c(rU,  quas  sab  terris 

Psroissa]  Icta  Uice  solis.    Sio  u.  latet. 

190. 807.  et  sopra  vs.  606.  Psrer^sm]  Perdrealuttsaam.  Vrl, 

706  Denee  [Donicimi]  Donec,  va.  6S6.  per  maDdam«  h.  e.  pet  cmkun  ac  snb- 
£iissMitfra]  Adversns  solem;  e  re*  ter  terram. 

gione  solis ;  opposita  soli.  714  Eet  etiam  qua  tw»  ifeJ]  His  16. 

707  OriciM]  Dum  oritnr,  ac  surgit     vss.  seqq.  ii.    praponit   sentontiam 
^t  otientali  parte.  eoram,  qui  non  alieno,  sed  nativo  et 

Olntue  ^ue]  Occasum  solis.  proprio  lumine  lucere  Innaro  paiant. 

Super  edita]  Sopra  tecras  ja^jatt    Veram  ii  non  conveninDt  in  ex|diaui« 

olai^  dii:  nariii  huuD  foraufl^  qnaa  lefiwl 


DE   RlSRtJM  NATURA   Llfi.   V. 

Volvier,  et  Tarias  spledddris  redd^re  fortnas. 
Ck>rpas  enim  licet  esse  alind,  qnoA  fet^r,  et  una 
Labitur,  omnimodts  obecnrsafi^  obficiensque ; 
Nec  potis  est  oemi,  quiacassnM  temine  fettar. 
Vorsarique  pole^,  globtts  ut,  si  forte,  piiai, 
Dimidia  ex  parti  candenti  lumine  tinctas ; 
Vorsandoque  glob«ta  Tariairteis  edei^  formas. 
Deniqne,  eam  paitctti,  qtt»q«iomque  est  ignibms  at»cta, 
Ad  speciem  Tortit  nobis,  oculosqne  patenteis : 
lode  minatatim  retro  contorquet,  et  aufert. 


645 
715 


720 


itiffBj^  ikMbf^e-metmfigmu  ^Mifiift.    Otftpm  mhm  mHnd  p&Ust  im», 

qnodnequeai  qmaprioaium  iMce  movdtur,  Glolnu  quoquM  lun«  paieH  vertij  v«l- 
uU  tifofrUu9€j  ghiui  esset  similis  ptla  petfuguB  nivea  iuee  ex  dimidia  soi  parte  ; 
ff  «MMfiaiid»  tftlem  pUam  reddtre  dioermu  upetue  liioii  ac  forni».  ToMdem  ex- 
kibel  uabU  ad  UBpaetwm  et  ad  acuha  aperiae  eam  sni  partem^qua  ditata  eetflammi» 
4acis :  demde  pedeteutim  retroreum  eeunertit,  et  eubduoit  nobis  partem  lucidam 


?uoqueuHedd,  vnlg.-^ls  epltudoreV.  ed.— 719  «1  eit  Donta,  ad  CatnlL— 
20  parii  BodU  Mus.  B.  1. 8.  «t  edd.  yulg.  parU  it  P.  itt  nol.  cadenti  Ferr.  V. 
ed.  Th.  Ra.  Caiit.— 9^1  varianH  eedereformaeX.  ed.  Hi.  Ra.  vatianti  ud 
reformans  O.  Mus.  B.  1.--722  Denique  P.  Tind.  T.  ed.  Bodl.  O.  Mu».  B.  1. 
2.  9.  Cant.  Ferr.  Tli.  Ha.  Ald.  Donicum  edd.  vnlg.>-724  ttiorquH  CBofer  Mitt. 

KOTJE 


Bobis.ltaqne1iis  5.  vss.  prioribns  pro- 
ponit  Anaxtmandri  sententiam.  Is 
enim  volnit  qnidem  Innam  propria  In- 
cere  lace,  sed  interdnm  certts  tem- 
poribns  ac  motibns  corpus  aliqnod 
opacum  Innse  corpori  Incido  qnasi 
opercnlnm  obdnci,  ac  ▼icissim  sub- 
dttci;  qna  ratione  varius  ac  multiptex 
lunae  vultus  bene  concipiatur  et  tx- 
pUcetur. 

Est  eiiam']  H.  6.  Fieri  potest.  Sic 
V9.  603.  ct  alibi  paAsim. 

715  VoMer'\  Poetice,  pro  volvi. 

719  Voreariqee  p&test,  ^-c.]  His  11. 
vss.  seqq.  alteratn  proponit  eornm 
senteDtiam,qni  Innam  qnoque  proprio 
Inmine  Incere  pntamnt,  sed  qni  cor- 
pns  lun»  globosnm  ac  In  pilee  modnm 
rormatnm  esse  votnernnt,  quod  me- 
dia  sni  parte  tingatnr  tamine,  altera 
vero  cttcnm  sil  et  tenebris  suffnsnm. 
Quo  t\y  nt  dtim  venatnr  ac  In  se  ver» 


tltur,  modo  ptetio  lominis  corpore, 
modo  dimidiato,  mcrdo  minimo,  modo 
Dullo  nobis  appareat.  Qnsi  senteii» 
tia  fult  Bero^i,  et  Babyloniorum  ad- 
versns  Chatdsfeos  Astronomlcos.  CHal- 
dsei  enim  cum  Gf«tis  cettsentielMmt 
lucete  lunani  tnmtfle  alieno,  ut  testa- 
tur  Drodortil  Slcuins  tib.  ii.  Babylctoff 
vero  volnenmt  lonam  Mia  Ince  Inccre, 
s6d  media  tantum  sui  globi  parte  hi- 
cidam  esse.  Itaqne  qttamvis  Lncrew 
tins  post  Epicntrmi  prlnrem  senteii- 
tiam  pTobabitinrem  crediderit,  poste- 
riorem  tamen  non  damnat: '  Prohide, 
qnasi  fieri  n«qneat,  qnod  pngiiat  ntekr- 
que ;  Ant  minns  boc  Hlo  sit,  cnr  am- 
piectier  ansis?*  Sic  Epicnms  apnd 
Laert.  lib.  X.  ait :  *  Qnamvis  nnns 
modus  videatur  arridere  pre  cetferis, 
lion  esse  tamen  cet^ros  illice  dam- 
nandos,  si  apparentia  consenserint.' 


646 


T«   LUGRBTII  CARl 


Laciferam  partem  glomeraminis  atque  pilai :  725 

TJt  Babylonica  Chaldsenm  doctrinay  refatans 
Astrologorum  artem,  contra  conyincere  tendit: 
Proinde,  quasi  id  fieri  nequeat,  quod  pugnat  aterqae ; 
Aut  minus  hocc'  illo  sit  qnur  amplectier  ausis* 

Deniqae,  qnur  neqneat  semper  nova  luna  creari,         730 
Ordine  formaram  certo,  certisque  figuris, 
Inque  dies  privos  aborisci  quseque  creata, 

gloH  et  pi/tf ;  veluii  aeientia  Babyhniea  Ckdldaenmf  rtfdknt  eemteniuim  «lirMM- 
moruM  Ortecorum,  eonaiwr  evineere  adverene  illos.  Quaei  vere  id  non  poeeitJUri^ 
qued  uierque  eontauiU ;  «el  ratio  eii  aliqaa,  ewr  audea»  mtmtf  tequi  Jhoe,  quam 
tiUid?  Demum  quare  lum  noioa  nem  poetit  perpeiuo  gigni  eum  eerto  ac  ttato  or» 
dine  flgurarum  et  cnni  certie  /ormU?  ({unTequaque  forma  Innet  proereaia  dob 

B.  2.-726  HabUoniea  etddeum  Vind.  Babilonie  aduddeam  Ferr.  Tb.  Ra.  V.  ed. 
haifiioniead  ehaideam  Mns.  B.  2.  babilonie  ehaideam  Mut.  B.  8.  babiloniea  diai' 
deam  Cant.  CKaUiemm  O. — 728  id  omittitnr  edd.  YQlg.  nequeani  Ferr.  irfrtiifiie 
P.  Oryph.  marg.  V.  marff.  1.  Ald.— 729  iiieo  Vind.  Mnt.  B.  2.  2.  Cant.  V. 
mars.  1.  ilio  Voas.  L.  B.  lUud  Ferr.  O.  V.  marg.  2.  deett  V.  ed.  Hi.  Ra.  eie 
Vind.  O.  euram  pleetier  Mus.  B.  2.  8.  «nu  P.  corr.  tn  not — 782  primoe  O. 
Mnt.  B.  1.  2.  aftoruct  Voit.  vet.  et  L.  B.  Mnt.  B.  1. 2.  S.  Cant.  Gif.  L.  B.  Pan 
aboUeei  tnpertcr.  in  Vott.  vet.  aborieti  Bodl.  V.  ed.  Tli.  Ra.  aboieeci  P.  in  not. 
Oryph.  Nard.  Marr*  a6prtrt  P.  O.  Ferr.  Ald.  abeleecere  Vind.  et  edd.  vulg. — 

NOT^ 


726  Ut  BabyUmiea  Chaideeum,  4«.] 
Chaldeot  et  Babyloniot  Attrologi» 
fuitte  peritittimoi  tettantur  Diod. 
lib.  I.  de  divln.  Plin.  vii.  66.  et  alii 
compluret.  Unde  Manilint  i.  88. 
docet  Attrologiam  primnm  a  Piis 
datam  regibus  Babyloniomm  et  Chal- 
d»orum.  Deut  enim,  inquit,  *  Qui 
aua  ditpotuit  per  tempora,cognlta  ut 
ettent  Omnibut,  et  coeli  faciem,  coe- 
Inmque  tupemnm,  Naturteqne  dedit 
viret ;  te  qnte  ipta  reclutit,  Regalet 
animos  primum  dignata  movere,  Qui 
domuere  ferat  gentes  oriente  sub 
ipsoy  Quas  secat  Euphrates,  in  quat 
et  Nilns  innndat/  &c. 

Chaidauml  Chaldaeoruro.  Qoidam 
legnnt  Ckaldieam^  tupp.  artem.  Idem 
temper  sensos. 

7tl  AsiroiogoTuml  Snpp.  Chaldeo- 
runi. 

728  Uierque]  Alii|  a^vm^Ke,  h.  e. 


ntraqne  tententia,  ntnqne  ret. 

729  Ampieeti€r'\  Poetice,  pro  am- 
plecti. 

780  Deniquey  quwr  nequeat^  4*^.]  Hit 
20.  vss.  teqq.  iii.  proponit  tenten- 
tiam  Epicuri,  qni  putavit  lunam  qno- 
tidie  novam  creari  et  interire,  cnm 
certa  fignra  ac  forma:  qoemadmo- 
dnm  tolem  voloit  quotidie  extingiii 
ad  occasnm,  et  rnrsns  creari  ad  or- 
tom.  Qnasi  certo  tempore  Innte  vnl- 
tut  multiplez  variari  postif,  ticnt 
videmnt  certis  anni  temporibnt  mul- 
tat  ret  de  novo  gigni,  et  vicittim  io- 
terire.  Sic  enim  v.  g.  certo  et  invio- 
labili  tempore  sibi  subsequuntur  anni 
tempettatet  et  aetates.  Sic  ver  prte- 
cedit  eestatem :  aestas  aotnmnom : 
antumnus  hyemem :  hyems  vernam 
tempestatem,  &c. 

781  Fernuirum]  Varii  vultnt  et  at- 
pectus,  quem  nobit  ezhibet  Inna. 


DB   RERUH   NATURA   LIB.   V. 


647 


Atque  alia  illius  reparari  in  parte,  locoque; 
IKfficile  est  ratione  docere,  et  vincere  yerbis : 
Ordine  qnom  videas  tam  certo  multa  creari. 

It  Ver,  et  Venos ;  et^  Veris  praBnuncius,  ante 
Pennatus  graditur  Zephyrns,  vestigia  propter 
Flora  quibns  mater  praespargens  ante  viai 
Cnncta  coloribus  egregiis^  et  odoribus,  obplet : 
Inde  loci  sequitur  Calor  aridus^  et  comes  una 
Polverulenta  Ceres,  et  Etesia  flabra  Aquilonum. 


735 


740 


poMit  tii  ringmloB  dien  annHulari,  et  aUa  refiei  in  loco  et  in  pwrte  iUiu8  J  1109  e»i 
Jaeiie  aetendere  ra<iMi€,  et  evineere  dietis,  evan  presertiin  eema»  tot  res  gigni  eum 
tam  eerto  ordine.  Ver  progreditur  et  Venue  ;  et  Zepkyru»  alatusfertur  ttnte  qaasi 
pracureor  Veneri»  et  quidemprope  veetigia  illius  :  quibus  Ftora  paren»  conspergen» 
frim»  omne»  replet  eximii»  coUrUm»  et  odoribu»,  Postea  calor  »iccu»  »ub»equitur,  et 
»imd  Cere»  putcerea  comtlcrfitr,  et  Eteeii  flaiu»  AquUonum,    Deinde  autumnu»  «c* 


783  oHu»  pro  UUu»  Mns.  B.  2.  nparari  V.  ed.  Tb.  Ra.— 7S4  Jd  faeile  Fab. 
nUio  V.  ed.  Cant. — 785  videa»  deest  V.  ed.  Mu8.  B.  8.  po»»unt  pro  certo  Mui* 
B.  S.  euncta  ereari  0.-~736  Et  Mns.  B.  1.  Sic  P.  Ald.  Ic  V.  ed.  Th.  Ka.  arte 
Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra. — ^787  Pennatu»  vet.  exemp.  Pinnatu»  edd.  rec.  Z<»Ayr| 
Vind.  V.  ed.  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mns.  B.  2.  8.  Cant.  V.  marg.  1.  Ferr. 
Th.  Ra. — ^788  prtnpergen»  Vind.~741  PoUuerunt  aere»  Vind.  PoUuerunt  aeere» 
V.  ed.  O.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Pulverit  aeer  re»  Mns.  B.  2.  Pulverrent  acre» 
Muft.  B.  8.  Puherulenta  vnlg.  et  deest  Vind.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1.  2.  8.  Cant. 

NOT^ 


782  Aborieei  [aboleecere}  Lamb. 
bene.  Pareus,  oWifct,  antique  pro 
•boriri,  b.  e.  intcrire. 

786  Vemu]  Venus  qnippe  genera- 
tionis  Dea  comltatnr  vernnm  tempns. 
Qnod  pneclare  cecinit  Poeta  initio 
lib.  I.  nsque  ad  vs.  24. 

787  Zepkfru»']  Ventus  fluens  ab  oc- 
casu  vqninocttali  advenuB  Solanum 
ventum;  it«  dictua  quaai  vitam  ferens, 
qnod,  eo  flante,  cuncta  germinent.  Is 
antera  ventns  quasi  Veneri»  pnecnr- 
aor  0ngitnr,  qniaVenna  vemo  prae- 
aertim  gandet  tempore,  qno  potisAi- 
mnm  flat  Zephynis. 

788FiofaJ  Dea,  quam  Romaniflo- 
ribn»  praeesse  voloemnt. 

Viai  Cumeia]  Pro  vias  cunctas ;  nt 
alibi, '  Strmta  vianun :'  'clansa  domo* 
rnm/  Scc. 

740  Jmde  loei]  H.  e.  ab  illo  locojvel, 


ab  illo  tempore :  h.  e.  postea,  deinde. 
Sic  vs.  786. 

Calor  aridu»]  JEsU», 

741  C«r«i]  Qn»  fnigum  Dea  fingi- 
tur. 

£(esta  >la^ra]  Etesiae,  venti  sont, 
qniqnotannis  in  vigore  aestatis  per 
undecim  dies  potissimnm  perflant 
post  Caniculae  exortum.  Etesim 
dicti  quasi  annuif  a  voce  Greca  fhoSf 
annus.  Plin.  xxxyii.  ^.  et  Oell. 
II.  18.  Hos  Strabo  vocat  Subsolanos : 
aliiy  Favonios :  aiii,  Euros. 

Aquilonum]  Ventorum :  species  pro 
genere.  Vel  qnia  hi  venti  flant  inter 
septemtrionem  et  ortnm  solstitialem, 
nnde  Aquilo  flat,  a  quo  difierunt, 
quod  hic  toto  anni  tempore  ab  iit 
partibns  flat :  illi  vero  certis  tantom 
anni  temporibnsy  nempe  xstate. 


648  T.  LUCRBTIi  CAM 

Inde  AuctQmnus  ^dit,  gradMnr  Bimal  Eoiaft  Suan : 
Inde  alise  Tempestates,  Venteiqiie,  seqnQntur ; 
AMtonans  Volt«nm«  et  Ansler  folmine  pollens. 
Tandem  Brvma  mTeis  adfert,  ptgrumqne  rigorem  745 

Reddit ;  Hyems  seqnitor,  crepitaiM  ac  deritibfis  Algti. 
Quo  minus  est  miramy  si  certo  tempore  la&a 
Gignitur^  et  certo  deletar  tempore  rorsas ; 
Qnom  fieri  pMsint  tam  oerto  tempore  multa. 
Solis  item  qaaque  ibfiMtus^  loiifSdqae  lotebnffi,  750 


eedH :  et  una  cum  eo  Eviun  Evun  ineedii :  et  rimul  olttf  jwvecKa,  «i  uiuU 
quuHiur,  Y.  g.  aUUonau»  VuUumuM  ei  Au$ter,  quigeueraijiduttmu,  Vauiquu  hrmum 
aijnrUH  ntMS,  et  indueU  tardvm  frigue  i  et  kyem»  pererepausfreuiUu/nguri»  tuk* 
sequUur,  Quare  minus  eet  admirabUe^  «t  luua  creaiur  nova  eiaiu  itmpare  at  fii- 
eiuim  mmihUatur^  eiqmdem  adeo  muUa  re»  queani  creari  eerto  tempere^  (kterum 
eredeudum  e»t  tibi  deUquia  et  ebeeurUate»  »oli»  ae  luua  pom  etiam  fieri  propttr 


^^i»<»i»i^»>»^«»i^^ 


—749  Euiu»  deest  Mns.  B.  2.  euehiu»  FerT.  V«  ed.  Th.  Rn.  Viad.  O.  Mos.  B. 
1.  3.  euhffiu»  P.  Oryph.  euhiuu»  Crat.  Ewlhiu»  Bai.  muum  V.  ed.  Th.  Ra.  muum 
Ferr.  wiaHus.  B.  2.-744  aueerV,  ed.  Bodl.  Th.  Ra.  hauutur  F«rn  fukmeuV. 
ed.  Th.  Ke.  ftamiue  P.  ooig.  in  not.  peUen»  Moa.  B.  l, — ^746  iriwiaiiiiigi  V.  ed. 
Th.  Ra.^746  RedU  Vmd.  Mus.  B.  S.  ereditan»  Viiid.  V.  ed.  Th.  Ra.  Mos.  B. 
S.  Cant.  deest  Mus.  B.  1.  aoeeuiUm»  Vind.  Bedl.  O.  Mns.  B.  1.  2.  S.  Cant. 
Ferr.  Oryph.  Delph.  Nard.  Bas.  aeeeuHH  V.  ed.  Th.  Ra.  aigU  P.  AM.  Oryph. 
roarg.  Bas.  marg.  algi  Fcrr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Vind.  Bodl.  O.  Mns.  B.  1.  2.  S. 
Cant.  aigor  Oif.  Par.  algu»  vnlg.— 746  JSiguiiur  V.  ed.  Th.  Ra.— 749  Cim 
florerequeant  O.  P.  in  not.  Cant.  in  marg.  flere  po»»iut  V.  ed.  Mns.  B.  2.  S. 
Oant.  l^b.  Ra.  jflmpoisiia  Bodl.  Voss.  L..  B.  fiuere  potsiut  Mus.  B.  1.  V.  marg. 

NOT£ 

742  EkAu»  Eum']  BacehuSf  a  Toce  ftctH»»   ac   litboribns,  qnos  Ynlgo 

Baechantiom  whot    Sic  Ovid.  Met.  vocant  Eelipoe»,    Cnjas  rei  non  nni- 

IV.  15.    *  NycteHosqiie,  Elaleiis%ue  cam    reddit  cansmn :  neqne  onicae 

parensy-et  laoefaus,  et  Evan.'  causte  fidendnmy  ant  virigactis  rattont- 

744  FbdnmiM]  Ettronotns.    Tentoa  bos  asseBtiendttm  censet;  sed  scep- 

inter  Eurum  et  Notum  #am ;  •  Lati«  tice  dtspntandnm.    Vnlgo  enim  solis 

nis  dietns  VottnrMis,  tnqnlt  Jt.  OeU.  ecllpwis  fieri  «redltnr  ex  inteijectn 

II.  2t.  lonas  solem  Inter  et  noa:  cmn  enini 

JliMfer]  Ventns  inei*hlienidisy  qni  Ima  sit  opacnm  corpns  ae  caecnmy 

flare  solet  aotmnnali  tempore.  privat  nos  aolis   Inmlne.     Vemmy 

746  Brumal  Hyems.  qoidnl  etlam,  inqnit  LncretioB,  alind 

Bigorem']  Frigns.  opacum  corpus,  qnan  Iniiay  id  prae- 

746  Ae dent9hmAlgu{ue€euHbus a^Q  atare  qneat,  qnod  radiis  siAaribns  ob- 


Lamb.  non  male.    Parens,  ue  denti'  jiciatnr  ?  Vel  cor  ael  Ipse  neqneat  in- 

Im  algor.    Eat  antem  algor  vel  al*  terdnn  fongQesceref  4|naB  «ententia 

gns,frigus.  fhit  X«no|]iionis.  Iaibss  pariter  edip- 

750  SdU»  Uem  quoque,^,1  His  21.  sis  fieri  pntatnr  ex  interventn  terrm 

vss.jamdi8putatde8oiiset  Innss  de-  solem  iator  et  loiiom;  qnft  terra. 


DK   RfeRVM   NATCRA   LIB.  V.  649 

Ploribus  e  ciMsis  fieri  Ubi  pesse  pntatidain  est. 

Nam,  qaor  lima  qoeAt  teiraBi  secludere,  poscis, 

Lnminej  et  a  lenis  «Hntti  capvt  «bstraere  ei, 

Objiciens  cfiBCum  ndiis  avdentibiis  otbem ; 

Tempore  eodeM  aliiid  fitcwe  id  non  posse  pntetar         755 

Corpus^  qaod  oassum  ktbatar  lamine  semper  T 

Sol^  saos  «tiain  dimitteve  )aagaid«B  igneis 
Tempore  qoar  certo  neqaeat^  vecreaveqae  hunen^ 
Qaom  loca  pr»teriifty  flammis  infesta,  per  aoias ; 
Qase  faciant  igneis  iiiterstzngai,  atqoe  pariri  f  700 

Et,  qnar  terra  qaeat  Innam  spoliare  vicissim 
liomine^  et  obpressom  solem,  snper  ipsa^  tenere, 
Mensima  dam  rigtdas  coai  perlabitar  ambras ; 

wuOtm  rasfeai.  Nanuiue  ficore  hnia  pomt  ^jmvare  terram  laee  wUs,  ei  ohdueere  ei 
9&&  eapat  smmi  nMme  n$  peoetret  ad  terra»  oppomen»  illi  giobuM  wnm  caetum 
hammUme  eplemleuiitmB  ;  neque  tamen  aUud  eorpue,  quodferaiur  perpetuo  prioatum 
hue^  pooeii  erodi  poooe  faeere  iotud  idein  ^  Et  eur  $ol  quoque  eerto  tenqH>re  tor- 
pem  muyootkt  remiHure  aio»  arioroOfOt  regemerare  amem  tuoemyUbi  preetergreoeuo 
att UemperaSireL^  qvs  tnMiiM  ekit  cnaf  igAbmo^  et  igumfaeiaiwtftameM»  i&iat  €»• 
tmgai  et  imtorimii  Bt  fpmro  teitm  ipm  poeoit  prware  bmam  vieteaim  luooy  ot 
retieoere  oeitm  eikeeemditum  mepra  seipcam,  dum  memirua  pertramit  frigidm  tem* 
hem  term  efOM  \a  apici»  inodam  acnmitur;  oodem  temporo  aliud  mrpm  mn 


*  <^»iFi*^»»<^  ^  *  » 


1.— 761  tmikpoeiu  P.  Ald*  ti  potmV.  ed.  Tb.  Ra.— 762  poteitV.  marg.  1. 
pooeeo  Gryph.  Nard.  Bas.  P.  Ald.  pottit  Ferr.  V.  ed.  Tli.  Ra.  Voss.  vet.  et  L. 
B— 75S  et  P.  Vind.  V.  ed.  Mas.  B.  1.  9.  3.  Ferr.  Tli.  Ra.  Ald.  ^  O.  Cant. 
eH  ▼olg. — ^765  eadem  Vind.  Voh.  vet.  et  L.  B.  Mas.  B.  1. 8. 8.  putemm  P.  Ald. 
Otyph.  mtfig.  B».  matg.  putet  V.  ed.  Th.  Ra.  putent  Ferr.-— 766  camm  Vtnd. 
Jhmne  M«a.  B.  S.— 767  demimere  Mos.  B.  8.--.768  teMOR  Um.  B.  1.— 760 
pariri  W«i^ef.  ex  coiy.  pflrtri  vet.  exempl. jwrir«  Moa.  B.  1.  P.  et  edd.  volg.— 
768  Mi6ter  «olem  Lamb.— 76S  oor  Mos.  B.  8.  comperta6iiil«r  V.  ed.  Th.  R«« 

KOTJE 

€nm  wea  ail,  seclndK  linK  Insien  a        769  A  territ']  Me  penetret  tA  ter- 
ade.    Veram  ei  \vnUf  tnqnlt,  ck  «M*     ras. 


oram  epMone  non  mntnetar  Inmen  Altum  eapuf]  SnfoHme  snum  capnt. 

n  aole,  eed  naHtn  et  propria  loce  £i]Soli. 

Atctnr,  cnr  langneicere  etiam  non  764  C^cwn]  Obscnram  et  opacom. 

poterit   nonmnM|Qam   aolis   instar  ?  ^    Or6Mi]  Globnm,  corpns,  discnm. 

Itaqne  in  hit  omnibng  rebns  diffieiHi*  769  Flammie  vtfetta]  H.  e.  Inmini- 

n3iiloertiatat«it;«cilioety^  Diffi-  bna  tois  inimica.     Sic  loqaKar  vs. 


cile  est  ntlone'  docere,  et  vinoere  769.    *  Dnm  loea  Inmioibas  propriis 

▼«ibls.'  inimica  peragrat.* 

768  Terram  tedtaderey  poodOf  [oeiU]  766  Memtrua']  Bnpp.  Inoa ;  qalppe 

']  Terram  «epanre  a  solis  l«-  qn»  aingnKs  mensibns  cnrsnm  pera- 


mlne,  et  ita  privare  ac  spolinre  iUam     gat. 

Inmine  solis.  Coni  perkdfitur  itmlrBs]  H.  e.  per- 


6i0 


T.  LUCRETII   OARI 


Tempore  eodem  aliad  neqoeat  sabcurrere  lan8& 

Corpus,  vel  snpera  solis  perlabier  orbeai,  765 

Qaod  radios  ioterrampat,  lumenqae  profusum  ? 

£t  tamen,  ipsa  sao  si  falget  luna  nitore, 
Quur  nequeat  certa  mundi  languescere  parte, 
Dum  loca,  luminibas  propriis  inimica^  per  exit? 

Qaod  super  est,  qaoniam,  magni  per  casrula  mondi  770 
Qua  fieri  quidquid  posset  ratione,  resolvi ; 
Solis  utei  varios  carsus^  lunaaque  meatus, 
Noscere  possemus>  qu8D  vis^-et  caussa^  cieret: 


poM  iuecedire  <n  loeum  luna :  vel  perirandre  auper  globuM  #021«,  p»d  imterpeiUt 
epUndorem  et  iucem  solis  effusam  7  Et  tamen  ti  luna  lucet  ipea  preprio  IkiRtM, 
quare  nou  potest  d^ere  in  ceria  parte  mundi,  dum  pertuatrai  regioneM  i^feotoM  fuit 
lucihus  ?  Quod  reliquum  eaty  cum  explicaverim  quo  modo  qmrque  res  queat  creari 
per  ccmdea  loca  cceli  immentif  ut  possanui  cognoscere  dieersos  motus  et  vias  soUsac 
hmay  et  qua  potentia  qoeve  eausa  moveret  illos :  et  qua  ratione  eontuescani  ocei» 


^■^^■^^^^i^»»<^^i» 


eonparabUiter  Miis.  B.  2.  undas  O. — 766  supra  Vind.  V.  ed.  O.  Mas.  B.  1.  9.  S. 
Cant.  Ferr.  Tli.  Ra.  supera  vnlg.  perlabitur  Mus.  B.  2.-766  interrumpU  Ferr. 
^767  fulgU  Vois.  L.  B.  et  edd.  viilg.— 768  Qunr  Mas.  B.  2.  tetra  unmdi 
Oryph.  Nard.  Bas.  terra  mundi  V.  ed.  Bodl.  O.  Mus.  B.  2.  Ferr.  Th.  Ka. — 
769  f  minuta  Mus.  B.  2.  per  exit  P.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mos.  B.  2.  S.  CMit. 
Ferr.  Ald.  pererrat  vei  peragrat  qnidam.  perrexit  Vind.  pervexit  V.  ed.  Bo«il. 
Th.  Ra.  perussit  Mus.  B.  1.  Deinde,  in  P.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1.  2.  8.  Cant. 
repetitnr  vs.  763.-772  varias  V.  ed.  Th.  Ra.— 774  modo  possent  O.  Ferr.  Y. 

NOT^ 


labitor  nltlinain  umbrarum  terrs  par* 
tem.  Qaidam  per  conum  intdligunt 
terram,  quasi  sit  uwoMiSy  cnm  Arist. 
lib.  II.  Meteor.  dicat  esse  tympani 
figiira,  et  llneas  ab  ejus  centro  dnc- 
tas  efficere  duos  conos.  Verum  sig- 
nificat  poeta  Innarem  erlipsim  fieri 
ob  conlformeni  terrae  nmbram. 

764  Subcurrere]  Soccedere,  snbter 
ire. 

765  Supra  [^iep^ra]  Pio  supra,  ut 
ssBpe  monni. 

766  Radios']  Supp.  solis. 

767  Fulget  [fulgit]  Utrumqueolim 
dictuni  est,  folgeo,  es:  et  fulgo,  is. 
Sic  Yi.  159.  m.  21S.2I7.  &c. 

768  Languescere]  Deficere,  deliqui- 
um  pati,  laborare. 

769  Luminibus  inimica']  Sic  locntus 


est  vs.  759.  Stint  qni  post  huDC  ver- 
sum  refernnt  seqnentem  alium,  Men» 
strua  dum  Hgidas  coni  perialritur  um- 
bras.  Verum  niiUa  ratio  videtnr esse, 
cor  iteretur  hoc  alieno  loco. 

770  Qiiod  super  est,  quouiamj  IfcJ] 
His  11.  vss.  quasi  brevi  epilogo  re* 
sumit  ea,  quas  hactenus  de  coelesti 
regione  disputata  sunt ;  deinde  redlt 
ad  initium  mnndi,  ut  doceat  qnid 
primum  in  recenti  mundi  exortu  sit 
natiim. 

Magni  . . .  namdi]  U.  e.  cceli  late 
patentis. 

Per  carula  mundt]  H.  e.  per  coelum 
cosrnlenm.  Sic  'strataviai/pro  stra- 
tae  vie.  Sic  vs.  7S8.  'cuncta  viaiy'  pro 
cuoctas  vias. 


DB  RBRUM   NATURA   LIB.  V. 


esi 


Qaovc  modo  soleant  obfeoto  lamioe  obire, 

£t  neque  opinanteis  tenebris  obducere  terras ;  775 

Qaom  quasi  connivent^  et  aperto  Inmine  rarsum 

Omnia  convisunt  clara  loca  candida  lace : 

Nunc  redeo  ad  mundi  novitatem,  et  mollia  terras 

Arva ;  novo  fetu  quid  primum  in  luminis  oras 

Tollere^  et  incertis  credunt  conmittere  ventis.  780 

Principio,  genus  herbarum>  viridemque  nitorem, 
Terra  dedit  circum  colleis ;  camposque  per  omneis 
Florida  fulserunt  viridanti  prata  colore : 
Arboribnsque  datum  est  variis  exinde  per  auras 
Crescundi  magnum  inmissis  certamen  babenis.  785 

Ut  pluma  atque  pilei  primum>  setaDque»  creantur 


dere,  obainieta  illoniiii  luetf  et  eooperire  ienebrie  terram,  9««  nem  expeetat  htndy 
dmm  veluti  eUtudunt  Ittmen  snuin ;  et  iterum  paiefaeta  luee  revieunt  omnia  loea 
eiaraeptendidolumine :  nune  revertoradreenowu  mundi,  et  ad  reeohUooagrogteme, 
ot  dicam  guid  eniea  eit  edere  in  aurae  luei$  movo  pariUflet  eommiitere  incertiajlatu 
ftiit  ▼eotoram.  Primum  teUuB  fudit  eircum  eoUes  omma  genera  herbarumj  et 
friridmntem  eplendorem;  et  per  omnee  eampoe  prata  fierentia  eplenduerunt  viridi 
miore*  Et  poetea  magna  vie  augeacendi  fer  aera  coneeaea  ett  divereis  arboribus, 
UaaUie  fcilicet  iilis  luibenie  crescendi :  etcut  prinHpio  pbunay  piUf  et  oetee  gene^ 


^>^^»#^»i<^«i^^»^»^ 


marg.  1.  poeshU  Mns.  B.  l.  poteet  Mns.  B.  S.  deest  tox  V.  ed.  Tb.  Ra.  efecfo 
V.  ed.  O.  Mas.  B.  8.  Ferr.  Tb.  Ra.  iffado  P.  Ald.  Mos.  B.  1.  2.-776  nec 
▼ollC.— 776  CoaMns.  B.  8.  eomttftfiiii^  Vind.  eonnibenty.  ed.  Th.  Ra.  Cant. 
aemient  Mus.  B.  1.  cumheni  Mob.  B.  2.  S.  rureue  Mos.  B.  2. — 777  conmnmt  V. 
ed.  Th.  Ra.  eommi$eeni  Mns.  B.  1.  eondiia  hee  P.  Orypb.  marK.  Bas.  marg. 
Ald.— 778  redoV.ed.  Tb.  Ra.— 780  ToUeret  Wnd.V.  ed.  Mns.  B.  1.  2.  S. 
Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  ToUere,  omisso  et,  O.  tentarit  credere  Lamb.  ot  edd.  vulg. 
eepenmi  eredere\osB,  marg.  tendai  committere  Nard.  Bas.  P.  in  not.— 78S 
cimxerMnt  JioridanH  Mns.  B.  2.-784  extre  Mns.  B.  1.— 787  tn  memtru  edd. 

NOT^ 


774  Ob/eeto']  Obdncto,  obstmcto. 
Sic  locntns  est  ii.  165. 

776  ConniveniJ  Lomen  snnm  clan* 
dont ;  snpp.  sol  et  Inna. 

781  Prindpio,  genus  herbarum,  i^c.'] 
Hls  18.  Tss.  docet  Poeta  qo«  pri- 
mom  res  procreatae  foerint  in  primo 
mnndi  ezorto.  Credit  antem  obdnc* 
tam  primitos  fnisse  teiram  nniver- 
sam  viridi  qnodam  nitort,  qni  tamen 
sobito  creverit  in  gramina  et  herbas, 
eC  Jo  arbores  teDuissimas,  instar  plu- 


marnm  ant  pilomm,  nt  fierl  videmiis 
in  novis  foetibns  alitunm  et  animali- 
nm.  Post  vero  qnasi  paratam  es- 
cam,  censet  varia  procreata  foisse 
animalia  e  terris ;  nnde  terra  mater* 
Dum  nomen  adepta  sit.  Neqneenim 
credit  fieri  potnisse,  nt  e  coelo  ceci- 
derint  varia  animalia,  ant  e  mari  pro- 
creata  foerint. 

786  imiiiissts]  Laxatis.  Sic  Virg. 
VI.  ^n.  1.  *  Sic  fatur  lacrymans^ 
classique  immittit  habenas.' 


^3  T.  LUGRBTII  GAR1 

Qaadrapedam  membrid,  «et  corpore  peniiipoleBtom ; 

6ic  nova  tam  telltiB  beAas^  virgultaqne^  pritaitnii 

Sabstolit ;  inde  loci  mortalia  corda  crearit 

Multa,  modis  mHltis,  varia  ratione,  coorta.  790 

Nam  neqiie  de  ooelo  cecidfsse  animalia  possnnt^ 

Nec  terrestria  de  salsis  exisse  lacanis. 

Liaquitur,  ut  merito  matenrani  noiiieB  adepta 

Terra  sit,  e  terra  qMHfam  sant  cuitcta  crevtXa. 

Multaque  mnc  «tiam  eitsistunt  animalia  tertis^         995 
Imbribus  et  calido  dolis  concreta  tapore. 
Quo  minus  est  ttiirtim^  si  t«cm  sunt  {dura  i^rta, 
£t  majora ;  iio«m  ife(A«fe,  citque  aefflieie,  adtdta. 

Principi<»,  fienus  alitawii^  variceqm  Volucres, 

raniur  in  artubus  animaUumj  et  in  earporilnu  volncrum ;  iia  recent  terra  tune  pi^ 
mum  iuHt  herboBf  et  tfrftiuftt.  Deinde  proereavU  ptura  mortoUa  genira  «niiiuoi- 
tiumy  qii«  nata  stiitt  iNversit  modis  ef  diversa  ratione.  Btenimneque  onmaHa 
ierreiitria  pomrlt  xfienhne  de  calo,  ni^  pouunt  eue  ofta  de  Mbtf  laetibuM»  Ae- 
Itir^icr,  «f  tefrajure  toneeeuta  eit  t&idtah  omntpatentiB,  tiquidem  re$  omnes  pro- 
eretita  tuni  e  terra,  £t  latne  pluta  ntHt  etiam  animalia  hi  terri$f  qu<t  procreata 
wnt  tx  plumie  el  ex  feroenU  cdtore  ^Ms,  Quare  eo  vtihM  eat  adndraUte^  #1  Iimc 
pTiniuni  plura  et  tmxfm  adidta  Mhnalift  proeret^fuifunt  in  tecenXi  ierra  H  cobU 
a^urio.    FrimMtt  geitui  vcHucnant  et  dlterea  ate»  endBteB  deuruetuxt  ota  in 


■•■>»»»»»•»• 


V4ilf.— 7S9  eorda  O.  mareda  Vind.  teda  ▼alg.^M  mofo  FetT.  V.  ed.  Tk.  Ra- 
Ald.  P,  Gryph.  iiiarg.--79S  exirt  Um,  B.  t.--7d4  mdeiefrayM.  y«MiV« 
ed.Tb.  ^.qumnodo  O.  eum  Mns.  B.  3.  «11«  P.  V«  ed.  Th.  Un.  AM.— 788 
mujora  Bodl.  O.  Miu.  B.  l.  Hav,  Bip.  Delpli.  tn^ore  #eliq«i.  tid«/to  «dd«  vulc^ 

7d0  Me  loct]  Deidde.    6ie  v».  7«(k  taiinidi  exortv. 

Jforiaaiii  Mrde  [ieek]  AlrtmaHft,  pn^  796  Et  mi^ora;  lunm  Mtuft^  ^v.] 

ta  homiires  et  bnitas :  yt,  80S.  slc  i.  Crnti  eirfiii  lidcretiOB  sibi  oVjtd  pone 

21.  468. 591.  et  ii.  iii.  iv.  passim.  videret,  perfecta  et  adulta  jam  ani- 

791  Nam  neque  de  cato^  ^c.]  Sic  lo-  malia  non  erampere  e  terra,  innait 

cvtos  est  II.  4S6.  his  refMs  terram  fi«no  eff«Him  non 

7V3  Be  toMt  UmmiM^  1>e  mari,  cn*  posse  gignere  canera,  leonm,  M  alia 

Jns  aqnse  valsae  mft.  miinfnilti :  sed  iiiKio  m«ndl  potniase. 

798  Mmermm  noinM,  ^t.]  Bic  n^  cum  illa  sna  «ri^rlore  Iketniditate 

lll^.  et  infra  jam  vs.  819.  tnrgesceret. 

796  MiAtaque  mmc  e^mm^  ^.]  Pih>*  799  Prtii^d,  iettm  «KlKicm,  tfe^ 
bat  a  sMlt,  ut  atnni,  «tiiiMilift  prin^  Hto  SS.  tsft.  He<|q.  dne«t  i|iie«i  «rdi- 
dpio  e  terralramidasoliBvalore^ide»  n«m  fteenta  sit  tentt  i«  premsttdta 
facta  extitisse,  sicut  «nnc  tidemns  aidmnitil«%  ntqtie  ttntfleiidis.  Pn* 
pvecreftriy  y.  g.  ranas»  terme»,  et  in-  tM  ▼oloeres  fi^nm  vemo  temp^re 
•W5<a.  ex  otla  e^fcctasaa  Attne,  «tqne  ova  re- 

797  7\mi]  IvHIo  iMndi,  in  primo     liqoiMe,  «ttktnm  qntefitatent;  eiH 


DB  R«SUM   NATURA   LIB.    V. 


Ova  reliiiquebaBt,.9Xcla9ae  tieispore  yeina: 
FoUiculos  ut  BQoo  (eretfm  ae«itate  oiesidaB 
Linquunt  sponte  su9»  victiftiii  vitawqm  potentes. 
Tum  tibi  terra  de^it  primw  BiortftlJAi  soela; 


8oe 


vermali  iempeilaie:  vehiii  cicada  deserunt  nunc  in  cntoie  Rnas  tunicaa  rotundasy 
queeritaniee  vitam  et  aUmenhan  epmte  sua,    Deinde  primo  ieUua  preebuit  tibi  wMr- 


^■^^«i#»#>^»#^>^.»i^i» 


—800  excueee  Mns.  B.  2.— 801  cftateVou.  mw^-^W  peteiUeV.  ed.  Tb.  Ra. 
-*80S  TuMc  tibi  Miu.  Q«  2.  ZVoic  ibi  P.  Gvypb.  marg.--804  ilfi(tf a«  V.  ed.  Tb. 

NOT^ 


dem  fere  modoy  qno  nunc  Tidemns 
cicadM  reKnqaere  veteres  snas  tuni- 
cas.  Deinde  censet  varia  animaliom, 
qnadmpedum,  e(  bominum  etiam  ge- 
nera  faisie  procreaAa;  aeiiicet  «l^- 


tibns  locis  etiam  nnnc  fieri  cemere 
Ifcet,  cnm,  e&  locl  re^ione  fVigidn 
fiictay  aer  repente  exarserit^  neqne 
sensim  fnerit  immntatus.  Humid« 
«ntem  iUa  eo^  qao  diximns  modo^ 


enBM|oe  dabatnr  o^povtonitas  teri»    calore  animata,  nocliiqmdem  ez  ne- 


crescelMt  ac  tnmeseebftt  in  nteros ; 
vteri  vero  isti,  post  debitam  matnri- 
tatem  ittfantium»  qui  non  solius  bu- 
moris  terrae,  sed  et  aeris  alimenlis 
indifelmty  tempestive  rupti  pate- 
fiebant,  «tqne  ita  pueri  edebantar  in 
lucis  oras;  terrae  vero  foramina.vjer'* 
tebantnr  in  dnctus  lactiferos ;  caloc 


bnla  snpeme  cadente  cibnm  cepisse : 
intecdiu  aotem  ab  aestn  soiidata  esse : 
postremo  iis,  quae  in  uteris  terrse  ino- 
luissenty  jnstnm  incrementnm  conse- 
ciitis,  niembniusqim  peru9)tis  ae  per« 
ln^tis»e^titisse,  i^pe  exostasesse 
omnes  generis  aojm^tinm  formas. 
QionimeAtemeii-qnideaw  qusspluri* 


«cris  fovebat  teneros  pueros ;  herba    mum  caloria  nsbcla  iuiAMQtf  ad  su* 


praebebet  illis  molies  lectos;  et  sic 
adoiescebant  terra  nntrice.  Neque 
enim  tunc  primura  lUla  v.ei  frigoris^ 
vel  niqui  caloris  dira  tempestas  erat : 
sed  frif |is  et  calor  tunc  prlmum 
com  ceteris  rebus   nascebantnr  et 


pema  loca  abilsse,.,  volalilia  fiicta: 
ea  aut^ip.  qoa  terreoam^  retioiiisaeot 
soUditatamr  in  raptilium  et  alioruio 
tercestrium  ordloe  esse  oomerata* 
Qum^ero  oi^ti^ram.  hnmidam  roai^i- 
mfi   haberept»    ad    locum   eju&denir 


crescebaot,    Quam  quidem  primam    generia  cooeovissfl^  oaM^tiiin  nomi<^ 
9rif  inis  verum  rationem  ezplicat  ex    ^ata.' 


Anaximandri  senteotia»  et  aliQram 
qnorandiim  veterum  Philosophorumit 
jnxta  Diodori  Sicnli  testimonium  lib* 
I.  noa  ioofe  ab  initio,  bis  verbis: 
*  Hanc  terram  priroum  quidero,  cum 
ignis  salis  circnmfusus  eam  colliis- 
trassety  cpncrevisse:  deinde,  eum» 
propterea  qood  concaluerat«  extse- 
mse  cjoe  orse  veluti  fermentarentur^ 
multis  locis  bumida  qnaBdnm  intumu- 
iafe>  et  in  eis  potores  quosdam  tenoi- 
bns  membrftois  circomdatos  extitis- 
•c ;  qnod  io  paiodibuS|  et  in  stagnan- 


801  FoUic¥M  TmiifiM,  Ot  dfxit  iv. 
66. 

aOl  MertfiU».  9efiki\,  Hominom  prap- 
sertim  gjiemis  sigpificat  bis  verbjs,.  ufe 
patet  ex  vss.  S^Q.  82^.  Sigoificat  et 
ceteriV  animalia  terreslria.  Sic  au- 
pra  VS.78Q.  et  alibi  passim.  Hoc  loco 
non  ex  unins  Ei^icnri,  sed  partim  q^ 
Stoicorum  m,eote  loqultur ;  bi  enim 
apnd  Lactantium  censueruot '  Homi- 
oes  in  omnibus  terrls  et  ag^is  t^n- 
quam  fungps  ease  geocratos :'  Bartlogk 
etiam  ex  Anaximnndri  «eMteatin,  qni 


654 


T.   LUCRBTII   CARI 


Multas  enim  calor>  atque  humor>  superabat  in  arvis. 
Hoc,  ubi  qudeqae  loci  regio  obportuna  dabatur, 
Crescebant  uterei  terra^  radicibus  aptei : 
Quos  ubi  tempore  maturo  patefecerat  setas 
Infantum,  fugiens  humorem,  aurasque  petissens^ 
Convortebat  ibei  Natura  foramina  terrae. 


805 


tnUagenera  hominam.  Namque  pimrimus  caJorf  et  aqua  abuudabai  in  eampiM. 
Etf  ubi  quteque  toei  regio  erat  apta^  uieri  creabaniur  inharentes  radicibui  terra  ; 
quoa  cumy  maturo  tempere^  atae  i^fantum^  evitan»  aquoM^  et  poatulan»  aerioejlatua^ 
ruperatf  natura  pate/aciebat  eo  loco  meatue  terra,  etfadebat  illos  emittere  tuMcum 


i^^i^^»^^'^^^»'»^»^» 


Ra.— 805  Hoc  VoBS.  vet.  et  L.  B.  O.  BIun.  B.  2.  8.  Cant.  Voss.  marg.  Biae 
P.  Vind.  Bodl.  Mas.  B.  1.  Gr^ph.  marg.  Ald.  Hec  V.  ed.  Hac  Ferr.  Th.  Ra. 
Hic  Bentl.  Ecce  Gryph.  Nard.  Bas.  Atque  Delph.  tihi  pro  ubi  Ferr.  «61:9110911« 
Cant. — 806  fm-aCant.  et  quaedam  exempl.  Lactantii,  11. 12.  toramV.  ed. 
Tli.  Ra.  V08S.  vet.  et  L.  B.  terra  reliqui.  in  radieibu»  V.  marg.  1.  Cant.  et  ed. 
Jiintin.— ^07  astoB  Vind.  V.  ed.  Mas.  B.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.— 808  kumoru 
P.  Ald.  |»e^fMm«  Vind.  VosB.  vet.  et  L.  B.  Mos.  B.  S.  Cant.  Nard.  Voss. 
marg.  petiscene  P.  Ald.  peteneesY.  ed.  Th.  Ra.  Bodl.  poteuen»  O.  peti»»en» 
Mus.  B.  1.  Uav.  peteecen»  Mus.  B.  2.  Ferr. — 809  ibu»  natura  Lamb. — 810  Vt 

NOT^ 


licet  tam  homines,  qaam  cetera  ani- 
raalia,  ortos  volnerit  ez  aqua,  censnit 
tamen,  ut  est  apud  Plutarch.  Piac.  v. 
19.  'futsse  corticibos  spinosis  con- 
tentos ;  et  fotns  ad  pnbertatem  intns 
retentosi  tum  demum,  mptis  illisy 
viros,  mnlieresque,  qui  se  jam  alere 
possent,  processisse.'  Partim  deni- 
que  ez  Archelai  opinione,  qni  docuit 
apud  Laert.  lib.  11.  *  homines  ortos  e 
terra,  qu«  limnm  sirailem  lacti  ad 
escam  eliqnaverit.'  Vide  plora  de 
boc  primo  mandi  fabaloso  exortu 
apnd  Diod.  Sicnlnm  lib.  1.  Qnam 
sententiam  imitatus  videtur  Ovid. 
Met.  I.  78.  *  Natas  homo  est :  sive 
hanc  divino  semine  fecit  Ille  opifex 
rernm,  mnodi  melioris  origo;  Sive 
recens  tellus/  &c.  Qnam  fabulosam 
tententiam  rite  refellit  Lactantius  11. 
12.  Consulas  illnm  velim  locnm, 
qoi  lectione  tua,  lector  candide,  dig- 
nns  est. 

606  Creeeebant  uierei,  ^e.]  Citat 
hnnc  versum  Lactantins  lib.  11.  de  O- 
rigioo  Error.  cap.  1 1.  et  12.  nbi  totam 


hanc  doctrinam  de  animalinm  origino 
refellit  his  verbis : '  Aiunt  certis  coo- 
versionibns  cceli  et  astrornm  motibns 
niaturitatem  quandam  extitisse  ani- 
malinm  serendomm:  itaque  terram 
novam  semen  genitale  retinentem 
folliculos  ex  se  qnosdam  in  nterornra 
similitudinem  protolisse,  de  quibos 
Lncretius  lib.  v.  '  Crescebant  uteri 
terrae  radicibus  apti :'  eosqnoy  cnm 
maturassenty  natnra  cogente,  mptos 
animalia  tenera  profudisse.  Deinde 
terram  ipsam  humore  qoodani,  qni 
esset  lacti  similis,  exoberasse,  eoqne 
alimento  animantes  esse  notritos/ 
&c,  Sic  Cic.  de  Leg.  i.  Sic  Censo- 
rinus  scribit  lib.  de  Divin.  Nat.  cap. 
2.  censnisse  Democritum. 

Tierra  ItemB]  radicibu»  aptei]  H,  e.* 
ailixi  et  inhaerentes  terrae  radicibns. 

808  Fugien»  humorem']  Ita  legen- 
dum  censent  omnes  prseter  Lambi- 
num,  quilegit,  augen»  humorem, 

Peti»»en8  IPetessen»']  Dicitur  petes- 
80,  sicut  capessoy  lacessoi  &c.  a  vor- 
bo  peto. 


DB   RBRUM   NATURA   UB.  V.  G55 

Et  sacnm  venis  cogehnt  fundere  apertis^  810 

Consimilem  lactis ;  sic,  ut  nunc  femina  quseque^ 
Quom  peperitj  dulci  repletur  lacte,  qood  omnis 
Inpetas  in  mammas  convortitur  ille  alimenti. 
Terra  cibum  pueris,  vestem  vapor,  hecba  cubile, 
Prasbebat^  multa  et  molli  lanagine  abundans.  815 

At  novitas  mundi  nec  frigora  dura  ciebat, 
Nec  nimios  sestus,  neqae  magnis  viribus  auras  : 
Omnia  enim  pariter  crescunt,  et  robora  sumunt 

Qua  re,  etiam  atque  etiam^  matemum  nomen  adepta 
Terra  tenet  merito,  quoniam  genus  ipsa  creavit  82 

Humanum,  atque  animans  prope  certo  tempore  fudit 
Omne,  qnod  in  magnis  bacchatur  montibus  passim : 
Aerifieque  simul  volucres  variantibus  formis. 
Sedy  quia  finem  aliquam  pariundi  debet  habere, 

dmUem  locft,  pal^aetii  vemSf  viluti  mme  qiuepie  mndUrf  ubi  partmn  editHi,  com» 
plHur  nom  laiei€y  eo  fnod  iUa  iota  vi»  nutrimenti  em^ieiiur  in  ubera»  Tellue  dabai 
alimeutmn  ii^anlibus,  ealar  vestimentumf  grameUj  quod  canetat  phtrima  et  tenera 
lamuginey  prsbebat  leetum,  Verum  tune  navus  mindue  neque  suscitabai  rigida 
frigarOf  neque  nhnio»  cahre»,  neque  ventoi,  qai  flant  magnis  impetibus.  Namque 
ameia  iunc  aqudUter  creabantur  ei  aeeipiebant  vires  pedetentim,  Quapropter 
jure  merUo  teUus  potsidti  tUulum  matemumy  qnod  assecuta  est,  si  quidem  ipsa 
gemtttgentem  humanam,  ei  proiuUt  certo  iempore  omnefere  anUnaHum  genuSf  quod 
vagatur  ubique  per  magnos  moniesj  et  una  creavit  aves  istherias,  quB  diversieo' 
teres  snDt.     Verum^  quia  debet  habere  aUquem  terminum  generandif  eessavit, 


P.  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Miis.  B.  S.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald. 
snemm  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  sueeum  vulg.— 811  lacH  V.  marg.  1.  ftunt  pro  nune 
V.  ed.  Th.  Ra.->812  laeie  deest  V.  ed.  Th.  Ra.— 81S  aUmdi  V.  ed.  Th.  Ra. 
elementi  Mus.  B.  8.--816  mundi  deest  V.  ed.  Th.  Ra.— 821  animans  deett  V. 
ed.  Th.  Ra.  animas  Bodl.  Voss.  L.  B.  O.  Mus.  B.  1. 3.  Cant.  Ferr.  animaiynlf», 
/kndit  Voss.  vet.—822  magni  V.  ed.  Th.  Ra.  Vind.  Mus.  B,  8.-828  Aeriai 
Vind.  V.  ed.  Voss.  vet  et  L.  B.  O.  Mus.  B.  1.  8.  Cant.  Ferr.  AerUu  yolg. 

NOTiE 

818  Craeunt,  et  sumunl']  Qnasi  res  S2A  Sed,qmaJUtemaUquam,i^.']  Hit 
ita  se  habuerint  initio  mundi,  nt  jam  11.  vss.  praeoccnpat  objectionem.  Po- 
Bunc  se  habent,  pro  crescebant...  terat  enim  quis  scrntari,  cnr  terra, 
somebant.  qoe  tunc  initio  mondi  foetus  promte 

819  Materwum  nomen  adepta']  Sic  edebat,  nunc  jam  effoeta  est  ?  Cujns 
snpra  yb.  793.    Sic  1. 1068.  rei  rationem  hanc  reddit  Lncretins, 

822    Bacchatur]    Bacchantiom    in  quod  ea  tit  rerum  snblunarium  aors 

morem  vagatnr.  nt  taodem  finem  faciant.    Unde  ter- 

Montibui  [Montibu*]  Litera  i  dem-  ra,  sicut  mulier  longo  vvo  defessa, 

ta,  metrl  caosa.  langnet,  «t  finero  pariendi  facit.   Ita 


A56 


T.   LUORBTII  CARI 


Destitit :  ut  inalier,  spatio  defeMa  ▼etosto»  895 

Mutat  enim  muadi  naturam  totkis  aetas, 

Ex  alioque  alius  status  excipere  eoima  debet» 

Nec  manet  ulla  sui  similis  res ;  omnia  uugvant : 

Omnia  conmutat  Natura^  et  Tortere  c^^ 

Namque  aliud  putrescil,  et,  ȴ0  ddMle,  kmgoet ;  830 

Porro  aliud  concrescit,  et  e  eentemptibus  exk. 

Sic  igitur  mundi  naluram  totius  «tas 

Mutat,  et  ex  alio  terram  status  excipk  altra : 

Quod  potuit»  neqoeat;  possit,  quod  noa  tnlk  ante. 

Multaque  tum  tellus  etiaia  pcHrtenla  creafe  835 

Conata  es(>  minii  fiAcifi  membiisque  ceorta : 


vdMHfamhiafe$ia  longa  tgtaie  tuidfim  ceBaai  parere.  £<m«  lempM  eetMihm 
immMiai  Rolvmm  toHu»  mumdi,  el  aUu»  etatu»  paet  aimm  debet  capere  ree  euneta»^ 
nequere»  iUa  permaMti  din  «maMiUii:  re»  amcke  tnmaemM:  nttMra  mMtai  re» 
euneta»^  et  facit  mutare  illas.  Namqu»  aUa  re»  corrumpitur,  et  atat»  debititata 
langueecit :  aUa  vero  re»  procreatur  et  exoritur  e  viH  maieria.  Ita  ergo  €tfmm 
cvmtnMiat  naturam  toltnff  mtundi,  H  aUM»»iatm  tarrm  luwcitar  em  atm,  11«  nt  m» 
poeiit  jan  facere,  qnod  potuit :  nequ»  queat  prodMeere^  qnod  amtea  «aii  pmdMMt^ 
Terra  ^vo^ ««  hme  tentpori»  tantamt  procrear»  muUa  mmmtroy  qma  nata  amit  md" 
miraHli  viJtM,  et  oriMbM»  portentosis,    Pata  AmdrogynMmf  qoi  est  tnler  «(rs«- 


^tf>i##«^^ 


aiqM»  Mnt.  B.  2.— 8S6  et»ta»Y,  ed.  Tfa.  Ra.  Moa.  B.  9^—827  Ex  mKa 
etone  Mu8.  B.  2.  excipeV.  ed.  Th.  Ra.-.828  itta  P.  nttgrmt  Oif.  marg^— 8S0 
aliud  dee&t  Y.  cd.  Th.  Ra.  piclr^  Mtis.  B.  2.— 8Sl  cr»»eU  V.  ed.  BodL  Voas. 
vet.  O.  Mus.  B.  3.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  e  deest  Vind.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1.  2. 
B.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  conlmpttZI^«  Vind.  V.  ed.  Cant.  Ferr.  contempiibilia 
O.  conttntiJm»  Gryph.— 88S  exiHo  V.  ed.  Th.  Ra.  estitit  Belph.^83fi  eum 
Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra.— 836  Concita  V.  ed.  Tb.  Ra.  faeit  Vind.  V.  ed*  Th.  Ra. 


NOT^ 


statns  statum  sequitnr,  et  ntas  seta- 
tem.  Sic  praeclare  ii.  1149.  etseqq. 
Sic  retpectasse  videtur  ad  illud 
Diodori  Sicnli  lib.  i.  *  Cumqne  terra 
subinde  magis  ab  igne  solis  spiriti- 
busqne  constiparetnr,  illaro  ad  ez- 
tremum  nibil  potuisse  amplius  ma- 
jornm  animalinm  in  vitam  producere : 
sed  animantium  singnla  ex  mntoa 
commixtione  genita  fuisse.' 

831  E  coniemptibMB']  Ex  vili  materia ; 
ex  fere  nihilo. 

835  3iuUaque  tum  teUua,  ^c.]  His 


20.  vss.  verisimile  fnisse  tradit  molta 
quoque  initio  mnndl  procreata  esAe 
inonstra  ac  portenta,  dum  terra  spon- 
taneo  parto  in  locem  edebat  anima- 
lia.  Verum  docet  ea  non  potoisse 
propagare  snnm  genos :  i.  quidem  ob 
alimenti  inopiam,  qnod  neqne  sibi 
parare,  neqne  sumere  valebant,  pne 
membrornm  impedito  adhsesn,  aot 
motilatione :  ii.  defectn  rernm  geni- 
tabilium,  ant  ob  coitns  impediroenta; 
quo  factum  est  ut  multa  quoqne  alia 
animalia  interierint 


DB  RERUM  NATeR.1   Llfi.  V.  657 

Androgynem^  inter  atras>nec  ntramque^  atrimque  remotum: 
Orba  pedam  partim,  manunm  vidnata  vicissim ; 
Muta,  sine  ore,  etiam ;  sine  Toltn,  caoca,  reperta ; 
Vinctaqne  membromm  per  totnm  corpus  adhaesu,         840 
Nec  facere  ut  possent  quidquam,  nec  cedere  quoquam, 
Nec  vitare  malum,  nec  snmere  qnod  volet  usus. 

CsBtera  de  genere  hoc  monstra,  ac  portenta,  creabat : 
Nequidquam ;  quoniam  Natura  absterrnit  anctnm ; 
Nec  potuere  cupitnra  sDtatis  tangere  floremy  845 

Nec  repcrire  cibnm,  nec  jnngi  per  Veneris  res. 

fve  sexoni,  mc  ultrgiie  itt^  sed  abuiroqnealiefuu!  alia  partim  careniia  pedibue,  et 
pariier  jirivaia  wutnUmi ;  piura  ^iuoque  inventa  tuni  carenHa  dimtiie,  abeqne  ere,  ei 
abeque  vaiiu:  alia  ita  impediia  cmmexitme  artuum  suornin  per  iolum  corpue  reperta 
•ont,  «^inAtf  poeeenJtfaeere,  nequeprogredi  in  quenquam  locwn^neqaefugere  malum, 
neque  eapercy  quod  eetei  sibi  utHe  ad  vi tam.  Terra  autein  procreabat  iueaaeum  reli- 
qma  manMra  ae  perienia  hujue  generie  ;  eiquidem  natura  prokibuii  ea  ab  augmeU' 
to ;  neque  poiueruni  aetequi  opiaium  vigorem  teiaiief  neque  incenire  aUmenium^ 


Mq«.  B.  S.  faei  Cant.— 8S7  Androgynum  P.  Mus.  B.  l.  2.  S.  Ald.  Qif.  Par. 
Grypb.  Nard.  Bas.  V.  mar^.  l.  inter  verae  Mus.  B.  1.  inier  utrum  edd.  vulg. 
inier  neuira  Heins.  utrumque  ei  P.  et  edd.  vnlg.  uirimque  Wake^  ex  conj. 
«frvii^fV.  ed.  utrinque  Fert.  Bip.  Hav.  utrumque  Bodl.  Voss.  L.  B.  remoH 
Vosa.  vet.-~838  induata  V.  ed.  Th.  Ra.— 839  Multa  vet.  exempl.  Muta  Ald. 
sec.  Nard.  Bas.  Creecb.— 840  Junctaque  Mus.  B.  !•  Victaque  Mns.  B.  3.  odAia* 
saim  Mns.  B.  8.— 841  poetint  q,  n.  credere  Mns.  B.  2.-842  foret  utut  Lamb.  et 
alii.— 844  abt  teruit\of^i.  L.  B.  abteruii  Yoss.  vet.  Mus.- B.  1.  abserruii  O. 
abeierguii  Gif.  Par.  Cout.  H.  vs.  deost  Mus.  B.  2.-846  Nec  potue  captum  V. 
cd.  Th.  Ra.— 846  nee  deest  Mus.  B.  2.  «t  V.  ed.  Th.  Ra.— 847  debeni  O. 

NOT^ 

8S7  AndrogynemfinierlAndrogynum  fatale  qnoddam  monstmm  fuit,  iHqnit 

tiifcr]  t^c,]  Hunc  versum  delendnm  Cicero  lib.  de  Divin. 

censent  Lambinus  et  alii  nonnulli,  839  itftrfa  [ilfii/ta]  Alias,  Ifu/a.  Nec 

tom  quia  varie  legitnr,  cnm  quia  in-  male. 

eptos  videtur.     Alii   enim  legunt:  840   Adhatu]   Adhaesione.      Qua 

Andregynum  inter  utrum  nec  utrumque  voce  passtm  otitur:  iii.  382.  iv.  1236. 

ei  uirinque  remotum,    Alii :  Androgy-  vi.  471.  &c. 

«mn    tirfer   uiroe,  nee    utramque,    et  844  AbtierruU]   Lamb.  bene.    At 

«^riii^  remotum,    Alii :  Androgynum  Pareus,  abeierguii,  i.  e.  depellit ;  ut 

inier  uirat^  nee  uiraque,  uirinque  re-  iv.  1057.  lcgerat. 

Androgynus  autem  is  dici-  846  Nec  poiuere,  tfc.']  H.  e.  nec  po- 


tiiry  qni  ntruroqoe  sexum,  virifem  et     tuere  ad  justnm  SBtatis  robur  ac  vi 
BQliebrem,habet,  cujosmodi  Herma-     goreni  pervenire.    Sic  ii.  556. 
phroditnm  fuisse  fabulantur  poetsB,         846  Per  Venerit  res]   Per  genera- 
Mercnrii  ex  Venere  natum;  a  voci-     tionem,  per  complexum  venerenra. 
bos  irnp  vir,  et  yvr^  mnlier.    Quod     Sic  ii.  173.  437.  921. 

Delph.  ei  Vwr.  Clat.  iMcret^  3  T 


658 


T«  LUCRBTII  CARI 


Multa,  videinus,  enim  tebos  coDcarreTe  debent, 
XJt  propagando  possint  procudere  secla : 
Pabula  primum  ut  sint^  genitalia  deinde  per  artns 
Semina,  qtiae  possint  membris  manare  remissis :  850 

Feminaque  ut  maribus  conjungi  posset>  habere 
Mutua,  qui  meterent  inter  se  gaudia  uterque. 

Multaque  tum  interiisse  animantum  secla  necesse  est, 
Nec  potuisse  propagando  procudere  prolem. 
Nam,  qnaequomque  vides  vesci  vitalibus  auris,  855 


mque  conjungi  per  compUxum  Venerewm.  Nmnqme  cemimitM  «wttoi  n$  debere  «os* 
tenire  rebue^  irf  quewnt  frocreare  et  muliipUcare  sua  genera  per  generationeitt» 
Primo  necesse  ett  «1  alimenia  «tal ;  tecuudo  nt  sit  via,  ^tM  gemtabiiiu  oemtna  dis» 
persapcr  fnmfrra  queaui  emtmare  artubus  reiaxatu :  et  utfermma  Jumgi  qmeai  cwt 
maribiuf  nterque  debet  habere  aliquid,  9110  eouneetaMt  inler  h  wfMin  voluptaimm 
Oportet  idcirco  plurima  genera  ommaliMm  jam  tum  jMrtifte,  imc  pHuieee  pro^ 
creare,  nee  ampUficare  genera  aaa.    Etenim  qua  animalia  Mmtt  /rui  mUlibu» 


^^^ 0^^^^^ *^^ 


Cant  V.  marg.  1.  dcfrcre  vuIg.--S48  froouiere  P.  Ferr.  Ald,  Delpb.  Nard. 
Lamb.  produeere  Cant.  produdere  V.  ea.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mub.  B.  S.  Tb.  Ra. 
predudire  O.  Mus.  B.  1.  2.  concludere  quidam.  Omnia  qnaB  ventunt  Inter 
pootint  bajnsce  vs.  atque  eandem  dictlonem  vs.  850.  desiderantur  in  V.  ed. 
—800  otM  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1.  S.  Cant.  Ferr.  .Hi.  Ra.  Bip.  Uav.  Oelph. 
Nard.  Creecb.  Oasitend.  Bat.  manere  Mus.  B.  2. — 861  «<t  luintes  Vind.  ttf  m 
«rets  V.  ed.  Th.  Ra.  Voss.  L.  B.  Mus.  B.  2.  ut  marvit  Bodl.  que  dee«t  Mns.  B. 
2.  qutB  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Vind.  Cant.  Aa6«itdKm  pro  habere  Lamb.  vid.  Not. 
Var. — 852  qui  maereni  Wakef.  ex  conj.  queit  nectant  P.  et  edd.  vulf.  ^tit  m«- 
tuent  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Voss.  vet  et  L.  B.  Cant.  Voss.  marg.  Ferr.  Th.  Ra. 
queit  mutuent  V.  marg.  1.  qute  metutnt  O.  queit  metuent  Mos.  B.  1.  queit  msftiiiiif 
Mus.  B.  2.  queit  wutuant  Mns.  B.  S.  tit  pro  tfiler  Mns.  B.  2.  irtrtgHS  Lamb. 
utrumque  Oassend.  Mtrtsfae  edd.  vulg.— 858  il/MlaoiisV.  ed.  Tb.  Ra.  eum 
Vind.  O.  Mu8.  B.  l.  S.  tamen  Miis.  B.  2.-854  tlt  procktdere  V.  ed.  Tb. 
Ra.-^5  vetti  V.  ed.  Th.  Ra.~857  tuta  V.  ed.  Vind.  Mus.  B.  2.  S.  Cant.  Tb. 

NCT^ 


847  Dehent  Idebere]  Versus  byper- 
meter,in  qno  redundatsyllaba,  quani 
necat  vocalis  initialis  versns  sequen- 
tis. 

848  Seela]  Speciem,  genus,  nt 
ssepe  nionui. 

849  GenHaUa']  Vim  glgnendi  ba- 
bentia.    Sic  i.  6S.  187.  &c. 

850  Qttff  [qua]  Supp.  nt  sit  via,  qua, 
&c.    AUi,  qua^  supp.  semina. 

Membrit  remittit]  Per  res  Veneris 
relaxatis  artnbus. 

851  Habere]  Snpp.  debet.  Unde  in 
fine  sequentii  versos  legendum  uter» 


que,  Lambinns  vero  iegit,  JkofreitdM» ; 
et  pro  uierque  legit  utritque,  H.  e. 
'  Qtrisque  habendum  est  ea/  qneb, 
&c.  Hellenismns,  pro  '  babenda 
snnt  ea,'  quod  locutionis  genns  fa- 
miliare  est  Lncretio.  Unde  non  in- 
aana  Lambini  lectio. 

853  Secla]  Oenera,  vss.  848.  860. 

855  Nttmfqumquomque  mdet^  ^c^  His 
21.  vss.  seqq.  docet  tnteriro,  qnid 
quaeqne  animalia,  quae  jam  videmns, 
totatum  slt,  ac  conservaverit.  Ho« 
mm  autem  alia  dolo,  ut  viilpes :  alia 
virtnte,  nt  leones :  alia  celeritate  ae 


DB  RBRUM   NATURA   LrB.   V. 


6fi0 


Ant  dolus,  aut  virtns^  ant  denique  mobilitas,  est 
£x  inennte  advo,  genns  id  tntata,  reseirans : 
Moltaque  sunt,  nobis  ex  utilitate  sua  qu» 
Conmendata  manent,  tutelse  tradita  nostrae. 

Principio,  genus  acre  leonnm,  saBvaque  secla, 
Tutata  est  yirtns,  yolpeis  dolus ;  ut  fuga  cenros. 
At  levisomna  canum  fido  cum  pectore  corda, 
Et  genus  omne,  quod  est  veterino  semine  partum, 
Lanigerseque  simul  pecudes,  et  bucera  secla, 
Omnia  sunt  bominum  tutel»  tradita,  Memmi ! 
Nam  cnpide  fugere  feras,  pacemqne  seqmit» 
Sunt,  et  larga  suo  sine  pabula  parta  Iftbore : 


860 


865 


mirHwi^  tW  oftaHc,  vel  vu,  vel  demum  etUrUa»  eemervemU  «i  difenSt  a6  imtie 
temperU  id  gemu  eornm  omniam.  Et  plurm  swH  tputque  detta  neetra  cair«,  qiue 
emt  wMe  temmieea  ob  iUonm  c&mmoditatem,  Pruman  enm  fortUude  eemeertinit 
•<RMni  geMem  et  crwdeUa  genera  leemun,  aetiUia  wlpeef  fega  eereoe,  Verwm 
vigilaaiia  peetora  eamm  am  fldeU  eorde  suo,  et  onme  genue  animalium,  quod 
mtwm  eet  de  emhu  iAomo  vectferm^  ei  ma  peemdee^  quee  ferumt  Ummn^  et  generm 
bemmf  mmdata  eunt  ommia^  •  Memieiy  cuetodiee  Aommwm.  Etenim  eniie  mtmoe* 
nmifermf  et  amptean  emd  eeeuriiaUm^  et  aUmenia  eopioea  eemparaia  aibi  eine  saa 


RaureafrMM  V.  ed.  Tb.  Ra.-~ 861  TuiaetV.  ed.  Th.  Ra.  etfitga  P.  Mnt. 
B.  1.  et  edd.  Tulg.— 862  Et  P.  Ald.  Mns.  B.  1.  (erii  omnsa  Vind.  V.  ed. 
Mos.  B.  2.  Th.  Ra.  levie  ora  Mns.  B.  S.  Ferr.-~86S  veteri  nm  Ferr.  V.  ed. 
Th.  Ra.  Mufl.  B.  8.  S.  Cant.  uienuo  Mus.  B.  1.— 864  bugera  V.  ed.  Th. 
Rn.  Vind.  Mns.  B.  2.  bueeera  Mub.  B.  1.  Ferr.~865  tuielaV.  ed.  Tfa.  Ra.— 

NOTiE 


liiga  nt  cerrofl,  Milntem  svam  tntata 
eata  ait:  alla  Tero  cura  et  tntela 
homiiiam  serrari;  quippe  qnm  ant 
ad  ▼letnmy  aat  ad  ▼It»  eomaMida, 
a«t  ad  vettitiim  esfent  ntilla ;  qnalia 
aant  boret,  ovet,  eaprm,  eqni,  mnliy 
esBea  venatlci,  &c.  Reiiqna  vero 
ccCeriii  manseraiit  in  prmdum^  qnam* 
di«  viTnDt. 

VeeH  vUMue  marie]  8ic  Virg.  Mm. 
I.  SM.  *  Qoem  ai  fata  Timm  aenraat, 
ai  ▼eacftnr  anra.'    I.  e.  viTere. 

807  Es  iaeunie  eevo']  Ab  Initio  mnn» 
dly  a  prfano  mnndi  eaortn. 

800  S^evmfue  eeda]  Iracanda  anima* 
B«m  genera :  TBa.  848. 861.  Ste, 

861  LCTiiMPW  cmiam  eorda']  Canea 
enim  levem   iommim   domiiunt,  e 


aomoo  facile  excitantnr.     Unde  ab 
Horat.  Od.  iii.  16.  dicnntnr  *  flgilea.' 

865  Veterheo]  Vectnr»  idoneo. 
<  Veterina/  inqntt  Nonlna,  '  animalia 
dienntnr  ea,  qu«  ▼ehere  qnid  poa- 
annt;'  citatqne  hanc  Lncrctil  ver-' 
anro.  £t  Featns,  *  Veterinam  bes- 
tiam  jnmentum  Cato  appellavit  a 
vehendo.  Opilina  veterinam  dici 
pntaty  quBsi  venterinam,  vel  ntcrl- 
nam,  qaodomia  ad  ventrem  religa- 
tnm  gerat.' 

864  Bueera  eeda]  Boves  :  n.  661. 
VI.  1846.  Bncerum  igitnr  pecoa  illud 
eat,  qnod  gerlt  magna  comna. 

866  Memmt]  Memmina  ia  eat,  cni 
hoc  opna  dedicat  Lucretlna,  i.  2T. 


1 


660 


T.  LUCRBTII   CAmi 


Q118B  damus  atilitatis  eoixtm  praemia  caussa. 
At,  queis  nihil  horum  tribuit  Natura,  neque  ipsa 
Sponte  sua  possent  nt  vivere,  nec  dare  nobis 
Utilitatem  aliquam,  qua  re  pateremur  eorum 
Pnesidio  nostro  pasci  genus^  esseque  tutum ; 
Scilicet  haec  aliis  praed»,  lucioque»  jacebant 
Indupedita  suis  fatalibus  omnia  vinclis, 
Donec  ad  interitum  genus  id  Natura  redegit 
Sed  neque  Centaurei  fuerant,  nec  tempore  in  ullo 


870 


875 


labare ;  qua  triMmui  ttttt  tii  mtreedem  ob  commoda^  qne  accipimo*  abiis.  Sed 
quibw  natura  nihil  harum  rerum  dedU^  neque  dedU  ut  ipaa  pouent  vi  tua  mverej 
nee  reddere  nobie  aliquod  cowunodum,  cur  Hneremuo  genue  eerum  nutriri  nooira 
opOf  et  oecurum  ette  ;  Mtmtnun  ea  exponebantur  aUiM  feris  tst  prtedam  et  ot  fnffs- 
rMnt,  nt  pote  qu»  omitta  etoent  impUxa  tuit  falalibut  nrxibut ;  danec  natura 
roduxerU  id  f  «ittu  animaliam  ad  wutrtem,  Verum  neque  Centauri  aDquani  exti- 
terunt,  neque  eti  ratio  car  vit  conttant  ex  gemina  naiura  et  ex  dupiici  eorpore. 


^^>^^^<^^^^'#«»^ 


866  paremqueV.  ed.  Th.  Ra.  «Mtila  Lamb.— 869  AcV.  ed.  Th.  Ra.  quit 
P.  Ald.  fntt  m  Vind.  Mn».  B.  8.  quu  ttt  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra.  O.  Mos.  B.  1. 
Cant.  aliquia  itt  Mui.  B.  2.— 871  quam  nateremmr  V.  ed.  Th.  Ra.>-S78  prc- 
cide  V.  ed.  Tli.  Ra.^76  Donicum  Lamb.  et  edd.  vnlg.— 876  fuerant  P.  V. 
ed.  O.  Mus.  B.  8.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  fuerat  Nard.  ytMrtiiit  Tnlg.  imc 
P.  Vind.  y.  ed.  Mus.  B.  1.  2.  8.  Cant.  Oryph.  Nard.  neque  0.-*877  fumt 

NOTJE 


871  Qtia  re]  Propter  qoam  ntilita* 
tem.  Neque  enim  interrogatio  est ; 
sed  roera  ennnciatio. 

878  Hac"]  Snpp.  qneis  nihil  horam, 
Stc.  vft.  860. 

874  Indupedital  Vel  endopedita;  an- 
tiqne  pro  impedita:  i.  241.  11.  201. 
&c«  Indupedita  antem  fattdibu»  vin* 
clis,  h.  e.  obnoiia  morti  fatali. 

876  Donoe  ^^Doniaun]  Donec:  vs. 
706.  686.  &c. 

Ad  inUritum  Naiura  redegU]  Sponte 
ana  mortem  obiernnt. 

876  Sed  neque  CentaMreif  ^rc.]  Hia  47. 
seqq.  docet  interim  nullos  in  primo 
mnodi  exortn,  neque  in  alio  temporcy 
eztitiMe  Centauros»  Scyllas,  Cbimse- 
rar,  et  alia  id  genns  portenta.  Sic 
negant  et  damntmt  ejnsmodi  porten- 
tosam  animalium  miscellam  Diodoms 
Hb»y.  Aristoteles  11.  Pbys.  8.  de  Hist. 


Animal.  et  de  Oenerat.  Anim.  it. 
et  V.  8.  At  Bmpedocies  propngnat: 
et  Claudias  Caesar,  teste  Plin.  qnl 
scribit,  '  Hippocentaurnm  in  T1ies« 
salia  natnm  eodem  die  interiiase;  et 
nos  principatn  ejns  allatnm  illi  ex 
^gypto  in  melle  vidimns.'  Volater- 
ranus  ait  se  vidisse  Semicanem.  Alii 
alia  Donstra,  qusc  Lycosthenes  in  lib. 
de  Prodig.  et  Ostent.  collegit.  Cnr 
autem  Lacretius  ejusmodi  natnrm 
portenta  eztitisse,  ant  posse  ease  ne- 
gat,  varias  reddit  jam  rationes.  i.  de 
Centanris,  qaos  anteriori  parte  bo- 
roines,  posteriori  vero  eqnos  faciant| 
argnit  non  posse  esse,  primnm  ex 
etatis  partiam  istaram  diversitate. 
Namque  floret  equus  triennis,  pner 
vero  vix  ablactatas  ea  state  incedit» 
sed  dttbio  omnino  pede  ctdcat  hn- 
mam.    Ubi   vero  puer  ex   ephebit 


DE  RBRUM   NATURA   LIB.  V. 


661 


Esse  qaennt ;  duplici  natnra  et  corpore  bino 

Ex  alienigeDis  membris  conpacta  potestas, 

Hinc  illinc  par  yis  nt  non  sic  esse  potissit : 

Id  licet  binc  qnam  yis  hebeti  cognoscere  corde.  880 

Principio,  drcnm  tribus  actis  inpiger  annis 
Floret  equus ;  puer  baud  ita  quaquam  :  ssepe  etiam  nnnc 


^omposUatfue  ex  ariuhuB  aUenis  pasiU  exutere  in  «Uo  tempare,  at  poienHa  illins  ex 
vtraque  parte  queat  eaee  eimUit  non  eimiU.  Qiiivis,  quamtia  eiupida  eit  metUe^ 
poieei  agnaeeere  ieiud,  PrinntM  eqmue^  eireUer  iribu»  exaeiie  annie^foriie  vigeit 
fuer  vero  non  Uem ;  tfnmo  fHerumque  eiiam  nune  queaiialt  in  aoporibue  ubera  mamma» 


^^^^>^« 


P.  ct  edd.  Yulg.  corpore  uno  Voss.  vet. — 879  parilnu  ui  Oryph.  mar^.  Bas. 
marg.  P.  Ald.  parUe  vi  V.  mai^.  2.  parvie  ui  Voss.  vet.  et  L.  B.  V.  ed.  Ferr. 
Th.  Ra.  prame  ui  Mas.  B.  2.  non  eU  pare  eeee  Oif.  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B. 
nan  par  eeee  P.  Ald.  Bas.  Bas.  marg.  partibfue  eaee  Fab.  fion  eie  par  eeae  Oryph. 
Nard.  non  pari  eaee  Delph.  non  eU  eeae  Mns.  B.  1.  S.  foiieaU  Ferr.  P.  Vind. 
Voss.  yet.  et  L.  B.  O.  poieaeU  Voss.  marg. — 882  haud  tia  quaquam  Cant.  baud» 
'quaquam  Tiilg.  ^vtii  atepe  Vind.  et  edd.  ▼»!£•  qnia  eape  P.  etiam  nunc  Vind.  V. 
•d.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mns.  B.  1.  2.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Oryph.  Delph. 

NOTiE 

sto  snnt  et  abundant  adhnc,  v.  g. 
herbarum,  frugum,  arbornm,  qofls  ta* 
men  roista  inter  se  non  conjongmi- 
tur. 

Ceiifaiirei]  Sic  de  his  iy.  740.  et 
seqq. 

877  DupWci  iKtficra]  Humana  scili* 
cet  et  equina. 

878  Poteeia»']  Potentia,  vis. 
870  Hine  ilHnCy  ^c.]  Ita  Lambinns. 

Parens  vero,  Hinc  iUxne  par  et«,  iil 
non  eic  eaee  potie  aU.  Idem  sensns. 
Hic  autem  versus  varie  corrumpitur 
in  variis  codicibus.  Cojns  hiec  est 
sententia:  Nou  potest  esse  natnra, 
sen  potestas  aliqua,  ex  alienigenis 
membris,  v.  g.  humanis  et  eqniniSi 
eompacta  et  conflata;  ita  quidem 
alienigenis,  nt  vis  par  pari  esse,  hoe 
est,  par  pari  respondere  non  possit. 

880  /d]  Nempe,  in  Centauris  non 
posse  hinc  illinc  parem  vim  esse. 

881  CircMiii  fri6Ks  actie]   Tmesity 
circumactis:  vel,  actis  circiter. 

882  Fhrei]  Viget;  metaphora  est. 
EtiaM  muic]  Nempe,  cnm  tres  an* 

nos  natns  est. 


excedity  nt  aiunt,  jam  tnm  equus 
tttate  confecta  languet.  Qois  ergo 
nexns  inter  eos  esse  potest?  Deinde 
ob  nnam  Veneris  imparitatem.  Licet 
cnim,  teste  Aristotele,  mulier  et  equa 
coitum  nnnqoam  detrectent,  tamen 
non  nisi  lequinoctio  concipit  eqoa. 
Adde  quod  appetitos  in  iis  sit  variiis. 
Prsterea  diversi  snnt  mores.  Equa 
entm  non  nisi  post  dnodecim  menses, 
mnlier  vero  nono  partnrit  mense. 
Denique  alimentnm  varinm  est  et 
saepios  contrariom;  homo  enim  ali- 
mento  nntritur,  eqnus  vero  disrum- 
pitnr.  Idem  dicendnm  ait  de  Scyllis, 
et  Cliimeris.  Addit  insnper  Cbimae- 
ne  genus  infame  esse  monstrnm ;  qui 
eoim  potett  ore  foras  acrem  flare 
llamnmm  de  corpore,  qu»  torret  om- 
Dia?  Non  est  Igitnr  ut  hujus  porten- 
tomm  generis  assertores  ventilent 
hanc  suam  vaniloqnentiam ;  llcet  enim 
multa  sint  mirabiliora  visa,  tamen 
nnlla  est  ratio  cur  Iub  naturss  adeo 
eontrari»  jungi  tnnc  potuerint  prfl&- 
ter  ordinemy  ciim  neque  jam  nonc 
jnngi  videamus  alias  naturas,  dnm 
plnrima  femina  terr«  commissa  pra» 


^ 


T.  LUCSBTII  QAAI 

Ubera  mammanim  insoBmis  lactantia  q«eret 
Post,  ubi  equnm  yalid»  Tirai»  «Dtate  senecta, 
Membraque  deficiant,  fiigieDti  languida  Vita; 
Tiim  demum,  ptteiili  asyo  fiorente,  javentas 
Obficit,  et  molli  vestit  lanngine  malas : 
Ne  forte  ex  homine,  et  veterino  semine  eqaomm, 
Confieri  credas  Centaaros  posse,  neque  esse  : 
Antj  rabidis  canibus  subcinctas,  semimarinis 
Corporibus  Scyllas ;  et  csetera  de  genere  horam, 
Inter  se  quorum  discordia  membra  yidemus : 
Qu»  neque  florescunt  pariter,  nec  robora  sumunt 
Corporibos,  neque  perficinnt  cetate  seuecta ; 
Nec  simili  Venere  ardescunt,  nec  moribus  nnis 


8» 


890 


895 


rumy  quiB  lae  tuppedUeni,  DeMef  pottqMom  /«ries  mre$,  ettdte  jam  m^fedm^ 
deeeruni  equum^  et  ariuB  Jtmguacemtes^  vita  receienti,  jacemt,  tunc  iandem  Jmmenim 
accupai  pueroe,  cetaie  vigemte  in  tKts,  et  operit  genae  illoniin  tenera  barba.  Ne 
/ortoMte  putee  pame  creari  aut  eme  CflMtaiMf  4e  mmime  idm^eo  mecturtt  eqjumum,  ei 
de  komine :  vel  SeylUu  circumuineta»  canibue  rapacibuSf  et  cofparibuB  oemimarvuM  ; 
at  ceiera  kt^us  gemerie  monatra,  quorum  oermumua  ariuM  imier  ae  dimhmMeo;  pm 
«rfMC  JMmi  vigimt,  meque  habemi  vireo  in  ftsis  eorporibuOf  meque  creaeaaU^  tn  miaU 
eoi^fecta :  meque  ardemt  eadem  VemerOy  meque  simiks  smU  Osdem  stndus^  ei  qum  mm 


»<»>»^»»^«»^»>»»» 


Nard.  Vosb.  marg.  eOam  tume  P.  AM.  Gif.  Par.  eliammsmm  Lamb.  et  aliL~-88S 
im  aminutrum  V.  ed«  Tli.  Ra.  oNttiMraim  Mqb.  B.  2. 8.  Uetamtia  Vosn.  vet.  et  L.  B. 
Vo88.  marg.  laetamtia  reliani.  qumril  P.  et  edd.  vnlg.— 884  vaGdare  V.  ed.Th. 
Ra.— 886  pueris  P.  et  edd.  valg. Jloreiita  Vind.  V.  ed.  Tb.  Ra.  juvenius  Mna. 
B.  1.--887  Occipit  P.  et  edd.  virig.— 888  Ne  toHo  pmino  et  Nenhis,  i.  48. — 
889  credis  Qif.  L.  B.  Par.  iM^€tw  P.  Vind.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1. 9. 8.  Caiit« 
Perr.  Th.  Ra.  Ald.  mec  esse  valg.~-890  rabidis  Wakef.  Heins.  rapidis  vnlg^ 
802  ditsortia  Creech.-^9S  nse  P.  Vind.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1.  8.  8.  Cant. 
Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  ii«9tte  volg.— 894  perfieiunt  O.  projteiuni  Oif.  Par.  Oryph. 
Delph.  Nard.  Cont.  Bas.  P.  V.  marg.  1.  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Ferr.  V.  ed. 

NOT^ 


885  Laetamaa]  Lae  snppeditantia. 
884  £Eiaie  semeeta']  H.  e.  etate  eon- 

fteta ;  sic  v«.  894.  aic  iii.  774.    *  Se- 
nectis  membris.'  Sic  infra  vs«  ^. 

886  PmeriU  [pueris]  Alii,  ptMiiK; 
benc  etiam. 

JnMnfas]  Jnventntis  Dea:  iptajn* 
venta:  jnvenilts  «tas. 

887  MolH  vesHi  tamngime,  ifcJ]  fl.  e. 
molK  pllo,«ea  barba.  Sicaupra  v«.072. 
*  Impubem  molil  pubesoeffe  «ette.' 


888  FeAcriiM]  Snpra  vs.  608. 

889  CaR^]   Cenfici:    sic 
passim. 

091  Seftias]  iQnid  mensftri  geans 
sit  docvimns  it.  7SS.  not.  conaule 
lecnm. 
895  Vemere]  Amore  Venereow 
Jlforiiiis]  Vel  «tudiis ;  vel  pawwsdi 
temporibns,  «t  ^dam  interpisetui- 
tnr,  ct  iit  amiotavi  sop»  va.  870. 


DB  RBEUM   NATURA   LIB.  V.  008 

Gonyeniont ;  neqae  snnt  eadem  joconda  per  artvB : 
Qnippe  videre  licet  pingnescere  Mpe  cicata 
Barbigerag  pecades,  homini  qum  est  acre  yenenam. 

Flamma  qoidem  yero  qoom  corpora  folva  leonom 
Tam  soleat  torrere  atqae  arere,  qaam  genos  omne         900 
Visceris,  in  terris  qoodqaomqae,  et  sangainis,  exstet : 
Qoi  fieri  potuit,  triplici  com  corpore  ot  una, 
Prima  leo,  postrema  draco»  medio  ipsa  cbimttraf 
Ore  ferox  acrem  flaret  de  corpore  flammam  ? 

Qua  re,  etiam  tellore  nova,  coeloque  recenti,  906 

Talia  qui  fingit  potuisse  animalia  gigni, 
Nixos  in  hoc  ono^  novitatis  nomine  inani ; 
Multa  licet,  simili  ratione,  ecfutiat  ore. 

httbeiU  m  membriM  ru  etudem  graias.  Namque  cemere  e$t  pUrumque  barbmtee 
gregee  JUri  pmguee  eicirfa,  qmm  eei  eetmm  vtn»  heeiM.  ignie  ««tem  eum  eem* 
emeeeei  f ojii  eemburere  et  eremare  refa  eorpora  leonmmj  quam  owmem  aliam  rem^ 
quee  eeugtet  tn  ierrie  ex  vieeeribae  et  ex  etmguiuey  quomodo  potuit  Aeri,  ut  una 
CkmmtL  eemetmue  tergemim  eorporef  nempe  cnjns  priar  pars  sit  leOf  poeterior 
draeo^  medam  ipea  Ckimegrat  emitteret  ore  extra  eorpue  ignem  ardeutem?  Qim- 
propter^  qui  dieit  ^ueeoodi  uuiwuiHa  potuieee  generari  tnitio  terra  reeeutief  et  eeHi 
geuitif  is  imeixue  ui  hoe  uuo  vemo  tihUo  noviMie  poteet  pari  wtodo  phtrimeL 


Th.  Ra.  Ald.  pr^jiduut  Tarneb.  et  edd.  valg.— 896  neque  P.  V.  ed.  Vom. 
vet.  et  L.  B.  O.  Ciint.  Ferr.  Tb.  lU.  Ald.  nec  ?olg.  joeunda  P.  V.  ed. 
MoB.  B.  1.  8.  Tb.  Ra.  Ald.-^07  eieata  V.  ed.  Th.  R«.--808  ftomtiit^ice  eet 
V.  ed.  O.  Mtts.  B.  1.  8.  Caot.  Th.  Ra.  kemui  eet  qua  Mus.  B.  2.--890  Fto- 
flWM  Moa.  B.  8.  vero  deest  P.  V.  ed.  O.  Mob.B.  l.  2.  8.  Cant.  Ferr.Th. 
Ra.  Ald.  IgneulUmma  quidem  eum  P.  Ferr.  Ald.  Gryph.  inarg.  Bas.  inarg.  V. 
inarg.  1.  «mIini  V.  ed.  Th.  Ra.—000  Jam  Vind.  V.  ed.  Bodl,  Voss.  L.  B.  Mob.  B. 
1. 1. 8.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  tonere  V.  ed.  Th.  Ra.— 902  tempore  pro  corpore  V. 
ed.  toia»  V.  ed.  Th.  Ra.— 008  medM  Vind.  Maa.  B.  1.  Caot.  media  ▼ulf.— 
904  ferox  Mos.  B.  1.  ferae  Oryph.  mars.  Bas.  marg.  P.  Vom.  L.  B.  Vind. 
V.  ed.  Caot.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  ferene  O.  P.  In  not.  Horriferae  Moa.  B.  2. 
fera»  Mot.  B.  8.  et  edd.  vnlff.  flaret  P.  V.  ed.  Voss.  L.  B.  O.  Mus.  1.  Caot. 
Oijpb.  Bas.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Bas.  marg.  flare  Mna.  B.  2.  8.  Vind.  ^fftaret 
mfg.  ftmumae  Mos.  B.  2.— 006 /iii^af  V.  ed.  Th.  Ra.->907  Nieue  Cant.  koe 
deeat  et  aiaat  pro  taaitt  V.  ed.  Th.  Ra.— 008  ejfueiai  Vind.  V.  ed.  Cant.  Th.  Ra. 

NOTiE 

Oeo  fiodem  jacoiida]  Eadem  grata  008  CiUm<fra]  Sat  expUctt  Poeta 

•teoata,  iit  jaoiuam  aoae  expUcat  qoidsitChimnra:nosqoeaBteadixi- 

voa.  seqq.  mos  satia  ii.  704.  not,    Sic  Homcr. 

807  Qmppe  videre  Ueet]  Sic  it.  644.  Iliad.  Ti.  181.    Hesiod.  in    Thcog. 
4o  Ventro :  *  Prmlereay  nobis  Tcra-  Virg.  iEo.  ti.  288.  dcc. 

IrMB  eat  aere  venaoom :  At  oaprii  006  Qot  flugit^  4v.]  Pota  Eoripi- 

•dipcf  et  eatornicibos  anget.'  dem  In  Baech. 

808  Bmbigmu  pecudee]  Capra».  008  E^futiai  [<#ii<tal]  Sffotire,  in- 
Ste  VL  970.  qoit  Nonios»  eit,  com  mtndacio  dicere. 


6«4 


T.   LUORBTII    CARt 


Aurea  tom  dicat  per  terras  flumina  volgo 
Flaxisse,  et  gemmis  florere  arbusta  suesse :  910 

A.ut  hominem  tanto  membrorom  esse  inpete  natum^ 
Trans  maria  alta  pedum  nixus  ut  pandere  posset, 
Et  manibus  totum  circum  se  vortere  coelum. 
Nam^  quod  multa  fuere  in  terris  semina  rerum, 
Tempore  quo  primum  tellus  animalia  fodit ;  915 

Nihil  tamen  est  signi,  mixtas  potuisse  creari 
Inter  se  pecudes,  conpactaque  mcmbra  animantnm : 
Propterea^  quia,  qu»  de  terris  nunc  quoqne  abundant, 
Herbarum  genera,  ac  fruges,  arbustaque  laeta, 
Non  tamen  inter  se  possunt  conplexa  creari.  920 

Sed,  si  qnseque  suo  ritu  procedit^  et  omnes, 
Fced^re  natur»  certo,  discrimina  servant. 
Et  genos  humanum  multo  fuit  illud  in  arvis 


ejnsmodi/aftii/ari;  verbi  gtatia,  garrire  fiuvioi  awreoi  tunc  olim  delapeoi  esie 
eommunUer  per  eampoe;  et  arbores  oolitae  fuine  fierere  margariiie;  vel  kommem 
creatum  fuiste  olim  ianio  cnm  robore  artuumj  ut  poeaetferre  eonatum  pedum  hinc 
inde  trans  maria  profunda^  et  manibuM  menere  eirca  ee  totum  eetlum.  Nam  etti 
nmlia  eorputcula  rerumfuerini  tn  territ  eo  temparey  quo  primum  terra  genuit  «it- 
malia :  tamen  non  eet  tiidtdifm  animaUa  potuitte  gigni  commixta  inter  m,  aiqut 
artvt  animalium  fuitoe  eomplexot  timul ;  eo  quod  ea  etiam  genera  kerbarum,  tege» 
ietf  arboret  florentetf  qua  nune  procreantur  de  territy  non  iamen  queunt  gigni  tnler 
te  eommixta.  Ita  qweque  ret  nateitur  suo  more  ;  et  omnet  eonaervani  differeniittM 
•1188  ex  inviolabiU  lege  naiura,    Pritea  etiam  gena  hommum  fuit  Umge  durior  t» 


»<><»^^>#»»»»i»»>»i» 


tf^lcui^Miis.  B.S.— 900  cicm  P.  O.  Mus.  B.  1.  Ferr.  Al^fulgo  V.  ed.  Th.  Ra. 
—910  geminit  Th.  Ra.->912  mxut  Cant.  nieut  vulg.  vitut  V.  ed.  O.  Mns.  B. 
1.  |Hiiider«  P.  Oryph.  marg.  Voss.  marg.  Ald.  pondere  Vind.  V.  ed.  Voss.  vet.  O. 
Mu8.  B.  2.  3.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  ponere  edd.  vulg.— -915  quod  Ferr.— 916  Ni- 
hil  Vind.  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  nU  vulg.^920  potrint  Hav.  Bip.— 921  Sed  ti 
Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mus.  B.  1.  2.  S.  Cant.  Sed  aic  P.  O. 
Ald.  Oif.  L.  B.  Pan  Nard.  Mar.  Res  eic  vulg.  Ret  ti  Vind.  ^aic^Ke  s.  r.  p.  ei 

NOT^ 


911  Aui  hominem  tanio,  ffc,1  Docnit 
I.  200.  cnr  natnra  non  potnerit  initio 
creare  horoines  tantse  magnitndinis: 
'  Deniqne,  corhomines  tantos  natora 
parare  Non  potnit,  pedihns  qoi  pon- 
tnm  per  vada  possent  Transire,  et 
magnos  manibus  divellere  montes, 
Multaqne  vivendo  mortalia  vincere 
secla;  Si  non,  materies  quia  rebus 
reddita  certa  est  Oignimdis  ?'  Ste. 


912  Pediim  nixut']  Pedes. 

921  Sedf  ft  [Rtt  stc]  quaqut^ifc.l 
Sic  Lambinos.  Parens  vero :  SM  tie 
quidquit  iuo  riiu  procedU  ;  ei  Mmia,  ^. 
Utraqne  lectio  probatnr. 

92S  Et  genut  kumanumy  ^.]  His 
104.  vss.  seqq.  jam  docet  de  primia 
sen  priscis  hominibos.  Itaque,  qnid 
hnmano  generi  contigerit  ab  ineunte 
mundi  «state,  qua  valetadine  foerity 


DB   R&RUM   NATURil   LIB.   V« 


666 


925 


930 


Durins^  ut  decuity  tellus  quod  dura  creasset ; 
Et  majoribusy  et  solidis  magis,  ossibus  intus 
Fuudatum;  validis  aptum  per  viscera  nervis: 
Nec  facile  ex  «stu,  nec  frigore,  quod  caperetur; 
Nec  novitate  cibi,  neqae  labi  corporis  ulla. 

Moltaque  per  ccelum  soKs  volventia  lustra 
Volgivago  vitam  tractabant  more  ferarum. 
Nec  robustus  erat  curvi  moderator  aratri ; 
Quisquam  nec  sdbat  ferro  molirier  arva, 

V^>  «<  jw  M*9  eo  fMNi  terra  dura  genentmad  iUam :  et  ccnHructa  fiat  vntris^ 
eeau  ex  nugoHlnUf  et  dwrioritmM  oseilm,  et  comparla  nervu /ortibus  per  interwree 
partee:  quai  H€C  frigore  nee  cahre  facUe  afficeretur:  neque  etiam  nomtate  ali^ 
menti,  nee  nUo  nwrbo  corporie  Ubefactarctur.  Hominet  illi  traducebant  vitamj 
eientfertB  errantes  eolent,  per  plwrea  cureua  solis  vertentea  ccelum,  Necdum  uwt$ 
erai/arti$rectorJtexiaratn:  nee  ulini  sciebat  colere  agroe  ferroy  nequt  eepOire 

•mma  Oif.  L.  B.  Par.--925  E  P.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.— 926  P^^^^»^J* 
Ald.  Bip.  Hav.  Delph.  axtie  pro  apium  Miw.  B.  1.— 927  caipetur  V.  ed.  Th.  Ra. 
Deinde  seqoitor  v».  931.  V.  marg.  1.  2.-928  labe  Vind.  Muii.  B.  1.-930 
tractabunJt  V.  ed.  Th.  Ra^932  QttWfuam  Vind.  V.  ed.  Mns.  B.  2.  8.  Cant. 
Ferr.  Tfa.  Ra.  «wlftrwr  Vind.  O.  Muij.  B.  1.  3.  Cant.  moUiner  V.  ed.TU.  Ba.— 

NOTiE 


qnibusve  moribnt  institatum ;  ef  ce- 
tera  ejusmodi,  rite  proseqnitur  Lu* 
cretina.  Ac  primum  qoidero  his  41. 
▼sa.  prioribns  docet  primos  homine» 
validioriy  qoam  nnnc,  constitisse  cor- 
pore,  ob  innatam  dnritiem,  qnam  e 
terra  dura  geniti  contraxerant;  unde 
mhius  obnoxii  erant  injnriis  tempo- 
riSy  ant  morbis.  Deinde  diutius  vix- 
iise  tonCy  quam  nunc  vivunt;  et 
nore  ferarum  per  nemora  errasse 
▼ictnm  quseritantes  ex  arborum  foetn ; 
(quippe  quibus  ignota  fuerit  agricul* 
tora;}  sitim  vero  sedasse  fluviis  ac 
fontibns.  Prsterea  illis  peUitus  ig^ 
■otnm  futsse  ignls  nsum,  atque  pel* 
linui :  sed  frigus  et  estum  arcebant 
tegumine  plantamm  et  testudinatis 
■pecnbns.  Denique  Jus  riullum  fu- 
isse;  sed  qnemque  sibi  consuluisse; 
ae  promiscnam  fnisse  Venerem,  aut 
pro  valida  viri  vi,  ac  impensa  libi- 
dine;  ant  pro  mntna  cnpidine;  ant 


pro  glandura  ac  arbutorum  data  mer« 

cede. 

928  LoW]  Pro  labe :  h.  e.  morbo. 

929  IiMs^a  ecUs]  Anuuos  solis  cur- 
sos.  Est  enlm  lustrum,  certum  tem- 
poris  spatinm,  quo  peracto  censos 
fiebat  apud  Romanos^  nempe  quinto 

qnoque  anno. 

930  n^giwvo]  VelVnlgivago;  i.e. 

turmatim  errante.    Sic  iv.  1064. 

931  Nec  robusiu»  erat,  Ifc.]  Unde 
Virg.  Qeorg.  i.  126.  et  seqq.  docet 
ante  Jovem  nullos  fuisse  agricolas. 
Idem  docent  Ovid.  Met.  i.  Tibnll. 
Eleg.  I.  S.  Martial.  xii.  63.  et  Manil. 
I.  a  vs.  66.  ad  vs.  96.  ubi  de  agricul- 
tora  et  ceteris  artibns  docet,  quas 
primis  hominibus  ignotas  fuisse  ait. 

932  Scibai]  Pro  sciebat  Sic  infra 
vss.  9(1.  957. 

MoUrier]  Poetice  pro  moliri.  £st 
antem  moliri  arva,  colere  agros,  et 
melioret  reddere  cultu:  magno  la« 


606  T.   kUCRBTU  CARI 

Nec  DOTa  defodere  in  terram  Yirgulta,  neqae  altis 

Aiboribus  veteres  decidere  falcibus  ramos. 

Quod  sol  atque  imbres  dederant,  qaod  terra  crearat      835 

Sponte  sua,  satis  id  placabat  pectora  dooam. 

Glandiferas  ioter  curabaut  corpora  qaercos 

Plerumque ;  et,  qum  nunc  hybemo  tempore  cemis 

Arbuta  puniceo  fieri  matura  colore, 

Plurima  tum  tellus,  etiam  majora^  ferebat :  940 

Multaque  prasterea  noyitas  tum  florida  mundi 


t»  terram  arhuita  taura^  neqiu  anumtarefalaiUs  fmirea  namM  arharikms  proMrtt. 
Ilkui  nunvSf  quod  sol  et  phauf  tribufrtmtf  Tel  quod  UUas  produxerai  aua  spaaU^ 
saiis  sedabat  appetitum  stamachi.  Nmtmmquam  pascebaM  eorpus  sunni  iiiCcr 
fusreusy  qua  /eruut  gUmdes ;  et  qam  poma  sfioesiria  vides  hoc  tempora  aotfr» 
wmiureseere  rubro  ^tore^  tuue  ^usmodi  ierra  portabai  pUuima^  aiqu*  eOam 
wuiora.    Ei  nomia*  wMssdi  tunc  floreseeus  dedii  insupsr  missraudis  hourimbmt 


^*^^^^ 


9SS  rma  deest  V.  ed.  Tli.  Ra.  «09««  P.Tiod.  V.  ed.  Mnn.  B.  1. 1.  Cant  Tb. 
Ra.  Ald.  fiee  edd.  ▼nlg.— 9ft6  creartfni  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.-^6  yiisemnii  P. 
Ald.  periorc  Viud.  V.  ed.  Bodl.  Vm8.  L.  B.  Mos.  B.  2.  ft.  Ferr.  Th.  Ra.— 
917  cMmtei  O.  Caot.  pectora  quercus  Vom.  Tet. — 989  Pemieeo  edd.  Tulg.  ua- 
tura  Mof.  B.  9.-940  iiM|f«r«  Viod.  V.  ed.  Mus.  B.  2.  t.— 941  eum  O.  Mot.  B. 

NOTiE 

bore  invertere ;  ezanre,  dcc  Moliri  9S9  Arbuia']  Ponia  lyWealria,  qii9 

enim  dicimui,  qnicquid  cnra  labore  Plinio  xv.  84.  dicuntnr   poma  in- 

facimuf.   Olim  inollirier,  h.  e.  resol-  honora.   Verum  erraA  in  eo  Plinins, 

▼i:  led  prior  lectio  magis  probatnr.  qnod  arlHitnm  et  nnedonem  ait 


9M  Nee  «mm  de/oderey  4r«.]  Hic  ▼! .  rem  eandem.    Unedo  enim  nibil  per- 

repetitor  infra  vs,  1365.    Defodere  tinet  ad  arbntnm.     Epimelis  Igitnr 

antem  in  terram,  Gallice  planier,  arbor  est,  cujna  fructai  dicitur  nne» 

994  Faleibus  IFaidJbu*]  Pro  falci-  do:    Arbntna  Yero  Latinis, 


bus»  metri  cansa.  vero  Comanu,  arbor  est,  cnjns  froc* 

916  Plaeabai  peetora}  Sitim  ac  fa-  tns  Arbntum  LatiniSy  Orsecis  Mem»* 

mem  sedabat.  cylnm  dicitnr.    Galenns  lib.  ii*  alim. 

9S7   Glandiferas  inter,  t^e»}   Primi  aperte  distingnit  nnedonem  ab  aibn- 

enim   homines   mebant  glandibus^  to :  namque  Epimeiidi  dat  nnedonem : 

Unde  Virg.  Georg.  i.  147.  '  Prima  Comaro  sen  arbnto  mem»cylnm.  Ita 

Ceres  ferro  roortales  vertere  terram  erroris  argnit  Plininm  Dalecampns 

Institnity  cnm  jam  glandes,  atque  in  Plin.  lib.  i. 

arbnta  sacrse  Deficerent  sylve,  et  Pimtceo  [Pomtceo]  Pro  pnniceo :  aic 

vlctum  Dodona  negaret.'  alibi  nMraora  pro  mnnera.  Est  anlen 

Ciira&aii^  corpora]  Pascebant  cor-  puniceus  color,  rubicundos,  sen  psr- 

pora ;   h.  e.  manducabant.    Sic  ii.  pnreos.    Sic  ii.  839.    Sic  Virg.  iEn» 

31.   '  Non  magnis  opibus  jucunde  xii.  77. 

corpora  curant.' 


DB  RBRUM   NATURA   Llfi.  Y. 


9S7 


Pabula  dira  talit,  miserifl  mortafibas  ampla. 

At  sedare  sitim  flaviei»  fantesqae,  vocabant ; 
XJt  nuoc  montibas  e  magnis  decorsus  aqnai 
Claricitat  late  sitientia  secla  feramm. 
Denique,  nota  vagis,  sylyestria  templa  tendbaat 
Nymphanun ;  quibus  excibant  humore  fluenta 
Lnbrica»  proluvie  larga  lavere  hamida  saxa,  * 
Hamida  saxa,  soper  viridi  stiUaatiamasco; 
£t  partim  {riano  scatere,  atque  erampere»  campo. 


M5 


950 


frfvra  alia  gwjfieieiitU  alimeniaf  qaasi  divimtui  noMcentia,  Verum  Jhmim  ei 
fotde»  advQcabiaU  boiuiiieB  ad  aiuiguendaM  ■iiani  «tftm,  eieai  koe  iempore  neeiro 
Hpddier  delapeme  aqua  ex  aUie  mentibuM  inmtat  genera  feranm  jua  eiHuni, 
DemMM  errantee  noctu  oceupabanJt  eacra  anira  etflveeiria  Nympharum,  e  qtdbue 
Uiiieee  aqum  kMmidm  et  liquida  mmudiani^  «1  toDareni  eopioea  sua  dUuieie  eaxa  im- 
dida;  guitaiim  quippe  cadeniee  euper  eaxa'  madida  et  operta  virenii  mueco:  ei 
pariim  ot  eeaiurireni  et  deeurrereni  ]ftr  apertoe  agroe,    NondMm  etiam  eeiebaint 


1.  S.  Ferr.—MS  Pabula  ^  P.  AM.  Mds.  B.  1.  Hav.  Bip.  Pabula  rfara  Ferr. 
Nard.  Baa.— 94S  £1  Cant.  Ad  Maerob.  Sat.  vi.  S.  Voss.  de  Coostr.  p.  183. 
P.  in  not.  vaeabani  superscr.  in  Voss.  vei, — 9iS  Clariet  aeciiai  P.  Orrpb. 
Delph.  Nard.  Bas.  Claniaie a te  V.  ed. Th.  Ra.  Bodl.  Ferr.  ClariciiaiietieWoM. 
▼et.  et  L.  B.  Mus.  B.  2.  P.  in  not  V.  raarg.  t.  Clarieiia  tiate  Mns.  B.  t. 
Ciarier  aeiate  O.  Cant.  Clamjuvai  eeeiaie  Mos.  B.  1.  CUuior  aeiaia  V.  marg.  2. 
Cfartlof  eeeiaU  V.  niarg.  1.  Clare  eitai  ad  ee  Oif.  Par.  Cont.  Clar«  eHHlate 
Voss.  marf .  ClaHeiiaie  ei  P.  in  not.— M6  nota  vagie  P.  V.  ed.  Bodl.  Mns.  B. 
1.  2.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Aid.  Orypli.  marg.  Voss.  marg.  noeltm^s  Vind. 
nocCli^  Tnlg.  noete  vagi  Bentl.— 947  Lympkarum  P.  Aid.  excibant  O.  Cant. 
exibani  P.  Mus.  B.  1.  S.S.  et  edd.  rulg.  eeeibant  Vind.  Vost.  vet.  et  L.  B.  Vos». 
nnrg.  4pfH6«iit  Ferr.V.  ed.  Th.  Ra. — 948  pro  leme  V.  «d.  Th.  Ra.  larga  deest  Mns. 
B.  2.  inerc  Mos.  &  1.— 949  Mnslo  Vlnd.  V.  ed.  Th.  Ra.— 960  eiaiere  V.  ed.  Th. 

NOTA 


949  Dira  [Diva]  Vel,  nt  aUb  pU- 
cet,  dia;  id  est,  qnasi  divinitns  ve- 
nientia:  sen  sponte  sna  nascentia. 
Ottmy  dnm,  fau  «.  aspera. 

Aenpia]  6nflkieiitla ;  i|«ihBa  mor- 
talea  eontanti  etsent. 

943  8edare...voeabemi]  UeUeBis* 
«MU,  pro,  VDcalmniy  nt  aedaveBt^  vel 
ad  aedandam  sitim. 

944  DBMnms  «fiMt]  Aq«a  ex  leco 
teiiviflncM.    Sicvs.9(l9. 

946  Omrieiied  [Ciarjsr]  Snp.  qaam 
aSis  la  lecia.  Ita  LMahinns :  at  Pa^ 
laasy  elmre  eitai ;  minns  cftare. 

iUailae]  Invitait,  advocat. 

Seikefemrum]  Oenera  feraremi  hoc 


est,  ferasy  nt  sspe  loqnitur.   Sic  vs. 
965. 

940  Sylveetria  iempla  Npnpkarum'] 
Antra,  qass  domns  NTmphanun  fin« 
gantnr. 

947  Qmbue]  Sopp.  ez. 

948  Jjubriea  hmaere]  liqnida  et  ba- 
mida. 

Imvere]  Terti»  co^|ng.  tavoy  is; 
et  lavo,  asy  dioehatnr  olim:  sicat 
scato,  is ;  et  scateo,  es :  vel  fervo* 
Is ;  et  fervao,  es.  Dixit  antem  exi« 
bant  lavere^  h.  e.  ad  lavandam ;  vel 
ttt  iavarent :  slcnt  snpra  jam  vs.  949» 
vocabaat  sedare.    Orseca  phrasis. 

9M  Seaiere]  Tertis^  etiam  conjng. 


668 


T.  LUGRSTIi   CARI 


Nec  dum  res  igni  scibant  tractare»  neqae  uti 
Pellibas,  et  spoliis  corpus  yestire  ferarum : 
Sed  nemora,  atqae  cavos  monteis,  sylvasqae^  colebant ; 
Et  frutices  inter  condebant  squalida  membra, 
Verbera  ventorum  Yitare,  imbreisque»  coactei.  955 

Nec  conmune  bonam  poterant  spectare,  neque  ullis 
Moribus  intet  se  scierant^  nec  legibus,  uti. 
Quod  quoique  obtulerat  praedaB  fortuna,  ferebat ; 
Sponte  sua  sibi  quisque  valere,  et  yiyere,  doctus. 

Et  Venus  in  syWis  jungebat  corpora  amantum :  960 

Conciliabat  enim  vel  mutua  quamqoe  cupido, 
Vel  violenta  viri  vis,  atque  inpensa  lubido ; 
Vel  pretium,  glandes,  atque  arbuta,  vel  pira,  lecta. 

Et,  manuum  mira  fretei  virtute,  pedumque, 

ftrajforare  res  igne:  neque  utiptUibuSf  ae  eperire  eorjnu  exwriie  feraruM,  Sed 
hatntaboKi  aylMUy  nenurra,  et  monie»  cavatae  f  et  abseandehamt  nuda  sua  eorporm 
inter  arlntstaf  coaeti  qmppefugere  trim  acrem  ventorum  et  pluvias,  Ne^  ^^*^ 
poterant  respicere  ad  pubUcam  utiiitatemf  neque  seiebant  etiam  jUi  uUis  insHiuiia 
aut  legibus  inter  se»  Quisque  rapiebat  eam  pradam^  quam  sibi  sors  ot(}iciebai : 
auisque  seiebat  tantum  s^nte  sua  vivere  et  agere  pro  seipso,  Et  Venus  eotgunge'' 
bat  eorpora  amantium  in  suMs :  namque  vel  mitiMaM  amor  jungebat  quamque 
foeminain,  vel  /oriis  viri  vts^  et  impetuosa  luxuries,  vel  merces  aliqiia  v.  g.  da 
glandibuSf  et  ponds  syhestribuSf  vel  de  piris  Uctis.    Et  eenfisi  admirabilibus  vuibus 


^>^>»«^^^^^^>^^^ 


Ra.— 951  seribant  Vind.  V.  ed.  Mos.  B.  2.Th.  Ra.  neqtle  P.  V.  ed.  O.  Mub.  B.  1. 
2.  S.  Cant.  Ferr.  Tli.  Ra.  Ald.  atque  Vind.  nee  vnlg.— 955  umbrisque  Mus.  B.  2. — 
056  neque  P.  V.  cd.  O.  Mus.  B.  1.  2. S.  Cant.  Ferr. Tli.  Ra.  Ald.  nee  valg.->957 
seiebant  Vosa.  vet.  et  L.  B.  Vind.  V.  ed.  Mns.  B.  2.  S.  scibant  edd.  vulg.  uii 
deest  V.  ed.  Th.  Ra.— 958  Quodcunque  P.  V.  ed.  Oryph.  marg.  Th.  Ra.  Ald. 
fiiebat  V.  ed.  Th.  Ra.— 960  lugebat  V.  ed.  Th.  Ra.  lucebat  Voss.  vet.  sed  te- 
debat  soperscr.  ineiebat  Gif.  L.  B.  Par.— 962  violenti  V.  ed.  Th.  Ra.— 966  Cra- 

NOT^ 


ttt  jam  monebam.    Sic  vi.  896. 

951  Seibant]  Sciebant :  sic  vs.  957. 
Res  igni  tractare']  Coqoere  cibos 

igne:  aut  igne  uti^   qoomodo  jam 
Qtimnr. 

Igni]  Pro  Igne,  ut  supra  vs.  928. 
labi  pro  labe ;  metri  causa.  Sic  jam 
Infra  docebit,  casis  et  pellibus  reper- 
tis,  matrimoniisque  atqoe  institotis 
receptiSy  nsum  ignis  fuisse  cognl- 
ium. 

952  Neque  uti  peUibus']  Qoae  qui- 
dem  inventori  primo  faerunt  pesti* 


fersB,  nt  docet  infra  vs.  1407. 
-   954  Squalida]  Nnda,  hirsuta  pUis, 
956  Nec  eamnune  bonumf  tfc,]  De 
hac  re  jam  infra  vs.  1107. 

960  Venus]  Amoris  Dea:  Amor 
Ipse. 

961  Quamque]  Supp«  imminam. 

962  Jnpensa]  Imperttosa^  vehe- 
mens,  effraenata,  magna. 

964  Et  numiiiim  mtra,  d^,]  Hia  45. 
▼ss.  aliis  subieq.  multa  ao  varia  do» 
cet  de  primis  hominibns.  i.  qood  mi- 
ra  virtate  pednm  ao  maniuuai  pol* 


DE  RBRUM   NATURA   LIB*  Y. 

Conflictabantar  sylvestria  secla  feraram 
Missilibns  saxis,  et  magQo  poodere  clavas ; 
Mnltaqne  Tincebant,  vitabant  panca  latebris : 
Setigerisque  pares  subos  sylvestribns^  membra 
Nudabant  terr»,  noctamo  tempore  captei, 
Circum  se  foliis,  ac  frandibas,  involaentes* 

Nec  plangore  diem  magno,  solemque,  per  agros 
Qaaerebant,  pavidei  palantes  noctis  in  ambris ; 


669 
96S 


970 


MoiiMfit  et  pedumj  per$eipiebaMtwr  eyhestria  gemera  ferwrum  lapidUmM  Jaeulabiiu 
(m,  et  ingenH  onere  elava :  et  eaptabant  muUa,  ei  fugiehant  pauca  qiierentei 
Mpelmnca» :  et  rimUeM  apris  hireuti»  obi  nocie  eaperentuTf  prastemebant  Immi  tiiot 
cgreetee  artue  nudatoey  et  cooperiebant  se  eircum  foUi»  ac  frondibus.  Neque  tre* 
pidi  requirebant  ingenti  planctu  diem  ae  eolem  per  campoe,  ubi  errabant  in  tenebrie 


•^^*^^*^»^^^^ 


fktabanltwr  Wakef.  ez  conj.  Confleetobaniuf  V.  ed.  Th.  Ra.  Congpectabaniuir 
quidam.  Conseetabantwr  valg. — 966  In  Mss.  omn.  li.  vs.  seqnitur  vs.  97S.  et  in 
P.  deest. — 968  $ubuM  Yoss.  vet.  et  L.  B.  MuibuM  reliqni.  egleettribuM  V.  ed.  Th. 
Ra.  Oif.  L.  B.  Par.  eyletMtria  vulg.— 969  Nuda  dabant  Hav.  Bip.  Delpb.— 97S 

NOTfi 


lentes  confecttrentiir  ferai,  quai  nec 
timebant,  nec  vitabant.  ii.  qnod,  ubi 
noz  eos  ceperat,  ibi  nuda  corpora 
hnroi  darent,  involventes  se  foliis  ac 
frondibus.  iii.  qnod  noctis  tenebras 
Don  horrerent,  nec  pavidi  ioiis  ad- 
ventnm  qnsrerent:  cnm  enim  a 
^neris  viderent  diem  ac  noctem  al- 
ternis  temporibns  gigni,  utniroqne 
vicissim  ezpectabant  taciti»  aut  som- 
Do  sepolti.  lY.  qnod  noctn  jacentes 
In  enbili  frondibtis  arborom  strato 
netnerent  sibi  potissimom  a  feris, 
prssertim  ab  apris  et  leonibus,  qui- 
bnt  advenientibus  sazeas  domot  ce- 
debant.  v.  qnod  idcirco  tamen  non 
plnret  tanc  homines  mortem  obirent, 
qaam  nnnc  obennt :  sed  qni  dentibnt 
feramm  petitnt  erat,  is  ingentes  ge- 
mitnt  edebat,  dnm  manderetur:  ti 
vero  pottety  adeto  partim  corpore, 
noitem  vitare  ad  tempnt,  mannm 
tenebat  tnper  vulnera,  donec  tteva 
vermina  pcivarent  eom  vita ;  netcie- 
bantqnippe  tnnc  vnlneribnt  meded 
houiiiet.  VI.  qnod  non  multa  tnnc 


hominnm  millia,  ticnt  nnnc,  in  bello 
caderent,  ant  in  marit  aquit  obmtl 
perirent;  qnippe  quibus  et  miiifarit 
et  nantica  art  ignota  fnerit.  vii.  de- 
niqne  quod  penuria  cibi  tantum  mo« 
rerentur,  aut  iroprndentet  te  veneno 
necabant.  Qood  ■  nnnc  eontrarinm 
fit.  Pleriqne  enim  jam  copia  rernm 
perennt,  ac  non  tibi,  ted  aliit  vene- 
na  roiscent. 

965  Secla  ferarum\  Feras,  vi.  945* 

967  Vineebaintl  Capiebant,  occide- 
bant. 

Vitabanlt  pauca  laiebriM']  H.  e.  prti- 
tidio  latebrarum  vitabant  paucat  fe- 
rat;  qnat  non  metnerent. 

971  Nec  pkmgore  diem,  tfe.l  Mani* 
lin»  tamen  non  ita  centet,  hit  vtt.  i. 
66.  loqnent  de  primit  artium  invenr 
toribnt :  ^  Nam  rudit  ante  illot,  nnllo 
ditcrimlne,  vita  In  tpeciem  converta 
opernm  ratione  carebat,  £t  ttupe- 
facta  novo  pendebat  luinine  mundi : 
Tnm  velnt  amitsit  mcerens,  tum  lipta 
renatit  Sideribnt,  variotqne  diet  in- 
certaqne  noctitTeffipora,tiec  timilet 


070 


T.   LUCRBTII  CAftl 


Sed  tacitd  respectabflnt,  somnaqiie  sepultei, 
Dum  rosea  face  sol  inferret  lumina  ccelo. 
A  parvis  quod  CDim  consuerant  ceniere  semper» 
Altemo  tenebras,  et  lucem^  tempore  gigni, 
Non  erat,  ut  fieri  posset  nuTarier  umquam^ 
Nec  diffidere,  ne  terras  aBtema  teneret 
Nox,  in  perpetnum  detracto  lumine  solis : 
Sed  magis  iUud  erat  cura^^  quod  secla  feraram 
Infestam  miseris  faciebant  saspe  quietem ; 
Ejecteique  domo,  fugiebant  saxea  tecta 
Spumigeri  suis  adventu,  Talidique  leonis ; 
Atque  intempesta  cedebant  nocte,  paventes, 
Hospitibus  ssBvis  instrata  cubilia  frunde. 
Nec  nimio  tum  plus,  qnam  nunc,  mortalia  secla 


975 


SOO 


985 


nodU:  ted  ^HnUt^  rttpiekhmii  imi  Bbruii  wpwe  expeetabaot,  tfoace  mI 
racida  Utmpade  laceoi  rtddtret  Imeem  eteU.  Namfiie,  omi  §oiUi  eaeni  m  fmen» 
mdere  perpetuo  noctem  et  diem  aUemo  tempore  fenenai^  non  erat  eis  cnrs  mopum 
mdmirarif  qmomodo  id  pootetfteri^  neqme  timerOf  ne  perpetma  tenebra  noctis  oeempm" 
rent  terra»  in  egtemmmy  mUata  tuee  ooU»:  vermm  koe  mtagi»  erai  iis  iii  cKre,  qmod 
genera/ermrumflermmtpt»  redderent  oomnmm  utoie^mm  sibi  i^fortmnaii»;  et  pmbi 
eoMi  sao,  reknqmebant  eaxoa»  domo»  ad  acee»»mm  apri  «pusuailu,  aut  «m  icv- 
ui» :  et  in  tempore  conembH  noctmmi  paeidi  reUnquefmnt  crmdeUbm»  h\»  ho»piiibm» 
Ucto»  ttraioofwU».    Nep^  tmnc  tempori»  morttde  gem»  hoiniDam  mmgi»  deaere» 


fimddi  Mttf •  B.  9.  exepectabatU  Fab.  reempinabant  Creech.  rt»  »pecttAani  Veei. 
niarfr. — ^074  hUerai  V.  ed.  Th.  Ra. — 975  Apermi»  ViocL  Caat.  A  pueri»  qaidaoK 
Atpaiu»  Mas.  B.  S.  Aperui»»et  Mns.  B.  S.  giioiitafli  P.  Orypb.  marg.  Ald.  coa- 
ouerwU  Cant.  eoneervani  Th.  Ra.— 078  Ne  Vind.  V.  ed.  Mas.  B.  2.  3.  de  eidert 
V.  ed.  Th.  Ra.— 080  curtt  quee  P.  Ald.  cnrff^iie  V.  ed.  Th.  Ra.^081  /mciebat 
Vo8i.  L.  B.  O.  V.  ed.— 083  Ei  lecH  V.  ed.  Tb.  Ra.  Mni.  B.  2.— 08S  Seiifren 
edd.  valg.— 064  tendeUmt  Moi.  B.  2.  parente»  Delph.->985  HoeHkm»  mmi  Moa. 

NOTJE 


ombran,  jam  sole  regresso,  Jam  pro- 
piore,  soto  poterat  discemere  caosis/ 
Ac. 

074  Ro»emfaee']  Slc  vs.  600.  *  RoReis 
mI  alte  lampade  falgeos/  ct  vss.  665. 
656. 

077  Jlfirdri«r]  Poetiee  pro  mirari. 

080  Seda  ferarum]  Fene,  ▼ss.  945. 
965.  &c. 

981  Iifetimm  fadebatU']  Torbabaot. 

062  Saxea  ieeta\  Antra,  saxeas  do- 
mos;  latebras:    sylyestria    templa 


Nympharam,  ot  ait  ys.  046. 

085  Mi]  Apri. 

084  luttmpetlm  nodt']  Qoam  Plaa- 
tos  Tocat  cooticioinm  ooctis.  AUi, 
lileotimo  noctis.  Alii,  coocabinm. 
Scilicety  com  cobaot  omoes,  nec 
ageodi  tempos  est  allnm. 

065  H(M|)t«l6irf  oati»]  Pota,  leoof- 
bas,  apris,  nrsis,  Inpis,  Stc, 

086  MorimHm  oteim]  Homioes,  slc 
▼ss.  80S.  19S7. 


1 


DB  RBRVM   NATURA   UIS.   V.  ^l 

Dulcia  lioquebant  lamentis  Iiimiiia  vitse. 

Unas  enim  tum  qniBqae  magis  deprensas  eoram 

Pabula  viva  feris  prmbebat,  dentibas  haastus: 

Et  nemora  ac  monteis  gemitu,  syWasqae,  replebat,        990 

y iva  videns  viyo  sepeliri  viscera  busto : 

At,  qoos  ecfugiam  servarat,  corpore  adeso, 

Posterius,  tremula»  super  ulcera  tetra  tenentes 

Pahnas,  horriferis  adcibant  Tocibus  Orcum : 

Deniqae,  eos  vita  privarant  vermina  sseva,  996 

Experteis  opis ;  ignaros,  quid  volnera  vellent : 

At  non  multa  viram  sub  signis  milia  ducta 


Ui  inkem  huem  viUt  Jfmeniist  quam  mme  relinqnit  Cimi  emm  tune  iemperie 
wmu  aiifMif  «oni«i  emptue  ei  detUAue  ferarnin  devereifie  magiej  qaan  nunc,  mt* 
meirakut  trieu  ulimemtu  ferie,  impiebui  pUmeiu  wtti»,  eeUee^  ue  mfleue  cirenm,  eer* 
ueme  imi  imieetimu  eepetiri  xieu  in  etpulcre  rioo.  8ed  ii,  quoe  /ugu  eemeerveieerui^ 
peeipum  eerpue  eomm  dentibus  feramm  fiueeei  peHtmm^  kub^fie§  mumM»  trepi» 
due  emper  vuburufmdu  ueeuhami  mmrtem  kerremdie  eUmeribuM :  demee  eruddee  ver» 
mueerbumieeemi  eee  «tta,  imepee  omnis  umxitiif  et  meeeiee  fuid  remedii  ukeru  peeee* 
remi,    Verum  mmu  diee  neii  perimebui  pturimm  mmUia  Aomimaii  dedmeiu  eub  vexH* 


B.  S. — 067  iubemiii  Mnret  ez  coni.  edd.  Tnlg. — ^988  depemeue  V.  ed.  Th.  Ra. 
deprekimeue  P.  O.  Mns.  B.  S.  Ald.— 900  gemiitme  Vots.  vet.--902  Ae  V.  ed. 
Hi.  Ra.  Ad  Caot.  t(fiigimmt  temtpere  Mni.  B.  2.— OOS  empru  Mni.  B.  S.  S. 
Cant.  utceru  P.  Mns.  B.  9.  t.  Cant.  eiwfra  reliqni.~094  orfwii  Mus.  B.  l^ 
905  Demieum  edd.  Tulg.  privurumi  P.  V.  ed.  Vom.  L.  B.  O.  Mni.  B.  1.  S.  Cant. 
Ferr.  Hl  Ra.  Ald.  Bat.  prieubumi  P.  in  not  Bai .  marg.  priearmni  vnlg.  gemii- 
M  Mnt.  B.  1.  Ferr.  «ermia  Mnt.  B.  2.-096  igmmvee  Mnt.  B,  2.->907  ^giiit  V. 

NOT£ 


987  Lemumti9  [Labemiie']  Qnm  flnxn 
Ubitnr.  Ita  omiiet  pneter  nnnm 
Ijimbianm«  qni  legit  ioMeiility  h.  e. 
plangoribnt. 

088  Fonnn]  NempOy  primorum  il- 
lomm  hominnm. 

002  Cerpert  udeee  potfmiif]  H.  e. 
pottqnam  dentlbnt  feramm  petitl 
•rant. 

004  jldet6aif]  Ab  accio,  it:  ▼el  ae- 
cieo,et :  ticnt  tnpn  tcibant  pro  tcie* 
bant. 

Orann]  Inferanm ;  b.  e.  mortem. 

99S  Demi^  [Ilom'cK»J  Donec,  nt 
avpe  monni. 

Fenntmi]  Plnr.  Bicnntnr  Tentrit 
torminay  cum  intettina  minuto  motn, 


qoati  Termibut  qoibntdamy  tcindi  vi- 
dentnr.  Quod  dolorit  gennt  Orttci 
Yocant  arpe^,  Fett.  Unde  Ver» 
minare,  h.  e.  ▼ermfbnt  infettarj. 

996  Experteie  optt]  Medlcins  utnm 
non  habentet. 

Qntd  eolam  vellemi']  Qnte  remedia 
▼nlneribnt  tanandit  ettent  adbibendtu 

997  At  men  matta  etnmiy  i^J]  Non- 
dom  enim  natum  erat  bellnm.  Nam- 
que,  ut  ait  Ovid.  Met.  i.  <  Nondnm 
pnpcipitet  cingebant  oppida  fotttey 
Non  tnba  dlrecti,  non  crit  corana 
fleai,  Non  galee,  non  entia  erat; 
tine  militit  utn,  Mollia  tecune  per- 
agebant  otia  gentet.* 


672 


T.  LUCRBTII  CARI 


Una  dies  dabat  exitio ;  nec  tarbida  ponti 
JEquora  lasdebant  naveis  ad  saxa,  virosqae : 
Nec,  temere,  in  cassnm  frastra,  mare,  s»pe  coortam,  1000 
SsBYibat ;  leviterque  minas  ponebat  inaneis. 
Nec  poterat  quemquam  placidi  pellacia  ponti 
Subdola  perlicere  in  fraudem  ridentibus  undis : 
Inproba  navigii  ratio  tum  cesca  jacebat. 
Tum  penuria  deinde  cibi  languentia  leto  1005 

Membra  dabat ;  contra  nunc  rerum  copia  mersat. 
IUei  inpradentes  ipsei  sibi  saepe  yenenum 
Yergebant ;  nnnc  dant  aliis  solertius  ipsei. 
Inde  casas  postquam,  ac  pelleis,  ignemque,  pararunt ; 

lif ;  nefse  procelUui  eamjn  maria  dUidebnni  navi$  atque  komineB  otf  iO0|Niiof :  aed 
eeqnow  UBpefruUrafurebai  exortis  eeaiilmMf  et  intermieeebat  vanoe  terreree  eine  pt- 
rievUo,  Neque  dolieaftdiaeia  maria  tranqaUU  poterat  iwtpeilere  qnemqnamindO' 
ium,  plaeidie  flactibua ;  tunc  enim  ars  nequam  namgandi  erat  ignota,  Poetea 
tune  temporia  d^ectue  aHmienii  i^ferebat  mortem  languentibue  corporis  artubue ; 
nane  rero  abundantia  rerum  mergit  homines.  IIU  primi  homineeplerumqne  inopi^ 
nantee  ipn  iitfundebant  eibi  virue:  nune  vtro  wgenioeiue  ipei  preebent  aUie. 
Deinde  ubiprteparaoerunt  sibi  domoOf  et  peUee  et  ignem,  et  ubi/anmiui/iaicta  «tr» 


ed.  Th.  Ra.  mt/in  P.  V.  ed.  O.  Cant.  Th.  Ra.  miUia  valg.—lOOO  Sed  edd.  m\g. 
N,  t,  ineureujiuctue  m,  Oryph.  P.  in  not,  flueirie  mare  Voss.  murg,flu8tro  Von. 
•d  CatuU.  p.  MO.  marefluetihue  eeepe  coortie  Lamb. — 1001  penebai  Bodl.  Vou. 
▼•I.  et  L.  B.  P.  Ald.  Hay.  Bip.  potebae  Vind.  V.  ed.  Th.  Ra.  poeeebai  Ferr. 
poecebat  O.  Mus.  B.  1.  Cant.  V.  marg.  1.  petebai  Mus.  B.  2.portabat  et  in  marg. 
poiebai  Mnt.  B.  S.  nUeeebai  Ddph.  Cout.  fondebat  qoidam. — 1004  cum  Ferr. 
V.  ed.  Th.  Ra — 1006  lacto  V.  ed.  Th.  Ra.  leeto  V.  marg.  1.— 1006  dedani  V. 
ed.  Th.  Ra.  Vind.  Mus.  B.  S.  dabani  O.  Mo8.  B.  2.  Ferr.  mereaet  V.  ed.  Th. 
Ra.  mertat  Tomeb.  Adv.  xxx.  22.— 1007  prudenter  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Viod. 
prudeniee  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mus.  B.  1.  2.  S.  Cant.  O.  ipeie  Gryph.  P, 
—1008  nudani  Vind.  V.  ed.  Tb.  Ra.  Mus.  B.  2.  S.  Cant.  nedani  etiam  V.  ed.  ei 
nmdani  O.  et  nudabani  Muf.  B.  1.  Ferr.  aUie  deest  Vind.  V.  ed.  Mu«.  B.  2.  S. 
in  cujos  nltimi  roargine  scribltor  *  Abest  corpue,'  quod  comparet  in  O.  et 
Cant.  at  letum  in  P.— 1009  pelvie  vel  pelvee  P.  Cant.— 1011  Deest  Vind.  V. 

NOT« 


1000  FruUra  [Fluctibu*]  Fro  flueiU 
friM,  metri  cauta. 

1002  PeUocta]  Failacia.  Sic  ii. 
560. 

1004  Improba  namgU,  ^«.]  Sic  Ovid. 
Metam.  i.  '  Nondum  caeta  suis,  pere- 
grinnm  nt  viseret  orbem,  Montibui, 
in  liquidas  pinns  descenderat  undas : 
Nullaque  mortales  pr«ter  soa  littora 
aorant.'  EManil.i.76.  ammotusqne 


noYos  pontns  snbdnxerat  orbes,  Nec 
vitam  peiago,  nec  ventis  credere  vela 
Audebant;  sed  quisque  satis  se  nosse 
putabat.' 

1008  Vergebani]  Miscebant,  infun- 
debant.  Vergendi  verbo  otebantur 
in  sacrificiis.  Plant.  Curcul.  Slc 
Lncret.  il.  212. '  In  terras  igitur  qao« 
qne  solis  vergitiir  ardor.' 

1009  inde  eaeae  poetquam,  4rcJ  His 


DB  RBRUM  NAtURA   LIB,  V.  673 

£t  molier^  coDJancta  yiro,  concessit  in  nniiniy  1010 

Castaque  priyataB  Veneris  connubia  Issta 

Cognita  sont,  prolemqae  ex  se  videre  creatam  ; 

Tnm  genus  hnmannm  primnm  moUescere  coepit. 

Ignis  enim  cnrayit,  nt  alsia  corpora  frigns 

Non  ita  jam  possent  coeli  sob  tegmine  ferre :  1015 

£t  Venns  inminoit  Y>reis ;  poereique  parentom 

Blanditiis  facile  ingenium  fregere  soperbom. 

Tonc  et  amicitiem  coeperont  jongere  habentes 

Finitomei  inter  se^  nec  laBdere,  nec  Ttolare ; 

wumtU  fJMii/^  ei  abi  pudiea  eot^jugia  Vtnerii  privaia  eumgaMdiecogmtafaenmt^ 
ei  coDJQges  tidenaU  frrogeaiem  mitam  ex  eeipeie:  twne  gene  komimm  vneepit 
frimum  mmumefien.  Jgnit  emm  feeitf  ut  earpora  almom  nen  itajam  lacile  p«t« 
MMl  petferre  frigne  eub  ieeto  eoH:  et  Venue  ndmiit  viree  saaa :  et  vrfmUee  hUm* 
dietentie  soU  miiigacenmi  faeHe  imperiotum  animum  parentum,  Tunc  etiam  ho- 
miiies  peetidentet  agrot  fnckmt  inceperuni  facere  amieitiam  inter  «,  neque  nocere 


^■*>0*^<^'^<^<^^>^^t^ 


ed.  O.  Mqs.  B.  3.  Cant.  Ferr.  Tti.  Ra.— 1012  coortam  Delpb.— 1014  aigida  O. 
Mof.  B.  1.  Ferr.  P.  Ald.  Grypb.  Nard.  Bas.  V.  mari;.  1.— 1016  poteet  P. 
Ald.  ferri  P.  V.  ed.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mns.  B.  S.  Ferr.  Tb.  Ra.  Ald.— 
1016  pueiri  V.  ed.  Tti.  Ra.  puerie  Mui .  B.  2.  Ferr.— 1018  omiciHem  Voss.  L. 
B.  P.  V.  ed.  O.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  amicitiam  valg.  amieUi^e  Mas.  B.  2. 
euentee  Mar.  Voss.  oiarg.  P.  in  oot.  V.  marg.  1.  Voss.  vet. — 1010  Finitumei 
rel  Finiiimi  P.  Mas.  B.  1. 8.  Cant.  Mar.  Vosi .  marg.  Finiiim  Bodl.  Voss.  vet. 

NOTA 

▼ero  18.  vss.  se^q.  malte  doeet  de  peHibas  tectas  fiogitar,  et  pingitiir, 

piimis  hominibus,  qos  scilicet  post  ut  aatiquum  vestieodi  morem  homi- 

lOBgam  tempos  tandem  nso  -et  ezpe-  nes  posteri  memoria  repetant,  inqait 

rientia  reperemnt.    i.   domos   con-  Diod.  SicoL  Kb.  1. 

atmxisse  sibi.  ii.  peiles  pro  vesUbus  1014  Curamt]  Effecit:  siciii.127. 

parasse.  iii.  ignem  e  silicibus  exci-  et  iv.  820. 

taase.    Qac  trit  fecerunt  ut  matri-  Aleia]  Alsios,  a,  nm :  vel^  alstosus» 

monia  inierint»  ac  privatss  Veneris  a,  nm,  dicitar,  qui  frigos  ferre  non 

connnbia  c(^;noverint :  ut  moliius  vi-  potest.    Varro  de  Re  Rust.  ii.  2.  de 

degerint :  ut  parentes,  pueros,  ac  capris : '  Stabuiatur  pecus  melins,  ad 


nanliebre  genas,  quod  aeque  imbecil-  hybernos  eaortus  si  spectat»quod  eit 

lum  est,  miserari  csperint :  nt  ami-  alsiosnm.' 

cstiam  concordem  juoxeriot.     Sioe  1015  Ceeli  eub  tegmine]  Sub  dio. 

qoibas  rebos  totum  geous  humaoum  1018  Habeniee']   Bene.    Nonnuiiis 

jam  fuisset  peremtum.  codicibus  iegitur,  aventee ;  male. 

PelUie]  Primom  enim  pellibus  cor-  1010  Finitumei  [FtniNma]  Finitimos 

pns  texerunthomines:  deinde  ele-  agros. 

gamiorem  vestitnm  ex  sericis  velle-  Nee  Imdere^  nec  vioUre]  Snpp.  se 

libus  sibi  ieceront.    Unde  Hercnies  mutuo,  ant  amicitiam  junct^. 

Delpk,  et  Var.  Ciat.                 Lncret.  2  U 


674 


T.  LUORKTII  CAAI 


Et  pueros  coimMndartmty  moliebreque  aecliimy  1030 

Vocibus,  et  gesta ;  qoom  balbe  sigiiificareiit, 
iDbecilloram  esse  aeqaum  misererier  omni. 
Non  tamen  omnimodis  poterat  concordia  gigni : 
Sed  bona  magnaqae  pars  servabat  foedera,  castei ; 
Ant  genas  humanom  jam  tom  foret  omne  peremptam,  1085 
Nec  potuisset  adhoc  perdooere  secla  propago. 
At  varios  lingofle  soiiitos  natora  sobegit 


sibi,  fuquifnmger€  amicitiani.  Ei  hahunmt  in  venemiimn  ct  cnn  hffimUtf  tf 
gmMBftmineum,  emm  vocWiu  et  geHu  balbuHetUes  indiearenifjueium  eeu  Miierm 
emmee  iufhrmee,  Aitameu  amkUia  mulua  uam  poterat  fieri  ommbue  awdie:  aed 
bema  et  magua  jmre  kmaiamnf  pA  pmri  eraot,  eemeervabmd  legte*  Siae  q«a  vr, 
aelgeue  kaadHum  jam  hme  teia  periieaet:  meqae  paeteritae  ffatuieeti  ^'•pagara 
mepie  ad koa  temfuegeuera  q«M|fie  liiMBiBom.    Peetea  uero  umtura  eaegU  edara 


****^#  ^«^^<#s^« 


et  I*  B.  Vind.  V.  ed.  Th,  Ra.  FhuHma  vulg.— 1016  etHam  pro  euham  Bodl. 
Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra.  JUum  V.  marc.  1.— lOSl  Uaudo  Mus.  B.  8.--10S2  miae» 
rier  Viod.  O.  Cant.  mietrerierV.  ed.  Tli.  Ra.  oma<  Vind.  V.ed.  Bodl.O.  MoB. 
B.  1.  a.  8.  Cant.  P.  in  not.  Ferr.  Ttu  Ra.  aamie  Oif.  oiMitiMi  ▼nlg.— 1023  Nee 
P.  Mus.  B.  2.  Ald.— 1024  eervabaui  Vind.  Mns.  B.  1.  2.  et  edd.  vnlg.— 1026 
At  P.  Hoad  quidam.  eum  feret  Coot. — 1026  tola  ftopago  Mns.  B.  2.— 1027 

NOT^ 


1020  JlfKlt«6re  «mImr]  MnUeres. 
Sic  !▼.  1220. 

1021  Beibe'\  Balbntientet. 

1022  Oimis  [omnsicM]  Versns  |dac- 
tylicnt :  ▼el  fit  aw^i^a  ▼ocalinm.  Sie 
Vlrg.  1.  iEn.  '  Dcpendent  lycbni  la« 
qnearibns  anreis.' 

1026  Adkeel  Usqne  ad  boc  tempos. 

8eela\  Oenera  bomiBom :  bomines. 
Sic  alibl  passim. 

102T  At  «oriof  Ikagum,  4«.]  HU  de- 
ntqae  68«  ▼ss.  posterioribos  docet  de 
primo  sennonia  nc  lingnm  nsn.  Dicit 
antem  qnod  necessitas  oBtorserit  a 
mortalibos  loqoendi  mam^  ntqne  ad 
inttar  infantnniy  qni  rem  pnneBtem 
digito  iBOBstrant,  bomiBes  ezpressis- 
se»  iiescio  qno  frcto,  nomiBB  ci^nsqne 
rei  \  qnasi  natnra  dnce  qnisqne  sen* 
tiat  ▼ires  snas.  Sic  enim,  inqnit,  ▼!- 
tnlas,  nondum  enatis  sibi  comibns, 
relnctatnr  in  offensorem:  sic  cntnli 
leonnm  ot  pnBtbemrum,  nBguiboBet 


dentibns  nondnm  sibi  creatiay  mor- 
dere  ac  dilaeerare  tentant  ob^iom 
qnemqne :  sic  aves  implomes  tremn- 
lis  alis  qnationt  aera  incassnm.  Ita 
ergo  bomines  quilms  a  Batnra  dhta 
est  loqnendi  vb,  sensim  emiaero  ▼o* 
cem»  ac  rebns  impeonere  Bomina. 
Unde  tnrpiter  in  Sacrm  ScriptBrm 
cbrooologum  In^ehitnr  Pocta :  dom 
negat  a  primo  bomine  nomina  rebna 
impositafuisse*  Qaanqiiam,noB«OB* 
tra  Scriptnram  Sacram,  qnss  sibi  fisrto 
fuit  ignota,  sed  cootra  Plotoaemia»» 
primis  dispotat  bic  Lncretina*  Pialo 
enim  in  Cratylo  docet  nomiBB  eoa* 
snlto  rebos  esse  imposita,  ettmqva^ 
qni  primns  nomina  remm  fiibr^catBS 
aity  iaoimiraa^fea^ '  nominnm  opifiotfli/ 
et  iroftarrMntM,  *  nomiimm  imposili^ 
rem '  nominat.  Itaqne  i.  percnBOtB- 
tnr  poeta,  cur  boic  primo  BOBwneio^ 
tori  datom  sit  concta  notare  vocibiis : 
ceteris  ▼ero  ImmiBibns  id  BMmeris 


DB   RBRUM   NATURA   LIB.  Y. 


675 


Mitterei  et  utilitfts  expressit  nomiQa  rernm : 

Non  alia  longe  rationiB  atqae  ipw  yidetiir 

Protrahere  ad  gestam  poeros  infantia  lingom ;  lOSO 

Qnom  facit,  nt  digito»  qoae  sint  praeaentia»  raomitret : 

Sentit  enim  vim  quiBqne  suam  qood  pos^it  abuti. 

Comua  nata  prins  vitulo  quam:  frontibus  exstent, 

Illis  iratus  petit^  atque  infestas  iourgnet: 

At  catulei  pantliarammi  scymneique  leonom,  1036 


diunM  MMi  lingum ;  ei  emmodUaiej/UixU  mmim  renm:  luuid  «2to  proad  modoj 
pUM  ipM  pnterkia  mdetur  addtieere  pueros  ad  geehum  faciendnm  caata  eermonii^ 
emmfaeU^  %t  n  indicemt  digUo  res  eas,  qtue  conm  adebU ;  eMkm  ume  IpAeqm 
pereeMt  in  le  otret  «imu,  igmha»  qneai  «n.  V.  g.  earmm  nata  emU  vitiUo,  Mite > 
fMOM  fremti  itlius  appareant :  eaccemu  ferU  iUu,  et  ianfeUiu  laeeeeU.  CaiuU 
eHm  paiUkeranmf  et  oataUUemumjmtum  mtgtttba»  fipediibiUp  et  Mori»  teai 


^^^^^^0^^^^^ 


Aut  Vind.  Mui.  B.  8.  Cani.-^lOSl  Qiue  Mut.  B.  8.  et  Yott.  ▼et.  moaetrent 
edd.  Tulg. — 10S2  eti  Vott.vet.  et  L.  B.  Cant  91M111  pro  fiod  edd.  vnlg.  fNQ 
V.  varg.  1.  fitf  Mnt.  B.  S.— 10S4  infeeeue  Vost.  vet.  et  L.  B.  Vind.  Cant.  V. 
ed.  n,  Ra.  i^fensue  vulg.— lOSO  eafnimque  V.  ed«  Tb.  Ra.— lOSO  morwj  pro 


fwAt  deaegatnm  ?  11. 8i  miUQS  pne« 
cetsemt  vocis  qsqs,  unde  data  ett 
hnic  primo  homini  notitia  ntiUtatiiy 
qQibindenatcatur?  lu.  Unde  primos 
iile  nomenclator  potnit  cogere  t^ 
teros  hominesy  ut  ediscerent  ab  eo, 
qnid  toqoi  vellent,  atque  memoriter 
voces  n  se  datas  rctinere?  iv.  deni- 
qae  ait  aibil  ia  eo  mirabUe  videriy 
qoed  qoisqae  faomOy  eui  mtira  dedit 
et  Ungnam  et  vocem,  potoiste  pro  tno 
arbitratn  ac  tensu  vario^  singnlat  reg 
netare  snis  nominibQs ;  prsitertim 
eam  mota  aaimaiia  taos  «ffeetat^  qai 
taaft  admednm  paooiy  ditsimllibas  ta* 
men  vecifoas  notare  postint  ac  sole- 
aat  Kamqnedoloremetvolnptatem, 
et  eeteros  affectns,  qni  bis  duobos 
SQbjiciQatnr,  inarticulata  quidem,  ted 
tamea  dissimiU  voee  sigaiicaal.  Igi'' 
lar  qiddni  homiajps  peteerint  varias 
wtvasiia  rehas  aatare?  Qmm  laHones 
via  alicajaa  saat  monMOti.  NaaMpM 
SeriptQTa  Sacra  daaet  nos  Oeacsu 
cap.  S.^pM>d  appeHavit  Adam  aomini- 


Iras  sais  creata  anbnantia :  eui  scili- 
cety  Qt  eadem  Scriptura  testator  Ec- 
cles.  cap.  17.  creavit  Deus  scientiam 
in  animoy  sensu  implevit  eum,  et  mala 
et  l>ena  ostendlt  iUI,  addiditque  dii- 
ciplinam.  Qaidni  ergo  primns  ille 
bomo  scientia  imbutns  legitime  po- 
tnerit  relms  sna  nomina  assignare? 
Qaldni  homiaes,  quomm  prena  est 
aatnra  ia  eniditionem,  avidaque  sci- 
eodi,  voces  rebns  datas  ab  illo  memo- 
riter  retinere  gaviti  tint?  Neqoe,  nt 
mnta  animantiay  taos  tanlum  ac  pro- 
prios  affeetas  ezpvesait  primas  Ule 
noaienelatori  sed  alieaos  mores,  alle- 
namque  naturam  perspexit  ac  ezpres- 
slt.  Sed  de  origine  sermonis  humanl 
vide  Laert.  lib.  z.  Diodor.  Sicul.  lib. 
I.  snb  initinm,  et  Piaton.  in  Crafylo. 

I0S9  QHad  [Qwoa]  Beae :  nter  ealm 
et  abutoriegQBt  aeeasativnm  sique 
acaMativnai.  Plant.  QaidamoUmie^ 
gebant  pmdf  at  ii.  849. 

10S6  Seymnei]  Grseca  vox  est :  i. 
t,  catoU. 


676  T.   LUOftETII  CARI 

ITngnibas  ac  pedibus  jam  tum  morsaqae  repa^ant, 
Vix  etiam  quom  sunt  dentes  ungaesque  createi. 
Alitam  proporro  genus  alis  omne  yidemus 
Fidere,  et  a  pennis  tremnlum  petere  aoxiliatom. 
Proinde,  putare  aliquem  tnm  nomina  distribuisse         1040 
BebuSy  et  inde  homines  didicisse  vocabula  prima, 
Desipere  est :  nam  qnur  hic  posset  cuncta  notare 
Vocibus,  et  yarios  sonitus  emittere  linguse, 
Tempore  eodem  aliei  facere  id  non  quisse  putentur  ? 
PraBterea,  si  non  aliei  quoque  Tocibus  usei  1045 

Inter  se  fuerant,  unde  insita  notities  est  ? 
Utilitas  etiam,  unde  data  est  huic  prima  potestas, 
Quid  vellet  facere,  ut  sciret,  animoque  videret? 
Cogere  item  plureis  unns^  victosque  domare, 

d^endwdy  cum  vix  adhuc  dada  el  ungues  orti  tunt  illU,  Cerniimu  etiam  getiUm 
omnem  votucrum  credere  $e  pennis  DEBcentibas,  et  quarere  ab  aUe  suis  auxUhm 
trepidum,  Itaque  eredere  alt4[uem  tunc  temporie  impoeuieee  nomina  rebu»,  et  kine 
homines  edidiciMee  primas  vocee^  uuantrc  est,  Namque  quare  itte  homo  posoet  aig- 
nare  res  cunctas  sais  fiojRi]it6ii«,  et  edere  dtoanfM  oonoe  bnguaf  aiH  vero  imi  cre- 
dantur  potuiaee  /acere  idem  eodem  tempore  7  Deinde^  «i  aln  etiam  wm  wt  erant 
inter  $e  vocibue,  unde  igitur  notiiia  commoditatia  liDguae  ingenerata  eet  illi  homiDi  ? 
et  unde  prima/dcultoM  concesaa  eat  ittij  ut  alii  noviaaent^  et  mente  conciperentfacere^ 
quicquid  vellet?  praterea  unuM  homo  wem  poterat  aubigere  mMltoa,  ac  subaeloa 


morauque  CaDt.— 10S7  Vixetiam  ^iuimGif.  Par.  Hav.  VtxtiamquomXoM.  vet. 
Vix  jam  quom  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Voss.  L.  B.  Mas.  B.  8.  S.  Caot.  Th.  Ra. 
Vix  jam  etiam  quom  P.  Ald.  Vix  jam  cum  ipna  Bas.  Ferr.  Vix  dum  etiam  cum 
ye\  Vix  dum  eia  cum  Lamb.  Vix  dum  eum  ipaia  valg.  sint  ungues  dentesque  Moi. 
B.  2. — 1088  AUtuum  porro  vulg.  pifoporro  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Voss.  vet.  Caot. 
V.  marg.  2.  aUis  Mus.  B.  2.-— 10S9  pinnis  Voss.  vet  Voss.  marg.— 1042  D«- 
super  V.  ed.  Bodl.  O.  Mus.  B.  1. 8.  Caot.  V.  marg.  2.  Voss.  roarg.  Ferr.  lli.  Ra. 
poaait  Ferr.— 1044  nequiaae  Voss.  vet.— 1046  queque\ixid.qu4BO.--l046/uerent 
Oif.  marg.  sita  notitU  Voss.  vet.  notUs  V.  ed.— 1047  Utilitas  Vlod.  V.  ed.  Bodl. 
Voss.  vet  et  L.  B.  O.  Mas. B.  1. 2.  8.  Caot.  Ferr. Th.  Ra.  UHlitatis  P.et  edd. 
vulg.  et  pro  etiam  vulg.  atque  O.  Mos.  B.  1.  Ferr.  hineprima  Delph.— 1048  Qiisd 
P.  scirent  P.  Mas.  B.  1.  Ald.  Bip.  Hav.  Delph.  vtd«rm«  P.  Mos.  B.  2.  Ald. 
Bip.  Hav.  Delph.  videre  Voss.  vet.  L.  B.-^1051  surdes  V.  ed.  Cant  Th.Ra.Mr- 

KOTJE 

1040  Putare  aUquem,  4v.]  Py thago-  vss.  1067. 1060. 

ras  aiebat  sammae  illum  foisse  sapien-  1044  Tempore  eodemj  tfc,'}  H.  e.  sl 

tie,  qui  rebus  nomina  primus  impo>  quls  unus  potnit  imponcre  rebos  no- 

suit.    Aiebat  et  idem  Plato  in  Cra-  mina,  potuit  et  alins  eodem  tempore 

tylo.  pariter  idem  facere. 

1042  Notare  Focttes]  Nominam :  sie  1048  FMre]  Agere,  efficere. 


DB   RBRUM   NATURA  LIB.   V. 


677 


Non  poterat,  reram  ut  perdiscere  nomioa  yellent :        lOSO 

Nec  ratione  docere  ulla»  saadereqne  sardisi 

Qoid  sit  opas  facto ;  faciles  neque  enim  paterentor : 

Nec  ratione  ulla  sibi  ferrent  amplias  aareis 

Vocis  inaaditos  sonitas  obtandere  frustra. 

PostremOy  qaid  in  hac  mirabile  tanto  opere  est  re,  1055 
Si  genas  hamanam»  cai  vox,  et  lingaa,  vigeret» 
Pro  vario  sensa  yarias  res  Toce  notaret ; 
Qaom  pecades  matse,  qaom  deniqae  secla  feraram, 
Dissimileis  soleant  Toces  variasqae  ciere» 
Qaom  metas,  aat  dolor,  est ;  et  qaom  jam  gaadia  gliscant  ? 
Qaippe  et  enim  licet  in  rebas  cognoscere  aperlis.       1061 

Inritata  canam  qaom  primam  magna  Molossam 
HoUia  ricta  fremant^  daros  nadantia  denteis. 


togere,  wt  veUeni  dbeere  «oMtiut  rerom :  nee  ntfo  modo  poterat  edoeere^  ee  perem* 
dere  hominibns  iioii  inielUgeniUmMf  quid  oporteatfaeere.  Neque  eiam  aquo  mimo 
ferrenif  ne^  ullo  modo  magie  einerent  inioUtoe  eonoe  Hngua  incaeemH/erire  mbi 
atiref.  Denique  quid  eet  in  hae  re,  quod  adeo  admkridnle  ▼ideatafy  <t  homi» 
nee^  ftii  kabint  Ungnam  et  vocem  exprimant  voce  ree  divereae  eeeundum  dU 
veremm  eeneum,  qwmittm  mnta  animmUeef  f  tMmtoM  iandem  genera  ferarum  com- 
eueeeunt  edere  differentee  et  ditereae  vocee^  giiaiido  ttnor  vel  dolor  eetf  et  pundo 
jmm  volnptaiee  ereecnni  7  Nam^  faeile  eet  noeee,  koc  ipenm  e  rebue  immi- 
feetie,    Quando  paientee  et  remieei  rietue  emnun  MoUtetorum  iraii  frendentf 


^^^^>0^>^>^'*  ^■^^ 


dee  O*  enrgee  Mus.  B.  8.  Omnia  inter  «Ua  bajusce  vs.  et  eandem  Toeem  ye» 
106S.  desont  Mns.B.  1.-1058  Qictd  facto  eeeet  opne  edd.  vulg./actl«  Nard. 
fndkeme  que  Vind.  V.  ed.  Mui.  B.  3.  Tb.  Ra. /acUe  «t  neqne  Ferr.  neque  enm 
fmeiiee  Lamb*  ^erailiir  Mus.  B.  2. — 1055  tii  of  Ferr.  eeeet  pro  eet  re  Mnt.  B.  1. 
re  deett  V.  ed.  Mos.  B.  S.  Ferr.  Th.  Ra.— 1056  vigetwr  P.  Y.  ed.  Th.  Ra. 
Ald.  Qryph.  marg.  Bas.  marg.— 1057  vorta  Bentl.— 1060  atque  dolor  V.  ed. 
Ferr.  Th.  Ra.  ant  quom  O.  Mns.  B.  1.  8.  Nam  ^andta  Mos.  B.  eibi  gandia  O. 
Moa.  B.  1.— 1061  eiitiii  Vlnd.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  ttcef  in  P.  Vind.  V.  ed. 
BodU  O.  Mos.  B.  1. 8.  t.  Cant.  Nard.  Bas.  Voss.  marg.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald. 
Ueei  e  ▼q1«^1068  IrriU  eanmn  quo  Mus.  B.  8.— 1063  JreMnmi  P.  Vind.  Aid. 

NOTJE 


1058  Sedaferamm]  Ferae,  nt  ssepe 


1060  GaMdta  gUeeuni]  Gandia  cres- 
cwity  irrepunt.  Sic  PacnYius : '  sed 
neecio  qnidnam  sit  animi.  Florescit, 
et  glisclt  gaodinm.'  Est  antem  Olis- 
cere,  inqnit  NonioSy  congelascere  et 
cdlUgi :  vel  crescerey  ycI  ignescere. 

1068  IwrHaia}  Antiqnitns  protrri> 
taia. 


Jtfblofstim]  Molossomm.  Estantem 
Molossia  pars  Epiri ;  qna  in  regione 
nascebantur  olim  canes  egregii,  qni 
Molossi  dicti  snnt  Virg.  Georg.  iii. 
'  Nec  tibi  cura  cannm  foerit  posire» 
ma,  sed  nna  Velocis  Sparthae  catnlos 
acremque  Molossnm  Pasce  sevo  pia- 
gni.'  Qui  canes  valde  clamosi  sunt 
oh  rictus  magnos,  qoibns  praedltl 
snnt. 


1 


G79 


T«  LUORETlI  CAfil 


Longe  alio  sanita  fabies  districta  minattiri 
Et  qaom  jam  latranti  et  Tocibus  omnia  conplent. 
At  catolos  blande  qnom  lingna  lambere  tentant, 
Ant  nbi  eos  lactant  pedibns,  monaque  potentes, 
Subspensis  teneros  imitantor  dentibos  haostas^ 
Longe  aUo  pacto  gannittt  vocls  adolant, 
Et  qaom  desertei  baabantor  in  cedibas,  ant  qaom 
Plorantes  fagiant,  sabmisso  corpore,  plagas. 

Deniqae,  non  hinnitas  item  differre  videtar» 
Inter  eqaas  abi  eqaas  florenti  eetate  jayencas 


1065 


1070 


ikmutoifef  et  didacente»  aait^t  denietf  Jknre  mhHantur  longe  dweree  eU- 
morey  quam  eum  vulgo  UAraMij  et  repleid  omima  loca  elaaMribme.  Vermm  ubi 
ehident  Ungere  Ungua  blanditim  catutoe  euae^  tel  cum  aUieiunt  eot  pediifUM,  el 
Morra  tenenJtes  iUo0  tkmaUmt  tenerot  martut  dentibut  eubUtatitf  Umge  diwrta 
modo  adulantur  gannUione  vocit^  quam  ubi  retieti  t»  dondbut  voeiferantury  oel  ubi 
pUmgentet  effugiunt  verbera  flexo  et  inclinato  eorpore,  Denmm  nonne  pariter 
Mmiitnt  equi  videtur  dktimtHt  «Me,  qnando  eqmt  jnnkr  et  vigent  ettate  /nrii 


»^»>^>»#rfi»<^^i# 


Hav.  Bip.  Delplu  tremnnt  Nonintt  uu  180.  premunt  reliqnt.^1064  Zonga 
V.  ed.  Th.  Ra.  atio  P.  CanC.  Bip.  Ald.  HaT.  Delph.  nUa  retlqni.  rabiet  P.  Mns. 
B.  t.  Cant.  Ald.  rabie  vulg.  atrieta  Vind.  V.  ed.  Vo»s.  vet.  et  L.  B.  Tb.  Ra. 
tt  ttaeta  Mns.  B.  S.  ft  ttHeta  Mus.  B. ».  minatnr  P.  Vind.  V.  ed.  Bodh  Voss. 
vet.  O.  Mns.  B.  1.  Caat.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  minantur  vnlg.^ie66  Ami  Nard. 
--1067  At  V.  ed.  Mus.  B.  t.  Nard.  Bas.  Th.  Ra.  Aiaue  O.  Ferr»  jaeiant  edd. 
vnlg.  potentet  Vind.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mus.  B.  S.  Cant.  petentet  reliqni.  pa- 
tente  Voss.  ad  Catnll.  p.  0.---1068  Sutuenti  Mns.  B.  2.  verot  imltantur  Fab.-* 
1060  Deesl  Mns.  B.  S.  emmitu  Vind.  V.  ed.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  adtdent  No« 
nins,  VI.  10.  etiuraM  i.  67.--1070  Ae  Lamb.  deterHt  baMbatdwr  P.  In  not.  Mmi. 
B.  9.  Ferr.  dsssrtt  butehamltur  Voss.  vet.  et  L.  B.  deterOt  anbantur  Mns.  B.  1. 
detertibut  anbuantur  Cant.--1071  Plonoiiis  V.  ed.  O.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra. — 
1072  <iitlttff  Mns.  B.  2«  «tdfnfiir  CiDW— 1070  juventut  Mus.  B»  L  3<  Caiit.Ferr. 

NOTiG 


1060  Rieta']  Olim  dicebatnr  rictnm, 
I,  et  rictttSy  ns.  Sic  pilens,  et  pileum. 
Sic  puteus,  et  pnteum.  8ic  vnltns,  et 
viritnm :  fremmnt^  alii  preimmlt, 

1067  laotant^  Allicinat,  lacinnt, 
trahunt  blaoditim.  Laoto,  as,  fre« 
quentativum  est  verbnm^  ab  antlquo 
verbo  laciOi  quod  facit  In  prseterito 
laxnl,  vei  leii,  et  in  snpino  laetnm, 
vel  lectnmy  nnde  lacto,  et  delecto^ 
Estantem  lacio,  idem  qnod  blandi« 
tlm  traho,  bianditiisin  iVaudem  indn- 
co ;  a  vocabulo  lax,  acis,  quod  frau* 


dem  signlficat  Laclo  vero  jam  iieii« 
dnm  est  in  nsu,  sed  ab  eo  snnt  alticioy 
ilticioy  pelllciOy&c.  Ita  Parens  el 
plnres  alii.  At  Lambinns  jadanl ; 
minns  bene.  Itaqne  laetanJt  pedtbuaf 
Id  est,  lit  tembUni  qu'ilt  feideni  teura 
petitt  aug  piadt^ei  Ut  reptutteni  douet'» 
meni. 

1068  Subepentit]  Non  graviter  im- 
pressis,  sed  subievatis. 

1060  AduUmt']  Adniantar. 

1070  BaubmUur}  Latraat. 


DB  RBRUM   NATURA   LIB.  V. 


e» 


PiDnigeri  amtit  calcaribos  ictos  Amoris ; 

Et  qoom  sic  alias,  concassis  artabus,  hinnit,  1075 

Et  firemitmn  patnlis  sob  naribos  edit  ad  anna  ? 

Postremo,  genos  alitoom,  yariadqoe  volocres» 
Adcipitres,  atqoe  ossifrag»  ntiergeiqoe,  marinis 
Floctibos,  io  salso  victom  vitamqoe  peteotes» 
LoDge  alias  alio  jacioot  in  tempore  yoces,  1060 

Et  qoom  de  yicto  certaot,  praDdaqoe  repognant 
£t  partim  motant  com  tempestatibos  ona 
Raocisonos  cantos ;  comicom  secla  vetosta, 
Corvoromqoe  greges ;  obi  aqoam  dicontor,  et  imbreis, 
Poscere»  et  interdbm  yentos,  aorasqoe,  vocare.  1085 

Eigo^  si  yariei  sensos  animalia  cogont^ 
Mota  tamen  qoom  sint^  varias  emittere  yoces ; 


mter  equmi  aehu  $tmMlu  mH&ria  aUgerif  qtum  cam  9ub  mmibui  ptUmHbvi  miitk 
/rmmtum  md  mrma  7  vel  cwm  9b  aUtu  mmmUf  ftHUM^  ummttriif  Ua  kiumium  edU  1 
I>€mque  gem  vohicrumfet  diverem  avesy  uceipiiresj  et  mmfruga,  et  anaei  qumritau* 
tee  fiUamet  dbum  ian  UMdie  eeHeie  merie^  edimJt  dketreoe  enmiue  clamoree  m  tempe* 
ribui ilwenjf,  ^iMm  ubi  eentenduut  de  dboyetpugnani  de  prada,  Stpartim cmmhii- 
tuui  raucm  cantue  eiuml  cum  diversis  temporibm  anni :  vduti  Umg€Bva  geue  eomi» 
caan^  et  turba  corvorumf  pumdo  dicumtur  petere  apu  m  et  pluviamy  et  pierumque 
poetulare  ventoe  etflaiu»,    IgUur  ei  dkeerei  affectuefaciuMt  ut  OMimaUa,  qua  tamen 


*«<xi^^^#^>#»»»# 


V.  ed.  Tli.  Ra.— 1074  Pimiigerii  aeuit  Vind.  ▼.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Mat .  B.  2. 
S.  Pimagerie  mvit  Cant  sed  aeuit  sapencr.  Pinuigeri»  iuU  Mns.  B.  1.  Pumi^ 
gmie  kimui  0« — 1076  H.  ▼••  saqMnti  postponitar  edd.  ▼alg.  Ac  pmm  tie  edd. 
YSlg.  ium  pro  ^m  Maa*  B.  ».—1077  aK^iim  variatfue  V.  ed.  Th.  Sa.— 1078 
edfue  deest  Mas.  B.  1.  oaifiraugmV.  ed.  Tb.  Ra.  Vind.  oaifragi  Ma».  B.  l.~* 
1079  tii  «oMf  edd.  valg.— 1081  cemant  Voss.  vet.  prisdm  P.  Ald.  Bas.  mar|. 
prmdata  Vosi.  vet.  et  L.  B. — 1083  ut  iccU  Vind.  Bodl.  et  edd.  vnle.  ieda  F. 
AM.  Voss.  vet.  et  L.  B.  <t  ieda  reiiqoi.— 1086  oeiifiis  V.  ed.  Th.  Ra.— 1086 
OBios  Viod.  V.  ed.  BodU  Mos.  B.  8.  Th.  Ra.  varHi  Voss.  vet.  et  L.  B.  V. 
nars«  1.  «orso  Mtia.  B.  S.— 1087  Mmta  P.  Viad.  AM.  IfNtta  roliqai.— -1088 

NOT£ 


1074  MM^<rq  Anor  eniai  Safl. 
tsr  pewiatiis. 

1076  Sie]  lU  nnlU.  LamlK  mdi^ 
'  asoBeijrU.  at  lu.  lOSO. 

1077  Geum  eMluwmfi^e,']  Hie  vei- 
eoB  poiiliis  eot  sepra  vs.  780. 

1078  Oieifrugm]  OssUrasa,  vel  ossl- 
ftagos,  geaos  est  aqailsi>  Inqalt  Pll- 
Btoft  X.  11.  i|iiod  OalUoo  didsm  sr- 
tragee» 


1088  CsmtaNOisla]  Comioes.  Slc 
vi.  1068. 

Vetmia]  Amiosa,  nt  ait  H^t.  Od. 
m.  17.  vel  vetuia^  nt  idem  ait  Od.  iv. 
18. 

1084  VH  «foam  Pemien^ife,]  Sle 
V\fg,  Oeorg.  I.  *  Tam  corafac  pleoa 
plnviam  vocat  improbm  voce/  dm. 

1080  Asoiof]  Allbctai.  • 


680 


T.   LUCRBTII  GARI 


Quanto  mortaleis  magis  Bequam  est  tum  potuisse 
Dissimilds  alia^  atque  alia,  res  voce  ootare? 
Illud  in  hiis  rebus  tacitns  ne  forte  requiras, 
Fulmen  detulit  in  terram  mortalibus  ignem 
Primitas ;  inde  omnis  flammarum  diditur  ardor : 
Multa  videmus  enim^  coelestibus  insita  fiammis, 
Fulgere,  quom  coeli  donayit  plaga  vapores. 
Et  ramosa  tamen  quom,  ventis  pulsa,  vacUIans 


im 


1095 


$mU  muta^  edant  dM9er$a$  toee$:  qwmto  nuurie  par  e$t  h$iiime$  hme  prtMtcm  jmIk- 
i$$e  eignare  dxeerti$  nomx$ibu$  re$  ditertael  Ne  fortaeu  tacUumue  pereuncterie 
i$tud  tii  hi$  rebue  ;  $eia$  quodfulgetrum  prtmo  deduodt  ex  apthere  m  terrae  ignem 
homimibue;  po$tea  omnie  calor  igni$  dijfunditur  per  totuiii  orbem  terramiii. 
Namque  eemumu  bene  m$Uta$  re$  iUueere  excitatae  ignUnu  ccde$tibu$y  ubi  regi» 
atherie  trihmt  Dobis  ealoree  saos.    Atqui  etiam  ubi  arboe  ramoa  agitaia  9enti$ 


ajftum  Mas.  B.  1.  tamen  9otui$$e  V.  ed.  Th.  Ra. — 1091  terra$  edd.  ▼aUr. — 1099 
imdf  O.  dedUur  P.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  diditue  Oif.  Par.— 109S  incUa 
Nonias,  x.  12.  et  edd.  ▼alg. — 1094  vaporeie  P.  Ald.  vaporie  Ferr.  V.  H.  Th. 
Ra.  O.  Cant.— 1095  Ut  P.  Ferr.  V.  ed.Th.  Ra.  Ald.  V.  marg.  1.  Bodl.  Vobs. 

NOT£ 


1088  Mortaleie']  Homines. 

Tum]  H.  e.  in  primo  sni  ezorta. 

1090  lUud  m  bii$  rebue^  ^c.]  His  17. 
▼8S.  docet  jam  unde  ignis  datus  sit 
hominibus,  Yeritus  ne  qais  sciscitare- 
tur  qai  et  qaando  ignis  nsus  conces- 
serit  in  nostram  utilitatem.  Itaqae 
dupUcem  modum  assignat,  qno  ignis 
in  terras  potnerit  deferri.  i.  patat 
falgetrum,  seu  falmen  primitus  detu- 
lisse  nobis  ignem  in  terram.  ii.  pr«e- 
.terea  censet  Talidis  ventorura  viribus 
concnssas  arbores,  ac  mutao  inter  se 
coUisas,  potuisse  flammas  ezeitasse, 
nnde  noster  ignis  sit  ortus.  Quod 
quidem  factum  olim  fuisse  traditur  in 
Paniionia.  Poterat  et  artificium  ad- 
dere,  quo  ex  confricatis  inter  se  lignis 
exprimitor  ignis :  qui  mos  frequentis. 
slfflos  est  apud  agrestes,  et  apod  In- 
dos.  Poterat  et  inducere  percussam 
scilicemy  •  qua  scintillsB  ignis  vulgo 
eUciuntar;  et  aiiasimUia.  PosteaYe- 
ro  ignis  ministerio  uti  cttpernnt  bo« 
mines»  a  sole  edocti,  ad  cibos  coquen- 
doSy  et  ad  res,  quas  usoi  forenty  emol- 


Uendas.  Inde  praemonstrantibas  iis» 
qui  ingenioetinYentiooe  ceteris  prse- 
stabant,  rudem  vivendi  rationem, 
pristinamque  victum  commutamnt. 
SciKcet,ut  ait  ManiL  i.89.  <  artes  Sem- 
per  enim  ex  aliis  aUas  proseminat 
usus.' 

1094  Fuigere']  Tertise  conjug.  Sic 
vs.  766.  et  Yi.  159.  m.  SIS.  217.  dec. 
Dicebatur  olim  folgeo,  es,  et  falgo,  is. 

Vaporee"}  Calores ;  ita  passim  Lu- 
cretios  usnrpat  vocem  vapor  pro  voce 
calor. 

1095  Et  ramoea  tameny  ^.]  Nob  ex 
solis  arboribus  contritis  elici  potest 
ignis,  sed  ex  rebus  fere  onmibos. 
Namqoe,  ut  ait  ManU.  i.  850.  <  Snnl 
aatem  cauctispermixti  partibas  ignes; 
Qai  gravidas  lialitant  fabrioantes  inl- 
mina  nobes :  £t  penetrant  terras,  iEt- 
namqae  minantur  Oly  mpo,  £t  calidas 
reddunt  ipsis  in  fontibos  ondas :  Ac 
siUce  in  dnra,  viridiqne  in  cortice  se- 
dem  Invenionty  cam  sylva  sibt  collita 
crematur.  Ignibus  usqoe  adeo  natura 
est  omnifl  ahandaiiSi' ^c.  Hanceaffl*' 


DB  RBRUM   NATURA   MB.   V. 


681 


^staat,  in  ramos  incambeiis  arboris,  arbor, 

Exprimituri  validis  extritas  viribus/ ignis : 

Emicat  interdom  flammai  fervidus  ardor, 

Mutua  dum  inter  se  ramei,  stirpesque»  teruntur : 

Quorum  utmmque  dedisse  potest  mortalibus  ignem.    1100 

Inde  cibum  coquere,  ac  flammas  mollire  vapore, 
Sol  docuit ;  quoniam  mitesc^re  multa  videbant, 
Verberibus  radiorum  atque  asstu  victa^  per  agros. 
Inque  dies  magis  in  victum  vitamque  priorem 
Conmutare  novis  monstrabant  rebus  et  igni^  1106 

Ingenio  quei  praestabant,  et  corde  vigebant. 

Condere  oceperunt  urbeis,  arcemque  locare 


/biciuaif  iU^Aaif  ei  tnddU  in  tamoe  alteriiis  arftom,  ^^iiu  ewtritui  vehemeniimi' 
hu  ieiibui  eUeUwr,  ei  aUqmtndo  fervor  orden»  flmma  reepUndeiy  emn  romt  ei  inmd 
arborum  mmtmo  imier  u  aiienaUw.  Qnomm  irtriimgve,  folmen  et  arbores  ist», 
poieoi  iribmeoe  ignem  hondnibHS,  Deinde  ool  edocuii  eos  coneoqnere  ei  emoWre 
aiimtenium  eahre  ignio :  eiqimdem  eemebani  mnUae  re$  emolUri  per  eampooy  enper- 
aioB  qnidem  ealare  ei  ieHbuM  iaeie  soHs :  et  magie  ac  magis  t»  dt«t  iUi  homines, 
ftri  exeeOebani  anunoy  ei  praeiabani  conBiUo  ceteris,  dooebant  alios  p<niiitf«r« 
ci6tni  ef  |»rtfttiiam  vivendi  raiionem  igne,  ei  aliis  receuiioribu»  rebu»,    Poeiea  regi» 


<  »»»»<^»#»#»»^ 


Tet.  et  L.  B.  ramis  pro  v«ii<tf  Mns.  B.  2. — 1006  JBittM  qnidam.  crdnrts  Mos. 
B.  1.  «rdor  Vlnd.  V.  ed.  Bodl.  O.  Mns.  B.  2.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.— 1007 
exlraiclict  Mns.  B.  l.  vieibu»  V.  ed.  Th.  Ra.— 1008  Ei micat  P.  Ald.  Bip.  Belpb. 
— 1009  <€rtfii<iir  V.  ed.  Th.  Ra.— 1101  fuoquere  O.  Mns.  B.  2.  «opormt  P.  V. 
ed.  Bodl.  O.  Mns.  B.  2.  8.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.>-1102  eed  doeui  Mns.  B. 
9.  fmmodo  Mas.  B.  1.  «nm  Mns.  B.  2.  Perr.  ^titfm  V.  ed.  Th.  Ra.— 1104  ei  «ta* 
tam  P.  Ald.  hi  vieium  Vind.  Mns.  B.  S.  invietum  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.— llOff 
«crt  protgritt  P.  Ald.  Bas.  marg.— 1107  capcnmi  <iim  P,  Ald.  Bas.  marg.  Oif. 

NOT^ 


dtm  sententiam  de  igne  eliciendo  ez. 
eoUisla  arboTibns  jam  posnerat  snpra 
Locretins  i.  806.  et  seqq. 

1090  Muiual  Mnlno.  Sic  ii.  75.  iv. 
201.  &c. 

1100  QMtmm  trfncmfiw]  Nempefnl- 
men  ac  collisa  inter  se  arbores. 

1101  Vapore}  Caiore  ts.  1094.  not 
1101   Verberibu»  rodtonoit]   Meta- 

phora  est.    Slc  vs.  485.    *  £t  radll 
solls  cogebant  nndiqne  terram  Ver- 
beribas  crebrisy  eztrema  ad  lomina 
apertam.' 
IIOO  Cord»  vigebatU}  Aaimo  pra* 


stabant :  cordati  erant. 

1107  Condere  eeeperuni  urb»i»y  4^.] 
His  28.  vss.  docet  jam  qnomodo  cicn« 
ratis  moribusy  ac  rebns  ad  vitam  ne- 
cessariis  repertis  ac  institntis»  ccepo- 
riBt  bomines  dvilem  inire  societa* 
tem.  Itaqne  i.  Reges  ccepemnt  con- 
dere  orbea  et  arces.  ii.  Partiti  snnt 
agros  bominibns  pro  soa  cojusqoe 
speciosa  forma»  pro  viribns^  atqno 
pro  Ingenio*  Unde  invalnit  dnmm 
illnd  verbnm,  menro  ac  tnnm.  lu.  Re* 
pertis  opibns,  anroque  invento,  j.am 
divitloriBcojQsqiie  •ectamiecutisqnt. 


683 


T.   LUCRBTll  CARI 


PraBsidium  reges  ipsei  sibi,  perfRgioiDqae : 

Et  pecades»  et  agros  divisere,  atqoe  dedere^ 

Pro  facie  qaoiasqoe^  et  Tiribas,  ingenioque*  1110 

Nam  facies  moltam  yalaitj  viresqae  vigehant : 

Posterias  res  in?6nta  est,  aaramqae  repertam, 

Qaod  facile  et  TaUdis,  et  palchriSj  dempsit  honorem. 

Divitioris  enim  sectam  pleromqae  seqaantor 

Qaam  lobet  et  fortesj  et  polchro  corpore  cretd.  1115 

Qood,  si  qois  vera  ritam  ratione  gobemat, 
Divitifie  grandes  homini  sont,  yivere  parce 
JSquo  animo ;  neque  enim  est  omqoam  penoria  parvi. 

ineeperuni  ^Bdiflem^e  oppida^  et  pcnere  arcem  $iH  ipne  in  prepmgnacaham  et  in  ix^« 
gium,  Ei  partiH  $mU  peeora  et  arva,  et  eoneeeaerwU  ea  bominibaa  «eciuMlmi  pal- 
akriiuiimem^  et  mree,  et  tolertiam  meatie  e^puqae*  Namqae  pMaritMde  pfm  immm 
p^imtf  et  viree  aetimabatUur  tum  teroports.  Postreme  dixUia  mmt  repartm;  et 
amrmmfait  iMoentam,  qaod  quidem  hauA  diJfieaUer  abeiuUi  gUnam  etJortHma  et 
/ormoeie  liominil>iM.  Namqae  et  vatidif  ei  Jvrmoeo  earpore  preediti  amptectmKim' 
mepiae  pmmlibet  partem  opaientioriM  bominit.  Qaad  ei  qaio  regerat  «ilnm  soam 
Mcandara  veram  rationem,  maginm  opee  eeoent  iOikowmnifJragatiter  vineref  «ims- 


^#^»«»«« 


Par.  mrtemqae  V.  ed.  Th.  Ra.  orUm  Maa*  B.  9.— 1109  atqme  agroe  Maa.  B.  B. 
dioefflm  nl  fmagidf  koberel  P.  in  not.  dvoimm  ntQmeqaie  haberet  Cant  dimMrif • 
qae  debero  Yind.  dimieerantqne  debere  V.  ed.  Th»  Ra* — llli  vireeqae  vigentm 
Fab.  vagOHmt  Y.  ed.  Th.  Ka.— IIIB  depreeeit  V.  ed.  Th.  Ba.  Bedl.  Moa.  B.  S. 
'--1114  oeemitnr  P.  V.  ed.  Hna.  B.  1.  S.  8.  Th.  Ra.  Ald.— 1116  jnbet  Mna.  B. 
B.  eerti  Vind«— 1116  gaberaat  P.  V.  ed.  Bodl.  O.  Mna.  B.  1.  S.  Cant.  Forr,  Ib. 
Ba.  Ald.  Grjph.  Nard.  Baa.  gnbemet  valc.— 1117  parte  V.  od.  Th.  Ra.-*-1118 
meqmemetamqnampemaia  Qrjph.  fmqae  enSn  m$  tmtqimm  P.  Aid.<wtom  faam  V. 

NOTJE 


Hinc  faacea  aammisere  viri  fortea 
alioqain  atque  specioai.  ly.  Deniqne 
invidia  atqne  incuria  dejecit  opolen- 
toai  qood  et  temporo  aoo  ilerl  oon« 
qaoritur  PoSta« 

1110  Profaeie']  Pra  pnlchrltodine; 
i|am  mnltom  olim  valnlt  apod  horol* 
aoa.  Unde  Ariat.  lib.  i.  doRop.  acri- 
Mt :  ^81  qoi  reperiantnrea  paicbritn- 
diae  corporia  prmditi,  qnm  Ib  Doo* 
tnm  itatola  cemitar,  nemliil  dubiom 
ftttnnimy  qoin  il  aliia  Imperare  debe* 
ont.'  Unde  Xenopbon  ia  Sympoaio 
«Itf  *  Pulehritodinem  eaao  qnltqnam 
rcglnm  natora.' 

1111  Vireeqae  vigebmnt]  8ic  Vano 


Margop.  '  Qai  pote  ploa  viget,  pla« 
cea  nt  aaepe  minutoa  Magnn'  comcat; 
nt  avea  enecat  acdplter.' 

IIIS  Bm  faomta  eet^  H.  o.  bon 
fortonaB  inventa  annt. 

uianun]  Pecnnta. 

1118  Q«ad/acaaelMiidif,^.}8ie 
Horat.  8at.  ii.  6.  *  omnla  oolm  rea» 
Virtuay  fama,  decua,  diviaa  hmnaao» 
qoe  polchria  DiviUia  porent,'  die.  £t 
Ovidius.  '  Anrea  annt  vore  naiie  aae- 
cahi ;  plnrimna  anro  Vonit  honoi.' 

lllfi  CretH]  Croati. 

1118  Neqme  enim  eet  mmqmm^  ^cJ} 
H.  e.  neqne  enim  deaunt  miqaam  ha> 
alnibaa  paaca  seo  pam.    Undo  fit 


DB  RBRUM   NATURA   LlB.    V. 


683 


At  claros  bomines  voliienmt  se,  atqoe  potenteis, 

Ut  fandameiito  stabili  fortnna  maneret^  1120 

£t  placidam  possent  opalentei  degere  vitam : 

Nequidqaam ;  qnoniamy  ad  sommam  snbcedere  bonorem 

Certantes^  iter  infestom  fecere  viai : 

Et  tamen  e  snmmo^  qnasi  folmen,  dejicit  ictos 

Invidia  interdum  contemptim  in  Tartara  tetra :  1125 

Vt  satins  mnlto  jam  sit  parere  qaietam, 

Qnam  regere  imperio  res  velle^  et  regna  tenere. 

Proinde,  sine^  in  cassnm  defessei^  sangnine  sndent, 

Angnstam  per  iter  lactantes  ambitionis : 


—  Uhuire»  et  dominM,  vlf&rtuna  eoram  unUteriiurftrmofundamine^  et  ut  dimie$ 
foeteni  ductre  titam  iranquiUam:  eedfruMtra;  namque  eonanies  aliqnaDfio  perve' 
nire  ad  mtpremam  digmiaiemf  ingrem  eunt  h^eUeem  mam  Uineria,  Et  tamen 
Inmdioy  vehd  fulmen,  deturbai  eos  pereuuos  cnm  contemtu  e  eubtimi  loco  in  nigra 
inferorum  loca,  Ita  nt  longe  meliiu  Jam  $U  tranquiUum  oMtrv,  iiuam  velU  ad^ 
mimUrare  rea  dominio,  et  obtinere  imperia.  Quapropter  paUre  nt  faHgati  frus' 
tra  emUtant  tudorem  aangninie,  anhelantee  per  ardam  viam  ambitionis^  quoniam 


^»i#i»»<»^^^^^^ 


ed.  Tb.  Un.pano  P.  in  not.— 1110  Ad  P.  Vind.  V.  ed.  Bodl.  O.  Mns.  B.  1. 8. 
Canf.  Ferr.Th.  Ra.  Ald.  ledeest  P.  V.  ed.  Mns.  B.  S.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  At 
daroe  u  kondni»  votuere  eue  atque  potente»  edd.  vnlg. — 1121  plaeida  Vlnd.  V. 
«d.  Mas.  B.  S.  t.  Ferr.  Th.  Ra.  pornunt  Vind.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  pooeint 
GiMt.  dueera  V.  ed.  Bodl.  Tb.  Ra.  Ferr.  Oif.  marg.  Bat.  V.  marg.  2.— 112S 
miheedete  P.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  euecedere  vulg.— 112S  Certanteeque  inter  Vind. 
ir«  ed.  Mof.  B.  2.  8.  Cant  Th.  Ra.  Certanteeque  iter  Mos.  B.  1.  Ferr.  se  itrfe»» 
tum  Mas.  B.  2.  8.  ma  Vind.—1124  fiOmine  Mns.  B.  X.fiumen  Mns.  B.  2.  dacii 
V.  ed.  Mna.  B.  3.  Ferr.  Th.  Ra.  didt  Bodl.— 1125  IntHa  Vind.  V.  ed.  Mns.  B. 
1.  S.  Th.  Ra.  tnxia  et  Bodl.  Mns.  B.  1.  V.  marg.  1.  eantemptum  V.  ed.  Th.  Ra. 
€auUmptu»  Cant.  ierra  V.  ed.  Th.  Ra.— 1127  M/eri«re«  Vom.  vet.  et  L.  B.  Voaa. 
snrg.— 1128  eide  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Vosa.  L.  B.  Moa.  B.  2.  %.fidn  Vot8.Tet. 
«t  Moa.  B.  1.  M  camu  Cant.— IISO  panter  V.  ed.  Tb.  Ra.  ambitiionu  Vind.  V. 

NOTiE 


at  aapiens,  qai  parvb  contentas  yitit^ 
flODqaam  sit  paaper.  Epicaras  ao- 
tm  in  ore  siepe  habebat  parsimo* 
Biaffl,  ecmtinentiam,  tenoitatem  vie- 
tns,  et  animi  asqaitatem.  Qood  qai- 
dmn  non  verbla  tantam  laadabat,  sed 
i«  eomprobabat.  Cnde  Cicero  lib. 
in.  Tnscnl.  ait :  *  Negat  Epicnros  jn* 
Cnnde  poase  vivi,  nisi  cam  virtate  vi- 
tratnr :  negat  nllam  in  sapientem  vim 
eiae  fottnnsB:  tensem  victom  ante- 
ftrt  coploso/  &c.  Sie  et  de  eodera 
LaertioB. 


1 124  £  «wiiaio]  Supp.  vel  grado,  vel 
loco,  vel  princlpatn. 

1125  ContMipHm]  Ita  onmea  le- 
gnnt.    Alias  cemtmto». 

Tartara\  Locos  est  laferomm  pro« 
fhndissimns,  ili.  42. 9T0. 1026* 

1127  Resj  Imperinm,  regnam.  Sic 
vs.  1140. 

1128  Sangnin»  Mdml]  Laborent 
valde.  Sic  loqttitor  vi.  048.  <  Ut  in 
apelnncis  saxa  Kopema  Sndent  hoi 
Bore.' 


684 


T.  LUCRBTII   GARI 


(Invidia  qaoniam^  cen  fulmine^  samma  vaporant  1130 

Plernmqae»  et  qaae  sant  altis  magis  edita  quomqae :) 
Qaandoqnidem  sapiunt  aUeno  ex  ore ;  petontqae 
Bes  ex  auditis  potius,  qaam  sensibns  ipsis : 
Nec  magis  id  nnnc  est,  neqne  erit  mox,  qaam  foit  ante. 
Ergo,  regibns  obcisis,  sabvorsa  jacebat  1135 


annmUoMf  et  re»  amcUe^  p»  nmi  atftorc*  «dmt,  Mpe  JUgrtmt  mndm^  ^mmd 

JiUmmi  percntereDtor ;  qmomoM  ooo  Mpteates  <iai<  obi  ex  sermme  atimnm ;  ei 

repetwU  magis  rec  ex  iif ,  qutt  mndnmtyqmm  ex  ib,  qo»  experti  soot  mtf  teiin^. 

Qiiod  qmdemhodie non  e$t  meitoe^ iieyiie  peeleii  erit^  qimm  fitU  ooleo.    lUn^e,  in- 


^^#»»>»^»»^»»^rf»» 


ed.  Mofl.  B.  1.  8.  Ferr.  Th.  Ra. — 1130  vaporat  Orypb.  marg.  Bos.  marg.  P. 
io  ool.  Hooc  V8.  et  seqneotem  deleri  ¥alt  Creech. — llftl  ofiie  edd.  viilc. 
«M^rittf  M118.  B.  a.— 1132  repelimffice  Viod.  Mos.  B.  2.— 1134  ne^oe  P.  Vind. 
V.  ed.  O.  Mos.  B»  K  8.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  iiec  volg.  aut  Mns.  B.  2.  fino 

NOT£ 


1130  Faporoiit]  Ardent,  flagraot. 

1131  Qiue.  •  .  editafiiom^]  Tme- 
siA,  quflpcomqoe. 

1188  Ex  auditie  potiue,  quamf  i^e,'] 
H.  e.  ez  iis  qofls  aodieront  et  acce- 
pemot  ab  aliis  cogooscere  maiont 
re«f  qoam  ex  propriis  anifl  fleoflibofly 
qoibns  eas  aot  videmnty  aot  experti 
floot.  Sic  Plaut.  io  Baceh.  '  Qoia 
egOy  com  peribat,  vidi :  oon  ego  es 
aodito  arguc* 

1135  £rro,regi6iif  oftciflifl,  4*«.]  Hi» 
25.  Vifl.  jam  docet  qoomodo  ex  In« 
vidia  occiflifl  regibufl  res  redierit  ad 
popohim;  qoi  tandem  vi  ae  torbis 
vitam  degere  pertfleflofl  condidit  jura 
nc  leges  qoibufl  nteretnr.  Hioc  in« 
Batufl  p«enamm  metufl,  cnm  qois  ali- 
qnod  flcelofl  commiflerit.  Namqoe 
etiamfli  clam  flcelofl  foerit  commiflflumy 
tamen  diffidere  flona  debet,  illud  clam 
fore  perpetuo.  Qootiefl  eoim  occul* 
tiflflima  quABque  minima  palam  ma- 
nifestata  noo  flunt  ant  a  deiirantibns, 
aut  a  flomniantibos? 

Animadverte  autem  Poetam  a  vs. 
1017.  ad  V8. 1168.  bflBc  oonnnllp  pro* 
blemata  politica  aolviflfle. 

I.  Cur  homo  oatura  iiber  ab  inenate 


flBVO  regibus  obtemperare  paflsni  sit? 
nimiram  vei  ob  formam  corporis,  qua 
mnitom  valet;  uode  nonc  etiam  il- 
lud :  '  Species  digna  iroperio.'  Vel 
ob  vires  qolbns  potentissimi  ceterot 
invitofl  cogebant  ad  flervitntem.  Vel 
ob  ingenii  excellentiam,  qose  admira- 
tionem  et  reverentiam  merito  sibl 
fiicile  comparavit,  et  imperiom, 

II.  Cor  formofli j  validi,  et  ingeniosi 
tandem  regnare  desierint?  Sctlicet, 
quia  illos  exanctorarant  opes  inventae, 
deqoe  soliodejeceroot. 

III.  Cnr  reges  primnm  stodoeniot 
arcem  locara?  nempe  quia  metue-» 
bant  flibi  ant  ab  hofltibufl,  aut  ab  invi- 
dioflifl  popolifl  qoofl  nimia  flervitnte 
pramerent. 

IV.  Cur  regum  prifltina  inajefltafl, 
ac  flceptra  snperba  tandem  snbverfla 
jacnernnt  i  flcilicet^  quia  nihil  invidin 
reflifltit;  scandit  ea  vel  editi^simas 
arces  regumqne  turres.  Invidet||r 
enim  praBsertim  pnestanti  ac  floranti 
fortunsB. 

y.  Cnr  ieges  conditfle?  forsan  ob 
commerciom.  Oregale  eoim  animal 
est  homo,  mutuique  officii  iodigum. 
Itaqne  ne  perpetuo  eiset  in  armis  ex!» 


DE   RBRUM   NATURA   LlB.  V.  685 

Pristina  majestas  soliorum,  et  sceptra  superba ; 
£t  capitis  summi  praeiclaram  insigne  craentom 
Sab  pedibos  volgi  magnam  lugebat  bonorem : 
Nam  cupide  concalcatur  nimis  ante  metatum. 

Res  itaqoe  ad  sommam  fsecem,  torbasqae,  residit ;  1140 
Inperiom  sibi  qoom^  ac  sommatum,  quisque  petebat. 
Inde  magistratom  partim  docuere  creare ; 
Jaraque  constituere,  ut  vellent  legibus  uti. 
Nam  genus  humanum,  defessnm  vi  colere  a&yom> 
£x  inimicitiis  languebat :  quo  magis  ipsom  1145 

Sponfe  sua  cecidit  sub  leges^  artaque  jura. 
Acrius  ex  ira  quod  enim  se  quisque  parabat 

• 

terfeHis  regibiUi  anUqw  regia  digwUoM  tkrommm  dfjecta  deprimebaihtr,  tBqiu  a€ 
acaftra  iMpertoM :  et  iUastre  omamentam  eapitU  imperajUiB  enuwtatam  deflebat  tab 
pedibae  eummam  snam  dignitatem,  Etemm  quia  antea  fuerat  metuendum,  eo 
amdUu  freteritnr.  Igitur  administratio  rerum  revertebatur  ad  inJlmam/eBeem,  et 
ad  tmnultuM  popali,  quanda  quiaque  poteebat  sibi  jnindpatumf  et  eummam  auetcri» 
tatem.  Hinc  homines  «docii«niji/  faeere  magistratue  ex  parte ;  et  etatuerunt  edieta^ 
ut  veOent  uH  legibut.  Etenim  gem  hominum  Uuea  degere  tfitam  sab  violentia 
torbaniin  langueieebat  inter  mutaaB  inimieitia»:  qut^ropter  eo  Ubentius  tpta 
mUu  9U0  venit  eub  lege»  et  sub  etrietajura»    Qtna  extta  quieque  preeparabat  vindi- 


fmJt  V.  ed.  Tb.  Ra.— 11S7  stc  cJam»  V.  ed.  Tb.  Ra.  Jt  clortim  Mas.  B.  2.— 
11S8  Sed  V.  ed.  Tb.  Ra.  Uuebat  Vind.  V.  ed.  Bodl.  O.  Miu.  B.  2.  3.  Cant 
Ferr.Th.  Ra.V.  marg.  2.'— 11S9  Nam  pedibui  Mus.  B.  2.— 1140  Reetaque 
Vind.  Ree  tanquam  Mvs.  B.  1.  Resteque  Mnt.  B.  2.  R£StatqueM\u.B,%, 
reeidit  Wakef.  es  conj.  reeidat  Vind.  v.  ed.  Bodi.  Voss.  vet.  O,  Mub.£.  1. 
S.  Cant.  Ferr.  Tb.  Ra. reddif  Voss.  L.  B.  redibat  P.  Mns.  B.  2.  et  edd.  Tulg.— ^ 
1141  it6t  ciHn  Voss.  L.  B.  si  cum  Vosa.  Tet.  hac  V.  ed.  Bodl.  Voss.  vet.  O.  Mas. 
B.  1. 2.  S.  Cant.  Ferr.  Tb.  Ra.  Jtanma  tum  Voss.  L.  B.  nimma  eum  Cant— .1142 
magislratus  Bas.  didicere  ereare  Creecb.  ex  conj.  reereare  Vind. — 1143  et  pro  ut 
Cant.— 1144  defossum  V.  ed.  Tb.  Ra.  ti  eolere  P.  Cant.  Ald.  et  edd.  vulg. 
vineere  Vind.  V.  ed.  Voss.  L.  B.  O.  Mus.  B.  2.  S.  Perr.  Tb.  Ra.  vigescere 
Mos.  B.  1.  «Mwre  V.  marg.  1.  vigere  Voss.  vet.  vt  g^crcrc  Voss.  marg. — 1145  Elt 
Cant. — 1146  artaque  Vind.  Cant.  arciaque  vaig.  atraque  Mus.  B.  8.  jocaa  Vois. 

NOTJE 

cogitatflB  sant  leges,  qnibus  societatis  Priscian.  lib.  x. 

eonnnania  nonna  aervaretar,  certis-  1140  Rea']  Imperiam:  vs.  1127. 

qne  finibna  ooerceretur  petnlantia  AdfeBcem\  Ad  plebem  infimam,  ad 

ae  efitena  malcsan<mro  libido.         '  vnlgua  honiinum.  QnsB  adminiatratio 

lisa  Soturum\  Sellarum  regiarum.  Grscia  dicitur  bjtfuHcparria, 

11S7  Inmgne']  Diadema.  1141  Summe^um']  Principatum,  im- 

\W  Anie  mcfalimi]    Quod  antea  periam,  supremos  bonores. 

matnebant    bominea.     Participinm  1146  Quo  magis^  <4r«.]  H.  e.  qna- 

▼eibl  metnoy  qnod  jam   obaolevil.  propter,  tanto  magiay  4cc. 


866 


T,  LUCRBTII  CARf 


Ulcisci,  qaam  nanc  conoessain  est  legibas  a^aiSir 
Hanc  ob  rem  est  horaines  pertfiesam  vi  colere  asvom. 
Inde  metas  maculat  poenamm  preBmia  vit» :  115G 

Circuniretit  enim  yis^  atqae  injaria,  qaemqoe ; 
Atque,  onde  exorta  est,  ad  eom  pleramqae  rcTortit : 
Nec  facile  est  placidamj  ac  pacatam,  degere  vitara, 
Qai  violat  factis  conmania  fioedera  pacis. 
£t  si  fallit  enim  Divom  genas  hamanamqae^  1155 

Perpetao  tamen  id  fore  clam  diffidere  debet : 
Quippe  abi  se  maltei,  per  somnia  s»pe  loqaentes» 
Aat  morbo  delirantesi  protraxe  ferantnr ; 


care  mexira  ammomu,  piam  hodit  venmmm  esC  Jutiu  legihui^  cb  htme  mkmm 
ittdmt  hammee  degere  tiftam  sab  wuAeniiA,  Inde  timor  mppUcH  ceniawdwU  dewa 
vka ;  wamqiaM  vielaiHa  et  offenea  irretit  quetnque  <4»  metam  pceDanun,  ei  •«]« 
redit  ad  iUam hominem, a fn»  venU :  mee  is poieeifaeile dacere  eUampdeiamet 
tranfMJUam^  fM  aeiiomim  snis  <i|/HNftl  toiwwniiig  paeta  cemerdim,  Namtme 
etimmi  forte  deeipit  gewiem  Deermm  ei  komiwam^  iemim  mm  dehei  epereire  hm 
eemperfidmwH  eeee  oeeaHmn.  QmmemjHiarimi  diewUwtTdhe  metmie  iefuaUe^ 
orl  meeho  iemmeniee  ieidieamem  eem  pienmt^ :  ei  mieiem  te  pabUemn  eeeieraf 


#>^^»»»»<»^<»i#<»^ 


marg.— 1146  quam  non  P.  in  not.  eet  conceaeum  Mus.  B.  S.— 1140  kuolere  Miit« 
B.  S. — 1160  Unde  edd*  vq1|;.  Hnnc  ts.  post  1153.  ponendum  ceoiet  Creecb. 
—1161  Cireum  recite  mmm$  V.  ed.  Tfa.  Re.  retite  mmie  Mnt.  B.  1.  ■tatt»  Mnt. 

B.  S.  ji»  pro  vie  Vind.— 116S  inde  Mns.  B.  S 1168  faeUie  eei  V.  ed.  Th.  lU. 

—1164  Qutf  V.  ed.  Tb.  Ra.  rebue  pro  jNidt  Mus.  B.  3.— 1166  Ec  V.  ed.  Th. 
Ra.  Que  deestV.  ed.  Tb.  Ra.— 1167  muUe  V.  ed.  Th.  Ra.— 1166  m^raM  Vind. 
V.  ed.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mns.  B.  8.  Th.  Ra.  Oryph.  Nard.  Bas*  Oasscnd. 
Turneb.  Adv.  xxx.  28.  prograxe  Otf.  Par.  Oryph.  marf.  Bas.  roarf .  P.  Ald. 
pro^dsss  Mas.  B.  1.  V.  marg.  prd^rasss  Delph.  prodaem  Vom.  «arf .  foriaem 

NOTiE 


1160  Indel  £x  legibns:  b.  e.  post- 
qnam  condite  snnt  leges. 

Prtmia  mtal  Vitam:  vel  potios 
vltSB  doieediaem,  ant  fnictnmy  qni  ex 
vita  percipi  debet. 

1161  Ctraimr«/t«  «iilm,  ^c^  Qnl 
eoim  vim  et  iojnriam  inlert  altcri, 
legibos  inretitns  pmas  darenecesse 
eat. 

iUt  Nee  faeiU  eet,  ^.]  Qoia,  «t 
ait  Cioero,  *  Snaqoemqoe  firaos,  somn 
facioDs,  saom  scekis,  sua  aodacia  de 
sanitate  ac  oientedetiiriMU.' 

1U6  Id  fere  clam  dtffidere  dehei^ 
H.  e.  oonqoam  eoofidit  id  fore  sem« 


per  oceultom,  ot  ait  Cicero  lib.  i.  de 
Fin.  af eos  de  hisce  relms.  QooiiiMi 
plnrimi  dicontor  vel  in  somniis  lo- 
qoentes,  vel  morbo  losaaleates  iodi* 
cavisse  se  pleromque,  et  mlsisse  in 
pobiicom,  scelera  qnsB  dintins  lato- 
•rant. 

1167  QuSppe  ubi  m  medteit  #«^}  S%t 
IT.  lOlt.  *  Mnlti  de  mafois  per  som* 
nom  rebos  loqnimtor,  lodicioqoe  soi 
£icti  persaepe  Inere.' 

1168  Protraxe  [Progrmm]  I.e.  pa- 
kio  apemissey  et  qoasi  in  pobMco 
ftnivisse.  Verbom  est  a  Qi«co 
▼erbo   updl^my   clamo  fiMtom;   pto» 


DB  RB«UM   NATURA   LfB.  V.  687 

Et^  celata  diu^  in  medium  peccata  dedisse. 

Kuiic»  qoao  caossa  Deum  per  maguas  numiua  genteis  1160 
Pervolgarit,  et  ararum  conpleverit  urbeis, 
Subscipiendaque  curarit  solemuia  sacra^ 
Qu9  nunc  in  mi^pais  florent  sacra  rebns^  locisque ; 
Unde  etiam  nnnc  est  mortalibus  insitus  horror^ 
Qui  delubra  Deum  nova  toto  subscitat  orbi  1169 

fiu9  dtMitiit  Utfurtmlt.  Jam  verOf  fia  cauaa  manifutmerit  dmmUaUm  JDiontM 
per  mmUa»  raHomm  ef  impUvmi  civUaim  aUaribui,  et  fecerit  «I  eaereB  carimmtitB 
JmetUaeremhiir,  pue  amrimmdm  wlgemi  kaiie  in  Mniitf  taeie  ae  retet ;  «mre  kaiia 
fMOfM  Mciwiii  eei  kemimlm»  iimorg  ftd  erigii  ima  ieai^  Deerum  per  iatmm 


^»«»*«»#<»^»«<>»^»^ 


Mns.  B.  t.  proeraxe  ynlg.  fanmtmr  P.  AM.  Giyph.  mari:.— 1169  Ee  V.  ed.  Hu 
Ra.  dhi  deeU  Viod.  V.  ed.  O.  Mas.  B.  1.  8.  Cant  et  peeeata  Vind.  O.  Mns.  B. 
1.  S.  Cant.  citoiii  peecaia  Mns.  B.  S. — 1160  ierrae  pro  gerniei»  Mos.  B.  2.-1161 
PtrmUgaxiY,  ed.  Th.  Ra.  Pervutgami  Mns.  B.  2.  aaanijii  Vind.  raaamjvi  V.  ed. 
Th.  Ra.  amariMi  Ferr.  erbie  Vind.  V.  ed.  O.  Mos.  B.  2.  8.  Ferr.  Th.  Ra. — 
1102  eurani  Mns.  B.  1.  cvfoetf  Mns.  B.  9.  oiraM  Cant. — 1168  ancra  deest  P* 
Voss.  vet.  Ald.  rehueqMe  P.  Qius  ta  mognts  Jiorent  mmc  rehue  eaeray  locisque  O. 
Hos.  B.  1.  Qum  nune  in  eumeti»  Jkmeni  arieque  foeitque  Fab.  emend.— 1166 

NOTiE 

gmo,  prograxi ;  hinc  prograze  pro  ordinis,  qno  coelnm  ToWitnr,  ac  certaa 

prograzisse;  sicntiii.  662.  alMtraxe  annl  tempestatescertotemporenohis 

pfo  abstraxisse.  reddit,  perfbginm  nnnm  erat  omnim 

1159  In  M«dmM]  In  pnhlicnm,  in  referre  ad  Beos,  qnonim  nntu  cnitcta 
npertnmy  palam.  fieri,  flecti,  ac  regi  pntarentnr.  iii. 

1160  Nmuy  fua  coKssa  JUumy  ^r^]  Insnper  addit  ideo  Deornm  sedes  ac 
His  88.  vss.  seqq.  indicat  jam  Lncre-  templa  in  cobIo  ab  hominibns  esse 
tins  ez  doctrina  Epicnri,  perpetni  coUocata,  qnod  cemerent  hsec  om- 
Deormn  ae  religionis  oontemtoris»  nia  in  coelo  volTi,  fieri,  ac  esse,  iioc« 

prisds  hominibiis  orta  sit     tem,  loDam,  diem,  sidera,  nubila,  s4H 


idigio ;  nndeDam  in  hominnm  mentes     lem,  imbresy  nivem,  veatosy  firfmiMi, 
IncassosfneritDeommtimor.  x.CaaF     graodincm,  &c. 


aatiir  msomnia  mortalos  decipieBtia ;  1106  Per  magna»  geniei»]  Per  mol» 

■tpoCe  in  qnihns  homiaes  reprsesen-  tas  natione s. 

tarent  sihi  heioas  iogentihns  ac  to*  1161  Pervoigarii]  Stc  ii.  168. 846. 

fctis  oorportliDSy  snperba  vooOy  egre*  ct  iv.  968. 

giafiMiOyiireqnietomotn,aaiplisvi.  1162  CurarU]  Fecerit;  slc  snpfm 

rilMis,  immortali  vita»  atqne  loGd*  vs.1014. 

talo  Mtemn  donatos ;  mfara  patranteSy  1168  Qum ....  eaera]  EpMMphora 

laborls  impatlentes.    Hinc  Dooo  est  poetis  nsitata :  sacra  sacra. 


sibiteonuittales.  ii.  Insomnloram  ROmlReku']  Behos,  molrl  oatsa. 

deeeptkmi  adjaaglt  c»cam  faominnm  Per  *  magnas  res'  intellige  potimimnm 

Ifpiofositiam ;  4mm  enim  prisca  geas  easy  qnm  ant  ad  hottnm  ant  ad  p acem 

Ignonuret  cansas  ranim,  ac  pertinent,  nbi  vota  niagMt  finat. 


688 


f.  LUCRfitll  Cktil 


Terrarum^  et  festis  cogit  celebmre  diebas ; 
Non  ita  difficile  est  rationem  reddere  verbis. 

Qiiippe  et  enim  jam  tum  Divom  mortalia  secla 
Egnregias  animo  facies  vigilante  yidebant ; 
Et  magis  in  somnis»  mirando  corporis  auctu.  1170 

Hiis  igitur  srasum  tribuebant  propterea^  quod 
Membra  movere  videbantur^  yocesque  superbas 
Mittere  pro  facie  pra&clara,  et  viribus  amplis. 
^temamque  dabant  vitam»  quia  semper  eorum 
Subpeditabatur  facies^  et  forma  manebat :  1175 

Et  tamen  omnino^  quod  tantis  viribus  auctos 
Non  temere  uUa  vi  convinci  posse  putabant : 
Fortunisque  ideo  longe  pr»stare  putabant, 

gkbim  terraf  etfaeit  ut  4iilnu  /eaHt  ta  templa  colntw :  non,  ioaaam,  perdijli- 
cUe  eat  dwre  dictie  caiiMm  barnm  renim.  Ntunqtte  ttmc  temperia  hnmnes  cenu' 
bant  aliqoando,  tigUanti  mentef  eed  eofvu  in  topore^  fraeiaroe  tiuUne  Deontmy  et 
repneeentabant  eUd  iUos  miro  oMgmine  corporii  praedilos.  Itaque  uttrUmebant  kis 
nsuM  semuum,  eo  quod  tidebantur  motere  arii»,  ei  edere  voces  grates  seenndum 
egregban  vuUum  et  ingentes  vires  eorom.  Et  tribuehant  iis  titam  perpetuamf  eo 
^tod  tultus  eorum  exhibebatur  perpetuo  idem^  et  species  eadem  erat  iis :  et  est 
revera  prorsus  eadem  iis,  quos  temerario  credebaat  tantis  tiribus  pneditos  nuUa 
potentia  posse  superaru    Et  idcirco  credebant  iUos  esse  fortunatissimos,  eo  quod 


»>»^<#s»i#»»>»>ri#s»^ 


totaV.  ed.  Th.  Ra.— 1166  TerramV.  ed.  Tb.  Ra.— 1167  Nowdnata  nt  redde 
prp  reddere  V.  ed.  Th.  Ra. — 1170  auetus  Oryph.  marg.  Bas.  marg.  P.  in  not. 
— 1172  tidere  Cunt, — 1176  {Et  manet  omninol  et  quod  edd.  vulg.  9001  tantis 
Gif.  Par.  Delph — 1177  tOa  m  Vind.  V.  ed.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mos.  B.  1.  S. 
iUabi  O.  Cant~1178  Beest  Mos.  B.  1.— 1180  et  posterios  deest  Mos.  B.  2. 

NOT.£ 


1466  Ckkbrare]  Sopp.  delobra  l>e* 
iim,  vs.  1166.  h.  e.  colere,  freqaen- 
tare,  celebria  reddere. 

1168  Quippe  etenim  jam  tum,  ifc,'] 
Hts  14.  vss.  prioribos  continetar  i, 
causa  religionis  ac  coltos  Deorom: 
vs.  1160.  not. 

Mortalia  seela'}  Mortales^  homines. 
6ic  vs.  086. 

1160  Egregias .  .faeies]  Heroos. 

Animo  tigiUmte']  Vigilantes,  dnm 
vigilabant. 

VtddMmt]  Depingebantsibi,repraB- 
sentabant. 

1 170  Et  magis  msomiits]  Supp.  qaam 
dam  vigtlabant* 


Auetu']  Aogmine.  Sic  11. 481. 

1171  HOs]  Sapp.  ingentibos  cor- 
pornm  molibos,  qaas  sibi  auimo  de« 
pingebant. 

&iisian]  Usnm  sensunm. 

1174  Mtemamque  dabant  titam']  £t 
immortalitatem  tribuebant :  sen,  va- 
lida  illa  Deornm  corpora,  qualia  slbi 
in  Bomnis  fingebant,  immortalia  fa« 
ciebant. 

1176  Et  tamen  Imanet]  lU  Lambi- 
nosy  non  male :  h.  e.  £t  revera  sem- 
per  eomm  soppeditatar  facies,  et 
forma  manet.  Parens  et  alii,  Et  ta- 
men,  Quae  lectio  non  improbatur. 

1178  Fortumsque .  • .  Umge  prasiare] 


DE   RBRUM    NATURA   LIB.   V.  689 

Quod  mortis  timor  haad  quemquam  vexaret  eorum  ; 

Et  simul  in  somnis  quia  multa  et  mira  videbant  1160 

Ecficere^  et  nullum  capere  ipsos  inde  laborem. 

Prseterea»  coeli  rationes  ordine  certo 
Et  varia  annorum  cemebant  tempora  vorti ; 
Nec  poterant  quibus  id  fieret  cognoscere  caussis. 
Ergo  pcrfug^um  sibi  habebant  omnia  Divis  1185 

Tradere,  et  illorum  nutu  facere  omnia  flecti. 

In*cceloque  Deum  sedes  et  templa  locarunt, 
Per  ccelum  volvi  quia  nox,  et  luna,  videtur; 
Luna,  dies^  et  nox,  et  noctis  signa  severa, 
Noctivagseque  faces  cceli^  flammseque  volantes,  1190 

Nubila,  sol,  imbres,  nix^  ventei,  fulmina,  grando, 
Et  rapidei  fremitus,  et  murmura  magna  minarum. 

tneius  nMTtU  nuiquam  pungeret  quenquim  iUomm ;  et  una  quod  cernebant  in  so- 
pore  iWosfaeere  res  plurimae  et  admirandas  ;  et  Uha  hinc  nullam  percipere  UusitU" 
dinem,  Deinde  videbant  ratoe  motus  cteli  et  diversaM  tempeetaiu  annorum  voloi 
ttato  et  eodem  aemper  tractu:  neque  volebant  agnoseere  per  quae  cauaaa  id  ejftcere- 
tur,  Igilur  habebant  nhi  rtfugium  nferre  cunctae  res  ad  Deoa,  et  facere  rea 
cundaafleri  ex  arbitrio  illorum,  Et  postea  conatituerunt  domiciUa  et  eedea  DeO' 
ruminceelo,  eo  quod  aol  et  luna  apparent  eireumvohi  per  cedum:  et  eo  qaod 
ID  coelo  videtur  esse  /ima,  diea,  et  nox,  et  ateUa  triatea  noelis^  et  lampadeB  cceli, 
qua  de  noete  vagantur,  et  ignea  voUtantea,  11116»,  roa,  pluour,  niXf  ventiffulminaf 
grandOf  et  vehementea  atrepituaf  et  aonitua  ingentea  minarum,    O  i^foriunata  gena 


^^>»^^^y»^»^  ^^ 


— 1181  muUum  pro  nuUum  Mns.  B.  2.— 1183  variaa  Vind.  Mus.  B.  1.  Ferr. 
fMorio  V.  ed.  Th.  Ra.  aniit  Mns.  B.  1.— 1184  fterent  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.— 1186 
«onan  Vind.  ipaorum  Oassend.  facUe  pro  faeere  Cant.  V.  marg.  l. — 1188  aol  et 
bma  videntur  edd.  volf^.  mox  pro  nox  Mns.  B.  2.  noa  Ald. — 1180  aerena  Oryph. 
marg.  Oasaend.  Mns.  B.  2.— -1191  Nutuia\»  ed.  Th. Ra.  roa  pro  aol  edd.  vulg. 

NOTffi 

H.  e.  fortanatissimos,  et  beatissimos  vss.  postremis  continetnr  iii.  cansa, 

ease.  vs.  1160.   Notabis  antem  quod  snpra 

1179  Quod  mmiia,  ^-c.]  Qnod  roetn  vs.  147.  negaverit  Lncretius  in  coelo 

mortis  vacarent.  esoe  Deornm  sedes. 

1181  Laborem]  Lassitudinem,  de-  1189  Noetia  aigna  aevera']  Sic  ly. 
fatigationem.  461.   Vocat  antem  signa  noctis  se- 

1182  Preelerea  ccfUy  ^c.]  His  7.  vss.  vera,  vel  quia  tristia,  vei  qnia  sacra. 
sabseqq.continetnrii.cansa,vs.llGO.  Qnidni  legere  possis  aerena  pro  s«- 
Dot.  Hoc  antem  argnmento  potissi-  vera  ?  Serena  noctis  signa,  h.  e.  si- 
mam  utebantnr  Stoici  ad  Deomm  dera  nocte  micantia,  clara.  Nihil  ta- 
providentiam  asserendam  ac  proban-  men  mnto. 

dam.  1192  Murmura  . . .  minarum']  Toni* 

CeM  rationea']  Certi,  stati,  ac  rati     trna,  quibus  Dil  videntur  hominibns 

ccelomm  motns.  roinari,  ac  terrorero  inferre. 

1187  In  eetloque  Deum,  ^c.]  His  6. 
Delph,et  Var.  Claa,  Lucrel,  2  X 


eoo 


T.   LUCRBTH   CAAI 


O  genus  infelin  humanum !  talia  Divis 
Quom  tribuit  facta»  atque  iras  adjubgit  acerbas. 
Quantos  tum  gemitus  ipsei  sibi,  quantaque  nobis 
Volnera^  quas  lacrumas  peperere  minoribus  nostris  I 

Nec  pietas  uUa  est  velatum  saspe  videri 


im 


komhmm,  qnando  aitrihuU  ^uamodi  aetioMO  DUOf  et  addidit  iisdem  acno  iroiwH' 
dtoi  /  Oiam  magnos  ptunciu»  genuenmt  ipd  «t6t,  et  quam  magnaa  plaga»  iotnle- 
rant  nobio,  quosJUtu»  genneroDt  poBterie  noatri»!  Neque  aitm  jeni  inde  uttaJuU 


imher  P.  Grypli.  marg.  Bas.  marg.  ytiimtfia  V.  ed.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mn).  B.  2. 
— 1193  numina  prn  miinniira  Mns.  B.  2. — 1194  eoi^unxit  Mns.  B.  2. — 119S 
tune  gendtu»  homine»  Mos.  B.  1. — 1197  uUa  eat  velatum  P.  uSia  vdaium  e»t 

NOT^ 


1193  Ogenueinfelix,  ^'c.]  His47.  vss. 
seqq.  jam  priscoriim   iliornm  liomi- 
nnm  superstitionem  increpat  Lucre- 
tins;  qniobrerum  ignorantiam  tales 
sibi  finxerint  Deos,  qnos  metnerent, 
quosve  colerent.  Neque  enim  in  eo 
pietatem  esse  vult,  qiiod  velato  ca- 
ptte  liomines  procnmbant  hnmi  ante 
deJMbra  Deorum;  qiiod  aras  molto 
sangniiie    qiiadropednm    spargant; 
qnod  votis  vota  nectant:  sed  in  eo 
veram   potat  esse  pietatem,  qood, 
qnsB  In  natnrafinnt,  ea  placata  mente, 
et  sine  nllo  animi  tnrbido  inotu  tuean* 
tnr.    Cum  enim  suspicimos  coelnm 
verti,  stellis  micBre,  solem  ac  Innam 
certis  viis  ire  et  redire,  tunc  rationis 
ac  cansae   ignoratio   tentat  dubiam 
mentemnostram;  ambigirousqnenuin 
aliqua  fuerit  mundi  origo:  nom  ali- 
quis  erit  finis:   et  quem  usque  ad 
finem    mundns  stare   poterit:    num 
vero  sternns  sit.  Deinde  cnm  coelum 
tonat,  quis  est,  qui  non  metn  borres- 
cat  ?  qui  non  tremat,  ne,  ob  aliqnod 
facinus  foede  admissnm,  ant  ob  dic- 
tnm  snperbum,  grave  tempus  adve- 
nerit  sibi  solvendi  poenas  ?   Hinc  ad 
Deos  palmas  tendit.    Similiter  cora 
qiiis  in  mari  periclitatur,  ant  ciun 
8ub  pedibns  terra  concussa  vacillat, 
tunc  vota  Diis  nnncupat.    Sed  haec 


vota  Bequicqnam  saspe  fieri  vnlt  Ln* 
cretins,  qui  Deos  rebus  homanis  pixi- 
videre  negat :  sed  omnia  vnlt  obteri 
vi  qnadam  abdita,  et  nobls  ignota. 
'  Usque  adeo  res  humanas  vis  abdita 
qucdam  Obterit,  et  pulchros  fasces, 
ssvasqne  secures  Proculcare  ac  likU- 
brio  sibi  habere  videtnr.'  O  impia 
sententia  1  o  stnlta  impietas  t 

O  ^ettus  infeHXf  ifcl  Sic  ii.  14. 
'  O  miseras  bominum  mentes  I  o  pec- 
tora  caeca  I ' 

1194  Atfue  trato4;imaril]  Sic  i.  61. 
de  Deomm  natnra :  '  Ipsa  snit  poi- 
lens  opibus,  nihil  indiga  nostri,  Neo 
bene  promeritis  capitur  nec  tangitnr 
ira.'  Quod  qnidem  Eplcorns  dtcebat 
aliennm  esse  a  praestanti  Deomm  na* 
tnra.  Sic  itemm  Locret.  ii.  649.  et 
seqq. 

1195  Jpst']  Nempe  prisci  iUi  bo« 
mines,  qui  sibi  finxerant  Deos. 

1196  Foiiitfra]  Vnlnera :  sic  vs.  990. 
1063.  &c. 

Minaribu»  [ilftiiori6ti']  Minoribna, 
metri  cansa.  Minoribns,  h.  e.  poa- 
teris. 

1197  VeUOum']  Qni  enim  olhn  Deot 
venerabantur,  operto  capita  era&t* 
Plant.  in  Ampb.  '  Invocat  Deos  Sm- 
mortales,  ot  sibi  anzilium  feraaty  m»- 
nibns  puris,  capite  operto/    Cnjua 


DB  RSEUM  NATURA   LIB.   V. 


691 


Vortier  ad  lapidem^  atque  omneis  adcedere  ad  aras : 
Nec  procumbere  hami  prostratom^  et  pandeie  palmas 
Ante  Denm  delubra^  neque  aras  sanguine  multo  1200 

Spargere  quadrupedum^  nec  votis  nectere  vota; 
Sed  mage  placata  posse  omnia  mente  tueri. 
Nam,  qnom  subspicimus  magni  ccelestia  mundi 
Templa  super,  stellisqne  micantibus  sethera  fixum ; 


Et  venit  in  mentem  solis,  lunseque,  viarum ; 
Tunc^  aliis  obpressa  malis,  in  pectora  cura 
Illa  quoqne  expergefactum  caput  erigere  infit : 
Ne  qn»  forte  Deum  nobis  inmensa  potestas 
Sit,  vario  motu  qu»  can^ida  sidera  vorset. 
Tentat  enim  dubiam  mentem  tationis  egestas : 


1206 


1210 


pieiaMjre^nettter  terni  eocperko  eapUe  vobUari  ad  statmm  lapideamt  et  appropin-' 
^mare  ad  omma  aUaria:  necjaeentem  proitenU  humi,  ei  tendere  manua  ante  templa 
MJeormm:  nee  conepergere  aUaria  pbtrima  eangoMne  animaHum :  nec  adjwtgere  vota 
taHe :  eed  patimpoeee  inkuefi  iranqmUo  anmo  re$  cunctae,  Namque  ubi  aepieimua 
eupeme  ceeketee  jomieee  immenei  eaU^  et  ceHmmJixum  ornatura  eiderilme  lucenti' 
kue;  et  abi  iter  eoUe  ae  kmee  euecurnt  in  aiiijiiicni :  tune  iUa  etiam  anxieta$  obruta 
ploribai  «dUe  eoUeitudinibue  m  imo  pectore  nostro  incipU  attoHere  caput  exper- 
gUumy  scilicet  queenam  eU  nabU  it^fnUafortatsepfOtentia  Deorum,  qua  circumagat 
direrao  matn  eteUae  clarae»    Etenim  inapia  rationie  agUat  dubium  antmiiiii,  ut 


i»'^^»^^^^^»^»^ 


ritiu    rationem    reddit    Plntarcbas 


reliq.  MrfafMni  Gryph.  marg.  tidere  P.  Ald.— 1199  £(  Lactantiaii  pandere 
Mna.  B.  1.— ISOS  iM^tf  Cant.  paetda  edd.  vnlg.— 1204  eteUaeque  mirantibue 
V.  ed.  Tli.  Ra.  eteUa^ue  ieantibue  Ferr.— 1206  meatue  pro  viarum  Mos.  B.  1. 
— 1206  pectoray,  ed.  Vow.  vet.  et  L.  B.  Mns.  B.  8.  Cant.  Tb.  Ra.  peetore 
▼uif  .^1806  Et  quee  P.  Ald.  Nee  qum  Mos.  B.  8.  Ecquee  P.  in  not.  Bip.  HaT. 

JHOTJE 

fomices;  ccelnm.   Sic  vss.  491.402. 
1485.  et  i^.  1087.  &c. 

1204  ^therajixum']  Firmamentnm, 
in  qno  stellee  fixe  lacent. 

1 205  Et  venU  in  mentem']  Supp.  cogi- 
tatio,  memoria,  notitia.  Sic  loqnnn- 
tnr  Terent.  in  Euoacb.  Virg.  ^neid. 
Cicer.  Verr.  i. 

1207  Caput  erigere']  Sic  i.  06.  lo- 
quitor  de  varia  religione. 

Infit]  Incipit.  Sic  iii.  516. 

1208  Ne  quee  [Ecqua]  forte^  4*^.] 
Nonc  aliqna.  Sic  vs.  1211. 

1210  EAtianieegeeia»]  Reramigno- 
rantia. 


1198  YortitT]  Poetice,  pro  verti. 
Fofftcr  dd  i^ jdcnt]  Ad  statuam  la- 

pideam  ant  marmoream  volutari.  Ro- 
mani  quippe  Deos  venerabantnr  dex- 
trorsnm  circnmacto  et  versato  cor- 
pore.    Plant.  in  Corcul.  i.  70. 

1199  "PaMdeTeptdmoM]  Tenderema- 
BQS.  Qnod  iaciant  ii,  qui  Deot  orant. 
Virg.  JEia,  i.  *  Ingerait  et  doplices 
lendens  ad  sidera  palmas.' 

1202  Mage\  Magis.  Sic  vs.  2260. 
et  IV.  79.  848.  757.  &c. 

1208  Qed/e^ia  mimdt  Templa]  C«li 


m 


T.   LUGRBTII   GARI 


Et  qnaenam  fuerit  mundi  genitalis  origo  ? 

Et  simal,  et  qude  sit  finis,  quoad  moenia  mundi 

£t  taciti motushunc  possint  ferre  laborem ? 

An^  divinitus  setema  donata  salute, 

Perpetuo  possint  asvi  labentia  tractu,  1215 

Inmensi  validas  sevi  contemnere  vireis. 

PrdBterea,  quoi  non  animus  formidine  Bivom 
Contrabitur  ?  quoi  non  conrepunt  membra  pavore^ 
Fulminis  horribili  quom  plaga  torrida  tellus 
Contremit,  et  magnum  percumint  murmura  coelum  ?    1220 
Non  populeiy  gentesque,  tremunt?  regesque  superbei 
Conripiunt  Divom  perculsei  membra  timore, 
Ne  quod  ob  admissum  fede,  dictumve  superbe. 


sciat  num  altquii  fuerit  exortiu  gewUabUu  mumii ;  et  tma  num  aUquit  Mt  ejos 
fini»,  et  i/MOusgue  ambitua  ccelif  et  iUiMU  motue  ceeei  queant  tolerare  kunc  laborem : 
ftttm  praditi  perpetua  immortalitate  a  Dii»,  et  votubilee  atemo  tenore  temporiM 
gueant  epemere  ictue  vehementea  temporia  infiniii,  Deinde,  qois  est  homo,  citt 
•ii€Yif  »011  eorripitur  timore  Deorum?  quis  eat  hoino,  eui  artuanon  coUabuntur  pre 
limore,  ubi  terra  exusta  horrendo  ictu  fulminis  coneutitur,  et  immanes  fragores 
pervadunt  ccelum?  Nonnepopuliet  nationeametuunt?  oonne  teges  potentes  per^ 
cusH  metu  Deorum  contrahunt  artus  saos,  ne  jam  durum  tempus  advenerit  dmtda' 
rum  panarumf  propter  aliquod  facinos  eommissum  ab  iis  turpiter,  aut  dictum  ar» 


^■f>^<^<^^'*^>*^^  ^ 


Delph.  deum  endo  poUs  immensa  Fab.— 1211  Et  quanam  P.  V.  ed.  O.  Mns.  B. 
1.  2.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ka.  Ald.  Eequ€enam  ▼nlg.— 1212  et  qua  P.  Yind.Y. 
ed.  O.  Mus.  B.  1.  2.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  ecqueb  edd.  vulg.  auod  Mos. 
B.  1.9^0  adFerr.V.  ed.  Th.  Ra.  Cant.— 121S  Et  tanH  Fab.  Solinti  Bentl. 
hmc  Voss.  ▼et.— 1216  vaUdas^evi  O.  Mus.  B.  S.— 1217  nonaiitmu  Vind.  nmm 
nimis  V.  ed.  Th.  Ra.  Mus.  B.  S.— 1219  Futmine  Vind.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1.  2. 
S.  Cant—- 1220  Cimterrit  e.  m.  p.  nuJbUa  Mns.  B.  2.— 1221  Nam  Mns.  B.  2.~ 
1222  Correpunt  P.  in  not.  percussi  P.  Ferr.  V.  ed.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Th.  Ra. 
V.  marg.  2.~122S  Nec  O.  omissum  Mns.  B.  2.— 1224  «tiii  quidam.  adauetum 

NOT^ 


1211  Et  quanam']  Num  aliqna.  Sic 
vs.  1208. 

GenitaUs']  Genitabilts,  primordialis. 

1212  Et  ques  ftnis']  Nnm  aliqoa 
fiois.  Sic  ubique  passim  usorpat  vo- 
cem  fiiiis  in  foeminino  genere.  1. 108. 
S51.  II.  612.  III.  10S5.  &c. 

Quoad]  Qiiaro  usqne  ad  finem. 
Meenia  mundi]  Ambitns  cfleli ;  coe- 
lum.    Sic  I.  74. 1094.  ii.  104S. 
121S  Tacitt]     Caeci    et    incogniti 


nobis, 

1215  Labentia]  Supp.  moenia  mundi, 
vs.  1212. 

1218  Conr^Twiii]  Correpnnt:  h.  e. 
collabnntnr,  contrahnnturi  et  in  onnm 
coguntur. 

1220  Aficrmvra]  Tonitma.  Sic  vs. 
1192. 

1222  CoiirtptiraO  Contrahnnt,  co- 
gont  in  unnm. 

Perculsei]  Alii  percussi,  Idem. 


D£   RERUM   NATURA    LIB.   V. 


698 


PoeDaram  grave  sit  solvnndi  tempus  ad  auctum  ? 

Summe  etiam  quom  vis  violenti  per  mare  venti         1235 
Induperatorem  classis  super  sequora  verrit, 
Cum  validis  pariter  legionibus,  atque  elephantis ; 
Non  Divom  pacem  votis  adit,  ac  prece  qusesit 
Ventorum  payidus  paces^  animasque  secundas  T 
Nequidquam :  quoniam^  violento  turbine  ssepe  1230 

Conreptus^  nihilo  fertur  minus  ad  vada  leti. 
Usque  adeo  res  humanas  vis  abdita  quaedam 
Obterit ;  et  pulchros  fasces,  saevasque  secures, 

roganierj  Item  ^ndo  nuignua  impetus  venii  validi  agitat  per  pelagus  wper  taidt» 
gubematcrem  elams  eum  legionibus  euii  ingentibue  simiUter  et  eum  elephanti»9 
nonne  is  wtie  petii  pacem  Deorumt  atque  metuene  quarit  snis  predbus  tranquilH- 
taieeventoruMyetflatus/twentes?  Sed  frustra;  namque  plerumque  abreptus  vehe^ 
menli  tempesiate  rapitur  tamen  ad  brevia  mortis,  Adeo  verum  est,  auod  potentia 
quctdam  occulta  confundit  res  humanasyet  videtur  eonterere  quasi  peoibas  preicla» 


V.  marg.  2.  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  adactum  P.  et  edd.  viilg.  adacti  qaldam. 
diUaic<iMi?qaidam.--1225  Summa  vulg.— 1226  dausis  Mns.  B.  2.  3.  eethera 
Gryph.  marg.  P.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  vertU  V.  ed.  Th.  Ra.  Bip.— 1228  adyta 
V.  ed.  Tfa.  Ra.  adita  Ferr.  addUa  Mus.  B.  I.  2.  3.  ac  deest  Vind.  V.  ed.  Tb. 
Ra.  Ferr.  Mus.  B.  1.  2.  3.  qucerit  V.  marg.  2.  rogat  V.  marg.  l.  preeeque  sit  V. 
«d.  Tb.  Ra.— 1229  iiiininuii  O.  Miis.  B.  1.  Veniorum  V.  ed.  Th.  Ra.  Venonm 
Moa.  B.2.  VeniaruM  Miu.B.3.— 1231  advadalethesF.innoUaquadaletiVind. 

NOT^ 


•  1224  Peenarum ....  solvundi]  H.  e. 
■olvendariim  pceoaram,  vel  solveudi 
poBDas.  Sic  loquuotur  passim  Te- 
rent.  Plant.  et  Soeton.  in  Octav.  sub 
finem : '  Ilsdeni  etiam  epulum  in  con- 
■tpectn  soo  <praeboit,  permissa,  immo 
exacta,jocandi1icentia,diripiendique 
pomorum  et  obsoniorum,  rerumque 
missilium.' 

Ad^auctum  lAdactum]  Scilicet|  ad 
eof :  jam  advenerit. 

1226  Induperatorem']  H.  e.  Impe- 
ratorem,  gnbernatorem :  iv,  964. 

Verrit]  Impellit,  jactat,  agitat.  i« 
280. 

1228  Divuml  Dtvomm.  Syncope 
eat. 

Quetrii]  Orat,  qnaBrit.  Festos, 
'Qn«so  significat  idem  quod  rogo. 
Qoaesere  tamen  Ennius  pro  qusrere 


posnit/ 

1229  Animasqvie  secundas']  Ventos* 
que  secundos.  Sic  Horat.  Od.  iv.  12. 
*Impellunt  animse  liutea  Thracise.' 

1231  Co?irepttM]Antiqaitusprocor- 
reptns.  Sic  vss.  1218.  1222.  'conre- 
pont'  et  <  conripiunt/  pro  correpunt 
et  corripiunt. 

Ad  vada  let\\  Ad  mortem.  Meta- 
phora  ducta  abrevibus,  ad  qu»  naves 
appnlsae  colliduntur  et  pereunt. 

1232  Vis  abdita]  Potentia  occulta, 
virtus  cteca,  et  ignota  hominibus. 
Mirom,  quod  Poeta  noster,  vim  Deo- 
rum  negans,  tamen  potentiam  abdi- 
tam,  occultam,  et  secretam  agnoscit, 
qu»  res  hnmanas  obterat.  Quasi 
vero  vis  ea  abdita  alia  sit,  quara  Dei 
potentia. 


694 


T.  LUCRBTII  CARI 


1235 


Proculcare,  ac  Indibrio  sibi  haberc,  videtar. 

Denique,  sab  pedibus  tellus  quom  tota  vacillat, 
Concttssaeque  cadunt  urbes,  dubia&que  minantur ; 
Quid  miruin,  si  se  temnunt  mortalia  secla, 
Atque  potestates  magnas  mirasque  relinquunt 
In  rebus  vireis  Divom,  quae  cuncta  gubernent? 

Quod  super  est,  ees  atque  aurum  ferrumque  repcrtum  est, 

roa  fa8ce$,  et  erudeUs  Mcttref,  H  kabert  hac  nbi  cwtmiuL  ToMdm  M  iem  teU 
tremU  ntb  pedibus,  et  oppida  quaseata  rnMfif,  et  infida  mifuianiw^  ^  J!^SIi,'* 
komines  cimtemwitnt  u  ipeoe?  et  concedunt  rebue  potentee  vtiMet  et  adRtniMet 
potentiae  Deorum,  qute  regant  res  omnee  in  umnereo  mmdot  Quod  rebfWtM  wflf- 
tur  tuperesse,  as  et  oiincm,  etferrum  inventum  eeifetunavia  ingena  argenttt «  «» 


^^^^>^#^#i^^  ^i^ 


V.  ed.  Miif.  B.  1.3.  advadaLethoiUeim — 123t  QpenlVoM.  vct.  OpterU  O. 
Mtts.  B.  1.— 1235  Bui  pedibutWnd. ein  pedibue  Mns.  B.  3.— 1236  dubiate  Beotl. 
—1237  mirum  deest  Mns.  B.  2.  mirunt  O.— 1288  potestatis  P.  V.  ed.  Moi.  B. 
l.  Cant.  Nard.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.— 1239  juris  dicbm  V.  ed.  Mos.  B.  1.  Th. 
Ra.  gubemant  Mus.  B.  l.  2.— 1240  ees  deest  Vind.  V.  ed.  Vosi.  vet.  et  L.  B. 
O.  Mos.  B.  1.  2.  3.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  €Pque\.  ed.  Voss.  vet  et  L.  B.  O. 
Mos.  B.  1.  2.  Ferr.  Th.  Ra.  e^ae  Mos.  B.  8.  Caot.  eeque  eat  deleto  oltimo  eetV. 

NOTiE 


1288  Fasees  stevatque  leciiret]  Hac 
erant  Mac^stratoom  Ronnoorum  in- 
slgnia,  ot  monni  jam  iii.  1011.  Per 
hsc  antem  insigoia  notat  ipsos  hono- 
res  et  magistratns,  et  drgnitates. 

1237  8e  temnunt^  ^c.]  Sibi  diffidnnt, 
et  ad  Deos  confoginnt  sue  Imbecilli- 
Uti  diffidentes. 

McTtidiaseda']  Homines,  genoshu< 
manum :  vs.  1168. 

1239  Diewn^  Divorum  :  syocope 
est. 

1240  Qifod  mepereet^  ees  oifiie  awrum\ 
His  40.  vsB.  jam  de  prima  metallo- 
rum  inventione  docet.  Narrat  autem 
quomodo  ferrom,  plumbum,  sps,  ar- 
sentum,  et  anrum,  et  cetera  metaUa, 
fortuito  fherint  reperta.  Vult  enim 
ea  reperta  fnisse  primum  inceadio 
sylvarum ;  sive  ignis,  qoi  sylvas  cre- 
maverit,  e  coelomissus;  sive  ab  ho- 
minibos  illatus.  Namqne  scilicet  pri- 
mnm  hostes  igne  circomvenire  atque 
exterrere  solebat  olim  prisca  gens 
hominum.    Deinde  pastores  providi, 


dum  saltus  expedire  volebant  ad  pin- 
guia  pascna,  teilnris  viscera  denuda* 
bant  igne.  Tertio  venatoret  prlml- 
tus  non  retibns  sepiebant  sylvas,  sed 
fovea  et  igne.  Hioc  fortuito  casn 
sylvas  incensas  fnisse  vult,  qnamm 
incendio  terras  viacera  concalefacta 
ac  fnsa  fnisse  ait  in  aes,  in  argentom, 
in  anmm,  in  plombnm,  in  fermm, 
inqne  ceterametalla,  provariis  terrss 
visceribus  ac  venis.  Qnam  senten- 
tiam  contirmat  Aristotelis  istnd  libro 
HepX  BavfiOff.^AKover.  *  Aiont  in  Hispa- 
nia,  sylvis  incensis  a  quibusdam  pasto- 
ribos,  et  terrs  materia  concaleiaeta, 
perspicne  argentum  in  ea  reglone 
flnxisse :  et,  aliquanto  post  temporCy 
terrse  motn  snbsecoto  et  locis  discis- 
sis,  ingentem  vim  argenti  coactam 
esse.  Qutt  res  etiam  Massiliensibns 
vectigalia  peperit  non  parva.'  Sed 
de  primis  metalloram  inventoribos 
lege  Georg.  Agricolam  llb.  r.  de  Me- 
tall.  Itaque  mortales  primom  delec- 
tati  nitore  metallornm,  qnae  in  foveas 


OB  RBBVM  NATURA   LIB.  Y. 


695 


Et  simul  argenti  pondos,  plnmbiqae  potestas, 
Ignis  ubi  ingenteis  sylvas  ardore  cremarat 
Montibus  in  magnis ;  sea  coeli  fiilmine  misso : 
Sive  qaod^  inter  se  bellum  sylvestre  gerentes, 
Hostibus  inlulerant  ignem^  Iformidinis  ergo ; 
Sive  quod^  inductei  terr»  bonitate,  volebant 
Pandere  agros  pingueis,  et  pascua  reddere  rura ; 
Sive  feras  interficere,  et  ditescere  praeda : 
Nam  fovea^  atqae  igni^  prius  est  venarier  ortum» 
Quam  sflepire  plagis  saltum,  canibosqqe  ciere. 


1241 


1245 


1250 


Quidquid  id  est,  quaquomque  ex  canssa  flammeus  axdor 


^Mbiy  «tMvl  oifM  ^nu  eomlmuenA  magnoi  iylmis  in  magnu  monHbuif  the  ille 
1(1118  ortus  lit  €x  UbraiQ/ubmne  cmli ;  mm,  quia  homines /acietUeB  hUer  ee  bellum 
aylvettre  eo  portaveraiU  ignem  ad  iiiGQtiendam  terrwem  snis  kMtibue:  aeu  qwa 
oitroiti/erHUtaU  ieUuri»  eupfd>ant  froUdare  ariw/erlt/M,  et  efiure  agree/rugi- 
/erot:  $eu  qoia  voleKnint  oecidere /erae^  et  locnpleiaTx  prada.  Namque  naium  eet 
venari  igne  aJtqne /oaoa^  prnwfHaiii  evrcumcMere  eylvam  retibuB^  et  agitare  canibua 
fens.    Qufcipad  eU^  pir  quamcumque  rationem  igneafiamma  eonsimeeralt  /undi» 


^^■*^  ^^■^■^^■^^^ 


Biarg.  1.--1243  ctu  V.  marff.  l.~1246  naUbQoU  Viod.— 1247  reddty.  ed.  Th. 
Ra.— -1248  dtleatere  V.  ed.  Th.  Ra.— 1249  prtou  V.  ed.  lli.  Ra.  MrarMf  Caot. 
—1250  friere  Titias  ad  Bargsi  Syriad.  Voss.  Int.  Orat.  p.  182.— 1261  ex 

NOTA 


ac  lacanafl  flaebaoty  mox  experti  aant 
«orom  daritiem,  eaque  desttnaront 
in  YartOB  osos.  Repadiarunt  vero 
tuDc  aorom,  atqne  argentura,  atpote 
moUiora,  et  ictibos  ioferendis  magis 
inepta.  Verom,  *  Nanc  jacet  ses, 
anrom  in  snmmara  svccessit  hono- 
rem:  Sic  volyenda  aetas  commntat 
tempora  rerom/  &c. 

1242  Igms  ubi  ingenteia  aylvatf  ifcJ] 
Qood  his  S.  vss.  ait  de  fortuito  igois 
casu  idem  jam  docait  sopra  vs.  1090. 
et  seqq. 

1244  Gerentea]  Snpp.  homines. 
Nec  mirom  si  primom  honiines  igne 
beliam  ioter  se  inferebant,  qoi  prios 
In  oso  foerit,  qoam  ferram,  aut  sbs, 
et  arma,  qoibos  postea  pagnatom 
est. 

1245  Formtdmts  ergo]  Terroris  in- 


fereodi  caasa.  Vox  *  ergo'  valetidem 
qood  x^9  ^t  Festas. 

1240  Sive  quod  induetiy  ^.]  Ita 
olim  pingoia  reddebant  arva  pastores. 
Virg.  Oeorg.  i.  84.  '  Ssepe  etiam  ste- 
riles  incendere  profnit  agros,  Atqiie 
levem  stipolam  orepitantibns  nrere 
ilammis/  ftc  Sic  Piin.  xviii.  80.  et 
Hor.  Epod.  II.  2. 

1249  Fenorter]  Poetice,  pro  vena- 
ri. 

Orfaat  eaf]  Cceptom  est,  Batnra  est. 
Sic  lY.  848. 

1250  Plagie']  Plaga,  peDolt.  brevi, 
somitor  vel  pro  regione  et  loco,  vei 
pro  retibos,  et  laqoeis,  ot  hic  a  Lii- 
cretio,  et  passim  a  Virg.  Ov.  et  aliis. 
Penoltima  vero  loogay  somitor  pro 
vulnere. 


096  T.   LUCRBTII   CARI 

Horribili  sonita  sylvas  exederat  altis 

Ab  radicibas,  et  tenram  percoxerat  igni ; 

Manabat  venis  ferventibus,  in  loca  terr» 

Concava  conveniens,  ai^enti  rivus,  et  auri ;  1355 

JEris  item,  et  plumbi :  quse,  quom  concreta  videbant 

Posterius  claro  in  terras  splendere  colore, 

ToUebanty  nitido  captei  la&vique  lepore ; 

Et  simili  formata  videbant  esse  figura, 

Atqne  lacanamm  fuerant  vestigia  quoiqae :  1260 

Tum  penetrabat  eos,  posse  hsec,  liquefacta  vapore, 

Quam  lubet  in  formam  et  faciem  decurrere  remm ; 

Et  prorsum  quam  vis  in  acuta  ac  tenuia  posse 

Mucronam  duci  fastigia  procudendo, 

Ut  sibi  tela  parent ;  sylvasque  et  casdere  possint,         1265 

Materiemque  dolare,  levare  ac  radere  tigna^ 

tu$  ab  radkibus  sylvat  korrendo  $trefntu  crepitane,  et  coxerat  idbtrem  i^e;  rini- 
lu$  argenti,  et  aurif  ari$  pariter,  et  plumbif  canfluetu  tn  caoata  loea  tdtune  ejfluebai 
e  veni$  ebulUeniibue  terra;  qua  metall»  cum  ilti  primi  bomines  ceimebant  tucere 
gplendore  iycido,  poetquam  congdata  erant  tii  terri$f  coUigebant  ea,  ducti  dara  et 
lemgata  venuetiate  illorum.  Et  ob$ervabant  ea  figurata  eadem  forma,  qua  $igna 
fo$$arum  erant  formata  euique.  Pottea  veniebant  tti  m  mentem  hac  metalla  reoo- 
luta  igne  po$$e  defluere  in  quamKbetflguram  ei  epeciem  rerum,  et  tundendo  po$$e  rfi* 
duci  omiufio  in  acumina  cuspidum  quamtumvie  exiUa  et  peracuta,  ut  ex  'iisfaeiami 
eibijacukif  et  queant  reeecare  $ylva$f  et  extenuare  materiamf  polire  et  comptanare^ 


Mns.  B.  2.  e  reliqui.— 1S62  Horribilis  $onUu$  Vind.  V.  ed.  O.  Mos.  B.  1. 2. ». 
Cant.  alta$  P.  Git\  Par.  Delph.  Lamb.  OasscBd.— 125S  A  Vom.  vet.  et  L.  B. 
Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.— 1264  venit  Vind.  vena  Mua.  B.  2.— 1257  tii  «errtf 
edd.  Yalg.— 1258  capiti\oBS.  vet.  et  L.  H.  O.  Mus.  B.  1.2.  Ferr.  lenique  Mns. 
B.  2.— 1250  videbat  Vind.  Mns.  B.  3.  Cant  videbunt  V.  ed.  Tb.  Ra.— 1261  re§ 
pro  eo$  V.  ed.  Tb.  Ra.  iNipore  P.  in  not.  favore  Grypb.  Bas.  P.  Ald.  oatore 
reliqni.— 1266  excidere  P.  O.  Mus.  B.  1.  2.  et  edd.  vulg.  parent  quibue  «ytoot 
cadere  quidam — 1266  Materiam  M»$.  B.  2.  dolarent  Vind.  delere  V.  ed.  Th. 
Ra.  dolaret  Mns.  B.  2.  S.  dolare  ac  lavia  reddere  P.  Lamb.  et  BodU  Voss.  vet. 
et  L.  B.  O.  Mns.  B.  1.  Cant.  eigna  V.  ed.  Th.  Ra.  Ungua  Ferr.  Materiem  ke- 

NOT« 

» 

1252  it/<tf]  Alii  aUa$.    Idem  sen-  randnm,  Sce.  Sic  vs.  IS50. 

sna.  1266  JMare']  Alii  dolere.    Utnim- 

1261  Tum  penetrabat  eoe}  H.  e.  tnm  que  dolo,  as,  et  doleo,  es,  antiqnitns 

veniebat  eis  in  mentem.    Tam  sibi  dictum  volunt  Nonins,  et  aiii.    Hinc 

persnadebant.  dolabrum.    Sic  autem  Lambinns  re- 

1265  Quamvi$]  H.  e.  qnantnmvis.  stituitrectehuncversnm,cumParens 

1266  IWa]  Non  jacnla  solnm,  sed  et  alii  legant,  Materiamque  doUrCt  la- 
et  cetera  instrnmenta  apta  ad  dolan«  vare^  et  radere  tignML  Nimiram  hunc 
dnmi  levandam,  radendum,   perfo-  pedem  creticnm  esse  volnnt.    Qnod 


DB    RBRUM   NATCJRA   LID.  V. 


697 


£t  terebrare  etiam,  ac  pertunderej  perqae  forare. 

Nec  minas  argento  facere  baec  auroque  parabant» 
Quam  yalidi  primum  violentis  viribus  a&ris : 
Nequidquam;  quoniam  cedebat  victa  potestas,  1270 

Nec  poterant  pariter  durum  subferre  laborem. 
Nam  fuit  in  pretio  magis  ses^  aurumque  jacebat 
Propter  inutilitatem^  bebeti  mucrone  retusum ; 
Nunc  jacet  ses^  aurum  in  summum  snbcessit  honorem. 
Sic  volynnda  setas  conmutat  tempora  rerum :  1275 

Quod  fuit  in  pretio,  fit  nullo  denique  bonore ; 
Porro  alind  subcedit,  et  e  contemptibus  es.it, 
Inque  dies  magis  adpetitur,  floretque  repertum 
Laudibus,  et  miro  mortaleis  inter  honore  est. 

Nunc  tibi,  quo  pacto  ferri  natura  reperta  1280 


aiqtie  eHam  pefforare,  et  perctdere,  et  terebrare  trabea,  Nee  mmua  tentabani  faeere 
htec  omnia  ope  argenti  et  amiy  quampriue  tentaTerant  viritms  vdli^iis  dari  arie: 
sed  fruetra;  qaia  via  aari  et  argenti  auperaia  cedebai,  nee  valebat  €equaUier  per- 
ferre  violenium'laborem.  Elemm  primnm  eea  fuU  magia  in  preOo,  et  aurum  eper- 
nebatmr  ob  snnm  vanum  ueum,  qnia  obtusum  erat  retuao  aeumine.  Hodie  vero  eea 
apermUury  et  aurum  eubetiiuiiur  tn  magnum  preiium.  Ita  avum  mobiie  muiai  eetaiea 
rerum:  quod  fuU  in  honore  prininm,  id  poeteafuU  in  nuUo  pretio.  Deinde  aUud 
aeqmimrj  ei  egrediiur  e  deapectu,  et  in  diea  magia  cupiiur,  et  inventum  cekbratur 
honoribua,  et  eai  pretio  admirabiU  apud  homines.    Jam  vero  haud  difflcile  eat  tibi. 


^«^^<#^^^^^v^^ 


vare,  deiare,  ac  radere  tigna  edd.  vnlg. — 1267  percudere  V.  ed.  Tli.  Ra. — 1871 
poierat  Bodl.  Mns.  B.  1.  S.  et  edd.  vnlg. — 1272  eea  deest  Vind.  V.  ed.  Mna.  B. 
S.  Th.  Ra.  jaedtaxt  Cant.— 1273  reeuawm  V.  ed.  Th.  Ra.  reeuaaum  Cant.— 1275 
vohendo  P.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  Vind.— 1277  e  deest  V.  ed.  Tb.  Ra.  Voss.  vet. 
et  h.  B.  Mns.  B.  2.  3.  jam  pro  e  Cant.— 1279  Deest  Nard.  Ciaudibua  V.  ed. 
Th.  Ra.  Claudiiur  V.  marg.  Ferr.  Cladibua  Caat.  miro  eai  vulg.  honorea  Vind. 

NOT£ 


aUbipassim  Lncretio  familiare  obser- 
vatnr. 

1267  Perqueforare"]  Tmests,  perfo- 
rareqne. 

1270  ViHa  poteataal  Snpp.  anri  et 
argenti.  Utmmqne  euim  sere  ac  ferro 
mollins  est. 

1972  Nam  fuU  in  pretio  magia  «#] 
Nimimm,  qoia  solidins  et  dnrins  anro. 

U7S  fV«p<€r  tfw^iTt/orem]  Qnia  an- 
ram  moUius  est  aere  ac  ferro. 

1275  Volvunda}  Voinbilis.  Sic  Virg. 
JEn.  Yi.  '  Volvenda  dtes  en  attulit 


nltro.'  £t  ^n.  i.  '  Volvendis  mensi- 
bns.' 

1277  Porro  aiiud,  ifC.]  Sic  vs.  880. 
etii.  75. 

1280  Nune  tibi,  quo  pacio,  ^v.]  His 
16.  V88.  speciatim  docet  qnomodo  fer- 
rum  ferriqne  nsnm  reperierint  prisci 
homines.  Volt  antem  fermm  in  nsnm 
hominum  vocatum  esse  ab  Discordia. 
Qnanqnam  ilind  prsecesserat  aesy  nt 
pote  copiosiuA  et  tractabilins.  Ita» 
que  prima  mortalinm  arma  fuerant 
mannsyungnesy  dentes,  lapides;  post- 


696 


T.  LUGRBTII    GARI 


.Sil,  facile  est  ipsi  per  te  cogDoscere^  Memmi ! 

Arma  antiqua,  manus  ungaes  dentesque  faerant ; 
Et  iapides,  et  item,  sylvarum  fragmina^  ramei ; 
Et^  flamma  atqae  ignes  post  qaam  sont  cognita  primamy 
Posterins  ferri  vis  est,  asrisqae^  reperta.  1285 

Et  prior  asris  erat,  qaam  fenri,  cognitns  osas ; 
Qao  facilis  magis  est  natara^  et  copia  major. 
^re  solam  terr8&  tractabant^  eereqae  belli 
Miscebant  flactas,  et  yolnera  yasta  serebant, 
Et  pecas  atque  agros  adimebant ;  nam  facile  olfis        1290 
Omnia  cedebant  armatis  nuda^  et  inerma. 
Inde  minatatim  processit  ferreus  ensis^ 

0  Memmit  noscere  per  ieiptum^  qu9  modo  mtlurafernfmeHi  tMCiifo.  PrieUntL  ho- 
mtnnin  armafuemnty  manuSy  unguet,  et  dentee,  et  aaxay  et  pariier  rami^  quc  snnt 
fragmina  eylvarum;  etftamma  et  ignetf  eimutatque  nota  fuenmt.  Poetea  patet» 
iaeferrif  et  teri$  fuit  reperta,  Et  u$u$  eerie  prior  notue  erat^  iputm  HBas  ferri  :  eo 
quod  naiura  leris /aci/t»r  eif,  et  abundantia  ejos  copioeior,  Priicl  bomines  cole- 
bant  agroe  eere,  et  turbabani  iumuUut  belU  are,  et  interterebant  patentet  plagat ; 
et  eripiebant  pecudet  et  arva  aere.  Nam^  kaud  d^fieHe  eoncedebani  iti,  qni  eraat 
armati,  cunctat  ret  tatHiKdaty  et  injirmat.    Pottea  paakltfln  gUidiutferreuM  prodHi 


Mos.  B.  2.— 1281  ipeum  P.  et  edd.  Ynlg.  per  deeit  V.  ed.  Tli.  Ra.— 1282  Hg- 
norum  fragmina  O.  Mits.  B.  2.— 1284  Ei  flamma  at^  P.  Vind.  Vosi.  vet. 
Cant.  Ald.  Et  flamnue  aique  vnlg.  ^lamhumi  V.  ed.  Tli.  Ra.  Ej/lammmnifae 
Ferr.  Et  flammam  O.  Et  flammati  Mus.  B.  1.  Et  flamna  aique  Mus.  B.  2.— 
1286  auia  fern  V.  ed.  Th.  Ra.->-l280  fatia  V.  ed.  Mns.  B.  2.  2.  Ferr.  Th.  Ra. 
fetta  O.  fetta  Mui.  B.  1.  feraani  Nard.— 1201  credebani  V.  ed.  Th.  Ra.  cek- 
bani  cMit  Mus.  B.  2.  «Jidd  Cant.— 1292  ferut  Mus.  B.  2.— 1292  obioeRiMi 

NOTiE 


ea  ignii,  nbi  cognitui  fnit.  Poste- 
riui  tei.  Demnm  ferrom.  Qood 
titrufliqne  non  in  unius  belli  nium, 
sed  et  io  agrorom  cnltnm  paratnm 
foit. 

1281  Ipti]  Supp.  tibi.  Alii  iptum^ 
Supp.  per  te.    Idem  ieosui. 

Memmi]  Cni  suum  hoc  opus  dedicat 
Lucretioi,  i.  27. 

1284  Ignet  pott  qaam  eunk  eogmia, 
4r«.]  Ignis  enim  non  fnit  cognitus  tma 
csnm  hominibtts  natis.  Unde  jam  sn- 
pra  dixerat  vs.  051.  *  Ncirdum  res 
igni  soibant  tracUre/  &c.  £t  Ovid. 
IV.  Fast.  <  JEt  erat  in  pretio,  chalybs 


jam  massa  placebat  Ehen  I  perpetoo 
debuit  illa  tegi.' 

1288  Sohan  terrai]  Terran,  agroi. 
Sic  vs.  1294.  et  alibi  passim. 

1289  Volnera}  Vnlnera. 
3erebant']  Metaphorice.   SlcTacit 

praelia  serere.  6ic  Liviiu,  pngnam 
inter  se  conserere :  et  manum  cob« 
serere.  Sic  Plautns,  Statitw,  et  alii. 
Alias  ferebani,  pro  ibferebaot. 

1290  Ottu]  lilis. 

1292  FermueMii]Sic  Virg.  Georg. 
1.  *  £t  curvte  rigkliim  falcet  conflan* 
tur  In  ensem.' 


DB   RBRUM   NATURA    LIB.   V. 


609 


Vorsaque  in  obscennm  species  est  falcis  ahmae, 

Et  ferro  coepere  solam  proscindere  terrse ; 

Exaequataqae  snnt  creperi  certamioa  belli.  1386 

Et  prias  est  armatam  in  eqai  conscendere  costas, 
Et  moderarier  Imnc  frenis,  dextraqae  vigere^ 
Qnam  bijago  carra  belli  tentare  pericla. 
Et  bijagom  prias  est^  qaam  bis  conjnngere  binos» 
Et  qaam  falciferos  armatam  adscendere  carros.  1300 

Inde  boves  Lucas^  torrito  corpore,  tetros^ 


in  omiiD,  €i  /#nM  /nXeu  mnm  fntitela  eai  m  amtemhtmj  et  hoBniBes  ineepenini 
eeimdere  enperfieiem  teUmia  ferroy  et  pugruB  bdU  ancipitie  <equat€B  emU  pariier 
ferro.  Et  inventam  eet  hominem  armii  inetruetmn  aeeendere  m  eeetae  equi,  et 
regere  tane  eqiram  leriBy  et  pugnare  dextra^  anietpmm  adtre  dieerimina  ^Hi  eurru 
iraetednelme  equie :  et  repertnm  eetjungere  dnos  eqnoi  cinnit  cnfefiMm  jangere 
gnaium'  eqaoSy  et  qmm  eoneeendere  eurrue  ammtoe  /akibue,    Peetea  Carf  Aa^ 


^^^^^^^0^^^^ 


Macrob.  vi.  1.  o6fciinim  P.  ez  Macrob.  obprobrinm  omn.  ezempl. — 1295  ennt 
deest  V.  ed.  Th.  Ra.  MfHpro  creperi  Mns.  B.  1. — 1290  eet  deest  Cant.  rep^ 
pertnm  Lamb.  deeeendere  Mns.  B.  2.  eoetrit  V.  ed.  Th.  Ra. — 1297  mrgaque  viere 
Fkb.  dextrame  niere  P.  in  not.  vegere  Delph.^1299  b^ingoe  Fab.  Creeeh.  M- 
jugene  Mus.  B.  2. — ISOO  ineentum  P.  in  not.  et  edd.  vnlg.  eecendere  Oronov. 
ad  Liv.  u.  28. 6. — ISOl  Imeae  aurito  P.  Ald.  Gryph.  marg.  Bas.  marg.  oaetar' 

VOTM 


129«  Crtperi]  Dnbii,  aoeipitis.  No- 
nios,  et  Festas»  Crepemmy  dnbinm ; 
ande  Increpitare,  qoia  maledinta  fere 
incerta  et  dnbia  sant  EtVarroY* 
de  L«  L.  '  Crepascnlnm  significat  dn- 
iNBm  ;  ab  eo  res  dnbim  creperts  die- 
tse,  qood  crepnscnlnm,  dies  etiammim 
Bit,  an  Jam  noz,  mnltis  dnbinm  est.' 

1296  Eiprbueetannmumyi^e.]  Wn 
5S.  Tss.  seqq.  ex  occasione  varias  l>el- 
laBdiartesenmnerat.  Aeprimumqni- 
dem  6.  Tss.  prioribns  docet  prins  ez 
eqno  pngnatnm  esse  inter  hominesy 
qnam  ez  bljngo,  sen  ex  cnrm  dnobns 
eqnis  tracto :  atqne  prins  inventnm 
esse  cnrm  bijngo  pericnla  l>elli  ten- 
tare,  qnam  qnadrlgisnti,  Alciferisqne 
cnrribns. 

^nmifMn]  Snpp.  hominem,  ant  ml- 
lltem.  Ita  Parens  et  alii.  At  Lam* 
biwns  rf|wlMW. 

Ineqimeoetae']  Ineqnam. 


1297  Vigere  {vegere"]  Incitarei  im- 
pellere,  movere^  vegetare.  Lambinas 
legit  vigere, 

1299  B^ngom  \lnjug6]  Corra  a  dao- 
bus  eqois  tracto. 

Bie  Hnoe]  Snpp.  eqnos.  Hoc  est, 
qnadrigis  nti. 

1200  PeieVeroe  . . .  eurme]  De  qoi- 
bos  ni.  642. 

1201  Inde  benee  Lneae^  ift.]  His 
6.  vss«  sobseqq.  doeet  posterins  ad- 
bibltos  fbime  elephaatos  in  prttllo. 
Namqne  per  boves  Loeas  intelligit 
Poeta  elephantos,  qoos  Italia,  inqnlt 
Plin.  lib.  Tiii.  primnm  vidit  Pjrrhi 
Regis  bello ;  et  boves  Lncas  appella- 
▼it  in  Lncanis  tIsos  anno  nrbis  472.* 
Varro  tamen  lib.  ti.  de  L.  L.  pntat 
elephantos  lUos  a  Komanis  dletos 
Boves  Locas  a  Inee;  qnia  longe  re- 
Ineebont  propter  Inanratos  clypeos, 
qoibos  oraats  crant  fnrresi  qnasdorso 


700 


T.   LUCRETII   CARI 


Anguimanos,  belli  docuerant  volnera  Poenei 

Subferre^  et  magnas  Martis  torbare  catervas. 

Sic  alid  ex  alio  peperit  discordia  tristis, 

Horribile  hnmanis  quod  gentibus  esset  in  armis ;  1305 

Inque  dies  belli  terroribus  addidit  augmen, 

Tentarunt  etiam  tauros  in  munere  belli, 
Experteique  sues  seevos  sunt  mittere  in  hosteis ; 
Et  yalidos  Parthei  prse  se  misere  leones, 
Cum  doctoribus  armatis^  ssBvisque  magistris,  1310 

Quei  moderarier  hiis  possent,  vinclisque  tenere : 
Nequidquam ;  quoniam^  permixta  csede  calentes, 

neme»  edociteruntjuvencos  Lueoif  harrendoe  iwrrito  corporey  et  angnmmoe^  reeipere 
plaga»  beUif  et  permiecere  ingentee  tnrbae  Martie,  Ita  Diacordia  meuta  prt- 
creavit  rem  aUam  ex  aliay  qua  eeeet  horrenda  humano  generi  in  armie.  Et  ad- 
junxit  de  die  in  diem  augmenium  harroribue  belU,  Homines  quoque  eonati  eunt 
uti  juveneie  in  ueu  beUi,  et  teniaverunt  miitere  atrocee  aproe  m  noetee  ;  et  Parthi 
agitaverunt  ante  ee  /ortee  leonee  cum  ductoribue  armatief  et  pugnaeibue  dominie  ; 
qui  quirenit  regere  iUoe,  et  retinere  catenie,    Sed  fruetra;  quka  /erventee  etrage 


>^>^>^^>0^^^^i^'^^^^ 


rito  V.  ed.Th.  Ra.  Fenr.— 1302  Anguimanue  P.  Vind.  V.  ed.  O.  Mus.  B.  8.  S. 
Cant.  Ferr.  Tli.  Ra.  Ald.  Anguimanee  Gryph.  Ignicomie  Mns.  B.  1.  et  Ignaroe 
pro  var.  iect.— -1304  SHc  alii  Vind.  V.  ed.  Th.  Ra.  Mns.  B.  1.  2.  S.  in  qnonim 
nltimo  tamen  postrema  litera  erasa  eat.  aluid  O. — ISOG  fyelUe  Vind.V.  ed.Voss. 
▼et.  et  L.  B.  Ferr.  Th.  Ra.  anguem  Mni .  B.  2.— 1S07  munere  P.  Vind.  V.  ed. 
O.  Mns.  B.  1.  2.  S.  Cant.  F^rr.  Th.  Ra.  Ald.  meenere  vnlg.  munera  Gif.  marf. 
Nard.  Bas.  miciitre  V.  marg. — 1308  tn  pro  eunt  Mna.  B.  2. — 1309  Parthi  VoM. 
vet.  et  L.  B.  Mus.  B.  1.  P.  in  not,  partim  reliqui. — 1810  dociort6usVind.  O.Voss. 
vet.  Cant.  dadort^  reUquL— 1311  hie  P.  Vind.  V.  ed.  Vots.  L.  B.  O.  Mus.  B. 

NOT^ 


gerebant  ii.  Hine  Poeta  dixit :  *Tar- 
rito  corpore  tetros.' 

1802  ilf^tmanot]  Quippe  qnibns 
proboscis,  quam  manum  elephanto- 
rnm  vocant,  fleziiis  sit,  ▼olobilis,  pli- 
cabilis;  et  iocnm  mannnm  teneat. 
Cicero  ii.  de  N.  Deor.  Manus  etiam 
data  elephtntis.  Hos  itaqne  primum 
in  Lncania  Pyrrhus ;  postea  Annibal 
in  Africa  adversns  Romanos  eduze- 
rnnt. 

Poraet]  Cartliaginenses,  nempe  dnce 
Amiibale,  nt  jani  monebam. 

1804  Alid  [oHud]  Aiii  aUd^  nt  alibi 
passim,  metricansa. 

1807  Tentarunt  etiam  (tfarM,  ^.] 
His  42.  vis.  posterioribni  docet  etiam 


in  prselio  adhlbitos  fnissa  tanros,  leo- 
nes,  et  apros.  Qnos  tamen  ait  raagls 
dominomm  detrimento  faisse,  qoam 
asnl.  Neqne  enim  c«ed«  jam  per- 
mista  caientes  ssevicbant  in  solos 
hostes,  sed  et  retrovcrsi  diripiebant 
snos  domlnos.  *  Permistasqne  da* 
bant  equitnm  peditnmque  rainas.' 

JUunere  [nuenere]  Mnnere :  sic  lib. 
I.  vs.  83. 

1808  Sueeeavoe]  Apros. 

1311  Htu]  Snpp.  leonibns.  Ver- 
bum  igitnr  moderari  regit  etiam  da- 
tlvnm.    Qnanqnam  aUi  legnnt  melias 

WWft 

1812  Cade  caleniee]  Sic  iii.  643. 


DB   RBRUM    NATURA   LIR.   Y. 


701 


Tttrbabant  sseTei  niillo  discrimioe  turmas, 

Terrificas  capitam  quatientes  undique  cristas : 

Nec  poterant  equites,  firemitu  pertenrita,  equorum        1315 

Pectora  mulcere^  et  frenis  convortere  in  hosteis. 

Inritata  lese  jaciebant  corpora  saltu 

Undique,  et  advorsum  venientibus  ora  petebant ; 

£t  nec  opinanteis  a  tergo  diripiebant, 

Deplexaeque  dabant  in  terram  yolnere  victos,  1320 

Morsibus  adfixae  yalidis^  atque  unguibus  uncis. 

Jactabantque  suos  taurei,  pedibusque  terebant ; 

£t  latera,  ac  yentres»  hauribant  subter  equorum 

Gomibus^  et  terram  minitanti  mente  ruebant. 

£t  validis  socios  caedebant  dentibus  aprei,  1325 


ctnrfuttk  petiurbabani,  ui  pote  aeree,  eaterva»  eine  uUa  dietinetione^  eoiieutientes 
muU^jnbat  harridaa  capitum  snoram.  Neque  equites  ffolehant  permulcere  pee- 
iora  equerum  terrrfacta  rugiiu  ieonnm,  nec  lorie  vertere  illa  advereu»  hoete».  Lea 
mittebtnt  undique  eaUu  sna  corpora  exaeperata^  et  rictua  earnm  inhiahant  tu, 
qui  coutfa  aeeedebant :  et  arripieoaut  a  tergo  iUoe  qui  non  pravidebantf  et  eolutee 
ufiigebant  ad  ierram  eoe,  quoe  phtga  attigerant,  harentee  magnie  moreibuSf  et  tm* 
guibue  adunde,  et  tauri  proetemebani  aproe,  et  proculcabmt  pedibue,  et  con/odie' 
bani  cemibue  eubter  laiera  et  ventree  equorum,  et  animo  ndnaci  proruebant  ilios 
ad  ierram*    Sed  apri  dentibue  sms/ortibue  occidebant  eocioe  snos,  et  furentee  tm- 


^  ^  #<»«»>^»^^^<»>^ 


2.  Cant.  Ferr.Tb.  Ra.  Ald.  h/oe  viilg.  tt*  Mns.  B.  1.— 1S14  Terriferae  Ferr. 
Hnnc  ▼§.  rejicit  Creech.— 1S16  perterrii\.  ed.Tli.  Ra.  Ferr.  Vind.  Voss.  vet. 
perierriiiMns»  B.  1.  perterriet  Mns.  B.  8.— 1317  ira  pro  leteX.  ed.  Tb.  Ra.— 1818 
paiebani  P.  Vind.  V.  ed.  O.  Clrnt.  Oif.  Par.  Grypb.  niarg.  Bas.  marg.  Voas. 
muTg.jaedHini  Mns.  B.  2.— 1819  deripiebdnt  Voss.  L.  B.  Tnmeb.— 1320  volvere 
Mns.  B.  1. 2.  viueios  edd.  vtllg.— 1822  euee  P.  V.  ed.  Bodl.  Vosk.  L.  B.  Mns.  B. 
1.  Th.  Ra.  Ald.  tenebant  Delph.— 1828  ad\jeMres\.  ed.  Th.  Ra.  et  ventresO,— 
1824  ad  terramque  minitanti  edd.  vulg.>-1826  At  edd.  vnlg.  cedebani  P.  Viiid. 

NOT^ 


1814  Terr^icas  eapUum,  i^e.']  Sicii. 
682. 

1815  Fr«mtltt]  Snpp.  leonnm :  b.  e. 
rngitn. 

Eqfuorum  Peetora']  Eqnos. 

1817  Inritaia]  Irritala.  Sic  IT.  1080. 
et  Yi.  680. 

Leee]  Leonum  snnl  fcemSnae. 

1318  Adversum]  Adversum,  contra. 

Petebant  Ipatebani]  Alii  petebant. 
Utnunqne  bene. 

1820  Deplexee^e]  Snpp.  lece,  Hoc 
est,  £t  deligat»  ac  solntflB  vincu- 
lis. 


Volnere]  Vnlnere.  Sic  vss.  1280. 
1802.  Scc: 

Victos]  Hocest,  fractos,  impnlsos. 
tta  Pareds  et  alli.  Lambinns  vinetosy 
qnia  sic  locntns  est  Poeta  i.  85. 

1328  Hauribant}  Hanriebant.  Sic 
alibi  scibant,  pro  sciebant. 

1824  Mente]  Animo.  Sic  alibi  pas- 
sim  mentem  tribnit  feris.  Vei  iKt- 
ii«ri  mentCf  b.  e.  vnltn  minaci  ae  lior- 
rtendo. 

1825  Socios]  Nempe  alios  apros. 
Dentibus]  Oallice,  ai^ec  leuredifen- 

ses. 


702  T.  LUORETII   CARI 

Tela  infracta  suo  tingaentes  sangoine  8»vei ; 

« 

[In  se  fracta  suo  tingaentes  sangnine  tela] 
Permixtasque  dabant  equitunif  peditamque^  rainas. 
Nam  transvorsa  feros  exibant  dentis  ad  actus 
Jumenta,  aut  pedibus  ventos  erecta  petebant :  1390 

Nequidquam ;  quoniam  ab  nervis  subcisa  videres 
Concidere,  atque  gravi  terram  constemere  casu. 
Si  quos  ante  domi  domitos  satis  esse  patabant, 
Ecfervescere  cemebant  in  rebus  agundis, 
Volneribus,  clamorei  fuga^  terrore,  tumuUa :  1385 

Nec  poterant  uUam  partem  reducere  eonun ; 
Diffugiebat  enim  varium  genus  omne  ferarum, 
Ut  nunc  ssepe  boves  Lucae,  ferro  male  macfae, 

huebani  tno  eruore  tpicula^  ^[ua  tn  M^»stf  JraHgefMoUur ;  ei  faeiebmU  coifumm 
eladem  equUum  et  piediium»  Namque  equi  oifverteuie$  hUera  ejfugiebamt  mmm 
mormiM  deutium ;  vel  etati  verbendKmi  auroM :  eedfnutra ;  eifuidem  eemerm  ttttr 
abeciteet  a  nervit  procumbere^  et  penderoeo  kq^  pereutere  ftiuiiim.  Itaqme^  qmot 
apros  et  taoros  eredebant  benefmete  eubaetoedami^  videbaMt  tmmeii  iUae  ardeeeere 
in  rebut  agenditj  plagitf  fremUu^  /u^»  f tmore,  «e  pertarbaiienit*  Neqmt  homines 
vaiebant  reeocare  uUam  partem  iUorum;  namque  divertmn  hoc  geuue  beltminun 
/erociumfugiebat  hue  ilbie  ;  veluti  plerumque  bovee  ejjfkgimU  e  tea^Utf  nbi  maU 


Cant.  Ald.  Ferr.  cedebaty.  ed.  Th.  Ra.— 1S96  ediettnguentee  Vou.  marg.  Hniic 
▼8.  suspectnra  habent  Lamb.  et  Creech. — 1327  Uunc  delendnm  cenaeiit 
Lamb.  Mar.  Creech.  Oif.  Deest  Nard.  Ba8.~lS29  daUieaA  auetne  P.  ViBd* 
VosB.  vet.  Ald.  dentibne  adauetue  V.  ed.  Vo88.  L.  B.  Tb.  Ra.  Mua.  B.  S. 
dentibue  ietut  O.  dentibue  adandae  Mnt,  B.  1.  dentibue  ad  auctae  Cant.  dentit 
adaetueMw.B,2,  Nard.  Ald.  sec.  dentUme  ad  auctue  Ferr.  dentie  ad  idue 
Oryph.->I8S0  vento  te  recia  V.  ed.  O.  Mtis.  B.  8.  Ferr.  Th.  Ra.  ventoee  recta 
Cant.  parebant  V.  ed.  lli.  Ra.  patebant  Ferr.— 1831  a  nervit  vnlg. — 1888  Sit  edd. 
▼nlg.  eatie  deest  V.  ed.  Tb.  Ra. — 1884  Ejferviecere  quidam.  re^ii*  anguttit  Mu8. 
B.  8 — 1886  reddueere  P.  Mus.  B.  2.  Cant.  Ald.  Bip.— 1888  UmpUtferro  mait 
aetet  Oif.  Par.Delph.  Cont.  male  mocfateOryph.  Nard.  Bnt.mactat  Ferr.V.  ed. 

NOT« 

1826  lirfracta']  Non  fracta.  cnnd»  conjag.   Utrnmqne  enim  foit 

1829  Exibant'i  Effngiebant,  decli-  in  nsu. 
nabanl.    Sic  lib.  vi.  1204. 1215.    Sic        1886  £anim]  Nempe  taurorum  at- 

Virg.  ^n.  XI.    '  Vim  viribns  exit.'  qne  aprorum. 

Sic  Manil.  v.  194.  <  Nunc  exire  leves         1837  Ferarum']  Tanrorum  sciiicet 

mi88a8,  nnnc  mittere  palmas.'  Meta-  ac  aprornm. 
phora  dncta  a  Oladiatoribus.  1338  lAtca  \tempUe']  Ita  Pareu8  et 

1888   Quof]   Nempe  tanros  atqne  alii  complnres ;  bene,  nt  patet  tx  ipsa 

apros.  verbornm  Interpretatione.  Lambinn8 

1884  Erfervetcere  lEfferviecere]  Ab  vero  I«mv,  minns  bene.   Neqneenim 

yerbo  fervo,  is,  tertiee  conjng.    Alii  caeduntnr  elephanti.    Deinde  compa- 

Effervetcere,  a  verbo  ferveo,  es,  ae-  ratio  eat. 


DB   RSRUil   NATUR<%    LIB.   V. 


703 


Diffagiantj  fera  facta  sais  qaom  multa  dedere. 

Si  fait,  at  facerent :  sed  vix  adducor,  at  ante  1340 

Non  qaierint  animo  prsesentire,  atque  videre, 
Quam  conmune  malum  fieret  fedamque,  futurum : 
Et  magis  id  possis  factam  contendere  in  omni, 
In  variis  mundis,  yaria  ratione  creatis^ 
Qaam  certo  atqae  ono  terrarum  qao  lubet  orbi.  1345 

Sed  facare  id  non  tam  vincundi  spe  voloerunt^ 
Quam  dare  qaod  gemerent  hostes,  ipseique  perire, 
Qad  numero  diffidebant,  armisqae  vacabant. 

Nexilis  ante  fuit  vestis^  quam  textile  tegmen : 

faemiit  wudnH,  postquam  tmen  fecenmi  nui  dominis  nutUa  mdia  crudeUa,  lia 
saltem  res  poimt  eue  ni  faeerent,  Verum  vix  exidimoy  ut  homines  ubi  nm 
poimennlt  mente  pracognoecere  ac  praviderej  quam  ii{fortunium  forei  commune  ei 
tmrpe  sibi.  Et  ratio  est  ut  quea»  tueri  id  potius  fuieae  peractum  in  unicereo  et  in 
dioerne  mundie  dieerto  modofactis,  quam  in  certo  et  in  uno  quovis  orbe  terrarum, 
Vemm^  ^itt  non  fidebant  suo  numero,  et  qm  carebant  annw,  voluerunt  facere  iatud^ 
non  tam  epe  onperandi,  quam  facere^  quod  hoeiee  quererentur  ;  et  ipti  Yoloerunt 
hUerire.    Veotimentum  iniemexum  pruu  extiiiif  quam  veeiis  intertexta:  inter' 


Th.  Ra. — 1S39  ferafaia O.  P.  in  not.  quomMnt»  B.  2.  tum  Mns.  B.  S.  cum  reli« 
ani.— IS40  Sic  P.  Vind.  V.  ed.  Mnn.  B.  1.— 1S41  pereentire  Mns.  B.  2^1342 
fiuret  P.  V.  ed.  Gif.  Par.  Delph.  Tii.  Ra.  Ald,  fuerU  P.  in  noi,  fuerai  edd.  vulg . 
->1S45  certi  uni  Mns.  B.  2.— 1S46  tnm\.  ed.  Tb.  Ra.  vieendi  Ferr.— 1S47  per- 
ireni  P.  Oryph.  marg.  Bat.  marg.  Ald.r~lS48  vocabani  P.  Ald.— 1S49  NixiUe 

NOTJE 


Mnda  [ctf«r]  Parens,  bene.  Lani- 
binos  mmetaieBf  ve  1  mactce. 

1S40  Si  ISic^i  fuitf  ut  facerent^  Sic 
fieri  potnit,  nt  boves  ille  male  caesae 
mala  tanta  facerent  suis  immoiatori- 
bas. 

1S42  FierH  [fuerel]  Antiqne  pro 
forely  ant  esset.  Sic  snpra  vs.  177. 
et  iii/  840.  Porro,  9110»  commune, 
wmiumy  ifc,  H.  e.  qnam  valde  sibi 
cnn  adversariis  hoc  malnm  fntorum 
estet  commone.  Vel  quam  aeqnaliter 
et  peraeqne  h»  fera;  sibi  et  adversa- 
riis  ftttaras  essent  exitio. 

1S4S  /a  omni]  In  nniverso.  Sic 
pasaim  vocat  omne«  t^  «oy  nniver- 
snro. 

1S47  Qiiod  s^emereHt']  Propter  qnod 
gemerent.   H.  e.  dare  ploratos  hos- 


tibns.  Sic  Terent.  in  Phorm.  '  Vin 
primnm  hodie  facere,  qnod  ego  gan- 
deam,  Nausistrata,  et  qnod  tno  viro 
oculi  doleant  ?' 

Ipaeique']  Nimirum  ii,  qvi  feras  in 
praelio  adhibnemnt  diffidentes  nnme- 
ro,  aut  annis  vacantes. 

1S49  NexiHs  antefuii,  ifc,]  His  jam 
1 1.  vss.  docet  post  ferri  inventioncm 
tantnm  repertas  esse  neziles  et  tex- 
tiles  vestes ;  qnia  ntraqne  ferro  para- 
tnr.  Antevero  amiciebantnr  liomi- 
nes  pellibns  animalium.  Studinni 
antem  inprimis  virile  fuit,  lanam  fa- 
cere,  ac  lanae  fila  tezere,  qnia  vlri  so- 
lertiores  snntfceminis,  donec  agricul- 
tnrae  operam  daturi  fceroinas  lanificio 
subrogamnt 


704 


T.   LUCRBTII   CARI 


Textile  post  ferrum  est ;  qoia  ferro  tela  paratur :         1350 
Nec  ratione  alia  possunt  tam  lasvia  g^gni, 
Insilia^  ac  fasei;  radiei,  scapeique^  sonantes. 

Et  facere  ante  viros  lanam  natura  coegit, 
Quam  muliebre  genus ;  nam  longe  prsestat  in  arte, 
Et  solertius  est  multo,  genus  omne  virile :  1355 

Agricolee  donec  vitio  vortere  severei ; 
Ut  muliebribus  id  manibus  concedere  vellent, 
Atque  ipsei  pariter  durum  subferre  iaborem, 
Atque  opere  in  duro  durarent  membra,  manusque. 

At  specimen  sationis^  et  insitionis  origo,  1360 


itxta  Tero  ▼estis  epetitit  po8t/emimf  tptia  tela  confieitur /erro,  Neque  uUo  alio 
modojamfteriqueuntpoliti  axes  textorii,  /tui,  radii  textorii,  et  ecapi  retonantes 
texlornm.  Et  Mtura  tubegit  potiu»  mares  /aeere  laiuim,  ^vaiit  eexnm/oBmini' 
num  ;  {etenim  eexue  nuucuiinue  muito  magie  exceUit  tn  hac  arte,  et  longe  ingenio- 
§ior  esi,qoam  faemininni :)  uiquedum  austeri  agrieultoresdederunt  vituperio,  ita  ut 
euperent  permittere  istud  manibut  /cemininiMy  et  ipH  maUent  exercere  opue  magio 
arduumf  et  Jirmare  artue  et  manui  in  labore  firmioru     Verum  ipoa  natura  parenM 


V.  ed.  Th.  Ra. — 1350  poet/aetum  P.  conject.  in  not.  qui  Cant.  paratur  P.  V.  «d. 
Mns.  B.  1.  S.  Cant.Tb.  Ra.  Ald.Oif.iPar.  T)e\ph.parantury\\\g.—Wrjamltnia 
Delph.— 1S52  /usi  et  edd.  vnlg.  radiis  O.  Mns.  B.  1. 2.  S.  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra. 
eapique  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  campique  Mns.  B.  2. — 1S65  est  deest  V.  ed.  Th. 
Ra. — 1S58  potius  durum  edd.  vnig. — 1359  Spurium  honc  esse  ait  Fab.  tfmna- 
runl  Nard.  P.  Aid.— 1360  A  Vind.  Ad  V.  ed.  O.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.— 

NOT^ 


1350  TeUi\  Sing.  Ita  Pareus  et 
alii  complures.  Lambinns,  teUi  pa- 
rantur,  Tela,  plnr.  H.  e.  instrumen- 
ta,  qoibns  vestia  nezilid  et  teztilis 
conticitnr. 

1352  /NSt/ta]  PareoB  et  alii.  Insiie 
anteni  axis  est  textorios,  circa  qnem 
tela  volvitnr.  Lambinus  legit,  Insu- 
buUi.    Idem. 

'    Radiei^   Oallice,  ^avette  de  tisser- 
rant. 

Scapei]  Scapns  ingtmmentum  est, 
quo  tela  percntitnr  et  condenaator. 

1359  Opere  in  duro"]  In  agris  colen- 
dis,  in  opere  rnstico  faciendo. 

Durarent]  Dura  et  callosa  membra 
redderent.  Oallice  s^endurcir  au  tra- 
vail, 

1360  At  specimen  sationit,  ^c.]  His 
18.  VBS.  docct  de  prima  agricultura. 


cojns  rudimenta  prima  ostendit  ho- 
minibus  ipsa  natura  ;  qnandoqnideni 
decidoi  arborum  fnictus  suo  temporc 
pnllulare  ac  crescere  in  virgas  vide- 
banty  quas  et  transplantare,  et  inse- 
rere  diversis  arboribos  ansi  sunt.  In- 
terim  varia  cnttura  terram  cicnrabaot, 
qnae  miilto  cum  foenore  dolces  fcetns 
ex  agrestibus  rependebat.  Relega- 
bant  insuper  sylvas  ac  saltus  in  sum- 
mos  montes  ;  substitnebant  canipos, 
et  colles,  in  qnibns  extendebant  pra- 
ta,  lacns,  rivos,ac  segetes,  oleas  etiam 
ex  ordine  disponebant,  sicut  jam  mnl- 
tis  in  locis  cernere  licct  longos  arbo- 
rnm  tractus  dispositos,  variisqne  mo* 
dis  distinctos. 

Specimen]     DocomeDtnm^    exem- 
phim. 


DB  RXRUM   NATURA   LIB.    V. 


705 


Ipsa  fuit  remm  primam  Natura  creatrix : 
Arboribus  quoniam  bacc»  glandesque  caducao 
Tempestiva  dabant  pullorum  examina  subter« 
TJnde  etiam  lubitum  est  stirpeis  conmittere  ramis, 
Et  nova  defodere  in  terram  yirgulta  per  agros« 

Inde  aliam  atque  aiiam  cultnram  dulcis  agelli 
Tentabant;  fructusque  feros  mansuescere  terra 
Cemebant  indulgendo,  blandeque  colundo : 


1865 


renan  fuit  jnimo  doeununium  et  auetrix  MertHdi  et  imureudi ;  eiquidem  haecm  et 
giandes  cadenteeex  arborifnu  tubminietrabaut  feeius  tempetiivos  arboram  puUulaji- 
tiam.  Potiea  quo^  plocvtl  Huerere  rami»  feraces  inrciiloi ;  et  demittere  altins 
tn  terram  reeentia  virgulta  per  arva.  Pottea  experiebantur  divermm  cuUam  grati 
agrif  et  tidebaut  exercendoy  et  motUter  excolendo  terrani,  fruges  agreeteo  dulceaeere 


^^^«^^i»^<#^^^^ 


1S61  cieatrixVerr.  V.  ed.  Tb.  Ra.— 1862  buccaey,  ed.  lli.  Ra.  haea  O.— 136S 
ftopter  MuB.  B.  2;~-lS64  Inde  Mos.  B.  2.  Oif.  Par«  ramos  Mns.  B.  S.— 1S67 

NOT/E 


1S62  Baccaf]  Plnr.  toz  eat,  quae 
diTersoruiii  fractaam  geaera  signifi- 
cat,  ut  laari,  olivie,  palm»,  corniy 
myrtiy  et  aliarnm  id  genus  arborom. 

CaduetB^  Deeidnee,  lapsap. 

1S6S  PaiferKiii  examina^  Fcetus  ar- 
bornm  pnllnlaotinm.  Eaamina  di- 
CODtnr  proprie  de  apibnt. 

1S64  Stirpeit  conmittere  ramit]  U- 

Dom  hoc  est  e  plnribos  iositionis  ge- 

nns:  Galiice,  gr«^fr  enfente.  Sed  de 

▼ariis  modis,  qnibus  arlM>res  natnra- 

Uter  et  artificiose  proveninor,  consule 

Virgiliuni  lib.  ii.  Oeorg.   ab  initio. 

la  enim  docet  arl>ores  naturaliter  tri- 

boa  modis  coocrescere :  i.  sponte,  ot 

siler  et  genistsB,  popolus  et  salices : 

II*  aemine,  nt  castaneB,  quercos,  et 

srsenlos:  iii.  radice,  ot  cerasos,  ol- 

mns,  et  laoms.    HomiDom  Tero  in- 

dnstria  docet  arbq^es  procreari  posse 

Mpttm  modis.  i.  Cnm  stolones  nna 

cnm   radicibns  avolsis  ex  arbornm 

eorporibos  mandantor  scrobibos.  ii. 

Com  trooci  seu  stipes  ona  com  radi- 

cibns,  aut  etiam  sodes  fissse,  aot  ▼alli 

ncoti,  defodiontor  in  lerram.    Sodes 

nntem  in  formam  cnicls  findi  solent 


com  infodiontnr ;  onde  Virgr  Oeorg. 
II.  25.  vocat  eas  qnadrifidas.  iii.  Com 
rami  in  modnm  arcns  curvati,  nec  ab 
arboribos  resecti,  demittontnr  in  ter- 
ram  et  infodiuntnr.   Qnee  propagatio 
vitis  est.  iv.  Cum  arbuscnise,  nua  cum 
terra  qose  circomtegit  illas,  in  aliom 
locom  transferontur.  v.  Com  snrco- 
los  ampotatos  e  somma  arbore  io  ter- 
ram  defoditor,  ctiamsi  nibil  habeat 
radicis.  vi.  Cum  candex  olivae  carens 
omnl  radice  sectosqoe  per  mediom 
in  partes  plores  infoditor.  vii.  Com 
rami  arboris  onios  inserantor  alteri 
arbori.    Qose  vera  insitio  est,  cnjos 
do plex  tamen  genos  est.    Altemm  di- 
citnr  inocnlatio ;  Oallice,  greffer  en 
eeuttoH.     Altemm   insltio;  Oallice, 
grejfer  enfente,  Virg.  Oeorg.  ii.  7S.  et 
seqq.   ^Nec  modus  ioserere  atqoe 
ocolos  imponere  simplex,'  &c.   ^  Aof 
rorsum  enodes  tronci  resecantnr,  et 
alte  Finditnr  in  solidnm  cnneis  via, 
deinde    feraces    Plantse    immitton- 
tor,'  &c. 

1S68   indulgendo']  Exercendo,  co- 
lendo   soaviter.     Slc  Virg.  Oeorg. 


Detpk,  et  Var.  Ciat, 


Lucret. 


2  Y 


706 


Y.   LUCRBTII   CARI 


Inque  dies  magis  in  moiiteiD  suboedeie  Sylvas 
Cogebant,  infraque  sitiim  concedere  cultis : 
Prata>  lacus^  riyos>  segetes,  vinetaqae  Iseta, 
Collibus  et  campis  ut  haberent ;  atque  oleanim 
Cadnila  distinguens  inter  plaga  currere  posset,  ■ 
Per  tumulosy  et  convaUeis,  camposque,  profnsa. 
Ut  nunc  esse  vides  vario  distincta  lepore 
Omnia ;  quse,  pomis  intersita  dulcibus,  omant, 
Arbustisqne  tenent  felicibus  obsita  circnm. 

At  liquidas  avium  voces  imitarier  ore 
Ante  fiiit  muUo>  quam  Isevia  carmina  caatn 
Concelebrare  homines  possent,  aureisque  juvare. 


1370 


1875 


1380 


e  terra,  Etdedie  in  diem  magie  fadebant  aaUue  eylveatres  eunam  eedere  in 
numiee^  et  reUnqaere  in^eritrem  Uemm  euUwis ;  alt  hioberent  in  eeltihu  et  in  campi» 
pratOf  UuM$y  rioaclM,  frumentaf  et  gntta  tineta:  et  nt  traetne  ecendeue  eUnamm 
diMcemena  queqoe  ^icsrel  interlabi  prolata  per  agroe,  per  cefneaUea^  et  per  coUee: 
vduti  hodie  eemie  cuncta  diecreta  diveroa  venuetatey  qu<e  intermiecent  et  decorant 
paasioi  mUibue  pomie^  et  oecupani  cireumeata/eraeilme  arboribuef  Sed  lenge  prine 
fuU  temulari  ore  darae  lopielae  voUtcrumy  quam  mortalee  quirent  celebrare  vereme 
cantUf  et  delectare  auree,    Et  Zephyri  primo  edoeuerunt  per  coneava  nmrmura 


^#>»^^>*>#>^^»»^^ 


terra  Otssend. — 1S60  euccidere  Mns.  B.  2. — 1S70  ntnm  eoncedere  Grypb. 
mftfg.  Bm.  marg.  P.  Ald.  euum  eoncedere  V.  ed.  Tli.  R». — 1878  ac  habere 
Mns.  B.  3. — IS7%  eemere  poeett  Gueeend, — 1374  protu»a  Delph.  jimr^iua  V.ed. 
Tlu  Ba.— 1375  vwria  Ferr.  V.  od.  Th.  Ra.— 1S76  dnelbue  Cant.  oraa* 
Mui.  B.  a.— 1S77  opeUa  V.  ed.  Th.  Ra.  O.  oppoeUa  Vind.— 1379  lenin  ear- 

NOtiE 


1360  Subeedere']  Saranm  ctdere,  as- 
cendere. 

1370  i^fraqueeUum  [locum]  ILe.  lo- 
cum  loferiorem. 

1373  Jater  pUiga  eurrere]  Tmesis, 
interoorrcre. 

1377  ObeUa  drcum']  Circomtatak 

1378  At  Uquidae  ammn,  trc]  Hia 
jam  44*  vsa.  docet  de  primis  muiicm 
rodimentis.  Vult  itaqoe  Lucretios 
desides  bomines  et  admirabnndoasto- 
doisso  primnm  ore  atqoe  silMlis  imi- 
tari  modolos  avioni.  Post  vero,  vento 
monstrante  viamy  atqoe  agitante  ari- 
das  cicotss  ieralas  ac  aroadines  cavas, 
obaervasse  itta  resonare :  binc  deciaaa 
cicotas  inflare  ccepisse^  donec  solidiori 


e  materia  dolcisonam  compegerint 
tibiaro,  oojns  ad  sonitom  saltabant 
incomposite,  seqne  parabaot  satnii 
ad  somanm,  vel  semnom  elodebant. 
Qood  et  tempore  soo  facere  vigilca 
qoeritor.  Habet  enim^  inqnity  ne- 
acio  quam  gratiam  obvia  remra  novi* 
tas,  qnas  prateritarom  remm  aesti* 
mationem  deterit.  Sic  odiom  glan» 
dis  cepit  boraines^ot  gol»  indnlge 
rent :  sic  herbas  sprevemnty  nt  moUi* 
bns  et  auratis  cnbilibnsdecambereBt : 
sic  pelles  depoaoerant,  nt  pttrpnrces 
vestes  indnerent. 

LtfMtdcu]  Claras  :  ir.  146. 

1380  Aureieque  jmmrt]   Anresqoe 
delectare.    Sio  vs.  U80.  et  1406. 


DB   RBRUM    NATURA    LIB.   V.  707 

Et  Zephyriy  cara  per  calamoroTn,  sibila  priaQrnin 

A^steis  docuere  cavas  inflare  eicotas. 

Inde  minatatim  dnlceis  didicere  qnerelas, 

Tibia  quas  fandit,  digitis  polsata  canentum^ 

Avia  per  nemora  ac  sylvas  saltusque  reperta,  1385 

Per  loca  pastornm  deserta^  atqne  otia  dia. 

Sic  unom  qoidqaid  paullatim  protrahit  dstas 
In  mediom,  ratioque  in  lominis  ernit  oras. 

Haec  animos  oUis  molcebanty  atqne  juTabant, 
Com  satiate  cibi ;  nam  tum  sunt  otia  cordi.  1890 

Ssepe  itaque  inter  se,  prostratei  in  gramine  molli, 
Propter  aqoae  rivom,  sob  ramis  arboris  altae, 


armidiman  fiuiie»9  inftare  caiamos  eoneavaios,  Hinc  pauUaim  edidieerunt  suaveB 
^mesitUf  quoe  fishUa  percutsa  diffUit  eantaniium  reddU,  qute  qiiidem  incenta  fiiit 
M  mediis  eyivie  tnvtu,  et  nemoribua  et  eaUVnUf  et  in  hcis  deeertig  paatanm,  atque 
in  difrinie  oHis.  Ita  atae  eensim  pmfert  in  lucem,  et  eolertia  homiDnm  educit  rn 
regianes  lucu  quamHbet  rem»  Ha  res  demulcebant  priscis  iUis  hominibus  menteSy 
et  ddeetabant  enm  eatietate  ciborum.  Etenim  tunc  temporis  fue  res  cunctce  pta- 
cemt.    Igitur  pUnuaque  Jacentet  Hmat  in  tenera  herba  juxta  rimhLm  aquesy  sub 


^^^<^^^-#>^i#«#<i^«^ 


MtM  Gryph.  marg.  V.  raarg.  1.--lg84 /ondil  Mus.  B.  2.— 1885  Qvia  V. 
ed.  Th.  Ra.  repeta  V.  ed.  Th.  Ra. — 1386  que  otia  oia  i.  e.  omnia  Mus. 
B.  3.— 1S87  qmdoi»  P.  Ald.  quid  quis  V.  ed.  Th.  Ra.  actas  V.  ed.  Tli. 
Ra.— 1988  ratio  qua  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Aid.  P.  erigit  V.  marg.  l.  Vosa. 
vet.  eoBuit  Mus.  B.  2. — 1889  Nec  Mus.  B.  2.  olim  pro  MsO.  Mus.  B.  I.  ja- 
fmbat  V.  ed.  Th.  Ra.— 1890  Cum  satiare  V.  ed.  O.  Consotiare  Mas.  B.  2.  Cum 
satiaia  Cant.  iibi  pro  abi  V.  ed.  Tli.  Ra.  O.  Mua.  B.  2.  natam  cum  sii  otia  Mm. 

NOT£ 

1881£lZepJ^ri,cava,4T.]H.e.  £t  1889  Hae  animos  oOis,  4rc.]  H.  e. 

FaTOoii  docneniDt  nmticos  inflare  ci-  his  cantibns  mdes  illi  homioes  mnlce- 

cntas,  ex  eo  qhod  calaml  ab  iis  agitati  bantnr  ac  delectabantur  eo  ipso  tem- 

slbilos  edebant.  pore,  quo  epnlabantnr  et  satiabantiir. 

1882  CiaUas']  Calamos,  cannas.  Sic  Vel,  una  cnm  cibo,  quo  satiabantnr, 

iv.  690.  '  Unco  sflBpe  labro  calamos  agresti  musica  animos  snos  oblecta- 

percnrrit  hiantes.'  bant. 

1886  Oia]  Divina,  diilcia.    Slc  vs.  1890    Saiiate]  Satietate.    Utrum- 

9iS. '  dia  pabnla.'  ii.  172.  *  dia  volup-  que  enim  dicitnr,  satias,  atis  ;  satie- 

fas/  &c.  tas,  atis :  ii.  108. 

1S87  &e  unuMf  ^c.]  Hl  2.  vss.  re-  Sunt  cordi']  H.  e.  sunt  grata. 

petontnr  va.  1458.  1891  Scepe  iiaque  inter  se,  ^c.]  Hi* 

Qmd^fuid]  Quidque.  Sic  vs.  771.  et  6.  vss.  positi  snnt  fere  iidem  lib.  v.  29. 

alibipassim.  etseqq.  Consnle  annotationes  nostras 

1888  In  medium]  In  pnblicnm,  in  ibid. 
Incem,  palam. 


708 


T.  LUCRBTIl   CAR1 


Non  magnis  opibos  jocuiide  corpora  habebant : 

Praesertim,  quom  tempestas  ri^debat»  et  anni 

Tempora  pingebant  viridanteis  floribos  berbas.  1395 

Tum  joca,  tum  sermo,  tum  dulces  esse  cachinnei 

Consuerant :  agrestis  enim  tum  musa  vigebat. 

Tum  caput,  atque  humeros,  plexis  redimire  coronis^ 

Floribus,  et  foliis,  iascivia  laeta  monebat : 

Atque  extra  numerum  procedere,  membra  moventeis  1400 

Duriter :  et  duro  terram  pede  pellere  matrem : 

Unde  oriebantur  risus,  dulcesque  cachinnei ; 

Omnia  quod  nova  tum  magis  haec,  et  mira,  vigebant. 

Et  vigilantibus  hinc  aderant  solatia  somno. 


frondiilfiiaproceraarborUy  bene  eunthant  eorjH/ra  sna  «m«  mafwf  dtrif tu ;  pr^ecipme 
quando  tempue  arridehat,  et  tempestatet  anni  eonspergebant  fioribue  tvrenUa  gra- 
mina.  Tunc  ludi^  tune  coZ/ofiria,  ^iic  grati  rtMue  eoliti  tnnt  eese ;  uamque  tunc 
rustica  Muoajiorebai :  tume  hHaris  moUities  admomebat  circuuscingere  caput  et  hn- 
merot  coronis  circumplexiSf  etfloribus,  et  frondibus ;  et  agentes  siios  axius  incom' 
posiie  progredifirmkery  etfirmo  pede  percutere  tellurem  parentem,  Qua  ex  re  risutf 
et  gratijoci  nascebantur,  eo  qwfd  hw  res  tunc  temporis  recentiores,  et  admirabHiO' 
res  erani.    Atqui  etiam  inde  solatia  dulcia  soporis  masceboMtur  vigilantibus,  ita 


^^^^^^^^•^^*# 


B.  2.  anifita  chorda  Voss.  marg.  omaia canft  alii. — 1S93  jocundeMw*  B.  1.  2.  3. 
jucunde  vnlg.ta  cunole  V.  ed.  Th.  Ra.  vix  unde  Voss.  vet.  habebunt  Miis.  B.  1. 
aUbant  V.  marg.  1.— 1S94  riolebat  V.  e4.  Th.  Ra.— 1S95  pinguebaHt  Mii.<.  B.  1. 
O.  Cant.  Ferr.— 1396  loca  Vind.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1. 2.  S.  Cant.  Ferr.  Tli.  Ra. 
dulcibus  cachinnis  Mos.  B.  1. — 1S97  Comueverant  Cant.  ConsueruMt  Gif.  Par. 
Delph.  Lamb. — 1398  H.  vs.  et  quinqne  seqq.  desont  Mtis.  B.  2.  corolHs  Gif. 
Par.  Delpb.  Cont.— 1399  motebat  P.  V.  ed.  Voss.  vet.  Mns.  B.  1.  3.  Cant. 
Ferr.  Tb.  Ra.  Ald.— 1403  Aoc  V.  cil.  Tb.  Ri.  et  deest  Mtis.  H.  2.  vigebai 
Mus.  B.   l.  S.— 1404  £r^t(aiift6itf  Voss.  marg.  huic  V.  ed.  Tli.  Ra.  stmni 

NOT« 


1394  ilant  Tempora]  Nempe  ver  et 
sestas. 

1398  Redimire  coronis]  Respicit 
Poeta  ad  corollarom  ejus  secoli  in 
conviviis  Inxnm,  qnibus  non  modo 
vina  et  calices  coronare  mos  erat, 
verum  etiam  capita,  coUa,  ipsosqne 
adeo  bumeros  discumbentiuro.  Qoo 
spectat  etiam  illud  Tibulli :  '  Et  ca- 
pite  et  collo  mollia  serta  gerat.' 

1399  La«ctrta]  Mollities,  lasciva 
voluptas. 

Monebat]  Quidani  legunt,  jubebat* 

1400  £a;(ra  numerum]   H.  e.  non  in 


nnmenim,  incomposite.  Cui  oppo- 
nitor,  in  numerum,  vel  ad  nnmerom : 
IV.  789. 

1401  Duriter]  Antiqoitus  pro  dnre. 
Sic  Terent.  in  Adelph.  *  Factuoi  a 
▼obis  dariter.'  £t  in  And.  *  Parce 
ac  dnriter  agebat.'  Est  autem  sal- 
tare  duriter,  calcibos  terram  petere 
atqne  percnlere,  rusticomro  more. 

Terram  matrem]  Lib.  ii.  598. 

1404  Hinc]  Nimirum  ez  eo,  qnod 
scqnitur,  *Dncere  multimodn  voces/ 
&c. 

Solatia  somno  Isomni]  Somoum.  Qui 


DB   RKRUM   NATURA    LIB.   V. 


709 


Dacere  multiinodis  voces,  et  flectere  cantus ;  1405 

£t  supera  calamos  unco  percurrere  labro  : 

Unde,  etiam  vigiles,  nunc  haec  adcepta  taentar» 

£t  nnmeris  servare  genus  didicere ;  neqae  hilo 

Majore  interea  capiant  dulcedine  fructum, 

Quam  sylvestre  genus  capiebat  terrigenarum.  1410 

Nam,  quod  adest  praesto,  nisi  quid  cognovimus  ante 
Soavius,  in  primis  placet,  et  pollere  videtur; 
Posteriorque  fere  melior  res  illa  reperta 
Perdit,  et  inmutat,  sensus  ad  pristina  quaeque. 
Sic  odium  cepit  glandis;  sic  illa  relicta  1415 

Strata  cubilia  sunt  herbis^  et  frondibns  aucta. 

varm  tn^dii  frroferre  v&ceif  et  rMvere  eantui^  ei  pervadere  aduneii  labiii  ntper  can- 
noim  Inde  vigilanteiqmo^e  homines  hodie  obgervant  hae  ree,  et  edidicerunt  comer- 
vare  modum  nMmerormn ;  neque  interim  pereipiunt  utiUtatem  m<^ori  cntn  rofaiptote, 
^mm  Alim  agreitii  gem  hominum  e  terra  genitorum  percipiebat,  Etenim  illud, 
fuod  ipente  pretieni  eet^  (niii  forte  agnoverimui  antea  aliquid  dulciuif)  praeipua 
etrridetf  et  videtur  valere ;  et  ultima  ree  ferme  pneitOMtior  videlur^,  et  deiiruit 
pristinas  ree  inventoif  et  mutat  eentui  ad  quailibet  ree  prteteritaa.  Ita  faitidium 
gUmdii  incepii:  Ua  derelicti  iuwt  ilU  priBtini  lecti  depreni  liumi,  ornalique  gra^ 


Vind.  et  edd.  vnlg.^1406  mictttflUNliif  corr.  P.  in  not.  V.  marg.  1. — 1406  mpra 
Vind.  V.  ed.  O.  Mus.  B.  1.  rauco  pro  imco  P.  in  not.  Mas.  B.  1.  Ferr.~1408 
muimtP.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  V.  ed.  numerum  P.  in  not.  et  edd.  vnlg.— 1400 
M^jore  P.  Vind.  V.  ed.  Mus.  B.  1.  2.  8.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Mqjorem  vulg.  dal- 
eedimii  edd.  vnlg.— 1410  capiebat  deest  Mfts.  B.  2.— 1413  uUa  V.  marg.  1.— 
1414  invitat  V.  marg.  1. — 1416  cepit  Mus.  B.  S.  Cant.  Ald.  sec*  eeepit  vnlg. — 


NOTiE 


enim  donnire  nequibant  olim,  eos  va- 
rils  cantibns  et  vocibus  solabantnr 
veteres. 

1400  Supera']  Supra;  nimirnm  in 
superiori  parte  calamomm.  Sic  1. 
iv.  690.  nbi  hic  vs.  positus  est. 

1406  Numerii  [iiiijiwnm]  Nnme- 
romm. 

1409  Mi^are']  Alii  Majorem^  supp. 
fractnm. 

1410  Sylveitre  gewui  terrigenanml 
Homines  prisci  e  terra  nati,  et  in 
sylvis  primnm  degentes.  Sic  vs.  1420. 
et  snpra  vs.  803.  et  seqq. 


1413  Poiterior fere^ifc.']  H.  e.  fere 
evenit,  ut  res  posterior  sit  melior,  et 
perdat  atque  ex  animo  deleat  res 
pristinas  et  prius  repertas. 

1414  /niNK^ai,  seiuNf  ad  prtsttiia]  H. 
e.  faciat  nt  pristina  qnseque  minns 
grata  sint  et  jucnnda  scnsibus,  quam 
antea  fuerant. 

1416  Sie  odiumy  ifcl  Rem  confir- 
mat  cxemplo,  atqiie  ostendit  inventis 
fragibus  odiiim  glandis  cepisse  mor- 
tales:  inventis  textilibus  et  pnrpn- 
reis  vestibos  pelles  foisse  contemtui  \ 
et  similia. 


710 


T.   LUCRBTll   CARI 


Pellis  item  cecidit,  vestis  coDtempta  ferina ; 

Qiiam  reor  iDvidia  tali  dddc  esse  repertamy 

Ut  letnm  iDsidiis,  qui  gessit  primas,  obiret: 

Et  tameD  iater  eos  distractam»  saDgaine  multo»  1490 

Disperiisse ;  Deqae  io  fractum  coDvortere  qaisse. 

TuDc  igitar  pelles^  nunc  aaram  et  pnrpara,  curis 
Exerceot  homiDom  vitam,  belloque  fatigaat ; 
Quo  magis  in  Dobis^  ut  opinor^  culpa  resedit : 
Frigus  enim  nudos  aine  pellibus  excruciabat  1425 

Terrigenas ;  at  nos  nibil  tedit  veste  carere 

wtmUnu  etfoliit,  SimUUer  peUia  exMU  ed^  et  eprebm  eai  tegwmenferanm :  quod 
jtuto  imne  temporis  imvemlmn  fiUete  ee  •iiie^  Ki  is  bomo,  fw  pfw  tm!U  iUnd,  #e- 
fuMgeretwr  mortem  iiuidiie ;  et  demique  p«to  illnm  dilaceraimm  epmreime  tale  ves- 
timentiim^tirtJ«oMi^ictii«  vnter  priscos  iUoe  bomineB,  mec  pciuieee  vertere  illad 
tn  utilUatem,  Itaque  im  itio  tempore  P^f^  crucialw»t  eoUdifidimbm  vUam  «i0fla- 
Uum ;  kodie  vero  oiinaR  et  purpura  solicitant  eos,  et  vexami  belto,  Qma  in  re,  mt 
putoy  mqjus  miMlMm  nobie  imeet.  Namque  frigm»  tnoc  qnidem  vexabai  bomiiies 
fUio»  terrcB  mmdatoe  aboque  peiUbue,  $ed  aon  vexat  mo»  noj»  babere  vettvmenimm  pmr' 

1417  ferima  e»t  Tnlg.— 1418  iiipic  V.  ed.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Cant  Tb.  Ra.  Iiuic 
▼nlg.->1420  iamen  Vom.  vet.  et  L.  B.  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  tamdem 
edd.  vulf.  dittractttm  P.  Vind.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Mns.  B.  1.  S.  S. 
•Cant.  dulracfvifi  reliqni.— 1421  Di»per»i»»e  edd.  vnlg.— 1482  cmr^e  eoiMnn. 
B.  1.— 142S  faiieami  V.  ed.  Th.  Ra.— 1424  reeUIU  edd.  vulg.— 1426  iit4i<  Vind. 

NOTiE 


1418  Quam  reor  immdia,  9^e,]  H.  e. 
quam  vestem  ferinam  ita  puto  inven- 
tori  ipii  fuisse  invidiosam,  nt  is,  qni 
prinus  eam  gessit,  per  insidias  ab 
aliis  fuerit  interfectos.  Qoippe  qn» 
a  mnltis  cnpita  faerit  ac  csedibns  dis- 
tracta. 

1420  Dittraetam  [diifrac«Km]  In 
moltas  partes  laceratum,  snpp.  eom, 
qoi  primus  vestem  ferinam  gesslt. 
Alias,disfnic<aM,snpp.  vestero. 

1421  DieperU»»»  [Dtfpcrsfsse]  Con- 
taminasse.  Quidam  legant,dtspmt«sc; 
sed  minns  eleganter. 

1422  Tunc  igUur  peUe»,  ^.]  His 
IS.  vss.  jamlnxnm  hominuni  posterio- 
rnm  damnat  Poeta,  qni  nondum  pro 
peliibus  aut  veste  ferinapngnent,  sed 
pro  anro  et  pnrpnra;  com  taroen  ho- 
mini  sat  sit  pleheia  vestis,  ad  frigos 
arcendum.     Valeant  ergo  vani  labo- 


res  et  inanes  curse,  qnarum  illiciis 
nescinnt  &ibi  mortales  moderari,  sed 
ob  qnas  vitam  provebnnt  quasi  io  al- 
tnm  mare,  variosqne  sibi  belli  eom- 
movent  vstns,  qnos  sedare  nusqoam 
poteront. 

Aurum  et  purpura']  f.  e.  anrata  et 
purpurea  vestis,  nt  sese  explicat  Poe- 
ta  vs.  1427. 

Caris  Exercent]  Vexant,  tranqoille 
vivere  non  sinont. 

1426  Frtgnc  ciitm  wudooy  ^pc.]  Ne- 
cessitas  enim  primo  vestium  nsum 
reperit ;  frigorisscillcet  arcendi  can- 
sa.  Deinde  Inxns  et  voloptas  provex- 
emnt  pnrpureas  et  auro  insignes  at- 
que  arn  pictas  vestes. 

1426  Teri^cfias]  Primos  homines, 
qnos  terr»  filios  fnisse  putat.  Sic 
vs.  1410.  et  80S. 


OB   RBRUM    HATORA    LIB.  V. 


711 


Porpnrea,  atque  aaro  stgnisqQe  rigentibus  apta ; 
Dam  plebeia  tamen  sit,  quaa  defendeTe  possit. 
Eigo  hominom  genns  in  cassnm,  frustraque»  laborat 
Semper,  et  in  curis  consumit  inanibus  adrom :  1430 

Nimirum,  quia  non  cognoyit,  quse  sit  habendi 
Finis,  et  omnino  quoad  crescat  vera  Toluptas : 
Idque  minutatim  vitam  provexit  in  altam» 
£t  belli  magnos  conmovit  funditus  flDstus. 

At  vigiles  mondi  magnum  vorsatiie  templum  1435 

Sol  et  luna  suo  lustrantes  lumioe  circum 

fmnmn  cmtesium  mtro  etJigunB  mngmaf  mado  Umeu  kabenmi  vulgwpe^  qu^que&t 
tueri  D08  a  frigore.  JgUur  gena  kumoMa  neqmequam  et  in  vanum  aoUcitatur  per^ 
petwe^  et  eenterit  mtatem  euam  in  vanie  eoticitudinibHe :  ecUicet^  qwmiam  nen  nevitf 
auu  modue  kakendieitj  et  qweueque  verumgaudium prertue  eaxreeeati  et  i/ua  fou^ 
fatim  produxit  vitam  siiain  in  NMre,  et  eacitavit  itigentee  onumo  proeeUae  helU, 


Interea  tero  eol  et  luna  perenniter  peragrantee  vaetum  et  mokUem  femieem  cerii  eua 


^^^^^1^1*^. 


V.  €d.  Mns»  B.  1.  S.  Ferr.  Th.  Ra.  nii  mlg.— 14i7  vigentikue  V.  ad.  Th.  R«» 
P.Akl.6ryph.  marg.  Baa.  marg.  ingentibue  volg.  gemmieque  huigniier  apta 
QuMoemd.  aeta  Mns.  B.  1.— 14S8  pleke  kOa  mene  id  Vliid.  V.  ed.  Vom.  Tet.  et  L. 
B.  Maa.  B.  1.8.  S.  Ferr.  Th.  Ra.  que  Vind.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mu8.  B.  1. 
S.  S.  Ferr.  quoque  V.  ed.  Th.  Ra.  drfende  V.  ed.— 14S0  tii  deest  V.  ed.  Voss.. 
vet.  et  L.  B.  O.  Ma8.  B.  1.  8.  S.  O.  Ferr.  Th.  Ra.  Et  eemuer  eurie  O.  Moa. 
B.  1.  3.  mambue  V.  ed.  Th.  Ra.— 1483  quo  adcreeeit  V.  ed.  Th«  Ra.  evo  ad- 
ereeeat  Miu.  B.  S.  Cant.— 143S  perduxit  Mos.  B.  S.— 14M  eammunU  fonditue 
Mna.  B.  1.— 1435  imigiiMn  H  P.  Vind.  Caat.  et  edd.  Tulg.  «^0»  Mos.  B.  S. 
aed  t  in  rai nra  e8t.->-14Sa  iuMtrana  V.  ed.  Th.  Ra.— 1487  Produeuere  Mus.  B.  8. 


NOTiB 


14S0  Pruetraquef  laborat']  Quia  non 
eententns  est  panro  ac  modico,  nec 
cognoscity  qnsB  sit  habendi  finis.  Sic 
prseclare  Manilius  i¥.  ab  initio.  *  Quid 
tam  soiicifis  Titam  consumimns  annis? 
Torqnerourque  metu,  caecaque  cupi- 
dlne  rerum ;  iBternuqne  senes  curis, 
dnm  qnsrimus  aevum,  Perdimus ;  et 
nnllo  ▼otorum  fine  l>eati  Victuros  agi- 
mus  semper,  nec  TiTimus  nnquam; 
Panperiorque  bonis  quisqne  est,  quo 
plnra  requirit :  Nec,qnod  habet,  nn- 
■lerat :  tantum  quod  non  babet,  op- 
Ut,'&c. 

1433  In  aitum']  In  roare.  Meta- 
phora  e»t,  qna  vitam  hominis  compa- 
rat  cam  oceano,  ^iii  eontinais  «stibue 


agitatnr. 

1436  At  vigiUe  muM,  4«.]  His  4. 
vss.  scribit  Poeta  mortales  ex  solis  et 
iHOie  corsn  didicisse  annorum  tem- 
pora  circumagi,  atque  in  orbem  re- 
dire,  et  statos  ac  certos  esse  rerum 
ordines.  Itaque  in  tantnm  brevi  ez- 
ercuenint  Astronomiam  homines,  ut 
non  solas  sidernm  leges  perscmtati 
fuerint,  sed  et  sideribus  leges  prse- 
scripserint. 

VigOee']  Supp.  sol  et  Inna ;  quippe 
quse  perpetuo  mundum  lustrent. 

Mundi]  Coeli,  i.  74. 788.  &e.  Mun- 
di  templum']  C<xlum,  vs.  401.408.  et 
II.  1037. 


712 


T.    LUCRBTII   CARl 


Perdocuere  homines  annorum  tempora  vorti ; 
Et  certa  ratione  geri  rero,  atqne  ordine  certo. 

Jam  validis  sseptei  degebant  turribus  aevom  ; 
£t  divisa  colebatur,  discretaqae,  tellus. 

Tum  mare  velivolis  florebat  propter  odores  : 
Auxilia,  ac  socios,  jam  pacto  foedere,  habebant : 
Carminibus  quom  res  gestas  coepere  poetas 
Tradere :  nec  multo  prius  sunt  elementa  reperta.. 
Propterea,  quid  sit  prius  actum,  respicere  setas 
Nostra  nequit,  nisi  qua  ratio  vestigia  monstrat. 

Navigia,  atque  agri  culturas,  moenia^  leges, 
Arma,  vias^  vesteis,  et  csetera  de  genere  horum 


1440 


1445 


luee  edoatenni  nuniaUs  iempora  amorum  cirevmagi ;  et  rem  Jleri  eerto  modo,  ei 
itato  ordme.  Timc  mortules  vaUtUi  foriibue  arcUms  agebant  Tttam :  et  terra  die^ 
tineta,  et  termnuUa  cokbaiw  ab  illis.  Tum  pelagus  floreseebai  nambut  eurvis  ei 
ve^feria :  tuMc  habebant  auxilia  et  eocios  inita  ojntdha,  qrnndo  poeUe  ineepemnt 
mandare  versibue  rea  factaOj  nee  muUo  antea  litera  inventa  fuerunt.  Quapropter 
eeeulum  noetrum  non  poteat  videre,  quid  eU  faclum  antea,  «ut  ea  via,  fita  ratio 
oatendU  veetigia.  Itaque  ueue  niia  et  experientia  animi  eoiertie  et  progrediemtie 
pautatim  perAoeuit  eennm  nos  navigationeMy  et  agriculturamt  urbeOf  legee^  arma^ 


^'0^'^^*9^<^^>^>^^ 


—1489  degdfot  \om,  vet.  et  L.  B.  Voss.  marg.— 1440  dietrictaque  V.  ed.  Th. 
Ra.  Bodl.  deeeriptaque  Oif.  L.  B.  Par.  Delpli.  Coot.  diecerptaque,  dieeeretaque 
Voss.  roarg. — 1441  Jom  mare  veUx^otum  ftorebat  iiaH6itf  pendis  edd.  toI^. 
Tum  mare  veHveiumfiorebai  ium2n»|wtttiif  Servins  ad  Virg.  ^n.  Tii.  804.  non- 
kuM  pouti  Oif.  L.  B.  Far.  Protei  ad  orae  Voss.  marg.  propter  honoree  Voss.  marg. 
— 1442  ac  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mns.  B.  1.2.  3.  Cant.  Ferr.  et  reliqoi.  paelo 
tempore  Mus.  B.  2. — 1444  muUo  phts  V.  roarg.  1.  muUo  poet  Mus.  B.  1. — 1445 
auetum  P.  Th.  Ra.  Ald.  actum  P.  in  not.--1446  nequid  V.  ed.  Tb.  Ra.  ratiome 
Vind.  V.  ed.  Mns.  B.  2.  S.  Cant.  Th.  Ra.  mimstrant  Mus.  B.  2.  monaltra  V.  ed. 
—1447  agrieuUurae  Vind.  V.  ed.  O.  Delph.— 1448  et  deest  Vind.  V.  ed.  Mns. 

NOTiE 


1480  Jam  M/tdi«  sapteif  ^c,]  His 
18.  vss»  postremis  docet  Poeta  de 
prima  poeseos  origine;  coppernnt 
enim  tandem  poetae  canere  facinora, 
hymnisque  heroas  concelebrare.  Qui 
mos  hodle  observator  etiam  apod  In- 
dos,  vieemque  histori»  rependit.  Tan- 
d^m  docet  Poeta  ceteras  artes  nsu  et 
aolertia  hominom  repertas  esse,  ita 
ut,  quas  prior  inventa  fuerit  ez  illis, 
vix  facile  discerni  possit 

1440  Discretaque  [deseriptaque^l  De- 
scribere  est  partiriy  et  qnasi  limitibus 


posilis  dividere,  et  suam  coiqne  par- 
tem  attribnere. 

1441  Propter  odores  [iiaot6ii*]  Na- 
vibus. 

Pandis]  Lambinus,  bene :  h.  e.  cor- 
vis.    Pareus  vero  ponti* 

1444  Nec  multo  prims]  Nimiram, 
qnam  poetae  res  gestaa  carminibos 
tradere  cceperont. 

Eiementa']  Liter»,  Hterarum  cha- 
racteres :  1. 108. 

1440  Qua']  Supp.  via,  ant  ratione 
Adverbialiter  usurpatur. 


DB   RBRUM   NATURA    LIB.   Y. 


713 


Praemia»  delicias  qaoque  yitas  fanditus  omneis, 
Carmina,  pictnras,  ac  daDdala  signa,  politus 
UsuSy  et  inpigr»  simul  experientia  mentis^ 
Panllatim  docuit  pedetentim  progredienteis. 

Sic  onam  qaidquid  paallatim  protrahit  setas 
In  mediuro,  ratioque  in  luminis  erigit  oras. 
Namque  alid  ex  alio  clarescere  corde  videbant 
Artibus,  ad  summum  donec  venere  cacumen. 


J450 


1455 


iltiura,  vestimentaf  ei  reliqua  ^umodi  eommoda  vitse ;  atqw  etiam  w>lupiate$ 
tUa  prorsus  omnea,  et  vernUf  et  jncturam,  et  perpoUre  etatuae  artiJicioBaB,  Ita 
atoM  producit  in  htcem  minutatim  unam  quamUbet  rem^  et  raJtio  edit  eam  tii  regi" 
omee  luci$,  Etenim  cemebani  in  artUnu  rem  aUam  elucete  ex  aUa^  uaquedum  Imi- 
dem  perveMerunt  ad  extremumfastigium  reruni. 


B.  S.  Ferr.  Th.  Ra.~1440  Prima  V.  ed.  Tfa.  Ra.  tita  effunditur  Vo^s.  vet  vtia 
eultue  et  V.  marg.  1.  Ferr.  Mus.  B.  1.  fonditus  Mus.  B.  2.— 1450  ae  Caut.  et 
vnlg.  politus  Wakef.  emend.  polito  Vind.  Mus.  B.  2.  9.  O.  potitos  Ferr. 
V.  ed.  Tb.  Ra.  poUta  Voas.  vet.  et  Voss.  marg,  poHre  reliqni. — 1452  progre- 
dienteis  P.  Ald.  Voss.  vet.  progredientes  reliqni. — 145S  actas  V.  ed.  Tli.  Ra. — 
1464  eruU  oras  edd.  Tulg.— 1455  aUud  Vind.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1.  2. 3.  Gif. 
Par.  et  Voss.  L.  B.  a  m.  sec.  ex  deest  Mns.  B.  1.  videmus  Mus.  B.  l.  Voss. 
vet.  et  edd.  vulg. — 1466  Partibus  Bentl.  ex  coivj. 

NOT^ 


1449  Pramia']  Snpp.  vltae,  hoc  est, 
eommoda.  Sic  vss.  5. 868. 1150.  et  lib. 
m.  vu.  91S.et970. 

1450  D^edala  signa,  politus']  H.  e. 
acalptoram.  Daedalns,  a,  nm,  Grceca 
vox  est,  qnn  idem  sigDifieat  ac  arte 
laboratasy  artificiosns,  ingeniosns,  ut 
monni  i.  7.  et  ii.  604.  iv.  551.  et  sn* 


pra  hoc  lib.  vs.  235. 

1452  Pedeleutim  progredienteis]  Sle 
vs.  534. 

1453  Sie  unum  quidquid,  8^J]  Hi  9^ 
vss.  positi  snnt  jam  snpra  vs.  1387. 

1455  Namque  alid  exaUo^tfeJ]  Sic 
Manil.  i.  00.  *  Semper  enim  ex 
aliis  alias  [artes]  proseminat  oana.' 


T.    LUCRETII  CARI 


DE  RERUM  NATURA 


LIBER  VI. 


ARGUMENTUM. 

PaiMi  triginta  tres  tss.  htijiiflce  librl  contiDeiity  Um  ipsanMi  AtheoariiBit 
qaani  Epicari  Athenieiuisy  laodes.  Seqiiitur  ad  vi.  95.  qoalein  ab  £picnreo 
philosopho  expectesi  arguoienti  hojiifl  libri  explicatio:  et  de  meteoris  dic- 
taro  primam  occarront  tonltrasy  fiilgar,  falroen;  de  qnibas  diligenter  diapn* 
tat :  et  demnm  istos  deridet,  qni,  neglectifl  caasis  nataralibas,  ipaum  Jovem 
falmina  jacalariexistimant,  ad  V8.4S1.  HIb  inbjangitnr,  (nam  prester  farmini 
affinis)  a  V8. 422.  presteiis  brevis  explicatio.  Deinde,  a  vs.  450.  ad  vs.  533. 
multa  de  nnbibos  et  piuvia;  pauca  de  iride,  de  nive,  vento,  grandine,  prnina, 
et  gelii,  disputat.  Si  teri-ae  motns  cansas  velis  cognoscere,  a  vs.  542.  ad  vs. 
606.  habes  fase  explicatas.  A  vs.  606.  ad  vs.  638.  de  mari  Poeta  disserit : 
inde  ad  vs.  710.  de  ^tna.  Seqnentia,  ad  vs.  738.  Nilo  destinantnr.  Deinde, 
a  vs.  788.  ad  vs.  840.  de  Avernis,  aliisqiie  terrse  tractibns,  qni  sont  homini- 
bos,  eervis,  corvis,  eqnis,  et  aliis  noxii,  dispotatnr.  Deinde,a  vs.  840.  ad  vs. 
005.  de  poteis,  variisqne  adniirandis  fontibns,  agit  peijocande.  Postea 
a  vs.  005.  ad  vs.  1087.  Magnes  lapis  diligentissime  explicatur.  Postremo, 
nsque  ad  libri  6nem,  de  morbis  et  peste  qusdain  disserit ;  qnibos  snbjnngit 
elegantem  atque  nberrimam  sane  descriptioneni,  nec  minns  ernditara  et 
accuratam  tamen,  pestis  illius,  qn«  tcmpore  belli  Peloponnesiaci  Alhenas 
opere  maximo  vasfavil,  e  Tliocydidis  historia  desurotam. 


OB   RBRUM    NATURA    LIB.    VI. 


715 


PR1M.S  fragiparos  fetus  mortalibns  aegris 
Didideront  qaoodam,  praBcIaro  nomine,  Athenae ; 
Et  recreaverant  vitam,  legesqne  rogarant ; 
£  tprimn  dederont  solatia  dnlcia  vitae, 

Athenm  nobiles  elaro  nmiune  priarei  QUm  dUtrilmerunt  fructiu  /rvgipans  A#- 
mhnlme  fame  langnenHlme,  et  eokU^e  «imf  Wtom  illoniin,  ae  inlenMt  Ugu;  et 
friaree  etiun  imfeHike  emiijunnda  eokmineL  vita,  ^nmida  fngamerwd  kenrinm 


1  fnigiparQe\ou.  vet.  et  L.  B.  Vom.  mnrg./mgiferoe  edd.  Tnlg.— 8  DU  de- 
denmt  Viod.  Bodl.  Voss.  L.  B.  O.  Gaiit.  Dideiefwet  Ferr.  DedidermU  Voss.  vet. 
Dadenmt  Mus.  B.  8.  IHdmmi  V.  ed.  Th.Ra.jMv  clmro  V.  ed.  Th.  Ra.  mmiere 
Mus.  &  1.—»  crearmt  Mns.  B.  a.— 6  Congemuere  Mus.  B.  8.— T  exsHneta 

SOTJE 


1  Piima  firngivetroe  \/rngVero9^^e.] 
Quia  moltns  ac  fere  totus  est  Laore- 
tios  in  laodando  Epicnro,  sextnas 
hoBc  libmm  anspicatnr  ab  Atfaena- 
ffom  landibns;  qnam  civitatem  homi- 
nibns  colendam  ac  verendam  praedi- 
cat,  non  solom  qnod  ab  ea  homanitas, 
doctrina,  religio,  Amges,  jnra,  leges 
ortCy  atque  in  orones  terras  distri* 
bntm  pntantor,  nt  ait  ipse  Cicero 
Orat.  pro  Flacco :  sed  pnrcipne,  qnia 
nx  ea  ortns  est  Epicuras,  qui,  cnm 
vidisset  homines  affloere  rebos  conc- 
tla,  qnse  snnt  necessarisB  ad  vifam 
bene  totoque  tradncendam,  cos  ta- 
nen  animadvertens  nihilomlnns  anzi- 
am  et  qnerulam  degere  vitam,  scruta- 
tns  est  tanti  mali  originem,  reperit- 
qne  vas  ipsumy  hoc  est,  ipsam  ho- 
niinls  mentemy  tanti  vitii  esse  caosam. 
Sicnt  enim'  omnia  bona,  qnaecomqoe 
in  vas  male  olens  extrinsecns  et  foris 
comportata  et  congesta  fherint,  illius 
vitio  facile  corrnmpontor;  ita  si 
mens  hominls  malesana  fnerit,  nns- 
qoom  sibi  modnm  faoere  sciet.  Pri- 
mna  igitnr  ait  Epicnrum  porgasse 
mentet  bominnm,  qnos  sapientiam 
fdocnit:  qnorom  alTectibns  modom 
atntniC :  qnorom  ex  animis  timorem 
expnlit:  qnibns  summnm  indicavit 
boimm,  viamqoe  moostravit,  qoa  rec- 
to  et  facili  tramite  poMent  ad  illud 


pervenire:  qnlbus  vias  apernityqoa 
maiis  cnnctis  possent  ocennere:  ec 
qnos  tandem  vanis  coris  angi,  atqne 
inani  trepidare  metn  probavit.  Qose 
omnla  Locretios  noster  prseclare  me- 
morat  hls  88.  vss.  priorlbns. 

PrJHus  /mgiparoe  {/mgiferoe,  ^*'.] 
Sic  Jostinns  lib.  ii.  Cicero  pro  Flacc. 
Diodorns  Sicol.  lib.  xiii.  et  Plin.  vii. 
M.  et  alii  tradnnt  Athenienses  pri- 
mos  monstrasse  arare  et  serere  fro- 
menta  glandem  vescentibns  :  leges- 
qoe  ioveoisse,  quibus  vita  commnnis 
ex  vitSB  cultu  agresti  atque  injusto  ad 
civilem  et  «qonm  convictnm  perve- 
nit 

JEgrie']  Quasi  fame  languentibnSy 
utpote  glandem  prios  vescentibns. 
Sic  Virg.  Georg.  i. 

2  Atkenee^  Civitas  totios  GraeciK 
clarisfima  et  antiqoisflimay  oraninm 
iMDarum  artinm  inventrix,  Philoso- 
phornm,  oratorom,  et  poetarum  doc- 
tlssimorom  parens. 

8  Reerearemni  vitam]  Dnm  mnlta 
comrooda  invenemnt  ad  bene  tntoque 
vivendum. 

Rogamnt]  Rogavemnt,  h.  e.  tule- 
rnnt,  statuerant.  Rogari  enim  soie* 
bat  populns,  num  legem  ratam  vellet, 
qn»  ferebatur. 

4  Sotaita  rito]  Sic  v.21. 114. 


7J6 


T.    LUCRBTII   CARI 


Quom  genuere  yirum,  tali  cum  corde  repertum^  5 

Omnia  veridico  qai  quondam  ex  ore  profudit : 
Quoius  et  exstincti,  propter  divina  reperta» 
Divolgata  vetas  jam  ad  coelum  gloria  fertar. 

Nam^  quom  Tidit  hic,  ad  victum  qase  flagitat  usas, 
Omnia  jam  ferme  mortalibas  esse  parata,  10 

Et  pro  quo  possent  vitam  consistere  tutam ; 
Divitias  homines,  et  honore  et  laude  potenteis, 
Adflaere^  atque  bona  gnatomm  extoUere  foma ; 
Nec  minus  esse  domi  quoiquam  tamen  anxia  cordi, 
Atque  animi  ingratis  vitam  vexare  querelis ;  15 


inoenhm  eum  tali  mente  sapienti,  qtU  scilicet  cUm  effun^  euiuta  ex  ore^  qnod 
doeuU  verUatem :  et  ci^u»  mortui  laus  antufua  fn-omulgata  evthitur  etiam  mme 
tuqne  ad  eeelum  ob  divina  illins  inremttL  Namque  uH  vtr  itte  animadvertit  ea 
tmnia,  qum  utu»  postuUtt  ad  vitam,  etper  quee  homines  quirent  reddere  vUam  eeeu' 
ramf  ea  omnia,  inqnam,  ette  jamfere  eomparata^-  et  inortalet  abundare  opibue^  et 
pollere  dignitatibus  atque  gloria^  et  elarere  bona  Uude  Ubermrum  ;  »ed  nUulomimu 
tamen  quemque  habere  in  »e  mentes  eoUcita»,  et  mentem  hominum  eogi  obedira 


Vind.  V.  ed.  Bodl.  O.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  exstinctu  Mns.  B.  S.  inextineta^ 
omisso  et,  Mits.  B.  1. — 10  H.  vs.  seqnenti  postponitiir  edd.  vnlg.  a  mortaUhu» 
Voss.  marg. — 11  Deest  P.  delendnm  censet  Lamb.  pro  quo  V.  ed.  Th.  Ra« 
profiia  Vind.  Bodl.  O.  Ferr.  V.  marg.  1.  per  quam  Voss.  vet.  et  L.  B.  per  quu 
Mns.  B.  S.  pro  quam  Cant.  Voss.  marg.  per  quee  vnlg.  eon»ei»eere  Mns.  B.  9. 
—12  DivUia»  V.  ed.  Th.  Ra.  Dtctlits  ynlg.— 19  gitaiorNM  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra. 
Ald.  P.  O.  Mus.  B.  8.  3.  Cant.  natorum  vulg.  extoUere  Bodl.  O.  Cant.  V.  marg. 
1.  Ferr.  eou^oUre  V.  ed.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mus.  B.  2.  exeelUre  P.  Vind. 
Mns«  B.  1.  8.  Ald.  et  edd.  vulg. — 14  quidquam  Gryph.  quiequam  Oassend. 
cordt  Vind.  V.  ed..  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mus.  B.  2.  Cant.  Ferr. 
Th.  Ra.  eorda  valg. — 15  Atque  antmtim  i^feeti»  eogi  8ervire  quereli»  edd.  Tnlg. 
Et  vs.  qui  statim  sequitur,  vulg.  edd.  exsolat  quamvis.  in  lib.  omn.  ant.  con- 
spiciatnr.  Nobis  non  licet  ita  pro  imperio  rem  gerere ;  nec  tainen  ordinibns 
ascribi  volnimns  ne  numeronim  ratio  pertiirbaretur.  Wakef*  Cmuam  quee  P. 
Ald.  Plurima  qua  ii^festi»  eogant  Heins.  2.  Pau»a  atque  reliqoi.  »mre  Vind.  O. 

NOTiE 


5  Ftram]  Nempe  Epicnmm,  qni 
Atheniensis  fuit :  I.  i.  62.  not.  et  iti. 
sob  initium. 

Talt  cord<]  H.  e.  tali  sapientia. 

8  Dtro^a]  Divulgata.  Antiqna 
scriptnra. 

9  Htc]  Epicnnis. 

10  Paratal  Qnasi  ta  medio  posita, 
et  parabilia.  Natnra  enim  res  paratu 
difficiles  et  sumtuosas  non  desiderat, 


sed  eontenta  est  rebns  parabilibos,  et 
modtcifl. 

11  Coiistit«rr]  StablUre,  constita* 
ere,  rtfddere.  Sic  Sallust.  *  Dein 
brevi  cognitis  insidiis  constitit  ag- 
men.'  Et  A.  Oell.  v.  10.  *  Et  cum 
ad  jndices  conficiendae  consistendse- 
qnecansae  gratia  venisset.' 

14  Homt]  Apnd  se,  in  animo. 


DB  BBaUM    NATURA    LIB.   VI. 


717 


Ganssam^  qaae  mfestis  cc^it  sasvire  qaerelis, 
Intellegit  ibei ;  yitium  vas  ecficere  ipsum, 
Omniaque  illias  vitio  conrampier  intus, 
QnsB  con  laeta  roris,  et  conmoda,  quomqae  venirent : 
Partim,  qaod  fluxum  pertasamque  esse  videbat^ 
TTt  nuUa  posset  ratione  explerier  amqaam ; 
Partim^  qaod  tetro  quasi  conspurcare  sapore 
Qmnia  cemebat,  quaequomqae  receperat  intus. 

Veridicis  igitar  pargavit  pectora  dictis^ 
Et  finem  statuit  turpedinis  atqae  timoris ; 


20 


htfeHcilms  queHilnts ;  agnotit  stattm  vas  facere  boc  ipsum  mohm  in  tt«,  et  omnia 
binay  qu^gcumqne  extrineecus  comporiata  advenirent  contaminari  intrinsecne  fceiore 
iUins  vasity  ex  parte  qnia  cemebat  illod  yas  esse  perforatum  et  flnere^  ita  ut 
mUio  modo  unquam  quiret  impleri:  ex  parte  quia  videbat  illnd  vas  commacukare 
suo  foetido  odore  res  cunctaSf  quas  intrinsecus  aeceperat.  Ergo  verUoqvis  verbis 
aoif  abhdt  mentes  bominani,  et  posuii  modum  cupidinisy  et  metus  eorum ;  et  expU- 


Mos.  B.  1.  8.  S.  Cant.  Ferr.  servire  reliqni. — 16  InteUegit  Voss.  vet.  et  L.  B. 
Sas.  IntelHgit  Vind.  V.  ed.  Tii.  Ra.  Mns.  B.  2.  3.  Cant.  Inteliexit  vulg.  fas 
Vind.  V.  ed.  Mas.  B.  1.  2.  3.  Cant.  Ferr.  Tb.  Ra.— 17  Omnia  qua  Ferr.  Tb. 
Ra. — 18  foras  Voss.  vet. — 20  in  P.  ante  pro  unquam  Mns.  B.  2.— 21  retro  V. 
ed,  Th.  Ra. — 22  cemebant  Sus. — 24  torpedinie  Heins.  Voss.  vet.  cuppidinis  Sus. 
cupidims  V.  ed.  Tb.  Ra.  Vind.  O.  Mus.  B.  2.  cupedinis  P.  Mus.  B.  1.  8.  Ald. 

NOTiE 


16  Vas]  Homtnum  mentem,  quam 
vasi  comparat.  Sicut  enim  vas,  si 
•emel  roale  olenti  sapore  fuit  imbu- 
tom,  corrumpit  liqnores  quos  intus 
recipit;  it>,  qnta  primum  mortaies 
ez  rerum  ignoratione  sibi  in  animos 
iDcnasernnt  Deornm  ac  poenarnm 
post  mortem  metuni,  inde  vitam  va- 
nis  in  anxietatibus  degant>  tristes- 
q«e  curas  in  mentibus  volvant.  Quas 
coras  et  anxietates  animis  solverent, 
iaqnit  Lncretius,  si  ooverint  Deos  non 
remm  esse  aactores,mortemque  nibil 
ad  ipsos  pertinete.  Impia  sane  sen- 
tentiay  ot  saepe  monni. 

17  Conrumpier']  Poetice  pro  cor- 
mmpi. 

18  Con  Ueta  lConlata']  Collata,  com- 
portata. 

Qua,4,,€onnMda  giiofiifiie]  Tmesis, 


qnsecnmqne  commoda. 

19  Fbtxum']  Perforatum.  Quale  fin- 
gitnr  Danaidum  dolium.  Sic  iii.  9S0. 

20  Explerier']  *Poetice  pro  ezpleri. 

21  Partimp  quod  tetroy  ^c.]  Sic  Hor. 
Epist.  I.  2.  '  Sincernm  est  nisi  vas, 
qnodcnmque  infundis  acescit.' 

28  Veridicis,  ^c]  Sic  vs.  6. 

d4  Turpedinis  {cuppedinis]  Cupidi- 
nis.  Dicitur  enim  Cupido,  et  Cnpe- 
do  :  sed  metri  cansa  Cnppedo.  £pi- 
curus  autem  cnpiditates  necessitate 
et  natura  terminabat.  Qaas  vero  ne* 
que  necessariae,  neque  natorales  es- 
senty  eas  dicebat  esso  infioitas,  ac 
stnltis  convenire. 

Timprts]  Finem  timoris  fecit,  dom 
sqiltcet  Religiones  omnes  Deornmy 
ac  animaromimmortaiitatem  sustulit. 
Docuit  quippe  Deos  non  esse  timen- 


718 


T.    LUCRETII    CARI 


Exposaitque,  bonam  summam^  quo  tendimos  omne»,      35 
Quid  foret ;  atque  viam  monslravit;  tramite  parvo^ 
Qua  possemus  ad  id  recto  contendere  cursu : 
Quidve  mali  foret  in  rebus  mortalibus  passim ; 
Quod  flueret  naturali,  varieqne  votaret, 
*  Sen  casu^  seu  vi,  qood  sic  Natupa  parasset ;  30 

Et  quibus  e  portis  obcnrri  quoique  deceret  r 
Et  genus  humannm  fmstra  prerumque  probavit 
Volvere  curarum  trisCeis  in  pectore  flnctos. 
Nam,  velutei  puerei  trepidant,  atque  omnia  ccecis 
In  tenebris  metuuDt,  sic  nos  in  luce  timemus  35 

Interdum,  nihilo  quse  sunt  metuunda  magis,  quam 
Quae  pnerei  in  tenebris  pavitant,  fingontqne  ftrtora. 

cdvUj  ^nil  citef  Bummtm  froitimi,  «d  pud  nos  onme»  iniendhmti,  €t  prochxi  il^mert 
99teidkt  wam^  per  qmmn  poMeemu»  fmJMaei  reeto  gradn  od  Ubui :  ostendit  etiam 
quid  eeaet  maU.  «61911«  in  relme  eadueis^  qued  mantarei,  et  adveniret  ftr  naturaU 
venenum^  nve  caeUf  eive  ot,  eeHieet  quia  naiura  ita  etatuieeet ;  et  e  quibue  aditibua 
ctmBeniret  obsiMtere  etuque  malo.  Et  oetendii  genUm  hwninMm  eaqte  nequiequam 
venare  maetoe  eeetu»  eoHeitudinum  in  eorde,  Namque  eieui  i^fantee  metuuni  et 
timent  euncta  in  obecurie  umlnie :  ita  noe  noimimf  iiafli  t»  die  metuimua  ea,  qua  non 
eunt  magie  timenda^  quam  ea,  qua  iitfantee  metuunt  in  umbrie  obscnrit,  et  quae 


cnppeiftiiiff  Cant.  edd.  vnlit*'-"^  tramiteprono  edd.  volg.  mwo  8n:  Umitepro» 
no  HeiDs.  8. — 87  reeta  Voss.  vet.  eoncedere  Mns.  B.  8.  Orvph.  Nard.  Baa. — 
88  Jtoret  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.— 30  Quid  Mas.  B.  8.  fuent  Vind.  V.  ed.  O. 
Mns.  B.  1.8.  8.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Vos«.  marg.  fieret  Sns.  naturai  Mus. 
B.  8.  Oif.  Par.  /ortunai  Voss.  marg.  Hav.  viro  atque  venirtt  Gryph.  Delph. 
Nard.  Bas.  P.  Ald.  ftueret  permananter  vel  perumtatim  Fab.  Totam  vs.  deleri 
vnit  Creech.— 80  sifiiatiira  Voss.  vet.  et  L.  B.  att  natura  Mos.  B.  1.— Sl  C 
V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Mas.B.  1.  E  quibue  et  Bodl.~S8  At  Hnr.probaret  Mus. 
B.  8.— S3  raiitcre  Vind.  O.  Mns.  B.  8.  Volnere  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mns.  B. 
3.  Vutnerere  Cant.— 84  velut  omnia  Mos.  B.  8.-87  in  deest  Mus.  B.  8.  Afi- 

NOT£ 


dosy  qoia  non  irascuntur :  et  animas 
una  CQin  corpore  mori,  atque  omni 
sensa  carere  post  mortem.  Qqsb  im« 
pia  ftiit  sententia. 

a^  Parvo  iprono]  Proclivl,  facili. 

87  Recto  cureul  Non  per  amboges 
aat  fleaiones  viaram. 

89  Qued  ftueret  naturaH^  ^v.]  Ita 
vulgata  lectio.  Lambinos,  Quodftu- 
eret  naturw  vifVarieque  voiaret,  Pareos, 
Quod  ftueret  naturai  varieque  veniret, 
Qaidam  oodlce»  habent,  Quod  ftueret 
naturaH  varieque  veHaret, 


81  PMitf]  Vils,  adltibM. 

84  NoMy  vdeiiei  puereiy  4*.]  Hi  7. 
vst.  posltl  snnt  n.  64.  qooram  eliam 
tres  posteriores  positi  rursns  fttetiiiit 
1. 148.  Consale  aaootationes  nostras 
ntroblqne.  His  itaqae  8.  vss.  aeqq. 
aiC  homioes  Arastra  pavere,  nt  fticiant 
pueri,  qoi  varia  tpectra  nietaant: 
vermn  docet  has  animi  tenebfas  atqae 
terrorem  excuti  debere  non  solis  ra^ 
diis,  sed  nator»  remm  cognitiooey 
atque  ratione  mentls. 


DB   RBRUM   NATURA.  LIB.   VI. 


71» 


Hqhc  igitar  terEorem  aiuiiii^  tene&rasqae,  Hecesse  est 
Non  radiei  noHs,  oec  lucida  tela  diei. 
Discatiant,  sed  Naturas  spedes,  Ratioqoe :  40 

Qao  magis  inceptom  pergam  pertexere  dictis. 
Et^  quoniam  docai,  muodi  mortaKa  templa 
Esse,  et  nativo  consistwe  eorpore  CGelam  ; 
Ety  qu8Bqaomque  in  eo  fiunt^  fierique  necesse  est, 
Pleraqoe  dissolvi ;  qu»  restant,  pereipe>  porro:  45 


iauiguuuUmr  sibi  evenimrm»  Ergo  opmrtH  ut,-i|ofi  qaideia  spUndor  Mi^  aiU  ckra 
apecula  bids,  ged  eogniHe  naiuraf  et  ratio  i/im  ditaipent  Iumc  metum,  atque  hae 
eoHginee  mentie  nostne.  Qnare  eo  Ii6ciiltii0  pereequar  pertexere  veriie  ceBpium 
menm.  Et  eum  oetenderim  fomieee  coti  eeee  interituroef  et  carfum  ipsniii  con- 
eiare  natura  natali;  et  euneta^  qm  ereantur  in  eo,  et  qiiBB  oportet  erearij  maxima 
ex  parte  reeolvi;  eeterum  aeeipef  qua  eupereuntf  queuiamjam  eemel  epee  euperandt 


^^>»*i#»^^><»»i^«<^ 


unique  V.  ed.  Tb.  R«.— 38  iVtmc  Sus.— S9  radiie  V,  ed.  Th.  Ra.  Bodl.  V. 
marg.  1.— 43  E  ee  Voss.  vet.  et  L.  B.  Voss.  roarg.  et  deest  Vind.  V.  ed. 
Voet.  vet.  et  L.  B.  Voss.  marg.  Tb.  Ra.— 44  flentque  neceeee  edd.  vulg.— 45 

NOT^ 


41  Pertexerel  Sie  i.  419.  Metapho- 
ra  ducta  a  laniScio^  vel  textura.  H.  e. 
perficere,  abeolvere. 

4S  Eif  qmuiam  docio,  ife,']  His  49. 
v«a.  arfuiiieDtom  bajas  oltimi  libri 
•pte  conoecHt  cnm  iis,  qute  libro 
qoarto  bene  di&pntavit.  Docuitan- 
tem  soperiori  libro  cflelimiy  et  qnsB  in 
emlo  SQBt,  nativo  ortni,  atqne  mor« 
tali  iateritnl  esse  obnozia;  sperat 
modo  ut  pari  fvlicitate  nobis  explica- 
tnms  sit  naturam  ceterarum  rerumy 
qoaK  finnt  in  ccelo,  sed  prsecipue  me- 
teororum  acpbflenomenomm,qu»  no« 
bis  et  admirationem  soi  pariunt  et  ti- 
flMirem  iacntiiTnt*  Qnod  utrumque 
potat  fieri  Doimiti  ex  caufarum  igno- 
ratiooe,  et  ex  vano  roentit  errore, 
q«o  omiee  refemt  in  Deos  id  omne, 
cigw  cansam  mimn  perapectam  ba» 
bost.  Hino  nata  est^  inquit^  snper- 
ttitio  in  terris.  Hiae  timor  ac  cul- 
tos  Deomro,  qnoram  tamen  otinm  ac 
ttaoqiilllltaa  tBBtinir  abest  nt  vanis 
mortalinro  opiniooibat  tarbotor,aat 
rebns  moveatnry  nt  etiam  mortales 


ipsise  solos  perturbcnt,  et  ineptos 
reddant  ad  Deoriim  cultum  et  vene- 
rationem.  Scliicet,  nt  ait  Stat.  Theb. 
S^  ^Primnt  in  orbe  Deos  fccit  ti« 
mor.'  Itaqne  hnnc  timorem  ezcutiat 
reram  notitia  necesse  est :  sed  in- 
primis  fntura  de  meteorit  tpeculatio; 
ita  nt,  deposita  omni  formidine,  taeri 
valeant  bominet  iraconda  Jovit  fiil- 
mina :  addit  autem  ad  hanc  de  mete- 
oris  disputationem  jncundissimas 
quffifltiones  de  ^tniB  montis  ignibuty 
de  Nili  incremeoti  et  decrementi  can- 
sit,  de  Avernomm  ratione,  de  variit 
fontinm,  et  puteormn  naturisyde  mag- 
notit  virtnte;  deqae  pettHeatlee  ori- 
gine  ;qnibut  accedit  Atbeniensit  iiliut 
pettilentlae  deteriptio,qme  ex  Thncy» 
dlde  ptKnead  verbnra  exprimitiir.  Hoe 
ett  totiut  hnjutee  libri  argomentara 
omne,  de  qno  dltpntatomt  ett  Poeta. 

Mundi  templa]  Cflelam :  ir.  lOST.  ▼. 
491. 14B6.  &c. 

46  Quee  resfoal]  Nempe  meteora; 
fahaina ;  nnbet,  imbret,  nivet,  gran- 
dinet,  dtc. 


720 


T.  LUCRBTII  CARI 


Quandoqaidem  semel  insignem  consc^dere  curram 
Ventorum  excierat  pacator,  et  omnia  rarsnm^ 
QusB  fnrerent^  sant  placato  convorsa  favore. 

Caetera,  quae  fieri  in  terris  coeloque  tuentar 
Mortales,  pavidis  quom  pendent  roentibas,  ssepe, 
£t  faciant  animos  bumileis  formidine  t>ivom, 
Depressosque  premunt  ad  terram ;  propterea  quod 
Ignorantia  caussarum  conferre  Deorum 
Cogit  ad  inperium  res,  et  concedere  regnum  ; 
Quorum  operum  caussas  nulla  ratione  videre 
Possnnt,  ac  fieri  divino  numine  rentur. 


50 


55 


Iwrttria  e$l  nos  aseendere  nohUem  currum. ;  et  qiioniam  ea,  qum  jam  oecurrenmi 
eontraf  nuUata  9unt  in  favorem  propitium.  Reliqua^  qua  homines  vident  ereari 
in  terris,  et  in  cato,  quia  ipsi  pkrumque  hareut  animis  timidis^  reddunt  nsenies 
eornm  summissas  prae  melu  Deorum^  et  deprimunt  easatfjectasadierram;  eo  quml 
ignoratio  causarum  rerum  illarum  faeit  referre  res  tpsas  adjussa  Deorum^  et  <ri« 
buere  Dus  dominationem  rerum,    Quarum  rerum  nuUo  modo  queunt  cemere  eamsoM, 


f^0^ 


Esse  eadissold  edd.  Talff. — 47  Veniorum  omn.  vet.  lib.  Vincendi  edd.  vnlfc.  ex- 
hortantur  spes  P.  Ald.  Oryph.  Nard.  Heins.  2.  Votorum  Oryph.  Nard.  Heins. 
2.  Exultant  votorum  spes  P.  in  not.  exirtant  plaeentur  Vind.  Bodl.  Vom.  vet. 
et  L.  B.  Cant.  exucant  plaeentur  V.  ed.  Th.  Ra.  exutant  placentur  Ferr.  exfuT' 
tant  plaeentur  Mos.  B.  1.  spes  hortaia  est  vnlg.  circant  placentur  Sns.  exhMiat 
pellacia  Voss.  marg.  atque  pro  et  P.  Ald.  et  deest  ceteris.  omnia  rursum  Voas. 
marg.  Sus.  Bodl.  Voss.  vet.  atque  oboia  rursum  Gryph.  Nard.  Hein.H.  2.  omnia 
rurum  Voss.  L.  B.  obvia  cursu  edd.  vulg. — 48  furerent  Wakef.  ez  conj.  fuerint 
P.  V.  ed.  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mns.  B.  1.2. 8.  Cant.  Ferr.Th.  Ra.  Ald. 
fuerant  Vind.  et  edd.  vulg.  sunt  edd.  vulg.  sint  Gryph.  Nard.  Baa.  Si«s.  P.  Voss. 
vet. et  L.  B.Ferr.  V.ed.Th.  Ra.  Ald. placiioV. ed.  Th.  Hu,furore edd.  vulg.— 60 
tamen  pro quomW,  ed.  Th.  Ra.  montibus  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mus.  B.  1. motilms  V. 
marg.  1.  Mns.  B.  2.  3.  Ferr.—Sl  Efficiunt  P.  tn  not.  et  edd.  viilg. — 52  Depres- 
soqueCtLnt, — 53  confiteare  Cant. — 64  regni  Mus.  B.  2.  regnum  et  edd.  vnlg. — 
56  hasfitri  P.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  hafcjieri  edd.  vuig.--69  possunt  V. 

NOTiE 


Pomo]  Porrotonas,  tandem,  cete- 
niro. 

46  Conscendiere  ctoTKm,  ^.]  Alle- 
goria  est  ducta  a  certaminibus  Cir- 
censibns.  Sic  Manil.  ii.  58.  '  soio- 
que  volamns  In  cminm  curru/  &c, 

47  Ventorumj  tfc.  [Vincendi  exhor- 
tata  est  spes^  Ita  Lambin.  At  Parens, 
veniorum  exhortantur  spes,  Vulgares 
editiones»  Votorum  exhortatur  spes, 

48  Convorsa  fawfre^  Mutatainpro- 


pitinm  favorem.  H.  e.  qnsR  mihi  ob- 
stabanty  facta  snnt  propitia  et  secnn- 
da,  dum  ea  feltciterexplicni. 

50  Mentibus  [MentUne]  Pro  Men- 
tibnSy  litera  s  demta,  metri  caasa. 

51  Et  faeiunt  animos  humiteisj  tjfe.] 
H.  e.  ad  terram  abjicinnt  mentes  bn* 
manasy  &c. 

56  Quorum  operumf  tfc,]  Hi  2.  vss. 
iierantnr  infra  vs.  89« 


DB  RBftUIH  KATURA   LIB.  VI.  721 

Nam,  bene  qnei  didicere  Deos  secimiin  agere  SBYom, 

Si  tam^  interea  mirantar,  qoa  ratioiie 

Qoaeqae  geri  possint»  preesertim  rebas  ia  illis^ 

Qaas  sapera  caput  aotheriis  ceniiiatar  in  orisi  60 

Barsas  in  antiqaas  referontar  religiones, 

Et  dominos  acreis  adsciscunt,  omnia  posse 

Qaos  miseris  credant ;  ignarei,  qaid  queat  esse^ 

Qaid  neqaeat ;  finita  potestas  deniqae  quoiqne 

Qaa  nam  sit  ratione,  atque  alte  terminas  ha&rens :  65 

Quo  magis  errantes  cseca  ratione  ferantar. 

Qase  nisi  respais  ex  animo^  longeqne  remittis 
Diis  indigna  pntare»  alienaqae  pacis  eomm ; 
Delibata  Deam  per  te  tibi  numina  sancta 

H  craAmf  «m  ertari  4Mui  polaifia.  Etemm  il,  ^mi  rwte  novenaU  Die$  degere 
tnmqwiiiam  «il«n,  ei  tmmen  imierim  aimirMtur,  qao  modo  qtueque  res^/feri  quemtf 
frmeifue  tn  0$  rebvey  qum  videniur  in  regioMne  eeHeetUms  nupra  caput  nostriiniy 
redaeuutwr  iterum  tn  prietuuu  euperetHieiue  Tanat,  et  impeuuMt  eibi  magittree 
MveriM,  ptee  mieeri  putaui  posee  euneta ;  neeeientee  quid  pcletH  exiUeref  quid  nen 
peeeit,  tandem  quo  wmdo  Umitata  poteniia  eit  data,  et  meta  /unditue  hareat  euique 
rei.  Quapropter  eo  magie  decepti  abeunt  in  faUaeem  rationenu  Quae  ree  niei 
r^ieie  ex  mente  tua,  proeulque  repeOiejudieando  illas  indtgnaa  IHie^  et  conirariae 
iruaquiUUati  iUoramy  eaera  potentia  Deorum  erU  empe  tUd  diminuta  per  te;  nem 


^^y^^s»»»»*^^^»^ 


narc.  1.  Ferr.— 60  eupra  V.  ed.  O.  Mus.  B.  1. 3.  S.  Cant.  Th.  Ra.  eupera  F. 
Vind.  Ferr.  Ald.  et  edd.  vttig.  euper  ad  Voss.  yet  et  L.  B.  sed  a  sec  man.^ 
0S  tfsmtno  eaerie  Mns.  B.  1.  dtoos  acrit  Mos.  B.  S.  addtscimf  V.  ed.  Th.  Ra.  od- 
jtfftmf  Mus.  B.  1.— 63  ndeerie  Vind.  V.  ed.  Voss.  vet.  Ferr.  Th.  Ra.  misert 
▼nlg.  tfigtMri  Cant.— 64  nequeant  Ferr.— 65  i^mitmiis  V.  ed.  Th.  Ra.  utque  a,  f . 
karent  Oif.  Par.  Juereat  Cout. — 66  eteca  ratione  P.  V.  ed.  Bodl.  Voss.  vet.  et 
Ij.  B.  O.  Cant.  Oif.  Par.  Oryph.  marg.  Delph.  Heins.  1.  V.  marg.  1.  Ferr.  Th. 
Rs.  Ald.  teia  ratione  Oryph.  Nard.  Heins.  a.  teta  a  ratione  Bentl.  tota  regiene 
▼olf •  Hnnc  rs.  parenthesi  incladtt  Sns.— ^T  que  deest  Mos.  B.  1.  remUii  Vind. 
Mns.  B.  2.  S.— 68  putando  edd.  vulg.— 69  DeUberata  Voss.  L.  B.  DelU)ata  vet. 
lib.  DeUbrata  edd.  vulg.  Detrofa  Creech.  parte  V.  ed.  Th.  Ra.  V.  marg.  l.  8. 

NOTiE 

67  JVam,  bene  queiy  ^rc.]   Hi  9.  vss.        67  BemUiie}  H.  e.  longe  abs  te  re- 
Mqq.  pesiti  sont  t.  8S.  Consule  ibid.    jicis  ac  repeliis. 
•niiotatlones  noatras.  68  AHenaque  pacUi]    Sic  iir.  832» 

66  Atfue'}  Ita  i.  78.  Pareus  tameny     '  aliena  salutis.'  H.  e.  centraria. 

69  DeHbata'}  Diminota,  vlolata»  de- 


66  Ratione']  Ita  omnes  legnnt.  trita.  Lambinus  ubiqne  legit  deit- 
Lambinni  potat  legendnm  esse  re-  brataf  in  eadem  significatione.  Est 
giene»  Sic  enim  loqoimuri  ^  errare  to-  enim,  inqoit,  delibrare,  qoasi  cor« 
to  cmlo,'  'tota  via.'  ticem  detrahere. 

DOpk,  et  Var,  Clae,  hueret.  2  Z 


722 


T.  LUCaBTII  CARt 


Ssepe  oberant :  non,  qno  violari  snmma  Denm  vis 
Possit,  ut  ex  ira  poenas  peteie  inbibat  acreis ; 
Sed,  quia  tute  tibi,  placida  cum  pace  quietus^ 
Constitjues  magnos  iramm  Tolyere  fluctns ; 
Nec  delubra  Deum  placido  cnm  pectore  adibis: 
Nec^  de  corpore  quao  sancto  simnlacra  fnemnt, 
In  menteis  hominum  divinae  nnntia  forrade^ 
Subscipere  hsec  animi  tranquilla  pace  valebis. 
Inde  videre  licet,  qualis  jam  vita  sequatnr ; 
Quam  quidem  ut  a  nobis  ratio  verissima  longe 
Rejiciat^  quamquam  sunt  a  me  multa  profecta, 
Multa  tamen  restant,  et  sunt  ornanda  politis 


70 


75 


80 


quod  mprema  potentia  Deorum  queai  violariy  Ua  vf  eoncipiat  ex  ira  emmere  peeme 
atrocee:  sed  quod  ipae  apud  te  etatuee  eoB^  qui  tranquUU  sunt  in  pace,  vereare  ia 
anirao  ingente»  aelus  irarum :  et  quod  ideo  non  visee  templa  Deomm  euM  eeeig 
iranquiUoy  neque  poteria  jam  eum  plaeida  tranquillitate  meniis  reeipere  ea»  tinc- 
^es,  qu<B  referentes  divinean  pulckritudinem  veniunt  de  saero  corpore  m  emimm 
hominum»  Hinc  potest  eemij  ct^modi  jam  vita  subeat»  Quam  qeddem  vitam 
mt  eertissima  ratio  procul  a  noiris  repeUaty  quamvis  plures  res  sintjam  aUata  a  me^ 
tamen  plures  adhuc  supereimtf  et  ee  sunt  adornandes  eaniuiit6iit  elaberajtis^et 


— ^TO  eberunt  Wakef.  oderunt  vet.  exempl.  aderunt  P.  et  edd.  vulg.  qmd  vio» 
lari  P.  et  edd.  valg. — 71  ire  omisso  ex  Vind.  ex  inde  V.  marg.  1.  exire  V.  ed. 
O.  Mu8.  B.  1.  2.  9.  Caut.  Ferr.  Th.  Ra.  inibat  ViDd.  inhibat  Mus.  B.  1.  2.  S. 
Ferr.  Th.  Ra. — 72  quietos edd.  vulg.— 73  vulnere  Mus.  B.  \,fietns  ViDd.  V.  ed. 
Voss.  vet.  et  L.  B.  Mns.  B.  1.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald. — 75  /tterKiil  Vosa. 
vet.  et  L.  B.  ferunt  V.  ed.  Th.  Ra./min/vr  P.  et  edd.  vulg,— 76  erunHve  pro 
nuntia  V.  ed.  Th.  Ra.— 80  RetdaJt  Mus.  B.  3.  sunt  deest  V.  ed.Th.  Ra.  profaU 
Vind.  et  edd.  vulg.— 81  omala  Sus.  tomanda  P.  in  not.— 82  euperum  eaiUque  O. 

NOT^ 


70  Qno  [quod]  Alii  quo.    Alii  iil. 

71  InUhQi']  In  animo  habeat,  con- 
clptat,  vehementer  cnpiat.  Sic  lo- 
ciitns  est  iii.  1010.  *  Qui  petere  a 
popnlo  fasees,  ssevasqne  secnres  Im- 
bibit.'  Sic  Plautus  Mil.  <  Atque  ab 
illo  imbibit  abire.'  Anratns  autem  le- 
glt  imbitetf  h.  e.  incipiat ;  minus  ele- 
ganter. 

72  Quietus  [quMlos'\  Nempe  Deos, 
qnos  otiosos  fecit  Epicnrus. 

73  Irarum  volvere  fluetus']  Irasci. 
Sic  vs.  33. 

76  Divina  mmtia  fomuB]  H.  e.  re- 
fricantia  memoiiam  divinae  forma: 


vel  ref)srentia  divinam  formam.  Sic 
llb.  IV.  1026.  *  Conveninnt  simulajera 
foris  e  corpore  qooque,  Nnntia  pne- 
clari  vultus  pnlchrique  coloris.* 

77  Subscipere  haCf  ^c.]  H.  e.  Bon 
poteris  Deomm  simulacra  et  Imagi- 
nes,  qnse  proficiscuntar  et  flannt  cz 
eomm  quasi  corporibna,  anima  qni«" 
to  concipere,  seu  in  BBinan  traa* 
quiUum  recipere :  id  e8t,meitte  qiiie- 
ta  et  tranquilla  complecti.  Non  por 
teris  animo  quieto  de  Diis  cogitave; 
sedy  quoties  ii  tibi  venient  in  men* 
tem,  tristibus  cnris  solicitua  eris,  tiiT« 
baberis,  trepidabis. 


DB  RBRUM  NATURA   LIB.  YI. 


723 


Versibus ;  et  ratio  Sapenun^  ccellque^  tenenda ; 
Sunt  tempestates»  et  fulmina  clara  canenda ; 
Quid  faciant,  et  qua  de  caussa  quomque  ferantur ; 
Ne  trepides,  coeli  divisis  partibus  amens» 
Unde  Tolans  ignis  pervenerit,  aut  in  utram  se 
Vorterit  hinc  partim;  quo  pacto  per  loca  ssepta 
Insinuarit^  et  hinc  dominatus  ut  extulerit  se. 
Quorum  operum  caussas  nulla  ratione  videre 
Possunt,  ac  fieri  divino  numine  rentur. 


85 


90 


ittfto  eaU  ae  rerum  mpertamm  eet  cogmoteenda,  Igitnr  e^adanda  «nnf  tempeeiaUe 
et  /uimmm  conMcanHa,  giiuf  efficiantj  et  a  qua  eauea  miitantur,  Noli  pavUare 
qoasi  iiMoiiM  dietrilmtie  partihue  eeelif  ut  videas  ex  quibuenam  partibos  iguie 
uoUtame  veneritf  vel  uitram  in  partem  inde  contulerii  «f ,  quomodo  penetraoerit  per 
loea  elaueay  et  inde  quomodo  pietor  exierii,  Qaorum  effeetuum  eaueae  nullo  modo 
mortaUe  queuut  eemere^  et  putant  fteri  divina  potentia,    O  tu  CaUiope,  Muea 


Cant.Oif.  Par.  Delpb.  Heins.  2.  Lamb.  Voss.  marg.  superumcaiieque  Vosff.  vet. 
et  Ij.B.  coeU  epecieeque  P.  V.  ed.  Ferr.  Tb.  Ra.  Ald.  Bip.  Hav.  cceU  terraque 
Mus.  B.  1.  cilisqua  omissis  reiiqnis  Mus.  B.  2.  cceU  eit  quaque  Mns.  B.  3. 
^83  Jlumina  Voss.  vet.  et  L.  B.  Cant.  eauenda  Mus.  B.  1.^84  9110111911«  vel 
eunque  P.  V.  ed.  Bodl.  O.  Mns.  B.  1.  3.  Caut.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Oif.  Pan 
Orypb.  Nard.  Lamb.  Bas.  V.  marg.  1.  quaque  vnlg.  quaque  Mus.  B.  2. — 85 
trefidas  Vind.  O.  Mus.  B.  2.  3.  Cant.  trepidane  Mus.  B.  l.parihue  V.  ed.Th. 
Ra. — 86  vitam  proufrant  V.  marg. — 87  partim  Voss.  yet.  O.  Mus.  B.  3.  par^ 
tem  valg.—88  Ineinuari  Ferr.— 89  cauea  V.  ed,  Tb.  Ra.— 00  luec  fteri  V. 

NOT^ 


89  RaHo  Superum,  ^e.]  Sic  1. 128. 
AlluBiratiocceUepeciesquetenenda.  Per 
▼ocem  antem '  Supemm/  intellige  me- 
teorom,  de  quibns  hoc  libro  potissi- 
aram  dispntator. 

84  Qua  de  eauea  91101119««]  TmesiSy 
qoacnmque. 

85  CeeU  dUneit  partilme']  Hoc  perti- 
aet  ad  Harnspicum  et  Hetratcornm 
diacipiinam,  de  qna  sic  TuUins  de 
DiTia.  II. '  Ccelnm  in  sexdecim  partes 
diviseront  Hetrusci,  Faciie  id  qai* 
dem  faity  qnatnor,  quas  nos  habemusi 
dnplicare;  post  idem  iternm  facere, 
Qt  ex  eo  cUcerenty  fulmen  qna  ex 
parte  venisset.' 

86  Vokme  ignvi]  Fulmen,  aot  saltem 
Inlf  nr  sen  fnlgetrnm,  quod  per  ner 
snbesqne  volitat.  Hi  porro  2.  vss.  re- 


petnntur  iniVa  vs.  382. 

Jn  «fraiii...parf im]  Bextramne  sci- 
licet,  an  sinistram.  Sunt  autem  dex- 
tr»  partes  octo  ab  occasu,  totidem 
ab  ortu,  qnas  diviserunt  sic  Hetrnsci 
et  Harnspices. 

88  Jneinuarit]  Absolate,  pro  insi* 
nnarit  se.  Sic  alibi  passim ;  hoc  est| 
snbierit,  intraverit,  penetraverit. 

Dominaiue]  Victor,  superans. 

ExtuUrit  $e]  H.  e.  vel  exierit,  nem« 
pe  hinc,  h.  e.  e  locis  septis,  per  qum 
se  insinnarit :  vel  exaltaverit  se,  om* 
nia  consumens  et  cremans.  Sic  vs. 
384. 

80  Qiforwii  op^mm,  Sfc,]  His  4.  vss* 
invocat  Calliopen  sibi  in  anxilioni 
quippe  qnsB  Mosarnm  prsBStantissima 
lit,  et  carminis  beroici  inveotrix. 


^24 


T.  LUCRETIl  CARI 


Tu  mihi,  snprenifle  pnBScripta  ad  candida  caliis 
Currenti,  spatium  pmmonstra,  caUida  Musa^ 
Calliope  I  requies  hominum,  Divomque  Toluptas : 
Te  duce>  ut  insigni  capiam  cum  laude  coronam. 

Principio^  tonitru  quatiuntur  caDtuIa  coeli> 


95 


wolerif  irtmquiUUaM  A^mmioii,  et  deUcUt  Deonan^  oetende  viam  mihi  jfrapemH  ad 
finem  certmm  cureue  mei  ^uperioria ;  ut  te  monHrtmie  ftereipium  coreUam  eum 
ituiifta  gloriat    Primum  ecmtUum  calum  concutitur  tMit^ii,  ideo  quod  nmibUa 


^^■^^^  ^^^■^^  ^^ 


marg.  l.  kae  fieri  V.  marg.  8.^91  eummim  Mn%.  B.  S.  prmoeribito  Voss.  L.  B. 
frteecribita  Voss.  vet.  9110  ecripta  V.  marg.  l.  ae  Voss.  vet.  O.  Mas.  B.  1.  S.  a. 
Cant.  Oryph.  Nard.  Bas.  Ferr. et  P.  V.  ed.  Bodl.  Th.  Ra.  Ald.  eeUi»  Bodl.  ta^ 


NOT^ 


91  Pneecripta  ad  candida  caiUs  [cal- 
eie]  Ita  Pareos,  bene.  Hoc  est,  ad  fi- 
nem  certnm  curricoli.  Lambinnsprtf- 
eeripta  et  candida^  ntrnmqoe  nentro  ge- 
nere.  Itaqne  dicitnr  *  prstcripta  et 
candida  calcis/  pro  prtescriptam  et 
candidam  calcem. 

95  PrMcipto,  tonitrUf  4*«.]  Cnm  de 
meteoris  dispntatnms  sit  Poeta  me- 
lito  ezorditnr  a  tonitm,  cnjns  varios 
modos  variasqne  differentias  rite  dis- 
tingnit  et  ezplicat  his  64.  vss.  seqq. 
Primnm  autem  modomy  qno  fieri  pn- 
tat  illnd,  explicat  his  20.  vss.  priori- 
bns.  Vnlt  ergo  i.  tonitru  fieri  ex 
nabiam  concnrsn,  ventis  contra  png- 
nantibus.  Hanc  antem  iliisionem  af* 
frictionemqne  nnbinm,  qua  tonitra 
fieri  pntat  Lneretius,  probaveront 
apud  Diog.  Laertinm  Epicuras  et  A- 
naxagoras ;  probaverant  et  Stoici  a- 
pud  Stobftum ;  nec  denegavit  Seneca 
cap.  80.  *Qnid  enim,'  inquit,  'non 
qnemadmodnm  illise  manus  inter  se 
p)ansnm  edant,  sic  iliisarnm  Inter  se 
nnbium  sonus  potest  esse  magnns^ 
qnia  magna  concnrrant?'  Quod  autem 
addit  Epicnras,  nnbes  collisas  sio  so- 
nare,  nbi  allqaam  congelationem  In- 
daeiint,  id  videtnr  ita  intelUgendnm) 
nt  nnbea  collidendn  conradendaeve 


debeant  in  glaciem  indurescere ;  ex 
cnjus  glaciei  disraptione  existimat 
Lncretius  fieri  tnm  fragmina  illa,  qnrn 
grandinem  vocamus,  com  fragoreniy 
qui  tonitra  dieitnr.  Ita  enlm  Jam  in- 
fra  vs.  156.  et  seqq.  Veram  jam  ait 
sic  explicari  posse  sonitnm  illvm  cre- 
ari  ex  nnbinm  collisione,  nt  nnbet 
non  quidem  indnrescanty  sed  obrigea- 
cant  tantom,  et  firmitatem  qoandam 
indnerint  minorem  quidem,  qnam  la- 
pides ;  majorem  vero,  qnam  nebul» 
ant  fumns.  Qno  fit  ot  ionitum  dent 
telarum  intentaram  adinstar,  si  qnan- 
do  vento  he  agitentar;  crepitnm  ve- 
ro,  sl  scindantnr ;  vel  chartarain,  anl 
vestinm  adinstar  appensaram,  et  ven* 
to  agitataram.  Addi  potest  illnd, 
qnod  Seneca  respondit  objicienti  *  Nn> 
bes  implngi  montibus,  nec  sonnm  fi- 
eri:'  nimiram,inquit,  *  Non  quomodo- 
cnmqne  nnbes  illis»  snnt,'  sonant ; 
•ed  si  apte  snnt  composit»  ad  Bonnm 
edendnm.  Aversae  inter  ae  manas 
colUse  non  plandnnt,  sed  pahna  cum 
palma  collata  plansum  fadt,*  d(c. 

CtffiiMi  Mrii]  Ccsrnlenm  coelnm,  lic- 
nt '  clausa  domoram,'  pro  clanam  do* 
mns,  vel '  strata  via»,'  pro  strata  vla, 
dcc.    Hellenismns  est. 


DB   RBEUM   KATURA    LIB.  VI. 


725 


Propterea,  quia  concurrunt,  sublime  Tolantes, 

JStherise  nubes,  contra  pugnantibus  ventis. 

Nec  fit  enim  sonitus  coeli  de  parte  serena ; 

Verum,  ubiquomque  magis  denso  sunt  agmine  nubes, 

Tam  magis  hinc  magno  fremitus  fit  murmure  saspe.        100 

Prseterea,  neque  tam  condenso  corpore  nubes 
Esse  queunty  quam  snnt  lapides,  ac  tigna ;  neque  autem 
Tam  tenues,  quam  sunt  nebulce,  fumeique,  volantes. 
Nam  cadere  aut  bruto  deberent  pondere  pressse^ 


ama  wliianila  per  aUum  concmnant  advergiu  se  tpsa  per  ventas  eontrarios,  Nam- 
qne  niMrmiur  non  reddUur  de  regitme  anda  ccbH:  sedf  in  quacumque  parte  coeli  nu- 
bifa  $uni  cum  duetu  magie  denaatOf  eo  magis  ex  ea  parte  pkrumque  eonitus  red* 
diiur  com  ingenti  fremitu.  Deinde  nuhUa  nequeuat  eonstare  eorpore  tam  denoOf 
quam  eaxa^  aut  iigna  conatant  ;  neque  contra  iam  exilia  eunt,  quam  caHgineOj  et 
vapores  votitantes.    Etenim  oporteret  ui  vet  decidereni  propulsa  iciUcet  praeipiti 


^<»»^*»<»#»»»#»*«»^ 


lis  Mns.  B.2.  caleis  edd.  volg.->94  tiutfiiem  edd.  volg.— 06  eueurruni  V.  ed.  Th. 
Ra.— 100  hie  Heins.  9.  Mos.  B.  8 — 101  tamen  V.  ed.  Th.  Ra.  nubes  P.  O.  Ald. 
et  edd. volg. ni  ire Vind.in  aere  Vosa. marg.  ndre  V.  ed.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Moa. 
B.  9. 3.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  iiitr«  Mos.  B.  1.  mixitB  V.  marg.  1  .Jlmug  Wakef.  in 
not.— 102  popid£s  Vind.  pepides  O.  Mos.  B.  1. 2.  S.  Cant.  ac  ligna  F.  V.  ed.  1%.  Ra. 
Ald.  Oryph.  marg.  oc  tiagiia  Ferr.  ae  rurnaMo8.B.  1.  ogntgiia  Mos.  B.  2. — 104 
Nameadereabnpio  P.  Mos*  B.  2.  prcm  P.  Ald.  Oryph.  marg.  Bas.  marg.-— 

SOTJE 


96  SubUme^  Adverbianter.  Sic  ii. 
806.  et  iT.  189.  H.  e.  per  altom  aera, 

07  Pugnaniibus  [pugnaniibiifl  Pog- 
nantiboa ;  metri  caosa. 

96  Cedi  de  parte  Mreiia]  Non  enim 
tonnt  ab  ea  partc  cceli,  qim  serena 
ett.  Sic  inlra  va.  246.  Horatios  ao- 
tem  Od.  I.  S4.  scrlbit  ex  volgi  opi« 
nlone  nonnonqoam  tonare  Jovem  de 
tereno  cielo :  *  Namqoe  Diespiter  Igni 
eomaco  nnbila  dividens  Plemmqoey 
per  pomm  tonantes  Egit  eqoos,  vo- 
locremqoe  corrom.'  Qoas  folmina 
aereno  ccelo  facta  portendnnt  homl* 
nibos  tristia. 

09  Oenso  agmine]  Denso  acto  et 
docto  nobinm.  Sic  v.  272.  agmen 
■sorpatnr  pro  docto  et  acto,  obi  de 
flominibiu  nit,  qood  lenl  agmine  flo- 
eot. 


101  Prestereay  mque,  4*^.]  His  6.  vss. 
docet  qoa  ratione  explicari  possit, 
qood  nobes  collise  sonitum  edere 
queant;  nempe,  qnod  medinm  cor- 
poris,  seu  natur«,genus  indoerint  in* 
ter  lapides  et  foroum :  si  enlm  spque 
soiidse  forent  ac  lapides,  repente  ca- 
derent  e  soblimi  aere :  sln  antem  «- 
que  tenues  forent  ac  fnmns,  constare 
non  possent,  sed  statlm  evanescert^nt^ 
neque  cohibere  possent  grandinem  et 
nives. 

104  Aut  bruio  {abrupio']  PrseruptOy 
praelpiti.  Abrupta  enim  dicnntnr  ea, 
quBB  com  impetu  delabootory  quales 
sontmonteset  rupes.  Sic  locotus  est 
1. 215.  *  Nonc  hinc,  nonc  illinc  abrnp- 
ti  nubibus  ignes/  Sic  Virg.  /En.  iii. 
et  alii. 


726  T.   LUGRBTII   OARl 

Ut  lapides ;  aat,  ut  {iimas^  coastare  nequireat,  105 

Nec  cohibere  niveis  gelidas^  et  grandinis  imbreis. 

Daot  etiam  sooitum  patuli  super  aequora  mundi, 
Carbasus  ut  quoadam^  magnis  intenta  theatris^ 
Dat  crepitum,  malos  inter  jactata,  trabesque. 
Interdum^  perscissa  furit  petulantibus  auris,  110 

Et  fragileis  sonitus  chartarum  conmeditatur ; 
Id  quoque  enim  genus  in  tonitru  cognoscere  possis : 

aui  gravitate  nehUi  ioxa  cadant :  vel  non  poueni  contUtere^  vfbcft  fwMiu  dod 
consistit ;  neque  adeo  possent  eoniinere  in  seipsia  niveefrigidas  et  imbreefran' 
dinie,  Nabes  eduni  quogne  oonitum  ouper  campos  mundi  diffun,  veluti  plerumque 
velum  extentum  tupra  magna  theatra  edil  eonitum,  ei  agitetur  intermaloeet  trabee: 
eeepe  etiam  illnd  perjractum  ventie  furentibue  feriur^  et  imitatur  Uvee  crepiiuM 
ckariarum.    Licet  enim  ut  queae  animadvertere  i^i(;itt modi  sonitom  in  ionitru  vel 


<»>»^S»>»^»^l^^l»^>» 


105  haud  P.  in  Dot.  neque  irent  \,  Diarg.  1.— 106  gelidos  V.  ed.  Bodl.  Tb.  Ra. 
aut  O.— 108  trackeliB  P.  in  not.— 109  maloe  Voss.  vet.  et  L.  B.  Miis.  B.  2.  P. 
io  not.  wMToe  Oassend.  Orypli.  roarg.  Bas.  roarg.  P.  V.  marg.  1.  Ferr.  Ald. 
matoe  Vind.  V.  ed.  Tb.  Ra.  fiodl.  Mus.  fi.  1.  Cant  in  altoe  O.  magnoe  Mas.  B. 
9.  agitata  Mas.  B.  2. — 110  petviantibue  Vind.  petiantibue  Mas.  B.  1.  petvatdHbua 
Mns.  B.  2.  petimantiJbu»  Mas.  B.  2.  in  marg.  perviantibue  Siis.  Eurie  pro  amne 
edd.  ▼ulg.— 111  mnntue  deest  V.  ed.  Ferr.  Tb.  Ra.  Vind.  Mos.  B.  1.  2.-112 
HttDC  Ts.  parcDtbesi  iDcludit  Lamb.  Idqaa  V.  ed.  Th.  Ra.— 112  cAortoffne  P. 

NOT^ 

106  Grandinie  imbreie\  GraDdiDem,  ib  theatris  taDtum  nmbram  fecere, 
qun  cadit  ia  modum  imbris.  qood  primus  omnium  invenit  Q.  Ca- 

107  Dant  ctiam  soaihMi,  ^.]  His  tnlas,camCapitoIiomdedicaret.  Car* 
8.  Tss.  comparationem  institnit,  qaa  basina  deinde  vela  primns  in  theatro 
expticari  queat  sonitas,  qai  creatar  ex  daxisse  fertur  LeDtulos  Spintfaer,  A- 
nabiam  coiiisioae,  veDtin  coDtra  pag-  pollioaribas  ludis.'  Sant  qui  legfo- 
nantibns.  Sic  enim  ▼.  g.  telse  seo  ve«  dum  putant  dod  theatriey  sed  iraeke' 
la  theatrts  intenta,  si  ventis  agiten-  lie.  Est  autem  trachelom  mecKa  pars 
tar,  sonituni  edunt ;  aut  crepitnm,  st  mali  navis.  Scilicet  qaia  sabdit  Poeta, 
scind&ntar.  Sic  chartse  vel  vestes  '  malos  inter jactata,  trabesqae.'  Ve> 
appensap,  si  ventis  versentor,  soDitum  rom  per  malos  et  trabes  significat  ea 
reddant.  tigna,  quibus  appendontnr  vela :  Gal* 

Peduli  euper  aquera  fiiimdt]   H.  e.  lice  tringlee,  chevrone,  perchee. 

soper  campos  sea  planitiero  mnndi.  109  Mahe]  Lamb.  muroe, 

Sic  V.  277.  vocat  aera  <  magnom  mare  1 10  Aurie  [eurie^  Ventis.  Eami enim 

aeris.'  ventas  est  ab  oriente  flans.  Aliaa  lege* 

108  Theairie]  Solebant  eaim  apod  bator  aurie,  b.  e.  flatibus,  veotis. 
Romanosvela  prctendi  theatris  ant  111  Cojim«dsfo^]  Permetapboram 
solis  aut  imbris  arcendi  cansa,  at  pa-  ab  hominibos  doctam  ad  res  ioanima- 
tet  ex  Lucretio  ipso  iv.  73.  Qnonim  tas.  Sic  Hor.  Od.  iv.  14.  de  Acbe- 
etiam  meminit  Propertios  lib.  ii.  Eleg.  Uo  fluvio :  *  Horrendamqae  cnltia  Di- 
et  Plinins  lib.  xziii.  bis  verbis :  *  Vela  laviem  meditatnr  agris.* 


DB   RERUM   NATURA   LIB.   VI. 


727 


Aaty  obi  subspensam  vestem,  chartasqtie  volanteis, 
Verbeiibas  ventei  vorsant,  planguntque  per  auras. 

Fit  quoque  enim  interdum,  non  tam  concurrere  nubes 
Frontibus  advorsis  possint,  qaam  de  latere  ire,  116 

Divorso  motu  radentes  corpora  tractim ; 
Aridus  unde  aureis  terget  sonus  ille^  diuque 
Ducitur^  exierunt  donec  regionibus  artis. 

Hoc  etiam  pacto,  tonitru  concussa  videntur  120 

OMi  vemii  agitoMt  ictibui  vestimenhtm  appeMim,  aul  chartoB  volt<aji/ef ,  atque  «fr- 
benmt  perfiaiu»  merioe,  Aceidit  etiam  ut  aiiqmmdo  nubila  nequeaut  tam  cameunare 
emUramefrentibutfquam  procedere  de  latere^  eorradentia  vario  metu  effueionem 
eerparie^  ex  quoeonituB  Hle  aculus  radit  aurce,  et  diutiue  protrahitur,  usquedum  egree* 
fiifl  Juerit  e  iocie  anguetie»    Hae  quoque  ratume  ree  euneta  quaeeatm  vekmeati 


^^s»^^>^^^^^^^ 


V.  ed.  O.  Mna.  B.  ft.  Cant.  ekartame  edd.  vnlg.  toluntoM  V.  ed.  Tti.  Ra.— 114 
pkmguentque  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  P.  Bodl.  Cant.  Bas.  marg.  plUmgentq[ue 
Vind.  O.  Mns.  B.  1.2. — 115  «I  MonP.  in  not.  et  edd.  vulg. — 117  motura  dentee 
V.  ed.  Tb.  Ra«  corpora  Sns.  Oronov.  Obs.  p.  214.  corpore  P.  Bodl.  Vost.  L«  B. 
Ferr.  Ald.  e  eorpore  e  corpore  V.  ed.  Tb.  Ra.  corporie  Voss.  vet.  V.  maiig.  1« 
Hav.  traetim  Voss.  vet.  et  L.  B.  Sns.  Oronov.  traetum  vnlg.  traetam  Ferr. 
ierram  V.  niarg.  1.— IIS  turget  V.  marg.  l. — 119  exierunt  Voss.  vet.  et  L.  B. 
Mni.  B.2.  Voss.  marg.Creech.  exierint  V.  ed.  Tb.  Ra.  Mns.  B.  1.  Bodl.  Sns. 
exierit  reliqni.  artie  Vind.  Cant.  aitie  Mus.  B.  Z,  arctie  vulg. — 121  tremore 

NOTiE 


114  Verberihu]  Sic  ▼.  M5.  vocat 
*  verbera  ventornm/  ventos  ipsos, 
seo  ventomm  flatus. 

Phmgunt}  Verberant,  percntinnt 
Sic  Ovid.  *  Plangere  nnda  meis  cona« 
bar  pectora  palrais.'  £t  Lncill. '  Plao- 
gQOt  littora  flnctns.' 

1 15  Fit  quoque  enim,  t^,']  His  5.  vss. 
lUternm  tradit  modum,  qno  explicari 
qoeat  tonitru.  Vnlt  igitnr  ii.  tonitro 
fieri  posse  non  solnm  ex  mntna  nn- 
bium  arietatione  et  collisione;  sed 
etiam  tx  abrasione  qnadam  et  tactn 
Bobiom  obliqno.  Neqoe  enim  sem- 
per  frontibos  adversis  concurront  nn« 
bety  sed  aliqnando  ex  latere  sese  pre- 
iDont  et  feriont  radentes  sese  motao^ 
otridolnmqoe  ciangorem  edont. 

117  Corpora  [corpori']  Corporis, 
■letri  caosa. 

Traetim  Itraeium']  Ita  Lambinos  et 
fiU  eompiares.  H.  e,  qoasi  effosio 
aem ;  dixit  enim  *  tractom  corporis/ 


pro  corpns  Auom.  Recte  aotem  cor* 
pos  fnsom  dicitnr,  qnia  nnbes  diffb- 
SSB  sunt.  Pareus  vero  tactumy  h.  e, 
actnm ;  quia  sese  tangnnt  nubes*  Sie 
II.  1045.  '  tactnm  corporis^'  b.  e.  cor- 
pns. 

118  ^ridits]  AcotoSy  acris. 
Terget]  Lambit,  radit,  leviter  per« 

cotit,  mnlcet.    Sic  iv.  70. 

119  Exierunt  [exierif]  Non  calor  et 
igois  compressnsy  nt  male  interpreta« 
tor  Lambinusy  sed  iile  sonus  acris  et 
aridusy  qui  tamdin  radit  aures,  qnaro* 
din  coarctatnr  in  nnbibns  sese  corra- 
dentibus ;  b.  e.  qnamdio  radont  sese 
nobes. 

120  Hoe  etiam  paeto^  tfc,]  His  11. 
vss.  terttom  affert  modnm,  qno  ex^ 
plicari  queat  tonitrn.  Antnmat  igi- 
tnr  Lucretins  iii.  fieri  posse  tonitro, 
non  solom  ex  colUsione,  sed  etiam  ex 
distractione  et  disroptione  nobiom : 
obi  scilicet  ventos  in  iis  incinsns  nn« 


798 


T.  LUCSRTII  GAai 


Omnia  saspe  gravi  tremere,  et  divolaa  repeiite 
Maxama  dissiluisae  capacis  moema  mandi ; 
Quom  subito  validi  venti  conlecta  procella 
Nabibas  intorait  sese,  conclusaqae  ibeidem* 
Turbine  vorsante  magis  ac  magis  undiqae  nabem> 
Cogit,  utei  fiat  spisso  cavacorpore  ciroum. 
Post,  ubi  conmovit  vis  ejus,  et  inpetus  acer, 
Tum  perterricrepo  sonitu  dat  missa  fragorem. 
Nec  mirum,  quom^  plena  animse,  vesicula  parva 


125 


i&idtrH  vidtntmr  plerMmpu  comtrewurt^  ei  inuun$i  ambUn»  eigUnm  Mftarirai  dk» 
«Ikm  videntmr  dsMDlm,  M  tempeeta»  weuti  repeeU  eemtraetm  VKoeMt  eeee  in  wW* 
km,  et  imtereepiti  m  iie  facUf  twbime  wuigi»  oc  1114^  ^fifcnte  ex  ammibm»  parHlm»f 
ut  mibe»red(Udur  eoueaiDa,  sao  eorpore  deneato  circuat,  Poetqaam  vero  vioida  po» 
teaiiOf  et  impetu»  iUiu»  eouciiamt  eam,  tunc  Ipsa  egre»»a  edii  crepiium  cum  ■no^ 
miuref  p»d  ineuiit  terrorem,   Neque  hoc  est  mirabiUf  siqmdem  membnma  exigua 


VIimI.  Ferr.  tremor  V.  ed.  Th.  lU.  trewmere  omiaso  et  Moi.  B.  S. — 181 
Maxiaee  Feir.  V.  ed.  Th.  Ra.  Mns.  B.  1.  S.  ditwolriem  P.  Mni.  B.  9» 
Oryph.  Bas.  sed  diMtlintte  Mnt.  B.  9.  In  mar|r.  Heins.  Voit.  Tet.  et 
L.  B.  dtxtteiiM  Mns.  B.  1.  H.  ts.  et  octo  seqq.  desant  Mos.  B.  9. 
— ISS  Tum  O.  Mns.  B.  1.— 184  intereii  Bodl.  V.  ed.  Ferr.  Tb.  Ra.  ia. 
tereit  Voss.  marff.  coutueaque  Sns.  coiitfiisafiic  qnidam.r~186  vorsaiUa  Tel 
vertawie  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Voss.  reU  et  L.  B.  Ferr.  Th.  Ra.  vereauH 
▼nlg.^iaa  ai  pro  uiei  Vind.  corpora  Ferr.— 187  coutummi  Voss.  marg. — 188 
pretteni  crepo  V.  ed.  Th.  Ra.~189  tum  pro  f«rai  V.  ed.  Th.  Ra.  wenai' 

NOT£ 


dlqoe  se  torqnens  ac  Tersans  tandem 
frangit  eas,  et  emmpens  fragorem 
edit*  qni  non  solnm  anres  percntity 
sed  et  totnin  mnndam  vaiida  ▼!  con- 
cotit.  Qnod  qnidam  exemplo  TesicsB 
con6rmat,  qnse  si  ▼ento  plena  duplo- 
d^tnr  ac  media  crepitet,  sonitnm  in- 
ftentem  reddit.  Qoa  etiam  ratione 
Plinins  lih.  11.  cap.  48.  dedaraTit  pos- 
se  *  spirltom  nnlie  cohibltnm  tonare, 
natnra  strangnlante  sonitnm,  dnm 
rixetar,  edito  fragore,  cnm  emmpaty 
nt  In  membrana  spirita  intenta.' 
Qnam  opinionem  tntatl  snnt  olim 
etiam  Anaximandery  StratOy  Diogc* 
aes^  sed  prseserthn  Lenclppns,  Em- 
pedocles,  et  Aristoteles ;  et  qnse  ▼nl- 
fo  recepta  est,  et  qna  apprime  pot- 
eit  explicari  per  tormentornm  nos- 
tromm  lctns  Ignitosy  nti  prssclare 


Pontan.  In  meteor.  *  Ut,  c«»  irata 
manns  tormento  excloMt  alieno  Fk- 
mantem  pilam,  ▼ersatqoe  ▼ohibile 
saxnm,  Inclnsi  emmpant  ignes  ai* 
grantibns  aoris,  Fit  tremQr,  horren- 
dnmqne  sonaty  tom  plnrimna  aiit* 
Sterait  iter  fragor,  et  gemitn  saxn  le- 
ta  resnltant,  Di^ectsBqne  ranni  pro« 
Btratis  mcenlbns  arces.' 

181  Dioolea]  Divnlsa. 

188  Disst/atsie]  Dissohita  esse,  dls* 
cessisse. 

Menda  mund£]  Ambitns  cmli :  i.  74. 
U.  1048.  III.  10.  V.  180.  4M.  dec. 

188  Couleeta]  CoUecta.  Sic  iv. 
416.  li08. 

188  PsHsrrtcrspo]  TemireB  inter 
erepandiim  incntiente. 

Jlftssa]  Emissay  snpp.  Tifida  vla 
▼enti. 


VE  RBRUM   NATORA   LIB.  VI.  729 

Saepe  ita  dat  magniim  sonitam,  dis^plosa  repente.  180 

Est  etiam  ratio,  quom  ventei  nabila  perflant, 
Ut  sonitos  faciant ;  et  enim  ramosa  videmus 
Nabila  sflspe  modis  maltis,  atqae  aspera,  ferri. 
Scilicet  at  crebram  sylvam  quom  flamina  Caari 
Perflant,  dant  sonitam  fhmdes,  rameiqae  fragorem.        135 

Fit  qaoqae,  at  interdam  validi  vis  incita  venti 
Perscindat  nabem,  perfnngens  inpete  recto. 


repUia  vmi^  pUnmqu§  Ha  timiliter  edU  erepihmf  mH  mM9  dvrumfUwr*  Eat 
^iityttg  ffWt0y  fnaiido  veiilt  agHtaiiJt  mubes^  «t  ipsi  e^cart  «mrniiir.  iVoMfM  ettpe^ 
moiKro  cemsmiu  foebeafoTmatM  in  modwn  tammm^  et  impotitaSf  volitare,  Mmt- 
nt«i  eieutfeUa  edatU  mttrmwr,  et  ramt  erepiium^  qaand/ofiatue  Cauri  agiiaut  epi»' 
aam  efftvam»  AeeidU  etiam  ut  aUquaudo  aeer  tmpetu»  vekementia  venti  disciudat 
•nAeMy  perrun^^eu»  eam  recio  ieiii  flamini».   £iefitm  ree  aperta  oeteudUj  quid  oeii- 


^^^^^^^^«#N#« 


etdsV.  ed.Th.Ra.  Vind.  Cant  veeeicula  P.  Ferr.  Ald.  O.  etV.  ed.  Cant. 
pro  var.  iect. — IftO  magmum  Isidor.  Voss.  marg.  partum  V.  ed.  Ferr. 
Tb.  Ra.  Sns.  BodL  Voas.  vet.  et  L.  B.  jwrt«er  P.  Vind.  Mtis.  B.  1. 8.  et  edd. 
Yidg.  daipervim  eomium  Wakef.  in  not.— ISS  Et  P.  O.  Mus.  B.  2.  Ferr.  Ald. 
Garedd.  Tnlg./oetimt  P.Vind.  V.  ed.  O.  BodL  Cant.  Ferr.  Tli.  Ra.  Ald. 
--1S5  dmt  deett  V.  ed.  Th.  Ra.  cJam  emdium  Mnt.  B.  1.— ISd  tiinta  Cant.-^ 

NOTJE 

110  Auimai]  Venti,  aeris,  spiritut.  Tentis  agitentnr,  sonitmn  ednnt  atqve 

Sie  ▼.  SS.  *  animsB  leves  ▼entomm.'  ingentem  fragorem. 

Et  alibi  passim.  Sic  Hor.  Od.  !▼.  18.  1S8  Samoea  NubOa'}  Qns  noD  svnt 

«linpennnt  animv  lintea  Timcifle.'  «qnabilia,  sed  aspera;  etqasBarbo- 

ffic  Vlrg.  JSn.  ▼III.  dandian.  de  Rap.  mm  raroosaram  instar  constant  par- 

Proscfp.  I.  tibns  eminentibas  et  hac  illac  pto- 

ISe  DieplemH  H.  e.  magno  cnm  Jectis. 

ioiilta  dimpta.    Eadem  porro  com-  1S4  Cauri]  Canras  ▼entas  est  spi- 

parmtlonentitarEpicaras  apnd  La^rt.  m»  «b  occata  «sUvo.  i.  891.  ▼.  741. 

lib.  X.  Us  ▼erbls:  «Tonitrn  antem  SpeciesprogeBere,ntaimit. 

Ileri  potest  ex  spiritn  in  nnbes  cavas  1S6  FU  quequey  ut  iuierAm,  4«.]  Hia 

la^olnto,  atqne  intorto,  qaemadmo-  B.  ▼ss.  qnintnm  affcrt  modiim  qno 

dam  in  ▼asis  nostris  ab  igne  inflatto  fieri  tonitra  possit.    Igitnrv.  Locr*» 

edl  spiritnm  ▼idemas.'  tios  censet  non  solnm  ex  ▼entis  nabes 

Itl  Eti  etiam  ratio,  ^.]  His  5.  ▼ss.  agitantibns  arlYaram   adinstar  fierl 

qoartani  commlniscitnr  modnm,  quo  tonitra ;  sed  etiam  fieri  posse  ez  ▼eii* 

tonitra  fierl  qneat.    Putat  ergo  La-  to  nnbes  perstringente.    Sicnt  enlm, 

er«tins  §▼.  tonitrn  fieri  posse  non  so-  Inqnit,  ▼!&  ▼aiida  ▼enU  in  terris  altaa 

fam  tx  ▼i^ida  ▼i  ? enti  nnbibns  In^o-  arbores  radicitns  e^ellit,  inqiie  marl 

Inti :  sed  etiam  ex  sola  ▼!  ▼entoram  fldctas  excitat  qaos  frangit  magiio 

onbcs  dujicientinm.    Qnod  quidem  cnm  fragore  atqne  reboatU)   ita  tn 

lieri  ▼idgo  cernimns  in  sjlvis,  qus»,  sl  HQbibns  Idem  contingere  potest. 


780 


T.  LUCRBTII  OARf 


Nam,  qmd  possit  ibei  flatus,  manifesta  docet  res 

Heic,  nbi  lenior  est,  in  terra»  qnom  tamen  alta 

Arbnsta  evolvens  radicibns  haurit  ab  imis.  140 

Sont  etiam  flactus  per  nabila,  quei  qaasi  marmar 
Dant  in  frangando  graviter;  quod  item  fit  in  altis 
Flaminibas^  magnoqae  mari^  qaom  frangitar  SDsta. 

Fit  qaoqae,  abi  e  nabe  in  nabem  vis  incidit  ardens 
Falminis :  baec,  malto  si  forte  hamore  recepit  14fii 

Ignem,  continao  magno  clamore  tracidat : 


tui  valeat  in  eo  loco :  $iqtudem  in  terra  hie,  ubi  mimu  vehemem  ed^  teamen  diiadiens 
eeUaa  arboree  abripit  eas  ab  altis  radicibus,  Fluctue  quoquejiunt  in  nubUmi,  qui 
edunt  quasi  sonitum  co^fringendo  sese/oHiCfr  ;  quod  simiUter  accidit  in  profundiB 
ftuvii»,  et  in  vasto  aquore,  ubiconfringitur  fluctu.  Accidit  etiam  ut^cumimpetUM 
igneua  fidnUnis  incurrit  e  nube  arida  tii  nubem  roadidam,  $i  fortasu  hae  nabes 
madida  excepit  ignem  falmlDia  in  pkirimo  Uquore^  accidit,  inquam,  ii<  repente 


197  perftngens  Voss.  L.  B.  Voaa.  marg.  perstringens  O.—US  qui  O.  Cant. 
docerca  Vihd.  V.  ed.  Voss.  L.  B.  Mus.  B.  1. 2.  Th.  Ra.  Voaa.  marg.— 1S9  Mar 
V.  ed.  Th.  Ra.  certa  pro  terra  V.  ed.  Tb.  Ra.~140  Arbuste  vdoens  Cant.  Jf< 
husta  vdtvens  Vosa.  vet. — 141  q^ua  quasi  Sus. — 142  ui  frangendo  P.  V.  ed. 
Bodl.  Vosa.  vet.  et  L.  B.  O.  Mus.  B.  8.  Cant.  ittfringendo  valc.  gramterque 
item  V.  ed.  Tb.  Ra.—l^S  astus\.  marg.  1.  Cant — 144  uti  Oif.  Par.  ineidat 
Mns.  B.  9.— 146  continwo  ut  m.  c.  trueidet  edd.  valg.— 148  propere  P.  et  edd. 

NOTA 


198  IhH]  In  nnbibas. 

199  Heie']  In  hia  inferioribna  mnn- 
dl  partibua^  nempe,  in  terra  et  in 
nari. 

Heie  e$t  ImarjSapp.  quam  in  nnbi- 
liua. 

QnMi . . .  .hmtrit]  Pro»  cnm  hauriat. 
Jungit  enim  vocem  *■  cum'  cnm  indi* 
eatlvo,  qu8B  tamen  vulgo  cum  anb- 
jnnctivo  juugitur.  Quanquam  idem 
impa  fadt  Cicero  mnltia  in  locia. 

144  Fit  qmoque,  ubi  e  nubet  4rc.]  Hia 
ll.Taa.  aextum  datmodnm  Poeta,  quo 
tooitru  fieri  poaae  putat.  Itaque  yi, 
docot  etiam  tonitru  fieri  poaaecum 
ignla  folminena  e  nube  arida  et  aicca 
lacideBa  in  nubem  uvidaro  et  horoi* 
dam  extinguitur  maguo  cam  crepitu 
«c  atrldore;  aicut  v.  g.  videmua  can« 
deni  ferrom  in  aquam  frigidam  de- 


preasnm  atridere  et  crepitare :  vely 
aicut  cernimna  launira  in  igoe  crepi- 
tare :  ita  nubem,  ai  forte  aridior  fae- 
rit,  igne  aethereo  auccenaam  crepi* 
tare,  et  magno  cum  atridore  combu* 
ri,  unde  tonitru  fiat. 

Fitf  4^.]  Ita  [Ftf . . .  JF^ymiiii'!,  hae 
•  •  •  Jgnemf  u/ .  • .  trueidet'}  Lambinua 
legit  hoa  trea  veraua.  Pareoa  vero 
ei  alii  quidam :  Fit  qmoque  utie  nube, 
4rc.  Ignem  continuo,  Ife, 

Nube]  Arida  aciiicet,  et  aiccai  qvm 
ignero  conceperat. 

Nubem}  Uvidam  acilicet  etmadi- 
dam,  qne  mnito  auo  humore  extin« 
guat  ignem  incidentem. 

146  fltfc].  Nempe/nubea  uvida  et 
madida. 

146  Ckonere]  Stridore,  lonitu« 

Trueidat]  Extinguit. 


DB  RtiRUM  NATtrHA   LlB.  VI, 


731 


tTt  calidis  candenB  ferrnm  e  fonadbas  olim 
Stridit,  abi  in  gelidum  propter  demersimus  imbrem. 

Aridior  porro  si  nubes  adcipit  ignem, 
Uritar  ingenti  sonitu,  subcensa  repente :  150 

Lauricomos  ut  si  per  monteis  flamma  vagetury 
Turbine  ventorum,  conburens,  inpete  magno. 
Nec  res  ulla  magis,  quam  Phoebi  Delpbica  lanras 
Terribili  sonitu^  flamma  crepitante,  crematur. 

Denique,  saepe  geli  multus  fragor,  atqne  ruina  155 

txHngiuit  Ulnm  cam  magno  erepiiu ;  vehOi  aUquando  femm  igidtum  tractnm  ex 
mdentibug  fomacibme  erepitat^  cum  immergimui  illnd  subUo  in  frigidam  aquam, 
Verum  H  umbee  aeewr  reeipit  ignem,  continuo  aceenea  crenuUur  cnm  magno  damore : 
vdati  H  ignuferaturpercoUee  Itmriferoa  impetu  ventorum,  coneremane  omnia  cnm 
Im^mom  m.  Neque  enim  re$  uUa  eomburitur  igne  ttridentej  cum  clamore  magit 
iehyUOf  quam  DHphica  iaurui  ApoUiniM.    Vemum  plerumque  ingenefragmen  gelu 


*^^^s>^^^^^^  ^ 


▼nlg.  demersut  in  Mus.  B.  2. — 149  tin  nubee  Sns. — 160  ingentis  Vind.  V.  ed. 
Cant.  Th.  Ra.  eubceneu  P.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  suecensa  vnlg.  recente  V.  ed. 
Yind.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mus.  B.  2.  Tb.  Ra.  Ald.  repenti  Cant~]51  monteie 
deest  Mns.  B.  2.  si  deest  V.  ed.  Th.  Ra. — 152  TurnM  ventorum  Sns. — 15ft  res 
vita  Vind.  Mns.  B.  2.  V.  marg.  restna  O.  P.  in  not.  Cant.  res  visa  Mns.  B.  ft. 
«^154  sonUum  \.  ed«  Ferr.  lli.  Ra.  sonitu  im  Voss.  marg.^156  Grondt6iii  V* 

NOTiE 


'  147  Olim]  Aliquando.  HsBcenim 
vox  eUm  ntmmqne  notat  tempnsy  fn- 
tnmm  et  praeteritnm. 

148  Stridii']  Tertis  conjug.  Strido, 
is.  Sic  Hor.  ii.  Sat.  nlt*  '  Stridere 
secreta  divisos  anre  snsnrros.'  Dici- 
tnr  etiam  strideo,  es,  secundse  con« 
jng. 

140  AddpU  ignem}  Sic  v.  608. 
*  Aceipere  ex  noa  scintllia  incendia 
passim.' 

151  Lmiriomios  monteis]  CoUes  lau« 
ffia  insttosy  ▼esticos,  et  coopertos; 
Imrigerosy  lanriferos. 

ISS  Nee  res  uUa  magis,  t^c.'}  Sic 
Plin.  XV.  cap.  nlt.  Laurns  manifesto 
abdicat  ignes  crepitn,  et  qnadam  de« 
tettalione,  interaneoram  etiam  vitia 
Bgno  torqnente. 

PkaebQ  ApoUinis^  cni  sacra  fertnr 
liamms. 

D^pbkai    Qnasi    ApoUinea,  len 


Apollini  Delpbico  sacra.  Bnplex 
enim  iauras  genns  distinxisse  Cato- 
nem  scribit  Plinins  z v.  cap.  nlt.  Del- 
pbicam,  et  Cypriam.  Hac  folto  bre- 
vi,  nigro,  per  margines  imbricato,  et 
crispo.  Ilia  folio  maaimo,  maximis 
baccisy  atqne  e  viridi  rnl>entibns: 
qna  vtctores  Delpbis,  et  Roma  tri- 
nmpbantes  coronari  solebant.  Pom* 
peios  Lenans  tertinm  lanrns  gemia 
adjecity  qnam  Mnstacem  appellavit| 
qnod  mnstaceis  snbjiceretnr. 

156  Demquey  oespe  geUy  tfcJ]  His  4. 
vss.  Mcptimnm  propenit  modnm,  qno 
tonitra  fieri  posse  alt.  Ergo  vii.  do- 
cet  etiam  tonitru  fieri  posse,  cnm  no* 
bes  gelu  grandineqne  prmgnantea  ia 
unnm  densantur  a  ? ento,  mozqne  ita 
franguntnr,  ntetgelnfragor,  et  graa* 
dinis  ruina,  b.  e.  nt  geln  prcraptum» 
praeraptnsqne  imber,  grandinis  effici* 
aot  fragoretti,  qnod  tonitra  vocamnt« 


78« 


T.   LCGRBTII  GARI 


Grandinis,  in  mAgnis  sonitam  dat  nnbibns  alte : 
Ventos  enim  qoom  eonfercit,  franguntar,  in  artnm 
Concreteiy  montes  nunboram  et  grandine  mixta. 
Fulgit  item,  nabes  ignis  qaom  semina  malta 


et  lapsus  grandimtf  cdii  fniirniir  ciim  nugno  damare  in  magmii  mdnU$,  NamqMa 
ubi  ventus  eondensat  nobes,  tnnc  mtmte»  nubitonunf  condenBi  in  anguetum  inter» 
misH  gnmdine  dirumpunlur,    Pariter  /uiguraty  quandQ  nnbee  confUtu  tue  exci' 


^^^^^s^^^^^^ 


ed.  Tb.  Ra.— 167  eKtin  deest  Mut.  B.  2.  cmnniit  P.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald. 
Grypb.  marg.  Bas.  roarf(.  Bodl.  cm^ermt  O.  eenfertw  Mos.  B.  l.  cemfey  reliqnis 
omiasii,  Mtu.  B.  2.  txmfert^  Caot.  Miis.  B.  S.  co«Mr<te  Ferr.  eemiw^  qiiidaBi. 
attiim  P.  V.  ed.  Bodl.  Ferr.Th.  Ra.  Ald.  Gryph.  roarg.  Bas.  marg.~168  nuEta 
P.  V.  ed.  Bodl.  Th.  Ra.  Ald.  mtxfi  edd.  vulg.— 159  Ful^  Nonlttf,  x.  12. 

NOTiE 


GeU/ragor]  H.  e.  gelu  pnpraptua 
lapaas.  Dicitnr  antem  gelnm,  i,  et 
geln  indeclinabile.   Sic  ym.  629.  877. 

iZwiM  g;rand\nii\  Imber  grandinia 
meDtiSy  et  cadentis. 

167  Con/prat]  Condensat,  eogit. 

168  Montee  aimfromm]  Nimbi,  sen 
nnbes  instar  roontinm  grandes. 

169  Fuigit  itemf  ^v.]  Hactenns  de 
tonitru :  nnnc  vero  bis  69.  vss.  seqq. 
dooet  Poeta  de  fulgure  sen  fnlgetro, 
ant  coruseatione.  Tria  enim  snnt, 
tODitrn,  fiilgvr,  et  fnhnen.  Tonitm, 
Gallice,  le  bruit  du  IVmiMrre.  Fulgnr, 
Oalllce,  Vidair.  Fnlmen,  Gallice,  U 
earreau  dufaudre.  Snpra  dispntatum 
est  jam  de  tonitra :  nnnc  de  fnlgnre. 
Docet  antem  Lncretins  hlsce  4.  vss. 
prioribus  fnlgor  seo  coroscatlonem 
aihil  alind  esse,  quam  loflammatlo- 
nem  ex  attritione  nnbiom.  Censet 
enim,  sicnt  in  laplde,  ferro,  ant  ligno 
aemina  ignis  eootiiientnr,  qum  attritu 
poflsunt  excuti  et  In  scintillas  elici, 
Ita  lo  nnbibns  semlna  qnoque  ignis 
eaae,  qniB  Dobiom  ipsarniii  attrito 
facto  per  Talidam  Tim  venti  qoeant 
excnti  in  Goroscationem.  Licet  enim 
nobes  hnmidm  sint,  tamen  earnm  at- 
Iritn  generari  potest  ignis;  com, 
ieate  Seneca  ii.  26.  et  26.  neqoe  ignis 
iine  aliqoo  homore  gignator,  neqoe 


onbes  tota  aqnea  sit,  sed  partem  eti* 
am  contineat,  qnc  possit  ignescere, 
eo  modo  qno  saspe  in  Ugno  alia  pars 
ardet,  alia  sudat.    Sane  neque  id  ab« 
nuit  Piinius,qoi  ii.  42.  censet '  poase 
et  attritu,  dum  in  prsecepa  feratnr, 
illnm,  quisqnia  est,  spiritnm  accendl : 
posse  et  conflictu  nnbium  elidl,  ot 
duoram  lapidom  scintiilantihiis  fol- 
getris.'    Addit  Seneca  citatns  ezem- 
plnm  lignornm,  ut  lauri,  aut  hedenr, 
qnsB  attrita  eiprimant  ignem.    Sic 
Democritos   apnd  Stobaeom   Eclog. 
Physic.  disit  *  Folgnr  esse  coUisio- 
nem  nnbiuro,  qua  corpnscula  Ignis 
effectricia,  Tariis  affrictionibns,  per 
earam  inania  mnltipllcla  in   nnom 
coeontla,  qnasi  percolentur.'  Itaqoe 
fhlgnr  nihil  aliod  cst,  qoam  lox  emis- 
sa,  deffosaqoe  per  aerem  a  fblmiois 
flamma.    PUnlns  autem,  ii.  42.    Se- 
neca  n.  16.  et  21.  et  Aristoteles  de 
meteor.  it.  9.  Tolnnt  Ignem  fnlgnria 
esse  laxiorem,  qoippe  qol  nnbem  ao- 
Innunodo  findat,  et  in  aerem  efanea* 
cat:  ignem  vero  folminis  essecom- 
pressiorem,  qoippe  qnl  Dobem  per- 
rampat,  et  interdom  in  terram  ini" 
pingatur.    Quod   quidem  Terisimile 
solum  Tidetur  esse  in  iis  folgoribus, 
quse  sine  tonitrn  micant :  in  iis  enim, 
qott  cum  tonitrn  ac  fiilmine  creantnr, 


DB  RBHUM  NATURA  Uft.  VI. 


789 


Excnssere  saa  concarsa ;  cea  lapidem  si  100 

Percatiat  lapis^  aat  ferram :  nam  tam  qaoqoe  lamen 
Exsilit,  et  claras  scintillas  dissapat  ignis. 

Sed  tonitnim  fit  utei  post  aaribas  adcipiamas, 
Falgere  qaam  cemant  ocolei^  qaia  semper  ad  aareis 
Tardias  adveniant,  qaam  yisam,  qa»  moveant^  res.      165 
Id  licet  hinc  etiam  cogaoscere  :  caddere  si  qaem 


imU  phira  primarduL  ignU,  veluii  H  iiiex  feriai  itUc«m,  velferrum.  J^enim  iuBe 
eHoM  ba  eriifei  ignifdi^ictt  eorwe^mtia  eemina  flamma.  At  vero  accidit  ut 
perdfnamMS  oMrihu»  iotuirumy  potiquam  ocuU  viderunt  fidgurare  ;  propierea  quod 
ree  UUb^  quaperuemmitadauree  veoiaDt  eemper  leniiu»,  quam  qua  iat^^unt  ociUoe. 
Qmd  pittet  quoque  inde  agnMoerey  «i  cema»  atUiuem  Umge  amputare  augmen  arbo' 


'**s*Hr** 


Tms.  vet.  Mas.  B.  1.  FuXgei  reliqai.— 161  lapidiM  Vind.  V.  ed.  Mas.  B.  S.  et 
in  Mos.  B.  S.  r^  s  rov  lams  in  rasvra  icriptnni  cst. — 102  Exaiiter,  omisso  ei,  V. 
ed.  mu  fU.  eiratiUa»  dissigai  V.  ed.  Th.  Ra.— 163  ve  Vind.  Mus.  B.  8.-164 
Fuigura  Sus.  V.  marg.  1. — 165  moteat  Cant. — 166  Hie  Mus.  B.  2.  eedere  P. 

NOTJE 


id  fierl  non  potest ;  stquidem  ea  fnl- 
gara  seu  coroscationes  perrumpont 
nabem- perrnmpente  futmtne,  neqne 
tam  diffindanty  quam  qooqaoversiim 
avolant,  dnm  interim  fulmen  in  unam 
solnm  partem  contendit.  Itaque,  quo 
niomento  materia  folminit  accendi- 
tur,  falgnr  fit :  fotgar  aatem  momen- 
taneom  est,  quia  folminis  flamma  mo« 
mentanea  est ;  ac,  si  nonnibil  interdnm 
perdarat  comscatio,  nonnibil  quoque 
perseYerantior  sit  flamma  folminis 
necesse  est.  Res  patet  in  tormentis 
belllcis.  Cum  enim  nocta  tormenta 
beUica  exploduntor,  coruscatio  ex 
flamma  concepta  qooqnoversam  dlf- 
fooditor,  nnde  facile  sit  procul  dis- 
tantibas  divinare  marmor  brevi  aa- 
ditnm  iri. 

Fidigi^]  Tertin  conjng.  Sic  vs» 
164.  et  afibi  passim.  Dicitnr  et  Ful- 
geo,  es. 

162  Dieeupat]  Ditsipat.  Sic  vs. 
180.  et  alibi. 

16S  Sed  toniirumjit  uieij  ^e.]  His 
9.  vss.  docet  tonitram  tardius  audiri, 
qaam  fulgury  tea  corascatio,  cerna- 


tor.  Cujas  rel  rationem  hane  reddit, 
qnod  res,  quae  movent  oculos,  citius 
ad  visum  perveniant,  qnam  qu»  ao* 
res  molcent.  Rem  exemplo  confir- 
mat.  Si  quis  enim  casdat  arborem, 
procalque  stes  observans,  sane  vide- 
bisplagam  prins  infligiarbori,qoam 
sonura  andtas.  Ita  Arist  it.  Meteer* 
yireTM  tt  ft/triL  ripf  vKrr^,  jca2  tcrepoif 
r^i  fipotfriis*  &AAik  fpalyerai  vpdrepoif  Zih 
ih  riir  I^if  'KporepiTr  rr^s  &ico^ff»  H.  e. 
'  fit  antem  fiilgur  post  plagara,  et 
posterias  quam  tonitrn :  sed  cernitnr 
prins,  propterea  quod  videndi  tensuf 
celerior  sit,  quam  audiendi/  Ibidem 
pariter  rem  alio  declarat  exemploy 
nempe  remigom.  Jam  enim,  inquit, 
rcmigibos  remos  iternm  attollentibos, 
primos  ad  aores  sonitus  pervenit.  Sic 
Lacretius  infra  vs.  182.  idem  repetit. 

Tomltruml  Dicitor  tonitrn,  neutr. 
indeclinab.  sing.  In  plaraL  vero  toni- 
traa.  Dicitur  et  tonitrus,  ns,  mas- 
cul.  Plin.  Cicer.  Ovid.T.  Liv. 

164  Fulgere']  Tertias  coBgng.  va. 
159.  et  infra  vs.  17S. 


784 


T.  LUCRETII   GARt 


Ancipiti  videas  ferro  pr6cul  arboris  aactnm^ 
Ante  fit  iit  cemas  iotam,  qaam  plaga  per  auras 
Det  sonitam ;  sic  fulgorem  qaoque  cernimus  ante, 
Quam  tonitrum  adcipimus>  pariter  qui  mittitur  igai 
£  simili  caussa»  concursa  natus  eodem  • 
Hoc  etiam  pacto^  yolucri  loca  lumine  tinguunt 


170 


ri»  cnm  /«rro  ex  fUraque  parte  acHlo ;  namqne  aecidU  ut  videat  pUigamj  prtiufiwM 
ictus  reddateonum  auribua  tnis :  Ua  eUam  videmu$/ulgetrwn,  priuequam  audtmus 
touUrum^qui  tequeaeflammaf algetri  emittiture  pari  cauaa^  et  qui  ortus  ett 
eodem  eongreesu.    Hac  quoque  ratUme  nubUa  cotorant  loca  circnm  Uice  wbUoMeaf 


Vina.  V.  ed.  Cant  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.— 167  UngipUi  Vind.  V.  ed.  Mna.  B.  «. 
Cant.  Th.  Ra.  videae  Mas.  B.  1.  P.  in  not.  videat  reliqai.  auctu  Mus.  B.  8. 
t£iiifii  Grypb.  marg.  Bas.  marg.  P.  in  not.— 168  711«»  P.  auras  P.  V.  ed.  Ferr. 
Th.  Ra.  Ald.  Oryph.  raarg.  Bas.  marg.  aurU  volg.— 169  fulgurem  Vos».  vet. 
et  L.  B.  fulgure  Mof.  B.  2.— 170  tonUru  Ferr.  tonUum  Su».— 171  Et  P.  V.  ed. 

KOTiE 


'    167  AncipUi]    £x   utraqne   parte 
acnto. 

Arborie  auetum']   Arborero.   Sic  11. 
494.  et  III.  269.  dixit  '  corporia  ang- 


men/  pro  corpore. 


169  Fulgorem]  Fnlgnr,  folgetrnmy 
cora8'cationefn.  Alternm  enim  pro 
altero  pasftim  nsnrpat  Lncretins,  ▼. 
g.bic  Tss.  169.  216.  et  11.  827.  S28. 
8S2.  y.  297.  &c. 

'  170  Pariter  qui  mittUur  igm]  H.  e. 
qni  tonitms  mittitnr  in  eodem  tem- 
pore,  atqne  ignis  sen  fiilgnr.  Sic  lo- 
qnitnr  Hor.  Epist.  1. 10.  *  Annuimus 
pariter  ▼etnlis  notisqne  columbis.' 

Ignt]  Fnlgnri,  cornscatloni. 

172  Hoc  etiam  pacto,  fyc,]  His  14. 
yss.  docet  de  facta  a  ventis  e  nnbibos 
excitatione  corpnsculorom  fulgurcre- 
antinm.  Qnod  qnidem  ad  HeracUti 
lententiam  attinet,  qui,  teste  Seneca 
II.  66.  statnit  fnlgnrationem  esse  vel- 
nti  apnd  nos  incipientinm  igninm  co« 
natns,  et  primam  flammam  incertam, 
inodo  Interenntem,  modo  resorgen- 
tem.    Pertinet  et  hoc  ad  Metrodorl 


opinionem,  qni,  teste  Plntarcbo  Plac. 
iif.  8.  existimavit  excitari  fnlgnry  dnm 
nnbes  a  vento  impetitnr  atqoe  dis* 
cutitnr.  Qaod  nec  Stoicis  displicnity 
nti  colligere  est  ex  Laertio.  Simili- 
ter  bornm  sententiis  affinis  est  sen- 
tentia  quae  motnm  ait  eMt  cansam 
caloris.  Itaque  Lncretius  ex  Epicnro 
pntat,  non  solom  fulgur  creari  ex  nn« 
bium  attrito,  sed  etiam  gigni  possc 
ex  ventorom  contentione,  et  circnm- 
▼olntione  vehementi,  qua  nimirum 
▼enti  in  nnbibus  inclnsi,  instar  flains 
folliom,  ignem  excitent.  Sic  enim 
multa  mobilitate  calefieri  videmns, 
▼.  g.  rotas,  et  rotarnm  axes.  Sic 
gtans  plnmbea  volnbilis  longo  corsa 
per  aera  iiqnefit.  Slc  Virg.  JEa,  ▼. 
626.  ait  sagittam  arsisse  per  aera: 
*  Namqne  volans  liqaidis  in  nnbibns 
arsit  arundo,  Signavitque  viam  flam* 
mls,  tennlsque  recessit  Consnmta  ia 
ventos,'  Sic, 

Tinguunt]  H.  e.  illnstrant  et  qnasi 
colorant.  Sic  ▼.  720.  '  Candenti  la- 
mine  tinctos.' 


DB   RBAUBl  NAT0AA   OB.  VI. 


789 


Nubes^  et  trenralo  temiiedtas  iDpete  fnlgit : 
Ventus  ubi  invasit  nubem,  et  vorsatus  ibeidem 
Fecit,  ut  ante^  cavam,  docui,  spissescere  nubem ; 
MobiUtate  sna  fervesdty  ut  omnia  motii 
Percalefacta  vides  ardescere :  plnmbea  vero 
Glans  etiam  longo  cuisu  volvunda  liqnescit : 
Ei^o  fervidus  hic,  nubem  quom  perscidit  atram^ 
Dissupat  ardoris,  quasi  per  vim  expressa,  repente 
Semina»  quae  faciunt  nictantia  fulgura  flammae : 
Inde  sonus  scquitur ;  qui  tardius  adlicit  aureis, 
Quam  qu8B  perveniunt  oculorum  ad  limina  nostra. 


175 


180 


et  fnedla/ulgei  eelerUaU  treindiaiiifeMm  veniui  oeeupavU  nubemf  et  eireMmieokUMM 
Ifi  eademfecU  mtbem  eoneavam  deneeri,  ut  eupra  otloidi ;  nabes  ardeecU  eua  eeU- 
rUaie  moiahy  veliiiicemieres  cunetae  calefieri  et  ferveeeere  celeri  agUalione  :  et 
vero  globutue  plumbeue  volubili»  longo  cursu  liquefiL  IgUur  poetquam  kic  ventnt 
moidue  perrupU  nigra  nubilaf  dispergU  ecmtUlas  ignie,  <|o»  veluti  per  vtm  iUtus 
foemnt  eUeUee  eultUo^  et  qua  efflciunt  Jidgetra  ignu  micaniia.  Poetea  eenus  venUf 
fui  laeeeeU  auree  Untius,quam  ixfulgoree^  qui  veniwU  ad  oculoe  moetroe*.  Nimirum 


^^<#<»»^#>^^^^*^ 


O.  Cant.  Th.  lU.  Ald.  euuea  et  «dd.  ▼alg.— 176  epireecere  Vind.  epUceeeere 
Cant.  epieeaseere  Sos. — 176  ferviecit  qoidam. — 177  ad  eetem  pro  ardeeeere  V. 
ed.  Th.  Ra.— 178  quieeeU  Vosa.  vet.  et  L.  B.  Mnn.  B.  2.  S.  Cant.  O.  Perr.  V. 

ed.  Th.  Ra.  V.  marg.  1.— 179  perecindU  V.  ed.  Th.  Ra.  Vind.  nroecidit  O 

161  victantia  V.  ed.  Th.  Ra.  luctantia  O.  Mus.  B.  1.  mieaMtta  Mus.  B.  2. 
mdantia  Mas.  B.  S.  Sns.  metancia  Cant.  minUantia  Voss.  marg. — 182  u^lcU 
qaidaro.-^183  oeutoe  ad  bmina  naetroe  edd.  vulg.  {tfnuia  Vind.  Voss.  L.  B.  V, 

NOTiE 


178  Inpete']  Ab  antiquo  nomina*» 
tivo  Inpes,  etis.  Sic  ii.  326.  iv.  418« 
.V.  911.  et  VI.  moltoties. 

FulgW]  TertisD  conjug.  vss.  169» 
164. 

-  175  Feeity  ut  anie^  ifc,']  Ordo  est, 
fecit  spissescere  nobem  cavam,  ot 
ante  docoi.  Sic  enim  sopra  vs.  123. 
'  Cnm  sobito  validi  venti  consecta 
procella  Nabibos  intorsit  sese/  &c. 

iSjnsffsccra]  Cogi,  condensariy  con- 
crescere. 

176  FerveeeU  [ferneeU]  A  verbo 
/ervo,  is,  tertiss  conjng.  Sic  infra  vss. 
427.  851.  1162.  et  iii.  299.495.  Lam- 
hmM  aotem  legit  ferveseU,  a  verbo 
ferveo,  ^,  secondse  conjug. 


177  Plumbeaveroyt^cJ]  Sievs.805. 

178  Volvundd]  VolubilU.  Sie  v. 
1275. '  Volvunda  sBtas/  h.  e.  volabiUs 
sBtas. 

179  Fervidue  Aic]  Snpp.  ventaSy  va» 
174. 

180  PtssMpo^]  Antiqua  scriptarai 
pro  dissipat»  vs.  162. 

Ardoru  .^Semina']  Ignis  corpoicnla» 
acintilias. 

181  Nictantia]  Vibrantia,  micantia« 
*  Nictare/  inqoit  Festns,  '  est  ocuto- 
rum  et  aliorum  membrorum  nisa  ssBpe 
aliqoid  conari.' 

182  AdUeU}  Allicit,  h.  e.  laccMit 
et  provocat  ad  audieudom* 


986 


T.  LUCttBTU  CKtil 


Scilicet  hoc  densis  fit  nubibos,  et  fiiniiil  alte 

Exstmctis  aliis  nlias  soper  inpete  miro.  186 

Ne  tibi  sit  fraadi,  qnod  nos  infiBme  videmus 
Qnam  sint  lata  magis^  qnam  sarsom  exstructa  qnid  exstent* 
€k>ntemplator  enim,  qnom,  montibos  adsimilata^ 
Nubila  portabnnt  yentei  transvorsa  per  anras; 
Aut  ubi  per  magnos  monteis  camulata  videbis  190 

Insnper  esse  aliis  alia^  atqoe  urgnere  supema 

hoe  e/UiHur  In  nthulu  iplffu,  H  eoaeenatiM  oK»  mia  exceUe  eupra  a&tt,  mxreMii 
cum  etieritaJte.  Celernni  iMfi  It6t  eU  deceptioiii,  p»d  nee  ex  leHe  irfende  eer^ 
mmeey  quam  nabet  tmagu  pateamt^  fuam  quimtet  emt  eapeme  exaggeraUe.  Obeenm 
emim  qiemde  ventiferent  nubee  tranevereae  per  dera  qnasi  adatiuatae  mantibia ;  0ei 
fiuMdo  cemef  illas  exetruetae  aUae  eapra  aUae  per  nigentee  numteef  et  peeetae  tn 


'^^*^0^>^^ 


ed.  hcmiiia  reliqni.— 184  ottt  Vind.  Vost.  yet  et  L.  B.  O.  Mni.  B.  1. 1.  Cant. 
Ferr.  Snt.  V.  marg.  1.  atttf  Mni.  B.  S.  ola  V.  ed.  Th.  Ra.— 165  ofiiiiae  nrirt 
Creecli.— 186  ffee  P.  Vind.  Ald.  Blp.  Hav.  Delph.  vtfeme  Vind.  Voss.  vet.  et 
L.  B.  O.  Mns.  B.  2.  S.  Ferr.  hi^ema  P.  in  not. V.  marg.  1.  iM^erreV.  ed.  Ib. 
Re.  Ald.  P.  BodL  Mns.  B.  1.  iii^efve  Cant.  ^t  deest  Mua.  B.  fmdi  Mna.  B.  S. 
in  niarg.^187  stt  P.  Vind.  O.  Mns.  B.  2.  2.  Cant.  Sns.  Fterr.  Ald.  ne  V.  ed. 
Hi.  Ra.  eoEstriciicf  V.  ed.  Cant  extritue  O.  ^tiod  P.  V.  ed.  Voss.  vet.  Giypli« 
marg.  Bas.  marg.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.— 188  assiimftola  Cant.— 189  partabaed 
Sns.— 190  At  V.  ed.  Mns.  B.  2. 2.  Ferr.  Th.  Ra.  iU<  O.  ^  nro  «K  Mns.  B. 
2.  «ottota  P.  Ald.  Oryph.  marg.  Bas.  marg.  eukAa  Vind.  celtata  Mus.  B.  2.  jwv- 
cul  alta  O.  Cant.— 191  vignere  V.  ed.  Th.  Ra.  mgere  Tnlg.  eupeme  Sns.  Bentl* 

NOT£ 


184  Hse]   Nempe  folgar,  et  fnl- 
men.   Sic  enlm  ts.  245.    *  Fnlmina 

.gignier  e  crassis,  alteqne  pntandnm 
est  Nnbibns  exstmctb/  &c. 

185  Inpete]  Impetn :  vs.  172. 
188  Ne  INee]  tHn  eit/randiy  l^c.]  His 

tiitem  27*  vss.  seqq.  qnla  poterat  qnis 
ambigere  de  illo  fulgnre  totom  he- 
mispbsrinm  lUnstranti,  cnm  tnmen 
nnbes,  ex  qnarom  attritn  excntitor, 
son  adeo  roagna  mole  eonstare  appa- 
reant,  toUit  has  ambagea  Poeta ;  mo- 
aetqne  nos  non  nisi  inferiorem  nnbi- 
nm  partem  conspicere,  qnse  qnidem 
aon  adeo  late  patet  ^  ▼emm  snpera^ 
ne  snrsnm  nnbes  simnl  alte  ezstractse 
•UBty  et  eiaggeratSB,  nt  montes  ingen- 
tes.  Qnod  qnidem  interdnm  Tidere 
Ucet,  nbl  transTersas  nnbes  alias  aiiis 
snperiores  Tentns  portat;  ant  nbi 
cnmniatas  aliis  insnper  aliae  qnasi  per 


montes  apparent.  Unde  nil  mimm 
si  ex  iis  nnbinm  molibns  tantns  ftj- 
gor  escnti  possit,  nt  totnm  hemisphB- 
rinm  Inmine  sno  tremnlo  compleat, 
tingoat,  et  illnstret.  Snnt  enfan  in 
onbibos  plnrima  ignis  semlnia. 

Ne  tibi  sii/rvMdi,^.]  Horam2?ss. 
ordo  is  est ;  ne  te  decipiat,  qood  ex 
locis  inferais  magis  ceraimns  qnam 
late  pateani  nobes,  qnam  qnanta  slnt 
mole,  seu  altitndine;  h.  e.  qnam  in 
altnm  et  snrsnm  exaggeratae  sint. 

J^feme']  Ez  terris,  ex  locis  hls  in- 
ferais.  Uitima  antem  sytlaba  *  in- 
ferae'  breWatnr,  sicut  !▼•  440.  nlti- 
ma  '  snperae.' 

187  Quom  eureum  exetmeta  qnid  #x- 
etentj  Qoam  qnantiim  In  altnm  splssa 
tint  et  densa. 

188  Contemplatar'}  Contemplare, 
pice.    8ic  ts.  457.  et  ii.  112. 


I 


DB   RBRUM   NATURA   LIJI.   VI. 


7«? 


f D  statione  locata^  sepultis  undiqae  Tentis : 

Tam  poteris  magnas  moleis  cognoscere  eorum^ 

Speluncasqne  yelat,  saxis  pendentibus  structas, 

Cemere ;  qoas  ventei  quom  tempestate  coorta  195 

Conplerunt,  magno  indignantur  murmure  clnsei 

NubibuS)  in  caveisque  feraniro  more  minantur  : 

Nunc  hincy  nunc  illinc,  fremitus  per  nubila  mittunt ; 

Quaerentesque  viam^  circumvorsantur^  et  ignis 

Semina  convolvunt  e  nubibus ;  atque  ita  cogunt  200 

Multa,  rotantque  cavis  flammam  fornacibns  intns, 

Donec  divolsa  fulserunt  nube  coruscei. 

Hac  etiam  fit  utei  de  caussa  mobilis  ille 
JDevoIet  in  terram  liquidi  color  aureus  ignis  ; 

mperimi  hco  ffrmert  Infernas^  ventu  ex  omni  parie  oppre$n8 ;  itme  poierii  di*- 
eernere  tngentee  mastae  iHarumf  et  videre  catemoi  illarum  exetrueta»  f auui  siib 
rvpUmM  euepentiif  qws  ubi  nenti  replerunt,  exorta  proeeUa^  incbiei  jam  nebulia  quaei 
mueuntur  illis  ingenti  eomim^  et  minitantur  inetarferarumyqued  clandnntnr  tii 
eaicemig  snis.  Modoexhac  porie,  modo  ex  iUa  edunt  etridorem  per  nubee ;  et  per» 
ecmUadee  iter  ^eumvohounturf  et  corradunt  eemina  ignie  «x  nelmHe,  et  eic  congre' 
gant  ptura^  et  vereani  ignem  in  fomacibue  eavaiie  inirineecuef  uequedum  nube  diO' 
rupia  tandem  mieantee  eomecarunt.    Acddit  quoque  ob  hanc  eaueamf  ut  ilie  coter 


— 19S  Tu  V.  ed.  Tfi.  Ra.— 196  cloMea  Sus.— 197  minantee  Heins.  9.  minantur 
mureferarum  Mua.  B.  2. — 19S  Nunc  huenuneiUuc Oassend./remtliir  V.  ed.  Tli. 
Ra.Aeatthi  Voss.  Tet  et  L.  B.—209  convolDunturX,  ed.  Bodl.  Mus.  B.  3.  Cant. 
Th.  Ka.  e  deest  Cant.  Mns.  B.  3.  ta  ntt6t^  Creech.— 201  JUtmmae  Voss.  vet. 
deest  Mns.B.S.— 202  dicuiea  Vind.  Cant.— 203  Hoc  V.  ed.  Th.  Ra.—- 204  De- 
witeet  Vind.  Mns,  B.  3.  ealar  Voss.  yet.  et  L.  B.  Mus.  B.  1.  2. 8.  Cant.  Vind.  V. 

NOT£ 


192  Sepeiiie^l  Metaphoriee ;  h.  e» 
•cdatis,  stratts,  silentibus. 

190  Indignaniur  murmure^  ^T^.]  Sic 
Virg.  JEn.  i.  *  lUi  indignantes  magno 
ciun  mormure,  montis  Cii'com  clan- 
•tra  fremunt/ &c. 

SOO  Conooivunil  Corradnat»  colli- 
4ont. 

202  FaciserioU]  Fulgorem  concep* 
lam  edidemnt. 

203  Hac  etiamfit  utei,  i^c.}  His  10. 
TSi.  jam  aliam  fulj^uris  causam  red* 
dit;  nempe  qood  in  nnbibus  mnlta 
S;giiis  semina  contineantury  quse  ven- 
tia  cogentibus  expres9a  folgorem 
edunt.    Quod  antem  ija  nubibus  siot 


mnlta  semina  ignis^  ex  hoc  vel  maxi- 
me  argttit,  quod  interdum  nnbes  aine 
linmore  appareant»  flammeum  colo* 
rem  referentes»  et  igqibos  solis  ac- 
censae.  Ita  Aristoteles  ait  quosdam 
hnic  sententisB  esse  snffragatos,  qnam 
tamen  refellit  lib.  ii.  Meteor.  £m» 
pedocles  aotem  dicit  honc  ignen^ 
qni  in  nubibns  accenditur,  ^x  solis 
radiis  concipi :  Anaxagoras  vero  e% 
Bupremo  sthere,  qnem  itle  ignem  ap- 
pellat,  snperne  deorsom  delatum 
esse  censet. 

204  lAquidi]  Puri»  clan>  lucidi» 
non  torbidi.  Metapbora  ducta  ab 
aqua  ad  igneni.    Sic  vs.  669.  *  Ignis 


Delph.eiVar.Clae, 


Lucret, 


3  A 


788  T.  UUCRBTII  6AEI 

Semina  qnod  nnbeia  ipsas  pen&alla  neeesse  est  208 

Ignis  habere :  et  enim,  qaom  sunt  humore  sine  nllo, 
Fiammeas  est  plemmqae  colos,  et  splendidos,  ollis, 
Quippe  et  enim  solis  de  lamine  multa  necesse  est 
Concipere^  ut  merito  rubeant,  igneisque  profimdant 
Hasce  igitur  quom  ventas  agens  contrasit  m  uniim        2W 
Conpressitque  locam,  cogens ;  expressa  profondunt 
Semina»  qaae  £Eiciant  flammae  fiilgere  colores. 
Falgit  item^  qaom  rarescunt  quoqae  nubila  codi. 

rehx  atirahu  ignU  Uuidi  dMmtur  velociter  tn  remrai,  nempe,  fHM  o^mM  •* 
nubHa  tpsa  eowtmeani  pUtrima  cor^^uacula  ignis.  Namaue,  quaudo  tunt  ab9qu£  «Ita 
aqua,  Bope  UUb  habent  eolorem  igneum  ei  /utgidum.  SdHeet  quut  oporteiui  rect- 
piant  plura  semina  de  luc$  •oto,  ut  ob  hane  coMBam  ruhe^f  et  cpargant  pmm$f 
Ergo  uU  ventus  impettene  cmnpuUit  hoM  nube$,  et  eongrepau  illas  «wrfroxi*  iji 
«Riiffi  locum,  epargunt  tunc  corpuaetda  elicita  ex  se,  qum  faeiunt  utfuigores  tgme 
corutcent,    Corutcat  pariter  uH  nubee  atkerit  rarifiymt;  etenm  uJbi  tentue  «•• 


^s»^^»^#^^^^»»» 


ed.  Ferr.  Th.  Ra.--206  H.  t».  et  dno  seqq.  desant  V,  ed.  Th.  Ra.  ted  «tim  P.— 
307  color  Vind.  Voss.  vet.  O.  Mus.  B.  1. 1.  Cant.  Ferr.  coUtH  Mus.  B.  2.  «pfe»* 
didus  soHf  Voss.  L.  B.  est  deest  Vind.  O.  Mns.  B.  ».  Ffcwmiaftft  ptefumque  eojjr 
Mus.  B.  1.— 208  et  decst  Mus.  B.  ».  Inmtiia  Vlnd.  Mns.  B.  8.— 209  jubeoMi  V. 
ed.  Th.  Ra.— 210  Haeigitur  Orypb.  Nard.Sos.coiaorstt  Mos.  B.2.— 211  tegen» 
V.  ed.  Th.  Ra.  —212  fiUgore  P.  Ald.  Oryph.  marg.  Sna.  Baa.  marg.yWffiire  V. 


NOTiB 


ahandare  ^tnsos,  flammetcere  cce-     rarefactionemy  atque  ad  prolapiio* 
Inm.'    8ic  Virg.  Eclog,  vi.  24.  '  £t    .nem  atomornm  fulgnrii 


liqnidi  simul  ignis,'  &c.    Eleganter  sine  tetro  sonitn,  sen  tonitm,  Tide- 

antem,  qnicquid  abnuat  Macrobins  turPoetainsinnaresententiamClide- 

^af.  VI.  5.  «I,  <ioi  «pod  Ariitotelem.exiatfma- 

207  CoU)e\  Utrnmqne  dicitar,  eo-  vit  fulgur  non  esie  ignem,  aed  I» 

los,  et  color ;  sicot  honos,  et  honor  t  anem  specion,  nempe  Bobem  nglCa- 

odos,  et  odor :  labos  et  labor :  vapoi  tam,  et  bomida  parte  veloti  pereM- 

et  vapor,  te.    Nonloi.  aam,  perlnde  splendeseere  ac  UMve 

212  Qaa  faeiiuntj  ^c.]  H.  e.  qnm  candescit,  dum  virga  cspditvr.    Eo* 


faciont,  nt  flamma  existat,  et  fulgor  dem  pariter  spectat,   qnod 

oriator.  menes  apud  Stobaeum  afiert  ezem^ 

212  FuJgit  Uemf  4«.]  His  ff.  vis,  plnm  refhlgeflitis  maris,  dnm  remis 

aliamdeniqttefulgnriscansamaffert;  scindttnr.    Eodem  spectat,  qnod  «I 

nimimm  cnm  rarefiunt  iivbes,  et  ven-  Xenophanes  dixit,  nnbem  mota  sno 

tis  agitatse  hnc    iUne    deduonntnr,  concipere   splendorem,  ^i   fblgef* 

tunc  semina  ignis,  quas  in  iis  conti-  Eodem  deniqne  pertinet,  qnod  Aii»> 

nentnr,  decidere  censet,  et  fulgorem  xlmander  dixit,  spiritnm  sen  ventom 

reddere.     Porro   qvod   spectat  ad  «plendere,  distensfone  lactv  per  aiH 

iMiie  nnbittm  fractionem,  se«  potius  bls  nigrediaem. 


DB   RBEUH  KATURA   UB.  VI.  730 

Nam,  qaom  ymtas  eas  leriter  didiic&  eniiteis, 
Dissolvitqae,  cadant  ingpratiis  iHa  neoesse  est  216 

Semina,  qaas  faciafltt  fidgorem :  tom  atne  tetro 
Tenore  et  sontis  fulgit,  nolloqiie  tomiilta. 

Qaod  soper  est»  qvali  natuia  ptaddita  cciistent 
Falmina^dedafaAt  icto  sobinute  Taporis 
Signa,  notnqoe,  grayeis  halaates  salfaris  aaras.  220 

Ignis  enim  sant  iiaBC,  non  ventiy  signa,  neque  imbris. 

PraDterea,  saepe  adcendont  qaoqae  tecta  domorom^ 

tnkHptarmn  et  Hmpat  Mt Mtftaiiei,  ^pmiHmt  Wa $eminm  Igiiis  imwUe  deeidmii^ 
pM  edmt  fuigttnm,  Tiuke  MHm  «orMMf  ebaqiu  ierriW  herrmre,  •ine  «iMf • 
mMre,  ei  Bine  «Uo  «ontiii.  Quod  reetat,  pteget^  et  veetigia  perueta  vapore;  et 
^gna  exkalaaiia  tetroe  haUtue  eulfurie^  mdieaai  ^tiflft  natura  /uUuiua  eemponautur  ; 
namque  km  euui  notw  ignitf  nen  aaiem  venti^  ne^iue  plavue.    Deinde  fulmin» 


^l»^»»!»^»»'^!»*^^» 


ed.  Th.  Ra.— 21S  FalcH  Mas.  B.  l.— 214  deducU  V.  ed.  Th.  Ra.  O.  Muf .  B.  2. 
diducai  V.  marg.  1. — ^216  ingraiiut  omn.  vct.  Ub.  ingraiiie  Vosa.  L. B.  ingratie^P. 
in  Bot— 216  eum  pro  tum  Mus.  B.  2. — 217  el  eoniiie  Cant.  et  eoni^  Ferr.  V.  ed. 
Tb.  Ra.  atque  eome  Mns.  B.  1.  «I  jont^a  reliaoi. — 218  quod  eic  natura  P.  O.  Canl. 
Gryph.  Nard.  Bas.  quod  eit  «.  P.  in  not.  Aid.  ignie  naiura  P.  in  not  quaU  deest 
Tind.  V.  ed.  Mns.  B.  1.  2.  2.  Ferr.  Th.  Ra.— 219  ictu  eubinueta  vaporie.  Sic, 
partim  ex  conjectari,  reAcribendom  putavi.  Wakef.  ictue  et  inueta  vapore  edd. 
▼alg.  et  mixia  pro  iaajla  P.  in  not.  Heins.  2.  O.  ictu  et  inueta  vapore  Vind.  V. 
ed.  Bodl.  Mns.  B.  2.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  ictu  et  inueta  vaporie  Voss.  vet.  et  L. 
B.  ictu  ui  inueta  vapore  Mos.  B.  2.—220  halantie  vel  halanteie  s.  oiiru  P.  O.  V. 
ed.  Mas.  B.  1.  S.  Cant.  Oryph.  marg.  Bas. marg.— 221  noventiY.  ed.  Th.  Ra. 
stfrpe  Voea.  marg.  ssgiie  Moa.  B.  1.  per  se  P.  Akl.  et  edd.  vnlg.  eese  0« 


NOTiE 

214  XHiiiietl]  Diitrahit,  divelUt.  ^oasi  calore    inasta  eermiiitar.   ii. 

215  Jngrediie']  Invite ;  v^Unty  no-  qoia,  dam  cadant»  domos  per  se  ac- 
iiat.    Siciii.  1083.  V.45.  oendant:  sobtiU  vero,  qoia  falminis 

218  Qued  euper  eel,  qudU^  t^c,']  Hac-  igni  nihil  obsistit.    Is  enim  penetrat 

tenns  de  lalgare.  Nonc  de  falmine,  jdaasas  domos,  at  vos :  •dicto  citins 

nempe  ab  boc  vs.  218.  ad  vs.  422.  iiqaefacil  metalla  doiiera:   vinam 

Piurm  antem  qnmrk  de  falmine :  i.  intacCo  dolio  absorbel ;  et  alia  id 

Batararo :  ii.  modami  qoo  generetor :  f  eBOi  prsitat,  q«as  per   infioitam 

lu.  apobiUtatem:  i¥.  qaa  aiusi  tem-  SBtatem    sol    pnestare    non    valat : 

peetatefreqaentiascreeatarfttlmiaa:  ■*  Tanto  nioi>iJior  viS|  et  «iominaatior 

T.  iaveliitar   in   superstUiosos    ho-  hsecest.' 

mines,  qai  Jovi  fnlmina  tribonnt;  et  210  /ote]  Siipp..fttlmiiMiiiL 

ia  l^trttseos»  qid  ox  lii   aogaria  220  Signal   Nota,   vesUgtat    looa 

d«cel>aat.    Wie  JflfUur  20.  ves.  priori-  iiotata. 

hae  diapttlat  ec  agit  4e  naitura  fnimi-  Gratwie]  In  accosat.  snpp.  aoraa. 

nis.    Docet  aotem  fahniaa  igoea  et  JS.  e.  telras,  saifiireas. 

anbtin  conattfe  natnra;  ignea  qoi-  .    ZMoniee]  la  noniinat.  sopp.  not». 

4emf  t.  qula  Jo«a  fuimine  tacta  te-  JEI.  e.  ezbaiantesy  mittentes.    Olm 

trnm   sulfuris  odoram  nittaBt,  ei  Jngebatvr»  Maa«iey  snpp.  aalfaris. 


740 


T.  LVCRBTIl  CARI 


Et  celeri  flamma  dominantar  in  asdibas  ipsis. 
Hanc  tibi  subtilem^  cam  primis  ignibas,  ignem 
Constitait  natara,  minntis  motibus  atqoe 
Corporibas ;  qaoi  nihil  omnino  obsistere  possit : 
Transit  enim  yalidum  falmen  per  saepta  domorum^ 
Clamor  ati^  ac  voces ;  transit  per  saxa,  per  aera ; 
Et  liqaidam  puncto  facit  ees  in  tempore,  et  auram. 


225 


eoneremimt  eiiam  per  te  ieda  domorwn,  et  veloci  com  igne  graiwiitwr  in  iptii  adt- 
bmt.  Natura  fecit  tiln  hmnc  ignem  temiem  prtuertim  ex  ignibaa  tenuienwntf  et  e» 
primordiiB  vOoinbMM,  cni  nuUa  re$  proreut^ueai  reeistere,  Namque  /uhnen  pena^ 
trai  rivide  clauea»  domotf  teUUi  mmua  ei  vox  ;  peneirat  lapideOf  ara  ;  etim  ingtaMii 


p*^^'^^^^ 


P.  io  not.  M  VincU  V.  ed.  Vom.  vet.  et  Lu  B.  Mas.  fi.  2.  3.  Cant.  Ferr.  Tli. 
Ra.— 221  Numc  P.  O.  Cant.  Ferr.  Ald.  mM  pro  tiln  Mus.  B.  2.-225  mtMm 
aiffne  Vost.  vet.  et  L.  B.  O.  Mus.  B.  1.  2.  S.  Cant.  Ferr.  Hrins.  mimiihutqae 
Vind.  V.  ed.  Tb.  Ra.  mvnldbuM  aii{ue  ▼.  marg.  1.  m»\nl^!ban^[ae  P.  et  edd.  vulg. 
—226  fisAil  V.  ed.  Mas.  B.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  ml  vulg.  absietere  P.  Vind. 
V.  ed.  Mua.  B.  2.  %.  Th.  Ra.  Ald.— 227  valide  P.  V.  ed.  Mut.  B.  2.  Hav.  Delph. 
— 228  Sporinm  censet  Creech.  ut  hac  Vind.  Mus.  B.  2.  ui h<ec\,  ed.  O.  Ferr. 
Tb.  Ra.  ui  has  Mos.  B.  1.  ut  ac  Mos.  B.  S.  uti  vocis  Gryph.  Nard.  Bas.— 229 

NOT/E 


224  Cum  prtmtt]  In  primisy  pre- 
aertim.  Sic  tss.  259.  989.  et  alibi 
passim. 

220  Obeiaiere^  Sic  inira  vs.  830. 

227  TransU  enim,  i^c,}  Sic  i.  490. 
Porro  dam  hic  mira  falminis  effecta 
memorat,  mnltiples  fulminis  notat 
genin.  Aristoteles  dnplez  distinxit : 
altemm  famosnm,  ad  quod  rernm 
tactamm  infnscatio  pertineat :  alte- 
rnm  clarnmy  ad  qnod  rernm  pen^tra* 
tio  spectet  Piinins  vero  ti.  61.  ter- 
^tinm  addity  qnod  vocat  siccumy  cojas 
*  mirificam  natnram'  dicit;  et '  quo/ 
inquity  *  dolia  exbauriantur,  intactis 
operimentiSy  mnltoqne  alio  vestigio 
relicto:  aarnm  et  aes  et  argentnm  li- 
qnatnr  intns,  sacculis  ipsis  nnllo  mo- 
do  ambnstis,  ac  ne  confuso  qaidem 
signo  cerfle...Martia  princeps  Ro- 
manorom  lcta  gravida,  partn  exani- 
«lato,  ipsa  citra  uUam  alind  incom- 
modam  vizii.'  Addit  et  Seneca  ii.  81. 


quod  *  manente  vagtiia,gladius  liqoea- 
cit ;  et  inviolato  ligno  circa  pila  fer- 
rom  omne  distillat :  stat  fracto  dolio 
vinom,  nec  citra  tridnnm  rigor  iiie 
dorat/  Sec,  Et  cap.  62. '  Valentioray 
qoia  resistunt,  vehementins  dissipat: 
cedentia  nonnnnquam  sine  injnria 
transit:  cnm  lapide,  ferroqne,  et 
durissimis  qnibnsqne  confiigit,  qnia 
Tiam  necesse  est  per  illa  impetn 
qnserat ;  itaqne  iacit  viam,  qna  effo- 
giat:  tenerlv  et  rarioribns  parcif, 
qnanqnam  et  fiammis  opportnaa  vi- 
deantnr,  qoia  transitn  patente  minns 
seevit/  Sec,  Sic  prcclare  hic  Lvcf^ 
tlns. 

Satpta  ffomoraim]  Septas  doosot ;  sic 
iv.  614.  '  clansa  viamm/  pro  clansas 
vias :  et  nlibi '  clansa  domoram/  pro 
clansas  domos. 

229  Pundo  iempore]  Poncto  tenr- 
poris.  Sic  enim  passim  loqoitur,  iv. 
868.  IT.  Id4.&c. 


DU  RBRUflf   NATVRA   LIB    VI. 


741 


Curat  item,  vasis  integris  vina  repente  230 

Dlfitigiant :  qaia»  nimirum,  facile  omnia  circnm 
Conlaxat»  rareque  facit  lateramina  vasi^ 
Adveniens  calor  ejns ;  ut,  insinuatns  in  ipsnm^ 
Mobiliter  solvens  differt  primordia  vini : 
Quod  solis  vapor  setatem  non  posse  videtor  2  S5 

Ecficere»  usque  adeo  cellens  fervore  corusco : 
Tanto  mobilior  vis,  et  dominantior,  haec  est. 
NunCy  ea  quo  pacto  gignantur,  et  inpete  tanto 

tempari$  UqurfoicU  a$  et  aurum,  Facit  etiam  ut,  voicuHs  incolumibuSy  vina  subito 
evauewcmt ;  eo  quod  eeiUeet  fxtpor  iiUui  aecedeia  faeile  remittit  et  rar^facit  cwndii 
latera  laJteritia  vaMCuii  circum,  uln  ingredttwr  tn  tilud  tu,  et  diasolvens  velociter 
di^icit  eorfmMcuh  «tnt:  quod  caior  soiis  non  videtur  poaae  /acere  per  longum  tem^ 
yu$,  ettamei  valeat  caiore  atdentu  Adeo  hac  potentia  fulminis  veioaor  e$t,  et  po< 
tentioTf  quam  caJor  solis.    Jam  vero  qu4f  modo  ea  fulinina  generentuTy  et  tanta 


poneto  Mus.  B.  2.— 2S0  Cur  auiem  P.  in  not.  item  ut  edd.  vnlg.— 232  raraque 
V.  ed.  Th.  Ra.  latera  omnia  Orypb.  Nard.  Bai.  P.  V.  ed.  Bodl.  O.  Mns.  B.  1. 
Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  kdera  mhtue  Vind.  latera  invia  Mus.  B.  S.  latera  minua  Cant. 
Gif.  Par.  Lamb.  laieramina  P.  in  not.  vasie  vnlg. — ^233  in$inuaiu$  Voss.  vet  et 
L.  B.  Mu«.  B.  1.  vmnuetur  V.  marg.  1.  insinuatur  edd.  vulg.  et  in  ipsum  edd. 
valg. — ^234  NobiUter  Miu.  B.  1.— 236  vapore  tetatem  Mns.  B.  1.  vapore  taeere 
Vind.— 236  exque  pro  usque  Voss.  vet.  ceUens  Vom.  vet.  teUens  Voss.  L.  Q. 
toltens  Vind.  V.  ed.  O.  Mus.  B.  1.  3.  Cant.  Gif.  Par.  poUtfiisedd.  vnlg.  candens 

NOT^ 


232  Rareque  facit']   Rarefadtqne. 
'taesis* 

Ltteraminal  Lateres,  sen  vasa  ex 
latereficta;  vasa  lateritia.  Veteres 
qnippe  vina  sna  condebant  in  fictili- 
im  vasis»  sea  tcstis*  Olim  legeba* 
tnr,  Latera  omnia:  qnod  et  probari 
posset,  nisl  jam  snperiori  versn  vox 
fnisset  posita. 

S3S  Ut}  Ubiy  cnm:  OaUice^  Hme* 
que, 

'  2$S  Mtaiem']  Snpp.  per:  sic  loqni- 
tur  Plaatas  in  Hecyr.  *  nam  neqnd 
ille  hoc  animo  erit  setatem.'  Ubi 
Donatosy  *  setatem,'  positam  pro, 
^a  «c  sepe* 

236  CeUens  [_PoUem]  Lamb.  bene. 
Pareos,  iottaif,  qaia  v.  310.  dixit 
*  fatl  protoUere  fines»'  Sed  qaid  ad 
baec?  viderit  lector. 

237  Tanto  nsoHUorf  ifc.]  Sic  fere 


eadem  docuit  ii.  382.  '  Qnare  fulmi- 
neus  mnlto  penetralior  igois,  Qoam 
noster  fluat  e  taedis  terrestribus  or- 
tns.  Dicere  enim  possis  coelestem 
falminis  ignem  Subtilem  magis  e  par- 
vis  Constare  fignris»  Atque  ideo 
transire  foramina,  qnos  nequit  ignis 
Noster  bic  e  lignis  ortns,  taedaque 
creatus.' 

238  NunCf  ea  quo  pacto^  ifc.']  Expli- 
eatt  natora  fnJminis,  nunc  dictnrus 
est  modnmj  qno  fulmen  generetnr» 
nempe  ab  boc  vs.  238.  ad  vs.  322. 
His  igitnr  7.  vss.  prioribns  monet  se 
doctnrnm)  nnde  fit»  ut  fulmen  tam 
miros  auditn  efiectus  faciat ;  nempe 
tnrres  discludati  domos  distorbet,  a- 
vellat  trabes,  demoliatnr  dura  monu« 
menta  hominnm  ac  Deorum,  bomines 
exanimety  pecades  enecet|  et  simi- 
Ua  ejasmodi. 


742  T.  LVCBIITII  CAftl 

Fiant»  nt  possint  icta  dischidefe  turreis, 
siistarbare  domoSf  aVdlere  ligiia  trabesqac,  340 

£t  monimenta  yiram  couBoIm  atqne  ciere^ 
Exanimare  honnnes,  pecadee  prostcmeie  paasim ; 
Cestera  de  genere  boc  qna  vi  fiicere  ofluiia  possimt» 
Expediam,  neqne  te  in  promissis  plora  morabcH:. 

Falmina  gigni  de  crassis,  alteqoe,  patandom  est^       245 
Ifabibas  exstroctis :  nam  ooelo  milla  sereno, 
Nec  leviter  densia  mittontar  nabibns  maqaaB. 
Nam  dttbio  procal  hoc  fieri  manifesta  docet  res  ; 
Quod  tunc  pcr  totam  coaarescant  aera  nabes 

vi  etmsienif  ui  quemfi  di$uicire  iurre$;  efotriert  d&mM;  abitrukm  fignm  H  fm. 

M9  ;  tMV€r$  €i  wmt^QSiltr€  MMtflMWni  MMtlNMI ;   ftttCtm  h9HtUt€9 ;  Cf  MMfM^  JfTO* 

/ligtre  peeom ;  qma  taBdeai  f^ieniki  queoMi  ej/leere  aimUiu  fjuemeiij  iiim  tlbi, 
ne^e  ie  umpiuu  reitardabo  in  poUieiiaiumilme  meii.  Credemium  eti  fukmna 
generari  ex  uubiUeepietUt  ei  dlie  eumulaiis  aliis  snper  alia.  Namqme  nuUa  unquam 
vibraniur  e  eeglo  ptfro,  iie^ii^  e  nubUis  parum  denaaH».  Quippe  eienim  tine  duH^ 
ree  clara  menairai  idfieri^  gaui  iune  nmbHla  denmatHwr  ex  mad  parie  ptr  iait 


Qrypk,  Nard.  P.~280  diteindere  daidam.^946  iigna  Vittd.  mgnm  Vott.  vet. 
->-Ml  demeUn  P,  Vow.  Yet  ct  edd.  viilg.--84a  de  genU  kaequiniV.  td.  Th, 
Ra.  |MMwU  P.  V.  ed.  Bodl.  O.  Miw.  B.  1. 8.  Cant.  Orypb.  Nard.  Sw.  poemu» 
^lg.— 844  «edeest  V.  ed.  Vlad.  BodL  O.  Mus.  B.  1.  8.  Gryph.  Nard.  Baa» 
Vos».  L.  B.  neque  quam  in  Voss.  vet.  netiue  quem  in  Voss.  marg. — ^845  gtgiii  de 
Wakef.  ex  conj.  gtgnier  e  P.  et  edd.  Tulg.  gigni  e  Viod.  V.  ed.  Bodl.  Voaa. 
▼et.  et  L.  B.  Mus.  B.  3.  Ferr.  Th.  Ra.  V.  marg.  1.  progjigiii  nr  O.  prof^rm  e 
Mai.  B.  1.  lunic  gigni  e  Cant.— 846  extraeiia  P.  Vind.  V.  ed.  fiodl.  Mns.  B.  I. 
Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  exiruaia  et  exairueiia  P.  in  not.— 848  Juee  fieri  GuoeBd. 

NOT^ 

841  ConiiMtfrt}  Pafevs,  bene;  bec  que  enim  s^is  Ivnen  tnne  Bobb  de- 

est  labefactare,  tentare,  eiere.   Lam-  negaretnr,  nisi  alte  exilmctM  Mibes 

Mnos,  deiHOUri)  qnast,  evertere,  de»  interpoBerentnr. 

stmere.  G^rm  [Gigvisr]  PeetEoe,  pro  glgnt 

844  Neque  te,  ^.]  Sic  v.  98.  AUe,.,exatrueiia']  Sie  vt.   184.   et 

Pbira]  Amplius.  I8ft.    £t  infm  vs.  887.    H.  e.  eag- 

346  fUMiiiM  f%ni  de  enaakf  ifeJ]  geratis,  ciimiilatis,  densia. 

His  itaque  88.  vss.  assomlt  i.  Lucre*  846  Nmn  eedo  mrfkimaa»  ^.]  Ba- 

ttns   ftilmliia   generari    in    nnbibvs  dem  qoippe  est  veati,  tenrm  matiM» 

crasstSy  densis,  el  compactis.    Gajos  umitnis^etfiihniDiBmatemyiiiminMn 

i«i  ratloiiem  reddlt,  qnod  Arimina  sicca  exhalatio,    haqjail   Arislelelea 

Don  iiant  sereno  ccslo,  aat  rareseeii-  Meteor.  ii.  cap.  nltim.  Esi  bac  enim 

tibos  tantnm  nabllis  obmsbrato;  sed  sieca  eiftaiadoDe  lil  vendm  io  aiiK: 

dnm  nnbibns  tenebrosia  ebtegitnr*  temi  metns  intaa  ia  temtlmber, 

Sic  enim  plccns  nimbos  pr»gDaasqne  precallai  tooitias»  ei  ftrimeii  ia  nabi- 

fbhninibns  nonnnnqnam  marl  ariaita-  biis. 
tor,  terrasqne  torrefacit  omnes.  ^u» 


DK  RB&UM  NATURA  LIB.  VI. 


74a 


Undiqne,  utei  teiiebnui  omiieia  Aoheranta  reamiir     ^    250 
Idqoisse^  et  magnas  coeH  conplesse  cayemas : 
XTsqae  adeo,  tetra  nimbonim  nocte  coorta» 
Inpendent  atr»  Formidinis  ora  sapeme, 
Qaom  conmoliri  tempestas  fulmina  ooeptat. 

Prseterea,  persaope  niger  qnoqoe  per  mare  nimbus,    3S6 
Ut  picis  e  coelo  demissom  flamen,  in  nndas 
Sic  cadity  et  fertnr  tenebris  procnl ;  et  trahit  atram^ 
Folminibas  gravidam,  tempestatemi  atqne  procellis ; 
Ignibus»  ac  ventis,  cam  primis  ipse  repletns : 
In  terra  qaoqae  nt  horrescant^  ac  iecta  reqnirant  S60 

Sic  igitar  snpera  nbstmm  capat  esse  putandnm  est 
Tempestaiem  altam :  neqne  enim  caligine  tanta 
Obmerent  terras,  nisi  inasdificata  saperne 


mhemy  ita  nt  pK^«mau  anuekoM  iauhnu  duendm  AdkeruMta,  et  impUmne  ingejKtee 
fonAees  eeeU.  Adeo  vmUiu  hemriB  nigri  deettper  pendentj  tenebri§  atria  mUfUerum 
«Mrtit  aadiqtie,  M  iisM6iit  proeethem  imeipii  prmparart  fidmintL.  Deinde  pk' 
fWBfM  atra  mtbef  etiam  ita  per  etqaer  deeidU  t»  aqmUf  mcaifiawm»  pieie  miaiu» 
a  cedo ;  et  iaage  a  teaebrie  dieitwrf  et  attrakU  aigrum  nimbum  gracemfukniHibue 
et  fBentis ;  prtttertim  cuai  ipea  quQ([ue  pabes  plena  eii  ignibus  et  proceUie^  ita  ut 
homines  in  ierra  paoeant  et  eUo  repeUmt  domoe  soas  nbi  latiteat.  lia^  eredeU' 
dmm  eet  nimbum  aUe  exBiruetum  eeae  enpra  verOeem  noetrum,  Neque  enim  nubeo 
ehtegertai  terrat  tantit  teniMty  ti  imii  piurtt  aita  txttrueta  forent  tupra  nmUat^ 


^^^*^^»^^^»  ^ 


—250  adiemnt  arctam»Y.  ed.  Th.  Ka.  adierint  aera  Mos.  B.  9.— 261  impiettt 
Mas.  B.  1.  compiexa  O.— S59  terra  V.  ed.  Cant  Th.  Ra.~15S  Impendant  P. 
Ald.  ImpendaiU  Vlnd.  V.  ed.  Voit.  L,  B.  O.  Mos.  B.  1 . 8.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra. 
— «i4  upiat  y.  ed.  Th«'Ra.— 266  iimietum  Vom.  vet.  et  L.  B.  Fenr.  fubnen 
P.  Voaa.  veC  et  L.  B,  Ferr.  Tb.  Ra.  Ald.  V.  ed.— 257  et  fertnr  lib.  vet. 
adkerUt  Moa.  B.  l.ct  fertut  edd.  vplg.  ierritprocui  Fab.— 269  repletur  Gryph. 
P.  Ald.— 260  /ii<«rea  V.  ed.  Th.  Ra.  /n  ierram  O.— ^261  «ttpra  neetrum  Vind. 
O.  Mas.  B.  1.  S.  euper  a  noUrit  V.  ed.  Tb.  Ra.  tnpera  noitrit  Ferr.  tuper  emet» 
trum  Cant.— 202  aiiam  Mas.  B.  1.  caUne  V.  ed.  Th.  Ra.^204  exampio  V.  ed. 

NOTJB 


960  CMifw»  utai  tentbrat^  »g.]  Hi 
4..  ^m.  poaiti  tOBt  iv.  170.  G4Mfiile 
ibid.  noetras  annotationea. 
••  964    Tno^o^    VertUy   yentns, 
■inilws  i^ocelloaaa. 

967  Pertur  tenebrit  peatuf]  H*  e» 
4(saai  ia  enai-GaU  partaoii  ^nsserena 
est,  et  sine  nobibos. 

259  Cttiii  ffiiitts]  InpriiniSi  vs.  224. 


260  Htrrtteant]  Snpp*  homines. 

Teeta  rifntnail]  Domos  repetant, 
nbi  latitent  Inuno  etiam  specos  et 
caTeoa  ingrediantnr ;  qood  deHberio 
traditamest.  Sueton. 

202  Tempettatem  aUam\  Nimbiimi 
sen  oabem  alte  exstroctam. 

206  Niti  uuedificata  supeme^  4-«.] 
Sic  Tsa.  186. 246.  et  jam  infra  ys.  267. 


744 


T.   LUCRBTIl   OARI 


Multa  fordnt  multis  exemplo  nubila  sole : 

Nec  tanto  possent  venientes  obprimere  imbri,  265 

Flamina  abundare  nt  facerent,  camposqne  natare> 

Si  non  exstructis  foret  alte  nubibus  aether. 

Heic  igitur  ventis^  atque  ignibus,  omnia  plena 
Sunt :  ideo  passim  fremitus,  et  fulgura^  fiunt. 

Mle  ipso  9ubUit0 :  neque  pariter  ha  nubes  quirent  obruere  ierrae  ianta  pluria,  uifaee- 
rent  ftuvutt  exundaref  et  agroa  innatare  aqnis,  niti  aer  coneiaret  nubiiU  alte  intedifi- 
caiis  aliis  siipraalia.  Ergo cuncialocn  nubilornm  repleila  nmt  his  ignikue  atqua 
Msventis;  idcirco  ubique  ionitru  et  fulgeirafiunt.    Namque  oetendi  tupra  nubila 


^<^^^^<^»^^^»^^^ 


Th.  Ra.  Ittmtiia  sole  Oassend. — 265  N,  t.  p.  ha$  terraa  o.  t.  edd.  Tulg.  tanioe ...  • 
imbres  Heins.  Mar.  ianios  P.  in  not.  V.  marg.  1.  Miitciilff  deest  V.  ed.  Th.  Ra. 
— ^266  Fttjmtfia  Gryph.  marg.  Bas.  marg.  P.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  S.  Cant  Th. 
Ra.  Ald.— 268  His  edd.  vulg.  Sic  O.plana  Vind.  Voss.  vet  et  L.  B.  Mus.  B.  1. 

NOT^ 


265  Venientee  \_H<ec  terra»\  Ita 
Lamb.  ex  vulg.  lectionibus.  Htte 
autem  snpp.  nubila  y>.  264.  non  fnlmi- 
ha,  nt  niale  interpretatur  Lambinns. 
Pareus  vero  legit  venieniee,  Verum 
ad  quid  refertnr  ?  an  ad  nubilal  non 
ftaoe.  An  ad  Tempettatem  altam? 
multo  minuB.  Altaa  viventee,  h.  e. 
homines,  animanies. 

267  Si  non  exatructie^  /|pc.]  Hoc  igi-> 
tnr  manifestum  esti  quod  fnlmina 
non  fiant  nisi  densis  et  crassis  nubi* 
bus ;  atque  ita  materia  fnlminis  iutra 
nubes  concluditnr.  Namque  quod 
alloqnin  Plinius  ii.  51.  ait,  *  Catili- 
nianis  prodigiis  Pompeiano  ex  muni- 
cipio  M.  Herennium  decnrionem  sere- 
no  die  fulmine  ictum  fuisse ;'  et  quod 
apud  Horatium  Carm.  i.  34.  ut  jam 
snpra  monni,  dicitur  de  Jove,  qui 
'  plemmque  per  purum  tonantes  age- 
ret  equos,  volucremqne  currum ;'  id 
sane  fide  tantnm  dignnm  est,  si, 
reliqno  coelo  sereno,  pars  alia  ad 
^oandam  horisontis  partem  nubibut 
obtecfa  fnerit,  e  quibns  fulminarit, 
ant  tonnerit. 

268  Heie  igitur  veniie^  l^c.']  Post- 
qnam  demonstravit  fulmen  creari  in 
crassis  et   alte  cnmolatis  nnbibnsy 


his  jam  26.  vss.  aliis  docet  et  ex  igni- 
bns,  et  ex  ventis,  qnos  simul  nubes 
hal>ent,  fulmen  maturnm  erumperef 
qnod  acris  sonitns,  teme  tremor« 
horror  mortallum,  gravisqiie  imber 
seqnuntur.  Itaqne  censet  Lncretiotf 
primnm  in  nubibos  esse  multa  ignls 
corpuscnla^  ut  supra  docuit  vs.  205* 
Deinde  ventum,  seu  vorticem  in  nu- 
bibiit  inclusnm  cogere  nubes  qnasi 
in  altos  montes,  et  illa  ignis  e  nubi- 
bns  exprimere  corpusculay  qnoruoi 
contactu  accendatur,  nisi  forte  sna 
mobilitate  ipse  calefiat.  Tertio,  nbi 
ventus  ille  percaluit,  matumm  ful* 
men  erumpere,  quod  nnbem  per- 
scindat,  omniaque  circum  lumine 
perlustret;  Quarto  sonitum  seu  to» 
nitra  seqni;  inde  tremorem  terrse, 
borrorem  mortaliura ;  atque  tandem 
adeo  uberem  pluviam,  *  Omnis  sti 

videatnr  in  imbrem  vertier  «ether.' 
OMmia]    Supp.  nubila;   vel,  aerit 

loca. 
969  Posstm]  Ubiqne,  oempe  per 

totam  coeli    regionem;  per   omDOii 

iBtheris  partet. 
Fr«mtitt0]  Tonitraa,  mnmiQra,  lo* 

nitns  acres. 


DIS   RKRUM   NATI3RA   Llfi.   Vf. 


74d 


Qaippe  ct  eniiii  supera  docui^  pennulta  vaporid  ll!70 

Semina  habere  cayas  nubeis;  et  mnlta  necesse  est 

Concipere  ex  solis  radiis,  ardoreque  eorum. 

Heic,  ubi  ventus^  eas  idem  qui  cogit  in  unum 

Fofte  locum  quemvis^  expressit  multa  vaporis 

Semina,  seque  simul  cum  eo  conmiscuit  igni ;  275 

Insinuatus  ibei  vortex  vorsatnr  in  alto, 

£t  calidis  acuit  fulmen  fomacibus  intus« 

Nam  duplici  ratione  adcenditur:  ipse  sua  cum 

Mobilitate  calescit^  et  e  contagibus  ignis. 

Inde,  ubi  percaluit  gravius  ventosus,  et  ignis  280 

Inpetus  incessit ;  maturum  tum  quasi  fulmen 

Perscindit  subito  nubem,  ferturque,  coruscis 


-e&neava  ewtkmte  jiufa  corpuscuia  ignU ;  et  oportet  ut  recipiant  phwa  etiam  a  ra» 
dn$  eoti$j  et  a  calore  iiioruM  radioriNii.  Postqaam  hk  idem  ventue,  qui  contrakU 
ttttu  fartmto  illas  nubes  tn  unmmquemqUie  mtum  tocmn^  eHcuit  pbirima  corpuecula 
ignigy  et  ntueuit  eeae  nna  cum  iUo  igne,  ventue  procelloeue,  qui  eo  ingressuM  eety  vol^ 
vitur  in  prqfundo  illaruiny  et  exacuit  fubnen  intrineecus  in  illis  ardentibue/onaei- 
btu,  Etenim  vertex  inflanmatur  dupUci  modo :  namque  priinom  ipee  accenditur 
eua  eeUri  mohi ,  et  seciindo  ex  contaetu  ignis.  Poetea  vero  quam  potestae  vortida 
cal^acta  ett^  aut  ubi  vehemens  vis  ignis  inddit,  tunc  fulmen  veluti  tempestivum 
pemmpU  repente  nubem;  et  vapor  Ulias  percussus  vcUtat  perlustrans  suis  iMcidis 


—270  et  deest  Vind.  sttpra  Vind.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1.  S.  Cant.  Ferr.  Tb.  Ra. 
aupera  vulg.  ut  supra  V.  marg.  1. — ^271  Semina  hac  de  re  Vind.  Voss.  tuarg. 
8emina  haedereY.  ed.  O.  Mns.  B.  S.  Cant.  Semina  ciere  Voss.  marg.— 87S 
Hoc  V.  ed.  O.  Mas.  B.  1.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Nard.  V.  marg.  1.  Hae 
Heins.  a^  etas  pro  eas  Cant.*-275  simHis  Cant.  cmn  in  eo  Gryph.  P.  Ald. — 27G 
vertex  Voaa.  vet.  et  U  B. — 278  oi^eiidtticr  Cant.  suA  tmn  Mi».  B.  1.  su&  nam 
edd.  Tolg.  suapte  Oassend.  Lamb.  Creecb.^279  NobilitaU  V.  ed.  Tb.  Ra.  e 
deest  MoB.  B.  1.— 280  graviusjam  ventus  in  ignis  Gryph.  niarg.  Bas.  marg.  P. 
Ald.  vts  venti  vel  gramsignis  P.  in  not.  O.  Cant.  et  edd.  Tnlg.  graois  ventum 
intigni  Vlnd.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  gravis  venti  vis  igni  Voss.  vet.  et  L.  B. 
^rmibiuveiaiBinsignisM»B.B,\,gralvisventilisvisMuB.B.Z,^2Sl  eum  quasi 

NOTiE 


270  6^pefa  doeuil  Nerape  Ys.  206. 

Vaperis^iCslons,  nt  ssspe  molrai» 
Sie  ▼».  274« 

272  Eermn]  Sapp.  radlonim  solis. 

27S  Chmi  eo']  Olim  in  prepositione 
com  vocnlis  m  non  elidebatur. 

270  bmnuatus  ibd  verteXy  ifc,']  H. 
e.  tmn  glabns  ventoram  int^oroissns 
drcMagitor  in  aere  et  ntibibus; 
fulmenqne  Yelot   io  foniacibas  ar- 


dentibns  parat,  acnity  excadit. 

278  Ipse]  Supp.  vortez  :  vs.  270. 

270  Coitf ^gt6its]  Contactu  :  iti.  472t 
7S5.  741.  &c. 

280  Percatmt  gramus  ventoeus  [vie 
venti]  Snpp.  sua  mobilitate :  vs.  279. 

VentosuSf  et  ignis  [vel  gravia  ignis, 
ife,]  Namqae,  e  contagibns  ignis  vla 
venti  calefit :  v.  279. 


746 


T«  UJCRBTIt  GARI 


Omnia  lnmiiiibas  luBtnuis  loca,  perdtus  ardor : 
Qaem  graTis  inseqaitnr  somtas,  displota  repente 
Obprimere  at  Goeli  videantar  templa  sapeme.  285 

Inde  tremor  terras  graviter  pertentat,  et  altam 
Murmara  percammt  ccelum ;  nam  tota  fere  tam 
Tempestas  cancuasa  tremit^  freraitasqoe  moventnr : 
Qao  de  concassu  seqaitor  gravis  imber,  et  ober, 
Omnis  ntei  videator  in  imbrem  vortier  SBther,  290 

Atqne  ita  prascipitans  ad  dilaviem  revocare : 
Tantus^  discidio  nubis^  ventiqae  procella, 
Mittitur,  ardenti  sonitas  qaom  provolat  iota* 
£st  etiam^  qaom  vis  extrinsecas  incita  venti 

huKhtUnu  cuneia  loeo.  Quem  vaporem  mMrmur  acre  mibte^imlur^  iU  tAfmmiee» 
oflrfi  quan  diseokiti  ffidemitur  obruere  desuper  terras.  Hine  Aorror  percipU  acru 
ier  totM  ^errsf,  et  iMtlrm  pertadmnt  iifwwiwi  eedmm;  etemm  tehufermefdmkm 
hmeemiquaeeiitiutremieeiitfetwmrmmMciemim',  Qmm  de  eememeeieme  mgem  pkmimj 
et  eepioem  embeeqmitmry  Um  ttf  ieime  aJir  videmimr  eemmerH  ts  pteeMM.  Ei  eie  pmm^ 
eepe  emdeme  voeare  itermtm  ad  ditevtaim.  Adea  nmgmwm  eei  memnmmr  mi  jpo/erlar 
mekemumH  pfmgat  eeiUeet  ex  dieeohdieme  rniiU*,  et  ez  vertiee  vemiL  FU  qmefme 
Mmtn,  «M  eu  veiUi  percUa  exirimeeeme  mmpUigU  t»  imftMi  Jkrmam,  et  pleoam 


*^^4 


P.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.— 98S  loemey.  e4.  Th.  Ra.-~8S5  ctV.e4.Tk 
Ra.  videatmr  Mos.  B.  S.— 887  fere  emm  V.  marg.  1.— 888  qme  deest  V.  ed.  Hl 
Ra.— 889  Qaod  e  V.  ed.  Th.  Ra.  coiicKMtit  O.  Cant.  coticMmff  V.  ed.  Th.  Ra.— 
890  Ommhm»  mi  O.  Owau  at  Viiid.  V.  ed.  Vom.  vet#  «t  L.  B.  Mns.  B«  1.  S. 
Omaif  t<a  ttf  Cant.— 891  Aiqmo  Um  Pmhm  mioe  Fab.  rreoMri  Wakef.  m  not^ 
898  Tatdee  O.  Taato  Cant.  diend»  P.  Ald.— 89S  perveUd  Delph.— 89i  Eem 
Voea.  vet  et  L.  B.  lim  tk  Miu«B.  8.  exmim  a  pr.  a.  aedlect.  recepta  supencr. 

m 

NOTJE 


88S  iiftior]  IgniB. 

884  Grart«  Joiiila«]  Tonitm. 
DtipfaM]  Sic  vf.  130.  de  Teaicala 

rapta* 

885  Corfi  teinpla]  Ccelam :  ccbH  for- 
nicei,  nt  ait  Nonina.  Sic  ii.  1087. 
▼.  491.  408b  1489.  &c 

980  PertemMt]  Percipit,  occapat, 
pervadit,  permovet. 
887  Marmara]  Tonitraa* 
868  r<apMtat]  Niiftbaaater. 

889  Uher\  Aboodanf  et  mitltoa» 

890  Veriier\  Poetice^  pro  verti. 
898  Diicitfte]  Diacidiam  vox  Uti« 

na  est»  a  verbo  diadndo  nafa;  et  valeft 
idem  quod  disciasioi  diftjanctioi  dis* 


aolotio.    Sic  i.  458^  n.  119.  in.  848. 
853.  dfc 

894  Eii  ciiom,  qmem  tNiy^v.]  Hia  5. 
▼aa.  acoindoa  el  tertiom  affert  mo- 
dam,  qoo  fieri  falmen  potat.  Nimi- 
mm  com  veotoa  extrinaecoa  adve- 
nleaa  peraciMllt  nobem  praignaMtaBa 
matafo  fmtOf  h.  e.  ftimiiii :  ? el  etiam 
ciim  ventua  in  aliaa  atqae  «Kaay  <h*  e* 
in  diveraal'  partea  -dedoeik'  mib(Mn 
poritev  folmine  prttgnonlem*  Tooc 
enim  aciaaa  nabe  ffdmiiietta  fortex 
dccidity  qoo  via  fert. 

£at  «fiaM,^tMn,|rc»] 
H.  e.  intevdum  etioii  vw 
Irinaecna  ineitaydK. 


DB  RfiRUM  KilTURA  UB.  VI.  747 

Incidit  in  Yalidam  matoro  a  cnlmiiie  nnbem :  205 

Quam  qnom  peracidit,  ex  templo  cadit  igneos  ille 
Vortex^  quem  patrio  vocitamos  nomine  fulmen. 
Hoc  fit  idem  in  parteis  alias^  quoqnomque  tolit  vis. 
Fit  qnoque^  ut  interdum  ventl  vis,  missa  sine  igni^ 
Igniscat  tamen  in  spatio,  longoque  meata^  900 

Dum  venit ;  amittens  in  cursu  corpora  quaedam 
Grandia,  quse  nequeunt  pariter  penetrare  per  auras : 
Atque  alia  ex  ipso  conradens  aere  portat 
Parvola,  quae  faciunt  igoem,  conmixta,  volando : 

fnhmoft  jwmjam  for^aia;  fuem  M  ventBf  per/regU,  mMo  pmmeru  Uh  tortts 
deeidUf  qmod  tocamvs  patrio  vocalnUo/itlmen,  Hoe  qMoque/eriwr  m  dwtrdos  parteSf 
u  quaeemmiue  scilicet  impetue  ^ue  portalrit  iUud.  AccidH  etiam  ui  pferumque 
impetwo  ietiH  ptdsue  abaque  ignc  tamen  in/Uimmetur  in  longo  cureu  et  gpatio,  per- 
iaMfdmm  eioTil,  t»  eureu  sno  quadam  magna  eorpuMeulOy  qua  non  poaint  simiUter 
fruamnptr  aiera;  et  eottigene  qnaedam  aUa  mmma  ex  ipoo  aire^  /ert  ea,  qua 


^»^i^^^^^^sr^^ 


Ciiiit.— 895  IneeditWnd.  ad  pro  tii  Mns.  B.  1.  vaKda  Yind.  O.  /uJmine  P.  et 
€dd.  Ynl9.->897  Vertex  Voss.  vet  et  L.  B.  quam  Ferr.  V.  ed.  Tli.  Ra.  Vind. 
Mns.  B.  S.  quod  O.  Cant.  ipatio  Ferr.  V.  ed.  Tli.  Ra.  Vind.  Mus.  B.  1.  ». 
eLaiio\ou,  vet.  a  sec.  ni.  et  Latio  ascribitnr  in  marg.  Cant.— 298  item  fo 
Oif.  Par.  Gryph.  Delpb.  Nard.  Bas.— 300  Igniscat  Vind.  Voss.  vet  et  L.  B« 
Mgmjteai  Cant.  Igneeeat  vulg.— S04  Parvula  P.  Vind.  V.  ed.  0«  Mus.  B.  i.  i. 

NOT^ 

905  JMttre  a  cuheAne  [/nMiie]  Sic  fnlmen.  Potest  enim,  io^it,  ventns, 

▼s.  981.  qni  frigidus  est,  tamen,  dnm  fertnr, 

996  Igneue  Vortex]  H.  e.  foJmeB,  ignescere ;   namqne    enndo    amittit 

qaod  tortnosnm  in  modum,  ac  verti-  corpnscnla  qundam  grandia^  dlntnr- 

ela  iMtarileGidit  do  itineri  Etiepta,  nec  per  aera  trans- 

.   SOT  PaityilMMmo*  ire  facile  valentia;  novaqoe  acqni- 

SOB  Uoe  /H  idemy  ^.}  Hoc  Tersii  ri t  parfolay  qnae  maxime  idooea  sint 

cmtioetur  alter  iHe  modns,  qno,  nt  ad  ignescendum. 

dteeeA  v».  904.  not.  Tentus  ferens  «e  901  Corpors]  Atomos,  semioa. 

4idoceiu  oobem  In  dlversas  partee,  909  Grandia]  Quse  ab  ignea  no« 


oxtrinsecns  tantum  In  eam  loci-  tora  prorsus  snnt   aMeoa.    Constat 

deoa  perscindit  nnl»em,  cnjas  dbd-  enim  ignis  ex  panmlis  et  snbtillbiis 

dlo  ftilmeo  eadlt  torpnscnlis,  nt  docnit  lib.  ii. 

J09  Fit quofue^uiinierdmnf  tfe,]  His        Per  amrae]  H.  e.  per  aera,  nt  ssepe 

O^*^  qiartadi  affert  modom  Poeta,  monui ;  est  enim  aer  nihil  aliud,  quam 

^pio  pntat  fleri  fnlmsn.     Nimirnmy  flatns  extensns. 
^oieMMennihilaltnd  fere  videtnr,        90S  Caiirodeiis]   Corradens;   anti- 

^nam  ventiis  ineemiM :  tamen  oenset  qna  scriptlo.  H.  e.  colligens,  eonqoi- 

etlam  Lncretius  hoc  modo  fieri  posse  rens,  someosy  petens.    Sic  vs.  448. 


748 


T.    LUCRBTIl   CARI 


Non  alia  longe  ratione,  ac  plnmbea  scepe 
Fervida  fit  glans  in  cursn,  qnom^  multa  rigoris 
Corpora  dimittens^  ignem  concepit  in  anris. 

Fit  quoque>  ut  ipsius  plagae  vis  excitet  ignem, 
Frigida  quom  venti  pepulit  vis,  missa  sine  igni ; 
Nimirum,  quia  quom  vehementi  percuKt  ictu, 
Confluere  ex  ipso  possunt  elementa  vaporis : 
£t  simul  ex  illa»  quao  tum  res  excipit  ictum : 
Ut,  lapidem  ferro  quom  csBdimus^  evolat  ignis ; 
Nec,  quod  frigida  vis  ferri  est,  hoc  secius  illa 
Semina  concurrunt  calidi  fulgoris  ad  ictum. 
Sic  igitur  quoque  res  adcendi  fulmine  debet^ 


905 


310 


315 


ammixta  eoncipiuntignem  eunda,  Haud  diuimili  prortiis  modo,  qualn  pUnmque 
plumbeua  gMniu*  caUJU,  ubi  reliHquens  plura  cwpuiculafrigoria  igne$eit  perfiatuM 
aerioB  in  cwrtu  suo.  Accidit  etiamy  ut  vehementia  ipuue  ictue  aecendai  ignemj  uH 
rigida  violeniia  venii  percuetit  absque  igne ;  eciUcet  quia^  ubi  vis  venti  pereuami 
valida  piUtga^  eemina  calorie  queunt  emanare  ex  ipeo  vento.  Et  pariter  emanare 
potsnnt  ex  iUa  re,  qute  tunc  recipU  plagam  venti.  Veluii  v.  g.  ignie  exeilUy  ubi 
percutimus  saxumferro ;  neque  illa  corpuacuiafervidi  apiendoria  minua  comveniunt 
ad  plagamj  eo  quod  naturaferri  aUfrigida»    Ergo  Ua  rea  etiam  debet  inflammari 


Cant.— S(M  FecundafttV.  ed.  Th.  Ra.  Ferr.  Fervidior  O.  Mun.  B.  1.— 807 
eoncipU  Vind.  Vom.  marg. — 808  ipaia  V.  ed.  Tli.  Ra.  Vind.  Mus.  B.  1.  8.  ear 
ipaia  O.  Ferr.--310  ^nt  pro  quia  V.  ed.  peHuiU  Bodl.  O.  Cant.  percutU  Delph. 
— 811  eaporef  P.  Ald. — 818  excipUiUumV,V,  ed.  Bodl.  Gryph.  uiarg.  Bas. 
marg.  Th.  Ra.  Ald. — 818  cedimua  Vind.  Cant.— 814  ferri  eai  Vom.  vet.  et  L. 
B.  ferria  Vind.  V.  ed.  O.  Cant.  aU  ferri  vulg.  aenciua  Vlnd.  O.  aeniiua  Cant. 
atuiuia  V.  ed.  Th.  Ra.  aaueiua  Mns.  B.  1.  aentiat  Mus.  B.  8.  iUe  Ferr.  V.  ed. 

NOTiE 


805  Non  aUa  Umge  raiume^  ^T^.]  Sic 
snpra  vs.  178. 

806  Bigorui\  Frigoris.  Sic  vt.  867. 
et  Y.  680.  745. 

808  FU  quoquey  ui  tptta»,  ^c.]  His 
14.  vss.  quintuin  affert  modnro,  qno 
credit  creari  posse  fnlmen.  Niroi* 
rum,  inquit>  valet  etiam  ipse  ictns 
seu  plaga  venti  validi  ad  ignem  fnl- 
minenm  excitandnm,  etsi  frigidns  sit 
ventns.  Namqne  tum  ex  vento  per- 
cutiente,  cnm  ex  re  percussa  gene* 
rari  potest  ignis  fnlminensy  pariter 
ac  vulgo  fit  igniS|  cnm  lapidem  ferro 
caedimus;   scilicet  quia  ez  utroqne 


exsilinnt  semina  ignts.  Ita  similiter 
nisi  semina  tgnis  elicinntnr  ex  vento, 
dnm  fertnr,*tamen  tepefierl  et  cale* 
fieri  potest  ita,  ut,  si  forte  res  per-* 
cussa  illins  impetu  opportnna  sit 
flammiS)  ignem  facile  faciat. 

811  Elementa  ooports]  Semina  ig-* 
nis ;  atomi  ignis. 

818  Utf  iapidem  ferro,  ife.'\  Sic  sn* 
pra  vs.  161. 

814  NeCyquodjt^,']  H.  e.  qnia  fer* 
rnm  frigidnm  est,  ideo  minns  illa  ca- 
loris  semina  ad  plagam  concurmnt. 

816  Calidi  fuigeria}  Ignis  fnlminift 
igniti. 


Dft  RVRUH   NATURA   LIB.  VU 


749 


Obportuna  foit  si  fortej  et  idonea/flammis. 
Nec  temere  omnino  plane  vis  fngida  venti 
Esse  potest>  ex  qno  tanta  vi  missa  supeme  est ; 
Quin  prius^  in  cnrsn  si  non  adcenditnr  igni, 
At  tepefacta  tamen  veniat,  conmixta  calore. 

Mobilitas  autem  fit  falminis^  et  gravis  ictus, 
Ac  celeri  ferme  pergunt  tibi  fulmina  Iapsu> 
Nttbibus  ipsa  quod  omnino  prius  incita  se  via 
Conligit^  et  magnum  conamen  sumit  eundi. 
Inde^  ubi  non  potuit  nubes  capere  inpetis  auctum> 


820 


825 


f^ndnty  n  fortassefuit  npta  ei  paraia  ad  igmm  coooipiendani.  Neque , 
j^enitua  vioUntia  venti  poteH  este  frigida^  ex  eo  ifood  demper  mieea  eet  cuin  iantei 
tmpetu :  jiniiy  ri  antea  in  meatu  non  inftammatur  igne^  ealtem  edlefaeta  et  mixta 
eaiere  tepido  eadat»  Celeritae  autem  /«imtnu,  et  wtUda  ptaga  illiiujS^,  etfuhni» 
na  ita  vdoci  eaeufereferunturj  eo  fnod  eie  ipea  /uLminie  ieemieea  e  nubUm»  priua 
eentrahit  ee^  et  aeeipit  magnum  eonatum  progrediendi.    Hincy  poetquam  nuttee  non 


*rb.  Ra.  O.  Cant.  OIo  Vobs.  vet.  iUKn  Mub.  B.  S.— S17  indom^at  V.  ed.  Tli.  Ra. 
tndomito  Ferr.  perota  raper  raBura  Mns.  B.  2. — S18  Kec  tamen  Gamend.— 510 
exqnaV*  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  Mns.  B.  1.  vi  mieea  Voss.  L.  B.  Cant.  V. 
raar^.  1.  immieea  Ferr.  Y.  ed.  Th.  Ra.  «mtwayind.  vie  mieea  O.  vi  nixa  Mna. 
B.  1.  vt  tamuM  vulg. — 320  Qmn  tamen  Muji.  B.  1.  m  ciirmM  P.  Mns.  B.  1. 8. 
y.  ed.  Th.  Ra.  Ferr.  O.  Ald.  yind.  ei  deestV.  ed.  yind.  Ferr.  Th.  Ra.— S21 
Ad  yind.  O.  Mnt.  B.  1.  3.  eolore  Ferr.  Th.  Ra.  yind.  y.  ed.  O.— S22  graiue 
ietus  Ferr.—323  Ae  Walief.  ex  conj.  At  lib.  ytt  Et  edd.  vul|.  pergunt  tibi 
'Wakef.  ex  cohj.  pergunt  eic  edd.  vnlg.  pergunt  ubi  P.  y.  ed.  Ferr.  Tb.  Ra. 
Ald.  eic  deest  yind.  diepergunt  O.  Mns.  B.  l.  pergunt  cum  Mns.  B.  3.  Jam  per* 
gim#  Cant.— 324  tMtta  Gryph.  «ms  O.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Mctiwyind. — 

NOTiE 


S17  Obportunafuit  eiforte,  ^-c.]  H. 
e.  ti  forte  fuit  apta  ad  ignem  acci- 
piendnBB. 

316  Nec  temere^  4*«.]  H.  e.  nec  om" 
nino  sine  causa  aut  ratione  ventus 
potest  esse  frigidus,  ez  quo  tempore» 
•eo  ex  qno  loco  tanta  vi  inunissns 
cat. 

322  Mobmta»  anlem  fit^  4-c.]  Hac^ 
taiius  de  fnlminis  natnra  et  genera- 
tione:  nunc  de  ejnsdem  mobilitate; 
qnse  tertia  est  qotestio  propotita  su- 
pra  vs.  218.  not.  Hoec  antem  tria 
coraplectitor.  i.  mobilitatem.  ii.  gra* 
vemictnm.  iii.  celerem  folminis  lap- 
som  ad  ima«    Qoas  qnidem  qnaestio^ 


nes  interroiscet.  Itaqne  his  7.  vsr. 
prioribus  asserit  fnlminis  mobilita* 
tem,  i.  quia  folmen  tnnc  emmpere 
ait  e  nnbibnsy  cnm  vis  valida  incussa 
venti,  et  agitatio  iUa  intolerabilis  est 
corpori  continenti,  sen  nnbibns  in* 
ciudentibns  iltum  ventum.  Quaprop- 
ter  exprimitur,  inquit,  velnt  ea,  qna 
a  tormentis  explodnntnr. 

325  C<m/t^OAntiqne,procolligit. 
8ic  vs.  303.  '  Conradens/  pro  Corra* 
dens. 

Conamen  sumit  eundi}  Sic  vs.  1039.. 

326  Inpetisi  Ab  antiqno  nomlnati- 
vo  impes,  genit.  impetis;  b.  e.  im* 
petus.  T.  506.  et  alibi  passim.  ' 


tM 


T.   LUCRBTII  CABI 


Exprimitar  vis ;  atqae  ideo  Tolat  inpete  mirOy 
Ut  validis  qaae  de  kynaentis  missft  ferantor. 

Adde^  qaod  e  parvi»,  et  lasvibas>  est  elementis  ; 
Nec  facile  est  tali  natorse  obsistere  qaidqoam : 
Inter  enim  fugit»  ac  penetrat,  i>er  laxa  viaram. 
Non  igitur  maltis  obfensibos  in  remorando 
Hsesitat;  hanc  ob  rem  celeri  volat  inpete  labens. 

Deinde,  qood  omnino  natara  pondera  deorsam 
Omnia  nitantar :  qoom  pli^  sit  addita  vero^ 


330 


S3» 


foahdt  recipere  augmen  impehu,  vi$  ftilmiDis  ^icUwTy  et  ideireoferiur  admirMi 
wiebiHtate ;  vdati  ea,  ipue  puUa  de  firmi»  termentie  vokmt,  A^iee  fopd  fnlmeo 
eamttat  ex  tenmbiu  «I91W  levijgatie  primvrdue:  et  dijfleile  eet  aUqmd reMere  l«K 
matmrm.  Namque  preKterlakitmr^  et  permeat  per  raroe  meatue  rerum.  Ergo  mm 
emetatur  retariande  propter  plureB  aeeunu»  obTioii  rerum.  Propter  heie  imi* 
«SM  eadit  etjertmr  mMi  T^temeutiie,  Praterea  adde  fuod  owmia  pouderaferum» 
tur  deoreim  ex  mtwra  snay  eed  uti  ietue  eet  euperadditu$y  eeUrUaa  gemimatm^  dt 


^^«»>#>^.»^»i^^^^ 


S96  impetuM  V.  ed.  Th.  Ra.  O.  Ferr.— S20  et  P.  Y.  ed.  O.  Mos.  B.  1.  8.  Cant 
Fern  Tli.  Ra.  Aid.  ae  vulg.— SSl  peraraV,  ed.  Th.  Ra.  Vind.  per  aera  Perr. 
per  aetra  O.  per  etrttta  Miu.  B.  1.  per  arcta  Mus.  B.  S.  |ier  aperta  Cant.  |ier 
aperla  Heius.  per  apta  V.  marg.  1. — 3SS  inier  moraiudo  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.^ 
SSS  Hmeit  at  V.  ed.  Mns.  B.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  eOeri  deestV.  ed.  Tit.  Rft. 
amli  O.  eeH  Mos.  B.  1.--SS4  naturm  P.  dMrm»  Vind.  Voss.  Yet.  et  L.  B.  V.  ed. 
Mns.  B.  S.  Ferr.  Th.  Ra.  deoeum  Voss.  marg.— SSS  ei  addita  Vind.  Mns.  B.  1. 

NOT£ 


S27  Inpetel  Impetn :  ts.  S20. 

S88  Tormentiel  Tormentum  genns 
est  machinamm,  qnibns  tela,  saxa,  et 
alia  id  genns  mittelNintnr  olim. 

S29  Adde^  quod  e  parvief  ifc*']  His  5. 
Tsa.  repetit  11.  mobilitatem  fhlminis 
es  tenuitate  atomommy  quibus  oon- 
•tat.  Sie  n.  S8§.  probant  folaien 
coostare  levibns  et  teauilHis  elemen- 
tis.  Qno  fity  nt  nihil  ei  resistat.  Hine 
grarem  ictnm  faiminis  argnit. 

SSO  Nee  faeiie  eet,  ^e.]  Sic  snpra 
ta.  228.  *  Cni  nii  omnino  olMiistere 
possit.' 

.  SSl  Jaeermm/itgtl]  TmesiSyinter- 
fagit  enim.  H.  e.  fugit  inter  omnes 
resy  in  quas  incidit,  si  modo  rar« 
sltit,  et  non  solidse. 

Per  rara  Tiamm]  Per  raras  TlaSy 
perpatenteset  apertosmeatns.  Hel- 
lenisrons.  Sie  ^  elansa  domar^im/  pro 


clanste  domns :  sic  *  strata  ▼iamai/ 
prostratsB  vise.  £t  alia  similia  passim. 

S32  Obfeneibue']  Occnrsibns.  Sic  n. 
2SS.  4S8.  III.  05.  &c.  Sensns  is  esttiu- 
jns  versns:  Non  igitur  offendit  in 
mnltas  res,  qnss  ipsnm  remorarl  qne- 
ant. 

SSS  Inpetel  Impetn :  vs.  S88. 

SS4  Deindef  qaod  MMhm,  t««]  His 
5.  vss.  repetit  in.  mobilitatem  fnlmi- 
ais  ex  eo,  qnod  omnia  corpora  gravla 
deorsnm  ferantnr  vehenMti  nisn; 
qnibns  si  vis  impellens  accedat,  tmn 
ea  ferrc  necesse  est  miro,  velociy  et 
mobili  omnino  impetn.  Folmeti  «Oh 
tem  grave  est  oorpns,  desnper  cadens 
impeliitnr  vl  venti. .  I%c  nihil  mi* 
rnm  si  obvia  qnsBqoe  dlsontiat  pla^ 
gis,  perfHngat^etevertat.  Hincgra- 
vem  ietnm  fnlminis  et  celerem  lap- 
smn  ad  ima  repttit  Poeta. 


DB  REItUM  NATURA   UB.  VI.  761 

Mobilitas  duplicatar^  et  iopeius  ille  gravescit : 
Ut  Tehementias,  et  citias»  quaeijuomque  morantur, 
Obvia  discutiat  plagis,  itinerque  sequatur. 

Denique,  quod  longo  venit  inpete,  snmere  debet 
Mobilitatem,  etiain  atqne  etiam  quae  crescit  enndo,       840 
Et  validas  auget  vireis»  et  roborat  ictum. 
Nam  facity  nt^  qnaD  sint  illins  semina  qnomquey 
£  regione  locam  qoasi  in  onam  cnncta  ferantur, 
Omnia  coniciens  in  eum  volventia  cursum* 
Forsitan  ex  ipso  veniens  tiahat  aere  quaedam  •  846 

Corpora,  quae  plagis  incendunt  mobilitatem : 
IncokNneisqne  venit  per  res,  atqne  integra  transit 
Mnlta^  foraminibus  liquidus  quia  transviat  ignis. 

pii  iUa  migmit ;  ittk  nt  vdoewM  et  vuiUnHuBdi^icUUteHlmatu^fUdeoemmiam 
rettardni  i^soiii,  el  ferf^  ire  oiom  saanu  OeimaM  adde,  qiiod^  ^iiia  deeeeudU 
lemgin^  itmpetu^  debet  aedpere  veloeiiatem  qtue  maxime  aigeatwrmrogrediendOf 
et  qaoB  adangeat  viree  wuignaM  illiaiy  et  corroboret  plagam  qaam  iofert.  Eteuim 
efieitf  Mt  ea  omma  primordiaf  fiutemaque  iUad  lubiieo  habet,  vduti  ^reete  eemcmr» 
raat  t%  umem  regioaem^  eempeUen»  qoidem  ea  omim  quee  votahiiia  suot  m  eam 
matamm  Fit  quojjoe  ut  forte  deeceadena  ducat  ex  ipeo  aere  qaepdam  corpaeetda^ 
foa  aageaat  eeleritatem  ictUnu  suis.  Et  ignit  fulmiDeos  ille  deseendit  per  ree 
tUcfeaa,  et  permeat  maUaM  ree  »alta$f  quia  tranait  per  meatue  apertoe  ;  et  perrumpit 


— atS  gladiii  pro  plagie  Nmifasy  tiii.  S.— S40  quia  ereeeit  Cant.— t44  mnj- 
eieue  Cont  emficimu  Ynlg.-^t45  Portan  et  P.et  edd.  Talg.  trakU  Hav.— S46 
hUamhmt  Oif.  Par.  IMpli.  tnMiidM  O.  ineedunt  Bodl.  Yoss.  vet  et  L.  B. 
intemdmU  P.  et  edd.  valg.-*-S47  venU  mtrtee  Caat.—S48  tifiildiM  Voss.  L.  Q. 
Kard.  Heins.  Bas.  Creecfa,  iifKtdis  P.  Viod.  O.  Mos.  B.  1.  S.  Caat.  Ferr.  A14. 

HOTJE 


558  JHiier]  AotiqoitoSy  pro  ker. 
Sie  Manilios  i.  88.  *  Fedt  et  igootis 
Itiner  coninercla  terris.'  Vlde  No- 
nhnn  in  Yoee  Itiner. 

559  Demque,  quod  longo^  i;e,']  His 
8.  Yss.  repetit  iv.  mobilitatem  ezlon- 
go  impeto,  qoo  venit  et  fertar  fnl- 
men :  qim  enlra '  longios  flerontnr,  ea 
Bobtfitatem  acqniroot  eomlo ;  ftxlmen 
itaqoe  dtmi  longtas  descendit  vel  con- 
jidt  i|nasl  in  onom  focom  omnes 
atomoa^  qnss  In  'earsamy  qoem  loit,  si« 
■nd  femntar:  Yd  ffortasse  venlens 
comdit  ex  aerei^so  cnnctas  atomos 
Yolobiles,  qoas  Invenlt.  Qoo  fit  ot 
awbaitas  illins  Istendator  nt  plagis 


Yolabniom  atomorom  aocedeotiom^ 
aot  contracto  soarom  impeto. 

S42  Namfaeit]  Sopp.  mobilitas.* 

Qiue  suit  ittnif  quomque']  Tmesify 
qoscnmqne. 

S4S  Eregione'}  Directo,  recta. 

S44  Volventia']  Volabilia  qose  ad 
corsum  et  motom  eeierem  apta  sont. 

S46-  Ineendunt  [intendant]  Angeantj 
amplificeot. 

547  IneoUmuieque  vmtt,  4^.]  His  9. 
Yss.  argoit  et  gravem  ictom  et  cele- 
rem  lapsom  ftdraiois  ez  ejasdem  nu^ 
bllitate. 

548  Ltficidiif  IKquidis]  Apertis,  pt- 
tenilbiiSy  raiis. 


75d  1*.   LUCRBTIt   C^Rf 

Multaquo  perfregit>  quom  corpora  fulminis  ipsa 
Corporibus  rerum  iDciderint,  qua  texta  tenentur. 

Dissolvit  porro  facile  eds,  aurumque  repente 
Confervefacit ;  e  parvis  quia  facta  minute 
Coiporibus  vis  est^  et  laevibus  ex  elementis, 
Qua)  facile  insinuantur ;  et,  insinuata,  repente 
Dissolvunt  nodos  omneis»  et  vincla  relaxant 

Auctunmoque  magis,  stellis  fulgentibus  apta> 


350 


355 


mMa$  res,  uH  corptueuhi  ip$a  fiOmbni  impegeriMi  in  wrpon  rerym^  qum  ptrte 
eonoexa  hareni.  UqurfacU  autem  facUe  ««  et  caUfadt  tHbUo  oiirtim»  quia  vU 
illiiu  temiUer  constat  ex  tenuibus  corpuscuUe^  et  ex  levigatis  primordiiM ;  qum 
/aeUe  penetrantf  et  qua  ingreeta  iubUo  di^ientnt  nexua  omnee,  et  remittunt  vtnF^ 
cula  reram.  Et  templum  cmU  edUum  sapra  eidera  lucentia  ex  omni  partej  et  siinal 


^>^^#^»i»»»^>^^^«» 


laptdMV.  ed.Th.Ra. /t^idwnVoss.  Yet.  fmiwrtoi  Vind.  V.  ed.  Voss.  vet.  et 
3L  B.  Mus.  B.  1.  S.  Cant.  Ferr.  Tli.  Ra.  travolat  edd.  mlg.  trameat  Gif.  Par. 
Delph.  iraviat  P.  Ald.  Orypfa.  marg.  irannolat  Grypb.  Nard.  Lamb.  Bas. 
tramivU  Bodl.  traneeat  O,— 349  perfregit  Voss.  vet.  Bodl.  Vlnd.  V.  ed.  O. 
*Iu!i.  B.  1.  S.  Cant.  perfringit  vnlg.  perfigit  Voss.  L.  B,— 850  incedefintV,  ed. 
Tb.  Ra.  qute  P.  Th.  Ra.  Ald.  Gryph.  que  V.  ed.  tecta  Gryph.  tuentwr  Cant.~ 
351  Diaeolvwnt  Creech.  ed.  sec— 356  telie  fulgentUms  Fab.  Sas.  apta  Creech. 

NOT^ 


340  Cifrpora']  Atomi. 

350  Corporibua  rerum']  H.  e.  rebns 
corporeis. 

Qiia  texta  tenentur]  H.  e.  qna  par- 
te  res  daris8ims,solidissimae  et  maz- 
ime  contextoe  snnt. 

363  Fts]  Sapp.  fulminis,  non  an- 
tem  seris  et  auri,  nt  male  interpretati 
sunt  Lambinus  et  Pareus.  Non  enim 
adeo  fulmen  penetrat,  dissolTit,  ac 
Uqnefacit  aes  et  aurum,  quia  ea  con- 
stant  ex  parvis  elementis ;  sed  quia 
Ipsum  fulmen  constat  ex  parvis  et 
tenaibus  corpusculis. 

353  EUmentis]  Atomis,  corpuscu- 
lis. 

356  Avetumnoque  magis^  ifc,]  His  23. 
Y8s«solvitar  qaaestio  iv.proposita  su- 
pra  a  nobis  vs.  218.  not.  Nimirum 
qua  potins  anni  tempestate  fulmina 
fiant.  Respondet  autem  Lucretius 
potissimum  generari  in  autumno  et 


vere ;  qnia  n  tmmqae  hoc  tempus  con- 
stat  inter  calorem  et  frigus,  qns  duo 
snnt  necessaria  ad  fulminis  generar 
tionem.  Veris  namqne  initinm,  finis 
est  hyemis,  sen  frigoris ;  atque  prin- 
cipium  aestatis,  sen  caloris.  Antnm* 
ni  pariter  initium,  finis  est  aistatis, 
sen  caloris ;.  principium  vero  fayemis, 
seu  frigoris.  £x  utriusque  porro, 
frigoris  et  caloris  pugna  censet  creari 
fulmina  Lncretius.  Deinde  ad  ful- 
mina  nobis  procreanda  necesse  est 
nt  calor  seu  ignis,  et  ventus  sen  tem- 
pestas  adsint.  At  in  hyeme  desont 
ignes :  in  aestate  deficiunt  venti.  Igi- 
tur  nonnisi  in  antumno  et  vere  fiant 
vulgo  fulmina.  Lucretio  soffragantur 
Seneca,  et  Plinius  ii.  50..  ubi  docet 
aestate  ac  fayeme  eaienus  soluni  ful- 
minare,  quatenus  mitiore  liyemcy  et 
aestate  iiimbosa  semper  quodammo- 
do  vernat  vel  autumnat.    Argumen- 


DB  RSRUM   NATURA   LIB.   VK 


753 


Concutitar  coeli  domus  iindiqae^  totaqae  tellus ; 

Et,  quom  tempora  se  reris  florentia  pandunt : 

Frigore  enim  desunt  ignes,  venteique  calore 

Deficinnt,  neque  sunt  tam  denso  corpore  nubes.  360 

Inter  utrasque  igitar  quom  coeli  tempora  constant, 

Tum  varias  caussae  concnrrunt  fulminis  omnes. 

Nam  fretus  ipse  anni  permiscet  fiigus^  et  aestum ; 

Quorum  utrumque  opus  est  fabricanda  ad  fulmina  nobis, 

Ut  discordia  sit  rerum,  magnoqne  tumaltu  965 

Ignibus  et  ventis  furibundus  fluctuet  aer. 


tata  terra  emiqwuaaiur  p&Hm  in  auhmiM ;  et  qwmde  teiape»t4Ue$  Jloreeeeniee  verie 
aperhmt  eeee.  Namque  in  Jrigore  liyemis  ignee  d^ficiuntf  et  iM  astate  veuti 
deetmtj  neque  nubila  in  iis  temporibas  eonataut  earpore  adeo  tpiuo,  llaque 
qtumdo  tempora  cati  eunt  inter  utrumqae  illad  tempas,  <iciic  omnee  diverea  cawue 
fiUmiua  eonveniunt.  Namque  extremitatee  ipea  amii  ndaeent  frigu»  et  calorem» 
Quomm  utrumque  neeemariMm  eet  ad  faeienda  nobie  futndna^  ut  diecordia  rerum 
extet^  et  ut  aerfiurioeuefluitet  ingenti  tumuUu^  nempe  per  ventoe  et  per  igne». 


^i^»^^<#>»i^»»^^^ 


Tnrneb.  Adv.  xzviii.  6.  aHta  Yulg.  et  vet.  Ub. — S58  tempora  eeri»  Vind.  V.  ed. 
Th.  Ra.  tempora  veria  Y.  marg.  temporUm»  eerie  Mas.  B.  1.  tempora  qum  verie 
Mos.  B.  S. — ^S39  Frigora  Voss.  vet.  ventique  cotore»  Vind.  ventiaque  cahree 
Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  venti  atque  calorM  Voss.  vet.  et  L.  B.  Cant.  V.  marg.  1. 
venti  ealore»  O,—Z60  DeftuntV,  ed.  Th.  Ra.  Ald.—Sdl  «InifficeVind.V.  ed. 
O.  Miu.B.  1.  8.  Cant.  Bas.  Nard.  Ferr.  Th.  Ra.  utrumque  Vttlg.~8d2  Cum 
qvidam. — 863  iVffiii^tte  fiit  ipee  Heins.  8.  frigidu»  (eetum  Heins.  1.  Oryph. 
mars.  Bas.  marg.  P.  Ald.  Vind.  V.  ed.  O.  Mas.  B.  l.  8.  Cant.  frigu»  ad  cBstum 
NoninSy  iii.  93.-365  st«  deest  Vind.  V.  ed.  Th.  Ra.  eum  rerum  Mns.  B.  3. 
eie  rerum  Caot.->3a6  veri»  pro  venti»  O.  Jh/etu»  et  Vind.  V.  ed.  Mas.  B.  1.3. 

NOT^ 


tum  etiam  petit  ab  regionibns,  v.  g. 
Scythia,  qnae  ob  rigorem,  et  iEgypto, 
qnse  ob  calorem  immones  pr«stantur 
a  folminnm  ictu.  Sed  de  bis  consule 
P.  Oassend.  in  lib,  X.  Laert.  de  Me« 
teorolog. 

SteUis  fidgentilm»  apta  [dltd]  Alte 
flilgenf  Ince  stellarnm.  Sic  Ovld. 
Met.  II.  1.  *  Regia  solis  erat  subU- 
albat  alta  columnis.' 

SS7  Cedi  domm»}  Coelom  :  sic  ii. 
1098. 

•61  fnterutraequelutrumque']  Nem- 
pe,  inter  Ignes  et  calores :  h.  e.  inter 
byemem  et  oBstatem. 

li  temperd]  Tempestates  annl. 


363  Fretu»']  Picitnr  fretnm,  i,  nent. 
et  fretnsy  I,  masc.  H.  e.  mare.  No- 
nius.  A.  Ocll.  XIII.  19.  Porro  per 
*  firetnm '  hic  notat  Lncretlns  extre- 
ma  illa  anni  tempora,  qos  inter  u- 
trumqoe,  calorem  et  ignem,  h.  e.  in- 
ter  sestatem  et  hyemem,  intersepi- 
ontnr.  A  similitndine  qaidem  freti, 
quod  est  mare  angnstom  intercep- 
tom  inter  dnas  terras :  fretus  autem, 
sen  fretum,  dicitur  a  fervendo  ;  quia 
in  talibns  terrss  angnstiis  fervet  et 
sMtnat  mare. 

864  Vtrumque']  Calor  et  irigus. 

Opu»  eet]  Reqniritur,  necessarlum 
est.    Slc  n.  pissim. 


Velfh.  H  Var,  CUu. 


LueretA 


3  B 


754  T.  LUGRBTIl   GAfil 

Prima  caloris  eniiii  pars,  et  postrema  rigoriSi 
Tempus  id  est  yenmm :  qaa  re  pagnare  necesse  est 
Dissimileis  int^  sese,  turbaieque^  mixtas. 
Et  calor  extrmas  primo  cam  frigore  mixtas  370 

yolvitar^  auctamni  quod  fertur  nomine  tempus : 
Heic  qaoque  confligunt  hyemes  SBstatibus  acres. 
Propterea,  sunt  haec  bella  anni  nominitanda ; 
Nec  mirum  est»  in  eo  si  tempore  plurima  fiunt 
Fuhnina^  tempestasque  cietur  turbida  ccelo»  375 

Ancipiti  quoniam  beUo  tnrbatur  utrimque» 
Hinc  flammis»  illinc  ventis,  humoreque  mixto. 
Hoc  est  igniferi  naturam  fuhninis  ipsam 

Eiemmprima  pancaloriiy  et  nHmafrigoriStnmi  id  tempuSf  qaod  venmm  dicitnn 
Qmtpropter  ofertet  neceeaario  iU  ree  dtipareB  praUeniur  nUer  seipsas,  et  «f  per- 
mixta  pertwventur.  Et  MmMi  calor  jWMtue  cum  primo  /rigore  vertihir,  quod 
tempue  voeatur  vocahulo  oKhiiRitt  temporis.  Tune  temporie  etiam  dira  frifora 
pugnmd  cum  cahre ;  et  ideo  kee  pugnm  vocanda  qnoqne  $unt  pugoK  anni,  Neqme 
adnnralfHe  debet  videriy  dinea  tempeolate  mmttafubninafabriceniurj  et  ei  Ivimil- 
tuooa  proceUa  excitatur  in  iiM^e  ;  nipidem  aer  perturbatur  pugna  ambigua,  ex  uira- 

S\e  parie ;  nenipe  ex  una  parte  tgnibut ;  ex  aUera,  ventie ;  et  permixia  aqua, 
ocdiciturpereenUari  Mihiraiii  ipeamfuiminisjiamntferi;  et  inapicere  qua  poten' 


'**^^s* 


Ferr.  Hi.  Ra.  eakar  OaMend.--8d7  et  Mus.  B.  1.  ».  ett  P.  V.  ed.  Peir.  Tli. 
Ra.  Ald.  Vots.  veC  et  L.  B.  rigorie  edd.  Jonftio.  et  Ald.  aee.  Uquorie  reUqai 
vet.  Ub.—868  Tempueadeet  Oryph.  Bnarg.  Bas.  marg.  Hein».  Nard.— 869  aem 
Yoss.  L.  B.  Mttf.  B.  Ueere*  vnig.  *e  Viod.  Voss.  vet.  eeu  res  O.  rst  inter  ee 
CtMt.ieconturbarequeVin;  B.  8.— 870  DeestVind.  exiremiB  Oif.  Par.— 871 
cumfertur  Heins.  S.---878  bdia  deestVind.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1.  8.  Fern 
Th.  Ra.  et  auni  Mus.  B.  8.  non  inutanda  V.  ed.  Bodl.  Ferr.  Tli.  Ra.— 
374  mtnansttn  eo  tum  P.  Ald.  ntlnmi  eet  in  eo$  Vind.  mtrton  etineosV,  ed, 
Th.  Ra.  mjmm  st  tii  «o  jam  O.  Oryph.  Nard.  Ba».  mtmm  ^mtivo  koc  Mus.  B. 
8.  mimm  eiineoaic  Cant.  Heins.  1.  V.  marg.  1.— 878  de  Vind.  det  V.  ed.  Th. 
Ra« — 876  «Irtaisgitf  V.  ed.  Th.  Ra.  utrumque  Mns.  B.  1.  sed  utrinque  a  man.  sec. 

NOTiE 

870  Extremue}  Lambin.  bene ;  est  vss.  ezprobrat  modo  Tyrrbenis  con<- 

enimcaioreztremnsyipsaoltimapars  jeetoriboi  propri«  scientim  Tanila- 

aestatisy  qom  in  autnrano  miscetnr  tem  et  errorem :  Tyrrheni  ntm4}ne'a 

cnm  hyemis,  sen  frigoris  initio.    Pa-  Tagete  quodam  edoetiy  cojus  et  ftibri 

reos,  extfvmtf.  Tagetiei  dicti  sant,  circnmferebaB* 

PrtMooimyr^gor»]  Snpp.  hyemis.  tor  setate  Macrobii.    Hiporroaode* 

878  Co^fiigunt  kjfemee,  i^J]  Hyems  bant  partiri  coeiom  in  Tarias  partcs, 

et  sestas  pognant  inter  se.  nnde   venire  folmen    observarent: 

876  Utrimque}  Nempe^et  ex  parte  minas  Deorum  venditabant,aut  pros- 
Bstatis,  et  ez  parte  hyemis.  pera  pollicebantur  omnia  de  cmiOy 

877  HiMc]  £x  parie  spstatis.  pro  diversa  c<eU  parte,  a  qua  faJmea 
iUtnc]  £x  parte  hyemis.  venerit.    His  autem  mertto  varia  ol»« 

878  Hoc  e$t  igni/eri,  ^v.]  His  44.    jicit  I^ocretiok^  qom  jam  ex  ordmc 


DB   RBRUM    NATURA    LIB.   VI. 

Perspicerei  et,  qna  vi  faciat  rem  qaamqaey  vldere : 
Non,  TyniieDa  retro  volventem  carmiDa  fmstra, 
ladicia  obcalt»  Divom  perqoirere  menti ; 
Unde  volans  ignis  pervenerit^  ant  in  atram  se 
Vorterit  hic  partim,  quo  pacto  per  loca  sa&pta 
Insinuarit,  et  hinc  dominatus  ut  extuleiit  se ; 
Qnidve  nocere  queat  de  cobIo  fulroinis  ictus. 
Quod,  si  Jupiter,  atqae  aliei  folgentia  Divei 


765 


880 


385 


iM/acM^  qMMMii  rem,  N<m  coteni  reoohifiUm  veqMiequm»  nermu  TMrrheno$ 
tafinr^tf  Polii«<a«e«  Hcreti  eoneUii  Veonm,  at  tcutar  ex  qua  parte  c<£U  voUtme 
tgme  folmioeiu  advenerUy  vel  in  utram  pokem  ipee  centnierii  eeee  (  mumedo  per 
loca  ctauea  iuiraveritj  et  quomodo  inde  vieier  exeiUerit :  aut  quid  plaga  MnMe  de 
eedo  mUsa  peeni  ojfieere.    Quod  m  JupUer  et  aUi  Dii  eeueu$iutU  kerreudo  ««r- 


*^^**^***##  * 


--^J^9^  f^»^  O.-tSl  Ji«MtfiaP.V.ed.Mo8.B.I.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald. 
Oif.  Par.  Gryph.  marg.  Delph.  Heins.  Bas.  raarg.  Cout.  ocadte  P.  V.  ed.  O. 
Th.  Ra.  menti  V.ed.  Vind.  Vos».  vet.  et  L.  B.  O.  Mus.  B.  8.  Ferr.  Th.  Ra. 
meniie  rellqai.--382  utramve  Mns.  B.  3.  utram  e  V.  ed.  Th.  Ra.  Vlnd.—8«3 
jNirHm  V.  ed.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Th.  Ra.  paHem  vttlg.— 384  domiuatur  V.  ed. 
Th.  Ra.  Kl  fatiderit  ee  Vind.  ut  faeuleriet  V.  ed.  Th.  Ra.  ut  attiderit  ee  Mus.  B. 

NOTJE 


expediemus  snis  in  locis.  Itaqne  his 
8.  vsfl.  prioribus  notat  totam  artem 
lyrriienonim  iUornm. 

380  Tifrrheua  . .  carmina']  Tyrriie- 
ni,  sen  Hetrnsei,  Italiae  popnli,  qnos 
Tages  annos  dnodecim  tantnm  natiM 
edocnit  hamspicinam.  De  qiio  slc 
Cicer.  lib.  de  Divin.  *  Tages  qnidam 
dicitnr  in  agro  Tarqainiensi,  cam 
terra  araretnr,  et  snlcns  altins  esset 
impressu0,  eztitisse  repente ;  et  eum 
affatns  esse,  qni  arabat.  Is  autem 
Tages,  nt  in  libris  est  Hetrascorum, 
fNierili  specie  dicltur  visns,  sed  senili 
fnisse  pmdentta.  Ejns  aspectncnm 
obstnpnisset  bnbalns,  clamoremqoe 
nifijorem  com  admiratione  edidisset, 
eencarsnm  esse  faetnm,  totamqne 
brevi  tempore  in  eum  locum  Hetni* 
Ham  convenisse :  tiim  iilnm  plora  lo- 
cntnm  mnltis  andientibns,  qni  omnia 
e|os  verba  exceperint,  literisqne 
mandarerint :  omnem  antem  oratio- 
sera    fnisse  eam,  qna  harospiciiMe 


diBciplina  contineretur :  eam  postea 
creviflse  rebus  novis  cognoscendis,  et 
ad  eadem  illa  prineipia  referendis,* 
Sce, 
Retro  volveniem']  Revolventem. 

381  indieia  [Judieia]  Parens  et 
alii;  bene.  Lambinus,  tndtcM;  nec 
male. 

382  Vnde  voUme  igmiSy  ^.]  Ht  3. 
vss.  positi  snnt  supra  vs.  86.  Est  au* 
tem  voians  ignis  fnhnen. 

384yiiimiMr<l]  Absolute,  pro  in- 
«Innaverit  ae.  Sie  passim  loqnitor 
Peeta. 

386  Qaodj  «i  Jwpiier,  ^.]  His  ita- 
qoe  9.  vse.  exprobrat  i.  lyrriieais 
harasplcifons  soperstitlonem.  8i 
enira,  inqoit,  folraina,  non  ez  legibofl 
natnrflB,  sed  ad  Deorum  arbitriam 
raittimtor  de  cmlo,  eur  erge  conAci- 
ont  innoxios,  pareontqoe  sentibos? 
nonne  potios  parcendnm  esset  inne- 
centibiis,  et  reisictos  infligeodos,  ot 
eeteris  mortidtbus  foret  acre  doeti- 


756 


T.   LUCRBTII   OARI 


Terrifico  qnatiant  sonita  coelestia  templa, 

Et  jacinnt  ignem,  qua  quoiqne  est  qaomqne  volontas ; 

Qaar,  qaibas  incaatam  scelas  avorsabile  qaomqae  est, 

Non  facinnt,  ictei  flammas  at  fiilgaris  halent  890 

Pectore  perfixOj  docomen  mortalibns  acre  ? 

Et  potias^  nnlla  sibi  tarpi  conscins  in  re, 

Volvitar  in  fiammis  innoxias^  inque  peditnr, 

Turbine  coelesti  subito  conreptas,  et  igni  ? 

MMre  Bpkiidadei  caUtUi  iImnm,  ei  tibnmi  JUunnuu  in  qmmiemmgmi  pvim  p/ocd 
ad(ffu  illornm,  quatt  igitar  non  effiewnt^  %t  %i  owmee^  ^ici  iioii  eatenmt  eUn  nb 
emimido  eriminef  pereneei  fnlmine  vammU  igneefuigetri  de  peetere  suo  tmnafixoy 
qiiod  sit  doeumentmnforte  ceteris  hominibne  7  Et  contn,  cnr  innoeen$j  et  con» 
•etMC  eibinMlHue  rei  nifemdm  magie  itKeMtnr^  et  in^^lieatur  in  ignee,  et  eAreptue 


1.  ut  faeUe  erit  ee  Mus.  B»  8.->S88  igneie  edd.  wHg.  fuo  quaique  w\  emque  eet 
O.  Cant.  OHO  indueit  P.  Ald.  quo  in  quee  eet  Vind.  quo  inqkie  (i.  e«  imguit) 
ee  V.  ed.  Th.  Ra.  9110  inmte  eet  Yoss.  vet.  et  L.  B.  Mnt.  B»  1.  S.  at  qua  eOe  eet 
Vou.  marff.  volimlasP.  Vind.  V.  ed.  Voss.  L.  B.  O.  Mns.  B.  1.  S.  CanL  Heina. 

2.  OaiKend.  Ferr.  Hi.  Ra.  Ald.  vobtptae  edd.  ▼ulg.— S89  advereabUe  P.  V«  ed. 
Mni.  B. S.  Cant.  Gryph.  Nard.  Bas.— S90  iciu  V.  ed.  Mus.  fi.  l.  Cant.  Gryph. 
Nard.  P.  habeni  V.  ed.  Th.  Ra.  dent  Mns.  B.  1.  edant  Delph.— S92  st  pro  eUd 
Cant.  eoneciue  jure  V.  ed.  Th.  Ra.  nuiUe  mbi  turpie  eoneeUu  rei  edd.  vulg. — S96 
eum  pro  tum  V.  ed.  Th.  Ra.  eon  brackia  eutfticiunt  Vind.  et  edd.  vulg.— -897 

NOTiE 


mentom?  censet  itaqae  non  a  Biis 
mitti  fulminay  sed  ez  naturalibus 
cansis  fieri. 

S87  Terrijleo  eoniiu}  Tonitm.  Sic 
▼s.  154. 

Cetleeiia  templa]  Ccelnra* 

888  Ignem  lignee^  Fnlmina  igm- 
fera :   ts.  877. 

Qiui  [9M0]  quoique  eet  quomque  eohmtae 
[mdi^tae]  Ita  Lambinns.  £st  antem 
tmesis  quocumqne.  Parens  wtrOf 
quo  dueit  quemque  uotuptae»  Alii  pro 
vokqdae  legunt  vohmiae, 

S89  Avoreabik]  H.  e.  quod  aversari 
debent  homines.  Sensnsest:  Cur 
Dii  non  faciunt»  at  qaicumqae  a  ne- 
fiirio  et  horreado  scelere  non  cave- 
rant,  seo  non  abstinuemnty  ii  per- 
cnssi  fulmine  halent  flammas  fnlguriSy 
ac  flammis  conficiantur,  ut  ceteris 
hominibos  documento  sint  atque  ex- 
emplo?  innocentes  vero  potins  ful- 


mine  percntiunt?  sic  Aristophanes 
Nf^.  *  Si  Jnpiter  fulmine  perjaros 
petit,  qni  fit  nt  Siroonem  non  inflam- 
marityneqne  Cleonymom,  neqne  The- 
odornmP  atqui  Talde  sunt  peijnri: 
sed  templnm  suum  petit,  et  Sunium 
Athenarnm  Promontorinm  et  qoer- 
cus  magnas.  Qnamobrem  ?  non  enim 
qoercus  pfjerat.'  Orseds  snpersedi 
brevitatis  eausa. 

Qiiom^]  Tmesis,  qnibuscomqae. 

S90  Haient  ledant]  Parens;  at 
Lambinusy  halent,    Idem  seiisus. 

892  iyiiUa[iyiiU0]Geniti¥.pronal- 
Uus.  Antique  enim  dicebatur,  nollns, 
a,  um :  genitiv.  naili,  ae»  i.  Nunc  vero 
nuUios. 

Coiuetiif  [Censctv']  Conscios,  metri 
caosa. 

89S  Inque  pediiur']  Impeditorqne. 

894  1V6tiie  emleett]  Vortice  fol* 
minis 


B  RBRUM   NATURA   LIB.  VI. 


757 


Qoar  etiam  loca  sola  petant^  frastraqiie  laborant?     395 
An  tam  brachia  consnescaQt^  firmantqne  lacertos  ? 
In  terraque  Patris  qaar  telum  perpetiantar 
Obtandi?  quar  ipse  sinit^  neqae  parcit  in  hosteis? 

Denique,  quur  namqaam  coelo  jacit  andique  puro 
Japiter  in  terras  falmea^  sonitasque  profandit  ?  400 

An,  simnl  aq  nubes  subcessere,  ipsus  in  asstum 
JDescendit;  prope  ut  hinc  teli  determinet  ictus  ? 
In  mare  qoa  porro  mittit  ratione  ?    Quid  undas 


repeute  wniiee  etftamma  eetleeli  7  Qnttre  ipiopie  Dii  percnHimi  deeeria  (oea,  ei 
ne^uieqtum  tmpeidwiU  laberem?  am  twne  exereeni  saa  braehia^  et  roborani  enoe 
lofiertoi  7  Ei  qmare  eimmi  epieaiam  pairie  coelestis  hebeeeere  tn  ierra  9  qnare 
ipee  pater  coelestis  perpeiiturf  nee  reeervat  illad  eoutra  snoi  koetee?  Taidem^ 
faare  JMpiter  mmquam  vibrat  faiaienf  ae  epargit  tonUru  in  terraede  emlo  eereue 
ex  omui  parte  7  aUj  etatim  aique  nubila  eubienmt  coelom,  ipee  tuue  delabitur  tn  ea^ 
ut  ex  hie  propiue  deeiguet  plagae  epicuti7  Quamobrem  quoque  jacU  falmeD  m 


«^«^^#^^ 


£1  temg  matne  P.  in  not  /»  ierra  atqae  petrie  snpencrib.  Vosi.  vet.  ealum  pro 
telum  Y.  ed.  Tli.  Ra.  O.— S98  eint  Cant.  a  pr.  m.  atque  V.  ed.  Tb.  Ra.— 401 
ygme  m  aetum  P.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Cant.  Oryph.  Bas.  marg.  ipee  in  teetum 
Vind.  Mas.  B.  S.  Nard.  Bas.  Bodl.  ipee iu hetetum  V.  ed.  Th.  Ru^ipeeetin ^eetum 
Mos.  B.  1.  ipeeque  eeetum  Ferr.  ipte  in  eae  tum  edd.  yalg. — 402  obU  P.  Ferr. 

NOT/B 

396  Quur  etiam  loea  sold,  4*^.]  His  mo8,et  inaniamnrmaramiscent?' 
4.  Tss.  argoit  ii.  folmen  non  a  Diis, 
sed  ex  caosis  natoralibos  fieri.  Alias 
enin,  cnr  Bii  tela  soa  perdi  patinn- 
tary  dam  ea  torqnent  in  deserta  et 
solitndines?  Cor  Japiter  ipse  obton- 
di  sinit  tela  soa  in  terra,  nec  reservat 
tm  in  hostes  perdendos?  Ridet  qoip- 
pe  lAicretias  Tyrrhenoram  haraspi- 
ciDam. 

Petuut}  Supp.  Dii  folmine. 

M6  Ceneaeecuut']  Parens;  b.e.con- 
■aefacinnt,  exercent.  Alii,  eutfaci» 
mut. 

S97  Patrie}  Jovis. 

998  Ipee']  Jopiter. 

/»  hoeteie']  Scilicet  perdendos. 
Kamqne,  nt  ait  Virg.  JEn.  iir.  208. 
«  An  te,  genitor,  cum  ihlmina  tor- 
qiies,  Neqaicquam  horremos  ?  caeci- 
qoe  in  nabibos  Ignes  Terrificant  ani« 


S99  Deuique^  quur  numquamf  t^,']  His 
6.  Tss.  argoit  iii.  fulmen  non  ad  Deo- 
mm  arbitriom,  sed  ez  legibus  nato- 
rse  fieri.  Namqoe  si  ad  Deorum  ar- 
bitrium  fierent,  car  Igitnr  nonqaam 
fiont  sine  nabibasy  sine  murmure; 
car  seque  cadunt  in  mare  ac  in  ter- 
ras  ?  Quid  peccayit  mare,  ut  fulmine 
percotiatur? 

Fiiro]  Sereno  ys.  247. 

400  Stmitue]  Tonitrua. 

40S  In  mare  qua  perro^  tfc^  Sic  Ci- 
cero  de  Divin.  ii.  '  Qoid  enim  profi- 
cit,  com  in  medinm  mare  folmen  jacit 
Jnpiter  ?  qnid  com  in  altissimos  mon^ 
tes  ?  qaod  pleromqne  fit.  Quid  com 
in  desertas  solitadines  ?  quid  cum  in 
earnm  gentiom  oras,  in  qoibus  liaec 
ne  obserrantar  quidem  ?'  &c. 


758  T.   LUCRETII   CARt 

Arguit^  et  liqaidam  molem^  camposque  natanteis  ? 

Prseterea,  si  volt  cayeamus  fulminis  ictam,  405 

Quur  dubitat  facere,  ut  possimus  cernere  missum  ? 
Si  nec  opinanteis  autem  volt  obprimere  igni, 
Quur  tonat  ex  illa  parte,  ut  vitare  queamus? 
Quur  tenebras  ante^  et  fremitus,  et  murmura,  concit? 

£t  simul  in  multas  parteis  qui  credere  possis  4L0 

Mittere  ?    An  hocc'  ausis  numquam  contendere  factam, 
Ut  fierent  ictas  uno  sab  tempore  plures  ? 

pelagu»?  Quid  aeautU  aqma»f  et  ma»tam  JUddamf  ei  plaaitiim  /UatamUm  aqab? 
Demda^  §i  plaeet  illi  ut  evitemaa  plagam  /klimjiiff,  fmare  ambigii  ej/ken^  vi  pfea* 
mMpidereiUndydmmjaeitur?  Sin  antem  piaeet  illi  cenJUere  flamtaie  nm  ino* 
pinaiUe9f  foare  ianat  e»  iUa  parte^  qua  fulminat^  itf  poeeiwtaB  eeHarefaimeM  ? 
qaarepriu»  cemeUai  eaOgime»  et  ttrepitu»  et  toniia»?  Et  qaamedo  fit  ut  fueaeeredere 
Ulnm  jaeere  fblmeD  uaa  m  wmkae  parte»?  on  potett  tieri  ui  audea»  negare  koc 
unquam  e»»e/aetum,  scilicet  ui  pturee  ietu»  fnlminls  mttterentur  t»  iiiie  tempon? 


V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  teU  P.  in  not.--406  Propterea  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mns. 
B.  S.  Cant.  Ferr.  Propter  Mns.  B.  l.  ei  enmt  Vind.  siaaj^  V .  ed.Th.Ra.si  nuM 
Ferr.  Jmcit  Voss.  vet.  et  L.  B.  eenum  O.  Mns.  B.  1.  »evii  Mns.  B.  S.  jcvi  ut 
Cant.— 407  prrmere  Mns.  B.  1.  perimere  Mos.  B.  ft.  ael  pro  toU  Voes.  vet« — 
411  Aft^ttcr  P.  in  not.  kae  Mus.  B.  ft.— 41S  Et  V.  ed.  Tb.  Ra.  Ae  O.— 416 

NOTiE 

404  Camposficf  nataniei»']  Aquora  partes.    Qoi  vero  credes  id  fieri  pos- 

maris.    Sic  saepe  loqoitor.  se  ab  Jove?  Qnod  enim  id  ssspe  eon- 

406  PreBterea,  ei  voUf  ipej}  His  11.  tingat,  res  ipsa  manifesta  piemmque 

▼ss.  argnit  iv.  fnlmen  fieri  ez  cansis  docet,  natura  scilicet  ita  jobente^  si« 

natnralibns.    Quod  nt  ostendat,  nti-  cnt  uno  et  eodem  tenipore  pluii  ia 

tur  boc  dilemmate,  qood  vocant:  si  moltis  regionibus. 

Jnpiter  ad  arbitrium  sunm  fulmina  409  Tenebra»]  Nebnlas,  nubes. 

jacit,  vel  ante  ▼nlt  dennntiare  nobis  ilfvnRMra]  Tonitrna. 

et  prsBsignificare  folrainis  ictnro,  nt  Coneit]  Dlcitor  concio»  is,  et  con* 

ab  eo  caveamus  ;  vel  vnlt  nos  nec  cieo,  es. 

opinantes  opprimere.    Sl  prsmonere  410  Et  eimml  t»  nmlia»,  S^e,]  Sen* 

nos  volty  cur  non  facit  igitor,  ut  ful-  tentia  horum  4.  vss.  haec  videtur  esse : 

men  ab  eo  missum  cemamns  ?    Sin  Vel  dices  Jovem  uno  et  eodem  tem- 

antem  nos  imparatos  opprimere  in-  porefulmen  mittere  in  plnrespartes  : 

tendit,  cur  ex  certa  tantum  cceli  par-  vel  negabis.    Si  dices,  quomodo  id 

le  tonat,  a  qna  nobis  possomus  ca^  persnaderi    potest   cuiquam  ?     Qui 

vere?    Deinde  an  audebis  aflirmare  enim  Jupiter  snfficeret  ad  tot  fulmi- 

Jovem  posse  mittere  plura  fiilmina  in  na  torquenda  in  tot  diversa  loca?  8i 

diversas  partes  uno  eodemque  tem*  negabis,  tamen  contlngit  ssepe,  ot 

pore  ?  Ad  hoc  enim  ut  oos  inopinan-  folmen  cadat  iu  diversa  loea,  sieot 

tes  opprimerety  uno  sub  teropore  de-  plnit  in  diversis  regionibos. 

beret  jacere  mnlta  fulmina  in  multas  412  Ictu»']  Snpp.  fuhniois. 


DB   RBRUM   NATURA   LIB.   VI.  759 

At  saepe  est  namero  factam»  fierique  necesse  est» 
Ut  ploere  in  multis  regioDibus,  et  cadere  imbreis, 
Fnlmina  sic  uno  fieri  sub  tempore  mnlta.  415 

Postremo>  quur  sancta  Deum  delubra,  suasque 
Discutit  infesto  praeclaras  fulmine  sedes ; 
£t  bene  focta  Deum  frangit  simulacra,  suisque 
Demit  imaginibus  violento  volnere  honorem  ? 
Altaque  quur  plerumque  petit  loca ;  plurima  quo  plus  420 
Montibns  in  summis  vestigia  cemimus  ignis  ? 

Quod  snper  est,  facul  est  ex  hiis  cognoscere  rebus^ 

Vemm  Idfrequenierfaetum  eaae^  et  opartet  Htflaif  nempe  ut,  ekut  pluU  et  pharia 
deddunt  m  vUtrilm  regumilms,  ita  muUafulmina  generentur  in  uno  tempore»  Deni-' 
9«e,  qmare  JnpUer  Ipse  di^ieit  haetiU  fubnine  augutta  tempta  tPeerim^  ei  pro- 
torias  iMf  pJehrae  adee  7  et  ferrumpit  eiatua»  Deerum  arie  eiaberuia$f  ei  teUU 
konorem  eme  eimulaeris  per  piagam  adeo  fB^^umekiem  7  Ei  ^iuare  eapiueferU  eum» 
maloea?  ll,t  quare  wdemus  pimimae  notae ietim»  igme  fuhnlnei  M aUie mmdibue 7 
QuedreUtpmmeetf  haud diffieile  eet  aguMeere  ex  Utie relme  Preeteraef  quoe  Gneei 


dihbra  Cant.— 419  vohere  V.  ed.  Th.  IU.^20  pUrumque  petitiora  Yind.  piu- 
rimafuo  pbte  Oiyph.  P.  Ald.  pbuima  quam  ptue  Ferr.  phuimaque  phu  V.  ed. 
Gif.  Par.  Nard.  Bas.  pkuimaque  h^uelAmh, et  edd.  TQfg.— 428  Preeterae  vet. 

NOTJE 

413  Smpe  eei  wumerol  Tmetit  aae-  prestere,  eolwDBa,  ▼ortice,  et  tur- 

peoamero.  bine  agit  Poeta,  quod  ett  noyum  me- 

416  PoetremOf  quur  eaneU  Deum^  ife,]  teori  genus.  Orscis  dicitnr  npiy(rrV» 
His  6.  vss.  arguit  v.  Lucretins  ful-  quasi  inflammans,  aut  tumefaciens, 
men  non  ad  Deorum  arbitrinm  iieri.  aut  fervefaciens.  Quod  ut  intelligas, 
Aliisenjme«rJnpiteriptesoas»des,  distittgaendam  tibi  ett  cum  Aristo- 
templa,  simnlacra,  aliornmque  Deo*  tele  lib.  iii.  Meteer.  et  Plinio  ii.  4S. 
rnm  imagineset  statnas  bene  ftictas  interecnephiam,prestera,t7phonem, 
Ivlmine  discuteret?  Delnde,  cum  et  fnlmen.  Cmn  enim  b«c  omnla, 
pleramque  cadant  fhlmina  In  altos  tonitrn,  fnlgnra,  ecnephias,  prester, 
mootes,  nonne  potius  credere  est  fi-  tjrpho,  et  fuhnen  nihtl  aliud  siot, 
eri  oatnralibns  ez  cansis  ?  qnam  flatns  sen  venti,  distingoeodum 

Deum]  Deornm.  Sic  vs.  418.  est  ioter  isthtec.    Itaqoe  si  veotos 

417  Sedee]  Temphi^  «edes,  pnt»Ca-  teooior  sit,  ac  miontatim  sparsimqoe 
pitolitin.  Sic  II.  1100.  et  seqq.  diffhodator  ac  diflletor,  edlt  tooitroo 

419  Votnere]   Vuloere :  h.  e.  icto  et  folgnra.    Sl  deosior,  orebrior,  et 

ftifaDiols.  mioos  teoois  foerit,  gigoit  procellam, 

4M   PiHrmia  qu»  piue  [piurimaque  qosOrsecisdicitor^EKM^oiyhocest, 

ktgue']  Larabinos,  bene.  Parens  vero,  sine  ploviis,  nt  alt  Plio.  ii.  48.    Si 

piurimaque  ptar.  Qoasl  sit  venus  ful-  vero  veotos  e  oobe  erompeos  iocide- 

MfM,  ot  ait.  rit  io  veotos  alios  erompentes  ex  aliis 

4S»  Quad  euper  eet^  8pe.]  Hactenns  nubibns,  sine  igne,  fit  aot  vortex,  ant 

4le  Ihlmioe.    His  aotem  vss.  28.  de  tnrbo,  qood  Orsecis  dicitor  rv^ : 


7fl0 


T.  LUCRBTII   GARl 


npn^f»s  Gndei  qaos  ab  re  nominitaraiit» 

In  mare  qua  missei  yeniaat  ratione  sapeme. 

Nam  fit,  at  interdam^  tamqaam  demissa  colamna,         425 

In  mare  de  coelo  descendant ;  qaam  freta  circam 

Fervescant^  graviter  spirantibas  incita  flabris : 

Ety  qaseqaomqae  in  eo  tam  sant  deprensa  tamalta^ 

Navigia  in  sammam  veniant  vexata  periclum. 

Hoc  fit^  abi  interdam  non  qait  vis  incita  venti  480 

Rampere,  quam  cepit,  nubem ;  sed  deprimit,  ut  sit 

In  mare  de  coelo  tamquam  demissa  columna 

Paallatim ;  qaasi  qaid  pugno  brachiique  supeme 

«ocovcnnl  ita  o^  illonim  ffeetm  ;  icilicet  ^  Modo  pnM  dmnper  cadtad  tii  peU» 
guM,  Namqw* aeeidU^yi  aUqmimd^  vehUi  co/wniia  MtMS  de  ceda  vemai  im  pehgue; 
ctrM  91MM  Moria  exeUeim  vemiUJUmtUmM  vekementer  eametvmiy  ei  omme»  wmet, 
fute  imu  mmI  comfrehemem  ts  taH  tmrbbie^  Idtrfaetaia  Utaummi  extremmR  dieeri- 
Mcii.  Hae  aatein  aeeidUf  emm  aUquaMdo  vieUniia  exeUaia  veati  mtm  vaUt  feifrUi^ 
gere  webem^  <pmm  mueejpU  rompere :  eed  demUtU  eam,  ita  ut  pedetewiUm  eU  tfe- 
preMn  de  eiU  Ui  pelagiu  vdiaii  eekmma^  uieireB  aUjua  delrudaiar  deeaper  Memi» 


•»«s#v#^## 


cxempl.  GraU  V.  ed.  Th.  Ra.  Vlnd.  Grai  Cant— 424  m»«t  V.  ed.  Th.  Ra.-^ 
425  tamcicm  Vind.  iamium  Mos.  B.  1.  tum  eum  Mos.  B.  S.— 426  deocaidatil  O. 
dieiciidat  Mos.  B.  1.  dtccciidaf  Mns.  B.  9.  deeceudai  vulg.  qua  Mus.  B.  1. 3.--427 
tjictta  P.  O.  Mns.  B.  1.  Cant.  Xacila  V.  ed.  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mns.  B. 
2.  S.  Ferr.  Th.  Ra.^428  cm»  fme  P.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  Iimi  »1111  Mns.  B.  S. 
Cant.  Oryph.  Nard.  Bai.  Ferr.  depreheuea  P.  V.  ed.  O.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald, 
depreumt  ¥nl(.— 4t0  «mtef  V.  ed.  Th.  Ra.  fwmliif  Mos.  B.  1.— 4tl  ccptl  Vind. 

NOTJE 


¥ortcz  qnidemy  il  Iraforem  edat; 
tnrbo  Tero  11  nnllni  fiat  fragorysed 
quidam  tantnm  stridor.  Sin  autem 
Tcntns,  nbi  e  nnbibns  enipit,  arserity 
accensnsqne  fnerit,  fit  prester,  qni 
Gracis  dicitur  vptiariipf  qnasi  *  com'* 
bnrens  contacta  pariter  et  proterens/ 
inquit  Piinins  dtato  loco.  SiTontus 
nouy  posteaqnam  e  nnlm  erupit,  ig« 
nem  conciplat;  sed,  com  primom 
nnbe  exprimitor,  ardeat,  fit  fnlmen 
qnod  Gracis  dicitur  Ktpmptfs.  Si  de- 
niqoe  yentus  ille  non  potest  frangere 
nubem,  sed  emn  deprimit  deorsnm  in 
terram  aut  in  mare,  tnnc  fitcolurona. 
Itaque  his  28.  ym.  dispntat  Lucre- 
tius  de  his  presteris  variis  generibns» 
Videtor  enim  ▼octre  hmc  meteora. 


nempe  colnmnam,  turbinem,  et  Yor- 
ticem,  qnasi  presteras  qnosdam.  Hl| 
igitur  S.  Tss.  prioribiis  ait  lacile  esse 
ex  dictis  oognoscere  nataras,  cansas> 
et  motns  prestemm. 

428  Ab  rc]  Ab  effectn.  Prester 
enim  qnasi  inflammans,  infians,  tome* 
faciens»  ac  fervefaciens  dicitnr. 

42$  Nam  JU,  «1  lalcrdMM,  4«.]  His 
10.  vss.  expltcat  quid  stt  colnmna,  et 
qnomodo  creetur.  Nimimm,  cnm 
▼entnsin  nubibus  involntus  emmperft 
nequit,  tunc  deprimit  nul»em  deor» 
snm  in  modom  columna. 

427  Fcrvesctml  [Fcrmsnml]  A  Ter* 
bo  fenroy  is,  tertim  conjng.  Alii,  /ir« 
«esciwl,  a  verbo  ferveo,  e»,  secoiidsn 
coiuog.    Utramqoe  enim  dicitor. 


DB   RBIIUM   NAtURA    LI6.  YI.  761 

Conjecta  tradatar,  et  extendatar  in  nndas : 

Qaam  qaom  discidit^  hinc  prorampitur  in  mare  venti     435 

Vis^  et  fervorem  miram  concinnat  in  andis. 

Vorsabnndas  enim  tarbo  descenditj  et  illam 

Dedncit  pariter  lento  cum  corpore  nabem : 

Qaam  simal  ac  gravidam  detradit  ad  «eqaora  pontiy 

lUe  in  aqaam  subito  totnm  se  inmittity  et  omne  440 

Excitat  ingenti  sonita  mare,  fervere  cogens. 

Fit  qnoqae,  at  involvat  venti  se  nnbibus  ipse 
Vortex,  conradens  ex  aere  semina  nubis ; 
Et  qaasi  demissum  coelo  prestera  imitetar. 
Heic^  abi  se  in  terras  demisit  dissolnitque,  445 

€t  mnbua  hrackuy  et  effundahtr  auper  aqua»,  Quam  nnbem  M  vioUniia  vetUi 
perrupitf  pattea  prendt  im  teqaorf  et  efficit  admirahiliem  teetmn  im  aqme  marit. 
Namqae  tmrbo  dietwrbaturuB  concta  delabitwr,  et  abripit  secam  quoque  nubem  tttam, 
qn«  fertnr  tardo  cum  eorpore,  Quam  niibcm  etatim  atque  plenam  ventis  tnrbo' 
tUc  depreesit  in  eampoe  natantes  morts,  tlfe  repente  pracipitat  ee  totmm  tn  undaa^ 
et  perturbat  totum  peUiguef  fdeienB  mt  ittmd  exeeetuet  tmmaiit  micrmi<r«.  Acddit 
etmmf  mt  interdnm  tmiio  venti  ipee  ae  impediat  in  nubiHe^  coUigena  eorpuaeuia  nmbia 
ex  ipao  aire,  et  nt  vdmti  eenemletmr  preatera  waiaaum  de  eeelo.    Igitnr  cnm  u  tnrbo 


^*^^^^*^^^^^ 


Cant.  qma  eapiJt  Gassend.  cmm  ceepU  V.  marg.  1.— 488  hraekHaque  O.  Mos.  B.  S. 
U6  kue  Cant.prormNpii  Mns.  B.  1.  ventme  Vom.  yet. — 489  detrudit  P.  Voss. 
L.  B.  O.  Mns.  B.  8.  Cant.  Ferr.  Ald.  Gryph.  Nard.  Bas.  detendit  V.  ed.  Tb. 
Ra.  detrueit  edd.  vnlg.— 448  eeiiltff  e  Gryph.  Nard.  Bas.  P.  V.  ed.  Ferr.  Tfa.  Ra. 
Ald.  venti  m  e  P.  in  not.— 448  Vertex  V.  ed.  O.  Mos.  B.  1.  8.  Caot.  Voss.  Tet. 
Ferr.  Th.  Ra.  concandema  V.  ed.  Tb.  Ra.  oera  V.  ed.  O.  Th.  Ra.  aere  Cant.— 
444  amtttetmr  Vind.  mmtetmr  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.~445  dtmlsti  Cant.-44d 

NOTJE 

488  Quamquamdiacidit,  4*6.]  His  7.  qne  yersat  omnia. 

Tss.  ezplicat,  qna  ratione  fiat  torlm,  442  Fit  quoquey  til,  ifc.']  Hit  8.  tss. 

qnod  genns  est  procell»  Tehementis.  rellqnis  docet,  qna  ratione  Tortes 

Fit  antem,  inquit  Lncretins,  nbi  vis  fiat.    De  qno  sic  Plinins  ii.  4&  '  Sin 

Tenti  perfringens  nubem,  jtm  non  vero  flatos  repentini  depresso  tinn 

amplins  inclnsa,   sed  convolnta  et  arctins  rotati  nnbem  effregerint,  sina 

Tolntabnnda   extra    nnbem    tnrbat  igne,  hoc  est,  sine  fnlmine,  vortioem 

fnnditns  omnia,  nndas  ezcitat,  radi-  facinnt.'    Est  antem  Tentiit  circnm- 

citns  eveliit  arbores,  Sec,  actns  et  circnmvolutns. 

486  Conctmial]    Efficit.    Nonins,  448  CornioiiMi]    Comdens,  h«  e. 
'  Concinnare,  a  cinno  potionis  genere  ooUigens. 

ez  mnltis  liqnoribns  confecto.'   Sic  444  Et  quaai » • ,  preatera  iwdtetmr'} 

vt.  1116.  et  IV.  486. 1876.  Fit  enim  tine  igne  vortex ;  at  prettcr 

487  ForM6imdt(i]  Non  inclnsns,sed  ardet  simul  et  proterit. 
jam  Jam  eztra  nnbem  emptot,  tusde- 


»68 


T.   LUGRBTII   GARl 


TurbiDis  inmanein  ¥101  proYomit,  atqne  pt ocdlat. 
Sedy  qaia  fit  raro  omnino>  monteisqne  necesse  est 
Obficere  in  terris ;  adparet  crebrius  idem 
Prospectn  maris  in  magno^  co&loqae  patenti. 

Nubiia  concrescnnt,  nbi  corpora  molta  volando,         450 
Hoc  snper  in  co&li  spatio,  coiere  repente 
Asperiora ;  modis  quao  possint  indnpedita 
Exiguis  tamen  inter  se  conpressa  teneri. 

▼enti  depreMtit  te  m  lm««,  et  ditnpazii  «e,  ev9mU  karribiUm  doUntiam  tempeMu 
et  vortiei»,  Feruni,  ciun  id  ii^frequenter  prorsu»  aecidai^  et  cum  necesearium  nt 
ut  m  terris  mmUea  AeteiU^/requentiua  idem  videtur  in  vaato  eempeetu  mpmris^  tt 
in  aperto  conspectu  eedL  Nubee  autem  coguntm-^  cum  pburima  eorpueeula  mmuB 
Ueigata  tubito  couveneruut  voUtando  subttme  in  hoc  epatio  cctlit  aua  tmpUcata  par' 
vie  modie  puant  tamen  matno  inter  ee  eompUxa  connecti,    Uac  faciMnt  pirimo 


TMine»  Cant.  «aMMnetii  V.  ed.  Hi.  ViM.promovit  Vind.  O.  Creech.  ed.  sec  pro» 
ceUat  Bodl.  Vom.  marj^.  Vom.  vet  et  L.  B.  proceUa  P.  et  edd.  vttlg. — 448 
Officeret  in  V.  ed.  Vind.  qgkeret  Mus.  B.  1.  Ferr.— 450  JubUa  Mns.  B.  l.~ 
461  coire  V.  ed.  Tli.  Ra.  vind.--46a  yao  V.  ed.  Bodl.  Ferr.  Tli.  Ra.  poeeeut 
Oif.  Par.— 46S  Ex  ignie  V.  ed.  TIl  Ra.  «Mi|reii«M  Cant.  om^ciim  edd.  ▼nlg. 

NOT^ 

446  TVrMfiw]  VenUvehementioris.     Pntat   igitur   i.  nnbes  concre«cere 

447  Sedf  ^ma  JU  rarOf  tfcl  Docet     potse  es  atomat  ipiini  aerisy  qnm  h* 
Lncretins  vorticem  MKpius  in  mari,    gnriii  sint  aiperioribus.    Aer  qolppe 


qnam  in  terris  fieri.  Officinnt  enim 
montes,  ac  Tlm  illlus  infringnnt: 
mare  vero,  quia  patens  et  libernm, 
vim  illius  totam  recipit.  Qnanqnam 
frequentiores  etiam  vortices  fiont 
Florenti»,  et  aliis  in  regionibns  ter« 
rarnm. 

449  Proepectu  mariein  magno]  H.  e. 
in  lato  mari,  in  qno  major  est  con- 
spectos,  quam  in  terra,  propter  aqua- 
mm  seqnalitatem  et  planitiem. 

460  Nubita  concrescunt,  i^e.']  His 
jam  44.  vss.  seqq.  agit  poeta  de  nn- 
biom  geoeratione.  Harum  autem  ge- 
neratlonis  triplicem  modnm  refert.  i. 
His  8.  vss.  prioribns  ait  se  in  ea  opi- 
itiohe  esse,  ot  nnbesfieri  credat,  cnm 
asperiora  et  minus  levigata  corpus- 
cttla,  boc  est,  atomi,  snrsom  latae  con- 
nectmitnr,  et  cohsrent  paulatlm  in 
crassam  molem,  modicis  ciendam 
ventis,  vehcmentibus   difijiciendam. 


constat  ez  atomis  corpore  et  fignra 
dlversis.  Prfttermittitantemmodomy 
qno  Anaximenes,  Plutarcbusy  et  Se^ 
neca  voloerunt  nnbes  creari ;  nempe 
per  ipsam  ex  aere  ipso  concretionem. 
Anaximenes  enim  volnit  omnia  ex 
aere  gigni.  Plntarch.  iii.  Plac.  4. 
vocat  nobes,  Atpot  xax^irras^ '  aeris 
Incrassamenta :'  Epicnms  vero  apnd 
Laert.  ttepos  irc\4<rcct,  '  aeris  cnmnla' 
tiones.'  At  Seneca  ir.  SO.  *  spiMitu- 
dinem  aerls  crassi.'  Non  vnlt  enim 
aera  lllimnm  poMe  concrescere  in 
nubes,  quia  tennlor  est,  et  sine  hali- 
tibns,  propter  qnos  valeat  densari  in 
nnbes. 

462  IndupedUa  [endopedUal  Pro 
impcdita.  Sic  i.  241.  ii.  201.  v.  874. 
Ste, 

463  Conpreesa  [coinpreiiM]  Aiiu, 
compresM* 


J 


DB  RBRUM   NATURA   Llfi.   VI. 


763 


Hsec  faciaat  primam  pacras  conftiiitere  nabeis : 

Inde  ea  conprendont  inter  se,  conqae  gregantar,  455 

Et  conjun^ndo  crescunt^  ventisqae  ferantar 

Usqne  adeo>  donec  tempestas  sasva  coorta  est. 

Fit  qaoqne^  ntei  montis  vicina  cacnmina  coelo  « 
Quain  sint  qnoiqae  magis^  tanto  magis  edita  fiunent 
Adsidue  fulvee  nnbis  caligine  crassa :  460 

Propterea^  quia,  quom  consistunt  nubila  primum, 
Ante  videre  ocnlei  qaam  possint  tenuia,  ventei 
Portantes  cognnt  ad  snmma  cacumina  montis. 
Heic  demum  fit^  atei,  tnrba  majore  coorta, 
£t  condensa  atqne  arta  adparere,  et  simul  ipso  465 

Vortice  de  montis  videatnr  surgere  in  aethram. 
Nam  loca  declarat  sursum  ventosa  patere 

towef  iieMis  ememure:  dimde  ea  een^jwkfunt  $e  nmhi6,  et  eemeUUmhtr^  et  etm" 
grtgtmde  ttt^eHhtr^  et  twndimparitmtMrJUmlmey  mequedmn  aerie  turbo  ventt  mdve 
eet.  Aeeidit  etiamy  «t  qmmto  pUe  pdque  vertieee  mentie  propinqm  eint  eeriOf  tanto 
pUu  $dH  eemtimmjkmigeni  de  epietiefwme  mAie  eiUmMUe  ;  eo  qimdy  M  etotim  nwbee 
eoncreeemetf  prtnequmm  oaM  qiemU  cemere  iUas  adhuc  exigtuUp  Jlatueferentee  com- 
denemU  illas  m  uUie  vertieibue  montie.  Ibi  tandem  aeeidit,  «<,  eeetu  mojorefacto, 
mdeoMtmr  deneatm  et  eompaetee  «na,  et  appareant  aecendere  de  Immido  eaemaine  mMi- 
tie  in eetkerm,  Nmnque reeipeaet  eenmm oetendit  nobie^  nbi eonecendinme  in eummoe 


—456  eomprekendmU  O. emique  Vind.-^59  Qua  eint  conaueVo6%.  marg. 9110911« 
V.  ed.  Bodl.  V088.  vet.  et  L.  B.  Mas.  B.  1.  S.  Ferr.  Th.  Ra.  quaque  vulg. — 
400  nkbee  V.  ed.  O.  Mnt.  B.  1.  8.  Caot.  Ferr.  Th.  Ra.-~461  tum  caneietunt  P. 
V.  ad«  Bodl.  Chryph.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.— 464  Hinc  Heins.  8.  Gassend.  uti 
turbn  minarm  Vind.  uti  turba  minere  O.  Mna.  B.  1.  Cant.  utitur  eammor  V.  ed. 
Th.  Ra.— 466  Et  P.  V.  ed.  O.  Miu.  B.  1.  S.  Cant.  O.  Vind.  Ferr.  Th.  Ra. 
Ald.  deest  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  eondeneatque  Vind.  V.  ed.  Mus.  B.  3.  Tb. 
Ra.  rata  Cant.  apparere  O.  Cant.  patere  P.  Ald.  parere  reliqai  vet.  lib.  CoU' 
denea  me  etipata  einml  cemantur  et  udo  Lamb.  et  edd.  viilg.— 466  videantur 
Viod.  Mns.  B.  1.  Cant.  ct  edd.  volg.-^67  Delet  Lamb.  Nam  ei  P.  Nem  loca 
F.  io  Bot.  Nam  ee  Giyph.  Nard.  Bai.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Vind.  Nam 

NOTiE 


456  FU  quoque,  utei,  ifc,]  Hia  1 1 .  V88. 
oonfirmat  nabes  primnm  exiguas  ac 
lODiiet  coBsistere;  deinde  in  nubes 
crassoi  et  Utas  exlendi.  Ideo  enim 
BUiBiBa  mootinm  cacomina  videntor 
aobis  aesidne  fomare,  qaia  prima  na- 
bia  caligo  consisttt  primam  in  mon* 
taois  regiooibos ;  deinde,  qoia  mon- 
tame  regioiies  ventossB  sont,  nnbes 
coflcrete  tandem  venlis  fenintur  ad 


summa  montium  cacumina,  doneoy 
orta  sseva  tempestate,  portaotor  per 
totom  aera  leotias  aot  dtinsy  pro  mi* 
oorl  aut  majori  vi  ventoram. 

466  JEtkraml  Aera  lncidum.  No» 
men  est  Graecumy  qoo  Latinl  ssepe 
ntantnr.  8icVirg.iEn.xit.  *Nani» 
que  volans  rubra  fnlvas  Jovis  ales  io 
«thra.' 

467  Nam  loea  deelarat  eureMm^  tfc,^ 


764 


T.   LUCRBTII  CARI 


Bes  ipsa,  et  sensvm^  monteis  qaom  adscendimas  altos. 

Prseterea,  permalta  mari  quoqae  toUere  toto 
Corpora  nataram^  declarant  litore  vestes  470 

SubspeDsae,  quom  condpiunt  hamoris  adhaesam. 
Quod  magis,  ad  nubeis  augendas^  malta  videntar 
Posse  quoque  e  salso  consurgere  momine  ponti : 
Nam  ratio  consangninea  est  hamorihas  omnis. 

moirfef,  loM,  tfi  qvUmi  venii  Motf ,  ^efieri  «icpra.  Dektde  vestimenia  efpenm  in 
mu  maris,  ubi  reeipimnt  adhaeianem  liquoris,  attendwnt  naturam  etiam  exMUrt 
•iinum  ex  owm  pelago  pharima  eorpueenla.  Quapropter  ideo  pUra  corpascul* 
Meniur  poeee  atcendere  etiam  de  aalao  epalio  mariB  ad  ampUJieanda  nubUa  ;  eienim 
Uquoree  carent  omni  ratione  et  tanguine*    Ddnde  cemimue  caliginee  et  vaporem 


oel  Mus.  B.  1.  Nam  eaMai.  B.  S.— 468  Delet  Lamb.  et  eenmm  Viod.  V« ed* 
Bodl.  Voss.  yet.  et  L.  B.  Cant.  et  aensue  P.  Ald.  Mns.  B.  1.  S.  et  gennm  O.  V. 
marg.  1.  ad  seneum  Tulg.— 472  Quo  Miis.  B.  1.  P.  Vind.  Ald.  Bip.  Hay. 

Delph.  Quid  O 47S  in  hamine  Vind.  V.  ed.  Mus.  B.  1.  S.  nomtiM  Voss.  vet. 

et  L.  B.  O.  V.  marg.  1.  immiaiia  ponio  Vo«s.  marg.~474  Delendnm  censeat 
Lamb.  Creecb.  P.  cum  eanguine  adeat  Heins.  2.  Bas.  marg.  Gryph.  marg.  P. 
eum  eanguineabeet  Vind.  O.  cum  eanguine  ab  V.  ed.  Mus.  B.  1.  Uun  eegni»  abeei 
Mar.  Heins.  2.  canaanguineae  Voss.  vet.  et  L.  B.  cum  eanguineae  Mos.  B.  S.  tum 

NOTiE 


H.  e.  loca  sopema. 

469  Pretterea^  pemuUta  nuin,  t^cJ] 
His  11.  Yss.  refert  alterum  modnm, 
quo  nubes  concrescere  videantur. 
Potat  II.  nubes  non  solum  iieri  per 
concretionem  ex  corpusculis  asperi- 
oribiiSy  que  in  aere  voUtant:  sed 
etiam  ex  effiuxibus  sen  halitibus  e 
mari,  fluviisque,  atque  ex  ipsa  terra 
iorgentibns  in  aera.  Qnod  enim  va- 
pores  e  mari  sursum  emergant,  pro« 
bant  ipsas  vestes  in  littore  appens» 
de  nocte»  quse  concipiunt  hnmorein. 
Similiter  quod  e  floviis  et  e  terra  ex- 
haiationes  sorsom  ferantur,  docet  ip- 
sa  experientia,  qua  constat  interdum 
totum  aera  suffundi  densa  vaporom 
caliglne,  qui  sursnm  conventont  in 
nebolas.  Ita  censet  Aristoteles  libro 
1.  Meteor.nisi  quod  velit  motationem 
prios  fieri  vaporis  in  aera,  deinde  ex 
aere  fieri  nabes,  postea  ex  nnbibos 
ploviam. 

470  Dedarani  Uiore  veeteey  ^v.]  Sic 
y.  SOfl. 


471  AdJueeum]  Adhssionem.  ^  Ho- 
moris  adhsesom/  h.  e.  homoreni. 

47S  MomtfM]  Pareos,  et  alii  plores ; 
bene,  li.  e.  spatio.  Momen  enim  sig- 
nificat  et  spatiom  loci,  et  spatinm 
temporis,  ot  monni  lu.  190.  Itaque 
'  e  salso  momine  ponti,'  b.  e.  aaUo 
ponto.    Lambinusy  nomine, 

474  Nam  ratio^  tfcJ]  Hic  vs.  non  vi- 
detur  Lucretianns ;  aut  saltem  alium 
in  locom  transferendus  est,  nempe 
post  vs.  404.  *  Argnit  et  liqoidam,' 
&c.  Nisi  forte  dixeris  ideo  vaporet 
et  halitus  e  mari  atque  floviii  emlt- 
Bos  sorsom  emergere,  ut  in  nobet 
concrescant ;  non  aotem  ot  in  aliom 
osom  veniant ;  neqne  enim  sensna  ett 
aut  ratio  aqnis,  ot  hmnores  mittant 
com  ratione.  Aut  vi  natnrss  exori- 
nntur  in  nnbes  creandas,  noo  antem 
ex  sensa  et  ratione  aqnaram.  Ego 
delendom  censoerim  booc  vertimiy 
nisi  reperiretorin  omnibus  codicilma. 
In  Parisiensibos  Codd.  legitor :  Nam 
ratio  mm  eanguine  adeet  kMmorilme  «m* 


DB   RBRUM   NATURA   LIB.  VI. 


765 


Praeterea,  flayiis  ex  ommbas,  et  simal  ipsa  475 

Sargere  de  terra  nebalas^  aestamqae^  videmas ; 
Qase^  velat  halitas,  hinc  ita  sarsum  expressa  ferantur^ 
SubfuDduntque  sua  coelum  caligine^  et  altas 
Subficiunt  nubeis  paullatim  conveniundo : 
Urguet  enim  quoque  signiferi  super  aetheris  aestus,  460 

Ety  quasi  densendo^  subtexit  caerula  nimbis. 

Fit  quoque,  ut  hunc  veniant  in  coetum  extrinsecus  illi 
Corpora^  quae  facinnt  nubeis,  nimbosque  volanteis. 


€muHKrgtT%  ex  imnUnuJhumMuif  H  wm  ex  ipm  iem ;  qua  caligines  et  vapor 
CEfrocto  tmfe  »upra  aUolkaUur  sieut  kalitue,  et  obteguiU  ceelum  euie  lenebrie,  et 
umppettitemt  eubHmiu  nebula  minutaiim  eongrediende.  Namqueealor  eetherie  eigm-' 
fert  deeuper  etiam  premitf  et  velut  eondeneando  nebulae  enperinducit  iUie  eohrem 
eeeruUum,    Aeddit  etiam  ut  iUa  corpuecula,  ^uee  eficiunt  mAUaf  et  nebulae  veUtan' 


^^^^^^•^^00  #> 


«mvviiua  eeit  V.  marg.  eumiofnbu»  Voss.  vet.  et  L.  B.  Ferr.— 477  eiMtue  Y.  ed. 
Mns.  B  I*  S. — 480  Sii^  V.  ed.  Grypfa.  marg.  Bas.  marg.  Vrgei  Vosb.  vet. 
Ferr.  Bip.  Hav.  Delph.  quo((ue  deest  V.  ed.  Tb.  Ra.— 481  deneando  Vind.  V. 
ed.  M 08.  B.  1.  iiiin6ii9  P.  Ald. — 482  hue  Gryph.  marg.  Bas.  raarg.  P.  Mne  O. 
Mo8.  B.  1.  Cant.  V.  marg.  1.  tn  coeUtm  P.  Ald.  V.  ed.  Bodl.  O.  Ferr.  Th.  Ra, 
m  Vind.  V.  ed.  Bodl.  O.  Voss.  L.  B.  Ferr.  Th.  Ra.  Mns.  B.  1.  S.  ille  Voss< 

NOT£ 


nie,  Vel  rejiciendnm  crediderim  post 
Ts.  522.    Sic  legit  Pins :  sic  Codices 
Parisiensea. 
476  JEetumque']  Vaporem  calidnm. 

479  SuJbficiwU}  Soppeditant. 

480  Urguet  enimy  ^c.]  His  2.  tss. 
idt  Poeta  non  mediocriter  conferre  ad 
nnbium  condenBationem  ipsom  aethe- 
TUf  sen  coelom,  qui  connato  suo  aestn 
ac  calore  nnbes  ipsas  desoper  con- 
densat.  Verom,  nisi  illud  expiicetnr 
de  *  antiperistasi,  qna  regto  nnbium 
firigescity  non  videtur  esse  germana 
eansa  condensationis  nubium.  Calor 
eoiffl  attennat  potius,  quam  addensat. 
Dizerim  ego  nobes  subsidere  ob  gra* 
Titatem  propriam,  et  ob  frigns  cir« 
ciimstans,  qno  cohibentur. 

Sign^eri}  Zodiaci,  qui  signifer  dici* 
tar,  qnia  in  eo  snnt  ignes  coelestes 
et  stellae.  Namque  per  '  signiferi 
mthtns '  intelligit  coeli  stelliferi.  Sic 


enim  ▼.  460.    Consnle  annotationes 
nostras  ibi. 

481  SubiexH  ecmda  ntmHs]  Red^ 
dit  nimbos  coeruleos :  facit  ut  nnbes 
sursnm  elat»  nobis  hinc  e  terris  Ti- 
deantur  imitari  coeruleum  coeli  colo- 
rem. 

482  Fii  quo^,  ut  hmne,  ^c.]  His  12. 
Tss.  tertium  addit  modnm,quo  nub^s 
concrescere  queant.  Pntat  itaque 
iti.  illa  corpora  seu  atomos,  qnae  con- 
gregantnr  in  nubium  concretiones 
non  solum  ex  ipso  aerci  aiit  ex  ipsa 
etiam  aqua  iet  tCrra ;  sed  etiam  ex- 
trinsecns  ex  immenso  spatio  conve- 
nire :  cnm  enim  docuerit  ii.  515.  et 
seqq.  infinitnm  et  immensnm  esse 
spatinm,  in  quo,  ex  quo,  et  per  quod 
infinitae  volitent  atomi ;  non  est  mi« 
rom  si  ex  illa  profundi  summa  snppe* 
ditent,  qnae  in  nubiom  concretlooei 
conveniant 


766 


T.   LUCRRTII   CARI 


Iiuiamerabilem  enim  nameram,  sammamqiie  profondi 
Esse  infinitam  docni ;  quantaqae  volarent  485 

Corpora  mobilitate,  obstendi,  qaamqae  repente 
Innamerabile  per  spatium  transire  solerent : 
Haad  igitar  miram  est,  si  parvo  tempore  saspe 
Tam  magnos  monteis  tempestas  atqae  tenebrsB 
Cooperiant  maria^  ac  terras,  inpensa  sapeme :  490 

Undiqae  qaandoqaidem^  p^  caalas  aBtfaeris  onuieisj 
Et  qaasi  per  magni  circum  spiracala  mandi, 
Exitas  introitasqae  elementis  redditus  exstat. 
Nanc  age,  qao  pacto  plavias  concrescat  in  altis 

tetf  adv^nuaU  forU  tn  koc  eaneiUMm,  Nwntpu  oeiendi  mtmernM  et  mmmam  injlmii 
spatii  ease  inniumeram;  et  dennonHram  quanta  velocitatevradUaeooent  aiomi;  et 
quam  auMto  eaneueoeerent  tranagredi  per  tpatium  inexpUeaiUe.  Non  ergo  \nirandum 
eotf  n  pterumque  exiguo  opaiio  temporio  nimbuo  atque  ealigineo  desuper  effitoa  ope- 
riinit  tantoo  monteOf  et  «fntfra,  et  terras  ;  quoniam  ex  omni  parte  dahu  eot  egreonu 
ei  vngreoouMprimordiioper  eunetoo  meatuo  «ifrtv,  et  tebiti  circum  per  omnU  j^o^ 
menta  magm  nnmdi.  Jam  vero  agedumf  dicam  qua  ratiane  liquor  phtcioeuofiai  in  sub" 


vet.  tlZa  vulg.  ittine  V.  marff.  I.— 484  «iifiima^  V.  ed.  Th.  Ra. — 48ff  euncta' 
que  y.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Vind.  Mus.  B,l»Z.et  qwa  cuncta  O.  Cant  V.  marg. 
1.— 486  moHlitetem  V.  ed.  Th.  Ra.-— 487  Innumerabiie  Mos.  B.  1.  Cant.  Im- 
memaralnle  reliqui.  per  deeat  Vind.  V.  ed.  Ferr.  Tb.  Ra.  Mns.  B.  I.  S.  Cant. 
tum  P.  Ald.^88  Hanc  Mas.  B.  I.— 489  magnio  Vind.  V.  ed.  O.  Ferr.  Th.  Ra. 
magm  Mnt.  B.  1.-400  C&periant  Vind.  Mni.  B.  8.  Cant.  Ferr.  Delph.  Cempe- 
riant  V.  ed.  Th.  Ra.  O.  Mne.  B.  1.— 491  caneae  Vind.  V.  ed.  Mus.  B*  S.  Cant. 
—494  cretcat  V.  ed.  Tb.  Ra.— 496  dtmiafM  P.  V.  ed.  Bodl.  O.  Cant.  Ferr. 

hOTJE 


Hunc  in  eeetum}  In  bunc  nubium 
concretionem. 

Extrhuecuo']  H*  e.  non  ex  ipso  iiolo 
aere,  aot  ex  ipso  solo  mari,  aut  ex  ip- 
sa  sola  terra,  sed  etiam  foris,  nempe 
ez  infinito  et  immenso  profundi  sen 
nniTersi  spatlo. 

484  Profundi]  Immensi  spatii,  infi- 
niti»  universi :  i.  1001«  et  iii.  887.  v. 
871.  &c. 

485  Doeui]  Nempe  lu  141.  et  seqq. 

486  Corponi]  Atomi. 

490  Inpenoa  oupeme]  Effnsa  e  regio- 
ne  soperna.  *  Inpensa'  antem  supp, 
terapestas  et  tenebrs,  vs,  489. 

49S  Spiracuia]  Aditns,  fances. 

493  Etementio]  Primordiis,  ntomis : 
vs.  S5S. 


494  Nune  age,  quo  paetOf  9^e,]  His 
89.  vss.  seqq.  agit  de  plnviis.  Epfca- 
ms  voiuit  plnviam  generari  posse  du- 
plici  modo :  i.  per  compressionem;  ii. 
per  transmntadonem.  Per  compres- 
sionem  qoidem,  qnasi  ipsa  aqna  re- 
vera  contineatur  in  nubibns,  ez  qoi- 
bns  compressis  vi  venti  ant  nimia  ip- 
sius  aqnae  copia  ezprimatnr  :  velnti 
e  spongia,  qnam  manu  comprimisyeli- 
citnr  aqua.  Per  transmntationein 
verOy  quasi  primnm  natura  aeris,  ae 
deinde  nnbis  ea  sit^  nt  recedente  ca* 
lore,  et  frigore  soccedentCy  vertainr 
in  naturam  aquB.  Qnss  sententia 
fuit  quoqne  Aristotelis,  et  ejus  secta- 
torum,  qui  volnnt  elementa  inter  se 
mutari,  ac  fierl  generationis  circn- 


DB  RBRUM   NATURA   I4IB.  VI. 


707 


Nabibus  hnmor»  et  Ib  terras  dimissas,  ot  imbeo  490 

Decidat^  expediam.    Primom,  jam  semina  aqoai 
Malta  simal  yincam  consurgere  nubibus  ipsis 
Omnibus  ex  rebus ;  pariterque  ita  crescere  utrumque, 
£t  nubeis^  et  aquam^  quaequomque  in  nubibus  exstat^ 
Ut  pariter  nobis  corpus  cum  sangoine  crescit»  500 

Sudor  item,  atque  hnmor  quiquomque  estdeniqne  membris. 
Concipiunt  etiam  multum  quoque  saepe  marinum 
Humorem,  yelutei  pendentia  Tellera  lanae^ 
Qoom  supera  magnum  mare  ventei  nobila  portant. 
Consimili  ratione  ex  omnibos  amnibos  homor  505 


Hmiimt  nMbUmM^  ei  qwm^do  phiria  wttia  caitii  m  tem$,  Prtao jom  MmJneMin  pfars 
MMM  aqum  aiioUi  unm  tn  tjMci  mtlniu  ex  ametk  relms  ;eitk  simUUer  mgeri  tcfnn»» 
que^  Demp€  ei  mMia  et  aqumu  tMnem,  qna  eai  in  mMH$ :  rient  eimUUer  corpiw 
nngetur  nMe  enm  eangninef  d  pariter  eudor,  et  amm»  knmor  toidm,  qnieet  in 
atfnbne  iKMtris.  Nnhee  fMOfne  rectpamf  eOam  piemmqne  mniiam  aqnamf  eienigl»* 
memminn  imim  afpenm  Teeipiimt,  qnanda  nenii  /emni  iUa»  enper  ecthim  teqnor» 

:tiijiniu$inip9nnmbiia,  /«fiMpnabila«6tp<iirima 


Th.  Ra.  AM.  Bas.  dentisem  ▼«Ig.— 497  vttteom  Vind.  ntrea  Mns.  B.  1.  videam 
Mos.  B.  S.— 498  niraaqne  edd.  Talg.—^^O  $mbibn»  Vind.  Mns.  B.  S.  ni  V.  ed. 
Th.  Ra. — 660  MDiigKte  cnm  earpare  LiAmb. — 601  Delet  Lamb.  edeniqne  Cant.  V. 
niarg.  I. — 602  Cmungnnt  P.  in  not.  V.  marg.  1.  Coiieiidmne  V.  ed.Tfa.  Ra. 
CMeidmif  Vind.  Cancidhmi  Voss.  Yet.  et  L.  B.  Cant.  Canddemnt  Mns.  B.  S. 
— 604  «iqwr  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Mos.  B.  S.  mipra  O.  Cant.  venii  mare  edd. 

NOTiE 


lam.  Lacretias  ▼idetnr  eo  daplici 
modo  ▼elle  plaviam  fieri.  Namque 
mbi  commemoraTit  qoa  ratione  mate* 
ria  imbris  coacerTetor  sart om  in  no- 
bibas,  docet  i.  vi  Yenti  atqoe  ip>a 
alaral  majore  nimbonim  eopia  nnbet 
comprtmi,  ez  qnlbm  plavia  ezpreftsa 
eflaat :  11.  vel  vi  ventiy  vel  ardore 
•olis  nobet  rarefactai  demittere  pla* 
Tiam,  ae«  potim  matari,  vel,  nt  ejnt 
verbia  atar,  liqae«eere  In  ploviam, 
sieat  videmos  ceram  igni  Mperimpe- 
Ritam  liqnescere.  Neqne  enim  alia 
eet  eera  Kqiiefaeta  n  oera  prias  com- 
pnctM.  Blmiliter  ergo  ceneet  nobei 
in  ptnviam  liqoefactM  noo  afiM  eme 
a  mbibtm  antea  eompactis. 

Nmu  age^  qne^  9ft.\  His  Itaqae  8. 
▼ss.  priorlbat  doect  i.  materiam  pla- 


viae  coacervari  posse  in  nnbibas  ex 
coeta  infioito  atomorom  per  inane 
volitantiam,  qnsB  ad  piavim  natoram 
apt»  sint.  Infinitas  namqae  ato- 
mos  omnis  generis  ac  fignr»  per  in- 
ane  proAmdam  vontare  osteadit  Nb. 
II. 

497  FtnMite]  Firmissimls  rationibns 
demonstrabo.    Sicir.  747. 

496  C/}nim^]Pareas,bene.  Lamb. 
nimeqne* 

609  Cmic^tnnl  f<imn,  4r«*]  Hts  4. 
vss.  com  diflifdio,  doest  etiam  ex  roa* 
ri  et  flaviis  maltam  hnmerem  tolli  In 
aobes,  diim  IpssB  femntnr  ventis  per 
seqoora  et  flavios  :  sicnt  vtdemns  ia« 
nas  appensas  eaper  aqnam  cencipere 


768 


T.  LUGRBTII  GARI 


Tollittir  in  nDbeis:  quo  qaom  bene  semina  aqnanim 

Mnlta  modis  mnltis  convenere^  nndique  adancta, 

ConfertaB  nubes  humecti  mittere  certant 

Dapliciter :  nam  vis  veati  contrndit,  et  ipsa 

Copia  nimbomm^  turba  majore  coacta,  510 

Urguens  ex  supero  premit^  ac  facit  ecfluere  imbreis. 

Praeterea,  quom  rarescunt  quoqne  nubila  ventis^ 
Aat  dissolvuntur  solis  super  icta  qalore, 
Mittunt  humorem  pluvium ;  stillante,  quasi  igni 
Tela  super  calido,  tabescens  multa,  liqaescat  515 

Sed  vehemens  imber  fit^  ubei  vehementer  utraque 


corpmioUa  aqiuirmn  aecumulata  ex  aimd  parie  eanewnrutU  plktrUm$  Modtf ,  toin  mUfUa 
denaaia  vi  venti  teniant  demittere  aqoas  dupKci  modo ;  namqme  primnm  vi$  venti  de» 
^mtf  aquastUojyff  «tmiU  fpM  abandantia  nebulammf/aeto  eeUieet  mqjore  etEtUy  com- 
peUit,  et  deenper  initatf  et  eogit  phariat  ejfkndL  Ddnde  nM  qnoqne  mAee  rareftmd 
agitatee  per  vfnCoi,  vel  abt  dujiaantwr  pereneam  cahre  ooli$t  demittmU  plmrioeam  H' 
fnorem,  et  diatiOmUfVelwt  ei  eera  oantabeeeene  aaper  ardentem  ignem  ahmidanter  Hqae* 
flat,  Vemm  ingeaa  plmriafttf  eumniabea  coiiferieB  ntrofoef  nempe  pondere  proprio 


^^  »i»»<»i»i»»»»<^» 


▼olg.— 608  nnbea  vt  venti  mittere  edd^  yulg.  mtiet  tnmenti  V.  ed.  Th.  Ra. 
kubea  itnbrea  ttim  mittere  Creecli.  nnbea  vim  venti  V.  marg.  l.  Caot.  Jmnaenti 
Mns.  B.  8.—- 510  mem6ronim  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  tiir6am  more  Vind.  V.  ed. 
Mos.  B.  1.  Th.  Ra.  liir6arMm  more  Voss.  L.  B.  O.  V.  marg.  1.  Ferr.  eicr6at  more 
VoM.  vet.  <iir6a^  Atmior«  Miu.  B.  8.  eoacta  Vosfl.  Mm.  P.  V.  ed.  O.  Mos.  B. 
1.  8.  Gryph.  Nard.  Ferr.  lli.  Ra.  Ald.  coorta  vulg.  coapfa  CaDt.— 511  Urgena 
VoM.  vet.  et  li.  B.  Urget  et  vulg.  a  eapero  Viod.  et  auper  Voss.  vet.  et 
L.  B.  e  sirp«ro  Tolg.  inauper  opprimit  Voss.  marg. — 614  atillantia  Oif.  Par.  Cont. 
atiUando  Heins.  2.  Mar.  atiUantqne  edd.  yulg.--516  Tela  Vind.  V.  ed.  Voss.  vet 
et  L.  B.  Mvs.  B.  S.  Cant.  Tb.  Ra.  Cera  P.  O.  et  edd.  vulg.  T<ra  Mos.  B.  1. 
Cora  V.  roarg.  1.  Teda  Vom.  marg.>-616  uiraque  Voss,  vet.  et  L.  B.  O.  M«. 
B.  1.  Cant  Ferr.  utroque  Vind.  et  edd.  vnlg.  iclriiiftM  P.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald. 

NOT^ 


f  06  Qho  fiiom  benCf  tfcJ}  His  itaque 
t.  vss.  cam  dimidio  primum  modum 
refert)  quo  pluvta  gederari  qoeat : 
nempe  per  compressionero ;  dnm  sci- 
licet  vi  venti  ac  ipsa  etiam  nimbonim 
copia  majore  nubes  compreMte  de- 
raittont  plttviam,  instar  spongiseaqua 
plensBy  ex  qua,  dum  manu  comprimi* 
tnr,  aqua  expriraitur. 

§08  Mittere']  Sopp.  aquasconceptas 
et  collectas. 

611  Facit  eejluereimbrea]  Sic  vs.  212. 
'Qoss  faciontflaramm  folgere  colo- 
rei :'  et  t.  061. 


612  Pregterea^  quom  rareaeunt^  ife,} 
His  4.  VM.  altenun  refert  modumy 
qno  plnviam  fieri  posse  potat,  nempe 
per  transrautationem ;  dnm  scilieet 
nubes  aut  vi  venti  aut  ardore  solis 
ictse  et  rarelmctSB  demittont  plnviami 
seu  mutantoT  in  pluviam,  ot  expUca- 
Ti  sopra  vs»  404.  not 

614  iSr<tUaiite  [etaUmique]  Lamb. 
bene»  nt  patet  ez  ipsa  interpretatl- 
one.  Parens  et  alii  qnidaray  atUkm* 
<ta,  quaaiigni.  Minus  bene;  clan- 
dicat  enim  versus. 

616  Sed  vihemena  imber^  4«.]  HU  9. 


DE   RBRUM    NATURA    LIU.    Vf. 

Nubila  yi,  cumulata»  premuotur,  et  inpete  venti. 

At  retinere  diu  pluviae,  longumque  morari, 
Consuerunt,  ubi  multa  fluenter  semina  aquaruniy 
Atque  aliis  aliae  nubes,  nimbeique  rigantes, 
Insuper^  atque  omni  volgo  de  parte^  feruntur ; 
Terraque  quom  fumans  humorem  tota  redbalat. 

Heic,  ubi  sol  radii3»  tempestatem  inter  opacam, 


760 


520 


ef  vi  ventif  cmfri$mmiur  fniUer.  IfAm  auUm  boUH  mnt  reiardare  ditiHtu,  H 
eehibere  rnitUmm  bomines  doroo,  dfm  p/iira  eorpuaeuia  aquarum  collecta  euni,  et 
nulnia  oHa  Bopra  aUa,  imhreeque  etUkmtee  euper  alios,  et  umdique  paeeim  circum- 
pertaMur :  et  uU  terra  omme/umigane  Uerum  exhalai  aquam,    Inde  fit  ot  quaude 


^^^»^^#>i*<^^»#.» 


HeiQs.  2.  «InaHfiie  Baa.  marg.  uierque  Moa.  B.  8.— 517  NubUa  in  Mus.  B.  1. 
vremunt  Mos.  B.  S.— 519  CmuMerani  Mos.  B.  1.  Jientur  Vind.  Voss.  vet.  et  L. 
B.  JUni  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Hn,flant  Mos.  B.  1.  9,/uerunt  edd.  mli.fluent  V. 
narg.  l./eniiiretaj^iaifr  Voss.  roarg.— 521  Ineuperaque  omni  quidam.— 522 
e^nemnene  Oryph.  marg.  Bas.  marg.  P.  Ald.  cum  eunume  V.  ed.  Th.  Ra.  reU" 
trai  Voss.  raarg.  redraiai  Voss.  vet.  et  L.  B.  relialai  vulg.-- 523  Hine  Tulg. 

NOT£ 


▼8s«  docet  tonc  ingeDtem  ploviarom 
copiam  cadere,  obi  plurima  aqoarom 
semiiia  collecta  exprimontnr  e  nnbi- 
bos  tom  proprio  pondere,  com  ▼!  ven* 
torom. 

Utraque  lUtroque'}  Nempe  vi  seo 
pondere  proprio,  et  impeto  venti : 
?S8.  509. 510. 

518  Ai  retisure  diu,  ^c.]  His  5.  vss. 
docet  tuDc  diutnrna^i  cadere  pluvi- 
am  e  nubibos,  ubi  pluriroae  nubes 
alisa  soper  alias»  et  semina  aqoarom 
plarima  collecta  sont;  et  ubi  terra 
aappeditat  perenniter  vapores  et  h»- 
UtoSy  qoi  snrsum  in  nubes  ferantnr, 
|it  inde  resoloti  cadant. 

522  Redhaiatl  Iternm  atqne  iterum 
siinom  lialat. 

522  Heicy  ubi  eol  radiie^  ^^c.]  His  S. 
yss.  interim  monet  Poeta  tunc  creari 
in  nobibus  arcum  coelestem,  qnem 
iridem  vocaut,  cnm  spissus  est  nim- 
bus,  et  atra  >unt  nubila.  Verum  de 
variis  illins  coloribus  ac  forma  par- 
cins  philosophatus  nihil  nos  docet. 


Qnod  autem  ad  iridis  colores  spectat, 
duo  potissimum  quaemntnr,  nnmerns 
et  caosa.  Quod  ad  nnmemm  perti- 
nety  Aristoteles  tres  tantum  colores 
discemit,  punicenm,  seu  crocenm  aut 
robeum,  ut  quibnsdam  placet;  viri- 
dem  et  pnrpnreum,  seu  violaceom  aot 
coeroleom.  Unde  iridero  vocat  tri- 
colorem.  Ptolemaeos  antem  vocat 
eam  septicolorero,  ob  intervenientes 
medios  colores  minns  prfecipnoi  inter 
tres  iUos  primarios.  Alii  vocant  eam 
mnlticolorem,  qnasi  viz  illius  in6niti 
colores  distingoi  qneant ;  nnde  Virg. 
£d.  IV.  '  Mille  traliit  varios  adverso 
sole  coiores.'  Qnatuor  antem  prae- 
cipni  tantnm  colores  observantur :  i. 
Pnnicens.  ii.  Flavus.  iii.  Viridis.  iv. 
Pnrpureus.  Qui  qnidem  colores  or- 
dinem  mutant  pro  diversa  iride.  Dn- 
plex  enim  distingoitur  iris,  primaria, 
et  seeundaria.  Priroaria  dicitur  ea, 
quae  sola  plerumque  apparet,  et  in 
qua  pnniceus  color  est  extimus,  seu 
supremus,  flavus  succedens,  viridis 


Delph.et  Var.Clae. 


Lueret, 


2  C 


770 


T.   Ll/ORBTII   CARI 


Adyorsa  fidsit  nimboram  adspargine  contra ; 

Tam  color  in  nigris  exsistit  nubibas  arqai.  525 

Castera,  quas  sursum  crescunt^  sursumque  creantnr ; 
£t,  qu»  concrescunt  in  nubibus  omnia,  prorsum 
Omnia^  nix,  yentei^  grando^  gelidaeque  pruinae, 
£t  vis  magna  geli,  maguum  duramen  aquarum, 
£t  mora^  qu»  fluvios  passim  refrenat»  aventeis  530 


aol  r$luxU  radiU  inter  «pittimi  itttii6Kiii  eontrwria  a»per$ioM  nubHmmm^  iuMc  eolor 
venit  areui  tm  atris  nebuUi,  Qua  reliqua  rei  wpraJtMHt  et  tupra  generantur,  et 
quee  ree  omnee  Jtunt  fn^mubilnu,  omneo  omnino^  ▼.  g.  nix,  oenit,  grando,  etfrigidte 
pruina,  et  rigida  via  gelu^  quod  vndurat  aeriter  aquae,  et  quod  retardat  et  eokibet 


intui  y.  ed.  Bodl.  Ferr.— 624  adipargine  Voss.  vet.  et  L.  B.  Vind.  aspergine 
▼nlg.  aapargine  Ferr.  y.  ed.  Th.  Ra.  Mas.  B.  S.  atpergere  Mu>.  B.  1. — 525  »«- 
bUue  P.  in  not.  arquii  P.  in  not.  arquui  Oryph.  marg.  Ba».  marg.  P.  Ald. 
arcu  Vind.  aeo  V.  ed.  Tb.  Ra.  arct  Mas.  B.  1.  Ferr.  Orypb.  Nard.— ^28  SicuH 
nix  Heins.  2. — 6M  refrenata  ventii  Vind.  Mos.  B.  1.  r^renat  amentii  V.  ed. 
Tb.  Ra.  rrfrenat  aquantii  O.  Oif.  marg.  Heins.  2«  r^enat  agentii  Mus.  B.  8. 

NOTiE 
tertiaa,  et  porpnrens  intimos  sen  in-    jorem  adhoc  nnbia  remotionem.  Fla« 


fimos.    Secnndarta  vero  Tocatnr  ea, 
qoae   nunqoam  aola,  sed    aliqaando 
gnperior  ampliorqne  apparet,  quam 
primaria;  habetque  eosdem  colores, 
sed  nt  debiliores,  ita  plane  inveraos. 
Videlicet  in  ea  porpureua  color  ex- 
timns   est,   seqoens  Tiridis,  tertiiis 
flaToSi   et   intiinus  puniceas.    Jam 
vero  qood  ad  cansam  colornm  iridis 
pertinet,    consentiunt  omnes  dnpll- 
cem  tantum  agnosci,  solem,  etnubem 
aqnosam  ex  adverso  sitam:  verum 
eodem  modo  rem  non  explicant.  Me- 
trodoros  apnd  Plutarch.  Plac.  iii.  9. 
pntat  niborem  iridis  oriri  a  solis  ra« 
diis,  coerulenro  a  nnbe.    Cui  snffraga- 
tnr  Seneca,  adjiciens  ceteros  colores 
esse  hiijns  ntrinsqne  mistoram.   Aris- 
toteles  Meteor.  iir.  Tult  nubem  ^i^^ 
▼elnt  speculum,  a  qno  solis  radius 
varle  reflexns  varios  reddit  colores : 
pnniceum  qnidem,  qiiod  reilectatur 
ez  ea  nubis  parte,  quae  vicinior  est: 
▼iridera,  quod  reflectatur  ex  ea  nnbis 
parte,    qose    remotior:    porpnreum 
deniqne,  qnod  viz  reflectatnr,  ob  ma- 


▼um  antem  colorem  non  distingnit  • 
puniceo,  nisi  quod  ob  viciniam  viridis 
veloti  aibescit.  Scaliger,  qnia  patat 
nnbem  constare  ez  quatnor  Eiemen- 
tomm  particnlis,  ideo  valt  sapremtM 
nubis  partes  Incem  solis  ezcipientea 
rutilare,  tanquaro  igneas :  seqaentrs 
flavescere,  tanqnam  aereas  :  tertias 
virescere,  tanqoam  terreas.  Qnod  ad 
iridis  formam  spectat,  ea  rotunda 
qnidem  est;  sed  cnr  rotnnda  sit,  lon- 
gins  esset  hic  referre  diversas  ancto- 
rum  opinionea  de  bac  re.  Consnle  P. 
Gassend.  in  lib.  x.  Laert.  Animad.  de 
Meteorolog.  pag.  1128. 

625  Arq^t\  yel  omn.  Utmmqne 
enim  scribitur,  Arcu»^  et  Jrftit».  Id 
est,  iris,  arcus  coelestis. 

626  Cateraf  qua  iunumf  ^-e.]  Pari- 
ter  Lncretios  nihil  nos  docet  de  ce- 
teris,  quas  sarsnm  creantar,  nempe 
niz,  ventos,  grando,  geln,  ghiclei. 

529  GeU]  Utrumqne  dicitnr,  gelr^ 
n,  indeclinabile ;  et  gelnmi  i :  vs.  155  • 

Dtiram«it  o^ancm]  OlacieSi  sen  vis 
ea,  qusB  durat  aqoas. 


D£  RBRUM   NATURA   LIB.   VI. 


771 


Perfacile  est  tamen  haoc  reperire,  animoque  videre, 
Omnia  qoo  pacto  fiant,  qua  reve  creentur» 
Qaom  bene  cognoris,  elementis  reddita  qa»  sint. 

Nanc  age,  qnae  ratio  terrai  motibas  exstet> 
Percipe :  et  in  primis  terram  face  ut  esse  rearis  535 

Subter  item^  ut  supera,  ventosis  undique  plenam 
Speluncis;  multosque  lacus,  multasque  laounaSj 
In  gremio  gerere,  et  rupeis^  diruptaqae  saxa : 
Multaque  sub  tergo  terrai  flumina  tecta 
Volvere  vi  fluctus,  submerso  capite  putandum  est :        540 


mbiqme  JUanma  labenHa^  faciU  ut  tamen  itwemn  QlaMy  et  eemere  metUe,  qua  scili- 
cot  ratume  conereecanty  et  cwr  generentur ;  ti  recie  cognaverie  qua  ree  qnaeqne 
re/erantw  frindpiis,  Agedam  veroy  jam  audi,  qna  caiua  eii  motibue  terra,  Et 
prinmm  /ae  ut  credae  terram  eeee  euiter^  eicut  eupra  eet,  r^ertam  ubique  ventie  et 
cavemiM  ;  etferre  tm  nnu  mo  ptures  lacue^  et  pluree /oeeaey  et  aaxa,  et  rupea  abrup' 
tae  ;  et  credendum  eet  pturesflumoa  latentee  vereare  com  impetu^  $ub  tergo  ierra^ 
taas  undae^  et  lapidee  mereoe  io  sols  aqiiis.    Namq;ue  re$  ipea  petit  terram  eete 


^^<#  0^^0^^^»  ^ 


r^end  aqaentee  Cant.  aquadee  T.  inarg.  1. — 5S1  PerfacHe  ett  P.  O.  Mofi.  B.  I. 
Cant.  Per/acUe  ei  Vind.  V.  ed.  Mna.  B.  3.  Ferr.  Th.  Ra.  cuncta  hax  Heins.  2. 
timet  hcBC  V.  marg.  1.  te  perte  P.  Ald.  sed  reperire  P.  in  not.  repente  V.  ed.  Th. 
Ra.-^SZ^fluant  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Yoss.  vet.  et  L.  B.  Mns.B.S.  Cant.  Ferr. 
Th.  Ra.  refluant  O.  Mus.  B.  1.— 6SS  cogniiie  Y.  ed.  Th.  Ra.  cognoverie  Cant. 
eumt  P.  Y.  ed.  Bodl.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  bone  pro  bene  P.  Bas.  marg.  Ald. — 
534  terra  Vind.  terra  Y.  ed.  montibue  Cant.  secf  n  snbnotatnm  §st.  exetat  Mus. 
B.  1.— 635  terroB  Y.  ed.  Yoss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mos.  B.  3.  Ferr.  Th.  Rn./ace 
P.  O.  Cant./ac  reliqui.  ut  deest  Delph.  Y.  marg.  1.— 636  et  P.  Y.  ed.  Th.  Ra. 
Ald.  emera  P.  Yoss.  vet.  et  L.  B.  Mns.  B.  1.  Ald.  euper\.  ed.  O.  Cant. 
Ferr.  Tb.  Ra.  eupra  Yiod.  Mns.  B.  3.  ut  eupera  eet  ventie  atque  undiaue  edd. 
vnlg. — 638  Ingenio  Ferr.  gemere  Hein».  lUrupta  Y.  ed.  Th.  Ra.  Mns.  B.  1.  if«- 
rwpia  ynlg.— 540  Velvier  t»  O.  Mns.  B.  1.  Volvere  in  Cant.  Voherejam  P.  «nd* 
wureaque  eaxm  putandum  eet  P.  O.  Cant.  eubmereis  eaxa  Bas.  submereee  caputan- 
dnm  eet  Yind.  Yoss.  vet.  et  L.  B.  aubmereoe  ea  putandum  tei  Mns.  B.  1.  eubmer^ 
eie  caputandum  eet  Y.  ed.  Bodl.  Th.  Ra.  eubmeraae  ita  putandum  est  Ferr.  jk^- 
mersis  ita  putandum  est  Y.  marg.  1.  submersis  hincque  putandum  est  Mos.  B.  3. 

NOT^ 


tiSOEtmeraf  quepy  S^J]  Idem  est,  ac 
'doramen  aquarnm/  nempe  glacies, 
qnam  notat  ab  effectis,  ot  aiont. 

533  Ctfgiiortt]  Cognoveris. 

Elementie']  Principiis.  H.  e.  qni- 
bns  principlts  queqne  sint  refe- 
renda. 

634  Nune  age,  quee  ratioy  Sfc.}  Hit 
73.  VM.  diipntat  jam  Poeta  de  terrae 
motibiui.  Qoam  dispotationem  pri- 
asqaam  aperiat,  his  8.  vss.  statoit 


terram  in  visceribns  snis  pari  con- 
gerie  eonstare,  qna  in  cxtimia  snis 
partibus  obsrrvatnr.  Itaqne  volt  il- 
lam  includere  ventos,  spelnncas,  m- 
pes,  dimpta  saaa,  lacus,  lacnnas,  et 
flnraina.  Qnibns  rebns  ita  statotis, 
triplicem  terrss  motos  causam  jam 
assignabit,  nempe  terram,  aquam,  et 
ventom.  Jam  noa  de  his  sigiUatim 
agemns. 


778 


T.   LUCRBTII   CARI 


XJDdiqae  enim  similmi  esse  soi,  res  postalat  ipsa. 

Hiis  igitar  rebas  sabjanctisy  sabpositisqae, 
Terra  supeme  tremity  magais  coocussa  rainis 
Sabter,  ubi  ingeatms  spelaacas  subrait  astas ; 
Quippe  cadant  totd  montes^  magnoque  repente  545 

Concussu  )ate  disserpant  inde  tremores : 
Et  merito ;  quoniam^  plostris  concassa,  tremiscant 
Tecta,  viam  propter,  non  magno  pondere,  tota : 
Nec  minus  exsultant  sddes,  ubiquomque  equitnm  vis 

parem  tibi  ex  oiftnt  parie.  Ergo  &st  rehwi  dUHnetie  ei  eUthiHt,  terra  amiremieeil 
eapra,  obi  eubter  conquaseata  eet  grambus  cambuBf  nempe  aim  kmgam  amm  eaet* 
m  magnoM  eaoemaM  lllias.  Nampu  moniee  imi^^  eorrmmU,  ei  eabiia  e»  imgenii 
«oMCMMtoiM  illa  ma€a»  terrn  paeaim  hmge  dieemrmii.  Ei  men  «M  eauiap  aiqmdem 
domua  jnxta  viitm  poaits,  canquaeaaieB  eefctfniif ,  line  magm  pondere,  tremmi, 
Neque  minni  cantremiacMni  etian,  qMoado  magna/ortiindo  eqrniwa  ooncaAU  orbea 


^^^'^^^■^'^^^yf^^'^ 


---641  aimHe  P.  Y.  ed.  O.  Mqs.  B.  1.  8.  Cjint.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Heins.  2. 
et  rea  O.  virea  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Mas.  B.  l.  Ferr.  Th.  Ra.  et  virea  Mas.  B.  3. 
etpar  rea  Cant.  expoaiulai  Mas.  B.  S. — 648  a^Metia  Delph.-;-64S  snperiM  P.  O. 
Mas.  B.  l.  Ald.— 644  actaa  V.  ed.  Th.  Ra.— 646  diacerpuni  P.  Vind.  V.  ed. 
Bodl.  O.  Mns.  B.  1.  8.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  undique  tremorea  Ferr.— 647 
trenMacuni  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Vind.  O.— 649  In  hoc  Tersn,  contarbato  Teza- 
tissima  lectionum  dissiroilitndine,  constituendo,  ad  acnmen  divinationis  iie« 
cessario  fuit  defagienduro.  Ad  hnnc  roodum  ▼olgares  editi : — exauUani  ubi 
currua/oriia  equom  via,  Nos  mediocrem,  qua  poUemus,  sagadtatem  adhiben- 
tes,  operam  nava?imas,  ita  rem  administrare,  nt  mazima  vetnsts  scriptara 
reverentia  coiAervari  posset.  Ita  P.  exuUantia  auni  /ortia  quam  tibi  equmn 
via:  Vind.  Voss.  vet.  et  L.  B.  et  pro  var.  lect.  Cant.  dant:  exultaniea  dupma 

^OTJE 


648  Htts  igHur  rie6t»,  4*^.]  His  0.  vss. 
lefert  i.  terrsB  oDOtos  causam  esae  ip- 
sam  tcrram,  eujaa  speluncse  pro  ve- 
tnstate  exessB  tandem  concidnnt; 
quibus  concidentibns  saxa  dirnpta, 
totique  montes  conruunt,  roagnoque 
suo  concussu  terram  qnatiunt :  quero 
admodoai  plaostra  vel  corrns,  dnm 
per  viam  prfletergrediuntur,  dooios  ac 
sedes  ad  ima  fnndamenta  concutiunt 
Hspc  opiaio  fiut  Anaumeoiay  qui  apud 
Senec.  lib.  vi.  cenauit  terrse  partes 
decidere  posae,  qoas  aut  humor  solve- 
rit,  aut  ignia  subterruieus  exederit, 
aut  sptrittts  violentia  excosserit,  aut 
Tetiiatas  fregerit.  Quanqnam  Aris- 
toteles  et  Plntarchus  volont  Anaxi- 
menem  hos  terrae  proiapsus  fieri  docu* 


isse  tantom  ex  siccitate  et  humore. 
Eptcnrus  vero  apud  Seaecvi.  80.  da 
hac  I.  terrs  mottis  canaa  stc  censet : 
'  Fortasse  aliqna  parte  Cerrce  snbito 
decidente  terra  ipsa  percntitur,  et 
inde  motum  capit:  fortasse  aliqna 
parte  terrae  veint  colomnis  quibus- 
dam  ac  pilis  sustentetur,  quibus  vi- 
tiatis  ac  recedentibus  tremit  onns 
impositum.  Fortasse  ealida  vis  spi* 
ritus  in  ignem  versa  et  fuhnini  similia 
cum  magna  strage  obstaotinmfertur/ 
Sic  apud  Senec  vi.  9.  Anazagoraa 
docnit  siraili  pnne  excansa  aeracon- 
cuti  et  terram,  oerope  fnUniHe. 

648  Non]  Sine. 

649  ExauUani  eadeay  {M  eurrua  /or- 
tia^  4rcO   Ita  Lamb.  bene.    Pareoa 


DB   RBRUM   NATVRA   UB.   VI. 


773 


Ferratos  utrimque  rotaram  SQbcatit  orbeis.  550 

Fit  quoque,  obei  magnaa  in  aqaee  Tastasqae  lacnnas 
Gleba  vetastate  ex  terra  provoWitur  ingens^ 
XJt  jactetor  aqase  flacta  qaoque  terra  vacillans ; 
XJt  Yas  interea  non  qott  oonstare^  nisi  humor 

ferratin  rotafum  ▼ehicoli  ex  utraque  parte.  Aeeidii  etiam  ut,  quaudo  magna  gleba 
pra  avo  froruU  e  terra  m  ingentei  et  immensae  fo$aaa  aquarumf  teUue  etiam  <tlii- 
Adiiff  coneutiatur  impetu  agvanim.    Sicut  v.  g.  va$  non  potett  eonsietere  aupra  ter- 


^>^>^>*^^<^>^>^^^^^ 


emtam  omm  vel  dupiue :  V.  ed.  Bodl.  exultantee  iupiue  eumque  vtri.  O.  Cant. 
eanUtant  ubi  eurrua  cumque  equumvL  Mus.  B.  1.  exeuUana  omissU  ceteris.  Mos. 
B.  3.  exultant  dupUcea  koa  eummte  vierunt.  Uode  sic  pMsonins  tentare :  exMl- 
iemt,  duplitea  uHquomque  viri  via ;  vel  virwm  via,  Hoc  etlam  modo:  exatdtaktf 
eurrua  ubiquamque  viarum.  Wakef.— 550  Ferratoa  cum  utrinque  Voss.  marg.~ 
651  uH  Cant.  t»  magnaa  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1.  S.  Cant.  Perr.  Th.  Ra.  tii  deest 
Voss.  vet.  et  L.  B.  teque  Gryph.  Hard.  aquaa  Oryph.  marg.  Bas.  marg.  P.  Ald. 
— 658  ex  Wakef.  ex  conj.  e  vulg.  et  Vind.  V.  ed.  O.  Mas.  B.  1.  9.  Cant.  Ferr. 
Th.  Ra. — 56S  jaetentur  Cant.  1191M  et  fluctu  Lamb.  et  edd.  volg.  vaeUUma  P. 
Delpb.  Ald.  vaciOat  Ferr.  Th.  Ra.  V.  ed.  Vind.  Mns.  B.  1. 8.  vaciUaa  Voss.  vet. 
vaeiUet  O.  Hav.  vacUUi  Voss.  L.  B.  vaciUent  Cant.— 554  Et  vas  Ferr.  V.  ed. 

NOT^ 


▼eroy  exuUanteaf  quam  uH  fortie  eqwum 
VM)  i^e,  Male,  nt  patet;  qaoniam  vox 
'  ezaHaates'  referri  debet  ad  v«cefli 
'tecta'  versn  aaperiori.  Non  tgitor 
axtdiante$t  sed  exuUantia  legendam 
eeeet.  Deiadey  car  voz  'qaam?* 
Bihil  enim  comparatio  ikcit  ad  rem. 

£^iiai  IFertia  equum}  vis]  For- 
tes  eqai :  sic  pasenn  alibi.  Periphra- 
sisest. 

661  FU  qmque,  uH  in^  ^v.]  His  6. 
vs».  refert  ii.  terras  motus  eaasam 
esce  ipsam  aqntfm.  Hsee  aatem  sea- 
tentia  faii  Democriti,  tette  Aristo* 
tele  lik  if .  de  Rebos  Soperis  :  ^  De* 
oaocritoa  aotcm  ait  terram,  com  eit 
uqum  piamymnltaaiqae  aliam  aqoam 
plovlam  ree&piatt  ab  hac  moveri. 
Nam  et  cnm  tec  aogetar  crescitqaey 
propterea  qood  lacantB  totam  non 
recipiont,  eam  ait  vi  irrompentem 
eflcere  terrm  motom,  et  terram  ares- 
centem,  atqae  in  partes  inanes  e  lo- 
cia  plenioribos  attrahentem  ab  aqoa 
lecom  rootante  et  illabente  moveri.' 
Ortecia  snpersedi  brevitatis  caosa. 
Sic  Epicaraa  apod  Senec.   vi.  20. 


'  Erga,  ut  ait  £plcaros,pote8t  terram 
roovere  aqua,  si  partes  aliqnas  elok 
et  abrasit,  qoibos  destit  posse  exo»- 
vatis  sastioeri,  qood  iotegria  fere- 
botnr.'  Sic  apod  A.  Gelliom  ii,  9S. 
poetss  fingnnt  Neptooom  terrss  mo- 
torem  et  qoassatorem.  Posset  hoe 
referri  seatentia  Thaletis,  qoi  opina*- 
tna  est  ttrnHB  aqoia  sosteDtatam,  na* 
vigii  iiwtar,  interdom  floetoare.  Et 
vero  plenimqoe  in  terrss  motibnf 
erompant  deliiscente  terra,  eo  fsre 
modo,  qno  rapta  navi  aqua  navim 
ingreditor.  Locretios  vero  potat  ter- 
ram  tremiscere  ex  iageatibos  glebis 
terraram  roptis,et  decidois  inaqnam : 
sicot  V.  g.  doliam  aqaa  plemim  noa 
potest  coosiotere  ac  stare  immotnmy 
si  intus  aqoa  floctaet,  donec  ipsa 
aqua  coostet  ae  conqaiescat.  Igitor 
loqoitor  ex  Thaletis  opioione,  qoi  ter- 
ram  aqoa  innatare  volnit. 

669  VaeiUana}  humb.  bene.  Qoi- 
dam  vaeUktf  sed  ita  totom  versnm  le- 
gnat:  Ut  jaeteiur  apuPf  et  ftuetu  quO' 
fueierravaeUkt, 


774 


T.   LUGRETII  CARI 


Destitit  in  dnbio  fiactu  jactarier  intus. 

Prseterea^  ventas  quom,  per  loca  snbcava  terraB 
Conlectns^  parte  ex  una  procnmbit,  et  urguet 
Obnixus  magnis  speluncas  yiribus  altas ; 
Incumbit  tellus,  quo  yenti  prona  premit  vis : 
Tum,  supra  terram  qu»  sunt  exstructa  domorum. 


555 


560 


ramj  «i«i  aqya  denit  agiiari  iiUriniecus  influciu  aqan  agitaio,  Dandtf  ubi  ven» 
tU8  ifoactua  per  epatia  amcava  terrm  vraruU  ex  una  regume^  et  luciatua  impeUU 
pnflindaB  cavemas  vaHdi»  eiim  innpetunUf  terra  incUnat  in  eam  parlenn^  tn  fuam 
ineumbene  vialentia  venti  peUU,    Pastea  domuSy  qua  eunt  adificata  tupra  terram, 


Th.  Ra.  Et  vie  P.  Ald.  Orypli.  marg.  m  terra  P.  Ald.  Hav.  Bip.  Delpb.  intra 
Cant.  a  pr.  man.  in  marg.  inter  Vom.  vet.  et  L.  B.  Vind.  V.  ed.  Cant.  Ferr. 
Tb.  Ra.  imferii  Voss.  marff.  intemo  pro  in  ierra  nen  Mos.  B.  1.  item  non  Mnt. 
B.  S. — 665  jactarer  V.  ed.  Tb.  Ra. — 667  parce  Mas.  B.  S.  parti  edd.  volg. 
wrgit  P.  V.  ed.  I1i.  Ra.  Ald.— 668  altuM  V.  marg.  1.--660  tupra  Vind.  V.  ed. 
O.  MoA.  B.  1.  S.  Cant.  Tb.  Ra.  supera  vulg.  extincta  V.  ed.  Th.  Ra.— 669  /n- 

NOTiE 


565  Jactarier  intu»']  Poetice  pro 
jactari. 

666  Praterea,ventus,  ^c.]  His  Sl. 
TM.  reliqais  reiert  iii.  terrs  motas 
causam  esse  ventom.  Verum,  quia 
•daplicimodo  rem  explicat,bis  20.vs8. 
prioribus  ait  ventum  essecaasam  ter- 
ra  motus,  ubi  coUectas  per  concava 
terrse  loca  tandem  proruit  et  incnm- 
bit  potius  in  unam  partem,  in  quara 
pariter  terra  vento  impulso  indlnat 
et  incnmbit.  Adeo  nt,  nisi  venti  ali- 
qnando  respirarent,  ac  flare  com  im- 
petu  cessarent,  ipsa  terra  tota  pa- 
rata  esset  ire,  quo  vis  venti  ferret 
eam.  Verom,  qaia  interdom  respi- 
rant  venti,  ideo  ipsa  terra  sese  sno 
librata  pondere  recipit  in  proprias 
sedes,  ac  moveri  desinit.  Dum  antem 
terra  inclinat,  quo  venti  feront,  tum 
omnia  flBdificia  sopra  terram  concu- 
tiuntur,  et  interdnm  concnssa  pro- 
ronnt ;  qnoque  magts  edita  sant,  eo 
magis  ant  concntiui^ur,  aut  concnssa 
majoribns  rninis  prornunt.  Ad  quod 
tpectat  illnd,  quod  Plin.  ii.  8S.  re- 
fert  de  portento  singnlari,  quod  in 
Mutinensi  agro  contigisse  invenit  in 
libris  Hetruscorum.    *  Namqne /  in- 


quit,  *  montes  dno  inter  se  concarre- 
runt  crepitu  maximo  assnltantes,  re- 
cedentesqne  ;  intereosflammafomo» 
que  in  ccsium  exennte  interdia;  spec- 
tante  e  via  ^milla  magna  Equitnm 
Romanorum,  familiammque  et  viato- 
rum  multitudine.'  Hunc  antem  terrae 
motum  vocant  inclinationem.  Aris- 
toteles  enim  dnas  tantum  terrae  motns 
species  agnovit,  tremorem  et  pnlsnm. 
Tremor  autem  comparari  solet  a  qni- 
busdam  cum  agitatione  febrili  in  no** 
bis :  pnlsns  vero  cum  motn  arteric 
Quia  vero  pnlsus  videtnr  esse  snccns- 
sio  teme,  dum  qnatitnr,  et  sarsnm 
deorsnmque  movetur,  sen  interrnp- 
tos  motus  et  perpendicnlaris  qnidem ; 
tremor  aotem  videturessecontinens, 
sed  lateralis  et  quasi  secnndnm  hori- 
conlem ;  ideo  nonnolli  medinm  terras 
motnm  fecemnt,  quam  inclinatioiiem 
appellant,  scilicet  dum  terra  nntat 
more  navigii. 

667  Coniectus]  Antique  pro  collec- 
tns;  i.  e.  coactns,  conveniens,  con- 
gressns. 

Parte  {Parti]  Pro  parte.  Sic  riibi 
passim. 

560    Exstrudta  domontm'}   Domna 


DB  RBRUM  NATURA    LIB.  VI. 


776 


Ad  coelamqae  magis  quanto  sant  edita  qaceqae, 

In  cliaata  miaent  in  eamdem,  proditaj  partem ; 

Protractaeque  trabes  inpendent,  ire  parat». 

£t  metaant  magni  nataram  credere  mandi 

Exitiale  aliqaod  tempus  clademque  manere^  665 

Qnom  videant  tantam  terrarum  incumbere  molem  ? 

Quod,  nisi  respirent  venteij  vis  nuUa  refrenet 

Res,  neque  ab  exitio  possit  reprehendere  eunteis : 

Nunc,  qoia  respirant  altemis,  inque  gravescunt^ 

Et^  quasi  conlectei,  redeunt,  ceduntque  repulsei ;  670 

Seepios  hanc  ob  rem  minitatur  terra  ruinas, 

ei  f  «0  magU  q^utigue  aUte  iunt  ad  ealum,  eo  magis  prona  ae  impuUa  ineambiaii  in 
eaadem  partem :  ei  trabee  attraeta  fmnue  feetinant  eequi»  Et  postea  homines 
duUtant  jmtare  naiuram  vaeti  univerei  expeetare  alianod  tempue  pemieioeam  et 
ruinan^  quaniam  eenumt  iam-magnam  terra  nuuaam  welinare ;  ita  ut^  niei  venti 
eeeearentflare^nnUareeeii  emnina  qua  queat  cohibere  ant  reprimere  terram  a 
certa  sua  ruina  ?  Nune  verOf  quoniam  Tenti  ceeeant  aUernatimflaref  ei  altema- 
tim  augeecunt,  et  veluti  contracti  revertnnturf  et  r^ecti  recedunt^  ob  eam  eaueam 
teUue  minatur  eeepiue  exitium^  quam  /aeU  ;  namque  incumbitf  et  retro  recUnaty  et 


^^^^^^^ ^^^ ^ ^ 


eUnata  volg.  minent  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Vom.  vet.  et  L.  B.  Mus.  B.  1«  S. 
Ferr.  Tli.  Ra.  Hav.  Delph.  Bip.  manent  P.  in  not.  minant  Grypb.  Nard. 
Bas.  P.  itt  not.  Cant  Ald.  O.  mtMii^  Gryph.  marg.  Bas.  marg.  P.  minatur 
V.  marg.  g.  eadem  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  prodit  Mns.  B.  1.  perata  P.  in  not. — 

665  irreparaiiB  V.  marg.  2.-664  Te  Vind.  V.  ed.  Mus.  B.  8.  Th.  Ra. — 

666  tantum  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Vind.  tandem  Nard.  tantarum  pro  ter» 
ramm  Vind. — 567  ventei  vU  nuUa  WalLof.  eroend.  venii  non  uUa  vnlg. 
venti  «t  nnUa  P.  Ald.  Orjph.  Nard.  Bas.  ventU  nuUa  V.  ed«  Th.  Ka. 
Vind.  Mas.  B.  3.  ventU  non  uUa  O.  ventU  et  nen  uUa  Mns.  B.  1.  ventU 

'jt  nuUa  Ferr.  re/remet  Vind.  V.  ed.  Cant.  re  /eetinet  Voss.  vet.~668  re- 
prehendere  Voss.  vet.et  L.  B.  O.  Mos.  B.  1.  8.  reprendere  vvil^,  deprehendere  P. 
V.  ed.  Bodl.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Oryph.  Nard.  Bas.  eunteU  vel  euntU  P.  Vind. 
Bodl.  Voss.  vet.   et  L.  B.  O.  Mus.  B.  1.  8.  euniem  edd.  vulg.  rtrtis  V. 

NOT^ 


exstructs».     Sic  alibi  ^  strata  viai  i* 
'  clansa  domorum :'  'stmcta  saxorum/ 

663  Jfiafltf]  Imminent.  Estantem 
mineo  verbnm  simplex,  minns  usita» 
tum. 

Prodita']  Ita  Lamb.  et  Parens  :  sic 
etiam  vs.  606.  Alii  perdteL^  vel  pro- 
rtl«. 

664  Et  metuwei^  tfc,']  Hellenlsmns 
est«  £t  homines  post  h»c  metnunt 
us(|ueadeo,  nt  credant  ezitiom  ali- 
qnod  aut  cladem  noD  imminere  f 


667  Qiiodjfftft]  H.  e.  si  antem  non* 
Sic  vs.  596. 

Rtfrenet}  H.  e.  nulla  res  est,  quss 
tam  potens  sit,  ut  refraenaret. 

668  Reprehendere'}  Pareus,  bene: 
h.  e.  reprimere,  retinere.  LambinuS| 
deprehendere, 

EunteU  [Cait^e]  Tmesis,  non  nlla- 
cunque  :  t  e.  nulia  omnino.  Ita  Pa- 
reus  et  alii.  Lambinus,  euntemf  snpp. 
terram ;  h.  e.  pronam  et  paratam  ira 
ac  inclinarei  nt  ait  vs.  668. 

670  CoOeeteil  Collecti :  vi •  667. 


776  T.    LUCRBTII   CARl 

Qaam  &cit ;  incliimtur  enim,  retroque  reoellit ; 

Et  recipit  prolabsa  suas  in  pcmdere  sedes. 

Hac  igitmr  ratione  vacillant  orania  tecta, 

Somma  magis  mediis^  media  imis,  ima  perhilnm.  575 

Est  haec  ejnsdem  qnoqne  magni  canssa  tremoris ; 
Ventus  ubi,  atque  animae  subito  vis  maxuma  quasdam, 
Aut  extrinsecus  aut  ipsa  tellure  coorta, 
In  loca  se  cava  terrai  conjecit,  ibeique 
Speluncas  inter  magnas  fremit  ante  tumultu ;  580 

Vorsabundaque  portatur :  post,  incita  quom  vis, 

frwriUte  nia  delapia  reddii  se  in  nuu  ataiiimee.  Ergo  hoc  wnedo  domm  onmea 
coniremUeuntf  euprenuB  qnidero  ptue  qnkin  media^  media  ptu$  pum  iaifimaf  tRj^- 
mte  perptatUtm,  Htec  ea  etiam  cauta  e^uedem  magni  terrae  «uifiii,  niniiniin,  cum 
ventue,  et  vehementi$euHU$  quidam  imipetue  tenti  repente  exortuSy  td/orie^  Mf  intns 
ab  tpsa  terra^  coniuUt  se  in  loea  tubcava  tettmri§yet  ibi  hUer  ingentee  ctmemoM  Jkrii 
antea  mummre  ;  et  deinde  ubi  violentia  venti  pereHa/erturfuribundaf  coacta  egre» 


^^  ^<#>»^'^<»«»»'»^ 


ed.  Th.  Ra.  cemqu/el  Delph.— 671  miNtfiii  P.  Ald.  mkMliusr  Th.  Ra.  V.  ed. 
—672  recedH  O.  Mus.  B.  1.  9.— ^7S  euoBwekn  Vind.  et  edd.  Tnlg.— 678  ut  vpm, 
Cont.  tAia  a  tellure  edd.  vnl|^.  ipaa  ab  tellure  Oif.  Par.  Heins.  Cont. — 570 
terra  v.  ed.  Th.  Ra.— 580  magno  Fab.  /remU  auim  Vind.  /remiUmte  Cant. 

SOTJE 

673  Reeellit']  Recitnat :  Festns.  tremoremi  qnam  si  ernmpat  foraii. 

676    Summa  magi§f  d^c,']  Sic  vs.  Namqne  ancipiti  terrore    trepidant 

661«  nrbesy  tecta  snpeme  cavemsque  in- 

Perhihun]  Vel  minrmnm :  fere  ni-  ferne  minantnr  mlnas,  ita  nt  hominei 

hilum,  perpantum.    Sic  iii.  221.  815*  metnant,  ne  tot4  nrandi  machina  dis* 

i¥.  S79.  V.  369.&C.  solvatur.    Et  qnidam,  etiamsi  mnn- 

676  Eet  heec  ^juidemf  4*^.]  His  31.  dum    aetemnm  et  immortalem  cre« 


▼ss.  posterioribns   explicat  modum  dant,  metannt  tamen  ne  sibi  snb  pe- 

alterum,  quo  Tentus  terram  tremere  dibns  terra  raptimsnbtrahatur.  Prior 

facit;  nimirnm  cum  ventns  inclusus  ille  motns  terr»,  qai  ex  vi  vcntomm 

intra  terram,  sive  extrinsecns  inlro-  emmpente  incutitnr,  vocatAr  pnlsnS 

dnctnsfoerit,  siveintnsexipsa  terra  sen  snccnssio.    Posterfor  vett>  tre- 

collectns  sit,  interlm  loctatnr  magna  mor  sen  horror,  nt  ait  ipse  Lncretlns 

vi  cnm  Ipsis  terrss  speluncis ;  post  is.6M.    Sic  Archeliius  apndSenec. 

erampit  diffindens  terram,  ac  mag-  vi.  IS.     8ic  EplcnmSy  Arittoteles, 

nnm  tremorem  terra  concutit.  Qnod  Theophrastus,   CaUisthenes,  Stmbo, 

memorat  olim  contigisse  ^idoni  in  et  alii  apnd  Pltttarch.  Plac.  nt.  IS. 

Syria,  ^gis  in  Peioponneso,  et  in  aliis  et  SS. 

civitatibus.    Vel  etiamsi  non  valeat  677  ^iiiaitf]  Venti.    Sic  t.  2S7.  et 

erampere,  tameo,  qnia  vis  venti  dis-  alibi  passim. 

pertitnr  per  terrse  foramina,  nt  hor-  681  ForsaiMfo]  Sie  vs.  427.  <  Vor- 

ror  Fniminis  fn  unbibns  disserplt  in-  sabundns  enlm  tnrbo  descendit/  &e. 
cliisosy  ubn  minorem  incntit  terrse 


DB  RBRUM  NATURA    LIB.   Vf. 


777 


Exagitata  foras  enmipittir ;  et  simal^  altam 
DiffindeDS  terram,  magnnm  concinDat  hiatnm. 
In  Syria  Sidone  qnod  adcidit,  et  fnit  ^gii 
In  PeloponnesO :  qnds  exitns  lucc'  animai 
Distorb&t  nrbeis^  et  terrae  motus  obortas ! 
Multaque  praaterea  cecidemnt  moenia»  magnis 


566 


dUt»  extra^  et  tiaHm  tli$ciHdetu  frq^kndem  ieBurem  ijfUU  inge»t€»  eduMn». 
Quod  eaiUigii  olim  tii  nrbe  Sidone  TVria,  et  quod  aceidtt  JEgie  in  Pehpanneeo. 
QiMf  dfritatee  ^jumodi  egressUB  venti,  atque  terree  miuifactus  di^ectt.    Phtres 


i^^^^i^»S^#«»»»>»>^ 


Nard.— 581  ^e  deert  V.  6d.  Miw.  D.  1.  8.  Ferr.  Th.  Ra.  pwrldtu»  Mas.  D.  ». 
Portatmr  tiertabundue  Mu«.  B.  1.— 68S  dmvl  «rteiii  edd.  ▼olg.  timadatam  Oif. 
L.  B.  Par.— 58S  Dmdens  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.— 584  /»  IV»^  Lamb.  et  edd. 
▼nlgf.  JEgH  rel  Mgi  et  Egi  vet.  exempl.  Mgis  edd.  vnlg.  Argie  HeinB.  «.— 
685  tfua  V.  ed.  O.  Mus.  B.  1.  S.  Cant  Ferr.  Th.  Ra.  anima  Vind.  oftimaiifef 
Mns.  B.  8.>-586  Disturbatque  O.  P.  Mns.  B.  1.  Ald.  DisturbateMui.  B. 
8.  IHtturbanM  Oryph.  Nard.  Bas.  abortut  Vom.  vet.  et  L.  B.  Mos.  B.  S. 
Ferr.  Ald.  oft  ortu»  V.  ed.  Th.  Ra.-68T  JtfaW»  Bodl.  Vom.  marg.  cemderet 

NOTJE 
589  iSfBiicl,att<ijn]Lamb.bene.  Pa-     cedoni»  sepeliebantnr,  PUn.jv 
rtUB  et  alii  qnidam,  timulatam :  male  •      — 


omnino;  qnid  est  enim  '  scindere  ter- 
laiii  aimnlatam?' 

588  Conetnmd']  Effiett  8icvs.486. 
etnr.  1270.  et  infVa  jani  ts.  1110. 

684  Jn  S^  [I^na]  Sidone^  Sidon 
nrlia  PhoBDices,  quam  l^rii  condide- 
mnt.  Tyrii  enim,  cnm  mediterranea 
Incolerent,  perpetnift  terne  molibns 
Yczatiy  relictis  Buis  sedibtts»  novam 
nrbemcondidemnt.  Jnstin.  lib.  xntu 
^Tyriornm  gens  condlta  aPhoenicibns 
fnity  qni  terr»  motu  vexati,  relicto 
patrla  solo,  Assyrium  stagnnm  pri- 
mo,  moz  mari  proximum  littns  inco« 
hiermit,  condita  ibi  nrbe,  quam  a  pis- 
cini»  nbertate  Sidona  appellaverunt. 
Nam  pisccm  Phcenices  Sidon  vocant.' 
Poaidonius  apnd  Strabonem  ait  oppi» 
dnm  olim  prope  Sidona  terrse  motu 
fnisse  destructnm :  non  loquitor  an- 
tem  de  Ipsa  Sidone. 

JEgH  i^git}  in  Peloponneot]  JEgm 
nomen  est  mnltomm  oppidoram :  i, 
InMacedonia  non  proenl  ab  Halyao- 
mone  fluvio ;  qna  in  nrbe  Reges  Ma- 


10. 
11.  in  Cilicia  non  procni  a  Pyramo 
fluvio,  Plin.  ▼.  27.  m.  iniEolide, 
Plin.  V.  80.  !▼.  in  EnboBa,  a  quoStra- 
bodictnmputatmare£g«um:  v.iB 
Lydia:  vi.infitolia:  vir.lnLocride, 
Steph.  Loquitur  autem  Lucretius  de 
JEgis  Achaicis,  qnse  urbs  vulgo  did- 
tur  iEgira,  Plin.  iv.  5.  Quem  vcro 
term  motom  hic  memorat  Poeta, 
eondem  forte  significavit  Aristoteles 
Meteor.  u.  8.  et  qoidam  veteres,  qni 
tradont  olim  prope  iEgiram  dnas  ce- 
lcbres  civiUtes  Helicen  et  Buran  ter- 
rm  motn  periisse.  De  qnibns  Ovid» 
Met.  XV.  *  81  qnsras  Jielicen  et  Bu- 
ran  Achaidas  urbes,  Invenies  sub 
aqnis  :  et  adbnc  ostendere  nautse 
IncUnata  solent  com  nKBnibos  opptda 

mersis.' 

Pelopomuto']  Peloponnesns  est  no- 
bilissima  totius  Europae  peninsubs 
IsthmoangostissimoOrsecise  aqnexa, 
inter  Mgmnm  et  loniom  mare. 

686  DitlurMtt]  Pro  distnrbavit.  Sic 
1. 71.  '  Inritat,'  pro  inritavit. 

587  Multaque  pTtgterea^  tfc:]  Lege 


778 


T.   LUGRBTII   CARI 


Motibus,  in  terris ;  et  moltsB  per  mare  pessum 

Subsedere  sais  pariter  cum  civibus  urbes. 

Qaody  nisi  prornmpit,  tamen  inpetns  ipse  animai,  590 

£t  fera  vis  yenti,  per  crebra  foramina  terras 

Dispartitur^  ut  horror ;  et  incutit  inde  tremorem : 

Frigus  utei»  nostros  penitus  quom  yenit  in  artus» 

Concutit,  invitos  cogens  tremere^  atque  movere. 

Ancipiti  trepidant  igitur  terrore  per  urbeis ;  595 

Tecta  supeme  timent,  metuant  infeme  cavemas 

Terrai  ne  dissolvat  Natura  repente ; 

Neu  distracta  suum  late  dispandat  hiatum, 

Idque  suis  confusa  velit  conplere  ruinis. 

Proinde^  licet  quam  vis,  coelum  terramque  reantur      600 
Inconmpta  fore,  setemae  mandata  Saluti: 

pwrUer  muri  oppidornm  ccrruenmt  tn  magmii  motibvi  ttrra,  H  mMlta  91141911«  ct* 
vitat€$  dtorwm  ceciderunt  in  pelagua  cum  euis  incoliB.  Sin  autem  ipaa  vie  veniif  et 
/uribmnda  violentia  ftatue  non  erumpit  foras,  aitamen  dintrHmUur  perfrequenies 
meatua  teUurie,  vebttifremitus  qaidam,  et  hinc  impingit  motum  terrte :  eicut  v.  g. 
guandofrigu»  intue  penetrat  in  noetra  membray  concitat  ea  facien»  tremiecere^  et 
trepidare.  £rgo  homines  tremunt  per  civllatee  horrore  duhio,  metuunt  ad^cia  a 
uuperiori  parte,  metuunt  ab  inferiori  parte,  ne  natura  discindat  anlnto  apeluncaa  tet- 
luria:  aut  ne  telliis  ipsa  divuluk  pandat  longe  auaa  aeiaauraa,  et  ita  di^ecta  velit 
repUre  iiioa  biatus  multiB  cladibua.  Itaque  etiamai  honHoei  putent  emtum  et  ter^ 
ram  immortaUa  /pre,  et  tradila  immortaU  conaervatioHi:  tamen  aftjtBwda  vu  ipaa 


Vind.  cecidere  et  Cant.  Vosii.  marg.— 688  muUieGif,  Par.  Cont.  paaaim  Mus. 
B.  1.  S.— 589  iiubaidere  P.  Ald.  civibua  et  V.  ed.  Tli.  Ra.-591  Et  feta  V.  ed. 
Th.  Ra.  Et  crebra  Mus.  B.  1.— 592  Ditqterditnr  Bae.  Di^^eriiur  V.  ed.  Tb.  Ra. 
unde  P.— 593  ut  m  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mns.  B.  1.  S. 
Cant.  Bip.  et  tn  O. — 594  moveri  edd.  vnlg. — 596  «trpmia  P.  Gryph.  Baa.  roarg. 
metuunt  deest  V.  ed.  Th.  Ra.  ti^mia  P .  Ald.  Orypb.  marg.  cav«nia  Grypb. 
Nard.  Bas.  cariemaa  V.  ed.  Th.  Ra. — 597  Terra  ne  P.  Ald.  Bas.  marg.  Terra 
ne  Vind.  Mus.  B.  9.  Terrave  V.  ed.  Tb.  Ra.  Terrarum  ne  O.  Heins.  2.  Gryph. 
marg.  Terra  orbem  Caot.  dtssolvafttr  P.  dtssofotl  Mos.  B.  1.  dissi<ia<  Grypb. 
marg.— 598  Heu  Cant.  Nec  Delph.  diapandit  Mns.  B.  1.— 599  conptere  Cant. 

NOT^ 


Plin.  it.  80.  qni  memorat  dnodecim 
nrbes  Asise  oua  nocte  totas  periisse 
teme  motu.  Similiter  paucis  abhinc 
«nnis  idem  contigit  civitati  S.  Severl 
in  Apnlia.  Nnperrime  Ragnsae  pars 
in  barathrnm  cecidit. 

§90  Animai]  Venti,flatn8;  vs.  577. 

595  Trepidantl  Supp.  bomines. 

590  Teeta  aupeme  timentf  ^rc]  H.  e. 


timent  »diiicia  a  snperiori  parte,  sct- 
licet  ne  cadant,  et  obruant  eos. 

Metuunt  i^ferne^  4r^.]  Timent  ab 
inferiori  parte^ne  scilicet  terradehis- 
cat. 

598  Z>ts;Mmda4]  In  diversas  partes 
late  aperiat 

599  Idque']  Per  appotitionem ;  pre 
illam,  snpp.  biatnm. 


DR  RBRUM    NATURA   LIB.   Yf. 


779 


Et  tamen  interdum  pmsens  vis  ipsa  pericli 
Subditat  hunc  stimulum,  quadam  de  parte,  timoris ; 
Ne  pedibus  raptim  tellus  substracta  feratur 
In  barathrum»  reromque  sequatur  prodita  summa  605 

Funditus>  et  fiat  mundi  confusa  ruina* 
Nunc  ratio  reddunda,  augmen  quur  nesciat  asqaor. 

prtBteni  diierhmnU  subier  admovei  iis  hunc  aeuleum  de  aliqua  parte  meius,  ne  sci-' 
licet  terra  tubilo  snb  pedibus  sibi ntbducta  abripiatur  tn  abymunf  et  utivenanatu» 
ra  rerum  prpjeeta  tota  emnvM  eubeequatuTy  et  centurbaium  exitium  totiufl  universi 
aeddat,    Jam  vero  danda  est  ratiOf  cur  mare  non  habeat  augmenium,    Primum 


eompiere  reliqoi. — 602  Attamen  P.  in  not.  Mus.  B.  S.  et  edd.  Tolg. — 008  iS^ 
dit  et  P.  Ald.  Subdita  et  Vind.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  O.  Mos.  B.  1.  S.— 604  eub- 
traeta  P.  Vind.  V.  ed.  O.  Mos.  B.  1.  Cant.  Delpli.  substructa  Vou.  vet.  et  L. 
B.  Voss.  marg. — 60$  baratrum  O.  Mos.  B.  1.  S.  Cant. /orma  Mos.  B.  S.  in 
inarg.--606  Deeit  V.  ed.  Th.  IU.--607  Deest  P.  V.  ed.  Th.  fia.  Ferr.  Ald. 

NOTiE 


60S  Subditaf]  Snbdit,  snbter  ad- 
movet. 

604  Ne  pedibus  fopHm,  IfC.']  Sic  i. 
1098. 

605  i?ara<Antm]  iiOCtts  Athenis  iiiit 
immensae  profnnditatis,  in  ona  parte 
mollis  et  ceenosns,  qno  sceleratos  de- 
torbabant.  Hinc  volgo  accipitnr  pro 
horrenda  Toragine,  pro  abysso  pro« 
fbnday  pro  ipsis  etiam  Infemis. 

Prodito]  Propnlsa,  dcjecta.  SicTS. 
56S. 

Rarum  summa']  UniTersa  remm  na- 
tnra,  nniversnm,  mnudos  ipse  totus. 

607  Nuneratio  reddenda,  tfc,"]  His 
S2.  vss.  novnm  problema  proponit  et 
solvit  Lncretins;  cur  nempe  mare 
non  angeatnr,  tot  in  illod  decnrren- 
tibns  aqnis,  floviis»  fontibus,  ac  im- 
bribns.  Qnsestionem  artificiose  sol- 
vit,  caofamqoe  refert  injugembn* 
moris  detractionem.  i.  Namqoe  adeo 
vastnm  est  seqnor,  ut  ceterl  decursus 
aquaram  sint  ad  mare  veluti  guttola. 
II.  Sol  etiam  aesto  suo  partem  aqua- 
rom  non  mediocrem  absumit,  non 
sectts  ac  vestes  madidas  exsiccat.  iii. 
Venti  vis  partem  hnmoris  verrit  et 
tollit;  tjc  enim  nna  nocte  vias  sie- 
cat  et  agros,  lutomque  crustis  ob* 


ducit.  nr.  Nnbes  attrahnnt  moUnm 
humorero,  qnem  per  aera  passim  por« 
tant.  V.  Terra  ipsa  arida  et  bibola 
ezigit  et  attrahit  in  se  plnrimum  ho- 
morem  e  mari,  qnod  eam  circumcio- 
git  nndiqne.  Percolatnr  enim  aqoa 
maris  perterrse  meatns,  et  ad  flumi^ 
num  capita  remeat  perenniter.  Anc- 
tor  Sacer  Ecd.  i.  sic  qnaest.  solvit : 
*  Omnia  flnmina  intrant  in  mare,  et 
mare  non  rednndat,  qnoniam  ad  lo« 
cum,  unde  ezennt  flnmina,  revelrtnn- 
tnr,  ut  iternm  flnant.'  Hinc  Homems 
Uiad.  et  alii  poete  vocant  oceannm, 
modo  flnviornm»  marinm,  fontinm, 
et  pnteoram  omninm  originem:  modo 
eorundem  omnium  Barathram,  ant 
Tartarnm.  In  hanc  enim  voraginem 
omnes  flnvii  conflnnnt,  et  ex  hac  eri- 
gine  omnes  vicissim  flnvii  efllnnnt. 
Itaqne  his  9.  vss.  priorlbns  postqnam 
rem  proposuit,  i.  vastitatem  maris, 
in  qnamfit  aquaruro  omois  decursns, 
ezponit,  tanquam  aliqnam  cansam, 
cnr  mare  non  augeatur.  .  Adeo  enim 
vastnm  est  mare,  nt  et  fontes,  et  flnvif, 
et  imbres  omnes  non  nisa  sint  ad  to- 
tnm  mare  velnti  guttnia  nna.  Sic 
Arist.  Meteor.  lib.  2.  eodem  ntitur 
argumento,  qnod  ezemplo  confinnat. 


780 


T.  LUGRETII   OARI 


Principio,  mare  mirantar  iton  reddere  majas 

Nataram,  qno  sit  tantns  decorsus  aquantm, 

Omnia  quo  yeniant  ex  omni  flumina  parte.  610 

Adde  yagos  imbreisi  tempestatesque  volanteis ; 

Omnia  qusB  maria^  ao  t^rras,  sparguntque  rigantque : 

Adde  saos  fttnteis :  tameti  ad  maris  omnia  summam 

Guttai  vix  instar  erunt  unias  ad  augmen ; 

Quo  minus  est  mimm,  mare  non  augescere  magnmn.     615 

PrdBterea^  magnam  sol  partem  detrabit  aestu : 
Quippe  videmus  enim  vesteis,  humore  madenteis, 
Exsiccare  suis  radiis  ardentibus  solem. 
At  pelage  multa,  et  late  substrata,  videmus. 


homiBes  adifitfaiiftir  iMfiffaiii  tm  efieere  tBqmtr  r/itiuif  in  p»d  iam  magmu  em- 
aimcs  aquarwnJU :  t»  quod  nempe  JlmH  <nmie$  undique  coneummt.  AtSoMge 
emmtee  pluma»,  et  nimboB  voUiasUes,  qum  conepergwU  et  irrigant  omuia  tequora  et 
omnes  ierrae:  odjeai^e  jiim  fimiee;  (Utamek  hftc  omma  vix  erwni  ad  totum  mare 
adiastar  uaiu»  guttuUe  ad  augmeutmm  illios.  Quare  miuime  mirandum  eOty  ««<• 
Imii  eequer  wm  mgeru  Deiade  eel  eahre  w  dimimdt  maguam  pariem  w^vuanm 
mariB.  Naai^tie  cemimue  eolem  ferventibue  euis  radHe  nceare  veetimenta  tota 
tfoida  aqme,    Cemimu»  autem  aquora  eae  micttay  et  late  extenm  jacere ;  unde^ 


Bodl.  Vds8.  Tet.  et  L.  B.  Vosr.  marg.  Mos.  B.  1.  d.  8.  Cant.— 6(M  Nahtra 
ViDtl.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1.  8.  Cant.  quo  iantuefiud  Lamb.  Hav.  Bip.  quoJU 
iantu»l>e\ph.quoJiatiantU8Qif.  Par.  quofuat  tantu»  OasMiid.— 4110  wiiiMiil 
Delph.--611  ookntek  Heins.  S.-^t4  Gutta  V.  ed.  Th.  Ra.  Mna.  B.  i.  ungem 
O. — 616  mareest  mirum  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.— 616  eotmagnoM  P.  Vtnd.  V. ed. 
Mns.  B.  S.  CaOt.— 617  &iiinore  a^/dmtu  Vind.— 619  ild  Mas.  B.  1.  V.  marg. 
petage  Vind.  Voss.  tet  et  L.  B.  P.  in  not  pelagi  P.  V.  ed.  Bodl.  Mns.  B.  I. 
$.  Fenr.  Th.  tU.  Ald.  Oif.  Par.  Coot  pelago  O.  Cant.  peJogiu  Nard.  aub- 

NOT^ 


fiicut  enim,  inqnit,  si  qnis  in  ▼aiitam 
mensam '  profhderit  cyathnm  aqnte, 
ac  dilatarit,  rix  tanta  apparet  aqna, 
vel  brevi  tempore  exsiccator. 

609  Decarsu»  aquaruin}  SIc  l.  284. 
T.  S64* 

610  Qmo]  In  qnody  nempe  mare. 
Bic  1. 1080. 

614  Adaugmen]  Snpp.  marii ;  h.  e. 
ad  «ttgendam  mare. 

WPnHerea^magnam  aof,^.]  His 
7.  vsa.  Gontinetar  ti.  cansa,  car  mare 
BOD  angeatnr.  Qnae  qaidem  ratio jam 
reddita  est  v.  868.  et  de  qna  sat 
abnnde  jam  snpra  vs.  607.  not. 


618  ilni€iifi6ics  [oriteivfiV]  Proar* 
dentibns,  metri  dausa. 

619  Ai  petage  muttOy  ^.]  His  4.  vss* 
interim  respondet  Lncretias  objec- 
tloni,  qnte  fieri  potttit  adversits  hanc 
II.  cansam.  Si  qais  enim  objicfAt  im- 
parem  esse  destractionem  a  sole  fhc- 
tam  aqnarum  decursoi  venientiam  in 
mare  ;  respondet  Po^ta  fmmensam 
squoris  planitiem  compensare  largi- 
ter  detractionis  mediocritatem.  Arfs- 
toteles  ristt  melius  solvit  et  eYpUcuit 
ea  comparatione,  quam  retulimiu 
jAtn  supra  vs.  607.  not.  Consule  lo- 
cum  iterum. 


i 

i 


DB  RBRUM   NATURA    LIB.  Vl. 


78L 


Proinde,  licet  qaam  vis  ex  uno  quoqne  loco  sol  620 

Humoris  paryam  de]ibet  ab  sequore  partem, 
Largiter  in  tanto  spatio  tamen  auferet  undis. 

Tum  porro,  ventei  quoqne  magnam  toUere  partem 
Hnmoris  possunt,  verrentes  a>quora  ventei : 
XJna  nocte  vias  quoniam  persaspe  videmus  635 

Siccari,  mollisque  luti  concrescere  crustas. 

Praeterea,  docui  multmn  quoque  tollere  nubeis 
Humorem,  magno  conceptum  ex  asquore  ponti ; 
£t  passim  toto  terrarum  spargere  in  orbi, 
Quom  pluit  in  terris,  et  ventei  nubUa  portant.  630 

Postremo,  quoniam  raro  cum  corpore  tellus 
Est,  et  conjuncta  est,  oras  maris  undiqne  cingens ; 

ethmti  90I  detrahai  eatiguam  pariem  aqu^B  e  mari  in  tmo  quoqu^  tdcoy  oHamen 
detrahet  capioee  aqins  tn  tam  vasto  «potio,  qno  niare  patet  Devnde  etiam 
«eiiH  qaeimi  a^ferre  partem  aquwrum^  dum  stringvnt  campos  maris ;  nguidem  in 
imii  noete  ceminuu  pUrumqueitinera  exsiecari  veotis,  et  cruetas  cceni  liqtddi  tndM- 
teteere.  Insuper  oetendi  snpra  nukUa  etiam  aitferre  plurimam  aquamf  quam  han» 
rimni  ex  vattie  campie  marie ;  et  diffundere  illam  ti6toiM  in  omni  globo  terramin, 
quando  phdt  in  terriCf  et  venti  circwnferunt  nimbos,  Deniquey  cum  terra  constet 
corpore  noii  Mmitiio  plenoy  et  juncta  eit  cam  aquore  eircumciugens  tHtera  marit  ex 

trmtta  P.  in  not.  O.  Cant.  tubstracta  Mns.  B.  8.— 022  Largius  P.  Ald.  l/trgitus 
V.  ed.  Bodl.  Heins.  1.  Ferr.  Th.  Ra.  aufert  Mus.  B.  8.  a^ferat  Cant.  V.  marg. 
S.  undas  V.  marg.  2.-623  magnam  quoque  edd.  viilg.— 624  vertentes  Ferr.  V. 
ed.  Th.  Ra.  csquaraponti  P.  O.  Mus.  B.  i.  Ald.  Bip.  Hav.  Delph.— 625  cum 
pro  ftfoiitaiN  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  quomodo  Mns.  B.  1.  8. — 626  moUeis  P. 
AM. — 628  ex  esquare  venti  qnidam. — 629  orbe  P.  Cant.  et  edd.  vulg.  erbis 
Bodl.  Voas.  vet.  et  h.  B.  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.— 682  couiuncta  storat  V.  ed. 
Th.  Ra«  Viod.  coi^iunctat  orat  Lamb.  magit  undique  P.  Vind.  V.  ed*  O.  Mui. 

NOT^ 


Pehige]  In  plarali.  Dicttur  enim 
pelage  indeclinabile,  nt  Tempe, 
cete,  &c.  Quod  semel  jam  annota- 
▼imas  sopra  v.  86.  Male  ergo 
Pareos  pelagi^  qnasi  Helleninmot 
esset '  multa  pelagi,'  pro  multum  pe- 
lagns. 

621  DeUbet]  Degustet,  diminnat, 
detrabat.    Sic  alibi  passtm. 

638  Ttc»  porro,  ventei,  ^rc*]  His  4.  vss. 
contjoeior  iii.  causa,  cur  mare  non 
f  Hgeittnr ;  de  qua  nos  satis  vs.  607. 
not.  Qoam  cansam  reddidit  jam  su- 
pra  V.  267.  et  389. 


624  Verrentet}  Sic  v.  267.  6^5.  et 
889. 

626  MolUtque  luti,  ^-c.]  H.  e.  £t 
lotum,  quod  erat  molle,  durescere. 

627  Pratereay  docui,  4*«.]  His  4.  vss. 
continetur  iv.  causa,  de  qna  nos 
supra  fusius  disputavimus,  v>.  607. 
not. 

Doeui]  Nempe  vs.  502.  et  seqq. 

631  Pottremoy  ^ontaM,  8fcJ]  His  8. 
vss.  posterioribuH  continetor  v«  caosa, 
cnr  mare  non  angeatur ;  eaqne  ger- 
mana  est  et  vera  ratio.  £t  quam  re« 
tuiit  v.  269. 


782 


T.   LUCRETII    CARI 


Debet,  at  in  mare  de  terris  Yenit  humor  aquai, 

In  terras  itidem  manare  ex  aequore  salso : 

Percolatur  enim  Yirus,  retroque  remanat  635 

Materies  bumoris,  et  ad  caput  amnibus  omnis 

Confluit ;  inde  super  terras  vedit  agmine  dnlci, 

Qua  via  secta  semel  liquido  pede  detulit  nndas. 

Nunc,  ratio  quse  sit,  per  fauces  montis  nt  Mtndd 
Exspirent  ignes  interdum  turbine  tanto,  640 

cnmi  parte,  Uquor  aqua  debet  Ua  deeurrere  in  terras  ex  $ai»o  miari^  neult  effltdi 
e  ierriM  in  aquor.  Namque  venenum  aque  iDaris  qoasi  per  cohan  tranmittitury 
et  tota  nuUeria  aqua  remeatf  et  eonvenit  ad  originem  omninm  ftwninum;  hine 
revertitur  eupra  terras  dulei  duetu  per  ea  loca,  per  qu<B  eemel  itecfactum  deduxit 
aquas  pedejbiido»  Jam  tero  dicam  qua  causa  dt,  cur  aUquando  ignee  exhdlent 
adeo  magno  cam  impetu  per  hiatu»  monii»  JEtna;  namque  non  proceUa  igni» 


^**^^^**:^^^^ 


B.  1.  3.  Cant  Ferr.  Th.  Ka.  Ald.  cu^  Lamb.  Bip.  avfm  V.  ed.  Th.  Ra«— 
6S4  terra  eie  idem  V.  ed.  Th.  Ra.  terra  eit  idem  O.  Ferr.  terram  sic  idem  Mw, 
B.  l.  terra»  $ie  idem  Cant— 635  intu»  pro  viru»  Mns.  B.  1.— 637  reddit  V.  ed. 
Th.  Ra.  reddet  Cant.  augndne  P.  Miis.  B,  1.  Ald.->638  eepta  Mus.  B.  1.  Cant. 
reetopede  Gassend.— ^9  /aueei»  edd.  volg.  et  Cant  athna  P.  V.  ed.  O.  Cant 

not;e 


633  Co^juneta  est,  ora»,  ^T^.]  Ita  Pa- 
reos  et  Lambinns.  Alii  tamen  ;  coii- 
junetatora»  mari»  undique  eingit,  Idem 
plane  sensus. 

635  Per^oiatur  eittm,  ^c.]  Hi  4.  vss. 
positi  sant  snpra  v.  270.  Consule  lo- 
cum  et  annotationes  nostras. 

639'iViMiic,  ratio  ques  sit^  fye,']  His  74. 

vss.  dispatat  de  ignibus  montis  iEtnae. 

Quas  quidem  quaestio,  quotquot  prse- 

clara  et    solertia  ingenia   fuerunt, 

torsit  et  exercuit,  torquebitque  et  ex- 

ercebit,  qnotqnot  imposterum  eront. 

His   itaque   41.  vss.  prioribus  pns- 

monet :  i.  Siculornm  agros  non  plu- 

via   Ignis  aut    flammarum  vastatos 

fuisse  multoties ;  sed  ignibns  et  flam- 

mis   ez  ^tna   monte   ernctatis    vi 

magna  et  impetu  vehementi.  ii.  In 

memoriam  revocat  ea,  qnae  snpra  do- 

cnit  Ub.  I.  et  ii.  passim,  nempe  inane 

immejisnm  esse  secundum  altitudi- 

nem,  latitudinem,  longitudinem,  et 

profunditatein  :  in  quo,  ex  quo,  et  per 

quod  infinitsB  atomi  diversamm  om- 

oium  figuranun  volitent,  ex  quibus 


diversae  res  omnes  concrescunt.  Hine 
parat  semina  flammis  et  ignibus  iden- 
tidem  ex  ^tna  roonte  erumpentibns 
ob  congressum  et  conventnm  atomo- 
rum  ignitarum  in  eum  locum  concur- 
rentium :  sicnt  v.  g.  identidem  pro- 
cellosus  nimbus  terras  cooperit  im- 
bribus  ob  collectas  pluviosas  atomos 
undiqne  ex  flnviis  et  mari :  vel  sicnt 
ex  aere,  terra,  et  aqua  suppeditatar, 
unde  fiat  terre  motus,  ita  ex  ignitis 
atomis  in  nnom  concurrentibns  snp- 
peditari,  unde  mons  ^tna  flammas 
late  evomat :   aut  sicnt  in  nobts-sup- 
peditator,  unde  fVigus  corripiat  mem- 
bra  et  calor  urat  intus  viscera,  dum 
febri  lahoramus.   iii,  Etiamsi  incen- 
dium  illud  magnum  videatur^  parvum 
tamen  esse,  si  comparetnr  cnm  ce- 
teris  rebus,  quas  snnt  in  toto  nniverso. 
Sic  etiam  fluvius,  licet  non  adeo  mag- 
nns,  tamen  maximus  videtur  iis,  qni 
allos  majores  non  videmnt    Italllnd 
incendiom  ^tnae  montls  videtnr  oobif 
magnum,  quia  aliud  majus  non  vide« 
mus. 


1 

J 


DB   RBRVM   NATURA   LIB.   VI. 


783 


Expediam :  neque  enim  mediocri  clade  coorta 
Flammas  tempestas,  Siculum  dominata  per  agros^ 
Finitumis  ad  se  convortit  gentibus  ora ; 
Fumida  quom  coeli  scintillare  omnia  templa 
Cementes^  pavida  conplebant  pectora  cura^ 
Quid  moliretur  renim  Natura  novarum. 
Hiisce  tibi  in  rebus  late  est  alteque  videndum^ 


645 


exoHa  de  medio  aliqno  exUiOf  gmeaia  per  cdmpoe  Sieulonm  tradMxU  vultu»  po~ 
puhnun  vicinorum  in  m,  quando  videnies  eunctoe  fornieee  cM  mieare  flaminis 
repiebani  corda  saa  timida  solicitudinef  dabitantes  quas  ree  novae  natura  intende* 
ret,    In  itiie  rebue  aepiciendum  ett  tibi  iate  et  pewituef  et  pro^pieiendium  ett  tibi 


l»^^S»^«^«#>^>^«^^>^ 


~^1  mediocri  clade  eoerta  Heins.  in  O?.  Met.  iy.  536.  dia  de  ciade  coorta  Fab. 
emend.  Hay.  Sus.  media  qua  ciade  coorta  P.  media  grecia  de  eoorta  Vind. 
Voss.  et  L.  B.  Mus.  B.  1.  Cant.  media  grecia  decoraia  V.  ed.  lli.  Ra.  Bodl. 
media  degiande  coorta  O.  V.  marg.  2.  media  grecia  cooria  Miis.  B.  8.  Enceiadi  de 
eiade  coorta  Bentl.  mediocre  ciade  coorta  Voss.  marg.  media  de  ciade  eoorta  vulg. 
—642  SieuloB  Cant.  V.  marg.  2.-643  aeee  Mas.  B.  1.-^644  etiiiare  Ferr.  Cant. 
sed  corr.  in  roarf.— 645  panda  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald. '  P.  Bas.  marg.  pando 
Gryph.  marg.  Heins.  1.  compieetani  V.  ed.  Bodl.  Th.  Ra.  Ald.  corpora  dura  V. 
ed.  Th.  Ra.  Ald.-— 647  tn  deest  edd.  vnlgr— 648  deepiciendum  Voss.  vet.  et 

NOTiE 
641  Neque  enm  mediocri  [media,  ^r^.]     nensls    urbls   tecta  obmta    et   op- 


Sensos  est.  Neqne  enim  flamma  illa, 
qasB  per  agros  Sicalorom  grassata  om- 
nes  gentes  in  admirationem  rapoit, 
ezorta  est  ex  aliqoa  media  clade,  h. 
e.  ex  aliqno  alio  loco,  quam  ex  monte 
JEtna ;  qno  tempore  omnes  videbant 
«era  totom  circnm  micare  ignibns, 
et  dobitabant  quidnam  novi  hoc  esset. 

642  Sieuium']  Sicnloram.  Mons 
enim  iEtna  est  in  Sicilia,  at  jam 
dicemns. 

644  Fumida']  Ignes,  flammas,  et  fa* 
▼iHns  emmpere  ex  ^tna  testantnr 
fere  omnes:  sed  inprimis  D.  Au- 
fnst.  de  Ci?it.  jii.  31.  his  verbis: 
*  Legimns  apnd  eos,  ^tnseis  ignibus 
ab  ipso  montls  vertice,  nsque  ad  lit- 
tns  proxifflum  decnrrentibus,  ita  fer- 
visse  mare,  nt  rapes  exnrerentar,  et 
picesnaviam  solverentar.  Hoc  nti- 
qne  non  leviter  noxinm  foit,  quamvis 
incredibiliter  mirnm.  Eodem  rarsus 
Igninm  sstn  tanta  vi  faviUsB  scripse- 
ront  oppletam  esse  Siciliara,  nt  Cata- 


pressa  dirnerit ;  qoa  calamitate  per- 
moli  misericorditer  ejusdem  anni  tri- 
butnm  ei  relaxavere  Romani.'  Sic 
ex  Vesuvio,  monte  in  Campania ;  ex 
Hecla  in  Islandia ;  ex  Qnitto  in  Pe- 
ruvia;  et  aliis  ex  locis  memorantnr 
ignes  et  favilla  interdom  eractari. 
Verum  non  adjiciuntnr  tenebrae,  de 
quibus  tamen  sic  Cicero  de  N.  Deor. 
lib.  II.  '  Nos  autem  tenebras  co- 
gitemus  tantas,  quaatsB  qoondam 
eraptione  ftnvoram  ignium  finiti- 
mas  regiones  obscnravisse  dicnntnr ; 
nt  per  bidnnm  nemo  hominem  homo 
agnosceret.'  Sic  Piinius  junior  testa- 
tnr  in  epistolis  ernmpere  fnmnm,  pn- 
miees,  et  cineres  ex  Vesnvlo,  quibns 
sufibcatns  est  ejus  avunculos  Plinius 
magnns.  Appianus  de  Bell.  CiviK 
lib.  ▼.  addit  horrendos  fremitos.  Sed 
nnns  Locretius  haec  omnia  et  alia  in- 
snper  adjecit,  ntjam  videre  est  infra. 
CeeH  lempia]  Coelam,  nt  sflppins  mo- 
nni.   Sicv8.670. 


784 


T.   LUCRBTII   CARI 


Et  loDge  cunctas  in  parteis  despiciandum, 

Ut  reminiscaris,  summam  rerum  esse  profundam, 

Et  videas^  ccelum  summai  totius  unum  650 

Quam  sit  parvola  paxs,  et  quam  multesima  constet : 

Nec  tota  pars^  homo  terrai  quota  totius  unus. 

Quod  bene  propositum  si  plane  contueare, 

Ac  videas  plane^  mirari  multa  relinquas. 

Num  quis  enim  nostrum  miratur^  si  quis  in  artus       655 
Adcepit  calido  febrim  fervore  coortam, 
Aut  idium  quem  vis  morbi  per  membra  dolorem  ? 
Obtargescit  enim  subito  pes,  adripit  acer 
Ssepe  dolor  denteis^  oculos  invadit  in  ipsos ; 
Exsistit  sacer  ignis,  et  urit,  corpore  serpens,  660 


jprocnl  iR  0mni$  farte»^  ^  memmeru  tadoermm  mamm  tenm  em  immentam;  $i  «1 
tntueariM,  quam  exigua  pariiada  totiui  iMtocnt  umm  eeeium  eit;  ei  fM»  fRsiUMa 
eii  mulUfiiee ;  ei  fiianiiiia  pwiio  ioiiuM  ierra  umto  Aomo  «1.  Qmm  jtropooUiouem 
meam  oi  recie  omttiuo  eonciiriaOf  ac  ioAueare  perfeeief  oportet  ui  demmu  adMtrari 
muUa.  Eiewim  an  aUquio  nooirum  acbntrotiir,  Jt  quie  homo  recepii/ebrim  is  «lem- 
bra  sai  corporis  exoriam  exfertido  calore  ;  vel  si  recepit  quemUbei  alium  dolo' 
rem  morbi  per  ariuM  suos  ?  namque  p«f  repente  iumei :  plerumque  eeemu  dolor  cor. 
ripU  dentet,  aat  oceupat  ipeoe  ocuioe:  ignie  eacer  iueei  ei  irrepena  adurit  in  cor- 


^^**#^*^^*#* 


L.  B.  Vind.Mos.  B.  3.  Cant.  diiptctfiutiiiii  Ynlg.— 649  eumma  O.  CaDt.->660 
Ui  P.  Mimiiia  Yind.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  ciim  siimma  Mus.  B.  3.-— 651  coneient 
Heins.  2.-652  Nec  qvota  P.  O.  Cant.  Oryph.  marg.  Bas.  marg.  Mar.  Ei 
auota  p.  h.  t.  eit  ioHuo  uuue  Lamb.  Creech.  et  alii.  ierra  Vind.  V.  ed.  Ferr. 
Th.  Ra.  iema  Mus.  B.  1.  Nec  eii  pare  homo  Oryph.  Nard.  Bas.  Heins. — 
668  bone  Baa.  marg.  P.  Ald.  propoeiiue  ei  Vind.  O.  propott<iim  eei  Jt  Cant. 
ptani  Vind.  Mos.  B.  i.--654  Et  P.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  Ui  Ferr.  At 
Mua.  B.  3.-655  miraiue  P.  Ferr.— 658  obbruteecU  P.  in  not.— 669  deniee 
Vind.  V.  ed.  O.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  ociiioffiM  P.— 660  ExurU  O^pfa. 
marg.  Bas.  marg.  P.  Ald.  Exiecit  Th.  Ra.  V.  ed.  corpora  P.  V.  ed.  Ferr. 

NOTJE 


649  Ut  reminiecarie,  SfcJ]  Docoit 
enim  i.  958.  et  ii.  80.  omne,  aea 
universam  esse  infioitum,  inunensnm, 
et  profundum.  Cujus  hic  mundus 
pars  9it  una ;  ceteri  vero  infiniti  alii 
pares  mundi,  ceterae  partes, 

iSttmmam]  Universum,  ut  paasim 
docui.  Sic  vsi.  650.  679. 

Prr»/i{iidam]  Infinitam,  non  finitam. 
Sic  lib.  I.  et  II.  citatis  loci«. 

651  MuUetima]  H.  e.  quam  parva, 


similia  qnidem  et  par  mnltis  aliit  ai» 
milibns  partibus.  Multefima  eoim 
pars  dicitur  ea,  cui  maitie  alite  partes 
similes  ac  pares  snnt  ad  conatitoen- 
dum  aliquod  totum.  Nonios.  Ormcis 
dicitur  To?J<oorhv  fjjpos» 

660  Sacer  ignie]  *  Sacer  ignis/  in« 
qnit  Celsns  v.  28.  '  maiis  ulceribns 
annumerari  debet.'  Oraecis  dicitnr 
iptfotinXas :  vulgo^  EryeipeU.  Sic  Virg. 
Georg.  III. 


Dfi  RBRUII   NATURA   UB.  VI.  785 


Qaamqtiomque  adripiiit,  partem,  repitqne  per  artos  ; 
Nimirum,  qnia  sant  mnitarum  sepiina  lerum ; 
£t  satis  hflBC  tellas  morbi,  ccBlumque,  mali  fert, 
TJnde  queat  Tis  inmensi  procresoere  morbi. 
Sic  igitur  toti  ooelo,  temBqne,  putandum  est  *  665 

Ex  infinito  satis  omnia  subpeditare, 
Unde  repente  queat  tdhis  concussa  moveri, 
Ferque  mare,  ac  terras,  rapidus  percurrere  turbo, 
Ignis  abundare  JStnadUB,  flammescere  coelum ; 
Id  quoque  enim  fit^  et  ardescunt  ccelestia  templa.  670 

£t  tempestates  pluvise  graviore  coortu 
Sunt^  ubi  forte  ita  se  tetulerunt  semina  aquarum. 
At  nimis  est  ingens  incendii  turbidus  ardor ! 

port  eam  mimem  poTiem^  putm  hwa^  et  eerpitper  wtembn ;  acOiceif  eo  auod  prtfi* 
eipia  muUitnim  rerum  eimt.  Et  terra  aiiiue  aer  ieferant  iio6u  eai  malefieUy  a  qao 
vudenHa  tngeniHe  dolom  poeeit  provemre»  Ita  ergo  eredendum  eet  re»  eanctas  admi» 
nietrari  abande  ex  inflmto  vniverso  ipm  toti  aeri  et  teOurif  ex  qaibms  terra  ipea 
aonfuaetata  poemt  eubito  tremueere :  et  ex  aaibas  vehemeu»  tempeeta»  posBit  per^ 
vadere  per  aquor  etper  terra»  ;  ex  qaibus  fiamma  MtndBa  possit  exUiref  et  ceelum 
imeemU  ;  uamqu»  Utud  etiam  accidit^  et  eeeleete»fomUe»ineendmUury  »icut  turlfine» 
imbri»  fimt  nmjore  eopAa  aqu«,  eumforta»»»  eie  prineipia  aquarum  eontuUmnt  ee 
»  «ii&ef.    Verum^  inques,  mmtioii  magnme  eet  impetu»  tiolentu»  ineendU,    Quaei 


Tb.  Ra.  Ald,— 4W1  repetitque  V.  ed.  Bodl.  O.  Th.  Ra.— 663  ieilu»  nobi» 
Mns.  B.  1.  3.  et  edd.  Tolg.  male  P.  Vind.  V.  ed.  O.  Bodl.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald. 
erbem  eetkmqa»  maJtum  fert  P.  in  not. — 064  immenn  Cant.  immenai  reliqui. 
mM  Vind.>-666  eeeH  V.  ed.  Th.  Ra.— 666  Et  V.  ed.  Th.  Ra.  euppeditan 
Gkyph.  Delph.  Nard.  Bas.— 668  ac  Vind.  Voss.  yet.  et  L.  B.  O.  Mus.  B.  1.  8. 
Cant.  et  Yulg.— 671  Ut  edd.  valg.~672  retuUnmt  O.  Mus.  B.  1.  Delph. 
detukfunt  V.  ed.  Th.  Ra.  Cant.--67i  tiicciidtt  P.  V.  ed.  Ferr.  Ald.  Mceiidt 

NOT^ 

665  Meebi  [iio6is]  Laanbiii.  bene.  ^.  iii.  67S.  de  ejnsdein  £tnae  emp- 
PareaSyWorM.  tione  ignita:   *  Interdomqne  atram 

666  Eac  ia^o]  £z  imnensa  QBi-  prommpit  ad  sethera  nnbem  Turbine 
iferse,  ez  profunda  reram  sommay  fumantem  piceo,  et  candente  faYilla : 
Ts.  649.  Attollitque  globos  flammammy  et  si« 

Subpeditare     [euppeditari]     Lanrib.  dera  lambit.'  Qaam  metapberam  jam 

beiie.  Parensy  euppeditare,  qoasl  neu*  supra  annotavimos. 

tmm  sit  Yerbun.    Veram  passim  le«  Flammeeeere  eedum']  Dmn  corascat, 

gltar  passiTe.  8ie  i.  096.  it.  668.  iv.  ac  fulgnrat. 

189.  et  jam  inftm  vss.  816. 1684.  6T0  CeiUetia  templa]  Cselum :  vs.  644. 

600  Jgitts  a6iciidafe  JBtneeu»']  Mela-  67i  JtMeinrtt    [Indendl]    Incendii, 

phora  est  ab  aqnis  ducta.    Sic  Virg.  melri  caasa. 

Dtf^.  et  Var.  CUu.                 Lueret,  3  D 


786 


T.  LUGRBTII   CARI 


Scilicet,  et  flavius,  qiii  visus,  maxumus  ei, 
Qui  noQ  ante  aliquem  majorem  vidit :  et  ingens  675 

Arbor,  homoque,  videtur ;  et  omnia,  de  gcnere  omni, 
Maxuma  quas  vidit  quisque,  haec  ingentia  fingit : 
Quom  tamen  omnia  cum  ccelo,  terraque,  marique^ 
Nihil  sint  ad  summam  snmmai  totius  omnem. 

Nunc  tamen,  illa  modis  quibus^  inritata  repente,        680 
Flamma  foras  vastis  Mtae&  fomacibus  ecflet, 
Expediam.    Primum,  totius  subcava  montis 
Est  natura,  fere  silicum  subfulta  cavemis. 
Omnibus  est  porro  in  speluncis  vcntus,  et  aer ; 


vero;  nonne  etjlumenf  ^uod  wm  ett  magnum^  wdetwf  maxUimm  ei,  qm  wm  mdU 
antea  aUquod  aliud  mi^ua  7  et  arbor  eelta  et  homo  magnus,  et  eetera  ejutmodif 
quct  qaiaque  vidit  unquam  maxima,  imaginatur  ea  magna  frortut:  eum  tamenr 
hcBC  omnia  nihUtinlt  ad  maatam  totiu»  imtoerst,  si  comparenturonn  corfc»,  et  ierTUy 
et  aquore,  Attamen  Jam  dicamy  quibut  rationibut  iUe  ignit  percitut  tuhito  exfi^ 
ret  exira  ex  ingentibut  fomacibut  montU  Mina.  Primo  natura  totiut  illiiu  aioii- 
tit  ett  caca  tubter,  quati  tuttentata  tpeUmeit  taxorum.    Ett  autem  ventut  etaMrim 


▼nlg.— 674  eU  vulg.  ett  in  fine  Vind.  O.  Cant.  quioit  ut  maxunut  Vom.  marg. 
oici  non  ett^  maximut  eii  ett  Lamb.  et  alii. — 676  Ardor  homo  V.  ed.  Th.  Ra. 
MiR»  Vind.  V.  ed.  O.  Miis.  B.  1.  3.--679  Nihil  V.  ed.  Th.  Ra.  Nil  vnlg.  jmn- 
ma  Vind.  Mas.  B.  S.  tumma  toiiut  in  V.  ed.  Th.  Ra.  Bodl.— 681  ratat  V.  ed. 
Th.  Ra.  et  ne  Cant.-^3  /erent  itUcumW.ed,  Th.  Ra.  Ferr./orei  iUic  Moa.  B. 

NOt^ 


676  Videtur]  Sapp.  ei  qni  mijorem 
arborero,  majoremqoe  et  hominem 
non  vidit. 

677  Alaxuma]  Snpp.  qaibiis  majora 
nuiiquam  antea  vidit. 

679  SiHjniiiat  totiut]  Univeni.  Sic 
▼s.  660. 

680  Nunc  temen  iUa,  ^v.]  His  14, 
▼ss.  jam  pecnliares  causas  redditania> 
cur  ^tna  flanunas  et  ignes  evomat, 
inprimis  ponit  hqius  montis  viscera 
concava  esse»  atqne  sazis  constare. 
Addit  insuper  ventnm  et  aera  com» 
plere  cavernas  iilas  ingentes.  Ven- 
tum  antem  fieri  vnlt  ex  concito  aere. 
Aer  vero,  obi  pra  agitationa  conca- 
Init  intra  montis  vi^cera^  «axa  pari- 
ter  calefacit,  nrit,  et  ez  iis  ignem, 
flammas,  et  scintilias  ezotitit,  quaa 


foras  eitnidit  Porro  per  ventnm  et 
aera  intra  cavernas  iEtnm  montia 
concitatom  intelligi  potest  halitoa  suU 
fureus  ac  bituminosus,  qui  continen* 
ter  genitus  convolutusque  et  agitatna 
intra  illas  cavemas,  ubi  jam  pne  ni- 
mia  copia  contineri  non  potest,  obices 
rnmpity  in  flammas  erompit.  Sic  Tro- 
gns  apnd  Servium  in  iEn.  iii.  Nam 
Sicilia  terra  caveraosa  et  fi/itnlota. 
Qoo  fity  ut  ventorom  flatibus  pateat, 
nnde  ignis  concipitur.  Intrinsecut 
ftolfur  liabet  et  bitumen ;  in  qnas  nbi 
ventns  per  spiramenta  cavemarum 
incubnit,  dio  luctatus  ignem  coucipit* 
Siic  Minm  durat  incendium. 

Inritata']  Antique,  pro  irritata.  Sic 
Ub.  lY.  1030.  et  alibl  passim. 


DB  RERUM   NATURA    LIB.  VI. 


787 


Ventas  enim  fit,  ubi  est  agitando  percitus  aer. 
Hicc'  ubi  percaluit,  calefecitque  omnia  circum 
Saxa  furens,  qua  contingit,  terramque ;  et  ab  ollis 
Excussit  calidum  flammis  velocibus  ignem ; 
ToUit  se,  ac  rectis  ita  faucibus  eicit  alte, 
Vortitque  ardorem  longe,  longeque  favillam 
Differt^  et  crassa  volvit  caligine  fumum ; 
Extruditqne  simul  mirando  pondere  saxa. 
Ne  dubites,  quin  baec  animai  turbida  sit  vis. 
Prffiterea,  magna  ex  parte  mare  montis  ad  ejus 


685 


690 


MU  eaoernii  illii ;  ROM^iie  iln  veniu$  ereatWf  M  aer  eet  agitatw  mevendo,  Hic 
vero  aer,  ciiii»  eaiefaeh»  eet^  et  ealefecit  eunctog  Bilicee,  et  terram  ctmitt,  qua 
parte  eatnens  pertingit,  et  cam  exj^essit  ex  illie  silicibus  et  terris  calefactis 
ignemfervidam  cvanjlammia  volaniiiua,  toDc  evehit  teipsnm,  et  Jtc  eubUme  erigit 
le  rectii  eraieribua^  et  dispergit  calorem  longe  et  longUer  eciniiUam^  et  votutai 
fumum  ciiin  epieeie  teneiniif  et  ejieit  una  lapidee,  qai  con»tant  admirabili  pondere, 
Ut  men  amlngaej  quin  heec  eit  potentia  violenta  ventu    Deinde  pelague  pitfringit 


^i^^«^^^^»^^#  » 


].  fere  VU  cum  Mos.  B.  8.  euflata  Cant.— 686  perceUU  Sus.  Scaliger.  ad  Virg. 
Cat — 687  ferene  Sos.  terene  Scaliger.  ut  sup. — 689  Deest  P.  Ald.  eicit  Mns. 
B.  1.  i.  eiacit  Cant.  ejicit  vuig. — 600  Vertitque  Vohs.  roarg.  Ondendorp.  ad 
Jol.  Obs.  p.  162.  Funditqueynlg.  Fecitque  P.  Vind.  O.  V.  ed.  Miis.  B.  1.  8. 
Ferr.  Th.  Ka.  Ald.  Fertiique  P.  in  not.  Voss.  L.  B.  V.  marg.  2.  Fervitque  V. 
narg.  3.  Cant.--69l  Differe  P.  V.  ed.  Bodl.  Th.  Ra.  Ald.  Defferet  Ferr.  Post 
honc  versum  inseritur  vs.  689.  P. — 698  Nee  P.  V.  ed.  Bodl.  Ferr.  Th.  Ra. 
Aid — 694  fiMgiit  Delph.  parte  P.  V.  ed.  Bodi.  O.  Mus.  B.  1.  i.  Cant.  Gryph. 

NOTiE 


686  Veniue  enimJUf  tfc.']  Tres  snnt 
de  i^ento  opiniones.  i.  Ventomm  ori- 
ginem  refemnt  ad  terram  Aristoteles 
Meteor.  ii.  4*  et  Theophrastns  teste 
Olympiodoro  in  1.  et  2.  Meteor.  it. 
Alil  refemnt  Tentomm  origlnem  ad 
aqnam:  sed  inprimis  Metrodoros, 
qni  apnd  Plntarch.  Plac.  iii.  7.  de« 
finit  ?entnm,  'aqnosi  anhelitus  aes- 
tnm;'  et  Vitrovius  praesertim  i.  6. 
cni  Yentas  dicitor, '  Aeris  floens  nnda 
cnm  incerta  motns  rednndantia.'  iii. 
Alii  volunt  ventnm  ad  aera  referri, 
■ihiiqne  altnd  esse  prsBter  aera  agi- 
tatum.  Ita  Hippocrates  lib.  i.  de 
flatibns  definit  ventom/  Aerisflnxnm 
et  fosionem.'  Ita  Anaximander  apnd 
Platarcfa.  Plac.  iii.  7.  Ita  Anazagoras 


apnd  Laert.  Ita  Seneca  v.  1.  et  6. 
Ita  Lncretins  liie. 

686  Hicc']  Sopp.  Aer. 

687  OUts]  Antique,  pro  illis. 

690  Vortiique  ardorem  longey  4*«.] 
Sic  Virg.  lExk,  iii.  vs.  572.  '  Inter- 
dumqne  atram  prorampit  ad  aethen 
nol>em  Tnrbine  fomantem  piceo,  et 
candente  favilla;  Attollttque  globos 
flammarnm  et  sidera  lambit.  Inter- 
dum  scopulos,  avulsaqoe  viscera  mon- 
tis  Erigit  eractansy  liqnefactaqne  saxa 
snb  auras  Cnm  gemitn  glomerat, 
fondoque  exaestnat  imo.'  Sie  Cian- 
dian.  Rapt  i.  Vide  locnro. 

698  Animat]  Venti^  flatns,  spiritns. 
Sic  vss.  686.  690.  et  aJibi  passim. 

694  PralereUf  iMgiui]  His  9.  vss. 


\ 


788 


T.   LUCRBTII   CARl 


Radices  frangit  fluctus^  aestumque  resolvit 
£x  hoc  usque  mare  speluncse  montis  ad  altas 
Perveniunt  subter  fauces :  hac  ire^  fatendnm  est, 
Et  penetrare,  mari>  penitus  res  cogit,  aperto» 
Atque  ecflare  foras ;  ideoque  extoUere  flammas, 
Saxaque  snbjectare»  et  arenae  toUere  nimbos. 
In  summo  sunt  vertice  enim  crateres,  ut  ipsei 


695 


700 


partem  midanim  snarain  ad  radieei  UUmm  ingentis  numHs^  et  iterum  mb$arbetJiuUn$ 
•U08.  Ab  illo  tequore  fundituM  ad  eummoa  cratere»  iUias  monti»  eauerme  suoter  dn- 
cuntur,  Confiteiuiam  ett  ventom  ingredi  per  hac  loca  ;  re»  manifeeta  docet  iHuni 
hac inltrarey  petago  ita patentey  et  extra  exnirare ;  et  idcirco  eoekereignee^  et  extru» 
dere  lapideif  et  attoUere  nubila  areme,    In  vertice  »unt  cratereSf  vekii  iUi  qaidam 


^^S^^^4 


parti  edd.  Yiilg.~-006  ««te^  V.  marg.  1.  reeoUni  Vind.  O.  Mui.  B.  1.  reeohei 
V.  ed.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mus.  B.  i.  Ferr.  Th.  Ra.  reeorbet  P.  Caat.  et  edd. 
vnlg.^96  marf  P.  V.  ed.  Bodl.  Mus.  B.  1.  8.  Cant.  Ferr.  Th,  Ra.  Aid.  OiC 
Par.  inari  vulg. — 607  hac  Orypli. — 608  mare  et  penitue  $e  cogier  areto  Orypb. 
Nard.  Ueint.  Bas.  animam  penitua  Creech.  mare  Oif.  Par.  re$  eogit  aperto 
Orypb.  marg.  Heins.  2.  Hunc  vs.  spnrium  censet  Lamb. — 600  ideo  Mna.  B. 
8.  ^Zomfiuu  Vind.  Mus.  B.  1.  8.  et  Caat.  a  pr.  man. — 700  olgectare  Miu.  B.  1. 
— 701  vertiee  item  P.  Bodl.  Oif.  Par.  Orypb.  Mar.  Bat.  Nard.  Voaa.  marg. 
Ald.  vertiee  Viiid.  V.  ed.  Ferr.  Tb.  Ra.  vertieem  Vosb.  vet.  et  L.  B.  vertiee  m 
O.  Mns.  B.  1.  veftice  ni  Mus.  B.  8.  vertice  in  Cant.  venHgeni  Creech.  Lamb. 

NOTiB 

aliam  peculiarem  addit  causam,  cnr 
JEtna  vomat  ignes.  Nimirum  anz- 
iliarea  annectit  maris  fluctns,  qnl- 
btts  JExn$R  viscera  perciti  concep- 
tnm  intus  ignem  eructant  per  supre- 
mas  fancet  apertas.  Innnit  etiam 
per  aquas  maris  foven  posse  et  an- 
geri  incendiura,  ea  fere  ratione,  qua 
fornaces  aqua  aspersi  non  extingonn- 
tnr,  sed  magis  ardent,  et  vehemen- 
tiori  cum  impetn  ignem  emittunt  per 
apertaa  snperiores  fiinces.  Non  me- 
minit  antem  nivinm,  qnas  in  ejnsdem 
montis  cacnmine  esse  memorant  alii, 
aed  prsesertim  Solinns  cap.  ii.  Pin- 
dams  Od.  i.  Pyth.  et  Clandian.  his 
versibus  i.  Rapt. '  Sed  quamvis  nimio 
fervens  exnberet  aestn,  Scit  ntvibus 
servare  fidem,  pariterqne  favillis 
Dnrescit  glacies  tanti  secura  vaporis. 
Arcano  defensa  gein,  fnmoqne  fideli, 
Lambit  oontignas  innoxia  flamma 
prninas.' 


[HMfgiicl  S«pp.  montis.  Alii 
magna,  snpp.  parte. 

Parte[parH}  ProjMfle.  Metri  can- 
sa;  vs.  721.  sic  alibi  passim. 

606  Mare  [nMrf)  Alii  mare^  in  ablat. 

607  Hac]  Nempe  per  fsnoes  svb- 
terraneas. 

608  Jrart,  psiittes,  ^v.]  Ita  PaMt ; 
beney  nt  ex  ipsa  interpretatioae  pa- 
tet.  Lambw  Et  penetrare  wmrey  et 
penOue  $$  cegier  areto. 

Re$2  Ratio  mttiilettay  res  ipsa,  ef- 
fectus  ipse. 

701  Vertiee  «inm  [ventigeni]  em- 
tere$]  Sic  appeliat  fauoes  illas  JEtnm 
montis,  per  quas  fiimns,  nebaltty  anra, 
ignis,  saxa,  See.  emctantnr.  Sic  Apn- 
leios  iib.  de  Mnndo  pag.  78.  eandem 
vocem  Orsecam  retinet :  '  £x  Mtnm 
cervicibns  quondam  cffasis  crateribns 
per  declivia,  incendio  dlvino,  toi^ 
rentis  vice,  flaonitnun  flnmina  con- 
canennit.' 


DB  RERUM    KATURA   LI6.   VI. 


789 


Nominitant ;  dos  quod  fauces  peifaibemus,  et  ora. 
Sont  aliquot  quoque  res^  quamm  uuam  dicere  caussam 
Noo  satis  est,  vemm  plureis ;  unde  una  tamen  sit 
Corpus  ut  exanimum  si  quod  procul  ipse  jacere  705 

Conspicias  bominis,  fit  ut  omneis  dicere  caussas 
Conveniat  leti,  dicatur  ut  illins  una. 
Nam  neque  eum  ferro,  nec  frigore^  vincere  possis 
Interiisse»  neque  a«orbo,  neque  forte  veneno ; 
y erum  aliquid,  genere  esse  ex  hoc,  quod  conscius  dicet,  710 
Scimus :  item  in  multis  boc  rebus  dicere  habemus. 
Nilus  in  sestatem  crescit,  campisque  redundatj 


fMteantf  et  quM  hm  VMamiM  /omm»  ei  ora,  9111  t^enermi  ventoi.  Sunt  pariier  ree 
Qj&aSj  quarum  umeam  reddere  rtUiimem  mm  eMjfMij  eed  eompluree  siwt  «ffereiidey 
eatfmkuimmenviueagit  vera :  «tfait  ▼.  g. » tu  ip$e  praefieiaM  Umge  corpae  Aomi- 
me  eatambmatm»  himii  proetemif  aecidit  ut  oporteat  afferre  cimctM  eemoe  mortiM 
illiiu  bominls,  iii  umoa  tamen  vera  caasa  illias  a^feralitr.  Namque  non  fit  nt 
queaeeomvineere  ittumpernsae  vel  /errOfVel  frigoref  velmorbOf  vel  etiam/ortaem 
veneno :  eed  novinue  eeee  aliquam  ex  hisce  eaueiSf  quam  turba  astantinm  nominet. 
Peeemmu  eimiHter  hoe  dieere  m  pbtribue  rebue.    NHue  augetur  in  eeetate^  et  ille 


^^■^•^■^^^^^^^^ 


verHgeni  qmdam.  ereieree  Mns.  B.  1^709  nes  quod  Viod.  Vo«t.  vet.  ct  L.  B. 
Mna.  B.  1.  S.  Cant.  Ferr.  hm  V.  ed.  Tli.  Ra.  noeque  O.  quae  noe  P.  Ald.  noe 
quae  vulg^704  tma  wia  Cant.— 706  laceret  Vind.  jaeeret  V.  ed.  O.  Th.  Ra. 
latere  Mus.  B.  1.— 700  hominee  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Vind.  Cant.  eie  pro  jit 
Mns.  B.  1.— -707  CoNvctttaaeVind.V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  «Ztfi»  O.--708  ^om^a 
eum  Vind.  V.  ed.  O.  Mus.  B.  3.  Ferr.  Tb.  Ra.  Namfue  et  eum  Mus.  B.  l.  iVom 
neque  eum  Cant.  Nom  nee  eum  V.  roarg.  i.  neque  fngare  quidam. — 710  Verum 
P.  Ma8.B«  1.  Utrum  reliqni  vet.  lib.  genere  aUqM  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  eese 
ex genere  hae  aHquid  Gryph.  Nard.  Bas.  eonacius  dicet  Bentl.  et  WaliLef.  ea 
cooj.  eoncio  dicet  P.  eoncio  credit  O.  Cant  eoneio  itei  Vind.  eontio  ites  V.  ed. 
Th.  Ra.  eancio  ires  Bodl.  eoneio  eredat  Gryph.  eoneh  itel  Voss.  L.  B.  eondo  ite 
▼oM.  vet.  eaneio  iiem  eet  V.  marf .  8.  Ferr.  eontiomee  Mns.  B.  1.  eoujieiolea  Mns. 
B.  ^.quodewtigit  eH  Hav.  ea  ft-eiger.  emend.-— 711  ooemtu  Heins.  2.— 712 
iViiJMf  V.  ed.Th.Ra,  SiiKf  Mos.  B.  1.  NiUue  Cant.  esMte  Gif.  Par.  Gryph. 

NOTJE 


703  Sunt  eiUquot  quoque  res,  ^c.]  His 
0.  wu.  poatremis  excufat  se  Poeta, 
ptfo  mnltipUci  allata  C4a»a»  ratus  in 
wu  ancipiti  lic  ewe  procedendum, 
donec  nna  Yera  cansa  satisfecerit 
aaditorL  Rem  exemplo  confirmat, 
•en  a  similiy  nt  vocant. 

707  Dioilia^  ut  HHus  una]  H*  e.  nt 
eanaa  illins  letis  qno  homo  ille  in- 
teriit,  qam  nna  ett  tBntnm,  dici 
poatit. 


710  Conscius  dicet  [concio  dicafi 
Turba,  qu«  circumstat,  et  quae  ad  au- 
diendum  conveniti  dicat  et  afferat. 

712  NUui  t»  isetatem,  [aetaih  ifc.'] 
His  25.  vss.  disputat  de  Nili  incre- 
mento  sestivo.  Cnjus  rei  parjter  non 
nnicam  cansam  reddit,  sed  quadru- 
plicem;  quarnm  duse  prims  remo- 
rantnr  aquas  Nili|  postremae  adau- 
gent.  His  itaqoe  12.  vss.  prioribus 
I.  continetur  caosa,  cur  Nilus  crescat 


790 


T.   LUCRBTII   CARI 


Unicus  in  terris,  MgypH  totius  amnis : 
Is  rigat  JBgyptom  medinm  per  saspe  calorem ; 
Aut,  quia  sunt  aestate  Aquilones  ostia  contra, 
Anni  tempore  eo,  qui  Etesiae  esse  feruntur ; 


715 


$oiuBfl¥»iu8  tti  terrU  toHta  JEgy^i  exattuat  agrU,  Itte  irrigat  JEgyptum  ple' 
rumque  in  medio  calore  atstatis,  vel  eo  quod  venti  AquUones  iunt  in  astaie  adver^ 
9U8  ostia  ilUnSy  ea  tempeetate  anni,  qua  Etesiiflatus  erumpmt  contra ;  et  epiranteM 


^  »«#^»*»^#>^»#i^'^^ 


Nard.  P.  Ald.  astati  edd.  vtilg.— 713  annis  Cant.— 716  qui  Etesia  esu  Cant. 
Juntin.  Ald.  sec.  Orypb.  Nard.  Bas.  qid  ete»  ire  esse  Vind.  Mua.  B.  i.  qui  etes 
ni  esse  V.  ed.  Th.  Ra.  qui  etesia  inesse  O.  quietes  ineste  Mus.  B.  1.  Ferr.  quo 
etes  ire  esse  Mua,  B.  3.  quo  Etesia  efflare  P.  Ald.  Gryph.  marg.  Bas.  marg.  quQ 

SOTJE 


tempore  Ktliwi  lolstitii,  et  totius  JEr 
gypti  campis  ezaestnet.  Nimirum, 
forte  quia  venti  contrarii  tnnc  spi- 
rantes  dno,  alter  impelUt  undamm 
cursns,  alter  retardat.  Tnnc  enim 
temporis  Aqoilo,  qni  flat  a  septem- 
tnone,  et  Etesii  flatns,  qni  veniunt 
ab  austroy  fnrere  dicnntur.  Aquilo 
retardat  aquas  Nili :  Etesii  flatns  im- 
peliunt  illas ;  qnoniam  Nilas  Tenit  ab 
austro  in  septemtrionem.  Oritnr 
enim  in  montibns  ^thiopis?.  Quae 
causa  placnit  olim  Thaleti  MilesiOy 
qnem  nec  Philo  Jud.  lib.  i.  de  yit. 
Mos.  nec  Plinins  v.  9.  improbarnnt. 
Eutbymenes  pariter  apnd  Senec.  iv. 
2.  in  Etesias  refert  Nili  incrementi 
cansam :  pntat  enim  crescere  Nilum 
cx  aqnis  Atlantici  maris,  qnas  Ete- 
siae  ejicinnt  in  Nili  alveum.  '  Inde 
enim/  inqnit,  ex  Atlantico  roari, 
'  Nilos  fluit  major,  qnamdin  Etesise 
tempns  observant ;  tnm  enim  ejicitnr 
mare  instantibus  ventis.  Cnm  rese- 
derint,  pelagus  conqniescit,minorqne 
discedenti  iiide  vis  Nilo  est.  Cete- 
rnm  dnlcis  mari  sapor  est,  et  similes 
Niloticae  bellnae.'  Veram  htee  ratio 
non  valet.  Namqne  interdnm  crescit 
jam  Nilns,  cum  nondnm  Etesiae  fla- 
verint :  et  decrescit  etiam  illis  adhnc 
flantibns.  Deinde  etiam  spirantibns 
adversns  Eteslis  Nilns  in  mare  de« 


flnit.  Praeterea  cur  idem  non  con- 
tingeret  ceteris  flnviis  decurrentibns 
contra  Etesias?  Impares  sane  snnt 
ejnsmodi  venti  flnctibns  NiU. 

JEstatem  [tesiati']  /Estate.  Sic  sn- 
pra  parti  pro  parte,  vss.699.  et  271. 
Crescit  autem  Nilns  i&  aestate,  nempe 
snb  sidere  (]ancri.  Sic  Manil.  iii. 
630.  *  NUnsqne  tumescit  in  arva. 
Hic  rerom  status  est,  Cancri  ciun 
sidere  Phoebns  Solstitlual  facit  et 
sommo  versatur  Olympo.'  Cnjns  rei 
rationem  jam  reddemns  infra. 

713  Unicus']  NuUns  enim  prseter 
Nilum  in  ^gypto  est  fluvius. 

714  Me^um  per  sape  eaUrrem']  Ana- 
strophe,  pro,  *  sspe  per  mediom  ca- 
lorem ; '  h.  e.  eo  tempore  qno  fervet 
magis  sol. 

715  Aquiknes'}  Venti  siuit  ab  sep- 
temtrione  flantes,  qui  cognnt  aqnas 
NUi  revertere  in  seipsas  adverso  flo- 
mine. 

716  Etesiee  etse']  Venti  snnt  ab 
austro  seo  a  mertdie  flantes,  nt  jam 
annotavimus  Ub.  v.  7.  Unde  ft* 
nmt  aqnas  Nili  labente  cnrsu.  Vi« 
de  Plin.  zi.  47.  Isidor.  ziii.  II. 
Arist.  II.  de  Rebns  Saperis,  qui 
ait :  o2  3i  'EnTvlai  wv4ooai  furii  rpo» 
y^  Ko^  Kwhs  hnrikifw^  EUsitB  atBtsm 
fianJt  post  SoilsHHum  U  Cams  oriim. 
Dicantnr  autem  vop^  rh  Ih-or,  qna» 


DB   RBRUM   NATURA  LIB.   VI. 


791 


'Et,  contra  flavimii  flantes,  remorantnr ;  et,  tindas 
Cogentes  sursos,  replent^  coguntque  manere. 
Nam,  dnbio  prociil,  haec  advorso  flabra  femntur 
Flamine,  qaas  gelidis  ab  stellis  axis  agontnr : 
lUe  ex  SBstifera  parte  venit  amnis^  ab  Austro 
Inter  nigra  virum  percocto  secla  colore. 


720 


adventu  retardant  Humen,  et  adigentes  aquae  eureum  appfent,  et  fueivnt  aiatere, 
Etenm  sine  dubio  bfiaiuM^  q^  mUtuMtur  ex  tideribuafrigidis  axla  septeoiriona- 
lis,  ^nnt  eonirarie  finde,  lUe  vero^bcott»  deacendil  ex  fortUme  «f<tots,  nempe 
ab  auatre  inter  genJtea  homnum  atraay  et  coctaa  aatu  solis,  capiena  originem  auam 


Etedajtahra  edd,  Tnlc.  qui  Bteaaii  eaae  Vosi.  marg.— 718  ruraua  P.  V.  ed.  Bodl. 
O.  Ferr.  Tli.  Ra.  Ald.  Gryph.  marg.  Bas.  marg.  Heins.  1.  manare  Voss.  L.  B. 
Vlnd.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1. 8.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.— TIQ  dubU  Cant.  Jlabrum 
Vind.— T20  Flamiue  Heins.  l.  8.  a  atellia  edd.  vnlg.— 731  p<ir«e  Vind.  V.  ed. 
O.  Mqs.  B.  1.  8.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  parti  vnlg.— 732  nigra  nigrwn 


VOTM 


voz  significat  annnm:  qnia  certo 
taatam  anni  tempore  flant:  nempe 
ia  Bstate. 

718  Airsiit]  Nempe  scorsom  ver- 
sns  caput  Nili« 

720  Axial  Snpp.  Sept6mtrionaiis,nt 
Batisiadicaot  hss  voces,  gelidisstellis. 

721  i£i<|/eina]MeridionaIi,aa8trali; 
•qnasi  ab  ea  calor  angeatnr,  respeeta. 

qnidem  nostri. 

Auatra}  Anster  ventns  est  meridio- 
nalis,  qni  pro  merldionali  parte,  ant 
Aze,  somitnr. 

722  Inter  nigra  mrum^  ^v.]  Notat 
iEthiopiam,  cnjns  ex  regionibns  An- 
stralibus  oritur  NUns.  Sic  Manil.  i. 
44.  '  Gentes,  in  qnas  et  Nilns  in- 
nndaty  Qna  mnndns  redit  et  nigras 
snperevolat  nrbes.'  Qnod  ad  Nili 
originem  spectat,  multi  veteres  de- 
speravemnt  nnqnam  agnosci  posse. 
Unde  Ammianns  Marcell.  lib.  xxii. 
ait :  '  Origines  fontinm  Niii,  sicnt  ad- 
hac  factnm  est,  posterae  quoqae  igno- 
rabont  setates.'  Hinc  snnt  iils  Poe- 
tarnm  qoerele,  Tiboli.  lib.  i.  *  Nile 
pater,  qoanam  possom  te  dicere 
causa,  Aat  qoibus  in  terris  occnlnisse 
capat  ?  Claadianus  epigr.  '  ISecreto 


de  fonte  cadens,  qui  semper  inani 
Qnsprendns  ratione  latet:  nec  con- 
tigit  uUi  Hoc  vidisse  capntc  fertnr 
sine  teste  creatus.'    Locanns  lib.  x. 
'  Arcanom  Natura  caput  non  prodi- 
dit  nUi;  Nec  licnit  popnlis  parvum 
te,  Nile,  videre.'   Hinc  Homeros  vo- 
cat  NUom  ^lweria  irore^M^,  '  flnvinm 
divinltos  demtssom.'    £t  Meroes  in- 
colae  apud  Diod.  Ub.  i.  vocant  eum 
Astapoda,  lingna  saa,  qnod  est,  tene* 
brosnm.    Herodotos  quaesitpros  NUI 
fontem  destltit  ab  itinere,  qnadri- 
mestri  jam  peracto,  com  accepit  ab 
fgyptiia  adhuc  fluere  ex  Meroe,et 
ex    Aatoroolis.     Ptolemaeus  Phlla- 
delplius  misit,  qui  capnt  explorarent, 
sed  frnstra,  nt  testatur  Strabo  lib. 
XVII.  MisitetfmstraAlexanderMag- 
nus,  teste  Lucano  lib.  x.    Misit  et 
Nero  doos  Centnriones,  qnos  Plinina 
VI.  0.  scribit  rednces  aodiisse  ntr- 
rantes, '  Ad  nlteriora  qnidem  perve- 
nimus,  ad  immensas  palndes,  qnamm 
exitnm  nec  incolaB  noverant,  nec  so* 
perare  qnisquam  potest.'    Auctorea 
sacri  senserunt  oriri  NUnm  ex  Para- 
diso  terrestri.    Pomponios  Mela  pn- 
tat  illum  nasci  apud  Antichthonas, 


1 


T.  LUCHBTII  GARI 


793 


Exoriens  penitas  media  ab  regtone 

Est  quoque,  utei  possit  magntts  congestus  aren» 
Fluctibus  advorsis  obpilare  ostia  oontra^ 
Qnom  mare^  permotum  yentisj  mit  intus  arenam ; 
Quo  fit  utei  pacto  liber  minus  exitos  amnis, 
Et  proclivis  item  fiat  minus  impetas  undis. 

Fit  qnoque,  utei  pluvise  forsan  magis  ad  caput  ejus 


725 


longe  iub  media  regione  diei,  Fteri  etiam  potett^  vi  ingena  cwnulut  arena  ^ai 
conira  oUiruere  ottia  illiiu  eonJtrarUM  undio,  uH  pelague  eoneitatum  veniiM  peUU 
arenam  in  illan].  Unde  aceidit,  ut  detapoue  non  adeo  tit  expeditu»  ftuoiOf  nequa 
pariier  euraua  dt  adeo  pradpitatut  aquMM,    Aceidere  etiam  potett,  ut  forte  unAto 


*^^^^0^^^ 


Oryplu  HMrg.  Bas.  raarg .  pereoctvi^  «Be2a  eeiare  edd.  viilg. — ^7S5  opHaTe  ViDd. 
a^Oare  V.  ed.  Tli.  Ra.— 736  per  totum  Vind.— 737  amni  ViRd.  Vom.  L.  B. 
Mas.  B.  1.--738  prodimmYwM. L. B.  Mus.  B.  l.  3.-739  ct^  ei  Vind.  V.  ed. 

NOT^ 


Eatlr^menef  ex  Senec.  it.  3.  et  ex 
Plntarcli.  Plac.  iv.  1.  dedncit  inam 
ex  Atlantico  marl.  Pllnins  a  monte 
ManritanisB  inferiorls.  Ptolemsns 
ex  paladibns  dnabns  nltra  asqninoc- 
tialem  lineam.  Constat  antem  jam 
Nilom  orlrl  apnd  ^thiopas  Abyssinos 
Actos,  ac  io  ea  provincia  qnse  di« 
citarOoyama.  Slc  ennn  testatnr  rex 
Abyssinorom  nomine  Davides,  scri- 
bens  ad  Papam  Clementem  tii.  SIc 
testatar  et  Franciscus  Alvarea  in  de- 
scripcione  Atliiopise.  Venim  non- 
dnm  Oeegraphioe  notatns  est  illins 
provineim  Ooyama  iitaa  in  chartis 
Dostris. 

rSS  Mediaregianedki]  Meridiooall 
regione.    Sic  vss.  714.  et  793. 

734  £$tquapie,uteipo9$U,ifc.^  His 
ff.  vss.  oontinetnr  ii.  cansaincrementi 
Mili.  Nimiram  qnidam  voloernnt 
Nilom  increscere  ex  arenaram  cn- 
nollsy  qaofl  maris  ferocia  cogat  ad 
ostm  Ntli;  imde  aqaaram  flominis 
fiat  obsiractio.  Hanc  qooqne  ratio- 
nem  commemorat  Pompon.  Mela. 

735  Obpilare']  Obstare,  instar  mal- 
taram  pilaram  sen  colamnarniKi  con- 
fertim  oppositaram. 


736  JRote]  Aclive :  h.  e.  propeint, 
volvit.  Sic  I.  S9S.  '  Qaamlibet  in  par^ 
tem  tradnnt  res  ante,  ranntqae.'  Sic 
Virg.  JEiu  I.  *  Spnmas  salis  aere  rae* 
bant.' 

738  PtocUmu]  Dicitnr  procliras,  a, 
om ;  et  proclivis,  e :  stcut  snblimas, 
et  snblifflis ;  otianimns,  et  nnanimis. 

739  PSt  quopie,  utei  pburietj  i^J]  His 
6.  vss.  continetur  iii.  causa  cur  Nilna 
crescat.  Potat  igitar  Nilom  etlam 
increscere  posse  ex  pluviis,  quas  ad 
capot  ejos,  cogentibas  nnbes  Etesiis, 
ad  altos  ^thiopiae  montes,  cadant, 
et  aageant  oodas  Nill.  Hojus  sen- 
tentiae  tripartitisantanctores.  i.  De- 
■Mcritua  voloit  ex  solntis  nivibnsy 
qosB  ad  Boream  snot,  excitari  va- 
pores,  qoi  per  ventos  Etesias  defe- 
rantnr  in  EthiopiaB  montes,  ad  qnoi 
allisl  concrescant  in  plnvias.  Qnod 
et  Lneretins  phibat^hi^.  ii.  Pbilo- 
sophi  Memphitani  apod  Diodoram 
censoerant  Nilom  flaere  ex  zona  tem- 
perata  anstralr.  CJnde,  cnm  ibi  sit 
byems,  dnm  nobis  est  ttstas,  fit  nt 
Nilns  intnmescat  nobis  in  mstate  ex 
plnviis  Irequeiltibas  ad  capot  ejaa 
deeidentibas  in  hyeme  aoitrali.  iii« 


DB  RBRUM   NATURA   LIB.   VI.  793 


Tempore  eo  fiant,  quo  Eteaia  flabra  Aquilonani  730 

Nobila  coDJiciunt  in  eas  tanc  omnia  parteis* 

Scilicet  ad  mediam  regionem  ejecta  diei 

Qnom  conveneranty  ibi  ad  altos  deniqne  monteis 

ContmssB  nnbes  cognntnr,  Yique  premuntur. 

Forsit  an  iEthiopum  penitus  de  montibns  altis  735 

Crescat^  ubi  in  campos  albas  descendere  ningues 

idmbo$  mmus  Aqmlmuun  tune  temporU  m  eoM  regiameB  Anstrales.  Nimrum 
jMiffiHm  eoinpidfi  Dimbi  cmumrefwd  ad  medkut  regionem  diei,  tam  in  ea  Umdem 
rtgimte  wnbee  eempmlem  «Mf ra  emmmee  motUee  cemUuemitimrf  ei  «i  eemprimmitwr» 
FeHeJU  «fuMiy  «1  Niti»  migemtmromtnmedemmmde  menttbug  JBtMopum^  emm  8oi 


^»#>»»#<»»»>»»»»»» 


Bocil.  M 08.  B.  1.  S.  Ferr.  Th.  Ra.— 730  eo  deest  T.  ed.  Th.  Ra.  quod  Eteela 
HeiBS.  S.  9110  (Ma  V.  ed.  Th.  Ra.— 7S1  cou^eiunt  O.  Cant— 782  et  mediam  O. 
M08.  B.  1.-784  Coutrumd  V.  ed.  Tb.  Ra.  iuque  Mos.  B.  1.  8.-785  Foreii  et 
edd.  Tnlf .— 786  CreeeU  P.  Ald.  alboe  P.  Vind.  V.  ed.  Bodl.  O.  Mns.  B.  l.  8. 
Cant.  Ferr.Th.  Ra.  Ald.  deeceudere  Mns.  B.  1.  8.  et  edd.  Ynlg.  deeedere  P. 
Tlad.  V.  ed.  BodL  Cant.  Ferr.  Tb.  Ra.  Ald.  Oryph.  marg.  Baa,  marg.  diecodere 

NOTJE 

Agatharebides  apnd  Dlodonim  Tolnlt  itat  antera  jam  nnne  aetate  nostra 

Mihim  Intumeacere  ex  plnrlit  in  mon*  germanam  Nlli  incrementi  cansam 

tea£thiopl»contimiocadentibnaper  esae  plnviaay  qnn  a  medio  circiter 

totam  estatem.    Qnod  qnidem  ttqne  Jnnlo  in  Septambrem  nsqne  ?igenc  in 

poftse  fieri  ait,  qnam  circa  Hydaspin  Athiopia.    Nempe  illic  byems  eot, 

qnotidie  per  aestatem  pluit»  ad  Cau«  qnsB  a  fine  circiter  Maii  dnrat  ad  in^ 

casnmningit,  et  in  India  grandinat.  tium  Septembris.    Itn  testatur  Alra- 


780  Eteeiajlabra'}  Vs.  7U.  rei,  Femandus,  et  alii  recentiores. 

AquUmmm  nubHd]  H.  e.  nnbos  tk  Qnod  etiam  confirmatur  ez  flttvii  Ni- 

ninbos  ex  Boreali  parte  compulsosy  grl  incremento  iisdera  temporibns* 

nt  jam  ezplicoi  snpra  ys*  729.  not.  ex  Constat  enim  Nigrom  flavinm  ob  eas- 

Democriti  sententia.  dem  Athiopls  pkivias  eodem  tem* 

789  Ad  mediam  regiomtm  diei]  A4  pore  inerescerey  qno  Nilns*  Quod  et 

regiQDerameridionalem;  vs.  788.  Plinio  innotnit.    Namqne  v.  8.  ait : 

785  Fertk  oa  ^biopum,  4«.]  His  <  Nigro  flnvio  cadem  naftnra,  qnss  Ki« 

a  vsa.  postremis  xv.  continetnr  cansa  lo.'    Calamnm,  et  papymny  et  eaa* 

iacrementi  NUL  Hsm  antem  lentea-  demgignitaaimantesylisdemqneteni- 

tia  tribnitar  Anazagorse^  qui  esisti-  poribns  angesoit.    Vide  Oassaad.  p. 

asavit  Nilum  int^ttcere  ez  nivibns  1084.  in  Ub.  z.  Biog.  Laert* 

aointls  sestate  in  montibus  JEthiopisp.  jPorstf]  Fortasse,  forsan.   Antiqna 

aoam  sententiam  fiUsam  esae  arguit  voz«    Sic  Virg.  JEn.  u.  Horat.  Sat. 

Harodotns,  qnod  ut  ea  regio  caiidii-  i.  6. 

almasityiuetnivismazimeezpers;  JEtkiepmn]  fthiopes  popnli  sunt 

qaod  iBda  venti  calidi  siat    Deinde  Anstrales  traos  lineam  seqninoctialea 

remotissimns  est  sol  ab  ils  regioaibns»  inter  regnum  Occidentale  Congo»  et 

cnm  aives  iilai  solvi  debereat.    Con-  Orieatale  Zanguebar. 


794  T.  LUGRBTII   CARI 

Tabificis  subigit  radiis  sol,  omnia  lastrans. 

Nunc  age,  Avema  tibi  quse  sint  loca  quomque  lacusquc, 
Expediam ;  quali  natura  prsedita  constent. 

Principio,  quod  Avema  vocantur  homine^  id  ab  re      740 
Inpositum  est^  quia  sunt  avibus  contraria  cunctis^ 
E  reg^one  ea  quod  loca  quom  venere  volantes^ 
Remigiom  oblitae,  pennarum  vela  remittunt» 
Prascipitesque  cadant^  molli  cervice  profasse^ 
In  terram,  si  forte  ita  fert  natura  locoram ;  745 

ptngran$  regimtes  onmei  eogU  sais  radm  UqurfacieniibmB  eandiddB  niaei  cadere 
im  agras.  Jam  vero  agedumy  dieam  Hbi  quee  «mf  loea  AvemOf  et  laeuBf  et  quaH 
waitura  prisdila  iint.  Prtmiuii,  quod  ea  loca  appeiUeutur  Avema^  id  nooMn  da- 
tum  estiitab  ^eetu  ;  namque  euni  urfesta  eunetiM  alitUmSf  quia  ubi  voiitaniee  ex 
advereo  devenerunt  tupra  ea  ioea,  non  memores  remigU  rekmtMt  veU  alarum  sna* 
raniy  et  praci^tantea  se  labuntur  effusa  in  terram  a  tenero  capite,  siforsan  natura 


^^^^•^^^•^^^^^ 


Vof».  Tet.  et  L.  B.  diffkndere  Heins.  2.  drfundereWakef.  in  not.  ningUiesVmd'. 
Vos8.  vet.  et  L.  B.  Cant.  Senrins.  ningueis  vtilg.  m  igneis  P.  Ald.  Grvph. 
niarg.  Bas.  marg.  ia  ignes  V.  ed.  Bodl.  Ferr.  Th.  Ra.  ningens  O.  nigeis  Mas. 
B.  1.  nives  Mas.  B.  8.— 7S8  avemantibus  Ferr.  V.  ed.  Tli.  Ra.  sunt  P.  V.  ed. 
Th.  Ra.  Ald.  loca  deest  Gryph. — 740  Principio  quidem  Nonins,  i.  46.  fiomtiMi 
Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  O.  Mas.  B.  8.  Cant  nomen  reliqni.  a  re  Nonins. — 742 
advenere  edd.  vnlg. — 743  Remigiam  WaJKef.  Remigio  P.  V.  ed.  Bodl.  O.  Ma». 
B.  1. 8.  Cant.  V.  marg.  1.  Ferr.  Tb.  Ra.  Ald.  Remigii  vulg.— 744  moUiU  hiata 

NOTiE 

786  Deseendere  [deeedere"]  Cadere;     reddidit  his  veraibas  ^n.Ti.  'Spe- 
Parens.  Lamb.  vero  descendere,  lanca   alta  friit,    vastaqoe  immanis 

IVtf^vef]  Ningnis,  is,  antiqua  vox,  hiatn,  Scrnpea,  tnta  laca  nigro,  ne- 

pro  niz,  nlvis.  mornmqne   tenebris  ;    Qnam   snper 

787  TeHnfiaM\  Liqnefacientibns,  vim  haod  nlisB  poterant  impnne  volantes 
liqnefaciendi  habentibns.  Tendere  i(er  pennis,  talis  sese  halltus 

Subigit']  Cogit    Sic  Virg.  Xxk.  Ti.  atris  Faucibas  effondens  sopera  ad 

'  snbigitqne  fateri.'  conveza  ferebat.  Inde  locom  Oraii 

788  Nunc  age,  Avema,  ^.]  His  102.  dixernnt  nomine  Avernam.'  Or»cis 
Tss.  jam  Inealentam  dispntationem  qnippe^AopMr  dicitar,  qnod  est  sine 
institnit  Poeta  de  Avernis  locis,  de-  avibas.  Namqne  halitus  inde  ejectns 
qoe  pestilentis  ac  graribus  qntbas-  adeo  teter  est,  nt  enecet  ares  soper* 
dam  in  locis  odoribns.  Hts  itaque  2.  Tolantes.  Sic  Hom.  Odyss.  xii.  T^ 
Tss.  prioribns  pollicetnr  se  nobis  ex-  pih  r*  oM  yonrr^  napdpxerai,  oU^  iri- 
plicatarom,  qaae  et  qnaiia  siot  Aver-  Xcmu.  I.  e.  *  Hac  neque  volncres  pr«- 
na.  tervolant,  neque  colnmbse.'    Sic  igi* 

Qiur(ooa9iiMiifiie]Traesi8,qnaecam-  .  tnr  de  ratiooe  nominis  Averni.  Hoe 
qne  loca.  1    antem  evtendit  ad  omnia  loca,  snpra 

740  Principioy  quodAoemOyi^J]  His     qnse  volantes  aTes  cadant  moritarse, 
7.  Tss.  primam  praemittit  etymolo-     propter  tetram  odorem  inde  ernm- 
giam,  sea  rationem  nomints,  eandem     pentem  et  enecantem  illw. 
icUiceti  qnam  Virgilius  eum  imitatos 


DB   RBftUM   NATURA   LlB.  VI. 


795 


Ant  in  aqnatn»  si  forte  lacas  sobstratus  Ayemi. 
Is  locus  est  Cumas  apud ;  acri  sulfure  montes 
Obpletei  calldis  ubi  fumant  fuQtibus  auctei. 
Est  et  Athenaeis  in  moenibus^  arcis  in  ipso 
Vertice^  Palladis  ad  templom  Tritonidis  almse^ 


750 


regimmm  rie  exhibet :  vel  in  aquamy  si  foraon  lacusjaeet  $ub  Averno,  QuaUg  eat 
iweus  juxta  CumoB  et  in  monte  Veeevo^  in  quihus  aeaturigiius  repleta  fontibus  fer- 
widis  fumigant,  Qnaiis  e$t  etiam  locns  in  muris  Athenaie^  in  ip$o  eaemnine 
wreiif  ftope  adea  tacnu  magna  PaUadiB  TritonidoSf  in  quem  locum  fwnfiiaiR  eor» 


^>^<#<^<»>»»^^s»^^ 


■eqnente  Mus.  B.  1.  3.  moUi  pore  Mns.  B.  1.  in  niarf;. — ^746  suibiratuB  V.  mar^. 
Tb.  Ra.  Bodl.  Voss.  yret,  et  U  B.  O.  Mns.  B.  1.  S.  Cant.  eubjeetua  Heins.  8, 
Averno  eat  edd.  vnlg. — 747  Hunc  vs.  ex  emend.  Salmasii  exhibemns.  Wtdeef. 
BU  P.  Vind.  Cant.  Bia  V.  ed.  Bodl.  Voss.  L.  B.  Vind.  fr.  Ferr.  Tli.  Ra.  Bua 
Mns.  B.  8.  Cumaa  apud  ^jua  aub  pede  montia  P.  oiiii  aaupede  eriaui  per  montia 
Vind.  V.  ed.  Bodl.  Th.  Ra.  Cumaa  apud  ecria  viper  montia  Voss.  L.  B.  CiiJiMf 
aput  eerie  viper  montea  Voss.  ▼et.  eumaa  apud  eerisum  per  montia  O.  eum  aaamde 
eriaiui  per  montea  Vind.  fr.  eumaa  apud  cknfaiin  permontia  Mns.  B.  1.  desunt  nsec 
Mos.  j).  8.  eumma  amtd  et  risui  permotia  Cant.  QuaUa  apud  Cumas  locua  est  mon^ 
temque  Vesevum  edd.  vnlg.  laeua  Delph. — 748  Pompeit  ealidis  Lamb.  auetua  P. 
Mus.  B.  8.  et  edd.  vnlg.~749  Atkoneia\.  ed.  Th.  Ra.  Bodl.  montibua  P.  Bodl. 
Oryph.  marg.  Ald.  mentibuaV,  ed.  Th.  Ra.— 750  Tritonidia  P.  Vind.  V.  ed.  O. 

.    NOTiE 


747  la  loeus  est  Cumas  apud  [Qua- 
Us  apud  CunuUf  4*«.]  His  2.  vss.  tra- 
dit  Locretios  talem  esse  locnm  apud 
Camas  et  apnd  montem  Vesevum. 
Santantem  Cnmae  nrbs  Lncanise  in 
Italla,  ad  mare,  jnxta  Pnteolos.  Ve- 
sevns,  seii  Vesnvins,  mons  est  Cam- 
pani«,  non  longe  a  Neapoli,  flam- 
mam  et  fnmnm  evomens,  ut  ^tna  Si« 
ciliae.  Sic  Arlstoteles  lib.  de  mirab. 
anscnlt.describitlacum  illam,  qni  cir- 
oa  Cnmam  Italiae  est.  Qnem  lacom 
Plotoni  dicatnm,  et  Inferornm  limen 
etse  rndis  vetnstas  credidit.  Ita  an- 
tem  restltnit  hunc  versnm  Lambinus ; 
beoe  qnidem.  Namqne  constat  hic 
Poetam  loqoi  de  Avernis  locis  in  ge* 
nere,  non  antem  de  illo  uno  lacn,  qiii 
apnd  Cnmas  Averons  vulgo  dicitnr ; 
tiqnidem  mnlta  slmilia  loca  jam  infra 
eitat  Parens  legit ;  la  laeua  eat  Cn- 
«Ms  «piid,  et  VeeigiA  per  moniia,  Nar- 
dios,  la  kteeti  eat  Cumas  apud  BetruS' 
«0i  et  mratos.  Oassendus ;  QudUa  a- 
]NidCtmia«Afisfliisii6p€i(eiiioii<if.  Hinc 


alii  pntant  hos  dnos  versns  non  esse 
Lucretianos.  Qnanquam  constat  il- 
lum  locum,  quam  Avernnm  vulgo  vo- 
cant,  non  longe  abesse  a  Cnmis  et  a 
Vesnvio  monte. 

748  Auetei]  Scatnrigines,  et  qnasi 
incrementa  aquarum. 

749  Eat  et  Athenena,  ^.]  His  7.  tss. 
talem  etiam  lacnm  esse  ait  Athenis, 
in  vertice  Arcis  juxta  templum  Pal- 
ladis. 

760  TrUonidia]  PaUas  dicitnr  Tri- 
tonia,  vei  Tritonis,  vel  Tritogenia, 
quod  Ogygio  regnante  visa  sit  pri- 
mum  habitu  virginali  cirea  flnvinm 
Tritonis.  Vel  a  voce  Orseca  rpinif 
quod  est  caput,  utpote  quae  Jovis  ex 
capite  sit  orta.  Vel  qnia  tertio  men- 
sis  die,  vel  tertia  a  ternario  numiefo, 
nata  sit  ex  Jove  post  Apollinem  et 
Dianam.  Vei  deniqne  quod  sit  sci«tt« 
tiarum  inventrix ;  lioc  enim  vocabnlo 
pmdentia  significatur. 

Almof]  Venerandflp,dive,foecB(id>p, 
&C4 1»  i. 


706 


T.  LUCRBTII  CARI 


Quo  numquam  pennis  adpellunt  corpora  raucse 
Comices ;  non^  quom  fiimant  altaria  donis. 
Usque  adeo  fugitant,  non  iras  Palladis  acreis, 
Pervigilii  caussa,  Graium  ut  cecinere  poet» ; 
Sed  natura  loci  opus  ecficit  ipsa  suapte. 

In  Syria  quoque  fertur  item  locus  esse^  videri^ 
Quadrupedes  quoqiie  quo«  simul  ac  vestigia  primum 
Intolerint^  graviter  vis  cogat  concidere  ipsa. 


7S5 


niees  crocUantei  admovent  sna  cerpora^  neqiddem  etiam  ubi  arafumant  naiinerUnu, 
NoH  ^[ood  adeojngiunt  stgvam  hxuundiam  PaUadig,  mud  ittimaifi  tngHavennt,  vel- 
ttft  yatee  Graei  cantaoenmt;  sed  ipea  natwra  loci  facit  idipeum  ojms  muanet  vL 
Talis  loaa  diatwr  etiam  eimihter  qvi  tfidetur  ene  m  Syriay  in  qnem  etatim  at^ 
qnadtnpedes  anlmaotes  etiam  eontuierint  pedet,  ipaa  tiokntia  loci/acrai  illos  piv- 


^  ^»»^^»»'^»^!^»^^ 


Vlnd.  fr.  Cant.  Perr.  Th.  Ra.  Ald.  Tritomdot  vnlg.— T51  penuu  V.  ed.  Th.  Ra, 
—755  hei  *«?  opns  edd.  vnlg.  sed  koc  deest  V.  ed.  Ald.  «ec.  Voss.  vet.  et  L.  B. 
O.  Mtts.  B.  1.  8.  Cant.  Ferr.  Tfa.  Ra.  ena  vi  Mns.  B.  1.  8.  Lamb.  et  alii.— 756 
item  epebmca  videri  Fab.  locus  (lacue)  wlporie  este  Vom.  man?.  eose  vigentee 
Creecli.  esse  volantes  Heins.  2.  Mar.~757  QiKidntpediaii  quo  seela  simut  vestigia 
prima  Fab.— 758  concedere  Ferr.— 761  hac  pro  e  Mu».  B.  1.  O.  causis  fiant  P. 

NOT^ 


759  Nan^quomfumma,i^.]  Qito  tem- 
pore  verisimile  erat  Comices  advolare 
ductas  odore  victimamm  cflesarnm,  et 
erematarum. 

758  Usque  adee  fugitant^  nan^  ^* J 
H.  e.  non  qnod  adeo  faginnt  Iras  Pal- 
ladis.  Notat  antem  Poeta  labolam 
Ceromdis.  Coroais  enim  qum  in  Cor« 
nicem  mutata  est,  cum  Ericbtboninm 
vidisset  inclosnm  tn  cista,  (cistam  a- 
perientibns  Pandroao,  Herse,  et  Agie« 
TOf)  rem  detulit  ad  Palladem.  Qnam 
ob  garmlitatem  irata  est  Paiias  in  Co* 
ronidem,  et  e  comitatn  sno  ejecit  eam. 
Ovid.  Met 

754  PermgHU  cmuea]  H.  e.  qnod  ni^ 
minm  vigiles  fuerintin  animadverten* 
do  EridiUionio,  qui  inclnsns  erat  in 
eiata. 

756  In  Stfria  quaquOf  ^v.]  His  4.  vss. 
tradit  talem  esse  locnm  eliam  in  Sy« 
Ha.  Putat  antem  Lambinns  enm  aig- 
nificari  locnm  Piutoninm,  qui  est  in 


Hierapoli  dob  procnl  a  Laodicea ;  de 
qno  sic  Strabo  iib«  xiii.  *  Plntonlnm 
avtem  snb  exiguo  montis  immine&tia 
sopercilio  os  est  ea  ampiitndine,  nt  h<^ 
miaem  capere  possit  tantnm :  altitn- 
diiie  vero  immensa.  Animanti  antem 
eo  ingreaso  mors  praBsens  parata  est. 
Tanri  enim  introdncti  concidnnt,  et 
eztrabontnr  mortuL  Nos  aatem  paa<r 
aercnloa  immisimna,  et  atatim  oeci* 
derant  amnw  profnaa.'  £st  etiam 
Paninm  aatrnm  in  radice  mootis  Li- 
bani,  qnod  gvavom  ac  mortifernm  api- 
ritnm  exhalat. 

Fartariaaiaeasfytmbri]  Dicitnrlo- 
cna^  qni  videtnr  esae. 

758  Ipaa}  Mntatio  gtncria,  qn»  fa* 
miliaria  eat  Lncretio.  8ie  jam  iafra 
va.  aeqnenti :  cnm  anpra  vs.  757.  po* 
snerit  '  Qiiadrapedes  /  nnde  dieere 
deboit  *■  ipsas.'  Slc  genua  mutavit  i. 
358.  Sce.  alihi  paaaim.  Ipaa  antem 
anpp.  animalia,  nt  aatia  patet. 


0B  RERUM   NATURA    LIB.  VI.  797 

Manibus  ut  si  sint  Divis  mactata,  repente. 

Omnia  quse  natarali  ratione  genmtar ;  760 

Et,  qnibns  e  fiant  caussis,  adparet  origo : 
Janua  ne  posita  hiis  Orci  regionibus  esse 
Credatur ;  post  hinc  animas  Adieruntis  in  oras 
Ducere  forte  Deos  Maneis  infeme  reamnr : 
Naribus  alipedes  ut  cervei  saspe  putantur  765 

Ducere  de  latebris  serpentia  secla  feranim. 
Quod  procul  a  vera  quam  sit  ratione  repnlsum^ 
Percipe :  namque  ipsa  de  re  tibi  dicere  conor. 

* 

aimbere,  vikai  n  tuU  nlfito  inmolaia  J>tt«  Manibu»,  Qua  tamen  rea  omni» 
fiimt  maiwrali  modo  ;  et  cauaa  videtwr  per  quaa  eautas  gerantur :  neporta  Infero-' 
mm  pitetur  locata  magia  tn  hisce  Zocta,  qnam  alibi,  tmde  credamua  /ortasae  Deoe 
Mane»  attrahere  vnfra  in  regionee  Acheruntis  anima»  mortnoram,  veluti  cervi  aH- 
pede»  a^eduntur  attrdhere  plermnque  narilm»  sais  genera  repeviia  bestiantm  de 
cavemi»  terrae.  Audi  aatem,  o  Memmi,  quam  hoc  ait  remotum  a  veritate  reu 
PrUman  dico  Uludf  quod  jam  eupra  dixi  etiam  »api»sime  ;  nimirum  e»»e  tn  terra 


*^0>^>»'*^'^9^*^^ 


Cant.  et  edd.  Tnlf .— 762  ne  poeita  hai»  vel  U»  vel  ii»  Wakef.  ex  conj.  ne  porti» 
et  P.  Ald.  ne  potu  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Voss.  L.  B.  Maa.  B.  S.  neu  poeU»  Voss. 
marg.  ne  potei»  Vos».  vet.  Vind.  fr.  nepotiu»  O.  Mns.  B.  1.  Cant.  Orypb.  Nard. 
Gif.  Par.  Bas.  ne  hi»  Orci  potiu»  edd.  valg.— 76S  Credaiur  pdsta,  hinc  edd. 
valg.  posita  hinc  Heins.  2.  Mar.— 764  deo»  tit  aei»  V.  ed.  Cant.  V.  ed.  Tb.  Ra. 
dcooinam»  Mns.  B.  8.  vtfema  P.  Vind.  V.  ed.  Bodl.  O.Vind.  fr.  Mas.  B.  3. 
Cant.  Ferr.  Tb.  Ra.  Ald.— 768  ipea  de  re  nunc  edd.  valg.  P.  nam  ntmc  ip»a  tibi 
d,  e,  V.  ed.  O.  et  Cant.  nisi  qnod  posterior  habet  de  re  pro  tibi.  Voces  ipea 
tibi  desnnt  Mns.  B.  1.  P.  ftom  qua  »it  nec  ipeam  d.  c.  Mos.  B.  S.  ftam  de  re  nunc 

NOT^ 

7ft9  Meaabu»  Dtrti]  Diis  Maaibub,     posita.    Sic  1. 1058.  n.  671. 
Diis  Inferomra :  n.  52.  fliiic]  Ex  hac  Orci  janna. 

7«0  Omiita  qme  naturaUy  6^^]  His        Acherunti»]  Inferorum,  i.  121.  ni. 


9.  vss.  monet  jam  ea  omnianatarali  992.  iv.  41. 

ratione  fieri.  Hinc  falso  a  poStis  fin-  764  Deo»  ManeW]  Deo»  infemales : 

gnntnr  ea  loca  Avema  esse  janaas  vs.  769. 

Orci,  seti  Inferomm.    Qnas  fabnlas  T65]Vflrf6tc»aKji«ies,*<?.]Cerviemm, 

commenti  sunt  tantnm  poetsB,  nt  bo-  qaibns  pedes  afairam  snnt  loco,  quia 

mhiibas  terrorem  incnterent.    PoiH-  pednm  celeritate  mira  pnestant,  na- 

cetnrqne  «e  rem  clare  demonstratn*  ribos  serpentes  e  latebris  dncere  di- 

ram,  etcansas  reddHnmm  de  hisce.  cnntnr.  Piin.  il.  58.  nbi  idem  didt  de 

effectis  mirabilibns.  eleplmntis. 

762  Orei]  Orcns  a  veteribas  cre-  766  Serpentia  eeela  ferarum']  Peri- 

ditns  est  Inferomm  Beus,  qnem  et  pfarasiB ;  h.  e.  serpentes.    Sic  i.  20. 

Platonem  et  Ditem  vocabant.   Hinc  468. 590.  &c.  dixit  *  secfa  feramm,  a- 

vnlgo  usorpatnr  pro  Inferis.  uimantom,  homiuum,'  &c. 

768  Po^ldnc{po»ta]  Syncope,pro 


798  T.   LUCRBTII   CARI 

Principio,  hoc  dico^  quod  dixi  saepe  qiioque  ante> 
In  terra  quoiusque  modi  rerum  esse  figuras :  770 

Multa  cibo  quae  sunt  yitalia ;  multaque  morbos 
Incutere  et  mortem  quae  possint  adcelerare : 
£t  magis  esse  aliis  alias  animantibus  aptas 
Res  ad  vitai  rationem»  obstendimus  ante, 
Propter  dissimilem  naturam,  dissimileisque  775 

Texturas  inter  sese>  primasque  figuras  : 
Multa  meant  inimica  per  aureis^  multa  per  ipsas 
Insinuant  nareis^  infesta,  atque  aspera  tactu : 

Nec  sunt  multa  parum  tactu  vitanda^  neque  autem 

• 

atomoi  rerum  omnU  generis :  plwrimoM  esse,  qucB  dent  titam  homini :  et  plvrimM 
i^ferre  morboSf  et  esse  quit  etiam  ^eant  maturare  letum:  et  demonstrammMt 
eupra  re»  oHat  esse  magis  idoneat,  quam  aliasy  animalibue  ad  rationem  vivendi 
Decessariam,  ob  dieparem  naturam  illarum,  et  oh  dieparei  contextunu  inter  w 
ipsas,  et  ob  prtmoMformae,  qnibus  constant.  Phtres  igitar  res  it^esta  penetrant 
per  aureSt  pbires  etiam  noxuB^  et  tetra  odore  ingrediuntur  per  ipsas  nares:  neqne 
pamm  muita  simt  fugiendee  tactu:  neque  pariter  parum  multae  fiur  sint  titandit 

ipsa  dkere  quidam.— 770  Interea  V.  ed.  Tli.  Ra.  O.— 771  3IuUa  eibos  P.  V.  ed. 
Bodl.  Grypb.  Nard.  Bas.  MuUa  homini  Vind.  fr.  Mns.  B.  8.  Liamb.  et  alii. 
aque  sunt  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mns.  B.  1.  Cant.  Hav. — 772  ad  mortem  O, 
Mus.  B.  l.  possunt  O.  Delph.— 774  vit(s\md,  V.  ed.  Mus.  B.  8.  Cant.  Ferr. 
Tb.  Ra.  ri^aVind.  fr. — 776  Exuvias  quidam. — 777  tn^cmtVind.  Mns.  B.  S. 
immita  V.  ed.  Th.  Ra.  auras  O.  Voss.  vet.  et  L.  B.  V.  ed.  Mns.  B.  l.  Cant. 
Ferr.  Th.  Ra.— 778  n\fecta  Mus.  B.  8.  aspera  odore  Lamb.  et  edd.  vnlg.— 779 

NOT^ 

769  PrineipiOf  hoc  dico,  dpc,]  His  49.  833.  et  seqq. 

T88.  priusqnam  baec  nalurali  ratione  770  F^^iiras]  H.  e.  atomomm  for- 

fieri  deraonstret  Poeta,  rem  veluti  al^  mas.    Sic  lib.  i.  et  iv.  passim. 

tins  repetens  refricat  Memmio  sno  774  06sf«fidtmiif  aiite]  Lib.  iv.684. 

memoriam  eorum,  qnae  lib.  i.  et  ii.  et  seqq.  1.  v.  897. 

docnit,  nempe  contineri  in  terra  ato-  777  MuUa  meonf,  i^.']   Hts  6.  vss. 

nos  remm  mnltiformes,  qnarum  alim  idcirco  mnltas  res  hominibus  infestas 

beneficae  sint  animantibus,  alise  per-  esse  ait,  et  omnes  sensas  nostros  male 

Dicios»,  ob  naturae  dissimilitudinem,  afficere,  quia  variis  fignris  prseditaa 

obque  diversam  fignrarnm  texturam-  constant.    Ali»  enim  laedunt  oculos, 

Cujusmodi  rem  pergit  variis  exemplis  alifle  nares,  alias  aures»  aliae  lingnam, 

ostendere.  Itaque  his  8.  vss.  prioribus  alise  tactum  omnem.    Qnod  jam  ex- 

docet,  quod  et  jam  docnerat  Jib.  i.  ii.  *  emplo  confirmatuma  est. 

et  iv.  varias  essefignras  omnium  ato-  778  TaclH  [pdore]  Lamb.  beoe.  Pa- 

morum  io  terra,  quarum  aliie  noceot,  rens,  taetu:  veram  bis  de  tactn  loqne« 

alin  jnvant  bomiuibus  et  animaoti-  retnr;  oamque  vs.  seq*  de  eo  loijui* 

bus.  tur. 

Quod  dixi  sape]  Praesertim  ii.  vs. 


DB   RBRUM   NATURA    LIB.   VI.  799 

Adspectu  fagianda,  saporeqne  tristia  qo»  sint.  780 

Deinde,  Tidere  licet,  quam  multae  siot  homixu  res 

Acriter  infesto  sensu,  spurcaeque^  g^avesque. 

Arboribus  primum  certis  gravis  umbra  tributa ; 

Usque  adeo  capitis  faciant  ut  saspe  dolores, 

Si  quis  eas  subter  jacuit,  prostratus^  in  herbis.  785 

Est  etiam  magnis  Heliconis  montibus  arbos^ 

Floris  odore  hominem  tetro  consueta  necare.     . 

Scilicet  haec  ideo  terris  ex  omnia  snrgunt, 

Multa  modis  multis  multarum  semina  rerum 

Quod  permixta  gerit  tellus,  discretaque  tradit.  790 

Noctumumque  recens  exstinctnm  lumen,  ubi  acris 

vbu:  ne^  panes,  qna  iint  aspera  gmtatn,  Demnm  pote$  eermre^  qnam  mnWB 
res  fftNi  maanme  eontrofio  sensn  heminibns,  eifadtB  atque  iirfeeitt,  Primo  nmbra 
adeo  infeata  reddUa  est  certi»  arboribnsy  nt  pUmmqine  generent  doloree  capitiSf  si 
forte  aliqni»  jaeens  in  graminibnM  reenbuH  snb  iUie,  E$t  qnoqne  arbor  in  alti» 
nMntibn»  HeUeonM^  qnce  eolet  interimere  hontinem  fcetido  sno  fcetore,  Nindmm 
keec  prinurdia  enneta  plnrima  rernm  j^nrimamm  orinntnr  varii»  rationibn»  ex  ter- 
m,  ideo  qnia  terrafert  iUa  eonfnoa  eimd,  et  reddii  eadem  eeparaia  seorsom.  Et 
lampa»  noetnma  recenter  reetineta  opprimit  aomno^  ttatim  atqne  lcedii  nare»  tetro 


^*'^***^^^*^* 


nee  omiem  Mas.  B.  8.  et  edd.  vulg.— 780  trieiitia  ViDd.  Vind.  fr.— 782  xi^etim 
Mas.  B.  1.  sic  scribi  Yoloit  Lamb. — ^783  prtmitm  tetri»  Mos.  B.  1.  tribnta  cst 
P.  et  alil.— 784  /000«  V.  ed.  Th.  Ra.  faauni  Ferr.— 785  eo  Vind.  V.  ed.  Mos. 
B.  8.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  eom  O.— 786  eftom  in  edd.  volg.— 787  reiro  V.  ed. 
Tb.  Ra.— 7S8  ideo  (mis  P.  et  alii.  tn  detitrt»  Voss.  vet.  et  L.  B.  Vind.  V.  ed. 
Bodl.  Vind.  fr.  Cant.  Th.  Ra.  inde  olrts  O.  Mus.  B.  S.  tnde  terri»  Ferr.  idco 
tetri»  Bas.  inde  hiato  relicto  Mos.  B.  1.  ex  eomnia  Mus.  B.  S. — 789  mnlii»  deest 
V.  ed.  Th.  Ra.— 790  eaiit  Mo9.  B.  1.-791  acti»  Oif.  Par.  Bodl.  Voss.  vet.et 
L.  B.  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  aern»  Oryph.  Nard.  Bas.  P.  Ald.  ocri  Mos.  B.  1.  et 

NOfjE 

782  InfeeHo  «ensH]   H.  e.  infesttt  cnnetantibos  umbra ;  Joniperi  gravis 

sint  hominis  sensni.  Hinc  Lamb.  po-  nmbra ;  nocent  et  fmgibus  umbrse.* 

tat  iegendom,  h^eeta  eeneu^  nimirum  Sic  etiam  umbra  taxi  dolorea  ^pitii 

sensu,  pro  sensol.  Sic  Nonius  citans  cxcttat. 

lianc  versum  legit,  infeeieni  »en»nm,  786  E»t  etiam , . .  HeUeom»,  ^v.]  Hift 

78S  Arboribn»  primum,  ^rc.]  His  S.  5  vss.  proponltur  ii.  exemplum,  nem* 

vss.  conliDetur  i.  exemplom  eorum,  pe  flos  cert»  arboris,  quse  nascitur  in 

quB  infesta  sunt  homini.    Tacet  no-  Helicone.    Tazi  florem  forte  inttlli- 

meDarboriSy.cujosurobranocet.  Pli-  git,  cujusmeminit  aUqnatenus  Plin. 

nius  XTii.  12.  docet  quod  *  Juglan-  xti*  10.     Helieon  autem  mons  est 

dlum  gravis  et  nozia  sit  umbra,  eliam  Musis  et  Apollanl  sacer,  juxta  Pbeci- 

capiti  humano,  omnibusque  juxta  sa-  dem^  non  procol  a  Parnasso. 

tts.'  Virg.  Ecl.  X.  docet  etiam  quod  78a  Terri»  ex]  Anastrophe»  pro  ex 

cunotantibus  noceat  juniperi  umbruy  terris. 

vs.  7ft.  <  Surgamus :  solet  esse  gravis  791  Noeiunmmqni  rteen»,  ifc,\  Hia 


600 


T.   LUCRBTII   CARf 


Nidor  siibfiindit  nareiSy  tam  cogit  ibeidem 
Concidere ;  nt  pronos  qai  morbas  mittere  sneTit. 

Castorcoque  gravi  mnlier  sopita  recambit^ 
Et  manibus  nitidmn  teneris  opns  e<^Tiit  ei» 
Tempore  eo  si  odorata  est,  qno  menstma  solvit. 

Mnltaque  praeterea  langnentia  membra  per  artas 


796 


KQO  mdar0y  vduH  morbiu iHe,  f «t pienmifue  ammieoii ptiuiifHere  H pniieere  hnoii 
bomines.  Etfcmxna  etiam  ceniopita  eeri  Cmioree  jrrecMmhU;  H  4^u»  pneela» 
rwm  eadU  e  soiuiig  mambue  <;i»,  ei  o{feeit  Castoreom  tii  tempore  quo  emUtit  men» 
etrua  soa.    Deinde  ^aaimet  eHam  ree reUuMmi  debUeepmitee  fer  cqdcU  membra^ 


>»»»»i»i#^»»»<>^ 


edd.  valg.^TM  Nidar  ealfmiH  Wakef.  ex  oonj.  Nidere  efmiU  vttlg.  <iim 
eopii  Voss.  vet.  et  L.  B.  Voss.  marg.  eemeopU  Yulg.  Post  liuiic  inserit  Lemb. 
Qtttn  gravidu  kme  nidor  abertum  inunUtere  eueeU, — ^79S  Coneiiere  omn.  vet.  lib» 
«i  Mus.  B.  1.  et  reliqui.  JHjicere  ni  Uav.  Bip.  Delph.  primeo  P.  Ferr.  V.  ed. 
Th.  Ra.  Ald.  BodL  Bas.  marg.  jnmos  Vind.  M ns.  B.  1.  pumoe  Voss.  vet.  et  L. 
B.  Vind.  fr.  CanL  fumoe  O.  pennoe  Mos.  B.  8.  fmmup  fume,  fnmum,  Vosa. 
marg.  morboe  P.  Ald.  merbo  reliqni  vet  lib.  miitere  onm.  vet.  lib.  «e^  enevU 
edd.  volg.  Nidore  ut  eomnoB  qui  nmrbne  miitere  euevU  Fab.  Cum  einere  ei  funme 
fui  morbum  m.  $.  Vosa.  marg.  Coneidere;  etfnmne  quaei  merbom  m.  «.  Wakef, 
In  not.  ut  epumae  aui  morbo  m.  «.  Lamb.  in  not. — ^706  ei  P.  O.  Mus.  B.  1.  t. 
Cant.  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  eU  volg.— 796  odera  P.  oderaiaia  Cant.--708 

NOTJE 


t.  vss.  proponttor  iii.  exemplttm, 
nempe  fomuf  Incenise  recenter  ez- 
tinctae  morbnm  comitialem  parit  ob 
gravem  odorem ;  et  nt  Plinius  scri* 
bit  VII.  7.  plerumque  etiam  abortns 
cansa  est. 

793  Ccneidere  ID^ieere,  4pc.]  Ita  le- 
gendum,  partim  ex  Pareo,  partim  ex 
Lambino  et  aUis.  Namqne  leBteatia 
h»c  eot :  fnmns  Incemn  receoter  ex* 
tinclai  ooBiopit  homiiieflB,  iicnt  ao* 
let  enm  consopire  morbns  1110,  qnl 
proBosdijiclthoiiiiiies.  Morbos  antem 
qni  d^ici  t  pronos  horaiiies,morbn8  est 
comitimliSyOaUiceiiMiMdlfc.  Pareoa 
itaqne  legit :  Dejieere  ni  ffiem  gni 
merhue  mepe  euerU,  LambiBOs,  Conc»- 
dere  nt  pronee  qui  merbuemittereeuenU. 
Valgares  editiones  comptm  snot 
omnino.  Alimenim,  Conadfreii^^ 
Mo^  4e.  Alim,  Coneidere  ni  Lumos. 
Alift,  Conddere  nt  pronusy  8^, 

794  Caetereoque  grwiy  |v.]  His  3. 


vsi.  oontiiietiir  iv.  exemplnm  de  Caa» 
toreo,  q«od  gennB  eat  pharmad  ex 
testiculis  Caatoris  avulsis  composi- 
tnm,  quod  foetido  et  gravi  suo  odore 
ita  Isedit  molieres  gravidas,  nt  par- 
tnm  abjicianty  inqnit  Plinins :  Lncre- 
tins  vero  ait  ftsminas  tantum  conso- 
pire,  et  Ihcere  ut  e  manibos  remit- 
taat  quicqnid  teoeat,  si  odorat»  sint 
Ittnd  eo  tempore  qno  ment tma  «ol* 
▼nnt. 

796  NUidnmepue']  Nempe,telam, 
aut  opns  ad  lanifidBm  peitineost 
qnod  nitidum  voeat,  propter  vaHof 
eoloreo  quibns  ipleodet:  vel  qood 
plane  perfectnm  esf. 

796  Siederata  eet]  Sopp.  Castore- 
tno.  Porro  vocalb  t  non  eliditar  IB 
▼oce  'si'  aote  vocaleffl  seqoeBtem, 
ted  breviatiir. 

797  Mvirafiitf  prattrea,  ^c.]  His  9. 
vss.  monet  alia  esse  similia,  qnsB  no- 
ceant  hoiniBibas. 


DB  RBRUM   NATURA    LIB.   VI.  801 

Solvunt^  atqne  aniwmia  labefactatit  sedibus  intas. 

Denique,  si  calidis  etiam  contere  lavabris 
Plenior,  et  fueris  solio  ferrentis  aqaai ;  800 

Quam  facile  in  medio  fit  utei  des  sa^pe  miBas  1 

Carbonumque  gravis  vis^  atque  odor^  insinnatur 
Quam  facile  in  cerebrum,  nisi  aquam  praecepimus  ante  } 

At,  quom  membra  domus  percepit  fervida,  nervis 
Tum  fit  odor  vini  plagse  mactabilis  instar.  805 

ei  di^hnt  animam  e  suis  tedibua.  Tandem,  si  iardes  (nuMgue  in  ferventibua  bal- 
neiM,  ei  aUior/ken$  in  mIm  aqua  eaHdigy  accidit  perjhcile  t\U\  in  medi»  iilo  solio, 
ut  plerumque  padaris  deliquium  animi,  Et  acris  odor,  et  virtus  carbonum  penetrat 
perfaeHe  in  eerebmm,  niai  antea  sorpsimua  aquam.  Atqui  eiiam  ubi  calida  febrii 
9«^Kpami  artue  haminie,  tune  eder  tinijlt  adinttar  ietne  penetrabHia,  Nonne  qmeqae 


^<#^>^^^^^^<^^^ 


mtque  P.  labtfaciitnt  Mns,  B.  3.  eedibus  ipsie  Oelpb.  Gassend.— 799  a  in  edd. 
valg.  cum  te  reUivaris  P.  V.et}.  O.  Mns.  B.  3.  Ald.  Ferr.  cuncta  reiavariaWnd, 
cuHctere  lavarie  Vind.  fr.  cnnctere  lavacrie  Mus.  B.  l.  contere  lavari  Cant.  Orypli. 
Nard.  BaS.  cunctce  lacaris  Bodl.  condere  lavaris  V.  marg.  2.  nm  relavaris  V. 
mari;.  3. — 800  offlueris  Cant.  et  fiuites  Mns.  B.  1.  ^ueris  reliqni  vet.  lib. 
qgtuerisdoUo  Heins.  2.  etsoHoinfueris  Uav.  Bip.  et  snperissolio  in  Par.  etfums 
soUo  in  Delpb.  aqua  Vind.  fr.~802  ordor  Vind.  ardor  Cant«— 803  cdebrum 
Vind.  fr.  aqua  Vind.  Mus.  B.  3.  percephnus  Mns.  B.  1.— 804  Aut  nisi  Gif.  Par. 
Sus.  domus  P.  in  not.  Ferr.  Sus.  Grypfa.  niarg.  domnus  Vind.  Voss.  vet.  et  L.  B. 
domis  vei  domis  O.  Cant.  dominus  V.  ed.  Tli.  Ra.  Mus.  B.  1.  Grypb.  Bas.  marg. 
Nard.  Bas.  domans  Miis.  B.  l.  in  inarg.  Voss.  marg.  Heins.  2.  membra  minua 
Orypb.  Bas.  marg.  P.  Ald.  membra  prius  Gif.  Par.  pertexit  P.  V.  ed.  Bodl. 
Ferr.  Tii.  Ra.  AltT  Gif.  Par.  Orypi^  Bas.  marg.  Nard.  Bas.  n^rtns  Wakef.  ex 
conj.  mustum  Grouov.  Sus.  servus  P.  Grypb.  Bas.  marg.  Ald.  servis  Vind.  V. 
ed.  Bodl.  O.  Mns.  B.  1.  3.  Cant.  Nard.  Bas.  Ferr.  Th.  Ra.  Heins.  2.  fervis 
Voss.  vet.  et  L.  B.  Vind.  fr.  febris  vulg. — 805  Dum  facit  Vind.  Tum  /acit 
O.  Mns.  B.  8.  Aut  sit  Oif.  Par.  vim  pro  vini  Vind.  0.  Mns.  B.  3.  manabiHs  P. 

NOT/B 

709  Denique,  si  caHdis,  ^«.]  His  3.  nempe  carbonis,   cujoa  potins  odor 

VS8.  proponttur  v.  exempinm,  nempe  gravis  snffocat  homtnes,  nisl  prius 

bahiei,  quod  nocet  homini,  si  dintius  aqnam  biberint. 

in  eo  immoretor.  Patitnr  enlm  animi  804  At,  quom  ntendfra,  ^c.]  His  2.  TSf . 

defectlonem  sl  dintins  maneat  in  ca-  continetnr  vii.  exemplnm.    Ubi  fe- 

Rdafe  aqutt  solio.  bris  aliqnem  Invasit,  huie  sane  odor 

jSS  [iii]  Lamb.  bene,  nt  patet.   Pa-  vlni  perniciosos  est,  et  instar  plag» 

rens,  «if  coJirf»  ;  male,  Qt  manifestum  nMinabilts.    Sfe  antem  bene  restitnit 

patet.  hnnc  versnm  Lambimis.  Minns  enim 

Lmtbris]  A  lavando :  b.  e.  balnels.  reete  Parens,  Aut  ittst  membra  prius 

800  iSyio}  Selinm  vas  erat,  tn  qno  pertextt  frigida  servus,    Nardins,  Ant 
▼eteres  lavabant  se  sedentes.  eum  membra  dominus  pertexU  fervida 

801  Des  nmms']   Antmi  defiqninm  tervis.    Alii,  Aut  nisi  membra  priuw 
patiaiis.  pertexit  fervida  servus,     Gassendns, 

802  Car6onttm9U«  grams,  ^c.]  Hts  At  quem  membra  hmniniSj  ifc,    Sana 
2.  vss.    proponitnr   ri.  exemplnm,  qvoque  lectio. 

DelpK  et  Far.  Chts,  Lucret,  3  E 


S03  T.    LUGRETII   CARI 

Nonne  Tides  etiam  terra  quoque  sulfar  in  iiMia   . 
Gignier^  et  tetro  concrescere  odore  bitumen  ? 
Denique»  ubi  argenti  venas  aurique  sequuntiir» 
Terrai  penitus  acmtantes  abdita  ferro ; 
Qualeis  exspiret  scaptensola  subter  odores  ?  810 

Quidve  mali  fity  utexhalent  aurata  metalla? 
Quas  hominum  reddunt  facies,  qualeisque  colores  ? 
Nonne  vides,  audisve,  perire  in  tempore  parvo 
Quam  soleant ;  et  quam  vitai  copia  desit, 
Quos  opere  in  tali  cohibet  vis  magna,  necesse  est?        815 

eermu  dMm  nif/iir  genermi  in  ipea  tdbtre  7  et  bitumen  etimn^  qnod  coottat 
gravi  odore,  generari  io  terra  ?  Demumf  eitm  homines  tecUmtwr  vemu  orgenH  et 
awri  fodientee  fmuUtue  cum  ferro  vioeera  terree^  qualee  odoree  gubtue  SeaptetuUi 
exkalet  7  Et  quantum  nudum  datur,  ut  metaUa  auri  expirent  illud  saraam  ? 
Qualea  reddunt  vuUut  h4fminum  fodieotium  ?  Et  quaiee  colores  7  Nomne  cmnt, 
et  audis  quot  hominefl  coNfiieicaiiC  tnlmrc  tii  Mtjitmo  tempore  7  et  fvam  mtat- 
imim  nt  iis  donum  fnUB,  qaoe  vioUntia  fortis  retinet  in  taU  opere7    dportet  ergo 

Oif.  Par.  Delph.  Oryph.  Bas.  marg.  mutalnUa  O.  mattabilis  Cant. — 806  ipao 
Mu8.  B.  1.-808  ofyeato  Vind.  Mus.  B.  3.  Vind.  fr.— 809  Tcrra  Vind.  Miu. 
B.  3. — 810  exspiret  P.  Vind.  Bodl.  O.  Vind.  fr.  Cant.  exepirat  Tulg.  ocatene  via 

0.  Cant.  ecatefuiUa  Mui.  B.  1.  ecatennda  Mus.  B.  3.  icaptembula  Ferr.  Mtuptem- 
bula\,ed.  Tb.  Ra.  scaptesula  HaY.  Bip.  Delph.— 811  nt  Bas.— 812  Jkomtiit 
Mu8.  B.  l.— 818  oifdtrc  Vind.  Ma8.  B.  3.  Vind.  fr.— 814  sole  awtequam  Mus.  B. 

1.  oc  P.  oe  V.  ed.  I1i.  Ra.  deest  O.  iTtta  Vind.  fr.  d^  Oryph.  Nard.  Bas.  V. 
ed.  P.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  de/iat  Oif.  Par.— 815  ojwrtre  Bas.  marg.  magna 

SOTJE 

805  MactabUie  [manabiHs]  Penetra*  809  Terrai,»,abdita']  Terras  abditas; 
bilis.  Sic  I.  535.  *  Manabile  frigus.'  terras  viscera.  Sic  alibi  *  strata  viai, ' 
Lambinas  legit,  nuutabiliSf  qase  mac-  pro  strata  via :  *  clausa  domorum/  pro 
tare  queat.  claase  domus,  &c. 

806  iVojiiic  otdcf  etiam,  ^-c.]  His  2.  810  ScaptenMuta  [Scaptetula']  Locos 
▼88.  continetur  viii.  eieroplam.  Sul-  in  Macedonia,ubi  argentnm  fodi  sole- 
for  enim  et  bitumen,  quae  homini  bat,  a  verbo  o-icdiirr»,  fodio.  Apud 
maztme  snnt  noxia,  generaotur  ez  Stephanam  legitur  aieaamiff^iiy  fossi- 
ipsaterra.  Scilicetpropiuaremscru-  lis  materia.  Qnanquam  ille  noo  io 
tatur  Poeta  in  ipsis  terrae  visceribua.  Macedoniay  sed  in  Thracia  eam  col- 
Occurrnnt  primnm  sulfur  et  bitumeo.  locat.    Quidam  legont  Scaptenaula, 

807  Gvntcr]  Poetice,  pro  gigni.  Subter]  Supp.  terram. 

808  Dcatfiic,  uH  argenti,  ^-c]  His  812  Qiiac  JkomiNNm  reddmU  faciet] 
10.  vss.  proponitur  ix.  ezemplum.  Nimirnm,  qnam  pallidas,  qaam  livi- 
ScaptesuU  metallaria  pariter  ita  das,  et  quam  ezsangaes;  ita  ut  vi- 
male  olet,  ut  brevi  conficiat  damna-  deantur  mortui  ambuiare. 

tos  ad  metalla  fodienda.    Igitur  ex  814  Desit]  Alii,  defiat.    Sopp.  iis, 

his  terrarom  venis,  et  aliis  snpra  dic-  quos,  &c. 

tis  rebus  ezhalantur  semina  qusdam  815  Opere  in  taU]  Nempe  in  me- 

tetra  et  graveolentia.  tallis  effodieodis. 


DK   RERVM   NATUltA    LIB.   VI.  803 

Hos  igitur  tellus  omneis  exsestuat  aestus ; 
Exspiratque  foras  in  aperta,  promptaque,  coeli. 
Sic  et  Ayema  loca  alitibus  submittere  debent 
Mortifei^m  vim,  de  terra  quse  surgit  in  auras, 
Ut  spatium  coeli  qnadam  de  parte  venenet ;  820 

Quo  simul  ac  primum  pennis  delata  sit  ales, 
Inpediatur  ibei,  caeco  conrepta  veneno, 
Ut  cadat  e  regione  loci,  qua  dirigit  asstus : 
Quo  quom  conruit  haec  eadem  vis  illius  sestus, 
Reliquias  vitae  membris  ex  omnibus  aufert.  825 

Qnippe  et  enim,  primo  quasi  quemdam  conciet  sestum ; 
Posterius  fit,  utei,  quom  jam  cecidere  veneni 


irf  terra  exhalet  tstoi  anmes  wporet,  et  ewnttat  extra  in  patentem  et  facilem  aera. 
StmuHer  etutm  ipsa  Avema  loca  debent  surmm  mittere  avibue  virtvtem  Uttferam, 
ftue  aacendit  de  telhire  inflatue  aerios,  tU  it^lciat  veneno  spatium  aeria  in  certa 
parte.  Quam  in  partem  aeris  etatim  aique  avis  deportatafuerit  suis  alis,  necesse 
est  ut  m  eaparte  retineatur  capta  veneno  latenti,  et  deddat  ex  ea  parte  loci,  per 
quam  vapor  gravis  aecendit.  In  quam  partem  hci  ubi  cecidit,  hac  eadem  tiolentia 
vhns  vaporie  abetrakit  ei  reliquiaa  vita  ex  eunctie  illins  artubue.  Namque  primum 
excttat  vMi  quandam  perturbationem  nieotis.    Vernm  postea  accidit  ut,  ubi 


^'^^»»^^^^^#'^«1»^ 


vacare  Grypb.  Nard.  Bas.  Heiiu.  2.— 816  No$  Miis.  B.  3.  V.  ed.  Th.  Ra. 
exastuat  P.  Vind.  V.  ed.  O.  Vind.  fr.  Mus.  B.  1.  3.  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra. 
mstuet  vulg.  isstuat  Cant.->817  Exspiretque  Hav.  Bip.  Delph.  apertaque  O. 
V.  marg.  2.  apertum  Voss.  marg.-~818  maUt  bussum  mttere  Mns.  B.  1.  Vind. 
miOit  bus  summttere  Vind.  fr.  miOit  sursum  mittere  Mus.  B.  3.  pestem  pro  debeni 
Mns.  B.  3.  odorem  in  marg.  Mns.  B.  3.  deest  Mus.  B.  1.  Vind.  fr.  Perr.  V. 
ed.  Th.  Ra.— 820  oeiim  P.  V.  ed.  Bodl.  Voss,  L.  B.  O.  Mns.  B.  1.  Cant.  Ferr. 
Th.  Ra.  Ald.  veneni  est  Mns.  B.  3.  legi  jubet  Et .  ..venenat  P.  in  not.— 822 
eorrupta  V.  ed.  Th.  Ra — 823  Et  Delph.  Gassend.  qua  ae  erigit  Fab.  derigU 
Gif.  Par.>^24  hie  Mus.  B.  I.  3.  Gryph.  Nard.  Bas.  ukus  Cant.  H.  vs.  deest 
V.  ed.  Th.  Ra.-~825  vita  Vind.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  vitam  Vind.  fr.— 826 
primMM  Mtts,  B.  3.  continet  Mns.  B.  1.— 827  tum  Jam  Mus.  B.  1.  venena  P. 

NOTiE 


816  JBatus]  Vapores  tetros.  Ncn 
omninm  tamen  metallomm  unns  est 
odor :  odor  enim  anri  igne  calefmcti 
•aavis  est:  argenti  minus  gratus: 
«risspnrcns:  ferri  teter. 

817  Jn  aperta,  promptaquef  eeett]  In 
apertas  et  promtas  coBli  anras.  In 
apertnm  calnm.  Sic  snpra  vs.  800. 
<  Terrai  abdita.' 

818  Sie  et  Averna  Ufca,  ^-c.]  His  12. 
vfls.  conclodit  a  simili,  nt  ainnt,  ter- 


ram  ex  iis  locts,  quae  Averna  vocant, 
emergere  atomos  tetras  et  grave- 
olentes,  quae  et  volocres  prstervo- 
lantes^et  qnadmpedes  ingressos  ene- 
cent. 

822  Conrepta']  Fro  correpta. 

827  Cecidere]  Supp.  aves.  Mntatur 
eoim  nnmerusy  sicut  et  genus  vs.  758. 
Qnod  familiare  est  Lucretio,  et  Ho- 
mero  pasMni. 


804 


T.   LUCRBTll   OARI 


Xn  funteis  ipsos,  ibi  sit  quoque  vita  vonHmda, 
Propterea  qaod  magna  mali  sit  copia  circum. 

Fit  quoque^  ut  interdum  vis  hsec  atque  sestus  Aveimi  880 
Aera»  qui  inter  aveis  quomque  est  terramque  locatns» 
Discutiat»  prope  utei  locus  hinc  Unquatur  inaais : 
Quoius  ubi  e  regione  loci  venere  volantes^ 
Claudicat  ex  templo  pennarum  nixus  inanis^ 
£t  conamen  utrimque  alarum  proditur  omne.  835 

Heic,  ubi  nictari  nequeunt^  insistereque  alis^ 
Scilicet  in  terram  delabi  pondere  cogit 
Natura ;  et,  vacuum  prope  jam  per  inane  jacentes, 
Dispargunt  animas  per  caulas  corporis  omneis. 

Frigidior  porro  in  puteis  aestate  fit  humor,  840 


aves  ilhe  ccrruinmt  tn  ipaas  acaiuHginei  venenif  in  0$  etiam  ecommda  aU  iiUs 
oirifiia  ;  €0  quod  almndana  vii  veneni  ctet  cirea,  Aeddit  diam^  vi  olifiMNdo  eti 
iUa  affu«  tUe  vapcr  Atemi  di^iciat  aera  toUcm,  ^Mt  potiiMS  e$t  hUer  aUta  et 
terram,  ita  ut  inde  tpatium  rdinquatur  /ere  vacuum,  Conira  quam  partcm  apaiii 
cum  aves  fooliiautes  acceiaeruntf  wHto  conamen  incauum  alarum  ciameaty  et  icia 
vis  pennarum  ex  uiraque  parte  dearitur,  Cum  igiiur  tum  taieni  eonanf  mque 
iuiiineri  pennii  suis,  tnnc  naiurafacii  ui  i!n  aimtnim  cadani  prse  soa  graeiiate! 
et  langueniei  fere  Jam  per  inane  wtoani  difidunt  animae  per  cunda  foramina  cor- 
porii»    Ceierum  aqua  JUfrigidior  in  puieii  aitioo  tempore^  eo  quod  termJU  arida 


Orypli.  Aid.-~83S  froniU  Cant.  ipom  nM  Mns.  B.  1.  ipoo  tibi  Mos.  B.  8.  V.  ed. 
Tk.  Ra.— 890  fii  P.  Vind.  V.  cd.  Vtnd.  fr.  Cant.  Ferr.  Tli.  Ra.  Ald.— 8S1  que 
deest  O.  locdftcr  Vind.  Th.  Ra.  V.  ed.  Ferr.--8S9  Hnquiiur  Vind.  Viad.  fr.— 8as 
eoi  regione  V.  ed.  Th.  Ra.^8S4  pimianiM  P.  Vind.  BodU  O.  Mns.  B.  1.  Cant. 
Ferr.  V.  ed.  Tli.  Ra.  Ald.  m  mns  Cant.— 886  perdiiur  P.  Grypli.  marg.  Bas. 
niarg.  Ald.^8S6  nixari  vnlg.  vexari  Gryph.  rixort  V.  ed.  Bodl.  Ferr.  Hi.  Ra. — 
887  terrU  P.  V.  ed.  Oifl  L.  B.  Par.  Th.  Ra.  Aid.— 88S^  Naiwmm  P.— 840  Cur 
frigidior  Vlnd.  Vind.  fr.  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  eU  Vind.  Mos.  B.  1.  Ferr.--Ml 

NOTiE 


628  Ft<a  oomioida]  Vita  aniittenda : 
anima  cfflanda. 

880  Fit  quoque,  ut  tnisrdimi,  ^-c.]  His 
10.  vsi.  noTam,  sed  ridicnlam  solmec- 
tit  cansam,  cnr  alites  cadant  in  Aver- 
na  loca :  qnasiy  inani  facto  aere  per 
halitnm  tetri  vaporis,  aves  sostentari 
Beqoeant. 

886  Nictan  [ntxort}  Conari,  niti; 
a  veifoo  nitor.    Lamblnns  wictaru 

888  FacmMt  per  inane']  Per  aera 
vacuum.   Sic  passim  loquitnr  i.  et  ii. 


889  Per  cauUu  corporW]  Per  poros, 
per  aperta  foramina,  per  meatns  oor- 
poris.    Sic  iii.  708. 

840  Frigidior  porro,  ^]  HU  76.  vss. 
qnsrit  jam  cnr  aqna  in  poteis  ac  foth 
tibns  quibnsdam  Kstate  frigidior  sit, 
hyeme  vero  calidior.  Cur  fons  ad 
Ammonis  fannm  de  die  frigidns  sit« 
et  dc  nocte  calidns.  Cnr  in  aqna 
frigida  fontis  Jovis  in  DodoBc,  tmda 
tamen  admota  aceendatnr.  Cnrdol- 
ces  in  mari  fontes  scaturiast.    Qna* 


DR   RBRUM    NATURA    LIB.   VI.  805 

Rarescit  qaia  teiTa  calofe»  et  semina  si  qaa 
Forte  vaporis  habet,  propere  dimittit  in  aaras : 
Qao  magis  est  igitur  tdlas  ecfeta  calore^ 
Fit  qaoqae  frigidior,  qai  in  terra  est  abditas»  hamor. 
Frigore  qaom  premitar  porro  omnis  terra,  coitque,        845 
Et  quasi  concrescit ;  fit  scilicet  in  coeando, 
Ezprimat  in  pateos,  si  qoem  gerit  ipsa,  calorem. 
Esse  apad  Hammoiiis  fanam  fans  lace  diuma 


€ntu  ;  ef » H/ortasse  eoniiuet  ali^uas  atomas  ignis,  tubito  emittit  eaa  im  ftatus  aerios» 
JSrgo  fuanto  pius  terra  esi  pnedtta  ealore,  tanto  /rigidior  fit  aqua^  qua  laiet  siib 
ierra,  Fenm  mld  tola  terra  eonqfrimitur^  ei  contrahiiur  pr»  /r^vfv,  et  veluti 
eongdaiur,  tnnc  nimirum  aeddit  ut  conveniendo  in  seipsam  etnUtat  tn  jmieoi  eaU' 
rem,  si  ^»sa  eoniinet  aHquem,     Fons  qaidam  jirope  iemplum  Ammonis  dicitur  esse 


P.  Bodl.  Vo88.  Yet  M118.  B.  1.  3.  Cant.  Gif.  Giyph.  Nard.  Bai.  V. 
nwrff.  1.  Vo88.  marg.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Reseit  0.-~848  e^eta  yel  ejfeta  P. 
Vind.  V.  ed.  Voaa.  vet.  et  L.  B.  Miit.  B.  1.  8.  effeeta  O.  et  edd.  valg.  egecta 
Bodl.  Vind.  fr.  Cant  vofore  P.  Heina.  l. — 844  Uoe  fiJt  edd.  Ynlg.  Hoe  quoque 
qmdam.  in  deest  Delpn. — 846  nl  coeundo  edd.  vnlg.  quoeundo  V.  ed.  Vind. 
Vind.  fr.  Tb.  Ra.  Ferr.— 848  Esse  Vo88.  vet.  et  L.  B.  Delpb.  Lamb.  Hav. 

NOT^ 


mm  remm  cansas  reddere  conatur. 
Itaqne  his  8.  vas.  priorlbns  perscra- 
tator  nnde  fiat,  nt  aratate  aqua  pn- 
teormn  frigidlor  8it,  byeme  vero  ca- 
lldior.  Hanc  antem  reddit  rationem ; 
oimimm,  qnia  pntat  sstate  terram 
arldam  fieri  pr«e  nimio  solh  tt8tn; 
ex  ariditate  antem  indticta  meatns 
Ceme  finnt  et  pori  late  aperinntur, 
qnlbna,  qnlcqoid  calori8  intna  inest, 
ezhalat  foraa.  Hyeme  contra,  terra 
eomprimitnr  et  eontrahitnr  frigore  in 
iramroa  aaa  auperfide ;  qno  fit  nt  ca- 
lor  non  exhalet  in  aera,  aed  anbter 
exprimator  in  puteoram  aqnas.  Qood 
Arlstotelea  dieit  fieri  per  Antiperi- 
atasfn ;  et  qnod  Cicero  lib.  n.  de  N. 
Deor.  8ic  explicat  ex  Stoicoram 
mente :  '  Omnea  igitnr  partes  mnndi, 
tangara  antem  maximas,  calore  fnltae 
anstinentnr.  Quod  primnm  In  terrae 
natora  perspici  potest.  Nam  et  la- 
pidum  confiictn  atqne  trltn  elici  ig- 
nem  videmus:   et   recenti  fossione 


terram  famare  calentem :  atqne  etiam 
ex  pnteis  jnglbns  aqnam  calidam 
trobi,  et  id  maxime  hybernis  fieri 
temporibns,  qnod  magna  vis,  terrae 
caveraiSy  contineatnr  catoHs ;  eaqoe 
hyeme  sit  densior,  ob  eamqiie  can« 
sam  calorem  insitnm  in  terrls  conti- 
neat  arctius.' 

841  Rareseii}  Lamb.  et  Pareus, 
bene .  Slc  enim  vs.  870.  '  Et  rare- 
Ibcit  calido  miscente  vapore.'  Nar- 
dina  vero  areseit,  Rarescit  antem 
terra,  quia  arescit. 

848  Etfeta[affeeta]  Lamb.bene.  Ideo 
eniro  aqua  in  pnteis  byeme  fit  calida, 
qula  terra  affecta  calore  calefaclt 
eam  snbter.  VnlgatSB  lectiones,  efftg- 
tes ;  male,  et  contra  verba  Lncretil. 

848  Esse  apud  Hammonis  [Ammonis'] 
^.]  His  antem  81.  vss.  seqq.  sciaci- 
tatur  nnde  fiat  nt  fons  ad  Ammonis 
templnm  interdiu  frigidnA  sit,  nocti- 
bus  vero  ferveat.  Qninttis  Cnrt.  iif . 
Plin.  II.  108.  et  P.  Mela  i.  8.  lostau* 


806 


1\  LVCRETU   CARI 


Frigidus,  et  calidus  nocturno  tempore,  fertur. 
Hunc  homines  funtem  nimis  admirantur^  et  acri 
Sole  putant  subter  tetras  fervescere  partim, 
Nox  ubi  terribili  terram  caligine  texit : 
Quod  nimis  a  vera  est  longe  ratione  remotum. 
Quippe,  ubi  sol,  nudum  contractans  corpns  aquai, 
Non  quierit  calidum  supera  de  reddere  parte, 
Quom  superum  lumen  tanto  fervore  fruatur : . 


850 


855 


frigidua  diumo  timpore,  noctuma  vero  hiee  adiduM,  Mcrtaks  minmtur  mndum 
hunc  fontem,  et  credunt  illnm  calefieri  celeriter  vehementi  calore  «o/u  euHer  ter- 
ra»f  ttatim  atque  nox  operuit  terras  korribiUbut  tenebris.  Quod  qnidem  ntmtff  eet 
procul  repuieum  a  veritate  reu  Samque,  cum  sol  tangeus  nudatum  corpuM  aqua 
non  potuerit  tamen  cal^aeere  illnd  de  parte  tuprema,  etiamti  lux  iUiu»  supema 


^  ^■^^^^^^  ^■^'^^ 


Cont.  EH  reliqui.— 849  Frigus  Cant.  al  calidMS  edd.  vulg.— 851  raptim  Mns. 
B.  1.  et  edd.  vulg.— 852  H<h;  Ferr.  eerramVind.  O.  Vind.  fr.  Mus.  B.  l.  S. 
Ferr.  ierra  V.  ed.  Th.  Ra.  terroB  vnlg.— 854  udum  Orypb.  Nard.  Bas.  marg. 
nitidum  Mns.  B.  3.  contrectane  edd.  vnlg.— 855  querit  supere  Cant.  quient  wuper 
ade  V.  ed.  Th.  Ra.  parti  Bas.— 856  LHmtiie  cum  euperum  Mus.  B.  1.  lumen  tanto 

NOT-E 


tur  idem  de  hoc  fonte.  '  Ammonls/ 
Inqnit  Mela»  *  oraculnm  fidei  inclytse; 
et  fons,  quem  solia  appellant....fons 
media  nocte  fervet:  mox  et  panlatim 
tepescens,  fit  lucefrigidus;  tum,  ut 
8ol  surgit»  ita  frigtdior  snbinde ;  per 
meridiem  maxime  riget.  Snnt  deinde 
tepores  iterum ;  et  prima  nocte  ca- 
Itdus ;  atqney  ut  illa  procedit,  ita  ca- 
lidior;  rurBus,  cnm  est  media,  per- 
fervet/ 

Hammonis  [Ammonui]  Jovis,  qui  Am- 
mon  dictus  in  desertis  Ubye  sub  Arie- 
tis  formacolebatur.  Cujos  appellatto- 
nis  baec  ratio  redditur.  Liber  pater 
sen  Baccbus  cnm  per  LtbysB  deserta 
dnceret  exercitum,  universa  jam  Asia 
devicta,  siti  admodum  laboravit. 
Imploravit  ergo  anxilinm  a  Jove 
patre,  statimque  apparnit  ei  fignra 
Arietis,  qnem  dum  fugientem  inse- 
queretnr,  pervenit  ad  fontem  amoe- 
nissimnm.  Itaqne  desiderio  potitns 
credidit  Arietem  illnm  fuisse  Jovem, 
cui  templnm  ibi  in  arena  consecravity 
Jovemqutt  vocavit  Ammonem,  b.  e. 


Arenarium. 

850  ffimc  honiine$y  IfC.']  His  11.  vss. 
refutat  sententiam  eorum,  qni  credi- 
derunt  aquam  fontis  Ammonis  inter- 
diu  frigefieri,  noctibns  vero  fervere 
ab  nnius  ardore  solis  aut  recedente, 
aut  accedente.  Quod  a  majori,  ut 
aiunt,  fieri  non  posse  arguit  Si  enim 
sol  nndnm  et  apertum  aqne  corptta 
fuperne  neqnit  calefacere^  qnanto 
minns  potest  aquam  snbter  terras 
corpns  spissum  latentes  coquere. 
Namque  necesse  esset  ut  totum  terrs 
corpuft  permearet  solis  ardor,  nt  de 
nocte  calefaceret  aquas  illius  fontis. 
Cnm  tamen  vix  permeare  qneat  sep* 
tas  et  dansas  domos. 

851  Ferteacere[/ertiteere]  Averbo 
fervo;  is,  terti»  conjug.  Dicitur  au- 
tem,  et  ferveo,  es,  et  fervo,  ia,  ut 
•sepe  monui. 

854  Nudurn]  Lamb.  beoe;  b.  e. 
apertnm  et  patens.  Nonnulli  tidiMi. 
Male. 

856  Supera  de  parte]  De  superai 
leu  superiori  parte :  superae. 


t)U   RBRUM    NATURA    LIB.    VI. 


807 


Qui  qaeat  hic^  sabter  tam  crasso  corpore  terraniy 
Percoqaere  hamoresn,  et  calido  sociare  yapore  ? 
Praesertim,  qaom  vix  possit  per  saepta  domoram 
Insinuare  suam  radiis  ardeatibas  asstam  ?  860 

Qase  ratio  est  igitur?   Nimiram^  terra  magis  qaod 
Bara  tenet  circam  fantem,  quam  caetera  tellus ; 
Maltaqae  sant  ignis  prope  semina  corpas  aqaai. 
HoC;  ubi  roriferis  terram  nox  obruit  umbris, 
Ex  templo  subtus  frigescit  terra,  coitqae :  Sii5 

Hac  ratione  fit,  ut,  tamqaam  conpressa  manu  sit. 


fradUa  mt  ingenii  oolore,  i[uomodo  igitar  fiet  ut  possit  ille  calor  cai^acere  aquam 
subier  terram,  qn»  coostat  corpore  adeo  deiuo,  H  temperare  illam  caiere  fetventi  1 
Pracipue  ^uoniam  vix  iUe  sol  queat  mittere  euum  ealorem  coni  suis  ferventUnu 
epUndoribue  per  clausaM  domoe,  Quanam  ergo  canea  ett  ?  Scilicet,  quia  terra 
magie  rar^acta  eircumerngit  huncfontem,  quam  ornnis  alibi  t^rrti.  £t  quia  juxta 
corpus  aquee  mwt  plures  atonn  ignis.  Inds  fit  ut,  cum  nox  obdujrit  terram  tenebris 
madidiSf  subUe  terra  subter  frigescat^  et  contrahaiur,    Hoc  modo  accidU  ut,  quasl 


*  ^■^*^^^^^^^^ 


O.  fesMre  Vind.  V.  ed.  Th.  Ra.  /eoore  Vind.  fr.— 857  Qicl  ipmlt  hunc  subter  P. 
Ald.  Quique  adit  super  Vtnd.  Mus.  B.  S.  Quique  adhuc  super  Mns.  B.  1.,  V.  ed. 
Ferr.Tb.  Ra.  superaV,  marg.  1.  supra  V.  marg.  2.  Qiit  ^tiea^  hic  super  O.  Vind. 
fr.  Qui  queat  kie  supra  Cant.  erassi  corporis  Gryph.  Nard.  Bas.  terra  Bodl.  et 
sie  legendam  ccnset  P.  in  not. — 858  Pergico  ceremnoremVmd,  Perquoquere 
umorem  Vind.  fr.  Per  qui  ter^a  kumorem  Mus.  B.  S.  Perquo  quere  humorem  Cant. 
Perquoqusre minorem  Ferr.  PerquereminoremV.  ed.  Th.  Ra.  calidoso  clare  Vind. 
Vind.  fr.  cidtdo  saciare  O.  et  sic  legendum  pronnntiat  P.  in  not.  calido  sol  dare 
V.  ed.  Bodl.  Ferr.  Tb.  Ra.  ealido  sedare  Mtis.  B.  1.  calidos  efflare  Mns.  B.  3. 
«apor«Vind.  O.  Vtnd.  fir.  Mns.  B.  1.  Cant.  Gryph.  Nard.  Bas.  Delph.  vaporem 
P.  V.  ed.  Bodl.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  sed  ixipor«  P.  corr.  in  not.  vajMfri  vuig. — 
869  tuxpoetit  Ferr.^862  Parva  tenet  P.  Bodl.  Cant.  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald. 
Para  tenet  Voss.  L.  B.  Partene  Voss.  vet.  Pura  tenet  O.  Mns.  B.  1.  3.  Gryph. 
Nard.  Bas.  Bas.  marg.  PartheMce  Voss.  marg.  certum  P.  V.  ed.  Bodl.  Frrr. 
Tii.  Ra.  Ald.  Bas.  marg.  circum  huncfontem  edd.  vnlg.  extera  telius  Cant. — 864 
Hinc  edd.  vnlg.  tibi  V.  ed.  Bodl.  undis  P.  Bodl.  O.  Mus.  B.  3.  Cant.  «fidas 
Mtts.  B.  1 — 806  souUus  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra.  Vind.  O.  Vind.  fr.  Mns.  B.  1. 


NOT^ 


868  Sociare  vopor^]  Temperare  ca- 
lore;  calefacere. 

869  Setpta  donutrum]  Septas  et 
clausas  domos.  Sic  vs.  227.  et  altbi 
passim. 

861  Qua  ratio  est  igiiur,  tfc,]  His 
13.  vss.  refert  i.  catisambiijus  frigoris 
diami,  et  noclurni  caloris  aquarum 
fontis  Ammonis  in  ignis  scn  caloris 


semina,  qoa?  in  terra  circum  fontein 
illuni  sunt,  et  sub  aqua.  Rem  au- 
tem  sic  explicat,  ut  terra  nocttirno 
frigore  compressa  velut  exprimat  et 
transmittat  tn  aqnara  ejusmodi  semi- 
na ;  unde  aqna  incalescat.  Calore 
vero  diumo  laxata  terra  velnti  re* 
sorbeat  eadem  seinina  ;  unde  et  aqna 
frigidarcmaneat. 


808 


T.   LtJCRBTn   CABI 


£xprimat  in  iuntem^  quas  semina  qaomqae  babet  ignU^; 

Quae  calidum  faciunt  laticis  tactum,  atque  vaporem, 

Inde,  ubi  sol  radiis  terram  dimovit  obortis, 

£t  rarefecit^  calido  miscente  vapore;  870 

Rursus  in  antiquas  redeunt  primordia  sedes 

Ignis»  et  in  terram  cedit  calor  omnis  aqnai : 

Frigidus  hanc  ob  rem  fit  funs  in  luce  diuma. 

Prseterea^  solis  radiis  jactatur  aquai 
Humor,  et  in  lucem  tremulo  rarescit  ab  aestu :  875 

Propterea  fit»  utei,  quie  semina  quomqne  habet  ignis, 
Dimittat ;  quasi  ssepe  gelum,  quod  continet  in  ae. 


conineia  u§et  nuum,  emiitta  in  foniem  omnee  atemoa  ignie^  qwt»  «onitiief  ;  qiut 
reddunt  aquam  iUam  caHdam  ad  taclum  et  ad  guetatvm,  Poetea,  cum  Bel  percussU 
teUurem  eplendorikut  eui»  exorii»^  et  fecit  earo  raram  ferrenti  sao  ciore,  qui 
miMcet  86  iDtra  terram,  semina  ignia  recertmiiur  iierum  in  priica  saa  loca,  et  ioiuo 
ealor  aquce  reeedit  in  terram*  Propter  hanc  caueamfonsftt  getidue  in  tempore  diumo. 
Deende  aqua  agita^ur  eplendorUme  aolisy  et  de  die  rarefii  per  caiorem  mieaniem, 
Ideo  accidiil  ut  ^iciai  omnia  primordia  calorie^  quce  ami  in  ea,  vebUi  pierumque 
^icit  gelu,  quod  kubei  m  seipea,  et  deaerU  glaeiemf  et  remittit  vincuiBi^  qiiibua 


^^«  0^^^^^>»^^ 


Cant.  /oiu  iniue  Miu.  B.  8,  «oJilo  Heins.  2.-867  froniem  Cant.— 668  oquce  iae* 
tom  Beda  apad  Piitsebium,  p.  237$.  sic  legeudnm  censet  P.  in  not  eaporem 
edd.  vulg.  uaque  vapore  Heins.  2.->869  uml^am  dimovii  Creecb.  aboriiB  V.  ed. 
Bodl.  V.  marg.  1.  Mus.  B.  1.  abortue  O.  Ferr.  oboriua  Mus.  B.  3.  Cant.  Gif. 
Orypfa.  Nard.— 872  terraM  O.  cndit  Cant.  redit  Bodl.  V.  ed.  Bas.  Ferr.Th.  Ra. 
—873  sitfons  ut  iuce\,  ed.  Tb.  Ra.— 875  iuci  Mus.  B.  1.  luce  Gif.  Par.  Delplu 
—876  uiique  Cant.— 877  Demittai  P.  Vind.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Vind.  fr. 
Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  cum  aape  Gryph.  Nard.  Bas.  Hetns.  2.  gelu  Mns.  B.  S.— 

NOTiE 


867  Qua  semina  quomque]  Tmesis  ; 
qua^cnmqne.    Sic  vss.  831.  876. 

868  Qute  calidum  faciunt,  ifc.]  H.  e. 
qnae  faciunt  nt  hujus  fontis  aqua  sit 
ad  tactum  et  gustatnm  calida. 

870  Miscente^  Supp.  seipsum  intra 
terrae  corpus  ant  partes. 

874  Prteterea,  soUs,  ^c.]  His  5.  vss. 
refert  ii.  causam  in  solis  calorem, 
qnasi  iieri  possit,  nt  aqna,  qnsB  noc- 
tnrno  tempore  calida  facta  est  de 
nocte  per  semina  ignis,  fiat  rursus 
frigtda  de  die  per  radios  solis  ita  a- 
qnam  penetrantes  ac  rarefacientes, 
ut  liberum  exortum  in  aera  faciant 
illis  seminibub  ignis.    Non  secus  ac 


dum  glacies  solvitur  iiadem  radiis 
solis  penetrantibus.  Utrnm  antem 
cansa  quseratnr  rei  quae  non  sit,  noo 
anderem  affirmare.  Nemo  enimfais- 
toricomm  ant  geograpfaorum,  qui 
fontes  deacribnnt,  hunc  vidisse  testa- 
tnr. 

875  In  lucem  [luce']  In  dle,  de  dic. 

Quidam  in  lucem  legnnt. 

876  Qu<e  semina  quomque']  Tmesis, 
qasecmnque.    Sic  vs.  867. 

877  Quasi]  Pareus  et  alii  omnea ; 
bene.  Instituitnr  enim  comparatio. 
Lambinns  nnns,  qmn. 

Gelum]  Vel  gelu,  utrnmque  dicitur, 
ut  s»pe  monal. 


DB  ABRUM   NATURA   LIB.    VI. 


80i) 


Mittit ;  et  exsolyit  glaciem^  nodasque  relaxat. 

Frigidas  est  etiam  funs,  supra  quem  sita  saspe 
Stuppa  jacit  flaromam,  concepto  protinus  igoi ; 
Tedaque  consimili  ratione^  adcensa  per  undas, 
Conlucet,  quoquomque  natans  inpellitur  anris : 
Nimirum^  quia  sunt  in  aqua  permulta  vaporis 
Semina ;  de  terraque  necesse  est  funditus  ipsa 
Ignis  corpora  per  totum  consurgere  fiintem» 
Et  simul  exspirare  foras,  exireque  in  auras ; 
Non  tam  viva  tamen»  calidus  queat  ut  fieri  funs. 

Prseterea»  disparsa  foras^  erunkpere  cogit 


88» 


88» 


tenetnr.  Fons  eti  qmque  gelidutf  euper  quem  etuppa  pmUt  emitU  plerumque 
JUtmmas,  igne  eubiio  occeneo :  et  pari  de  caueafax  bicet  injlamfaaia  niper  aquoMy 
quacumque  ex  parte  innalans  indueatur  a  ventis»  SdUeet  eo  quod  phtra  priwssr» 
dia  caloris  sunt  t»  09««,  et  eo  qnod  oportet  ut  per  amnam  ip«Dm  /ontem  ipaa 
corpuscula  ignis  asceadant  de  terra  isjra  jacenle,  et  ut  una  exhatentur  axtra 
et  evadant  per  flatus  aJirioSf  non  tamen  adeo  vivida  suntf  utfons  possit  cafefteri, 
Intuper  viitentuiy  qaa  ferantory  faeit  ea  di^aeta  extra  exire  ropttm  per  me* 


*i^#»»»i»i»^  ^*»  * 


878  Mutai  Orypb.  Nard.Ba8.  Nutat  Oryph.  mar|.  Bai.  marg.  notHW^e  Viod. 
Ferr.  V.  ed.  lii.  Ra.  nobosque  Vind.  fr.  venasque  Cant.  Heins.  2.  V.  marg*  1  • 
mvesque  V.  marg.  9.  nervosque  Gif.  L.  B.  Par.  Voas.  marg.— 879  supera  mtm 
Ma8.B.  1.^880  SKicmNiVind.  O.  Vlnd.  fr.  Mas.  B.  1.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra. 
iSlhipa  Tttlg.  jacet  Vina.  lacit  Vind.  fr.  flammis  edd.  valc-  conceptus  Mnt.  B.  1. 
— 885  coiMvrgimf  tre  V.  ed.  Th.  Ra.~887  tanta  vi  Vind.  ita  vitaYiud,  fr.  tam 
mta  Mns.  B.  1.  Cant.  vis  tanta  Mui.  B.  S.  ita  multa  Vom.  roarg.— 889  conctilarj 

NOT£ 


878  Aftflit]  Pareuf,  et  alii ;  bene. 
LambinnSy  mutat ;  male,  nt  satis  pa- 
tet. 

Nodosque']  Lamb.  bene ;  ste  Lacre^ 
tias  supra  vss.  6S9. 6tD.  deseribit  ge- 
la  ab  effectis.  OUeie  qnippe  tenen- 
tnr  aqas  qnasi  aodoac  vincalts.  Pa* 
reiis»  nervasques  b.  e.  Tiresqae.  V^* 
riUD  aqaa  glaeie  coocreta,  dimi  sol* 
vitnr,  Bon  rolaxat  de  viribas,  sed 
potias  de  Tiiiealis. 

879  FrigiduMestetiamyife.]  HisS7. 
vss.  alium  fonteDkmirabilem  profert, 
enjns  tamen  et  nomen  et  locnm  tacet. 
Sane  ▼idetnr  notare  fontem  Epiri  de 
qao  Piinias  11.  lOS.  '  In  Dodone  Jo- 
vis  cum  sit  geiidos,  et  immensas  faces 
extingnat,  si  extinctae  admovcantar, 


accendit.'  Notat  et  Oassendos  in 
lib.  z.  Laert.  pag.  857.  fontem  arden- 
tem  esse  non  procnl  a  Orattanopoli, 
qui  admota  face  et  flaramam  condpl- 
aty  et  in  dies  non  pancos  ardeat.  Hls 
itaqoe  9.  vss.  prloribus  id  fieri  alt  ob 
semina  ignis,  qns  foras  e  terris  per 
fonteo  exhalant. 
880  Igmi  Pro  Igne.    Sic  alibi  pas- 


889  Coiifaoef]Collacet. 

Auris']  Flatlbns,  ventis. 

888  Pnetereaf  diaparsay  i^e,']  Hls  18, 
vss.  posterlorlbaa  etiam  antomat  id 
fieri  ex  eo,  qnod  semina  illa  ignis  per 
fontis  aquas  eruropentia  foras  tandem 
sopra  ipsas  aquas  concilientur  et  con^ 
denseotur  ita,  nt  ignenr  accendant 


810  T.   LUCRBTU   CARI 

Vis  per  aquam  subito^  sursumque  ea  conciiiare : 

Quod  genus,  indu  mari  est  Aradio  funs,  dulcis  aquai,    890 

Qui  scatit^  et  salsas  circum  se  dimovet  undas. 

£t  multis  aliis  praebet  regionibus  eequor 

Utilitatem  obportunam  sitientibus  nautis, 

Quod  dulceis,  inter  salsas,  intervomit  undas. 

Sic  igitur*per  eum  possunt  erumpere  funtem,  895 

Et  scatere,  illa  foras  in  stuppam  semina :  quae  quom 

Conveniunt»  aut  in  tedai  corpore  adbaerent, 

Ardescunt  facile  ex  templo ;  qudd  multa  quoque  in  se 

diam  aguam,  it  iubUme  congregwru  Cvjvumodi  qtiidam  fowi  dukU  aqtuB 
exiilit  m  medio  igquore,  qui  icaturit,  et  aparat  aquai  fa2«u  circum  se.  Et 
Tero  maro  prtntat  in  plurilnu  aUii  locii  similem  bonam  commoditatem  nau- 
tiiy  qui  iitiuut;  quia  emittit  aqnas  dulca  inter  eaiUai  undai  suaa.  Itaque 
ergo  primordia  iUa  ignis  queunt  exire  et  icaturire  extra  tn  ituppam  per  mediom 
ipeum/ontem ;  in  quam  stnppam  ubi  coeuntf  vel  uH  a^unguntur  corpori  fompa- 
diiy  haud  dijfieUe  iubito  accenduntur  ;  eo  quod  ituppa  continent  etiam  tn  eeipiii 


edd.  Tulf.— 890  tn  O.  endo  Vind.  fr.  Posui  eet  de  meo;  sed  illud  iinidio  Vos- 
sii  ingenio  et  doctrinae  debetnr.  Wakef,  mari  tpivrat  P.  Vind.  fr.  Cant.  Oryph, 
Nard.  flnartf  pora^  Vind.  Mus.  B.  1.  S.  mwrisparat  Voss.  vet.  et  L.  B.  V.  ed. 
—891  Quod  P.— 892  pariter  regionibui  P.  sed  prabet  ex  prisca  lectione  P.  in 
not.  pr«t<r  Vind.  V.  ed.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Vind.  fr.  Mus.  B.  1.  8.  Ferr.  Th. 
Ba. religioHiiy.  ed.Th.  Ra.— 894  ditktiVoss.  vet.  et  L.  B.  titfenioctt Vind. 
Mns.  B.  S.  tmmiteica  Mns.  B.  S.  in  marg.— 896  quo  edd.  vulg.--897  in  tedui 
eorpore  Voss.  emend.  tii  tada  cum  corpora  P.  Gryph.  Nard.  Bas.  tii  tada  corpori 
V.  marg.  1.  ui  corpora  Vind.  fr.  tiide  corporibui  Mus.  B.  S.  tii  teda  corpora  Cant. 
inde  ad  corpora  Mos.  B.  1.  Vosd.  vet  mdeda  corporaWnd,  quiom  tedai  corpori 
vnlg.— 898  Edeicunt  Mos.  B.  l.  quod  P.  Voss.  vet.  et  L.  B.  quia  vulg.  qua  V. 

NOT^ 

stuppis,  lychDiSy  et  aliis  rebus  ejus-  890  Qnod  g-«jiifs]  CnjQS  generis.  Sic 

modi  admotis.    Sic  enim  saltnnt  fon-  v.  479.  ii.  194.  &c. 

tes  aqusB  doicis  e  medio  mari ;  nam-  Indu  [Endo]  H.  e.  in.  Sie  IT.  77S. 

que  semina  dulcis  aqnsB  snrsnm  e-  FtoMy(fiila«a9iiiit,^.]Qaallt  estA* 

rompentla  simul  coeunt,  et  rivum  rethusa,  quae  non  quidem  ia  mari, 

dolcis  aqn»  salieDfis  fadnnty  ita  et  sed  in  extrema  Sicilia  esC.  Plin.  ii. 

illa  ignis  semina  sursnm  elata  coennt, .  101.  *  Quidam  fontes  odio  maris  ipsa 

et  ignem  facile  conclpinnt.  Sic  etlam  subeunt  vada,  sicnt  Aretlnisa   fons 

reeens  extlnctam  enycholnm,  si  can*  Syracnsanns,  in  quo  reddnntur  jacta 

delsB  accensae,  aut  ignl  admoveatur,  in  Alphenm.' 

iterumfacile  ardetet  accenditur,  an-  891  Seatit}  A  verfoo  scato,  is,  tcr- 

tequam  tetigerit  flammam.  tiae  conjug.  Dicitur  et  scateo,  es,  se* 

880  Vii]  Snpp.  seminnm  illoriim  cunde  conjug.  vs.  896. 

ignis  erumpentium  per  medias  fontis  896  Qiitf  [Qico]  Ad  quam  stnppam. 

aquas.  808  ^rd€«cicne]    Supp.  stnppa,  et 

CoNciiiarc  [«onctUori]  Cogi,  coDgre*  taeda. 
gari. 


DK  RBRUM    NATURA    Llfi.   VI. 


811 


Semina  habent  ignis  stappae,  tedaeqae,  tenentes. 

Nonne  vides  etiam^  nocturna  ad  lumina  linum  SMM) 

Nuper  ubi  exstinctum  admoveas,  adccndier  ante^ 
Quam  tetigit  flammam ;  tedamque  pari  ratione  ? 
Multaque  praeterea^  prius  ipso  tacta  vapore 
Eminus  ardescunt,  quam  conminus  inbuat  ignis. 
Hoc  igitur  fieri  quoque  in  iUo  funte  putandum  est.        905 

Quod  super  est,  agere  incipiam  quo  foedere  fiat 
Naturae^  lapis  hicc'  ut  ferrum  ducere  possit, 
Quem  Magneta  vocant  patrio  de  nomine  6raiei> 


pluraprimordia  igni»  pariter  ac  lampadei^  qtus  cmtinent  Btnppas.  Num  ctmtM 
quoqae,  cum  appKcas  ad  faces  noctuimas  eUychnium  recenter  restinctum,  illnd  ar" 
descere  priusquam  coniigerit  ignem  ?  nonne  lampada  simiU  modo  7  Deinde  plmee 
res  contaet€B  ipso  igne  procul  accendunturj  antequam  ignis  prope  perfundat  illas. 
Credendum  est  ergo  idipsum  etiam  evenire  in  ipso  fonte,  Quod  reliquum  estj  ag^ 
grediar  dicere,  qua  lege  naturafiat  ut  lapis  ille,  quem  Graci  appeUant  magneta  de 


^^^^#^»^s^^^^^ 


ed.  Mofl.  B.  S. — ^900  «1  pro  ad  V.  raarg.  1.  lumineWnd,  fr.  Umina  Mui.  B.  1. 
Unum  V.  cd.  Bodl.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Vind.  fr.  Mas.  B.  1.  Ferr.  Th.  Ra. 
Oryph.  Nard.  Bas.  lychnum  P.  O.  lumen  Vind.  Mus.  B.  3.  Umum  Cant. — 901 
admsmeas  Cant.  amoveas  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.— 903  tactu  V.  ed.  Th.  Ra.— 905 
fatendimest  Oas8end.>-907  lapsiV,  ed.  Vind.  Tb.  Ra.  Vind.  fr.»908  Quam 

NOTiE 


899  Tenentes^  Supp.  semina  ignis. 
Porro  'Tenentes  habent/  b.  e.  tenent 
et  babent. 

901  Aecendier']  Poetice  pro  accen- 
di. 

903  Vapore']  Igne,  calore. 

904  Imbuat']  Metaphora  est  ab  a- 
qnis  ad  ignem.    Sic  v.  696. 

906  QiiMi  super  est^  ugersy  ifc,']  His 
182.  m.  h.  e.  ab  b.  vs.  900.  ad  vs. 
1088.  diapatationem  institnit  de  mag- 
nete.  His  antem  4.  vss.  prioribns 
ait  Poeta  ne  dictnrum  de  virtnte  mag- 
netis,  qnam  unam  agnoscit,  licet  du- 
ples  distittgnator :  altera,  qna  ferrom 
trahit  ad  se :  altera^qna  et  se  et  fermm 
dirigit  versns  polos  mnndiy  de  qua 
utraqae  jam  nos  infra  dicemns.  Por- 
ro  nomen  illins  explicat,  vuitque 
Magneta  dici  a  Magnesia,  quaB  regio 
est  liydisB  apud]Or»Gos,  nbi  primum 
jnventus  fertur  is  lapis.    Nos  ilium 


dicimus  patrio  nomine  Amantem, 
Aimant:  forte  respicientes  ad  iliud, 
quod  Orphens  cecinit  de  magnete* 
apud  Claud.  in  carm.  xltiii.  nempe 
ferrum  deduci  ad  magneta,nt  sponsam 
ad  sponsi  amplexus :  *  Pronuba  fit 
natura  Deis,  ferrumque  maritat  Anra 
tenax  ....  Fiagrat  anliela  silex,  et 
amicam  «ancia  sentit  Materiem,  pl«- 
eidosque  chalybs  cognoscit  amorea 

Jam   gelidas  rupes,  vivoqne 

carentia  sexn  Membra  feris:  jam 
saxa  tuis  obnoxia  teiis,  £t  iapides 
suus  ardor  agit,  ferrumque  tenetur 
lUecebris/  &c.  Aristoteles  vocat 
iiinm  simpliciter  \idov  lapidem,  per 
excellentiam :  quidara  Herculeumy 
vel  quod  Hercules  repererit  illum 
primus;  vei  ab  urbe  Heraclea,  ubi 
repertus  dicitur;  vel  a  vi,  qua  pollet, 
908  Graiei  [Gra/J  OratiyOrcci. 


m 


T.  LUCRBTII   OARt 


Magnetum  qaia  sit  patriis  in  fiDibas  ortus. 

Hanc  homines  iapidem  mirantar :  quippe  catenam 
SsBpe  ex  annellis  reddit  pendentibns  ex  se : 
Quinqae  et  enim  lioet  interdam,  plaresqae>  videre, 
Ordine  demisso^  levibas  jactarier  attris^ 


910 


fMlrlo  voMftvlf ,  qwmiaM  nmitu  Ht  m  ftUrih  reghidhut  ifagnetum^  fVMl  attnJur* 
fnrum,  MortdUs  admiroMtur  hwu:  lapidem  ;  nimirum  quUi  plerumque /acU  cate- 
nam  ex  anmiUe  ferreis  appendentitue  ex  eeipeo.  Samque  eemere  eet  aliquando 
quinque^  et  piuree  eitom,  ejusmodi  annuloi  pendentet  ex  iUo  agHan  leeibue  flati-' 


#^»^#^»<»<»»i»>»>^^^ 


Mu8.  B.  S.— 909  flt  Vind.  Mus.  B.  S.— 911  aneUie  P.  O.  Cant.  Ferr.  V.  ed. 
Tli.  Ra.  Ald.— 912  Qui  nequa  enim  Vind.  Mas.  B.  l.  S.  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra. 
Quinque  enim  O.  Qui  neque  et  eum  Vind.  fr.  Quin  quoque  enim  Cant.  pkree  P.  O. 
Cant.  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.~9U  demieee  P.  Vind.  O.  Vind.  fr.  Mns.  B.  1.  9. 
Cant.  demittoi  vnlg.  /mi6««  Vind.  Mus.  B.  S.  Ferr.  taiarier  Mns.  B.  S.  kamiM 

SOTJE 


910  Hunc  haminet,  fyc.]  His  7.  tss. 
ifeqq.  notat  primam  pnecipnam  mag- 
netis  Tirtntem.  Trahit  enim  qninque 
aat  plures  ctiam  annnlos  ferreos  ali- 
oa  aliis  adluerentes.  Itaqoje  videtnr 
tantnm  dispntare  de  r.  virtute  mag- 
oetis,  qnsB  est  attractrix ;  de  ii.  qns 
ett  dircctrix  nihil  agit.  Scilicet  ni- 
Ui  apnd  antiqaos  dispntatnm  videtnr 
*de  bac  yi  postertori.  Recentioret 
enim  tantnm  fhere,  qni  de  ea  qaesie- 
rlat  nliqnld,  «x  qno  nsns  acns  magne- 
tiesB  repertns  est,  aempe  panlo  anfe 
qnioqne  aacnla,  ann.  mcc.  Qno  tem- 
pore  hanc  biTentionem  oommendarit 
€Hiyot«s  ProTincoat  poeta  Odlos, 
Marinetam  indigitans.  Hinc  ad  ex« 
tremvm  nnnm  iltins  acns  nbique  eti- 
am  apnd  barbaras  nationet  appllea* 
tor  lillnm  Oalliamm  Inaigne.  Qnl- 
dam  Igitnr  opinati  sant  hanc  magne- 
tls  vim  directricem  peodere  a  c<bU 
polis.  Alii  ab  nno  polo  Arctico. 
Cardanns  a  eanda  Ursfc.  Cartesius 
a  nescio  qno  nttra  ccelnm  tractario 
pnocto.  Frencastorias  a  montibns 
qulbnadam  magneticis  sub  polo  Arc* 
tico.  Ooilielmus  Oilbertnt  ab  ipsa- 
met  terra,  quaB,  ut  ingens  magncs, 


magnetaipsnm  quasi  paryam  terram, 
et  ferrum  quasl  ejns  prolem,  in  nati- 
vnm  sitnm,  lioc  est,  in  Borcam  et  Ans- 
trnm  conformet.  Qnod  spectat  ad 
I.  magnetis  virtntem,  qom  tractrix 
est,  jam  cum  Lncretio  sigillatim  dis- 
seremus  ex  Epicuri  doctrina,  si  prius 
panea  praefati  fnerimna  de  Veterom 
nooDnllornm  opioione.  Tliales»  A- 
ristotelesy  et  Hippias  primnm  opina* 
ti  annt  referendam  eiae  Tim  lllam  in 
magnete  tractricem  ad  animam,  qna 
prsditns  tlt.  Vernrn  ooo  eoostat 
qnas  maonsy  qootve  seoans  hnie  la- 
pidi  Natnra  dederit  Cardaonsinnnit 
esse  taotnn  ontritionls  qoeodam  ap- 
petitnm,  qoo  magnes  ferrnm  corri- 
piat ;  qnod  et  Clandlanns  ceclnit  £• 
pigr.  '£x  ferro  meruit  vitam,  ferriqoe 
rigore  Vescitnr ;  has  dolces  epnlaa, 
heec  pabnla  oovit.'  Et  Diog.  ApoU. 
Kb.  if .  Nat.  Q.  c.  9S.  dom  ceacnit  hn* 
miditatcm  esae  in  ferro,  qnam  siccl- 
tas  magnetis  depatceret.  Nononlll 
recnrrnot  ad  sympathlam,  et  ad  vir* 
tntem  occultam.  Snperest  nt  Epi- 
curi,  Democriti,  et  Lncretii  propo- 
namns  opioionem,  de  qna  jam. 
91S  J«ddrt«r]  Poetice  pro  jactari. 


DB   RBRfJil  ^ATURA   Lllf.   VI« 


81» 


Vans  ubi  ex  imo  dependet,  gabter  adhaerens ; 

Ex  alioque  alius  lapidis  vim>  Tinclaqne,  noscit :  915 

Usque  adeo  pennananter  vis  pervalet  ejus. 

Hoc  genus  in  rebos  firmandum  est  multa  prius^  qoam 
Ipsius  rei  rationem  reddere  possis ; 
Et  nimium  longis  ambagibus  est  adeundom  t 
Quo  magis  adtentas  aureis^  animumque»  reposco.  920 

Principio,  omnibus  a  rebus^  quasquomque  videmus^ 
Perpetuo  flaere,  ac  mitti  spargique,  neoesse  est 
Corpora^  quae  feriant  oculos^  visumque  lacessant ; 
Perpetuoque  fluunt  certis  ab  rebus  odores : 


hu  venti,  eum  uniu  ottneUtu  pendeat  ex  aUero,  cui  tubter  anneetitvr,  et  aliut  ag" 
moecit  viriutem  et  nodoe  lapidie  ex  aU» :  adeo  virfiu  UHus  perenniter  valet  Id  nniini 
ex  alio.  Multa  oeUndaidm  sunt  t»  rekms  tjmgenetie^  emUifUfm  q^uae  afferre 
coMtam  hujueee  rei  ;  et  proeedendum  eet  per  muUae  nimis  drcuUione»  ;  quapropter 
eo  magis  postuU  aure$  aitentaBf  et  meniem  doclleni.  PHmMm  eporiei  ot  eoi^earie 
corputeula  coniittuo  jaei,  et  decidere  a  rebuM  ommilmtf  quat  cemimut;  qm»  corpmt» 
euia  percutiant  oculot  et  exatperent  atpectum ;  et  «1  odoret  contimuo  manent  ab 


^^^^v#s^^^^«<^^ 


Perr.  V.  ed.  Th.  Rm.  Ald.  Oryph.  Nard.  Bas.  P.  Bodl.— M4  M  cono  T.  ed. 
Bodl.  «iiper  Yiiid.  Voh.  vet.  M us.  B.  S.  Cant.  Ferr.  V.  ed.  Th.  R«.  mifter  Q. 
dd«r«iiJ  Yind.fr.  ad  kartatV,  ed.  Bodl.  Tb.  Ra.— 915  aHofueVlnd.  V.  ed. 
Yosa.  L.  B.  Yind.  fr.  O.  Ferr.  Tb.  Ra.  liQiidiwiii  Yiiid.  eundaque  Yind.  Ferr. 
Y.  ed.  Th.  Ra.  mnciaque  Yind,  fr.  vim  vindaque  detnnt  Mos.  B.  1.-916  psfb 
MMiMiii  et  P.  Ald.  sed  corr.  P.  in  not.  permanat  et  Ferr.  Y.  ed.  Th.  Ra.  per* 
manaier  Yind.  perwutur  Yind.  fr.  pravalet  P.  |iereoMBentl.  j>€rmajiaiif<r  vi»  per 
desttnt  Mw.  B.  1.  jMmiiiiial  enim  temper  volet  et  vit  Mos.  B.  9. — 917  priutaue 
Y.  ed.  Th.  Ra.-*918  rei  P.  O.  Mns.  B.  1.  S.  Cant.  reii  ▼irlg.— 991  «&  rebu» 
Nard.  quaeunque  P.  Ald.  qua  etmque  Y.  ed.  Th.  Ra.— 921^  mUti  faieare  P.  Oif. 
Delph.  Cont.  Lamb.  Oassend.  Ald.  mtft  tparaqitu  Yind.  miett  pardque  Y.  ed. 
1%.  Ra.  wieitpartiq^ue  Ferr.  miii»  pariterque  O.  miii  tpareique  Yind.  Ir.  iiit<fi 
patique  Mns.  B.  1.  mitit  pareique  Mus.  B.  S.— 92S  aquo!  Yind.  O.  Yind.  fr.  vitut 
Cant.~924  fluant  P.  Ald.  re6i»  obortu  Mar.— 925  e  ftuvuM  P.  Ald.  defiumt 
Y.  cd.  Th.  Ra.  prsspositlo  deest  Yind.  Mus.  B.  S.  Ylod.  fr.  tote  et  Mns.  6. 3.— 

NOTiE 


917  Hoe  gem»  {»  rebntf  ^.}  Prins- 
cpnni  rem  expUcet  Lncretias  praeTia 
qnsedam  prsemittit.  His  itaque  4. 
▼ss.  prsefatnr  se  rem  altins  repeti- 
tnmm. 

•Hoe  genut']  Hnjos  generisy  hnjns* 
modi ;  supp.  in  rebns.  Sic  ?k  899. 
et  alibi. 

Firmaiidiim  ssf  nwtta]  HellenismuSy 
pro  firmanda  sunt  molta.  Sic  i.  1S9» 
et  alibi  passim. 


9^1  Prineipioomnibutfi^,']  HislS. 
vss.  praemittlt  i.  effluere  contintfo 
corpnscula  qusedam  ez  rebus  omni- 
bns.  Quod  quidem  jam  snpra  iv. 
217.  et  seqq»  docuerat.  Sciticct  id 
inculcatum  esse  vult  ob  insigaeai 
difficnltatem  jam  solvendam. 

92S  CorporOf  quu  /erianty  ^c.}  Hi 
IS.  vss.  potiti  sunt  iv.  217.  et  seqq. 
Consnle  nestras  ibid.  annotationes. 


814  T.  LUGRBTII   GARI 

Frigas  ut  a  fluviis,  calor  a  sole,  a^stus  ab  undis  935 

.^BquoriSy  exesor  moerorum  litora  propter: 

Nec  variei  cessant  sonitus  manare  per  auras. 

Denique,  in  os  salsi  venit  humor  sa&pe  saporis^ 

Quom  mare  vorsamur  propter;  dilutaque  contra 

Quom  tuimur  misceri  absinthia^  tangit  amaror.  930 

Usque  adeo  omnibus  ab  rebus  res  qus&que  fluenter 

Fertur^  et  in  cunctas  dimittitur  undique  parteis. 

Nec  mora>  nec  requies,  inter  datur  ulla  fluundi ; 

Perpetuo  quoniam  sentimus,  et  omnia  semper 

Cemere^  odorari^  licet,  et  sentire  sonare.  995 

Nunc  omnes  repetam  quam  raro  corpore  sint  res 
Conmemorare^  quod  in  primo  quoque  carmine  claret. 
Quippe  et  enim,  quamquam  multas  faoc  pertinet  ad  res 
Noscere,  cum  primis  hanc  ad  rem  protinus  ipsam, 
Qua  de  disserere  adg^edior^  firmare  necesse  est ;  940 

Nihil  esse  in  promptu^  nisi  corpus  mixtum  in  inani. 

eerti»  rehu»;  vHiUi  frigu$  a  Jkmimlm» :  ctHor  a  9oU:  €fatu»  ab  aqvi»  mari»^  fw 
eerradU  flMniia,  qoK  aunt  juxta  maris  Uttara :  neqa»  etiam  diverti  «oRtlM  de»i- 
ftttni  perveMre  ad  aiare»:  demam  tapar  eapari»  »al»i  plerumque  penenU  in  o», 
uH  eunnujuxta  pelagu»:  et  uhi  cominM»  videnm»  ab»ifntkia  dt/att,  et  mieeeriy  ama- 
ritudo  illorum  pereenU  etiam  ad  noatras  nares.  Adeo  vemm  est  qaod  re» 
Quaque  mitiitur  perpetuo  a  euneti»  rebu»,  et  fertur  ex  omni  parte  in  omne»  parte»* 
Neque  fNWsa,  neque  quie»  ulla  concedUur  intermanandL  Siquidem  eentimu»  cou' 
imuo.  ac  poogumM»  perpetuo  videre  re»  omne»,  et  olfacere ;  et  audire  eonum,  Jam 
Ueraio  dleere  quam  raro  corpore  re»  cunetig  canetentf  quod  etiam  p^et  in  primo 
libro  hnjiMce  poemati».  Namque  etiamei  epectet  ad  phurima»  re»  cognotcere  ietud, 
»ed  praeertim  extemplo  ad  hanc  ipeam  materiamy  de  qua  »u»cipio  disputaref  tamen 
oportet  eot^lrmare  nuUam  rem  pakan  existere^  ni»i  sit  corpu»  intermixtum  inani. 


^«#^^^^^^>^^i^ 


936  exoeor  Mns.  B.  1.— 927  oiirdf  edd.  Yulg.— 928  mox  pro  tn  o»  O.  Mus.  B. 
1.  S.-^990  H.  T8.  et  seq.  in  lib.  yet.  omn.  praeter  P.  inseruntur  post  vs.  9S5. 
amara  Yind. — 996  »onorem  edd.  vulg.  eanare  Bas.  marg. — 987  dare  Vind.  Voss. 
vet.  et  L.  B.  dare  Vind.  fr.  Mus.  B.  S.  dtxt  pro  claret  Mus.  B.  1.  V.  marg.  1. 
— 9S8  partium  pro  pertinet  V.  ed.  Th.  Ra. — ^941  «t  Wakef.  ez  conj.  mixtum 
eorpu»  inani  P.  O.  Mus.  B.  1.  et  edd.  vulg.  corpu»  mixtum  inani  V.  ed.  Voss. 
vet.  et  L.  B.  Vind.  fr.  Mus.  B.  S.  Cant.  Gif.  Par.  Delph.  corpu»  ii^ectum  inani 

NOTiE 

956  ^ioic  onuu»  repetam,  4>c.]  His     bro  hiy us  carminis. 

2S«  V8t.  prsmittit  ii.  nuUum  esse  cor-  9S9  Cum  prtMM]  Inprimis.    Sic  i. 

pu8  adeo  solidum,  quod  non  constet  ISl.  716.  &c. 

inani :  hoc  est,  quod  non  inania  spa-  941  /n  prompfii]  In  aperto,  in  re- 

tiola  contineat.  Quod  quidem  fnsius  rnm  natnra,  palam.    Sic  i.  878.  iii. 

jam  demonstravit  i.  420.  et  seqq.  186.  &c. 

957  In  prvmo  carmine']  In  primo  li- 


DB  RBRUM   NATURA   LIB.  VI. 


815 


Principio,  fit,  ut  in  spehmcis  saxa  sapenia 
Sadent  hnmoie^  et  gattis  manantibas  stillent : 
Manat  item  nobis  e  toto  corpore  sador ; 
Crescit  barba,  pileique  per  omnia  membra,  per  artas :  945 
Diditar  in  venas  cibas  omneis ;  aaget»  alitqae» 
Corporis  extremas  qaoque  parteis^  angaicalosqae. 
Frigas  item  transire  per  aes,  calidamque  vaporem^ 
Sentimas ;  sentimas  item  transire  per  aaram, 
Atque  per  argentam^  qaom  pocala  plena  tenemas»         950 
Deniqae,  per  dis^aepta  domoram  saxea  voces 
Pervolitant^  permanat  odos,  frignsqae,  vaposqoe 
Ignis :  qai  ferri  qaoqae  vim  penetrare  saevit 
Deniqae,  qua  circum  colli  lorica  coercet. 

Ptirnim  aceidit^  nt  in  caioerms  lapides  toperne  pendentes  exsudent  aqua^  et  dietil' 
lent  guttuUe  Jluintilnu»  Snder  etimnJbiU  nohis  ex  tnnni  corpore.  Barbaincrescitt 
et  pUi  crescttiit  per  membra  et  per  partes  corporis*  Alimentnm  onme  distrHndtur 
ts  venasy  ampt^isat  et  nMJtrit  uUimas  partes  corporis,  et  ipioa  ungues,  SimilUer 
experimur  frigusy  et  fermdum  cahrem  permeare  per  awrum,  et  per  argentumy  uH 
habemus  mano  erateras  plenos  aqna  calida  aat  frigida.  Demum  voces  transeuni 
per  meatus  lapideos  domorum :  edor  transity  et  frigus,  et  calor  ignu ;  immo  etiam 
omnis  virtus  morbi^  qua  nobis  venitforis,  solUa  est  transire  etiam  durUiem  ferrif 
qna  parte  lorica  circumcingU  undique  corpus,    Et  tempestates  qua  oHuntur  in 


Vind.— 943  Suadent  Cant.  in  more  V.  ed.  Tb.  Ra.— 946  Diditus  Lamb.  et  alii.-~ 
947  unguiculasque  P.  Ald.  ntramvis  lectionem  probat  P.  in  not.  nuge  ocuiosque 
Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.— 949  sentimur  Mus.  B.  1.— 960  plana  Vind.  V.  ed.  Tb. 
Ra.  Bodl.  Mns.  B.  1.  S.  Cant.  et  var.  lect.  edit.  Jnnt. — 952  PervoUtans  Nonius, 
Tiii.  27.  odos  Voss.  vet.  et  L.  B. — 953  91011  ferri  Cant.  et  edd.  viilg.  suerU  P. 
Ald.— 954  Undique  edd.  vnlg.  eertumWnd.  colli  P.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald. 
BodL  Qrypb.  Nard.  Bas.  coti  Vind.  Oif.  Par.  civli  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Vind. 
fr.  Mos.  B.  1.  corU  Cant.  Fab.  Lamb.  coharet  Oryph.  marg.  P.  Ald.  cohercet 
Ferr. — 965  Ferotda  Creech.  vis  quacunque  edd.  vnlg.  vi  quacunque  Sas.  vis 

NOT^ 


942  Saxa  supemOf  tfc,']  Quod  pro- 
bavit  1. 849.  et  seqq. 

943  Sudent  humore^  Sic  v.  1128. 
et  infra  vs.  1145. 

94d  DidUur  in  venasj  ^c.]  Qaod  os- 
tendit  i.  361.  et  seqq. 

948  Frigus  Uem,  ^v.]  Sic  i.  495.  et 
seqq. 

961  Deniquef  per  dissteptaf  ipe,']  Sic 
T.  490. 

953  SuevU]  Snpp.  morbida  vis  vs. 
S96. 


964  Circum  eoUi  [Corpiis]  .Lamb. 
bcne.  Sensns  est :  Morbida  vis  pene- 
trat  etiam  ferrnm  ea  parte,  qua  lori- 
ca  corpns  nndiqne  circnm  coercet. 
Hoc  esty  morbns  etiam  hominemlori- 
catum  tentat  et  corripit ;  neque  e- 
nim  ioricay  qua  totum  hominis  cor« 
pus  tegit  et  circnmdat,  arcere  vim  et 
causam  morbi  eztemam  potesty  quo- 
minus  in  corpus  penetret.  Alii  eir'- 
cum  coU ;  coli  autem  circns,  seu  cir- 
culus,  id  est,  pectus,  venter,  et  la- 


«16 


T.  LUCRtTII  CARl 


Morbida  visque  Mmiil^  qoom  extrinsaeaB  insiniiiitttr :    955 
Et  tempestatem,  terra  cceloque  coortam, 
Iq  coelom  terramque  remote  jore  facessufit: 
Quandoquidem  niliil  est^  nisi  raro  corpore  uexum. 

Huc  adcedit,  utei  uon  onrnia,  qu»  jacluiitaT 
Corpora  quomque  ab  rebus,  eodem  preedita  sensu         9(id 
Atque  eodm  pacto  rebus  sint  omnibos  apta. 

Principio,  terram  sol  excoqoit,  et  facit  are ; 
At  glaciem  dissolvit»  et  altis  montibus  altas 
Exstructas  ningues  radiis  tabescere  cogit : 


terraf  et  in  aerej  merito  omnes  exortte  e  eeeh  et  e  terra  aMio  vemtmt,  siquidem 
nikil  estj  qnod  non  sit  contextttm  corpore  roro.  Additur  md  htBe^  qnod  oimiM  mt* 
pneenfoj  (pue  mittvn.tuT  ab  rebue,  non  sint  donata  pari  gualUate^  neque  idonea  sint 
pari  ratione  cunctis  rebus.  Frintum  sol  urit,  et  arefacit  terram :  sed  Uqu^acit 
glaciemf  et  faeit  Hquescere  radOs  suIb  niioes  aecumulataM  suroum  in  wmies  ^isos* 


simulacrum  Voas.  marg.  exeusseris  pro  extrinseeus  Heins.  2.*-966  Nam  Fab. 
tempestatem  Vind.  V.  ed.  Voss.  vet.  O.  Vind.  fr.  Mnf.  B.  I.  Cant.  Fab.  Heins. 
8.  Ferr.  Th.  Ra.  tempestates  P.  Mus.  B.  8.  et  edd.  YHlg.  tempestate  in  Voss.  L. 
B.  coortam  O.  Mns.  B.  1.  Cant.  Fab.  Heins.  2.  coorta  P.  Mns.  B.  S.  AM.  et 
edd.  Tulg.  coorta  renqai. — 967  remote  Vind.  O.  Vind.  fr.  remotee  reliqni.  in  re 
Vind.  V.  ed.  Tb.  Ra.  mente  Mus.  B.  S.  £  eeeh  emotee  terraque  repente  faetsasmt 
edd.  vulg.  terrasque  remota  e  jure  Voss.  marg.  Vel  ferri  natura  timet  circumque 
fatiscit  Fab.  terrasque  timet  arcumque  fatiscit  Heins.  2. — 968  non  raro  Vind. 
Voss.  L.  B.  Vind.  fr.  et  edd.  valg.--959  non  deest  Vind.  Vind.  fr.—961  Det 
quoque  Mns.  B.  1.  fuit  Mns.  B.  S. — 962  quo  pro  sol  Vind.  V.  cd.  Vind.  fr.  Mns. 
B.  8.  Ferr.  Th.  Ra.  exquoquit  Vind.  fr.— 963  alte  edd.  volg.— 964  Extinetas 
Vtnd.  V.  ed.  Bodl.  Th.  Ra.  Exstructasque  P.  O.  Mus.  B.  1.  Oryph.  niarg« 
Bas.  marg.  V.  marg.  1.  Heins.  2.  nives  P.  Vind.  V.  ed.  Voss.  L.  B.  O. 
Vind.  fr.  Mns.  B.  8.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Gryph.  marg.  Baa.  raarg.  V. 
niarg.  1.  Heins.  2.  et  Cant.  sed  in  rasnra.  nubi  Mns.  B.  1*  ningues  P.  in 

NOT^ 


tera,  qnae  velut  in  orbem  ambit  et 
circnmvenit  intestinom  illnd,  qnod 
colnm  voeaat. 

967  In  eeslum  [£  eeeto  emota,  ^.} 
Lnmb.  bene.  Ea  enim  niens  est  Poe« 
ts,  nt  et  terram  et  cttlmn  ostendat 
este  corpora  mixta  inanl.  Snnt  autem 
si  ez  iis  exeant  tempestatesy  qnce  in' 
iis  finnt.  '  Emotm'  igitnr,  i.  e.  extra 
motaey  ejeetsB,  expnkfe. 

FacessmU]  I.  e.  dlscednnt.  Parens 

vero  et  alii :  In  eorliim  terrasque  remotee 

Jure  faisessunt.    Non  male.    Si  entm 

e  coelo  et  tenra  ortse  tempestates  re- 


dennt  in  coelnm  et  in  terram,  coelom 
et  terram  corpora  esse  roixta  inani 
necesse  est. 

969  Hue  adcedit,  utei^  ^c.]  His  20. 
V69.  praemittit  iii.  corpnscula,  qaae 
ab  rebus  mittnntur,  non  congru^re 
rebus  cnnetis  eadem  ratione.  Quod 
etiam  demonstravit  passim  superlo- 
ribns  libris,  sed  prtesertim  tib.  iv. 

960  Quomque  [Cunque']  Tmesis  vo- 
cabnlt  qnaecnmqne. 

962  Facit  ore]  Anastrophe,  pro  are- 
facit.    Sicalibi  passim. 


DB  RBRUM   NATURA    LIB.  VI.  817 

Denique»  cera  liquefit  in  ejas  posta  vapore^  965 

Ignis  item  liquidam  facit  ses^  aururoqae  resolvit : 
At  coria  et  camem  trabit^  et  conducit  in  unum. 
Humor  aqu»  porro  ferrum  condurat  ab  igni ; 
At  coria  et  camem  molUt^  durata  calore. 
Barbigeras  oleaster  eo  juvat  usque  capellas,  970 

Ecflaat  ambrosia  quasi  vero^  et  nectare,  tinctus : 
Qua  nihil  est  homini  quod  amarius  frundeat  estu. 
Denique^  amaracinum  fugitat  sus^  et  timet  omne 
Unguentum ;  nam  setigeris  subus  acre  venenum  est, 
Quod  nos  intcrdum  tamquam  recreare  videtur.  975 

At  contra  nobis  coenum  teterrima  quom  sit 
Spurcities^  eadem  suibus  hsBC  munda  videtur» 

Dfimnii  cera  ponta  ad  calorem  UHua  liquefii*  Ignii  timiUter  liqurfacit  <v«,  et 
dieeolmi  aurum :  verum  dueii  et  contrahit  tn  uxum  coria  et  camem,  lAquor  etiam 
aqua  iudurat  ferrum  candens  ab  igne :  verum  emoUit  coria  et  camem^  qun  condu^ 
rata  sant  ab  igne.  Oleaeter  adeo  deiectat  eaprae^  qua  gerunt  barbam^  veluti  ei 
itnbutu»  ambroeia  et  nectare  fluaJt :  verum  nihU  e$t,  quod  eit  magi»  amarulentum 
homiui,  quumfoUa  hujns  arboris.  Tandem  su»  fugU  amaraeinum,  et  metuH  omne 
unguentum ;  namque  id  eet  virus  atperum  euibuSf  qui  gerunt  setas :  quod  tamen 
dUquando  videtur  velutijuioare  nos  ipsos.  Contra  vero^  cum  Uttum  eU  nobis  sordi- 
diseima  sordes^  tuec  eadem  sordes  videtur  grata  euibus,  ita  nt  toti  se  versent  in 


»^^^»^i»^i 


Bot.— 965 UqueiitYlnd,  Voss.  L.  B.  Vind. fr.  Mns.  B.  3.  Cant.  UquescU  reliqni. 
m  ignis  posta  Oryph.  marg.  Bas.  marg.  P.  im  nis  posita  V.  ed.  Th.  Ra. — WM/acile 
ees  P.  O.  Mns.  B.  1.  Ferr.  Ald.  V.  marg.  l.faviUes  V.  ed. Th.  Ru.facere  ees  Cant. 
— OGT  Ac  O.  Mu8.  B.  1.-^9  Et  V.  ed.  Ae  O.  Mns.  B.  1.— 970  celoMter  Voss.  L. 
B.i:oiiiiiae  pro  eojwoatV.  ed.  Th.  Ra.  eo  vivat  Ferr.— 971  Epiaat  Vind.  fr.  mffluat 
edd.  vnlg.  ambrosiam  P.  O.  Ald.  ambrosias  V.  ed.  Bodl.  Mns.  B.  1.  S.  Cant.  et 
nectaretintus  Vind.  et  nectar  et  nitus  V.  ed.etneetar  etintus  Mns.  B.  l.  O»  Ferr. 
Th.  Ra.— 972  At  P.  Ald.  ed  edd.  vnlg.  Quo  Cant.  mariM  Vind.  mariue 
Yind.  fr.  V.  ed.  lli.  Ra.  m  mqfiis  O.  in  arvis  Voss.  vet.  et  L.  B.  Ferr.  magis 
Mns.  B.  8.  hoc  vorab.  et  seq.  desunt  Mus.  B.  2.  fronde  ac  V.  ed.  Th.  Ka. 
Vtnd.  f^.fronde  hac  Voss.  marg.  estu  Mns.  B.  S.  exstet  reliqui. — 97S  marieinum 
Viad;  Cant.  marieum  V.  ed.  Tb.  Ra.  amaricum  Ferr.  maraeinum  Vind.  fr.  imirt- 
<iaiicJii  Mns.  B.  1«  S.— 974  subUs  V.  ed.  Th.  Ra.  suis  Mns.  B.  1.  suibus  Mns. 
B.  S.—976  ceeni  Mns.  B.  1.  O.— 977  suibus  hae  nnmda  Oryph.  Nard.  Bas. 
suhusheecres  munda  edd.  vulg.  hacjueunda  P.  Mus.  B.  8.  Delpb.  Cont.  Heins. 
2.  Aid.  heec  mwsela  Y.  ed.  Th.  Ra.  dvunda  Voss.  L.  B.  hactam  mxmdia  O.  Mns. 

NOT« 

905  Posta\  Syncope,  pro  posita.  97S  Ajnanictiwjn]  Ungnentnm    ex 

968  Jgni\  Pro  igne :  sic  aiibi  pas^  Amaraco  factnm. 

sim.  974  Suhus]  Suibns.  Sic  vs.  977. 

970  Bar%enuO/cdJier,  ^v.JCaprse  977   Munda  [jiicviida]  Qna  de  re 

enim  frondibus  amaris  et  salicibns  videPlin.  vin.  15. 
delectantnr. 

Delph.  et  Var.  Clas,                    Lueret.  S  F 


818  T.   LCGRBTII   CARl 

Insatiabiliter  totei  ut  vohrantar  ibeidem. 

Hocc'  etiam  super  est,  ipsa  qaam  dicere  de  re 
Adgredior,  qaod  dicundum  prius  esse  yidetur.  980 

Multa  foramina  quom  yartis  sint  reddita  rebas. 
Dissimili  inter  se  natara  pr»dita  debent 
Esse,  et  habere  suam  natnram  quaeqae,  yiasqae. 
Quippe  et  enim  yariei  sensus  animantibus  insant» 
Quorum  quisque  suam  proprie  rem  percipit  in  se.  985 

Nam  penetrare  alio  sonitus^  alioque  saporem 
Cemimus  e  sucis,  alio  nidoris  odores. 
Praeterea,  manare  aliud  per  saxa  yidetur, 
Atque  aliud  lignis :  aliud  transire  per  aurum ; 
Argentoque  foras  aUud^  yitroque,  meare ;  990 

(Nam  fluere  hac  species,  illac  calor  ire>  yidetur ;) 

eadem  ghte  MHttaie.  lUud  quoque  reetaty  quod  videtwr  esse  prantUiendum,  anle' 
quam  tnctpiam  logui  de  ipia  maleriaf  qDam  tracto ;  nimironi,  fuoaiam  muUi 
meatut  doH  eunt  divereie  rebuif  ii  debeni  esee  donati  dupari  natura  inter  «f, 
et  einguU  debent  habere  euam  naturam,  et  siias  semUae,  Namque  dvofrsi 
oennu  reddtmtur  animaUbuB^  quortm  animalium  einguU  sensas  redpiunt  tn 
ee  rem  sibi  idoneam,  Etenim  videmue  eonoe  permeare  per  alia»  viaa;  et  sopo* 
rctn,  qui  mittltnr  e  sueciSf  per  aliae  vias.  Deinde  ree  aiia  videtur  fluere  per 
lapides,  et  aUa  videtiir  penetrare  per  Upw^  alia  per  aurum;  et  alia  videtur 
transire  extra  per  argentum,  aUa  per  vitrum;  namque  imago  tidetvr  troMnre  per 
hoe  posterins,  et  oalor  per  iUud  priiis;  etresaUa  videtur  trandre  velocinsper 


^^^^«•^s^^^^^^ 


B.  l.~078  tuti  Grypb.  marg.  Bas.  marg.  P.  volneraniur  V,  ed.  Tb.  Ra» 
— ^979  quia  pro  quam  P.  Oryph.  marg.  Aid. — 984  variis  P. — 986  prope  praei» 
pU  y.  ed.  Th.  Ra. — ^986  alia  s.  aUaque  Lamb.  etiedd.  vulg.  aUo  sonituque  M iiSk 
B.  l,  aUos  aonitus  Mus.  B.  3. — 987  aUa  Lamb.  et  edd.  vulg.  nidores  Vind.  y. 
ed.  Th.  Ra.  Post  hnnc  vs.  vss.  994. 996.  coliocantiir  in  P.  yind.  Oryph.  Nard. 
y.  ed.  O.  yind.  fr.  Mns.  B.  1.  S.  Canf.  atque  in  sez  posterioribus  exerapL 
suo  loco  repetuntnr.— 988  Proplerea  P.  y.  ed.  Bodl. Tii.  Ra.  Ald.  manere  yind. 
Nos  seqnimnr  yoss.  vet  et  L.  B.  sic  ponentes  vs.  995.  qni  vs.  988.  cst  vulga^ 
rinm  editioDum,  et  in  scriptis  omn.  exempL  vss.  993.  994.  comitari  aolet 
ffdk^.— 989  Ugnk  \on.  vet.  et  L.  B.  %iim  P.  O.  Cant.  ignis  V.  ed.  Mns.  B. 
3.  per  Ugna  voljr.->99a  tii«ro  Vind.  tit<Kt  Ferr.  y.  ed.  Th.  Ra.  O.  Mus.  B. 
1.  3.--99I  Ulas  ViDd.  y.  ed.  Mns.  B.  3.  color  Cmit  iUe  videtur  Oassend.— 998 

NOTiE 

978.JMfem]  In  eodem  cceno,  in  ea-  qnod  antea  demonstravit  11.381 .  389. 

dem  spnrcitie.  682.  et  iv.  697. 636.  et  674.  &c. 

979  Hoec*  etiam  super  est  [superesf}  987  E  sueW]  Snpp.  efflnentem.  Vel, 

^e.]  His  17.  vss.  praemittit  iv.  in  rebns  e  suedsy  i.  e.  succornm ;  sicnt  jam  post- 

cnnctis  varia  esse  spatiola  seu  foni-  ea, '  ntdorls  odores/  pro  e  nidore. 

minadissimilinmfigurarnm.Undenec  991  Hac]  Nempe,  per  vitmm. 

eadem  qnibnslibet  quennt  apta  esse.  IUae'i  Nempe>  per  argentum. 
Quod  variis  confirmat  exemplis»  et 


DH   RBRUM    NATURA.   UB.   YI. 


819 


Atque  aliis  aliad  citias  transmittere  eadem. 
Scilicet  id  fieri  cogit  natara  viaram, 
Maltimodis  varians,  ut  paallo  obstendimos  ai^^ 
Propier  dissimiiem  nataram«  textaqae,  reram» 

Qaapropter,  bene  obi  hedip,  confirmata  atque  locata, 
Omnia  constiterint,  nobis  praeposta»  parata ; 
Quod  super  est^  facile  hinc  ratio  reddetar,  et  omnis 
Caussa  patefiet^  qnce  ferri  perliceat  vim, 

Principio,  fluere  e  lapide  hoc  permnlta  necesse  est   1000 
Semina,  sive  aestumi  qai  discatit  aera  plagis, 

eoMdem  vMm,  qnam  aUa  res.  Nimirum  matura  forawdmm^  qutB  diversii  wMdig 
mutatwr,/acit  id  fieri,  teluH  demonatrammus  pamlo  aiUea,  ob  disparem  naluram,  et 
coKtexiuraM  dissiniiles  rerum,  Quamobrem  cum  luBe  omniafuerint  nobit  bene  pro- 
bata,  etposita,  et  praparata,  et  pramieiay  pottea  haud  diffleUe  ratio  afferetur  ejns 
rel,  9IU9  ratat,  et  omni»  cauoa  numi/eeta  erit,  quee  BcUicet  attrahat  naiuram/erri, 
Primum  id  neceeearium  eet,  nempe  plKrtma  corpuoeula  emanare  e  Uqnde  maKne- 
tico,  vet  potias  twrbam  eorpuscnlonim,  qua  diaeipat  ictibus  aera  omnem,  qui 


Detque  Mns.  B.  1.  eandem  P.  Gryph.  Ald.— 904  variant  Mus.  B.  l.  3.  Cant. 
varias  Mns.  B.  S.  in  secnndo  loco.— 996  bone  P.  V.  ed.  Tb.  Ra.  Ald.  at  loca- 
ta  V.  ed.  Th.  Ra.— 998  huic  P.  V.  ed.  Tb.  Ra.  reddet  Vind.  reddUur  et  V.  ed. 
Th.  Ra.  omnee  Vind.  fr.— 999  fieri  V.  ed.  Tli.  Ra.  fterUeeat  vim  Vind.  Ma».  B. 
l.  peUidat  vim  vulg.  perlicit  arcum  P.  in  not.  V.  marg.  1.  perlitratum  V.  ed. 
Bodl.  Ferr.  Th.  Ra.  perUceatum  Voss.  vet.  et  L.  B.  peUiceat  vim  O.  Canr.  pel* 
lieeat  tum  Mus.  B.  3.— 1000  et  lapide  Ferr.— 1001  destinat  V.  ed.  Th.  Ra. 


NOT^ 


992  Eadem]  Snpp.  via. 

994  OUendimueante]  Lib.  ii.  etUb. 

IV. 

995  Textaque,  reruml  Textnrasqne 
rerura.  Sic  alibi, '  clausa  domorum/ 
'  strata  viarom/  ^c. 

996  Quapropter  bene  ubi,  ^c.]  His 
4.  V88.  coDcludlt  et  monet,  his  prs- 
missis  rebus,  bene  iotelligi  posse,  quo 
modo  et  qua  ratione  fiat,  nt  magnes 
trahat  fermra.  Quod  qnidem  jam  ex- 
pllcatnras  est. 

997  Preepottd]  Pr8eposlta,h.  e.  prse* 
missa. 

1000  Priineipio,fluere,tfc,']  His  qua- 
tuor  ita  praemissis jaro  aggreditur  di« 
cere  cansam,  seu  moduro,  quo  mag- 
nes  ferroro  attrahit,  fermmqne  vU 
cissim  ad  magnetem  fertur.    Itaqoe 


his  15.  vss.  docet  i.  mnlta  corpnscnla 
effluere  tam  ex  magnete,  quam  ex 
ferro,  plora  tamen  et  potentiora  ea 
magnete.  Quo  fit,  ut  aer  semper 
ionge  magis  discotlatur  circa  magne- 
tem,  quam  circa  ferrnminania  spatia 
creentur.  £t  qnia,  cnm  ferrnm  col- 
locatur  Intra  discussi  aeris  sphaeram, 
ut  aiunt,  mnltum  inanis  inter  ipsum 
et  magnetem  intercipitur,  tunc  fit, 
nt  corpnscula  ferri  liberins  ferantur 
in  eam  partem,  ac  proinde  ver»us 
magnetem;  nequeant  vero  majore 
copia  contendere,  quin  pelliciant  si- 
mul  cohserentia  corpuscnla  ferri,  at- 
que  ideototam  ipsam  ferri  maRsani. 

Imq^idehoc]  Nempe  magnete. 

1001  JEetuml  Turbam  confnsam, 
copiam  ingentem. 


820 


T.   LUCRBTll   CARI 


Inter  qui  lapidem  femimque  est  qaomqne  locatus. 
Hoc  ubi  inanitur  spatium,  multusque  vacefit 
In  medio  locus ;  ex  templo  primordia  ferri 
In  vanum  prolabsa  cadunt  conjnncta,  fit  utque 
Annulus  ipse  sequatur,  eatque  ita  corpore  toto. 
Nec  res  uUa  magis,  primoribus  ex  elementis 
Indupedita  3uis>  arte  connexa  cohffiret, 
Quam  validi  ferri  naturaD  frigidus  borror : 
Quo  minus  est  mirum,  quod  dicitur;  ex  elementis 
Corpora  si  nequeunt»  de  ferro  plura  coortai 
In  vacuum  ferri^  quin  annulus  ipse  sequatur : 
Quod  facit ;  et  sequitur,  donec  pervenit  ad  ipsum 


1005 


1010 


poBiiui  ett  inter  Uqpidem  magneU  et  /emm,  Cum  aateni  ti  Uteua  vac^,  et  flu- 
rimiiiii  spaiium  inanitur  w  medio,  iubito  aemma  cohareutiaferri  deeidutU  et  laoiM- 
tur  iu  vaeuum  spatiuniy  et  aecidit  ut  ipee  owiiiiicf  ferrens  eubtequaiury  et  eie  fera- 
tur  toio  cerpore»  NequM  ree  uUa  est,  qaae  magi»  etricte  couiexta  eonneetatur  tm- 
pHcaia  ex  sm»  primu  pnm/ordmy  quam  getidue  rigor  naiur4B  ferri  eoBdi  cohaeret 
Qii^pre|rfer  eo  miuuM  eet  mirandum,  qued  paulo  eupra  doeuimuMy  «i  corpuecula  plu- 
rima  nata  exferro  nou  poeeuut  miitti  in  spatinni  twcaiii,  finii  ipee  onmiiiis  aubee' 
quatur ;  quod  revera  ipse  faeiij  ei  eubeequiiur  utquedum  jam  contingai  ipeum 


#^i»>»»»»^»»i»ii»^» 


Bodl.  stM  et  seqq.  omn.  Tocab.  Terias  desant  Mns.  B.  S.— 1003  inaniter  V. 
ed.  O.  Th.  Ra.  miitttioiie  P.  Ferr.  vaeeecit  V.  ed.  BodL  Th.  Ra.  imkiiW!/  Hav. 
ex  Carrione.  raretcti  V.  marg.  l.  2.  laceeeii  Mas.  B.  S.  et  tn  ora  codicis,  ^  Alii 
mrdtt.'— 1004  /erre  Vlnd.  V.  ed.  Vind.  fir.  Mns.  B.  1.-1005  /n  romim  Cant. 
Delpb.  /n  iiociiimi  vnlg.  eadani  Oif.  Par.  Heins.  Mar.  commenta  V.  ed.  Bodl. 
Ferr.  Th.  Ra.  prolapea  Voss.  vet.  sed  eot^uncta  in  marg.  ui  qui  P.  Vind.  V. 
ed.  O.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  itf  ^niii  legendam  censet  P.  in  not.— 1007  ex  deest 
Voss.  vet.  et  L.  B.  Vind.  V.  ed.  Vind.  fr.  tune  pro  ex  Catit.  aliementie  V.  ed. 
Th.  Ra.— 1009  AiimorMns.  B.  1.— 1010  pauUo  diximutante  edd.  vulg.— 1011 
«iM  queuni  Vind.  Mus.  B.  1.  e  ferro  P.  Vind.  fr.  Cant.  Ald.  Voss.  marg.  re- 
ferre  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Ferr.  Th.  Ra.  U  ferro  O.  deferri  Mas.  B.  l.  te  ferre 


NOTiE 


1002  Inter  qui^  tfc,']  H.  e.  qnicam- 
qae  locatos  est  inter  lapidem  et  fer- 
ram.   Sicvs.831. 

lOOS  Vacefii]  Vacaas  fit.  Sic  ts. 
066.  et  infra  vs.  1005. 

1005  Fteta^itfJEtfitat. 

1006  Jmitiiiif]  Snpp.  ferreas :  hoc 
est,  ipsam  ferram. 

1007  Prtmon6M  ex  elementit]  Ex 
primis  corpasculis,  e  primordiis.  Sic 


n.  SIS. 

1008  Indupedita  [EndapedUa]  Vel 
/iidiip«dt(a ;  h.  e.  Impedita.  i.  241.  ii. 
101. 

1009  Qiiam  ro/tdt,  4^.]  Periphnuiis; 
h.  e.  quam  ferrum  validum. 

1013  Quod  facU]  Nempe  ferram 
seqaitnr  sna  corpnscnla  exeuntia  in 
vacnnm,  donec  adbsreat  totum  mag- 
neti. 


0B   RERUn   NATURA   LIB.  Yl. 


831 


Jam  lapidem,  caedsqQe  in  eo  coDpagibds  haesit 
Hoc  fit  idem  cnnctas  in  parteis ;  unde  yacefit 
Qaomque  locas^  sive  ex  transvorso^  sive  sapemei 
Corpora  continao  in  vacaam  vicina  ferantur : 
Quippe  agitantar  enim  plagis  aliunde,  nec  ipsa 
Sponte  sua  sursum  possunt  consurgere  in  auras. 
Huc  adcedit  item,  qua  re  queat  id  magis  esse : 
Quod  simul  a  fronte  est  annelfi  rarior  aer 


1015 


1090 


lapidem  magneticaiDy  et  adkadt  ei  ptr  vmadti,  qiuf  nmi  eadtmi  mA  eeiuue.  itkd 
eiiam  aeeldit,  nimiruin  eorpuecida  prexima  ferri  ealriio  emU  in  vaeame  spatium  t» 
OMnes  parteey  ex  quUnu  eemie  ipse  loeue  inaniiur,  eeu  ex  obUquo,  eeu  ex  aUe, 
Namque  JaetaMiur  ietibue  ex  aUa  pariey  net/ue  ipea  queunt  atiollere  ee  injlatue 
aerioe  sureum  ex  seipeie»  Ad  hoe  etiam  addiiur,  eur  id  pooeii  petiue  eeee,  oimiittm 
quod,  ubi  primum  ekr  wugie  rarefaeiue  eet  a  capite  aimeUi  ferrei,  et  epaHumfae' 


Mds.  B.  S. — 1014  eaeie  in  eo  Heint.  2.  cacieque  in  eie  V,  Ald.  cacie  qulia  ee 
Vind.  O.  Mns.  B.  S.  ctBcie  qei  nee  V.  ed.  Th.  Ra.  Bodl.  Ferr.  conpagibue  Cant. 
compagibue  ? nlg.  haret  Oassend. — 1016  idem  Vind.  V.  ed.  O.  Vind.  fr.  Mns. 
B.  3.  Cant.  Ferr.  Tli.  Ra.  item  reliqni.  partibue  et  i  snper  a  scripto  in  cunetae 
Mns.  B.  1.  vaceeeii  Vind.  O.  bareeeU  V.  ed.  Th.  Ra.  Bodl.  rareicit  V.marg,  1. 
2.  rareftt  Mns.  B.  S.  vid.  vs.  1003. — 1016  ftn«  Mus.  B.  S.  ex  deest  O.  et 
Vind.  Vind.  fr.  Miis.  B.  3.  e  Cant.  Heins.  2.— 1017  vaciua  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra. 
Vind.  natiioa  O.  V.  marg.  l.  votkoa  Mns.  B.  1.— 1018  agitatur  Cant.  plagH 
Vind.  V.  ed.  Tb.  Ra.  Vind.  fr.— 1020  Hoc  Bas.  queat  ad  Ferr.  qui  ad  V.  ed. 
Hi.  Ra«  Vind.  Mns.  B.  S.  Vs.  1081.  hnnc  versnm  iu  vnlg.  edd.  sequi  solet ; 
nos  ad  stationem,  qnam  habet  in  codd.  Voss.  vet*  et  L.  B.  aroandavimus. 
iralcc^.— 1021  eima  a  Vind.  eimUi  V.  ed.  Tb.  Ra.  eimUa  Ferr.  eimnl  ac  Oif. 

NOTiE 


1014  Ceteie  eenpagibue']  Vincnlis, 
qasB  snb  sensus  nostros  non  cadnnt 
Sic  passim  vocat  cscas  atomos,  qase 
Ingiant  ocnlos. 

1016  HoeJUidem[item'}9Fe.']  His5. 
Yi»,  qnia  fermm  tendit  indiscrimina- 
tim,  snrsum,  deorsum,  transversumy 
et  in  quamcumque  partem,  pront  ad 
magnetem  apponitnr,interea  docet  id 
fieri  non  posse,  nisi  ob  inductum  va- 
cnnm,  in  qnod  corpuscula  ferri,  alio- 
quin  deorsum  solnm  prolabentia,  fe« 
rantnr  indiscriminatim. 

1016  Quomque  lCunque']  Tmetis,  an- 
decunque. 

1018  AUunde]  Nempe  ab  indncto 
vacuo.  Neqne  enim  sponte  sna  sur- 
•omfertar  ferrom,  eum  sit  grave  ac 


ponderosam. 
1010  Jn  aurae']  In  aera,  snrsum* 

1020  Huc  adeedU  item,  4«.]  His  19, 
vss.  docet  etiam  adjnvari  motnm  il- 
Inm  ferri  «b  aere,  ob  continnam  ip- 
sins  agitationem.  Et  primnm  qul- 
dem  ab  aere  exteriore,  qui,  cum  sem- 
per  nrgety  et  qnidem  vehementius 
ez  ea  parte,  qna  copiosior  est,  non 
possit  non  impellere  fermm  in  qnam 
partem  est  parcior  sen  inanior,  ut- 
pote  versns  ipsum  magnetem. 

1021  iSSjmiri  Simnl  atqoe;  statim 
atque. 

Afronie]A  parte  antcriore. 

AnndU]  Annuli  ferrei ;  h.  e.  ferri. 
Sic  vs.  1006.  amiiiiiMi  pro  ferrum 
nsarpavit. 


822 


T.   LUCRETll   CARI 


Factus^  inanitosque  locus  magis,  ac  vacaatus ; 
Continuo  fit^  utei^  qni  post  est  quomque  locatus 
Aer^  a  tergo  quasi  provehat,  atque  propellat 
Semper  enim  circum  positus  res  verberat  aer ; 
Sed  tali  fit  utei  propeliat  tempore  ferrum, 
Parte  quod  ex  xina  spatium  yacat,  et  capit  in  se. 
Hic  tibi^  quem  memoro^  per  crebra  foramina  ferri 
Parvas  ad  parteis  subtiliter  insinnatus, 
Trudit,  et  inpellit :  quasi  nayes  velaque  ventisi 
Haec  quoque  res  adjumento,  motuque»  juvatur. 

Denique,  res  omnes  debent  in  corpore  habere 
Aera,  quandoquidem  raro  sunt  corpore,  et  aer 


1025 


1030 


tum  e$t  magii  vaeanB,  <tf giie  iMiactai,  $Mim  aeddUy  ut  aer  wmuj  qui  pomtuM  eH  a 
tergo  iUios  aDnelli,  vebdi  pnpulset  et  fromoveat  a  tergo  ipsiini.  Etemm  air  cir- 
eumiMiUB  eemper  agitat  res  ipsas.  Verum  accidit  prfleserttm  ut  eo  temfore 
propuUet  ferrumy  eo  ^uod  locue  vaceJU  ex  una  porie,  et  recipii  illnd  tii  eetpeo, 
Posttiuam  Yero  iete  aer,  de  tfuo  loquor,  iutrominus  ett  leviter  ad  nUisniu  peniet 
ferri  per  frequentes  ejusdein  ferri  meatus,  protrudit  et  puleat  illui),  veUiti  ventus 
tradit  et  impellit  novtm  et  carbaea,  et  re$  ipta  etiam  ai^ratur  auxiHo  et  motu» 
Tandem  rea  cunetie  d/ebent  eontinere  in  suo  corpore  aera,  quoniam  conetant  cerpore 


Nard.  Bas.  meOi  Yind.  V.  ed.  Mos.  B.  1.  Th.  Ra.— 10»  magnU  Viod.  Vind. 
fr.— 108$  ut  Vind.  Ferr.  Tii.  Ra.  V.  ed.  poteH  Vind.  Ferr.  Th.  Ra.  V.  ed. 
Mus.  B.  1.  H.  TS.  in  Vind.  V.  ed.  Voss.  Tet.  et  L.  B.  O.  Vind.  fr.  Mus. 
B.  1.  S.  Cant.  post  vs.  1030.  locatus  est.— 1024  Erat  ergo  Cant.  V.  ed.  Tb. 
Ra.  Errat  ergoFerr,  1$  a  tergo  Vind.  fr.  H.  vs.  deest  Vind.  provehit  atque  pro- 
pelUt  Heins.  2.  V.  marg.  1.— 1025  veherat  Cant.— 1026  utei  deest  Vind.  V.  ed. 
Mns.  B.  1.  Ferr.  Tli.  Ra.  Post  liunc  versum  vacat  duorum  spatiom  Mus.  B. 
S — 1098  Hie  «6t  Vind.  fr.  ferri  eet  quidam.— 1029  Froiias  P.  V.  ed.  Oryph. 
Mard.  Bas.  Mar.  Ferr.  Tb.  Ra.  Ald.  Privae  Oif.  Par.  Delph.  Bentl.  Prtnos 
Lamb.  Oassend.— 10)0  naoes  Wakef*  ex  conj.  navem  P.  O.  Vind.fr.  Mns.  B. 
1.  Cant.  Ferr.  Ald.  navim  vulg.  avem  Vind.  anmrn  V.  ed.  Th.  Ra.  ventis  Vind. 
V.  ed.  O.  Vind.  fr.  Cant.  oeiihisvnlg. — lOSl  Hunc  versnm  suspectUm  habent 
Lamb.  et  Bentl. — 1033  rareacunt  P.  Orypb.  marg.  V.  marg.  1.  Ald.  rore  eunt 
V.  ed.  Th.  Ra.  carporaY.  ed.  Vind.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Oryph.  marg.  P.  V. 

NOT£ 


1025  Semper  «niMi,  t^c,]  Quod  docuit 
IV.  9tl. 

1027  Capit  in  se]  H.  e.  Spatimn  va- 
cunm,  seu  locns  vacnatns  a  magnete 
recipit  in  se  ferrum. 

1029  Porros  [Privae]  Intimas,  in- 
teriores.  iii.  S90.  iv.261.  d?e. 

lOSO  Quost  navee  [aavtm]  ^rcj  Supp. 
impellit,    Sic  iv.  805. 


10S2  Denique,  res  omne»y  ^c.]  His  8. 
vss.  docet  etiam  motnm  ferri  adju- 
vari  ab  aere  interiore,  qni  pari  ra- 
tione,  cum  semperagitet  res  cunc- 
tas,  iropeilit  et  movet  ferrum  ipsum, 
et  prscipitat  illud  in  eam  partem, 
in  qnam  jam  fertnr,  et  qne  jam  facta 
est  inanior. 


D£   RSaUM    NATURA   LIB.   VI. 


823 


Omnibns  est  rebus  circamdatos  adpositiuique. 

Hicc'  igitor,  penitus  qai  in  ferro  est  abditQS,  aer         1035 

Solicito  mota  semper  jactatmr^  eoqne 

Verberat  annellnm,  dnbio  procnl ;  et  ciet  intns 

Scilicet:  atqne  eodem  fertnr,  qno  prsBcipitavit 

Jam  semel^  et  vacuam  partem  in  conamina  snmpsit. 

Fit  quoqne,  ut  a  lapide  hoc  ferri  natnra  recedat       1040 
Interdom :  fugere,  atqne  sequi,  consneta  vicissim. 

Exsultare  etiam  Samothracia  ferrea  vidi ; 
Ac  ramenta  simnl  ferri  fiirere  intns  ahenis 
In  scaphiis^  lapis  hic  Magnes  quom  subditns  esset : 

rmr^meiOy  et  aJk  tireiaimphu  eti  MaTen»  cmMB  rf*M.  Erg9  tUe  «tfr,  9111  iii- 
trvmau  latet  id  femy  ogiiMtw  tnvjvteffl  wtebUiinie  perpeimy  et  fereuA  elme 
JuhJQ  emmhm  ferream  eodem  motn ;  ei  nimirum  moveiWlud  iiUriiueeu»;  et  Ipee 
aoniiliit  preeedii  in  emtdem  periemy  in  ^mm  tpse  jam  eemel  deirudii  selpsnn,  ei 
f»  em  partem  immemj  in^aam  ipee  cepit  saoe  cenatut»  Aeeidit  etimny  ut  naiurm 
ferri  rmeet  d^  kee  lapide  mainEieticOy  qnippe  qnas  eehia  sit  mUquando  «efiri,  et  alf- 
qnande  emiure  iUnm  att«niattJii.  Mt  uere  uidi  annnlos  ferreee  e,  Semeihmeim 
Mportatoe  et  unu  mmeuia  ferri  exeiHre  et  ugitare  eeee  iniu»  t»  pelvi6iis  «Mis, 


marg.  I. «<  pro  et  Oryph.  marg.  P.  V.  marg.  1,  Ald. — 10S4  H.  vs.  et  seq.  de- 
snnt  Voss.  L.  B.— 1085  tn  deest  O.  et  pro  eei  Vind.  V.  ed.  Ferr.  lli.  Ra.— 
1038  Deest  Vind.  aifue  deest  P.  V.  ed.  O.  Vlncl.  fr.  Mus. B.  l.  S.  Caat.  eudem 
O.  Mns.  B.  1.  iUe  edem  Vind.  fr.— 1080  Mtintiit  V.  ed.  Bodl.  Th.  Ra.  fuam^ 
fuam  tn  perfm  edd.  vnlg.  partem  tn  mciimi  Voss.  vet.  et  L.  B.  Oif.  Par. 
belph.  Cout.  Oassend.  P.  V.  marg.  1.— 1040  JkM  O.  deest  V.  ed.— 1041  ae 
V.  ed.  Ferr.  Tb.  Ra.^1042  ferremdi  V.  ed.  Th.  Ra.— 1048  Ac  mmenta  Mns. 
B.  1.  JErameuta  O.  Ferr.  Ferramenta  Mns.  B.  8.  Et  rantenia  reliqni.  aUenie 
Mns.  B.  3.  CanL— 1044  eeaphie  Vind.  Mns.  B.  8.  JfogM  cMt  Vind.  Cant. 

NOT^ 


1086  SdHeito]  Slc  I.  844. 

1087  AmuUum']  FerrDm,  vs.  1006. 
1081. 

1038  Eodem"]  In  enndem  locum. 

Pftfctpifactf]  Snpp.  se  annnlns.' 

1089  FociMMn  partem  i»]  H.  e.  in 
partemagrisjara  factam  inanem,ob 
corpnscula  edocta  et  abstracta  a 
virtute  magnetis :  vs.  1000.  not.  et 
vs.  1008.  et  seqq. 

Conemiaa  mmpsif]  H.  e.  ire  ccepit. 

1040  Fte^tiogti^,  alapideytfc.l  Hls 
14.  V8S.  docet  interim  cur  fermm, 
qnod  lapidem  magnetem  seqnl  con- 
snevit,  eom  tamen  fugiat  »re  inter- 
posito.    Ezpertom  autem  se  ait  Po- 


eta  ac  vidisse  ferreos  annuios  et  ra- 
mentaferri  in  lebetesereo  poslta  ex- 
siiire  ac  surgere,  qoasl  Aigianta  mag- 
nete,  qhi  lebeti  subditns  est.  Id  vero 
fieri  respondet,  eo  quod  f^rrea  illa 
segmenta,ferreique  annnli  opplentnr 
tsris  afflatu;  nnde  fit  nt  adveniens 
magnetis  sestns,  sen  afflnxus,  repe- 
riat  omnia  plena,  nec  habeat,  qno 
tranet. 

1043  Samotkraeia  ferrea"]  Ferreos 
annnlos  a  Samothracla  dictos,  nbi 
primnm  fierl  ccepti  sont ;  qui  erant 
pervii  et  cassi,  ubi  amnleta  conde- 
bantnr. 

1044  /11  ecaphHe']  In  vasisnmplis. 


824 


T.   LUCRBTII   GARI 


Usqae  adeo  fugere  a  saxo  gestire  yidetor  1045 

.^e  interposito ;  discordia  tanta  creatur : 
Propterea^  quia  nimirum  prius  aestus  ubi  aeris 
PrsBcepit,  ferrique  vias  possedit  apertas; 
Posterior  lapidis  venit  cestus^  et  omnia  plena 
Invenit  in  ferro :  neque  habet  qua  tranet^  ut  ante :       1050 
Cogitur  obfensare  igitur,  pulsareque  fluctu 
Ferrea  texta  suo :  quo  pacto  respoit  ab  se, 
Atque  per  ses  agitat^  sine  eo  quod  saepe  resorbet. 
Illud  in  hiis  rebus  mirari  mitte,  quod  aestus 


M  hie  lapU  magnes  pomiit$  ent  miUer:  adeo  tidehar  Uetari  reeedere  afem  eum 
4S9  tnter^fofdiwr ;  et  adeo  tanta  immieUta  naacUur  inter  ferram  et  magneteni ;.  eo 
quod  ociMcet  eum  turba  corpnsculoram  m$  prius  oeeupaoit  et  arripuit  meatuM 
patentesferrij  turba  corpnscolorum  lapidis  magnetis  aeeedit  postrema,  et  reperit 
omnia  loca  repletm  in  ferro  ;  neque  habet  locum,  in  qum  insinuet  se,  veluti  aniea. 
Ergo  neeesse  est  ut  erehro  jaetet  et  proputset  ferreos  textus  sua  moiu,  Qua  ina- 
tiane  repellitferrum  a  se  ipso,  et  vexat  illnd  per  medium  as ;  qued  tamen  femim 
pUrumque  absorbet  «tne  eo  aere  interposUo.    Desine  aotem  admirari  iUud  in  his 

Magnetum  O.  Mas.  B.  1.— 1046  et  diseordia  Delph.  OaB8end.~1048  Pereepkk 
P.  Bodl.  Oryph.  Nard.  Bat.  Ferr.  Ald.  Prteeipit  Y.  ed.  Tli.  Ru.pereipit  V. 
marg.  1. — 1060  tramet  Cant.  ef  ante  O.  Mui.  B.  1.— 1051  pulsare  quoY.ed, 
Th.  BM,ftuetus  Nard.— 1068  Terrea  testa  P.  Mns.  B.  S.  Ald.  Ferrea  texta  P. 
in  not.  Terreai  exta  V.  ed.  O.  Mos.  B.  1.  Ferr.  Th.  Ra.  Terrea  texta  Cant. 
Ferrea  testa  Bat.  marg.  et  expuU  V.  ed.  Th.  Ra. — 1069  eo  qua  edd.  vulg. — 


NOTJE 


1046  Ftdedo*]  Snpp.  ferrum. 

1046  Discordia  creaiur']  Supp.  inter 
ferrum  etmagnetem. 

1048  PraeepU^  Praeoccopavit. 

1040  JEstus']  Effloxus,  copia  cor* 
pnscnlorum,  afflatus.    Sic  vs.  1001. 

Plend]  Occnpata  ab  SBris  aestn. 

1060  IVaiieiJTranseat. 

1061  Oi^ensare]  Crebro  offendere, 
motn  seu  aestn  sno  verberare^ 

1062  Ferreatexta}  Ferreos  teztus; 
ferrum,  quod  arcte  contextum  est. 

1063  Sine  eo  quod  seepe  reaorhet]  H. 
e.  quod  ferrum  magnes  alioqiiin  qoasi 
absorbet  sine  eo,  h.  e«  ubi  ks  non 
interponitnr. 

1064  lOmd  tn  Atisreto,  4>c.]  His  9. 


vss.  qnia  qois  non  ii\|uria  percnnetari 
poteraty  cnr  magnes  nnum  attrahat 
ferram,  non  aotem  alias  res,  causatnr 
Lncretins  i.  rernm  mistarum  qua- 
rundam  contnmaciam,  qufle  pondere 
suo  frete,  quale  est  aurum,  reluctan- 
tur  et  detrectant  sestnm  magnetls. 
II.  incosat  raritatem  corpornmy  ob 
qoam  pervia  sunt  advenlenti  sestui, 
nihilque  invenit  hic,  quod  impellat; 
nt  fit  in  ligno.  Ferrnm  vero  medinm 
sistit  inter  utraque  corpora,  rara  et 
densa,  concinneque  adbseret  mag* 
neti.  Qnod  qoidem  non  mirom  esse 
ait,  com  id  etiam  fieri  jam  ostensn- 
nis  sit  in  aliis  rebos. 


OB    RBRUM    NATURA   LIB.   VI.  825 

Non  Talet  e  lapide  boo  alias  inpellere  item  res.  1055 

Pondere  enim  firet»  partim  stant;  qood  genus,  aarum: 
Ac  partim,  raro  qnia  sont  cam  corpore,  at  aestus 
Pervolet  intactas^  neqaeant  inpellier  asqaam : 
Lignea  materies  in  qao  genere  esse  videtur. 
Inter  atrasqae  igitar  ferri  natara  locata,  1060 

JSris  abi  adcepit  qaaedam  corpascala^  tam  fit^ 
Inpellant  at  eam  Magnesia  flomina  saxi. 

Nec  tamen  bsec  ita  sant  aliaram  reram  aliena^ 
Ut  mibi  malta  param  genere  ex  boc  sabpeditentnr. 


re6ii«,  nempe  ^iiod  <iir6a  corpnscoloram  egredientium  ab  hoc  lnpide  magnete 
wm  poteit  pariier  prolmdere  re»  a/toi.  iVi«ii^  res  alie  partim  eonsiMuMt  mxm 
tuagramtaie;  oUide  est  OMrum:  et partitn  non  poseunt  un^uam  moverif  quia  con- 
eiant  eorpore  adeo  rarrfacto^  ut  turba  corpuscalorum  uiibata  transeat ;  t»  quo 
genere  lignoa  maierie»  videtur  cdntineru  Ergo  eum  natura  ftrri  potita  inter 
uiraeque  natnraa  vris  et  magnetis  rteepii  qua^m  Mmma  cntt,  tunc  aecidii,  ui 
eniu»  Magnetii  lapHi»  protrudant  iUam,  Neipte  tamen  ha  re»  sunt  adeo  remotm  ab 
a!ii»  rebu»y  ui  pau€€t  admodum  ^u»dem  genert»  occurrani  mtAt ,  qua»  pootim  reftrre 


»»»^»»^^^^^^^»» 


1055  a  lapide  Delph.— 1057  rtiio  pro  raro  Mns.  B.  S.— 1058  Prowlet  V.  ed. 
neeuon  pro  nequeuni  O.— 1050  Ligna  V.  ed.  Tb.  Ra.— 1061  cum  tic  P.  Mns. 
B.  1.  Ald.  Oryph.  marg.  cumjit  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra.  Bodl.— 1062  ImptUan* 
tur  eo  9Sagnetia  taxa  quidam.  eum  Yind.  O.  Mns.  B.  l.  S.  Cant.  eo  Vind.  fr. 
eum  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra.  magnetit  P.  Ald.  Orypb.  marg.  magneti  Vind.  et 
edd.  vnlg.  temAna  P.  fiumine  Vind.  V.  ed.  Bodl.  O.  Mus.  B.  l.  maguo  ni6/K- 
mine  V.  marg.  l.  /axU  P.  Aid.  aed  taxi  rescribendom  iobet  P.  in  not.  «emimi 
taxi  edd.  vnlg.  Magnad  fiamxna  taxi  Yel  Magnttia  fiamtnt  taxa  Heini.  ad 


NOT^ 

1056  Qaoiifemi*]  Ciyaageneriiynt  tanri,  quod  Oallice  vocatur,  eole 
sttpe  monni.  /orfe,  ita  intcr  ae  copnlantury  nt  vitio 

1057  iSf<iw]  Snpp.  Magnetit.  ligni   potins   ipsi    debiicant,  qnam 

1058  /iiladnf]  H.  e.  non  tangat,  gloten  illnd  relazet  illos :  iii.  vinnm 
intactns  eat  per  eas  rei,  qnm  snnt  mitcetnr  aqnm,  non  olenm  ant  piz: 
raro  corpore.  iv.  lana  irabibitnr  pnrpnr»  colore : 

1068   Magnttia   [Magjtetl  fimmina  v.  argento  fermminantur  anmm  et 

i]  JEata»  magneticl  lapidis.    Sic  im,  non  plnrobo.    Scilicet  qnia  re« 


V8. 1057.  dixit  *  «stum.'  mm  ejaimodi  jttnctnra  optima  est, 

106S  Nu  tamen  kttc,  ifc,']  His  85,  et  inter  se  mntno  conveniunt  plena 

vu.monet  Poeta  non  novnm  eate  hoc  et  concava,  ut  alia  aliis  respondeant, 

genos  natnralls  coalitns  in  magnete,  hamata  bamatis,  rotnnda  rotnndisy  et 

siquidem  idem  fit  in  mnltis  aliis  re-  cetera  bene  conveniant. 

bus :  I.  namqne  saxa  coalescunt  et  Hac']  Snpp.  qnsB  modo  de  magne* 

conglntlnantur  ealee :  ii.  asseres  gln-  tii  et  ferri  conjnnetione  docnit. 
tine  facto  ex  anribna  et  genitalibns 


896  T.   LUCRfiTlI   CARI 

Qaee  memorare  queam  inter  se  singolariter  apta*  1066 

Saxa  vides  primam  soia  coolescere  calce : 
Glutine  materies  taarino  jungitur  una, 
Ut  vitio  vensB  tabularum  saepius  hiscant, 
Quam  laxare  queant  conpages  tanrea  vincla. 

Vitigenei  latices  in  aqnai  funtibus  audent  1070 

Misceri,  qnom  pix  nequeat  gravis,  et  leve  olivum. 

Purpureusque  colos  concbylii  jungitur  uno 
Corpore  cum  laneoj  dirimi  qni  non  queat  usquam ; 

etw  rindUs  peculutriter  tttfer  te.  Principio  eemiM  lapideB  congluHnari  tnter  ee  per 
aolamcalcem,  Secundo  maieria  lignea  copuiatur  rimui  per  gluieu  iaartmuii,  iU 
at  tapiua  rima  tabularum  diicutiantur  de/ectu  Ugni,  quam  nexut  iaurvri  poorint 
rtnrittere  commiaiuraM.  Tertio  humore$  vini  possunt  commiMceri  infontilmt  aqua, 
cum  tamen  pix  ponderou  non  poBrii,  neque  oicum  Uve,  Qnarto  tclor  Ti/nuM  ex 
coehiea  factns  tjii6iittar  rimui  cum  cerpore  Uma^  qui  qaidem  ncqueat  unquam  tepa- 


^■^■*^^^^  ^  «^  *  ^ 


CUod.  IdjU.  V.  96.— 1066  ttngUtriter  P.  Ald.  Bip.-~1066  vtde  Vind.  V.  ed.  O. 
Mos.  B.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  oria  c,  caiciM  Heins.  8.  eoaUMcere  P.  Vind.  O. 
Vind.  fr.  Mns.  B.  S.  Ferr.  Ald.  Gif.  Par.  Oryph.  Delph.  Nard.  Bas.  caieacere 
V.  ed.  Th.  Ra.— 1067  avrtno  Vind.  Cant  Ferr.  «trioo  Mos.  B.  S.  aiirtas  V. 
ed.  Th.  Ra.  oMrifia  O.  m/crgitur  Mus.  B.  S.  9ii«r^a<iir  V.  ed.  Th.  Ra.  tauriniM  tfo 
edd.  vulg.  materieM  ri  arena  jungitur  Heins.  2. — 1068  uena  O.  Mns.  B.  1.  ru' 
buiatum  V.  ed.  tribuiarunt  Cant.  fuMcat  Mus.  B.  1.  S.-^1069  Quom  P.  in  not. 
iaoMre  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  conmage  V.  ed.  Th.  Ra.  Byllab»  gee  taurea  desont 
MuB.  B.  1.  stmitiia  mwida  V.  eo.  Bodl.  Ferr.Th.  Ra.  ourM  vtacla  Mus.  B.  S. 
▼oces  desnnt  in  Vind.  et  pro  vlaobi  Mas.  B.  1.  legit  gCMta, — 1070  tn  deest 
Vtnd.  V.  ed.  O.  Vind.  fr.  Mas.  B.  1.  Cant.  oqua  Vind.  Mos.  B.  1.  Cant. 
tii  a^ai'  funtiifUM  audent  desunt  Mus.  B.  S.— 1071  lene  Vind.  V.  ed.  Tb.  Ra. 
Mns.  B.  S.  Cant.>-1072  coior  Vind.  O.  Vind.  fr.  Mus.  B.  S.  Cant.  colciM  V. 
ed.  Th.  Ra.  cotuM  Bodl.  Heins.  %jungitur  P.  in  not.  edd.  Juntin.  et  Ald.  sec. 
Vind.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Vind.  fr.  Mos.  B.  1.  S.  Cant.  Oryph.  Bas.  mergi^ 
tur  volff.  ntegitur  V.  ed.  tmo  P.  Vind.  V.  ed.  O.  Vind.  fr.  Mus.  B.  1.  S.  Caiit. 
Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  mia  vnlg.— 107S  lana  Mus.  B.  1.  dinaii  Ferr.  V.  ed.  Tb. 

NOTiE 

1065  8inguienter'\  Pecaliari ter,  uni.        Moterim]  Lignum. 

cty  eximie.    Legendam  aatem  foret  1060  CmipageMl  Commissuras,  con- 

ringiariter,  metri  caosa ;  sed  ita  legit  jonctiooei. 

*  aniversam/  non  *  onversnm'  iv.  262.  TaarM  tincid] (Olntdu  tanrinnm. 

Sic  infra  vs.  1066.  quidam  legant  co-  1070  VHigtnei  laticeM]  Vina:  t.  16. 

puiata^  pro  CMplata,  Jiidnil]  Possnnt,  non  dnbitant.  Sic 

1066  Coolescore  [coaieMcere]  Pareos  vs.  1190. 

•t   alii;    bene.    H.  e.  concrescere,        1071  JLeoeolieinii]  Noqneenimsab- 


ooDglnUnari.     Lambinns^  cooicMeere.  sidit  olenm,  sed  saperemintt  hamori* 

Idem.  bns  omnibus. 

1067    Gtutine , . .  iaiiriiio]     Olnten  1072  Furpureue  eeioM  eonehflU  [oon- 

qatppe»  qaod  Oallice   dicimas    cole  ekifii]  Porpara»  qnse  fit  ea  sangnine 

ferte,  iit  ex  aiiribus   et  genitalibas  concbyiiornm.  'CoDchyll^aatempro 

laari.    Plin.  xxviii.  17.  Coocbyiii,  meiri  causa. 


DB   RBRUM    NATURA   LIB.   VI. 


827 


Noiiy  si  Neptuiii  flacta  lenovare  operam  des ; 

Non^  Mare  si  totam  velit  eluere  omnibus  andis.  1075 

Denique^  et  anro  res  aarom  concopalat  ana» 
iErique  aes  plambo  fit  utei  jungatur  ab  aibo. 

Csetera  jam  quam  multa  licet  reperire  ?  Quid  ergo  ? 
Nec  tibi  tam  longis  opas  est  ambagibus  usquam» 
Nec  me  tam  maltam  heic  operam  consumere  par  est ;  1080 
Sed  breviter  pancis  prsdstat  conprendere  molta. 
Quoram  ita  textur»  ceciderunt  mutua  contra^ 
Ut  cava  conveniant  plenis  ha&c  illius,  illa 


MM  suie,  HuMsi  mnes  ^perttm  moean  Uktm  ad  nativam  colorem  «ntfig 
Nepttmi:  mm^  mqwam,  UeH  Oeemnu  tUu$  cometwr  Unare  illiim  euneHe  mU  ttqms, 
Qvinlo  imiiem  re»  qneecla»  eo^fwtgU  argewtum  eimml  eum  mtro ;  et  effkihtr  a 
eaudido  pktmbo  at  me  eopuUtar  ari.  Nuue  vere  quam  mMltae  aUai  rea  poteem 
umenire  !  Quid  igitur  ?  Seque  enim  mme  uaquam  opu$  est  tibi  Umgia  drcuHio- 
jribmM;  neque  ioquum  eat  me  perdtre  koc  toco  adeo  lomgum  laborem;  eed  eupereet 
eampieeti  pauei»  verbis  wmUa»  re»  breviter.  Quarum  renm  contextura  adeo  mU" 
tuo  vieiaeim  eongruemut,  ut  km  coneacitate»  rei  reapondeant  plenitudinibn»  ilUui 


^^  ^^^^0^^^0^ 


Ra.diniiii  Mas.  B.  1.  giiod  Mos.  B.  S.  «nfiiaiii  De1pb.->-1074  ^achM  V.  ed. 
Bodl.  O.  Mas.  B.  1.  Cant.  Nard.  Ferr.  Th.  Ra.  Baa.  dtt  O.  Heins.  2.  H.  vs. 
deett,  linee  spalio  vacante,  Mus.  B.  S. — 1076  iattt  ehtere  V.  marg.  1.  vivere 
Vind.  Mus.  B.  1.  veUtt  vivere  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  late  vivet  vel  JMvet  O.  cite 
vivere  Mus.  B.  S.  veUt  tjuxere  Cant.  veUt  ebibere  qnidam. — 1076  Denique,  re» 
amro  aurum  eomilat  una  Vind.  V.  ed.  Vind.  fr.  Mns.  B.  1.  eoneopulat  O.  Voss. 
▼ct.  et  L,  B.  Cant.  amro  fit  mH  onnim  P.  Orypb.  narg.  Ba".  marg.  tum  eopuUtt 
Mns.  B.  S.  argentum  eopuiat  Oif.  Par.  Oryph.  Nard.  Denique,  re»  aaro  mon 
aurum  eopulat  una?  Fab.  Denique,  re»  auro  argentum  eoneopulat  una  edd.  vai|[. 
— 1077  JE»  aque  P.  Ald.  JE»  teque  nee  Nard.  JEraque  Vind.  Vind.  fr.  Aer 
aquee  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1.  S.  JEraque  a»  Voss.  vet.  et  L.  B.  JEreaque 
Cant.  Voss.  marg.  ^eaque  re»  P.  in  noL  JEra  quw  Ferr.  Aureaque  rt»  Oif.  Par. 
tamgatmr  Nard.  migatur  V.  ed.  Tb.  Ra.  uagatar  Ferr.  uigratwr  Mus.  B.  S.  riga- 
tar  V.  marg.  1.— 1080  operam  kie  Mns.  B.  S.--1081  preteitalt  Voss.  vet.  P.  Ald. 
Hav.  reatat  reliqui.  eomprekendere  P.  V.  ed.  O.  Mns.  B.  1.  S.  Ferr.  Th.  Ra. 
Ald.— 1082  Quod  V.  ed.  Th.  Ra.  tii  mntia  Mus.  B.  S.  eumeta  pro  eomtra  Heins. 
9. — 108S  eana  Mas.  B.  S.  conveniant  Heins.  8.— 1084  Cii^ueque  Mas.  B.  S.  Ao- 

NOT^ 


1074  Neptuniftuetu]  Oceani  aquis. 
NeptnnoB  enim,  qui  creditur  roaris 
Beasy  nsarpatar  a  poetis  pro  oceano 
ipso. 

Renovare']  Revocare  ad  nativum  co- 
lorem. 

lOTd  Re»"]  Nempe  Chrysocolia,  qnsB 
dicitnr  glnten  anri ;  de  qua  Plinius 
zxziii.  (^. 

1077  JErique  «s]  Ita  Lambinns; 


bene.    Pareus  vero,  eereaque  re». 

Plumbo  ab  albo]  Hoc  est*  ab  stanno. 
Sic  Caesar  in  comment.  v.  de  bello 
Gall.  vocat  stannom,  plumbum  al- 
bum. 

Qatd  ergo]  Qnasi  dicat:  num  me 
idcirco  hoc  loco  oportet  omnia  pro- 
ferre? 

1082  Mutua]  Miitao,  nt  sspe  mo- 
nui. 


828 


T.   LUCRBTII   CARI 


Hujusqae ;  inter  se  janctara  haec  optama  constat. 
Est  etiam,  qaasi  at  annellis  hamisqae  plicata»  1065 

Inter  se  qaaedam  possint  cop'iata  teneri  : 
Qaod  magis  in  lapide  hoc  fieri,  ferroqae,  yidetar. 
Nuncy  ratio  quse  sit  morbis^  aut,  unde  repente 
Mortiferam  possit  cladem  conflare  coorta 
Morbida  vis  hominum  generi,  pecudamque  catervis,     1090 
Expediam.    Primum,  multarum  semina  rerdm 

reiy  et  iUa  concavitates  plenitadinibos  hnnftu  rei;  eammiatura  enim  Aanaii 
renm  opiima  itUer  $e  tUd,  Fit  quoque  vt  qttidem  ret  vehiH  impUeiia  annuUeet 
hfomie  queani  inter  ee  em^ungi  et  coereeri,  Qnod  quidem  hoc  cemitmr  frenertim 
aecidere  tn  eaxo  et  tnferro,  Jam  vero  dieam^  qaa  eit  eauea  merberumy  vel  ex  qu» 
fiat  ttf  mertifera  potentia  exorta  queat  afferre  lethiferam  peruieiem  kmmante  geuti, 
et  gregHm  pecorum,    Principio  oetendi  antea  primerdia  pberitnarum  rerum  eeee, 


**^^**^#^*#^* 


rum  optima  edd.  valg.  per  optima  Heins.  2. — 1086  pHaeita  Vind.  V.  ed.  O.  Ferr. 
Th.  Ra.  Mu8.  B.  S.  Cant.— 1086  cop'lata  Vind.  V.  ed.  Voas.  vet.  a  sec.  m. 
Oryph.  marg.  copulata  O.  Vind.  fr.  Mus.  B.  S.  Cant.  Ferr.  completa  Bas.  marg. 
compacta  Oryph.  Nard.  Bas.—1087  Quo  Vom.  L.  B.  lapidem  Cant.  jSeri  hoc  O. 
/erri  Viod.  V.  ed.  Vind.  fr.  Mus.  B.  L— 1089  craiem  V.  marg.  1.  Voss.  L.  B. 
Vind.  O.  Mos.  B.  S.  Cant.  creare  V.  ed.  Th.  Ra.  cradem  Vind.  fr.  cratere  Ferr.  co- 

NOTiE 


1086  Cop^lata']  Pro  copnlata,  vs. 
1065. 

1087  In  lapide  hoc]  In  magnete. 

1088  Nunc,  ratio  quee  eit,  ^.]  Hac- 
tenns  Poeta  dispotavit  de  rebos,  quae 
vnlgo  secnndum  naturam  vocant. 
Nnnc  dictorns  est  de  rebns,  quas 
prsBter  natnram  appellant  medici. 
Tria  vero  sunt  hsBC :  i.  Morbus.  ii. 
Causa  Morbi.  iii.  Symptoma.  Quod 
«d  morbi  rationem  et  symptomatis 
spectat,  parnm  id  nonc  cnrat  Lncre- 
tius.  Aspernatnr  enim  hic  plebeios 
morbos,  nnins  pestis  causas  prsser- 
tim  perscmtatums.  His  itaque  S.  vss. 
prloribus  proponit  se  dictnrnm  de 
cansis  morborum,  qui  lethiferam  cla- 
dem  inferunt  et  bominibns  et  peco- 
dibos.  Neqne  enim  unis  hominibns 
pecnliaris  est  pestis,  sed  et  pecudibus 
promiscna.  Sciiicet,  nt  melioris  notsB 
anctoribns  placet,  vel  pestem  prse* 
cedit  brntorum  laes,  vel  comitatnr, 
vel  subseqnitnr.  Prsecedit  qnidemi 
diim  mali  e  terra  prodeunt  halitas, 


quos  pecndes  pascentes  primae  morti- 
fera  clade  afficinntur.  Qualis  strages 
observata  est  in  regno  Neapoiitano 
an.  1619.  ubi,  post  diutinas  plnvias 
allovione  obroentes  campestria,  ton- 
debant  armenta  gramen  ernmpens  e 
solo  limoso  adhnc,  necdum  bene  co- 
acto;  quo  fiebat,  nt  pecudes  suffo- 
cat»  interirent.  Sic  Tit  liv.  Ub. 
XLi.  narrat  de  peste,  '  qnse  priore 
anno  In  boves  ingmerat.'  Comitator 
autem  pestem  homines  invadentem 
saepe  ipsa  brutomm  Ines,  ut  ab  om* 
nibns  recte  est  observatum.  Sic  et 
ipse  Thiicydides  testatur  de  peste 
Atheniensi;  *  Cum  enim/  inquit, 
*  multa  essent  insepulta  hominum  ca- 
davera,  si  ea  degnstassent  ferae  ac 
volucres,  moriebantnr.'  Subsequitnr 
denique  svpius  hominum  pestem  lues 
bratamm  animantinm.  Recte  igitnr 
dixit  Poeta  pestem  esse  commimem 
hominibns  et  pecndibus. 

1091  Primumf  muUarum,  Spc,']  His 
20.  V88.  subjicit  i.  repetendam  esse 


OB  RBRUM   NAlTURA   LIB,  VI. 


829 


E886  snpra  dociii»  qn»  sint  vitalia  nobis ; 

Et  contra,  qnao  sint  morbo^  mortiqne,  necesse  est 

Mnlta  volare ;  ea  qnom  casn  snnt  forte  coorta» 

Et  pertnrbamnt  coelnm,  fit  morbidns  aer.  1005 

Atqne  ea  vis  omni^  morbomm^  pestilitasqne, 

Ant  intrinsecns,  nt  nnbes  nebnlaDqne,  snpeme 

Per  coelnm  veniimt ;  ant  ipsa  saepe  coorta 

De  terra  snrgnnt>  nbi  pntorem  hnmida  nacta  est, 

Intempestivis  plnviisqne^  et  solibns,  icta.  1100 

Nonne  vides  etiam  coeli  novitate,  et  aqnaram, 
Tentari,  procnl  a  patria  qneiqnomqne»  domoqne, 
Adveninnt  t  ideo  quia  longe  discrepitant  res. 

qitm  riut  9dlui\fera  nobii :  et  conira  oportet  mnUa  voHtare,  qua  afferamt  morhum  ef 
UihMm.  Qiur  ^iita  nata  tant  fortmto  catu,  et  turbaverunt  corfMm,  necesse  est  ut 
aerjiat  morh^er,  Et  oic  tota  ilia  ratio  morborum  et  peotUentia  vemrnnt  velforio 
deouper  per  aera  ricut  nubeo  et  nulnla :  vH  ea  plerumaue  nata  exoriuniur  de  terray 
cum  ea  arida  coniraxit  putredinemy  percusoa  scilicet  imbribue  intempeetiei» 
et  ardoribus  SoHt.  Nonne  quoque  cemie  eoe  omneSf  qui  Umge  aeeeduni  a  patria 
f oa  et  a  suis  eedibu»  labefaetari  miuiatione  caU  et  aquarum  ?    Idcirco  nempe, 


arta  V.  ed.  Vind.  Tb.  Ra.  Mas.  B.  8.— 1092  utaUaV.  ed.  Vind.  fr.Mns.  B.  S. 
—1096  Atque  avi$  Vind.  Mos.  B.  S.  Atua  anie  V.  ed.Th.  Ra.  OHHirifm  qnidam. 
pentUenia»  Vind.  peetiUtila»  Cant.— 1097  tiitriiueciif  Vind.  Voss.  L.  B.  Heins. 
9. 0.  Mus.  B.  1.  S.  Cant.  Ferr.  et  in  var.  lect.  ed.  Florent.  exirinaecue  vulg. 
taliis  ereue  V.  ed.  Th.  Ra.  tn  pro  ui  CanL — 1098  ipea  aui  pereape  Mns.  B.  1. 
cmvta  Mns.  B.  S. — 1099  putrorem  edd.  vulg.  munda  pro  humida  Vind.  V.  ed. 
Th.  1U.—1100  Jluviie  V.  ed.  Mns.  B.  1.  S.m  Ra.— IIOS  a  longrc  Ferr.  V.  ed. 
Th.  Ra.  at  longe  Mus.  B.  1.  diecrepitant  ree  Vind.  Voss»  yet.  et  L.  B.  O.  Vind. 

NOT^ 


morborom  rationem  ex  ipsa  aeris 
malefica  natura.  Docet  antem  qoi 
fieri  generatim  valeat,  nt  aer  morbi- 
fer  fiat.  Voit  igitnr  per  aera  voli- 
tare  mnltas  atomos,  qosB  sint  morbi- 
ferte  et  Fetifer» :  sicnt  multSB  voli- 
tanty  qoae  snnt  vitales.  Incidnnt 
vero  in  aera  morbidte  illte  atoroi  ex- 
trinaecns,  vel  e  ccelo  desnper  misssBy 
▼ei  e  terra  sorsom  elatse,  obi  terra, 
nt  ait,  potrorem  nacta  est, '  lotem- 
pestivis  ploviisque  et  solibus  icta.' 

1092  Supra  docui]  Nempe  vs.  6S4. 
et  V.  897. 

109S  Qntf  rint  morboy  4*«.]  H.  e. 
qoae  sint  morbida  et  mortifera. 


1099  Putorem']  Alii  putrorem,  Utmm» 
qne  dicitnr,  putor  et  potror. 

1101  Netme  vide»  dtom,  4«*]  His 
11.  vss.  confirmat  diversam  esse 
aeris  et  ccsli  rationem  pro  diversa 
regione.  Aliud  enim  constat  esse 
ccelnm,  hoc  est,  aera,  Britannite 
ambiens  ab  aere  JEgypti.  Nec  mi- 
nus  differt  is  aer,  qni  in  Ponto  est, 
ab  eo,  qnem  respirant  Oaditani,  at- 
qoe  JEthiopes.  Qood  qoidem  ezpe- 
riontnr  peregrinantes  et  advensB. 
Hinc  diversos  hominom  colores  in 
▼olto  argnit.  Sic  etiam  praeclare 
Arist.  iib.  de  aere,  aquis,  et  locis. 

IIOS  Dieerepitant  re»  [di»erepat  aifr] 


830 


T.   LUGRBTII   CARI 


Nam  quid  Britannis  coelnm  differre  pntamns, 

Et  qnod  in  JEgypto  est,  qna  mnndi  clandicat  axis?      1105 

Qnidve  qnod  in  Ponto  est»  differre,  et  Gadibus,  atqne 

Usqne  ad  nigra  vimm  percocto  secla  calore  ? 

Qnae  qnom  quatuor,  inter  se  divorsay  videmns 

Qnatnor  a  ventis,  et  cceli  partibns,  esse ; 

qma  aer  jnrocul  differt*  Etemm  ipumhm  eredimu§  ceeUm  dherepare  BritM* 
nis  ab  illo,  qwod  ett  tn  Mgypto,  qua  parte  axia  mundi  inclinai?  AtU  ^naa- 
tum  pntamus  dieerepare  illud  ccelum,  quod  ett  in  Pont;  a  Gadibu»  et  u$- 
que  ad  gemte»  airas  hominum^  et  eoctaa  calore  solis  ?  Q«iu  regioiMS  quataor 
cwit  eenumu»  ene  inler  ee  differentee  a  quatuor  ventie  et  a  partibus  cceii^  tunc  etiam 


«»^^^>^«»^^>^^^^ 


fr.  Cant.  edd.  Flor.  et  Ald.  sec.  Gryph.  Nard.  diecrepai  lur  edd.  Ynls.  dhcrepit 
acre»  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  diecrepat  aere»  Mus.  B.  1.  ducrtpai  kmc  rct  Afas.  B.  S. 
led  acre»  in  marg.  dieerepUai  re»  Oif.  Par.  di»crepitanique  re»  Bas.  marg.— 
1104  Britamu  P.  V.  ed.  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Vind.  fr.  Mus.  B.  1.  S.  Cant. 
Orjrpli.  Dclph.  Bas.  BrtMajmis  Vind.  V.  marg.  t.  Bodl.  Brtttaimo  ««lo  Lamb. 
BnUioMmim  corfMJnLamb.  et  alii.  Briittamdi»  Uav.  NamfM  Brt<aniiis  quid  eahm 
Hcins.  2.— 1106  Id  mud  Lamb.  ^  quid  Bas.  ^ Nta  V.  ed.  Th.  Ra.~l106  et 
Vind.  V.  ed.  O.  Vind.  fr.  Mus.  B.  1.  S.  Cant.  Nard.  Heins.  1.  9.  Ald.  see. 
Juntin.  a  vulg. — 1107  percoctaque  edd.  vnlg.  colore  Oryph.  marg.  Heins.  9. 
Bas.  marg.  P.— 1108  Quaqua  P.  Ald.  Qua  cum  P.  in  not.  Quacunque  Vind. 

NOT^ 


Lambin.  bene.  Parens  vero,  dieere- 
pitai  re»,    Idem  sensns. 

1104  BrUawMl  Anglis. 

Ccetum'^  Aera. 

1106  Et  fiuKf]  H.  e.  ab  eo,  qnod. 

^^gyp^^^  iEgyptus,  regio  est  Afri- 
css  notissima;  qnse  toto  mari  Medi- 
terraneo  distat  a  Britannia.  Porro 
per  ^gyptnm  notat  meridialem  mmi- 
di  partem,  sicut  per  Britanniam  no- 
tat  septemtrionalem. 

1106  Qaa  m«ii4ft  eloM^cat  axi»\  H. 
e.  qna  partc  asis,  sen  polns  Arcticus, 
qni  nobis  (Italis)  sublimis  seraper  ap- 
paret,  est  depressus.  Sen,  qna  parte 
mnndus  inclinatns  est  ad  oram  nobis 
ignotam;  est  autem  pars  htec  meri- 
dionalis. 

1106  QindM  f«ad  tn  Pmd»  ett^  4rc.} 
Per  Pontnm  antem,  qun  regio  est 
Orspcim,  notat  partem  muodi  orien- 
talem:  et  per  Oades,  qusB  insnlsB 
snnt  TersQs  occidcntem,  nbi  Enropa 


dirimitar  ab  Africa,  notat  partero 
mundi  occidentalem.  Sumsit  euim 
qnatnor  ea  loca,  qnse  maxime  tnm 
nota  et  insignia  inter  se  distare  tem- 
poribus  illis  credebantnr.  Duo  sci- 
licet  a  septemtrione  ad  austrum,  Bri« 
tanniam  et  ^gyptnm ;  quse  distantia 
est  latitndinis:  duo  ab  ortu  ad  occa- 
snm,  Pontum  et  Oades ;  qnse  distan- 
tia  ent  longitndinis. 

Et  Gadibu»']  Oades^  insnlse  sunt  tn 
oceano  occidentali,  a  quibus  dicium 
est  Aretura  Oaditanum. 

1107  U»que  ad  nigra  virum]  Hoc 
est,  nsqne  ad  Mauritaniam,  vei  ^thio- 
ptam,  in  quibns  nlgri  snnt  homines. 

Ftnrm]  Virornm. 

Seeki]  Homines,  at  ssepe  monni. 

IIOS  Qiitf...fiialiior,  ^r^.]  Nempe, 
Britanniam,  Agyptnm,  Oades,  et 
Pontum.  Britannia  a  septemtrione : 
£gyptnm  a  meridie:  Oades  ab  oc- 
casu :  Pontum  ab  ortu. 


DB   RBRUM   NATURA    LIB.   VI. 


881 


Tam  color  et  facies  hominmn  distare  videfitar  *  1110 

Largiter,  et  morbei  generatim  secla  tenere. 

Est  elephas  morbas,  qai  propter  flamina  Nili 
Gignitur  ^gypto  in  media,  neqae  prsoterea  asqaam. 

Atthide  tentantar  gressas^  oculeiqoe  in  Ach»is 
Finibas :  inde  aliis  alius  locas  est  inimicas  1115 

Partibas,  ac  membris ;  yarias  concinnat  id  aer. 

Proinde,  nbi  se  coelam,  qaod  nobis  forte  venenam^ 
Conmovet,  atqae  aer  inimicns  serpere  coepit ; 

color  et  vuUu»  homimm  videniur  muUtm  inier  $e  dieereparey  et  genera  merbonm 
eese  generatim  diveroa.  Morbu»  est  Domine  Elephaa,  qui  generatur  t»  media 
JEgffpioJuxtafluenta  2Vt/t,  neque  aliln  prmterea,  Pedes  iabirant  in  AUiea»  Et 
ocuU  in  ori»  extremu  Aehais  laborant.  Sic  in  aUi$  regionibu»  aUu»  locu»  eet 
i^feetu»  certiB  partibu»  et  artubu»  coTpOTis.  Divertu»  aer  eJkU  ietud,  Itaque, 
eum  ceetMm^  quod/orta»»e  e»t  inimicum  nobi»,  mooet  »e»e,  et  aer  iitfe»tu»  inaepit 


^■^^>^^^^'^^>^^^^ 


V.  ed.  Cant.  Ferr.Tfa.  Ra.— 1110  videtur  P.  V.  ed.  Oryph.  Nard.  Bas.-^llll 
Deest  Nard.— IIIS  UnguUurV,  ed.  Th.  Ra.  Mgypti  P.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra. 
Ald.  Oryph.  Nard.  JEgipta  Viod.  Cant.  Vind.  fr.  medio  P.  Ald.  Oryph.  Nard. 
—1114  AU  Vind.  Ac  dnda  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra.  At  dudum  Mns.  B.  1.  ^i  dv- 
de»  Mo8.  B.  S.  Hae  hie  Heios.  2.  tentaiur  O.  Caot.  machai»  V.  ed.  Mn». 
B.  S.  Caot.  Th.  Ra.  micante»  Heins.  2.-1116  f»t  locu»  Vind  V.  ed.  Mns. 
B.  S.  Perr.  Th.  Ra.  eat  morbus  iniquu»  Heios.  2.-1116  varii»  P.  Viod. 
V.  ed.  O.  Mus.  B.  1.  S.  vanueV,  mar^  1.  ad  aer  Nard.— 1117  «•decst  V.  ed. 
Th.  Ra.  caU  Mtti.  B.  l,venen»m  Voss.  vet.  alienum  reliqni,  preeter  Mns.  B.  S. 
^ttidata6oiwit.— 1118  CommonetMw.  B. S.— 1119  VenuhuiaV,  ed. Th.Ra. 

SOTJR 


1111  Morbei  »eda'\  Morbi  genera 
pecaliaria,  qos  ▼identor  habere  na- 
tiooes  ifttas  infestas. 

1112  E»t  elepha»]  Hia  6.  vu.  pro- 
fert  in  exemplnm  certaa  regiones, 
quae  certis  morbis  obnoxiaB  sint  ex 
Ipsa  aeris  natora.  Sic  io  JEgypto 
generatnr  ille  morbttSy  qoi  Elephas 
dtcitor,  vnlgo  Elephantiasis,  a  ta- 
more  et  asperitate  cmrnm,  Elephao- 
tos  aemulaotium.  Cootagiosa  est  haec 
hies,  et  iocnrabilis,  si  dinturna  fn- 
erit;  est  enim  veiot  Cancer  totins 
ctttis.  Sic  Oalenns  ii.  11.  testatnr 
hnnc  morbnm  infestare  tantnm  in- 
colas  ^gypti,  qni  de  Nilo  bibnnt. 
Vocatnr  Oallice  lepre, 

1114  AHhide  tenianiur  gre»»u»']  H.  e. 
io  Attica  teotantnrpedes;  qnia  Athe- 
nienses  podagra  lal)orant. 


Oeuleique  inAchai»]  Hoc  est,  Achivi 
laborant  es  ocnlis. 

1115  Jnde  aUU  aUu»,  ^-a]  Sic  Flo* 
rentiae  aer  infestns  est  cerebro: 
cmribns  vero  beneflcns.  Sic  Pari- 
siis  aer  capitis  vttlDeribas  pericnlo- 
snSy  &c. 

1117  Proinde^  uM  u  ceelum']  Hls  6. 
vss.  cooclndit  ex  aeris  Inclementia 
oriri  pestilitatem  omnem ;  aer  qoippe 
infensns  oobis,  nbi  movetnr,  irreplt 
forte  io  artns  et  in  corpns,  nobis  In- 
cautis;  velnti  oubes  ant  fumas  ali- 
qnis.  Sicqne,  qua  graditur  in  nobis, 
omnia  tnrbat  et  mutat.  Unde  gravl- 
ter  aegrotamns.  Vel  nbi  aer  infestos 
ille  advenit  In  nostrnm  ciBlnm,  cor- 
rnmpit  totnm  ipsnni  aera ;  nnde  re- 
giooalis  oritnr  morbns,  et  per  plura 
loca  grassatnr. 


832 


T.   LUCRBTII  GARI 


Ut  nebala  ae  Dabes,  paullatim  repit,  et  omne, 
Qaa  graditar,  contarbat,  et  inmatare  coaGtat.  1 120 

Fit  quoqae»  at  in  nostram  qaom  venit  deniqae  coelam, 
Conrampat,  reddatqae  sai  simile,  atqae  alienam. 

Hsec  igitar  sabito  clades  noya,  pestilitasqae, 
Aat  in  aqaas  cadit,  aat  frages  persidit  in  ipsas^ 
Aat  alios  hominnm  pastas,  pecadamqae  cibatas ;        1 125 
Aat  etiam  sabspensa  manet  vis  aere  in  ipso : 
Et,  qaom  spirantes  mixtas  binc  dacimas  aaras, 
Hla  qaoqae  in  corpas  pariter  sorbere  necesse  est. 
Consimili  ratione  venit  babas  qaoqae  saepe 
Pestilitas ;  etiam  pigris  balantibas  aegros.  1130 

Nec  refert,  atram  nos  in  loca  deveniamas 


tii«imiare  se,  tonc  vehUi  HuhecuUif  et  iiiiMZiciii  «eiuiiii  irrepti,  et  inrbat  omne^  qua 
Tia  proceditf  et  cegit  mMJtare,  AeeidU  etiam  ut  tandem  cantaminet  naetrum  ca» 
htmf  uH  irrepit  iii  illud,  et  ut  ^ficiat  par  eildf  et  omnino  tntfntcinii  nobis.  Ergo 
hac  nova  repente  pemicieB^  et  peMeniia  vet  decidit  tn  aquae,  vel  tnddii  ni  iptas 
eegetesy  vel  tii  alia  aUmenta  hiominumy  et  pabula  oiiiiiiaJitim  ;  vel  etiam  ea  rifjpes- 
tilentis  restat  pendene  in  ipeo  aere.  Et,  ubi  respirante»  hauria»iu§  wixtoefiatu» 
aerioe^  oportet  ut  nes  illa  similiter  etiam  intret  in  corpue  nostmm.  SimiU  mode 
peetilentia  etiam  plerumque  centingii  Mue,  et  languor  venit  qu»que  ovibu»,  Neque 


^^^^**>^>^-^>^>^'^^ 


Mas.  B.  S.  Ventilet  Mos.  B.  1.  Ven^la  Cant.— 1120  conturba»  Vind.  V.  ed. 
Vind.  fr.  Mus.  B.  S.  Tfa.  Ra.  coaptat  Mus.  B.  1.— 1121  9110911«  deest  Mus.  B.  S. 
—1122  reddet  Vind.  Vind.  fr.  Ferr.  reddU  V.  ed.  Th.  Ra.— 112S  Nee  V.  ed. 
Tb.  Ra.  eubita  P.  Ald.  eubitur  V.  ed.  Th.  Ra.— 1124  penedit  Vind.  V:  ed.  O. 
Mos.  B.  1.  S.  Cant.  Nard.  Bas.  Ferr.  Th.  Ra.— 1125  Jkomiiii  V.  ed.  Ferr.  Th. 
Ra. — 1127  spiraii<ei«  edd.  recentior.  eficimiis  Mns.  B.S. — 1128  cotTwrf  Cant. — 
IISO  et  jam  Voss.  vet.  et  L.  B.  etiam pecudum  Oryph.  Nard.  Mar.  etiampecu- 
bu»  Hav.  talaribu»  P.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra,  Ald.  calantibu»  Vind.  Voss.  vet.  et 
L.  B.  Vind.  fr.  Mus.  B.  1.  3.  Cant.  lanigeri»  baUtntibu»  Voss.  marg.  halatUm»  P. 

NOT« 


1120  Coaetat}  Freqnentativnm  a 
verbo  cogo,  coegi,  coactnm. 

112S  Uac  igUur  elade»,  4^.]  His 
IS.  vss,  scite  Lucretius,  ne  semina 
iUa  pestilentiap,  longo  defatigata  in 
Itinere,  pendula  manerent  in  aere, 
statas  decemit  sedes  in  qnibos  per- 
sidant:  alia  quidem  cadere  ait  in 
aquas;  alia  in  fruges;  alia  in  ciba- 
tus  aiios  animalinm.  Hinc  pestiien- 
tia  aeque  vexat  nonnunquam  pecudes 
ipsas  ac  homines.  Itaqne  nnum  ag- 
noscit  aera  causam  pestilentiaB. 


1126  Vi»"]  Supp.  pestilenti». 

1129  Bii6iu]  Antiquitns  pro  bobus, 
et  bobns  per  syncopen  pro  bovibus. 

IISO  Pigri»  [pecubu»']  Ab  antiquo  no- 
minepeaiyUtMrityinquitFestus.  Lam- 
binos  legitpecttis,  apecna^onun,  plur. 
onde'respecnaria'  dicta  est.  Pe- 
cnbus  autem  balantibns,  i.  e.  ovibus. 

11  Sl  Nec  rtfert,  ^rc.]  Horum  5.  vss. 
is  est  sensus,  ut  Poeta  velit  parem 
imminere  nobis  calamitatem^dum  pe- 
timus  ccelnm  nobis  infensum,  ac  si 
ccelum  seu  aera  corrnptum  nostra  in 


DK   RBRUM    NATURA   Llll.   VI. 


838 


Nobis  advorsa,  et  coeli  matemas  amictam ; 
An  ccelam  nobis  altro  natara  coraptam 
Dcferaty  aat  aliqaid^  qaod  noti  consaevimns  ati ; 
Qaod  nos  adventa  possit  tentare  recenti. 
Hasc  ratio  quondam  morborom  et  mortiferas  vis 


1135 


intereii  an  nos  venlatmu  t»  regione»  inifeeiaM  nobiSf  et  commuiemus  ieetum  ceeli :  nn 
vero  natura  reddat  eponte  nobii  aera  i^fectum^  vel  aliquid  aliud,  quo  non  eolemus 
uiiy  quod  queai  labefactore  nos  novo  aeceseu,    Uac  cauea  nwrbonmt  et  hic  lelifer 


^^^^«r»»*»»»»^^^»» 


in  not.  V.  marg.  1.  balaHbuM  Bas.— 11S9  ab  dicerea  P.  Ald.  addiverea  Ferr.  V.  ed. 
Tli.  Ra.  Cant.  diveraa  Mos.  B.  1.  Orypli.  Nard.  mittemun  Mob.  B.  8.  cwlum  mute- 
mueamicum  O. amieumWnd, — 11S3  tniro Vind.  V. ed.  Mnit. B.  1.  Ferr.Th.  Ra. 
Oryph.  Nard.  lutfvrasfi  tii<ro  Heins.  2.  Bas.  natura  uitro  Gryph.  Bas.  mar^.  H. 
Ald.  Voss. marff. naturavitio  Voss.  vet. O.  Cant.  V.  marg.  1.  corupium Miis.  B.  3. 
corumptum  Vind.  fr.  cormmpfiaii  Voss.  vet.  et  L.  B.  corruptnm  reliqoi. — 1 134  quod 
P.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Oif.  Par.  Delph.9«oreliqoi.— 1135  tempiari  Vind. 
V.  ed.  Th.  Ba.— 1136  moriifene  vi»  Wakef.  ex  conj.  mortifer  tettue  P.  O.  Ald. 
Bip.  moriifert  Vind.  tnor^ertf  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Vind.  fr.  moriiferai  Voss. 
vet.  et  L.  B.  Cant.  V.  marg.  1.  morfi^er  oifr  Mas.  B.  I.  Voss.  marg.  mor^i^fro- 

NOT^ 


corpora  natora  introdncat,  aot  no- 
vnm  aliqnid  deferat  nobis  inconsne- 
tnm,  qnod  noceat  nobis  adventu  soo. 

1132  AdvoT9eL\  Inlmica,  infesta. 
Ca^  mtrfemiis  omichim]  U.  e.  coe- 

Inm  sen  aera  fnntemos,  qno  amicinmry 
dom  nos  ambit  undiqoe. 

1133  Natura  eorupium  [corrupium'] 
Pes  creticns  in  quinta  sede.  Quod 
familiare  est  Lncretio,  ut  passim  ob- 
servatnm  est  a  nobis. 

1134  Quod„.uii]  *  Quod  *  in  accnsa- 
tivo ;  verbum  enim  Utor  regit  utmm- 
que,acciisativumetablativum.  Plaut. 
Terent. 

1136  H<ec  ratio  quendamj  tfc.']  Hac- 
tenns  de  aeris  corrnptione,  causave 
pestilentiap,  qnae  sic  serpit,  nt  es 
parvis  plernmque  initiis  incrementum 
acclpiens  longe  lateque  diifnndatnr. 
Nunc  vero  ab  hoc  versu  1136.  ad 
finem  nsqne  libri  snbjicit  indicatam 
illam  pestis  descriptionem,  qnsB  Athe- 
nas  olim  vastavit.  Quat  pestis  Athe- 
nienMbns  in  finibns  contigit  primis 
anui»  belli  Peloponnesiaci ;  et  cujus 


spectator  et  actor  fuit  Thucydides, 
graphiceque  proinde  illam  descripsit 
in  sna  bistoria:  verum  non  minori 
cum  felicitate  complexns  est  idem 
argumentum  Poeta  noster,  quem  imi- 
tati  sunt  Virgillns  lib.  iii.  Oeorg. 
teste  Macrobio  lib.  ti.  Satnr.  et 
Ovidiiis,  et  alii.  His  accedit  Hippo- 
crates,  qni  ocnlatus  testis  manns  non 
privatim  tantum  admovit  anxiliaros, 
et  publico  emolnmento  pestem  illaui 
profligavit,  ob  ctijus  rei  rationem 
divinos  honores  ab  Atheniensibns  est 
assecntns;  sed  etiam  snis  illam  de- 
pinxit  coloribos  lib.  iii.  de  morb. 
popul.  His  itaque  7.  vss.  prioribns 
docet  pestem  illam  Atbeniensem  ex 
iis  causis,  quas  dixit,  advenisse.  Pe- 
regrina  antem  fere  seinper  est  pestis ; 
unde  ait  Atbeniensibns  contigisse  ex 
^Bgypto;  Thocydides  tamen  longio- 
ribns  advolasse  scribit,  niminim  ex 
^thiopia,  qoae  est  snpra  /Egyptiim. 

Moriifera  vie  [mortifer  eeetuti]  Qoid 
per  '  aestnm '  intelligat,  non  patet. 
Quanquam  iuteUlgere  videtor  vim  11- 


Dtlph,  ei  Var,  CUu, 


Luerei» 


3  O 


834 


T.   LUCRBTII   GARI 


Finibus  in  Cecropiis  fanestos  reddidit  agros, 
Vastavitque  vias ;  exhausit  civibus  urbem. 
Nam  penitusy  veniens  JBgypti  finibus,  ortus, 
Aera  permensus  multum,  camposque  natanteis^ 
Incubuit  tandem  populum  Pandionis  omnem : 
Inde  catervatim  morbo,  mortique,  dabantur. 
Principio,  caput  incensum  fervore  gerebant ; 


1140 


aJftuxuB/eeU  oZtni  ana  noxia  in  regionibHi  Cecropii9  ;  et  divexavit  itinera,  etwi- 
cuaoit  cimtatem  civibua.  Eienim  ille  seKtas  morbonim  adveniens  fnndiiuM  e  r«- 
gUmUnu  JEgypiiy  abi  nahu  erat,  et  permeanB  tongum  aera,  et  planitiei  aquo- 
Mf,  incidit  demum  in  gentes  Pandionis:  kinc  omnea  horoines  turhafim  redde- 
bantur  morbo  et  leto,    Primum  ferebant  capui  inflammatum  ardare^  et  geminoa 


rum  Mu8.  B.  J^. — 11 S7  in  deest  edd.  vnlg.  in  Cecropis  Macrob.  Voss.  vet.  et 
L.  B.  P.  Viiid.  fr.  Mus.  B.  1.  Gryph.  Nard.  Bas.— 1138  exausis  Caiit.— 11S9 
e  fini^  P.  in  not.  et  edd.  vulg.  orcuM  P.  Ald.  Gryph.  marg.  Bas.  msrg.  V. 
marg.  1.  orckus  Mus.  B.  1.— 1141  omnem  Vind.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Mns. 
B.  S.  Cant.  omni  P.  Aid.  Gryph.  marg.  oranem  V.  ed.  Th.  Ra.  omnes  P.  in  not. 
Ferr.  omne  Vind.  fr.  oinon  V.  marg.  l.  omen  O.  t«  omnes  Mos.  B.  1. — 1144  ru' 

VOTJE 


lam  morbidam,  qa»  qnasi  ffistoi  ad« 
veniens  cnncta  vastavit.  Itaqiie  vei 
per '  aestnm'  intellige  calorem  pestis; 
cnm  pestii  aiit  febris  sit,  aut  non 
sine  febre  sit :  vel  inteilige  affluxiim 
corropti  aeris  advenientem ;  cnm  can- 
sam  pestilentiae  retulerit  supra  in  ip- 
tam  aeris  corrnptionem :  vel  calorem 
vehementissimum  aeria  incarrentis; 
cnm  ^thiupia  et  ^gyptus  sint  re- 
giones  calidissimae,  e  qnibus  iila  pes- 
tis  advenit  Atheniensibas.  Quidam 
legunt  mortifer  aer» 

11S7  Finibus  in  Cecropiis]  H.  e. 
Atheniensibns.  Fuit  enim  Cecrops 
Atheniensium  legislator^  a  quo  dicti 
8ont  Cecropii. 

11S9  Nam  penitus,  venienSfS^cJ]  Sic 
Thucydides  lib.  ii.  *  Initlum  antem 
fecit  primum  illa  pestis  ex  ^thiopia 
ea^quae  est  supra  ^gyptum.  Deinde 
etiam  in  ^gyptum  et  Libyam  descen- 
dity  atque  iu  magnaiiKregis  Persarum 
ditionis  partem.  Tuin  autem  in  Athe* 
niensiam    urbem    repente    invasit^' 


Grscis  sapersedeo  brevitatis  causa. 

1140  Camposfue  natanieis']  Maria  et 
laciis.    Sic  ▼;  489. 

1141  Populum  \_papulo  Pandioms] 
Atheniensibns  civibiis.  Fuit  enira 
Pandion  rex  Atbeoarum. 

114S  PrincipiOf  caput,  SfcJ]  Hacte- 
ous  de  causa  pestis  Atheniensium, 
Triplex  autem  contagii  modus  ob- 
servatur  a  peritis  Medicis :  i.  Per  dis- 
tantiam;  cum  aer  corrnptas  adve- 
niens  sorbetnr  ab  hominibus^qui  pro- 
Cttl  a  peste  laborantibus  distant.  ii. 
Per  contactum ;  cum  pestilentia  la- 
borantes  proxime  qnis  tangit.  Hinc, 
ut  ait  Ovid.  '  inque  ipsos  saeva  me- 
dentes  Erumpit  cladesy  obsontqae 
auctoribus  artes...Qno  propior  quis- 
qtie  est,  servitque  fidelius  a^groy  In 
partem  leti  citius  venit.'  iii.  Vero 
per  fomitem.  Curo  aer  infectus  male 
asservatur  dintius  in  lanis,  vestibiis» 
&c,  Itaque  his  18.  vss.  varia  ac  prae- 
cipua  indicat  symptomata  et  signa, 
quae  observabantur  in  iis,  qui  peste 


DB  RBRUM   NATURA   LIB.  VI. 


835 


Et  dupliceis  oculos  subfusa  lace  rubenteis. 

Sudabant  etiam  faaces»  intrinsecus  atraB,  1145 

Sanguine ;  et  ulceribus  vocis  via  ssepta  coibat: 

Atque^  animi  intorpres^  manabat  lingua  cruorCy 

Debilitata  malis^  motu  gravis,  aspera  tactu. 

Inde,  ubi  per  fauces  pectus  conplerat,  et  ipsnm 
Morbida  vis  in  cor  moestam  confluxerat  «gris ;  1150 

Omnia  tum  vero  vitai  claustra  lababant. 

Spiritus  ore  foras  tetram  volvebat  odorem, 
Rancida  quo  perolent  projeota  cadavera  ritu : 

Qculo$  rube9eente9  perfiuo  Immme  rnboris.  Fauees  quotiue  intm  manabani  ietro 
erwore^  et  aditu»  ooctt  ebdnetue  erat  vulnerUna ;  et  ttngWLy  quae  est  interpree 
menti»,  ttiUabat  Mmem,  et  erat  Umguen»  ukeribu»f  gram»  mobiUtatef  ei  aspera 
taetu,  Poetea,  cum  agrer  impleverai  pectu»  per  guttUTj  et  delapeu»  erai  in  triatem 
etomaehum  agroianiibu»,  tune  etiam  omne»  clau»unB  vt/«  corruebani.  Halitu» 
uttttebat  extra  ex  ore  grttoem/eetoremy  quomodo  puirida  eadavera  prostraia  humi 


**  *  »^^0^^^^ * 


btfde»  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra. — 1145  fonU»  Mns.  B.  S.  eiro  P.  et  edd.  vnlg.  acre 
V.  ed.Th.  Ra.— 1146  noii»  Mub.  B.  1.— 1148  axperat  aiAu  Mus.  B.  S.— 1140 
jamfanee»  Cant.  V.  marg.  1 .  fanee»  et  0,faucet  Vind.  Ferr»  V.  ed.  Th.  Ra.  Vind» 
fr./ancns  vulg.  y>€r  deest  Vind.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Mns.  B.  1.  S.  Huic 
snbjungl  versns  1162.  et  1158.  vult  Creech.— 1151  cum  O.  Mus.  B.  1.  vita 
Vind.  otto  V.  ed.  Tli.  Ra.  t<a  Vind.  fr.--1152  rerMm  Bas.  marg.— 115S  Aait- 
eidaque  V.  ed«  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Rancida  qua  O.  Raneida  quee  et  Mus.  B.  1. 

NOT^ 


Ula  laborabant  Athenis.  i.  Qravis 
fervor  capitis.  ii.  Inflammatio  oco- 
lorum.  III.  Cmorenianans  ex  fanci- 
btts.  IV.  UlcuBy  gravitas,  et  asperitas 
Kngnae.  ▼•  Foetor  spiritns.  yi.  Deli- 
quinm  animi  et  corporit.  yii.  Anxios 
mentis  angor.  viii.  Oemitns  et  qne* 
reltt.  IX.  Singnltnt  freqnens. 

Capui  ineeneum  ferveref  ^r^.]  Sic 
Thncydides:  'Primomquidemcapitis 
fervores  acres^et  validi;  etocolorom 
rnboresy  et  inflammatio  eos  corrlpie- 
bat.' 

1145  iSiMda6aiiiefiam/aiicM,4rc.]Sic 
Thncydidea  s  '  Intema,  et  fances,  et 
lingua  continno  crnenta  eranty  sen 
eraore  manabant.' 

1148  DebUUata  maU»']  Pnta,  intem* 
perie,  spiritnnra  deperditione,  nia* 
ligni  sncci  af&nxn,  exhalationum  ne- 


quitia. 

Motu  graei»]  Ob  facultatis  animalir 
imbecillitatem,  exorbitantemque  co- 
piam  imbibiti  hnmoris. 

Aepera  taetu]  Ob  aestum  nimium  e 
pnecordiis  exhalantem. 

1149  /ntfe,  uU,  9^.]  SlcTliocydides : 
*  Non  longo  post  temporis  intervallo 
dolor  in  pectora  descendebat  cum 
tnssi  vebementi :  et  nbi  in  corde,  seu 
stomaehohsserat,  cum  ipsum  torquc- 
bat,  tum  pnrgationes  bilis  omnes,  quae 
a  medicis  lyominatflB  snnt,  conseque- 
bantur.' 

irso  In  cor]  In  stomachnm;  con- 
tentnm  pro  continente,  nt  aiunt: 
more  Orscomm. 

1151  Fttoj  cktusira']  Sic  v.  22S. 
Qnidam  legnnty  rtia^ta  ckauira, 

1152  iS^irtfiu]  Oallice,  Vhalexne, 


836 


T.    LUCRETII   C\R1 


Atqne  animi  prorsum  vires  totias,  et  omne 

Languebat  corpasi  leti  jam  limine  in  ipso :  1155 

Intolerabilibusque  malis  erat  anxius  angor 

Adsidae  comes,  et  gemita  conmixta  querela : 

Singultusqne  frequens  noctem  per  ssepe»  diemque, 

Conripere  adsidue  nervos  et  membra  coactans, 

Dissolvebat  eos ;  defessos  ante  fatigans.  1160 

Nec  nimio  quoiqnam  posses  ardore  tueri 
Corporis  in  summo  summam  fervescere  partem ; 
Sed  potius  tepidum  manibus  proponere  tactum. 


male  olere  tolent.  Et  rirea  omnino  toHuB  mewtiM,  et  totum  ifuym  eorpui  deHli^ 
iabantut,  jan^am  in  ipoo  adiiu  letu  Et  trittie  anxietat  animi  comee  erat  perpe» 
tuo  dohribui  corporifl  iMtoierandi»^  et  queetue  nuxtuefletu ;  et  rinfullus  qui  crAra 
pUrumque  per  dim  ae  noctem  eolebat  oceupare  continuo  nervoa  ;  et  cogene  eonficie» 
bai  artue,  aitenuame  eoe^  qui  ante  drfaltigati  eramlt  vi  morbi  ipsias.  Kei^  po- 
tuieut  xidere  eupremam  euperficiem  tn  extremiUUe  corpori»  uUi  ardere  ninno 
/ertore :  ai  magl»  qnemlibet  exhibere  taetum  tepidum  manibuo.    Et  tamen  una 


^^^■^^■»-^^^*^^ 


pervolent  Cant. — 1154  et  totiuo  O.  Mat.  B.  l.  et  deest  Vtnd.  Voss.  vet  et  L. 
B.  Vind.  fr.  Cant.— 1165  Ueti  lumine  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra,— 1156  mali» 
atiu»  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra«— 1159  coaretan»  Mus.  B.  l.-~1162  partim  Ma- 
giusy  Misc— 1168  totiu»  V.  ed.  Tb.  Ra.  Mas.  B.   3.  Cant.  Voss.  L.   B. 

NOT^ 


1164  Animi]  Cordis. 

1168  Singultu»quefrequen»ySpc.]  Sic 
Tlincydides : '  Singnltusqne  plerisque 
mnltis  incidebat  inanis,  convnlsio- 
nem  ezcitans  fehementem,  aliquibns 
qoidem  statim  cessantem,  nonnuUis 
multo  scrius.' 

1169  Coactan»]  Cogens,vs.  1120. 
1161  Nec  nimio  quoiquam,  tfc,]   His 

15.  vss.  alia  symptomataatqueindicia 
notat  Locretius,  que  peste  illa  labo- 
rantibus  accidebaot  Inprimis  au- 
tem  ait  extimas  et  extremas  partes 
illornm  nihil  ad  tactum  fuisse  calidas, 
sed  tepidas  tantum ;  non  pallidas  aut 
virides;  sed  snbrnbras,  et  pustulis 
parvisefflorescentes:  internas  aittem 
adeo  flagrasse,ut  nnllnm,  qnantnmvis 
leve  ac  tenne,  vestiroentum  posset 
nierabris  vertere  in  utilitatem:  nihil- 
qne  prodesset  iis  aut  ad  frigoraet 


▼enturo  adstare  perpetno;  aut  in 
flnvios  mergere  corpora ;  aut  in  pu* 
teales  et  firigidas  aquas  alte  descen* 
dere :  nihilque  valeret  togens  aqua» 
rnm  copia  ad  sitim  sedandam. 

1162  Corpori»  tn  eummo}  In  summi- 
tate,  seo  extremitate  corporis:  in 
summo  corpore. 

1163  Sed  potiu»  tepidumy  ^v.]  Sic 
Thucydides :  *  Corporis  qoidem  ex- 
tremitas  non  erat  admodnm  tactn  ca- 
lida,  neque  paliida,  aut  viridis ;  sed 
subrubra,  et  pnstnlis  parvis  ac  ulceri- 
bns  efflorescens :  intems  aotem  par- 
tes  ita  flagrabant,  ot  neqne  tennissi- 
marnm  vestium  et  linteorum  injecti- 
ones,  neqne  aliud  quidqnam,  praeter 
nuditatem  sustinere  possent.  Alii  in 
fluvios  gelidos  se  conjiciebant :  et  in 
puteos  multi  se  pr»cipites  egeritnt 
inexpleblli  siti  cruciati.' 


DE   RBRUM   NATURA   LIB.   VI.  837 

Et  simal,  ulceribas  qaasi  inastis,  omne  rabere 

Corpas,  ut  est,  per  membra  sacer  quom  diditar  ignis.  1165 

Intima  pars  hominam  vero  flagrabat  ad  ossa ; 

Flagrabat  stomacho  flamma,  at  fomacibus,  intus : 

Nihil  adeo  posses  quoiqaam  leve  tenaeque  membris 

Vortere  in  utilitatem :  ad  veDtam  et  frigora  semper, 

In  fluvios  partim  gelidos>  ardentia  morbo  II70 

Membra  dabant,  nudam  jacientes  corpus  in  undas. 

Multei  praecipites  nymphis  putealibas  alte 

Inciderunt,  ipso  venientes  ore  patente  : 

Insedabiliter  sitis  arida,  corpora  mersans^ 


iotUM  coqnu  rub€$eere  vehUi  pueiulia  impresris  ignci  teUUiftif  quando  igmi$9aeer 
kpargitur  per  artua,  Inierior  autein  pars  inflammata  urdebai  cuilibet  Aomtnt 
aegrotanti :  iguie  ardebat  intua  in  pectore^  oeiifit|in  eandnie ;  adeo  ut  nuUa  vestis 
quantnmvis  exigua  et  levie  qiuvret  eaee  commodo  artubuM  illonim  :  stabant  per- 
petuo  adflatua  et  adfrigora :  pan  mergebani  artu»  euoe  fertentes  morbo  in  anmee 
frigtdoOf  mittentee  Bvaaa  eorpu»  nudatum  tti  aquaeyphiimi  aiDeurrentee  ipeo  ore 
in6ante  et  anhelante  pracifUamtee  deaeenderunt  deoraum  tn  aquaa  puteaiea,  Sitie 
ingena  immergena  inaatiabUiter  eorpora  illomm  in  aqnaa  odeBquahat  magnam 


toiia  Mns.  B.  1.  V.  roarff.  1.  Ferr. — 1164  muaci»  Vind.  Cant.  V.  marg. 
2.  miatis  MoB.  B.  8.  nUfore  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra.— 1166  tii  eat  Viod. 
Miu.  B.  1.  S.  ot  esf  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra.  utieat  O.  Cant.— 1166  Jntera 
Bentl.  AoMtm  V.  ed.  Hav.  Delph. fagraba*  adeaa  Oif.  Par.  Orypb.  Delph. 
Baa.  marg.  P.  Ald. — 1167  Rejicit  i4imb.  flagramt  Creeeb.  ut  et  snperiore 
▼ersn.— 1168  Nihil  V.  ed.  Mns.  B.  S.  Ferr.  Tb.  Ra.  NU  vnlg.  poaaia  V.  ed.  Tb. 
Ra.  poaaet  edd.  vnlg.  posUia  euiquam  Heins.  2.  lene  Vind.  V.  ed.  Mus.  B.  8. — 
1169  Verteret  utUitatem  Vind.  Voss.  L»  B.  Vind.  fr.  O.  Mns.  B.  8.  Cant. 
Gryph.  Nard.  Bas.  tit  deest  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  Vertere  et  Voss.  vet. 
Veriere  ad  Voss.  marg.  frigore  Ferr.  V.  ed.Th.Ra.  Pro  aemper  Bentleiiis 
propouebat  partim. — 1170  caHdoa  Mns.  B.  1.  eeUi  doa  V.  ed.  Th.  Ra. — 1171 
dabmU  Vind.  V.  ed.  Mns.  B.  S.  Cant.  Th.  nu.jaeeniea  Cant — 1172  npnpkia  V. 
ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Voss.  vet.  et  L.  B.  lymphia  vulg.  H.  vs.  postponitnr  vs. 
1176.  in  P.  Mus.  B.  l.  S.  Cant— 1178  xfdiementea  V.  niarg.  1.  Ferr.— 1174 
aaiia  V.  ed.  Th.  Ra.  Vind.  tfwmntf  Voss.  vet.  et  L.  B.  fBexana  Fab. — 1175  per- 

NOT£ 

1165  Saeer  ignia]  Gallicey  feu  aa-  non  pfomf,    nt   quibasdam    placet. 

crCf  feu  de  Saini  Anthoine.  Alias  sic  interpreteris  :  Pravitas  hu* 

1174  InaedabUUer  siiia,  ^c.]    H.  e.  morom,  qiii  erant  cansa  sitiSy  com- 

sitis  ingens  et  insedabilis  efficiebat,  pensabat  et  tandem  eludebat  ingen- 

ttt  magna  aqnsBcopia,  aqua  paiicavi-  tem  aqnarum  copiam.    Hinc  factnro 

deretnr.     Sic    Thneydides :    '  Tan-  nt  pari  in  pericnlo  versarentur,  et 

tamdem  eis  proderat  liberalior    et  qni  niroio,  et  qui  parvo    uterentnr 

parcior  potiis  ad  sitim    sedandam.'  potu. 
Unde  seqnenti  versu  legendum  parvisy 


838 


T.   LUCRUTII    CARI 


^quabat  maltum  parvis  buinoribus  imbrem.  1175 

Nec  requies  erat  nlla  mali :  defessa  jacebant 
Corpora ;  mussabat  tacito  Medicina  timore : 
Quippe  patentia  quom  totiens,  ardentia  morbis, 
Lumipa  vorsarent  oculorum,  expertia  somno ; 
Multaque  praeterea  mortis  tum  signa  dabantur.  1180 

Perturbata  animi  mens,  in  mGerore,  metuque ; 
Triste  supercUiuin,  furiosus  yoltus^  et  acer ; 
Solicitae  porro,  plenaeque  sonoribus,  aures  : 
Creber  spiritus,  aut  ingens,  raroque  coortus ; 

copiam  afiMriiiii  paucii  aquU.  Nec  uUa  quiet  morbi  dabaiur:  corpora  de/aiiguta 
protUmebantur :  Medicina  muta  erat  prn  taciiumo  metu:  eo  quod  egri  volverent 
per  noctcM  itUegrai  lumina  oculorum  aine  topore,  gemper  apertuy  et  rubentia.  Plu- 
rima  etiam  aluB  notai  Uti  tunc  preebebaniur :  nempe  animua  turbatug  in  trittitiaf 
et  timore:  numtum  mipercilium:  /ronthorrida  et  atpera:  auret  etiam  anxia  et 
repletcB  niMrmuribut :  frequent  ankelitutf  et  vehementyOt  infrequenter  factut:  et 

nix  humorihut  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  P,  In  not.  parfiit  P.  in  not prootf  Nard. 
— 1176  uUa  ari  Vind.  Mns.  B.  8.  uUa  mari  Cant.  maUdefetta  deannt  Mns.  B. 
1.  nuUa  inaridt  fctta  V.  ed.  Tb.  Ra.— 1177  mitttdMmt  V.  ed.  Mn».  B.  1.  Ferr. 
Tli.  Ra.  nUtcebant  O.— 1178  patientia  Vind.  V.  ed.  Mi».  B.  S.  totat  ardentia 
nocteit  edd.  vuig.  totiet  ardentia  morbit  Giypli.  Nard.  Bas. — 1179  experientia 
V.  ed.  Tli.  Ra.— 1180  twne  P.  Ald.  cum  V.  ed.  Tli.  Ra.  O.  quum  Mns.  B.  1.« 
1184  tpiritum  Vind.  V.  ed.  Vlnd.  fr.  Mns.  B.  8.  Tli.  Ra.  ac  ingena  Oif.  Par. 

NOTJE 


1176  Nec'  requiet  erat,  4r«.]  Hls  4. 
V8S.  docet  nnllnm  reperiri  potuisse 
remedinm  ad  hanc  pestem  expelieiw 
dam ;  adeo  novum  et  inusitatum  fuit 
id  morbi  genus.  Sic  infra  vs.  12S4. 
*  Nec  ratio  remedt  communis  certa 
dabatur,'  Sic  prsclare  Manilius  de 
hac  eadem  peste  i*  883.  'Qualis 
Erechtheos  pestis  populata  coionos 
Extolit  antiquas  per  funera  pacis 
Athenas,  Alter  in  alterins  labens  cnm 
fata  ruebat:  Nec  locns  artis  erat 
medicse;  nec  vota  valebant:  Ces- 
serat  officium  morbis,  et  funera  dee- 
rant  mortibus  et  lacrym»  :  fessus  de- 
fecerat  ignin,  Et  coacervatis  ardebant 
corpora  membris.'  Quanquam  si 
Poeta  hic,sicut  alibi,  imitatur  Thucy- 
didem,  non  est  hspcillins  sententia; 
ThttcydideB  enim  soinra  ait  quod  qui- 
elis  ac  somni  ademta  esset  facultas, 


nec  remedii  locns  erat  ad  hoc,  ut 
BOinnus  SBgris  procurari  posset.  Quod 
quidem  mihi  magis  proi>atnr,  quic- 
qnld  alii  relnctentnr  interprete». 

1179  Expertia  tonmo^  Sic  Tbucydi- 
des :  *  perpetus  vigiiise  negabant/ 
<&c. 

1180  MuUaque  praterea,  ^c.]  ^is 
14.  vss.  niemorat  plura  alia  mortit 
Bigna,  qnsB  contingebant  iis,  qui  pes- 
te  hac  tenebantur :  quBB  retexere  hic 
In  annotationibns  noBtris  longum  es* 
set :  et  qiiae  desumit  poeta  ex  HIp- 
pocrate  in  prognost.  Neque  enim 
Bunt  apud  Thncydidem. 

1188  PleniBque  tonoributy  «aresjTin- 
nitus  Burium. 

1184  Creber  tpiritut"]  Qui,  teste 
Hippocrate,  signiticat  inflammatio- 
nem. 


DE   RBRUM    NATURA    LIB.   Vf. 


m 


Sadorisque  madens  per  coUum  splendidus  humos :       1185 

Tenuia  sputa^  minuta,  croci  contacta  colore» 

Salsaqne,  per  fauces  ranca  vix  edita  tusse. 

In  manibus  vero  nervei  trahere>  et  tremere  surtus ; 

A  pedibusque  minutatim  subcedere  irigus 

Non  dubitabat :  item»  ad  snpremum  deniqne  teippuSy  1190 

ConpressaB  nares,  nasi  primoris  acumen 

Tenue>  cavatei  ocalei,  cava  tempora :  frigida  peUis, 

Duraque»  inhorrebat  tactum ;  frons  tenta  meabat : 

Vqmor  ailm»  ntdorU  tiilhnu  per  eoUum:  talwa  exigna,  panmlay  ei  tineta  eohre 
eroei,  et  m/m,  et  etgre  naeea  per  fauees  raucisotuu  tuasi,  Nertri.  autem  noo  dnbi" 
tabant  contraki  in  mambMMf*et  membra  tremiaeere ;  etfrigua  audebat  tenrim  aseen- 
dere  a  pedibus :  emHHer  eub  extremnm  y\tx  finem  tandem  nares  eontracta  fiebant : 
ape»  extremi  nati  fiBhBl  acutus ;  oculi  concavati:  tempora  astrieta:  eutis  getida, 
et  aspera :  hiaius  oris  horrebat :  frons  distenta  fluebai,    Nec  pfmlo  postyrostrati 


Delph.  haud  ingens  Oryph.  Bas.— 1185  kumor  P.  O.  Ferr.  Ald.  iMiiim  Vind. 
V.  ed.  Vind.  fr.  Tb.  Ra.  imum  Mus.  B.  I.  S.  udum  Cant.-~ll8d  e&ntracia  P.  V. 
ed.  Cant.  apr.  m.  Bas.  marg.Th.  Ra.  Ald.  coniincta  edd.  vulg. — 1187  faueeis 
edd.  valg.  rauca  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Vind.  fr.  Nard.  Aid.  sec.  Cant.  Ferr.  Tb. 
Ra.  Voss.  marg.  roucas  vuljr.  vox  Vind.<tiM«  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Vind.  fr.  Mim. 
B.  8.  Cant.  Nard.  Voss.  marg.  Tb.  Ra.  tussi  vulg.  iussis  P.  O.  Mus.  B.  1.  Ma- 
crob.  Ferr.  Ald.— 1188  trahier  tremere  edd.  vuig.  trakier  uervi  et  tremere  Gif. 
Par.  Delph.  Lamb.  trahere  nervi  et  tremere  Nard. — 1180  De  pedibustfue  O. 
Cant.— 1 MO  mmntiiJii  O.  deest  Vind.  surennm  V.  ed.  Th.  Ra.— 1191  iVoii  pTes* 
sm  Vind.  Mus.  B.  S.  A^oii  praesse  V.  ed.  Th.  Ra.  Non.  prmssm  Ferr.  niai  V.  ed. 
Ferr.  Th.  Ra.  Vind.  O.  Mns.  B.  S.  Cant— 1193  iiiAorr^M  P.  inhorrei  Jacet 
Vind.  V.  ed.  Vons.  weU  et  L.  B.  Ferr.  Th.  Ra.  V.  marg.  1.  inhorret  jacewt 
Bodl.  tn  ore  Jacet  O.  Mus.  B.  S.  inoret  jacei  Vind.  fr.  in  ore  jacens  P.  in 
not.  Duratusque  horret  Mus.  B.  1.  ^oc^ni  Wal^ef.  ez  conj.  faeies  pro 
tactuM  P.  Ald.  riclM  P.  in  not.  rietum  Vind.  Muii.  B.  1.  Vind.  fr.  Deiph. 
Lamb.  f»  ore  patens  rictum  Hav.  recium  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Cant.  V.  marg.  1. 
Sus.  casu  Miis.  B.  S.  tecta  pro  tenta  P.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  iiiM6at  P. 
Vind.  V.  ed.  Voss.  L.  B.  O.  Mus.  B.  S«  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  manebat  P. 
in  not.  Mus.  B.  1.  Heins.  2.  Creech.  mebat  Voss.  vet.  nunebat  Sus.  Diira^  m 

NOT£ 


IngenSf  raropie  eoortus]  Si  parvas, 
extinctionem  nativi  caloris  notat. 

1186  Sodorisque  madenSy  tfc.']  Sudo- 
res  frigidi  per  capnt  et  colliim  sunt 
letalesy  inquit  Hippocrates  ibid. 

1186  T(miita«pitfa,^.]  Sputum  fla- 
▼nm,  aut  rufuro,  aut  qnod  miiltam 
tnssim  prsel^eat,  et  roinutum^  neqna 
adinodnm  roncretum,  deterius  est,  in- 
quit  Hippocrates  ibid« 

Contaeta  [contincta'}    Imbuta.    Ita 


Lambinusy  bene.  Parens  vero,  con- 
tacta, 

Croei  eolore']  Croceo  colore,  colore 
flavo. 

1188  Trahere  Itrahier]  Poetice 
pro,  trahi. 

1 190  Non  dubitabat]  Andebat.  Sic 
vs.  1070.  et  IV.  188. 

Ad  suprenmm  l«jiipii«]  Usque  ad  di- 
em  et  lioram  mortis. 

1103  Inhorrebat  taeium  [rictum]  Ve* 


840 


T.    LUCRBTll    CARI 


Nec  niinio  rigi^a  p08t  artus  morte  jacebant ; 
Octavoqae  fere  candenti  lumine  solis, 
Aut  etiam  nona  reddebant  lampade  vitam. 

Quorum  si  quis»  ut  est^  yitarat  funera  leti, 
Visceribus  tetris^  et  nigra  proluyie  alvi ; 
Posterius  tamen  hunc  tabes,  letumque»  manebat : 
Aut  etiam  multus  capitis  cum  saepe  dolore 
Conruptus  sanguis  expletis  naribus  ibat ; 
Huc  hominis  totae  vires,  corpusque  fluebat*^ 

Profluvium  porro  qui  tetri  sanguinis  acre 


1195 


1-200 


recutnbebatU  Uto  rigtnU;  d  fermB  odava  albeacinte  luce  eolU,  vel  etiam.nono 
lumine  reUn^uibant  tiktm,  Si  quie  antem  eorum  effugerut  funera  mortitf  tulne- 
ribue  jtuiridUf  et  atro  froluvio  tentrie,  ut  veriim  e$i  aliqnos  effngisse :  tamen 
pottea  sanies  et  mors  oecHpabat  eum ;  td  plurimus  quoque  teler  cruor  manabat  ex 
repletiM  naribua  plerumque  cum  dolore  eapitia ;  omne  7o6iir,  et  corpue  Aomtmt  ^f' 
Jtuebat  ad  hane  partem.    Qui  auiem  eviiaoerat  moleetam  proluuiem  nigri  cruorie, 


ore  jaeeni  rietu  frone  tenta  manebai  NoDius,  ii.  868.^1194  proittati  O.  Mns. 
B.  1.  Gryph.  Nard.  poti  eiraH  Lamb.  et  edd.  vulf;.^1195  Octava  Vind.  V.  ed. 
Mdr.  B.  l.  S.  Cant.  candente  Nard.  eandeniie  Heins.  8. — 1197  vitaretVow,  vet. 
—1196  tJleeribua  Lamb.  et  alii.  M^grif  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  Vind.  Mns.  B.  1. 
8.  proluvie  atvi  desunt  Mus.  B.  1. — 1199  tateM  O.  Mua.  B.  1.  3.  taU:r  Caot.  sed 
tales  in  marg.— 1900  muUiM  Ferr.  mutio  Bentl.— 1201  expleHM  P.  Vind.  V.  ed. 
Bodl.  O.  Vind.  fr.  Mus.  B.  1.  S.  Cant.  Ferr.Tli.  Ka.  Ald.  Orrpb.  Nard.  Bas. 
pletie  ex  Gif.  Par.  plmues  edd.  virig.— 1800  Uac  Fab.  BentL  fmi^wni  Heins. 
8.— 1203  an  tetri  P.  O.  Cant.  Orvpb.  Nard.  Ald.  euUa  et  Vind.  eulteirisY.  ed. 
Mus.  B.  8.  Th.  Ra.  culiee  tria  Ferr.  cui  tetria  Vois.  vet.  et  L.  B.  cuUa  etria 


KOTJE 


teres  dixemnt  rictum,  i,  neutr.  Sic 
T.  106S.  Lncretius  dixit :  '  cnm  pri- 
mnm  magna  Molossum  MoUia  ricta 
fremunt.'  Nardins  antem  sic  corri- 
gere  tentavit  hunc  versum :  Durat/ue 
in  orejacena  recium  frona  ienia  mieabai. 
Vely  Duraque  in  ota  jacena  rictufrona 
tentamanebai, 

Meabai]  Lambinus  vero  ndnebai^ 
h.  e.  imminebat. 

1194  Nee  iiimto,  ifc,}  His  S.  vss.  do« 
cet,  quod  octavo  fere  aut  nono,  post- 
qnam  vgrotare  ccEperant,  die  more- 
rentnr. 

1195  Lumine  aoUa}  Die;  sic  vs. 
1217. 


1196  Lampade]  Lnce  solis,  die. 

1197  Quorumai  <iuia,ifc.]  His  16. 
vsti.  docet,  quod,  si  quis  forte  mor- 
tem  efliigerat,  nt  verum  est  quosdam 
effngisse,  is  tamen  ant  genitalibus 
corporis  partibus,  aiit  oculis,  aut  pe- 
dibns,  ant  manibns  privatns  vitam 
degere  cogeretur ;  qnia  tota  vis  mor- 
bi  in  eas  partes  ita  afflnebat,tantaqtte 
saoiet,  ut  eas  ferro  ampntare  neces« 
sum  esset,  metn  mortb.  Immo  qnoa- 
dam  etiam  ita  rernm  oblivia  ceperini , 
nt  nec  ipsi  sese  agnoscerent. 

Fioiera  leti]  Letum,  mortem.    Pt- 
riphrasis. 
1808  Huc]  H.  e.  in  nares. 


DE   RERUM   NAIIJRA    Llfi.   VI. 


841 


Exicrat^  tamen  in  nervos  huic  morbus  et  artus 

lbat>  et  in  parteis  genitaleis  corporis  ipsas:  1205 

£t  graviter  partim  metuentes  limina  letl 

Vivebant,  ferro  privatei  parte  virili; 

£t  manibus  sine  non  nnUeiy  pedibasqne,  manebant, 

In  vita  tamen,  et  perdebant  lumina  partim : 

Usque  adeo  mortis  metus  hiis  incusserat  acer.  1210 

Atque  etiam  quosdam  cepere  oblivia  rerum 

Cunctarum,  neque  se  possent  cognoscere  ut  ipsei. 

Multaque  humi  quom  inhumata  jacerent  corpora  supra 
Corporibus,  tamen  alituum  genus,  atque  ferarum, 
Aut  procul  absiliebat,  ut  acrem  exiret  odorem ;  1215 


kme  tanun  malum  vtniebai  in  nervo$  it  in  memhra^  ei  t»  ipeae  partee  genitaUe  eor- 
pori$,  Ei  pars  vekementer  timentt»  aditwn  mertie  vUam  agebant  orbati  parte 
genitaU  perferrum  ademfa  :  et  quidam  restabant  abeqine  manilnu  et  pedi^;  atta* 
men  reaiabant  in  viia  ;  et  pars  amittebat  oculoe.  Adeo  vehemena  timor  leii  occupa" 
rerat  ipoos.  Ei  obUvionee  quoque  rerum  oniiitiim  oceupaverant  aUquoSf  ita  ut  ipsi 
nequireni  agnoecere  seee*  Quamvie  autem  plura  eadavera  proeiemerentur  kumi 
eupra  aliis  cadaveribmBf  atiamen  gen»  voiucrum  et  /erarum  vtl  longe  ab  iis  recedC' 


Vind.  fr.  eulta  cnin  hiatu  sequente  Mus.  B.  2.-— 1204  hxnc  Vind.  V.  ed.  Miis. 
B.  1.  3.  Ferr.  Th.  Ra^l206  epartim  P.  tiiiKeiito«V.  ed.  Th.  Ra.  Ittimiia  V. 
marg.  1.  Ferr.>-1207  Humabant  Mus.  B.  S.  Urabat  V.  ed.  Th.  Ka.  parti  Vind. 
•—1208  eeu  pro  sme  Mns.  B.  1.  nan  nuUi  V.  ed.  O.  Cant.  Ferr.  Th.  Ka.  noiraicttt 
volg.— 1210  tts  P.  V.  ed.  Voss.  L.  B.  Mns.  B.  1.  Th.  Ka.  Ald.  is  Cant  intua 
erat  Vind.  Mus.  B.  S.  incuaerat  V.  ed.  Th.  Ra.  tiiCTis  erat  Vind.  fr.  inmaerat 
Oif.  Par.  Delph.  inceeaerat  Lamb.  et  alii.  aierV.  mari^.  1.— 121S  corpora  aeepiu 
Heins.  Adv.  p.  610.  tum  pro  quam  Mus.  B.  8.— 1214  aitliim  Vind.  V.  ed.  Th. 
Hn.generaai^V.  ed.  Th.  Ka.  generatque  Vind.-^l^U  Haud  Ferr.  V.  ed. 
Th.  Ra.  aui  pro  ui  Hns.  B.  1.  Cant.  excirei  P.  O.  Miis.  B.  1.  8.  Cant.  Gryph. 

NOTiE 


1204  Exierai]  Anfngerat,  vitave- 
rat.    Sic  vs.  1215.  et  v.  1829. 

1206  Limina  letij  Letuni,  mortem. 
Periphrasis. 

1210  HiUineuaaerat  linvaaerai]  Ver- 
bnm  invadere  jnngitur  vel  cum  dati- 
vo,  vel  cnm  accusativo.  Sic  Cicero 
ad  Tiron.  '  mims  invaserat  furor  non 
solnm  improbis.'  Sic  Plautns.  Sic 
Varro.   Lambinus  autem  inceaaerat. 

1218  MuUuque  humi,  Sfc.]  His  10. 
vss.  notat  qnanta  fuerit  putrcdo  illins 
pcsfilentiep ;  siqnidem  aves  ct  fenr, 


sed  canes  praesertim)  qui  ex  cadave- 
ribus  degnstassent,  snbito  moreren- 
tur.  Immo  tantus  erat  ille  cadavemm 
insepnltoruin  leter  odor,  nt  neque 
Athenis,  neqne  circa  Athenas  avis 
ulla  de  die,  aut  fera  ulla  de  nocte 
compareret  SieThncydides:  'Aves 
et  qnadrnpedes  qiiaecumquehominnm 
carnes  attingunt,  cum  multa  essent 
insepulta  cadavera,  vel  ad  ea  no» 
accedebanr,  vel,  si  gnstassent,  mo- 
riebantnr.' 
1215  Exiret]  Evitaret :  vs.  1201. 


842 


T.   LUCRETII    GARI 


Aut,  ubi  gustaraty  lauguebat  morte  propinqua. 

Nec  tameD  omnino  temere  iliis  solibns  ulia 
Conparebat  avis,  neque  noxia  secla  ferarum 
Exibant  sylvis ;  languebant  pleraque  mbrbo^ 
£t  moriebantur :  cum  primis  fida  canum  yis  1220 

Strata  viis  animam  ponebat  in  omnibus  8Bgre : 
Extorquebat  enim  vitam  vis  morbida  roembris. 

lucomitata  rapi  certabant  funera  vasta. 

bat,  ui  evUaret  gnuemfaiorem :  vel,  statim  atigue  deguttaveratf  torpeecebat  subito 
proxtmo  leto,  Neque  enim  /ere  uUa  volucris  imfn-udenter  cemebaiwr  in  Ulis  hici- 
bns  m/w,  neque  de  noctegenera  ferarum  egrediebantur  e  §altibus:  plurima  torpes' 
eebani  morboy  ei  moriebantur ;  prasertim  fidelie  gens  cunum  prostrata  in  temiiia 
cunetis  reddebat  animam  Uaguidam ;  etenim  violentia  morbi  extrahebat  iis  vitam 
exartubuB,    Jnnumera  funera  homiuum  certatim  rapiebantur  non  comitata,    Ne- 


^^•^■^•^^^■^^■^■■^^ 


Bas.  ma^K*  txduet  P.  in  not.  exexut  V.  ed.  Th.  Ra.—l^lT  teMre  Cant.  jcdt6i» 
Orypb.  Nard.  Baa.  Heins.  2.  P.  in  not.  ex  Macrob.  Sat.  vi.  2.  Mar.  V.  niarg. 
1.  Ferr.~l218  Comparabat\.  ed.  Cant.Th.  Ra.  nec  vnlgo.  fiAarta  Sus.  Vom. 
tnarg.  tristia  P.  O.  Macrob.  Oryph.  Nard.  Ban.  V.  marg.  1.  Mar.  Ferr.  Atd. 
ueque  noxia  desnnt  Vind.  noxia  deest  Mos.  B.  3.  noctiMy  omisso  neque,  V.  ed.  Th. 
Ra.  nectia  Voss.  L.  B.  noctia  Vou.  vet.  Lanib.  forcia  Cant.  fortia  P.  in  not. 
fi<M;it&us  Vind.  fr.  Hav.  Bip.  fM»c<t  Delpb.  Oif.  L.  B.— 1219  £xte6an<  Vind. 
Mus.  B.  3.  Exuperant  Heins.  2.— 1220  tum  V.  ed.  Th.  Ra.  cacumt«  V.  ed.  Tb. 
Ra.  Mus.  B.  3.  cacKmmu  Ferr.  caRvm  vie  dcest  Vind. — 1221  aatmam  deest 
Mus.  B.  1.  ammtcm  O.  Mns.  B.  3.  Cant.  ontit  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  o^cr  Vind. 
Mus.  B.  3.  <tgere  V.  ed.  Tb.  Ra.  agere  Ferr.  agram  Mns.  B.  1.  Bip.  Delph. — 

NOTiE 


1217  fUts  folifrtf«]  Illis  diebus,  vs. 
1196.  8ic  Persius,  'multos  consuniere 
soles/  pro  dles.  Nardius  legit  sedi- 
6ics,  pro  Mhus;  b.  e.  locis. 

1218  Noxia  [Nocti]  Pro,  nocte.  Sic 
altbi  passim  i^at,  pro  igne. 

8ectaferarum\  Ferse^  sic  i.  21.  468. 
&c.    Sic  supra  vs.  722.  &c. 

1220  Cttm  primis]  Inpriniis^  vs.  224. 
269.  930.  et«.  161. 

Fida  etwum  vis^  Canes  :  v.  862.  Sic 
Tlmcydides :  '  Canes  autem  propter 
contubernii  et  victns  societatem  sen« 
sum  mali  ingrnentis  magis  praebe- 
bant.' 

1223  Incomitata  rapi^  ^c.]  His  5. 
vss.  duo  tradit  Lucretins.  Alternm; 
de  neglectn  funerum  tempore  illius 
pesti»;  com  tameo,  quautum  operis  et 


opnm  crogare  in  funeribus  solerent 
veteres  nemo  non  noverit.  Alterum 
de  inani  medicornm  cura,  ac  reiue<- 
diorum  ratione.  Quod  enim  aliis  fu- 
erat  remedio,  id  aliis  erat  exitio.  Sic 
Thncydides:  <  Neque  •nllum  extiiit 
medicamentnm,  nt  ita  dicam,  qnod 
erat  tegnim,  si  quis  illud  offerret, 
adjuvaturum ;  nam  quod  alicni  con- 
tuierat,  alium  id  ledebat.' 

Incomitata  ivpt,  ^c.J  H.  e.  rapie- 
bantur  fnnera,  non  autem  solenni- 
more  et  pompa  ducebantur ;  neqne 
enim  propinqut  neque  amici  snornm 
corpora  ad  rogum  prosequebantur, 
sed  ant  passim  inKepnlta  patiebaritur 
jacere,  aut  in  alienum  rogum  temerc 
conjiciebant.  Sic  Maniiius  i.  885. 
*  Nec  locuB  artis  erat  medicse,  nec 


DE   RERUM    NATURA    LIB.   VI. 


843 


Nec  ratio  remedii  coDmunis  certa  dabator : 

Nam,  qaod  alii  dederat  vitaleis  aeris  aaras  1225 

Volvere  in  ore  licere>  et  coeli  templa  taeri, 

Hocc'  aliis  erat  exitio>  letamqae  parabat. 

IUad  in  hiis  rebas  miserandum  magno  opere  anom 
iEramnabile  erat ;  quod,  obei  se  qoisqae  videbat 
Inplicitom  morbo,  morti  damnatus  ut  esset»  123Q 

Deficiens  animo,  moesto  qaom  corde  jacebat^ 
Fanera  respectans,  animam  inmittebat  ibeidem. 

Qaippe  et  enim  nallo  cessabant  tempore  apisci 


9«e  iilla  regtUa  eerta  remedii  comnntms  habebatur  ;  itndm^  quod  triifuerai /og  ette 
alHs  vermre  in  anjtatui  aerie  fitaUB,  et  intueri  fomiees  ccrit,  id  erat  oUiB  pemi' 
cieiy  et  prmparabat  iis  mortem.  Hoc  atitein  «ntfiii  erat  miserabUif  et  maximt 
pemieunum  tn  Ma  rebus^  nempe  guody  eum  quiique  eemebat  ee  oecupaium  meirbida 
vij  quagi  eaeet  eondemnatua  ad  mortem,  debUitatut  animo  languebat  eum  tristi  ccrde, 
et  resfncieni  mortem  auasi  propinqnam  reddebat  aatMain  ea^emflo,  Qicotf  conta- 
gio  morbi  rapade  nuuo  ten^tori»  intertallo  desinebat  rapere  aiios  homlnes  yoe^ 


^^^>^>0>^i^i^^*^>^ 


—1224  tvnierfti  Vind.  V.  ed.  O.  Vind.  fr.  Mns.  B.  8.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  A1d< 
remedi  viitg.— 1225  atii  P.  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Vind.  fr.  Mas.  B.  S.  Cant.  Ferr. 
Tli.  Ra.  Ald.  ali  Voss.  vet.  et  L.  B.  O.  Mns.  B.  1.  Oryph.  Nard.  Bas.  V. 
roarg.  1.  alis  vel  aliis  vnlK*-~1226  more  pro  tii  ore  V.  ed.  Th.  Ra. — 1228  et 
magnopere  vnlg.  et  opere  Vind.  opere  V.  ed.  Th.  Ra.  Mns.  B.  S.  et  summopere 
Mui.  B.  1.— 12S0  morbi  Nard.— 12S2  ammiiiii  tJiimt«<e6a<  Voss.  L.  B.  Cant.  V. 
marg.  1.  oiiiiiiam  et  mittebat  Mns.  B.  1 .  et  edd.  vnlg.  animam  mittebat  P.  V.  ed. 
O.  Mns.  B.  S.  Ferr.  Th.  Ka.  Ald.  aniiiia  immittwat  Vind.  aatmam  amitteltat 
VoM.vet.Vind.  fr.  tifemVind.V.  ed.  Th.  Ra.  et  idem  Ferr.  Mus.  B.  l.  V. 
roarg.  1.  Hnnc  versum  vs.  12S6.  seqnitnr  in  P.  Vind.  Vind.  fr.  Mns.  B.  1. 3. 
— 12SS  entm,  omisso  ety  V.  ed.  Th.  Ra.— 1234  aUi  pamdi  P.  in  not.  -1236  H. 

NOTjE 


votavalebant:  Cesserat  offidnm  mor- 
bis,  et  funera  deerant  Mortibus  et 
lacryme/  &c. 

Connitiiits]  Dicitnr  tamen  Hippocra- 
tcs  hoc  coinmnne  remedinm  excogi- 
tasse,  snccendi  nempe  per  compita 
odoratas  pyras  cnrasse. 

1220  C«/t  templa']  Ccelnm.  Peri- 
phrasls.    Sic  iii.  70. 

1228  lUud  tn  hHa  rebus"]  His  6.  vss. 
docetillud  inprimis  exitiale  pariter  et 
mberandnm  fnis«e,  quod,  qui  morbo 
tenerentnr,  statim  in  deRperatiouem 
irent  de  sanitate  recuperanda;  qno 
ficbat  ut  nuUam  corpori  curam  im- 


penderent.  Qnse  qnidem  incnria  non* 
nunqnaro  plnres  morti  dat,  qnam  vis 
morl)i.  Sic  Thncydides:  'Omnium 
antem  malorum  hoc  erat  gravissimnm^ 
et  maxime  liorrendnro,  qnod  simulat- 
qne  aliqnis  se  a  morbo  correptum  esse 
sentiebat,  de  sna  salnte  desperabat^ 
aniniumque  despondebat ;  omni  enini 
spe  salntis  orbati  niulto  magis  sese 
projiciebant,  ac  negligebant.' 

1231  Deficiens  aniiiio]  Desperans, 
ac  auimum  contrabens,  ut  ait  Thucy» 
dides. 

1238  Quippe  et  enim']  H.  e.  qnod, 
quia. 


844 


T.    LUGRBTII   CARI 


Ex  aliis  alios  avidi  contagia  morbi ; 

Lanigeras  tamqaam  pecudes,  et  bucera  secla :  1235 

Idque  vel  in  priipis  comulabat  funere  funus. 

Nam,  queiquomque  suos  fugitabant  visere  ad  »gros, 

Vitai  nimium  cupidos  mortisque  timenteis 

Poenibat  paullo  post  turpi  morte  malaque, 

Desertos,  opis  experteis^  Incuria  mactans.  1240 

Quei  fuerant  autem  prsesto»  contagibas  ibant, 

Atque  labore^  pudor  quem  tnm  cogebat  obire, 

aUo$  ;  eeiiiH  pecora,  qua  fermU  Umoiy  et  genera  pecudum,  qate  ferunt  cwriMm,  Et 
hoc  prtBeeriim  addebat  miortem  morti;  etewimy  quieumque  fugiebaut  itmsere  wm 
aoiicos  agrotoif  qaafli  iniiiii  avidi  mtm^  et  metuentes  moriemy  lum  muUo  poot 
negUgeutia  viciBsim  plectebat  eos  mieero  et  feedo  leto  dereUetoe  et  inopea  omDis 
anxilii  iuterficiena  eo«.  Qui  vero  venerunt  auxiUo,  interibant  eontagUef  et 
laborCf  quem  pudor  et  clamor  bkmdue  et  cum  gemitu  immixto  queetu»  cogebat  tunc 


▼8.  in  edd.  viilg.  poni  solet  post  ▼••  1840.  sed  in  P.  V.  ed.  Voss,  vet.  et  L.  B. 
O.  Cant.  seqttitur  vb.  124S. — 18S6  Atque  P.  V.  ed.  Mus.  B.  8.  Orypli.  marg. 
Jdque  uti  Mu8.  B.  8.  cum  labat  V.  ed.  Tb.  Ra.  cumulabant  Nard. — 1287  vioere  ai 
O.  Vind.  fr.  Cant.  Lamb.  Hav.  utflt  ad  P.  Ald.  utfere  ad  Vind.  Ferr.  ut  facto 
ad  V.  ed.  Th.  Ra.  ut.9e  redeat  Voss.  vet.  et  L.  B.  fere  ut  Mus.  B.l.ut,  relicto 
tpatiolo,  Mns.  B.i.utJUab  eegrie  Oryph.  Nard.  Bas.  Voss.  marg.  agroe  P.  in 
not.— 1288  Vita\.  ed.  cupidi  edd.  vulg.cvptdM  Nard.— 1280  Pcnit6at Tnmeb. 
Pamof  et  P.  Onrph.  marg.  Ald.  Penubue  vel  Penibus  et  Vind.  V.  ed.  Bodl. 
Voss.  L.  B.  O.  Mns.  B.  8.  Cant.  Pcenibue  at  Voss.  vet.  Pembue  ac  Vind.  fr. 
Peni  et  Mns.  B.  1.  Peenia  P.  in  not.  Pana  ibue  at  Voss.  marg. — 1240  tn  caira 
Vind.  Voss.  vet.  et  L.  B.  Vind.  fr.  Mos.  B.  1.  8.  Cant.  niollafis  Cant.  mactat 
Orypb.  Nard.  Bas. — 1241  H.  vs.  et  seqq.  duo  de^nnt  Vind. — 1242  pudoreque 
omni  P.  Ald.  Orypb.  m^rg.  pudor^quem  omni  Ferr.  V.  ed.  Tb.  Ra.  pudar  quem 

NOTiE 


1286  Bttcffa  tec(a]  Bovea:  v.  864. 

1286  Idque  vel  in  primit,  ^c.]  His  8. 
vss.  docet  pariter,  quod  etiamsi  qui- 
dam  ad  suos  cnrandos  non  accessls- 
sent,  ant  curare  neglexissent,  tamen 
contaglbus  morbi  correpti  moreren- 
tur,  sicnt  oves  ant  boves  contagione 
intereunt :  et  quia  suos  neglexerant, 
ipsi  vicisslm  negligerentnr.  Sic  Tbu- 
cydides:  'Sive  nolnissent  nietu  de- 
territi  se  mntno  invisere,  deserti  pe- 
ril>ant,  et  tanquam  pecudes  morie- 
bantur.* 

1287  Visere  ad  tBgroi]  Sic  lib.  ii.  vs. 
859.  '  Revisit  ad  stabulnm  /  et  lib.  v. 
vs.  685. '  ad  hanc  quia  signa  revisnnt.' 
Sic  Plantus  passim  loquitur. 


1280  Panibat]  Pro  p«iii6a/ ;  sic  alibi 
'moenera' promonera.  Pnnibatan- 
tem  pro  puniebat. 

1241  Queifuerant  autem,  t^c.]  His  0. 
vss.  docet,  quody  qni  ad  curandos  pes* 
te  correptos  accedebant,  ii  dnplici 
malo  con6cerentur ;  vel  enim  conta- 
gione  commonicata  ab  aegrotis  parem 
subibant  sortem :  vel  labore,  qnem 
snbibant,  lassati  tandem  in  morbnm 
incldebant.  Accedebant  autem  aliis 
pra^stiluri  opem  dnplici  stimulo  adac- 
ti,  pietate  et  pndore. 

Ibant]  Interibant,  moriebantnr.  Sic 
III.  527.  *  cernimus  ire,'h.e.  videmus 
interire. 

1242  Pudor  quem,  8fc,]  Sic  Thncy- 


D£    RERUM    NATURA    LIB.    VI. 


845 


Blandaque  lassoram  vox,  mixta  voce  querelee : 
Optumas  hoc  leti  genos  ergo  quisque  subibat 

Inqne  aliis  alium,  populum  sepelire  suonim  1245 

Certantes^  lacrumis  lassei  luctuque  redibant. 
Inde, bonampartem^ in  lectum mcerore dabantur : 
Nec  poterat  quisquam  reperiri,  quem  neque  morbus, 
Nec  mors,  nec  luctus,  tentaret  tempore  tali. 

Praetereay  jam  pastor,  et  armentarius  omnis,  1250 

Et  robustus  item  curyi  moderator  aratri^ 


eos  «nMre.  JgUwr  vtr  quu^  maxim§  probm  obilMd  hoe  gemu  martig ;  et  eonemtes 
mmdare  sejmUmta  hwbim  suorum  tnortnoraniy  aliam  m  atiu,  femJUtibuB  et  gemitu 
reeertebantur :  et  kiaebona  ex  parte  mUt^antur  tfi  cubile  pree  triatitia ;  ueque  ul- 
hu  poterat  moentn,  ^iiein  nee  morbue^  nec  letumj  nee  JUtuiy  vexaret  eo  tempore, 
Deinde  etiam  epUio  et  onmie  euetoe  gregie,  et  eimiliterfortis  reetor  arairi  eurtati 


unum  Mas.  B.  1.  pudor  quemcunque  Mns.  B.  8. — 1248  2aa»niiii  quereUee  Cant.-* 
IS44  laeti  V.  ed.  Ferr.  Tb.  Ra.  Ugi  Cant.— 1246  aliui  Fab.— 1247  bona  m 
partem  Vind.  bonamiMparUmV,  ed.  O.  Mub.  B.  1.  8.  bonapartem  Vind.  6oiia 
ixparte  Oryph.  Nard.  bona  ex  parti  Heins.  2.  Bas.  in  Uium  P.  Ald.  Oryph, 
Nard.  V.  marg.  1.  et  Cant  in  marg.  u^eetum  Ferr.  V.  ed.  Th.  Ra.  tn  solom- 
modoMu9.B>  1*  mcycrore Vind.  mqjoreV.  ed.  Mns.  B.  1.  8.  Ferr.  Th.  Ra« 
redibaniMw.  B.  1.— 1248  mor6o  V.  ed.  Mus.  B.  1.  8.  Ferr.  Th.  Ra.— 1249 
tentari  Mns.  B.  1.  teniare  Mus.  B.  8.— 1250  ideo  wojam  V.  ed.  Th.  Ra.— 1251 
eSrimmodeni<orVind.V.  ed.  Mus.  B.  l.  Ferr.  Tb.  Ra.— 1252  IdmgudfatF. 

NOTiE 


dides :  '  QiierelflB  pereantium  tandem 
etiam  propinqai  et  domestici  soccnm- 
belmnt,  ac  cedebant  mali  magnitu- 
dine  victi.' 

1245  Inque  aUU  aUum^  ife,']  U.  e. 
postqaam  certaverant  et  contende- 
rant  sepelire  turbam  soorum  in  tarba 
alioram  redibant  fassati  iuctu  et  la- 
crymui.  Quo  fiebat  ut  in  morbum  in- 
ciderent. 

1247  Bonam  partem']  Antiptosis; 
subauditur  enim  praBp.  secundum. 
Sic  III.  64.  '  Non  minimam  partem 
mortis  formidine  aluntur.'  Sic  infra 
vs.  1257.  H.  e.  bona  ez  parte :  maxi- 
ma  pars.  Sic  etiam  Cicero  ioqnitur 
Offic,  lib.  VII.  *Maximam  partem 
ad  injnriam  faciendam  aggrediuntur 
noonnlii.' 


1250  Pnetereajam  paaterj  ^pc.]  Post- 
qaam  Poeta  tragicam  urbis  Athena- 
rnm  conditionem  ob  ocolos  posuit, 
his  20.  vss.  inducit  modo  in  scenam 
armentarios,  pastores,  et  colonos,  qni 
saevissima  peste  sancil,canctaruin  re- 
rum  egeni,  consilii  prsesertim  inopea, 
manns  dabant,  angustaque  casa  con- 
clusi,  catervatim  moriebantnr,  fame 
Ineque  confecti.  Quid  atrocius,  quid 
horrendum  magis  excogitari  potest  f 
Pars  etiam  confugiebat  in  nrbem  mor- 
bo  languida :  pars  in  viis  morbo  lan- 
gnida  jacebat  nndata  vestibus,  ulce- 
ribns  plena,  &c. 

ilnii«ittori«s]  Qai  pneest  armentia, 
ut  bobnlcns. 

1251  Et  robuttuB  Uem,  tfc.]  Hic  vs. 
positos  fuit  V.  981. 


846 


T.   LUCRETII    CARI 


Languebat ;  penitasque  casa  contrusa  jacebant 

Corpora,  paupertate  et  morbo  dedita  morti 

Exanimis  pueris  super  exanimata  parentnm 

Corpora  non  numquam  posses  retroque  videre  1255 

Matribus  et  patribus  gnatos  super  edere  vitam. 

Nec  minumam  partem  ex  agris  moeros  is  in  urbem 
Confluxit ;  languens  quem  contulit  agricolarum 
Copia :  conveniens  ex  omni  morbida  parte, 
Omnia  condebant  loca,  tectaque ;  quod  magis  destns    1260 


torpebtmt;  et  corpora  eonjecta  intu»  tn  tugwna  ttemtbwUwr^  reddita  teto  pr^ 
morho  et  egettate.  Potsee  centere  aUquando  nufrtua  eorpora  parentum  tupra  natoe 
mortuoi  ;  et  contra,  puero»  reddere  vUam  eupra  genitores  et  genitrices»  JNee  me- 
diocre  nuUum  convenU  partim  rure  in  eimtatem,  quod  languida  mMUitudo  eohnum 
attuUtf  eoneurren»  languem  ex  ommi  parte.    RepUbant  euncta  Utca  et  cQDctaii  do- 


Vind.  V.  ed.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  LanguebafU  ▼al£.  ca$ie  edd.  vnlg.— 1268 
tradita  P.  V.  ed.  Th.  Ra.  Ald.  Oryph.  marx.— 1264  Exanimi  putri  Voss.  vet. 
et  L.  B.-— 1267  Nec  mhumum  partun  Lamb.  et  alii.  Nec  minima  pare  Heint.  2. 
«tgria  V.  ed. Th. Ra.  marorieid  «.  conj. Wakef.  meerorie  P.  V.  ed.  Voss.  vet.  et  L. 
B.  O.  Miu.  B.  1 .  S.  Cant.  Ferr.  Tli.  Ra.  Ald.  agrorie  Vind.  Vind.  fr.  Voss.  marg. 
Delpb.— 1268  ConduxUV.  marg.  1.  Uiguen»y.  ed.  Th.  Ra.—- 1259  parti  Hav. 
Bip.-^1260  eondiebant  Voss,  vet.  Vind.  fr.  eompUbant  Vind,  et  edd.  vulg.  teeti» 
P.  Ald.  tectaVmd.V,  ed.  O. Mub.  B.  1.  3.  Ferr.  Th.  Ra.  quoque  Vind. V.  ed. 
Mus.  B.  S.  quoque  etO.eo  Vind.  fr.  a»tum  Bodl.  mage  »o»  tum  Lamb.  et  alii. 

NOT/E 


1262  Ca»a  [cam\  eoniru»d\  In  casis 
conjecta,  coarctata* 

1264  Exammi»  pueri»  ^uperl  Ana- 
strophe ;  pro,  snper  exanimis  pneris. 
Sic  vs.  1266.  '  matribuf  et  patribus 
snper/  pro  snpes  matribns  et  patri- 
bos. 

1267  diunmam  \mnimum\  .  •  tfgro- 
rts]  Minimns  aegror,  mediocre  malnm. 
Ita  Lamb.  At  Parens  et  quidam 
alii,  mtiiiiiuim  partem  ;  vernm  potins 
aitnMui  par»  esset  legendnm.  Ubi 
enim  nominativus  verbi  eonftuxU  7  Sic 
Tbucydides : '  non  parnm  stragis  tam 
ingenti  cladi  accessisse  iis,  qni  undi- 
qne  hostes  fugientes  in  urbem  con- 
flnebant.  Cum  enim  tantns  esset 
eorom  nnmerns,  nt  donios  non  suffi- 
cerent,  in  casnJis  ac  tugnrlis  babitare 
coacti  sunt,  qui,  cum  ob  anni  tempus 


(aestns  enim  erat)  nimio  calore  pro- 
pemodum  deflagrarent|tpso  sestn  ron- 
fecti,  alii  snper  aliis  expirabant.' 

Partemlpartim']  Ila  plemmqueauc- 
tores  bona»  Latinltatis  nsnrpant  banc 
vocem  simpliciter,  et  semel;  signiG- 
cat  enim '  aliqua  ex  parte.'  Sic  Cicero 
in  Verr.  '  statiiSB  in  locis  pnblicis  po- 
sttae,  partim  etiam  in  aedibus  sacris.' 
Sic  Lncretius  passlm,  v.  g.  v.  597. 
*  £t  partim  plano  scatere  atque  emm- 
pere  campo.' 

1268  <hem']  Snpp.  «grorem. 

1260  Cand^t  [complebant]  Lamb. 
bene,nt  pateL  Pareus  vero  eondebant^ 
h.  e.  tegebant. 

Qicod  [9110]  magi»  oifn]  Ita  legen- 
dnm  est,ut  patet  ex  Thncydide,  qnem 
hic  imitatns  est  Lncretius.  Sic  an- 
tem  jam  citatus  Thucydides :  *  ipto 


DE   RBRUM   NA^TURA    LIB.   VI.  847 

Confcrto  sltu  accrvatim  Mors  adcamulabat. 

Multa,  siti  prostrata,  viam  per>  proque  voluta, 
Corpora,  silanos  ad  aquarum  structaj  jacebaQt^ 
Interclusa  anima  nimia  ab  dulcedine  aquarum : 
Multaque  per  populi  passim  loca  prompta,  viasque,  1265 
Languida  semianimo  cum  corpore  membra  videres, 
Horrida  pcedorci  et  pannis  cooperta»  perire 
Corporis  inluvie  :  pellis  super  ossibus  una, 
Visceribus  tetris  prope  jam,  sordique,  sepulta. 

Omnia,  denique,  sancta  Deum  delubra  replerat        1270 

mo9 ;  unde  fiebat  ot  eo  magie  moirs  eongereret  eo$  adeo  swnmatim  peremUes  scili- 
ret  niffito  caiore,  Plmra  eorpora  Jacentia  et  proetrata  per  semitae^  et  pracumben- 
fta  ad  aqwtrum  tubos  recumbebant  gpiritu  intercbuo  ab  tsimia  eupidHate  aquar, 
Et  eemeree  etiam  pluree  artue  ubique  pontoe  in  aperto  per  publica  ioca  plebte^  et 
per  eemitaSf  languidoe,  eorpore  tune  eemimortuOf  horrenies  fatorCf  et  velatos  pannie 
laeeris  interire  prolmio  corporis;  nniea  cutis  erat  iis^  ouper  oȤa,  qam  Jamfere 
sepuUa  erat  etiam  eordibuo  et  squaUdis  uleeribuM,    Tandem  mor$  impUierat  au- 


^*^***^*^*** 


—1261  Conferto  »iU  V.  ed.  Th.  Ra.  Jnfertoe  ita  P.  Ald.  Co^fectos  iia  Hay. 
Delph.  Sns.  Co^fertoe  iia  reliqni. — 1262  praterque  volnta  V.  marg.  1. — 1263 
euUanoB  Miu.  B.  1.  eic  amneiB  P.  aieano»  Miis.  B.  S.  eie  amnis  Heias.  2.  atructa 
Walief.  ex  conj.  strata  reliqui.  tacebant  Vind.  Vind.  fr.  Mus.  B.  S.  Cant. — 1264 
tnvta  pro  ittnia  Vind.  a^ikit  edd.  vnlg. — 1266  «etfiaNtmo  Vind.  Vind.  fr.  semanimo 
Cant.  cicifi  ojitina  V.  ed.  Th.  Ra.  vtret  pro  videres  Vind.  tum  eorpore  edd.  vulff. 
—1267  pedere  Vind.  putere  Mns.  B.  1.  eoapta  V.  ed.  Th.  Ra.— 1268  tma  V. 
marg.  1. — 1260  Ulceribus  Vind.  et  edd.  vnlg.  eaeu»  pro  tetrisX.  ed.  Tb.  Ra. 
aorde  Vind.  V.  ed.  O.  Vind.  fr.  Mus.  B.  1.  S.  Cant.  Ferr.  Th.  Ra.  Ald.  sordei' 
que  sepultis  Heins.  2.  sordeque  sepultis  Oif.  Par.  Orypb.  Nard.  Baa.  cordique 
ifputta  Delph.  Bas.  marg. — 1270  diois  V.  marg.  1.  replebat  Mns.  B.  S. — 1271 

NOT-ffi 

«stu  confecti  alii  snper  aliis  expira-  H.  e.  in  promtu  et  apetto  posita  et 

bant.'    Lambinns  legit :  quo  mage  eos  jacentia.   (snpp.   corpora,)  per  loca 

tum,  publica  populi. 

1261  Cot^ectosl  Ita  legendum  pari-  1260  Visceribus  \lJlceribus\  Lamb. 
ter  ex  Thucydide  citato.    Lambinus  bene  :  Pareus,  Visceribu». 

vero  eof^ertos.  Sej^uUa']  Lambin.  bene,  supp.  pellis, 

1262  Ftam  per"]  Anastrophe,  pro  quae  terris  nlceribus  plena,  et  qnasl 
per  viam.  sepuUa  erat    Parens  sepuUis,  snpp. 

Proque  voluta']  Tmesis,  provolnta-  visceribus. 
que.    Sic  ii.  460.  1270  Omnta,  dentgae,  ^.]  His  6.  vts. 

126S  SUanos']  Tuboa,  fistulas,  aqnae  ait  ita  tunc  dura  Atheniensibus  im- 

ductnsy  fontes  scatnrientes.  perasse  necessitatem,  nt  ^ditni  arK 

1264  Interelusa  anima,  i^c,]  Interdu-  mitterent  in  templo  mnltitndinem  ad- 
so  et  extincto  spirltu  pne  nlmia  aqua-  ventantium  hospitum,  qui  tabemacn- 
rnm  cupiditate.  la  exstruxerint  sibi  et  famili»,   et 

1265  Per  popuU  passim  loca  prompta]  pecndihiis  forsan,  q^uas  secum  addnx- 


848 


T.   LUCRETIf   GARI 


Corporibus  Mors  exanimis,  onerataque  passim 
Cuncta  cadaveribns  coelestum  templa  manebant ; 
Hospitibus  loca  quae  conplerant  aadituentes. 
Nec  jam  religio  Divom,  neque  numina,  magni 
Pendebantur  enim :  pracsens  dolor  exsuperabat. 

Nec  mos  ille  sepulturae  remanebat  in  urbe, 
Quo  pius  hic  populus  semper  consuerat  bumari : 


1275 


gvsfa  iempla  Decrum  corporUfus  morinis,  et  omnet  ade$  eacne  Deorvm  eraut  M- 
que  etrata  cadaverilnu  ;  qua  loca  itditui  repleramt  hoepUibus,  Neque  emm  tuuc 
cuUua  nec  poterUia  Deorum  mag^i  habebantur:  malum  quippe  prasene  vincebat, 
Neque  ritus  iUe  sepuUur^e  reatabat  in  cimtatej  quo  antea  pd^MS  iUe  eoUtue  erat 


oneraiqueV.  ed.--1273  plana  Vind.  fr.  manebatVind,  V.  ed.  Th.  Ra.  manebU 
Yind.  fr.~1278  adit  euntee  Mtts.  B.  8.  «dtt . . .  Vind.— 1874  deum  V.  ed.  Ferr. 
Th.  Ra.— 127$  Pendebatur  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Vofls.  L.  B.  Cant.  Nard.  lli.  Rn. 
PendebantetenimHeim.2.—im  Qmo  Vom.  vet.Vind.  fr.  Delpb.  UtP.O. 
Oif.  Par.  Gryph.  Nard.  Bas.  Hav.  Huc  Vind.  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Bodl.  Voss. 
L.  B.  Mus.  B.  8.  Cant.  Hic  Mos.  B.  1.  piui  P.  Vind.  V.  ed.  Bodl.  Vos*.  L.  B. 

NOT.« 


erant.  Magno  sane  pericnlo  et  con- 
temtn  religionis,  qnem  summa  indux- 
erat  desperatio  salutis.  Sic  lliucy- 
dtdes :  *  £t  teropla,  in  qoibus  taber- 
nacnla  conRtruxerant,  mortuls  erant 
pleua,  qui  ibidem  moriebantur ;  prs- 
ter  modnm  enim  saeviente  malo,  homi- 
nea  non  habentes  quid  agerent,  in 
eam  raentem  versi  sunt,  nt  sacra 
sanctaqne  omnia  pariternegligerent.' 

Deum]  Deorum. 

1272  CcBlestum]  Deornm. 

1278  JEdituentes]  Janitores  et  porti- 
tores  eedium  et  teraplortim.  ^ditu- 
U8  enim  vel  editnens,  dicitnr  quasi 
sdis  tuitor. 

1275  Enim']  Hec  particula  in  6ne 
periodi  posita  est.  Quanquam  Pa- 
reus  putat  debere  poni  in  initio  peri- 
odi  sequentis,  pro  etenim :  unde  pr«- 
figit  duo  puncta  ante  illam,  sic '  enim 
praesens/  &c. 

1276  Nec  moa  Vle  sepuUur^B^S^,']  His 
9.  vss.  nltimis  docet  Poeta  non  sat 
fuisse  Atheniensibns,  quod  sacras 
aede$  cadaveribus  temeraAsent,  sed 
quod  *  leges  etiam  sepulcrorom  per* 


turbaverint^qnibnsantea  otebantur, 
sepclirentqne  ut  quisqne  poterat/  ut 
ait Thncydides.  Leges  autem  et  mo- 
res,  quibns  ntebantur  olim  Atheni- 
enses,  in  sepeliendiscorporibns,  nonc 
tlbi  breviter  referemus  ez  Nardii 
animadversiooe  p.  880.  Officiosissi- 
mi  enim  in  mortuos  praedicantnr  A* 
thenienses  unanimi  omnium  ^ncto- 
mm  consensu.  Si  qnis  bello  interem- 
tos  sepelire  neglexerat,  morte  mulc* 
tabatur.  In  tantnm  excreverat  oHm 
apud  eos  pompa  funernm,  ut  legibns 
eam  cohibere  fnertt  coactns  Solon. 
Verum  tempestate  pestis  nuUa  est 
ratiofunernm  servata.  SicThncydi- 
des :  '  Et  multi  ad  impndentia  sepnU 
cra  animum  converternnt,  peuuria 
necessariomm,  quod  jani  freqnentes 
sibi  domestici  ante  occubuissent.  lu 
alienas  enim  pyras  alii  antevertentes, 
et  qui  exstraxerant,  et  iraponentes 
Buum  mortnum  accendebant  ignem ; 
alii,  dum  cremaretur,  alterum  suum 
ipsi  cadaver  injicientes,  qnod  ferc- 
bant,  abiere.' 
1277  Pius  [priut]  Alii  pias. 


DB   RBRUM   NATURA   LIB.   VI. 


849 


Pertarbatas  enim  totas  repedabat^  et  unas 
Qaisqae  saam  pro  re  consortem  mcestas  humabat. 

Multaqae  vi  subita  paupertas  horrida  suasit : 
Namque  suos  consangaineos  aliena  rogoram 
Insaper  exstructa  ingenti  clamore  locabaDt, 
Sabdebantque  faces ;  multo  cum  sanguine  ssepe 
Ri&antes  potias,  quam  corpora  desererentur* 


1280 


inkMmari ;  namque  Mu»  confiuu  ftir5aAa/«r,  ei  «iiiMgNUfM  irUiii  inkumabai  tUMm 
aocium'  pro  mribut  sais.  Ei  vioiaUia,  tubUuuui,  et  korrmuUi  tgttiait  peroaatU 
bene  m;uUa ;  etenim  pomebant  umgna  cam  voc^eraiioue  ouo$  a/bu»  ei  eognaioi 
ouper  aUeuo»  rogo»  »irueto»y  ei  »uSiciebani  lampada»^  pUrumque  ceriante»  pJurimo 
cum  »anguine  effuso,  antefuam  corpora  relin<fuereitiur. 


Cant.  priu»  Voas.  vet.  O.  Vtnd.  fr.  Mns.  B.  1.  8.  Delpli.-~1878  Deeit  O» 
repedabat  P.  V.  ed.  Voss.  L.  B.  Mus.  B.  1.  3.  Ferr.Th.  Ra.  Ald.  Oryph.  Nard. 
trepidabat  edd.  vulg.  repedebai  Bodl. — 1279  pro  rem  Vind.  Vind.  fr.  pra  re  V» 
ed.  Th.  Ra.  euamproiem  Mus.  B.  1.  conoortem  pro  re  Cant.  cognatum  P.  Ald. 
Oryph.  marg.  complorem»  Mm.  B.  S.  et  exploran»  ia  marg.  deest  voeab.  VhmI. 
V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra.  Vind.  fr.  Miw.  B.  1.— 1S80  vi  Wakef.  «u  P.  Qav.  Delpl^ 
Ald.  Bip.  re»  O.  Cant.  V.  marg.  1.  vocula  deeat  Vind*  V.  ed.  Ferr.  Th.  Ra. 
Vind.  fr.  Mus.  B.  1.  8.  ^  deest  Voss.  vet.  et  L.  B.  »uhita  ei  Mns.  B.  8.— 1288 
inaenfcia  Crpech.— 1288  Subdebant  fauce»  VinA,  V .  ed.  Mos.  B.  8.  Th.  Ra. 
Sudabaui  /auce»  O.  Mos.  B.  1.  Subdebantque  /aa<f«  Vind.  fr.  SuadebatUquefyte» 
Cant.  fa£ei»  edd.  vulg.—1284  fteraaifi  Mpa.  B,  1.  dKterrentur  P.  Ald.  4ifereutv 
V.  ed.  Tb.  Ra.  Bodl.  de»erreuiur\.  marg.  1.  Ferr» 

NOT^ 


1279  Pro  re]  Pro  viribnx,  pro  opi- 
\m»y  pront  quisqne  poterat. 

1281  Aliena  rogorum  exeirucia]  Alie- 
nos  rogos  exatrnctos.  Sic  alibi  passim 
*  strata  viarnm/  *  clanta  domornm/ 
&c.  pro  Btratae  vis,  claus»  domuSi 
&c    HeUenismos  est. 

1284  Rixauie»  potiu»,  ^rc]  Sic  pr»* 
dare  Ovidins  Lucretinm  imttatns  et 
Tbiieydidem :  *  Ante  sacros  vidi  pro- 
jecta  cadavera  postes:  Ante  ipsaSy  ^no 
mun  foret  lovidiosior,  aras.  Pars 
iaqAco  dandaot,  mortisqoe 


timorem  Morte  fng^t ;  Qltroqne  vo* 
cant  venientja  fata.  Corpora  missa 
neci  nollis  de  more  fernntur  Funeri- 
bus;  neqne  enim  capiebant  funera 
portflp»  Ant  inhnmata  premqntterras^ 
aut  dantur  in  altos  Indotata  rogos : 
etjam  reverentia  nnllaest.  Deqne 
rogis  pngnant,  alientsqae  ignibns  ar- 
dent.  Qni  larryntent,  desnot;  fndelle* 
tseqne  vagantHr  N«tommqae  TinHii- 
qae  animaei  javemiaM|iie  seiiomqiie  c 
Mec  locns  in  tttaMilos,  iiee  saficU  arv 
bor  in  ig»es.' 


Delph.  et  Var,  Oa». 


Lucret. 


8  H 


ANIMADVERSIO 


JOANNIS    NARDII 


DE  FUNERIBUS   ATHENIENSIUM, 


AssvKT  Athenienses,  ^iinde  humanitas,  doctrina,  religio,  froges,  jura,  leges  ort« 
ntqne  in  omnes  terras  distributte  putantnr,  ^ '  £t  recreaverunt  Titani,  legesque  rogi'* 
rant,'  Ijucretio  Auetore  :  quibus  tamen  nil  antiquius,  aut  religiosius  fuisne  ▼idetor, 
qnam  justa  mortuis  persolTere,  iis  pnesertim  qui  fortiter  pro  patria  pugnando  ccd* 
dissent*  <^Quapropter  gravissime  olim  in  transgreasores  animad verterunt, '  decemquv 
imperatores  suos,  et  qnidem  a  pulcberrima  victoria  Tenientes,  capitaii  judicio  ex- 
ceptos  necarunt,  quod  militnm  corpora,  lioet  sfleritia  maris  inlerpeUante,  sepultnr» 
mandare  non  potuissent,  sed  in  fluctus  necessitate  adacti  projecissent.'  ^autior 
Chabiias  Atheniensis,  maritimarum  copiarum  dux,  profligatisad  Naxon,inque  fbgam 
Tersis  LacedsBmoniis,  totus  fuit  in  legendis  suorum,  qui  ceciderant,  cadaTeribus,  me- 
tnens  populi  snperstitionem :  cum  tamen,  nisi  cnnctatus,  facile  uniTersam.hostfaua 
classem  delevisset.  £t  Nicias,  egregius  Atheniensium  imperator,  jussit  uniTerBum 
exerdtum  subsistere,  ut  duos  tantum  peremtos  milites  sepultunp.  mandaret.  Majos 
est,  quod  refert  ^lsocrates  de  Adrasto  Argi  Rcge  ;  hic  enim|  ab  expeditione  adTersuf 
Thebanos  infortunatus,  cum  eos,  qui  in  Thebano  bello  mortui  eraot,  redpere  non 
possety  Athenienses,  Theseumque  rogaTit,  ut  communi  infortnnio  opituIaretnr«  ncc 
despiceret  eos,  qui,  in  bello  desiderati,  Fonere  et  pompa  caruere,  nec  Tcterem  aon- 
snetndinem,  patriasque  Tiolandas  indicans.  Verum  neque  spe  soa  frustrati  fuere* 
Soioepto  namqoe  bello  pro  his,  qui  mortero  oppetierant  adfeitus  Tbebanos,  inpag- 
namnt  illos,  coegemntqne,  ut  defonctos  Tita  justo  Foneri  sepnltnneqne  reddenBnt* 
Minos  me  moret  Cimonis  pietas,  qui,  ut  Miltiadem  parentem  humaret,  ipso  TincuU 
patema  induit.  Hanc  vero  pietatem  non  in  eos  tantum  erogabant,  qui  piopii* 
sangoine  publicss  secniitati  litaTorant,  Teram  et  in  contribules,  nolliusqoe  pfetii 
homines,  quorum  propinquos  cogere  poterat  Demarchus,  Tel  cnm  populo  tandeia 

NOT^ 

*  Cic  orat  pro  Flac.  Max.  lib.  iz.  c  8. 

*  Lucr.  lib.  VI,  d  Diod.  Sic.  Bibl.  1.  xr. 

*  Xenoph.  I.  p.  Rcrom  Grec.  Val.         •  In  Panegyr.  ct  alibi. 


DU   FUNBRIBU8   ATHBNIENSIUM.  851 

Qle  pttdsei  de  suoata  fnnerU,  ila  ut  eadem  die  efferretur,  Becus  vero  grtyiter  mulcta- 

batur.    ■Celebrant  Piststratum  historie,  referente  Eustathio,  quod  comites  seniper 

faabuerit  duos  tresve  geruios  pecuniarum,  quas  aliena  in  funera  impenderet.    Sus- 

tollitur  necnon  ^Cimonis  pietas  in  complures  pauperes  raortuos,  qui  unde  efiferrentur 

cnm  non  reliqoissent,  sno  saratu  eztulity  ^saque  Thesei  insuper,  magno  studio 

conquisita,  reportavit  tandem  Athenas.    ^Neque  pneterea  ignorare  fas  est  insigne 

jpietatis  officinm,  quod  jubebat  Attica  Lex,  si  quando  insepultnm  hominis  ignoti 

cadaver  forte  occurrisset ;  terram  «namqoe  injiceve  saltem  debebat  viator  in  os  de» 

foncti»  illudqoe  ter  mann  plena,  pro  sepuitara,  cujus  prsestandfls  tunc  non  erat  facul- 

Cas.    Deinde  ita  receptas  hic  'inos  et  veluti  necessarios,  ut  requireretur  etiam  a 

properante:    quod  nisi  fecisset,  videbalor  esse  ffe&ecrabilis.    Non  ^glebam  vero 

jaciebont  in  mortuos»  sed  X"'^»  ^  ^*  ^cun  solutam :  quod  quidem  officinm  dice- 

bant  '^m/SdXXcur  t^f  sen  ^nivt»  ««\^Miy,  veriti,  forsan,  gravem  defuncto  futuram,  si 

jolida  atqoe  compacta.    Hsbc  de  pietate  Atheniensium  in  defunctos.    De  funebri- 

bas  vero  illorum  ritibos  illustriora  qucedam  tantum  seligam,  veritus  lectoris  tsBdium 

atque  suspicionem  in  le  obscorissima.     Qnapropter  duces  sequar  melioris  notsB 

anctores,  ne  vaciUet  fides,  improbeturve  nostrum  florilegium.    £rit  vero  decum* 

beotis  exitns  institutss  orationis  exordium.    Ut  enim  suprenuun  sibi  illuzisse  diera 

Sntellexerat  segrotans,  detracto  sibi  *annulo»  cariori  prasbebat ;  qnod  fecisse  Alezan- 

dium  memorant  historicL    Hinc  postremis  illis  prolatis  verbis,  "■<  Vive,  ac  Vale/ 

animam  eKhalabat  in  coraplezo  et  osculo  dilecti.    "Os  nanique  credebant  januara 

ease  anime»  quam  fiigientem  apposito  nitebantur  ezcipere  hiatu.    Sic  Antigone 

apnd  Eurip.  in  Phosnus.  '  O  amantlsume«  qnin  et  os  tuum  applicabo  ori  :'  cujus 

ibrsan  exemplo  et  Anna  apud  Virgilium,  ^  et  extremus  si  quis  super  halitus  errat, 

Ore  legam  :'  et  PLivia  apud  Albinovanom, '  Sospite  te  saltem  moriar  Nero  :  to  mea 

condas  Lonuna,  et  ezcipias  hanc  animam  ore  pio.'  Quapropter  senilem  aniroam  ia 

^primis  labris  haberi,  vel  in  primo  ore,  paicenia  erat  Bome  consoeta»  nobisque 

vemacula  illa,  non  infvequens,  '  Animam  dentibos  detinere/  ne  avolet,  scilicet,  a 

mooogrammis  atque  depontanis.   Hanc  vero  credolitatem  GrsBCiii  in  aos  derivavit* 

Nam  et  Arutotelet  'literaram   monomentis  tradidit,    vitsB  protasira  inspiratio&e« 

catastiopben  expiratione  circumscribi.    Venun  Livia  nostre  vota  suggerunt  nobis 

ct  aliad  in  morieatem  ofBcium,  quod  Grseci  jca^cupciV  roirs  i^BoXfulbtf  lAtini  condeie 

vel  tegere  oculos  dixere.    Is  enim,  *qui  affinitate  aut  amore  reiiquos  anteibat,  pai* 

pebras  dedncebat  inconctanter.    ^ln  supremum  enim  spectari  oculos  ab  homin» 

nefjBs  ezistimabant*    Quanti  vero  facerent,  qood  dizimus,  pietatis  specimen,  videre 

NOTiE 

*  In  com.  IL  ad  calcem*  *  Diod.  Kc  Val.  Max.  1.  v:i.  in  fin. 
i>  ^mil.  Prob.                                               ■  Servias  v.  .£n. 

«  Plutarch.  in  Vita.  "  Aristaenetus  I.  zi.  £pist  7.  et  9.  Pla- 

^  Demosthenes  advers.  SCacartat.  to  carmin.  in  Agathon* 

•  iEIian.  I.  ▼.  Var.  Hist  Phodlides.  <>  Virg.  iv.  /Eneid. 
Moschns.  Sophocles.  Acron.  P  In  Epicedio.    ' 

'  Hor.  Od.  28. 1. 1.  Quint DecU  5.  <i  Seneca  in  Ep.  SO.    Senec.  Tragced* 

t  Sophocl.  Scholiast  in  Antig.  in  Herc  Fur. 

*>  EusUt  Sophod.  1.  c*  ^  Lib.  de  Insp.  et  Besp. 

'  ^lian.  I.  c  "  Eurip.  in  Phcen. 

k  Sophocles  L  c  *  Plin.  L  xi.  c.  S7. 


652  NARDII  ANIMADTERSfO 

ert  "passim  Apud  daros  "aDctores*    Dum  hec  aguntor  sfduli  aotafilei  elttB  rM 
propriuqiie  nomine  vita  jaro  orbatum  bcompeHabant,  atqne  confettaa  nuigiio  ejnlaCa 
et  facrjmts  defuncti  ruebant  in  amplexos.    Nara,  ut  babet  ^AIcinottS,  qui,  puenti* 
bus  mortuis,  nnlk)  dulore  tangitur,  caret  animi  motu.    Aderant  ei  oondicto  muIivfM 
corporis  curatrices,  qufe  calentis  adhoc  mortni  os  ooraponebant.    Quanqnam  Crilo 
decedenti  Socrati  officiom  prestiterit,  ezclusis  a  daronato  nnlieribos,  ne  JacryoMa 
tnrbarent  infractum  aniraom.     Hinc  membra  nstiqua  ^irigebant,  mox  illom  calidn 
«lavabant :  sok^t  namqoe  pteraroqoe  (ut  ilie  dicehat)  ▼italis  spiritiis  excloaus  potairi* 
et  faomines  fallere,  propterea  mortui  catida  lavabantur.    Ungebant  tandeni,  ai  liber 
Htque  ingenuuii :  serviif  naroque  intefdlcta  ent  unctora  ex  Solonia  lege.    Modaai 
ille  statnit  et  iacrymis,  verum  pubficia  magis  quam  privatis.      Qoin  ipae  'Solon 
nmisso  filio  flebat.    £t  cum  dixisset  qnidam,  nihil  eum  proiicere  Aendo,  propter 
boc  ipsum  flere  se  dixit    £t  vero  ff*  Quis  matten,  nial  mentis  inops,  in  finere  nati 
Here  vetet  V    ubi   prsesertira  snpra  genoa  nMBrentis  lotam  uDctnnqae  voiJocabaiil^ 
^nem  illa  medio  greinio  excipiens,  fovensqoe  sinu  tieroenti  frigida  membniy  qtlen» 
didlssime  tandem  suis  manibus  ^vestiebat.   '/''Wiieni  bec  a  Romanis  jureac  roerito 
dicebatur,  ad  qnani  plentssitno  jure  funus  nniversum,  jaetura,  dolorqne  pcrrine» 
Iwnt :    licet  non  ignorem  Lege  xtx.  Tab.  cautnm  ease  olim,  ne  cttlo  tacti  supM 
genua  tollerentur,  aut  justa  '^cotisneta  illis  fierent,  sacros  rali,  docente  Gffaoiai»  dlg* 
Dosque  divinis  honoribus,  qna  de  re  superius.    Unea  emt  ▼ettb,  qoa  operiebatur 
defunctus,  atque  subtilis,  desuper  vero  alba  :    ^:ujus  in  texturain  delnsis    *pnicisy 
integros  impendit  annos  plures  casta  Penelope,  rimuians  reduci  suo  Uljssi  parare 
funereum  araiculum.    In  castris  voro  Gnecomm  ad  Trojaranerao  sucoensuit  Hippo- 
darois,  et  Diomedese,  quam  perdite  Patrockis,  dum  vixit,  amabat :  Ihb  namqtte,  ot 
habet  Dictys  <K3retensis,  funus  omaruvt  decore  omni  prctios»  vestis.    Nec  du)»ito 
^in  Athfniensibus,  procedente  tempore,  laxatisque  moribas,  smntaoBB  fnerint  ift 
«su.    Obserro  naraque  oblatam  Socrati  extremo  vita  in  agone  <^itidam  v«item 
«t  pallium  ab  Apollodoro ;    lotom  vero   PPhiloclem,  AtheniensiumgPreetCfrem, 
sptendidaqne  fnduturo  chlamjde,  impavidum  victoris  Ljsaudri  capitale  subiiase 
jndicium.    Certum  illud  est  tedfmisse  roottnos  corona  ex  oleastro  4et  vittis ;  ex 
«dino  prsBterea,  seu  apio,  quod  Dares  tradidit  in  lib.  de  certamimbos,  leferente 
Suida;   nonnunqnara  floribns  >tempestivis,  pallida  inter  iblia,  nt  piitOk   inscrtia. 
Corona  vero  imponi  mortuo  consoevit  a  mazinie  neoessaria,  ^eq^  Beiidie  refeit 
Phitarchus,  quod,  quamvia  tenderetille  gravitatem  tueri,  et  rerinere  animi  celsitudi- 

NOTiE 

•  Eurip.  itt  Hecuba,  in  Phceniss.  Hom.         k  Artemid.  I.  ii.  c.  8. 

Odyss.  K.  lliad  A.  Plato  in  Socr.  i  Hom.  II.  X,  tkau  si i.  de  Leg.  Arte- 

^  Servius  i  v.  ^n.  Propcrt.  iv.  Eleg.  6.  mid.  I.  ii.  c.  S.  et  lib.  i  v.c.  t. 

«  De  Doct.  Phit.  c  1«.  «  Hom.  Odjss.  & 

'  Eurip.  in  Hipp.  in  Medea.  Pct.  Vict.  »  Lib.  ni. 

1.  IV.  Var.  lect.  c.  30.  •  Mihu.  Vaj.  Hist.  cap.  M.    IHog. 

•  £urip.  in  Hecuba,  in  Phmmss.  Hom.  Laert.  in  Vita. 

Jl.  n.  Odyss.  x  xi  v,  SocraU  apnd  Plat  in         P  PUit.  in  Lysan. 

Phied.  PJut  in  vita  Sol.  Cic.  i.  de  Leg.  q  Eurip.  in  Ph<enis8.  in  Here.  Furent. 

'  Stobans  s«r.  f76.  Chion.  in  Eplst.  ad  Piat.  Artenid.  I.  iv. 

ff  Ovid.  de  Remed.  Amor.  c.  49. 

^  Lucian.  de  Luctu.  Herod.  rousa  5.  '  Lucian.  de  Luctu. 

'  Plin.  i.  XI.  c  46.  Servius  in  Ecl.  6. 


DB   PCJNBRIBU8   ATHBNIBNSIUM.  853 

I»  fimcUis  tameii  lazant  doiori  htbetiai  tuiic»  cum  coronam  mgererei  filio  Paralo 
#itncto«  Nauliun  «postremo  defancti  in  oe  impo8ui6aey  qood  ^uiydK^  patria  voce 
4ioebant,  et  leapmUifTa,  Ucet  consueviate  Atticoa  affirmet  ^Aristophaals  expositor 
biaos  obolos  in  oia  mortaorum  ingerere.  Curatus  sic  defonctus  pro  arbitrio  iatus 
coUocabalor,  iadultu  legis  a  Solone  late,  qua  tamen  caTebatur,  ut  ante  Jucem 
effsrretur  postridie  collocationis.  Obsoleverat  ilia  jam  tempore  Demetrii  Phalerei^ 
nec  feoentata  forsan  evicit,  quominus  Romano  more  per  septem  «integros  diea 
domi  custodiretur,  'acerraqne  Fario  tby miamate  redolens  illius  ad  pedcs  institueretor. 
Qoandoquidem  *!eniebatur  lugenliom  dolor  diotoma  extincti  prvsentia,  sensimque 
assoesoebat  animus  peidite  amantiom  supremo  discessui*  Hinc  £ictum  ut  Greci  ad 
Tiojaro  nonnbi  exacta  decima-septima  die  rogo  dederint  Achilleom  CAdaver.  Vi« 
liasima  credo  senritia  prsstitisse  pollinctores,  qoos  Grasci  ^Kwrtiyt^af  et  Mipe- 
0AKTms  nuncnpabant,  bos  vero  adeo  abominabantur,  ut  domicilio  ttri>is  illos  aiceraat» 
f Demadea  certe  Athenis  eum  qui  necessaria  funeribos  ▼enditabat  damnavit,  cnra 
pmbasset  magnum  locium  optasse,  qood  contingere  illi  sine  roultonmi  morte  noa 
fwterat  Fonestss  interim  domus  cemebantur  indicia,  Nsopressus,  vas  *figUnnm 
veBtrosom  eztra  portam,  aqoa  lostrali  plenum,  qood  l^l^ier  Gnecoram  vulgo, 
Arittopfaani  vero  ItrrpaKsr  :  aqoa  Tcro  ex  alla  dom&erat  allata,  H^ma  insoper  de» 
Amcti  appensa  prirao  in  limine  portie,  ne  qois  improdena  polloeretor  domom  iogxe- 
dicBs.  Veriairaile  prorsos  est  Graecas  matronas,  depositis  tonc  deUcatioribus  vesti* 
bbs,-  'atratas  loxisse,  nonnonquam  et  albis  "amictas,  super  vero  qoadris,  Grseco 
nore,  mundo  tamcn  muliebri  universo  despecto,  conctoqne  penitus  neglecto  omatn. 
Vestis  vcro  genos  tfidnow  dicebatur,  es  decreto  Solonis.  Sedebant  UIsb  «qualidse, 
nierentesqae  coronabant  thoram,  cui  assidebat  Bcapolaris  costos,  it,  eave  nempe, 
4)«e  defoncto  proxima :  cari  insuper  drcumstabant  ^socii,  et  ancUlas  hoa  otioss»* 
4\nm  logentibus  Pooraroodabant  lacrymas,  stantesqne  deformabant  ^corpos  polchram 
^mambas  pectus  freqnenter  percutientes,  de  quo  rito  mox  uberiua.  £xtorquebat  sra« 
vus  inteiea  dolor  a  segniori  sexo  pnecocem  capilloram  divulsionem.  *Hi  aamqne, 
«X  ooadicto,  nonnisi  ad  pj[ram  tumolorove  deponebantur.  Vetus  qoin  etiam  mos 
cnt  ia  loctn  ^npeicifia  nudaii,  singulaqoe  prsBstare  qoss  tsKtium  vitse  animiqoe 
angorem  testarentur.  Vix  credam  cibum,  illomque  vilem,  gustaMC,  neque  inverisi* 
mile  est,  atros  tunc  "calioes  mensis  appositos,  qood  Roroae  erat  consnetum,  et  ex 
PoUentina  terra  conficiebantnr.    Horam  unos  visitur  adhuc  integer  in  nostro  Museo. 

NOTiE 

*  Soidas.  Theoc  in  Epitaph.  Adon. 

^  In  Ranis.  ^  Pl.  xii.  de  Leg.  Artemld.  1.  ii.  c.  t. 

c  Servios  in  v.  .^eid.  AstraropejchQS. 

^  Festos.  "  Petr.  Arbiter  in  Ephes. 

*  Odyss.  XXIV.  o  Hom.  II.  xxviii. 
f  P.  Vict  lib.  XI.  Var.  Lect.  c.  7.  Lil.         p  P.  Arbiter  I.  c 

Gjrald.  4  Calab.  I.  iii. 

ff  Senec.  Ub.  vi.  de  Benef.  '  Hom.  1.  xi.  19. 

^  Asclepiades.  ■  Sophoc.  in  Ajac 

'  PoUox  lib.  VIII.  Suidas.  '  Artem.  1. 1.  c  i7. 

k  Eurip.  in  Alcest.  in  SoppL  <*  Mardal.  I.  xxv.  Epigr.  107.  Ear.  ia 

1  Eurip.  in  Iphig.  in  Aulid.  Moschos     IVoad. 
ia  Epitaplk  Bion.  Artemid.  U  lU.  c  3. 


854 


NARDIl  ANIMADVBRSIO 


Ut  rero  septimas  mstaBiat  dies,  collocabatar  ■  necessariia.  *'  Beatalns  alto  Coarpo* 
«itus  lecto,  crassisque  lotatus  amomis/  et,  qaod  non  sine  roysterio,  '  In  portanr 
rigidos  calces  extendit.'  Ita  enim  i^coraponantor  mortoi  ad  significandnm  nonqoanr 
deinde  ad  domom  retersaros :  sat  bene  ille,  sed  elegantios  noster.  Nam  ritu  na- 
taras  <^:apite  homioem  ^gni  mos  est,  pcdibos  efferri.  £t  Teio  coUocationes  ^idctroo 
fiebant,  ut  cemeretar  mortuns,  ecqoa  ei  vis  allata.  Indulgebat  tamen  lex  Attica, 
nt  mortoos  collocaretar  in  *aBdibos  ad  Ubitam.  Fonera  freqaentissime  nihilominos 
ponebantor  in  'Vestibnlo,  pedibos  ad  janoam  Tersis :  qoi  mos  et  nostris  bodie 
faroiliaris.  Utinam  abstinuissent  a  ridicula  Tanitate  abigendi  Snrascas,  officiose 
Tbetidis  sedocti  forsan  exemplo.  Meminit  praterea  *>Socrates  apud  Platonem 
antiqQe  legis  Attics  circa  Infertas  Berrat»,  ut  non  prios  eflferretnr  cadaver,  quam 
hostias  jugolassent,  in  defuncti,  nt  reor,  expiationem.  £t  quoniam  de  legibns  in- 
cidit  sermo,  haud  differam  Hippiae  Tyranni  sanctionem  prodocere,  qua  jubebat, 
Rferente  'Aristotele,  nt  sacerdoti  Minervs,  que  est  tn  arce,  in  singulos  mortnos 
duos  hordei  sextarios,  totidem  fromenti,  itemqoe  obolum  penderent.  His  explebatni 
domesticos  loctos,  primaqoe  foneris  pafs,  coi  soccedebat  inconctanter  et  altenu 
Antelocanb  horis,  ex  ^lonis  lege,  seu  Demetrii  Phaierei,  qood  placnit  nrullio, 
pneserttm  si  morte  immatora  quis  foisset  peremtos  >b(*HMEPA:}  'APnATHN, 
'  diei  raptom/  scilicet,  appellabant,  tanqoam  non  expirasset,  scd  amoris  destderio 
laptos  esset,  vel  qoasi  intolerandura  esset  selero  hojosmodi  malom  intueri,  dicunt 
likM  diem  rapuisse^)  efferebatur  defunctus,  longo  ordine  prsecedentibos  ^facibiis, 
quarura  fulgore  discutiebantor  tettebra :  quanquam  <*hasta  in  funere  vi  peremto« 
mm  pFBeferebator.  Comitabantor  raucisonaB  Ptube,  pr»sertim  si  vir  «miUtaris, 
deqoe  BepobUca  optime  meritus,  et  'publico  sumtUi  qood  erat  in  naore»  sepeUic-> 
tor,  hisqoe  convocabatur  popolos.  Soccedebant  *rv/t/la«Xai,  hoc  est,  siticaies 
itiflantes  fonebres  tibias,  qoas  ^yefypULt  Gred  motoata  voce  a  Phoenicibus  "dixeie» 
lamentabilem  sonum  Lydio  'modo  exprimentes,  incitamentnm  profecto  meroede 
condoctarom  molierom  ad  mortoom  deflendom,  qaas  yao^urrai  Opfymif  GraMis,  puta 
'simolatrices  planctos,  et  Principes,  non  doloris ;  Romanis,  *Pn£fic8B.  Harom  Co« 
ryphasa  *^'Ii|\cfi((rrpui  a  cantionis  getiere,  qood  'I^^  vei  ^ldXtfunf  «Graeci  dixere^ 


NOT/E 


•  Pers,  Satir.  iii.  Hom.  II.  H. 
>>  Schol.  Hom.  in  Iliad. 

«  Plin.  1.  VII.  c.  d. 

*  Jol.  POUOX  1.  VIII. 

*  Deroosth.  in  Macartatum. 
'  Hesychias. 

ff  Iliad.  VIII, 

^  In  Minoe. 

'  (£conom. 

^  Demosth.  in  Orat. 

*  II.  de  Leg. 

«  Eostath.  Odys.  E. 

^  Plat.  an  seni  R.  P.  Meleager.  . 

•  J.  PoIIux  I.  viii.  c.  7. 

^  Hyginus  c.  174.  Scholiast.  Theocr. 


4  Tertol.  de  Coron.  Mflitom. 
^  Thucyd.  I.  ii.  Diog.  Laert.  1.  ix.  in 
Democr. 

*  Gal.  lib.  IX.  de  Sympt«  cau« 
'  Hesychius. 

■  Athcnae.  4.  Deipnosoph.  Eustath.  in 
Hom.  II.  %, 

*  Aristoxen.  in  i.  Musicas»  ex  Plutar. 
y  LucJan.  de  Luctu.  Plato  in  Minoe. 
*Servius  ix.  i£neid. 

*  Festus.  Lucilius  Satir.  xxii.  PlauL  in 
Frivolaria,  in  Truculento.  Nevios  in 
Creto. 

^  Hesychius.  Suidas. 

^  Apoilon.  L.  Suidas  in  T. 


PB  FUMBRIBUS  ATHBNIBN81UM.  8fi5 

Lalini  ^Leamm,  Xouiimi,  atque  ^M^rtitaUa,  «^Nsnia  interim  ambigente,  'Ciceronii 
indicio,  vel  iis  nolentibus,  qui  Gnecos  in  Gracalos  deformant.  Jungebantur  mer* 
cenariis  ^onsanguine»  defuncti  yirgines,  atqae  matronaB,  ^passis  crinibus,  ffpul« 
▼ere  ac  cinere  conspersis,  ^nudato  Tulta,  et  ^pectore  ^tundentes  ubera,  ilaniantet 
faciem,  "uiulantes  singaln  magis,  quam  ejulanles.  Sed  prestat  funebris  ritus, 
«dhut  in  Gnsda  superstitis,  auritum  oculatumque  inducere  ■testem*  '  Duimt 
etiam  in  hunc  diem  raortuos  deflendi  apud  Christianos  consoetadoy  ab  antiqua  illa 
lugnbri  Ethnicorum  ejalatione  originem  ducens.  Brat  autem  hic  olim  Ethnicoram 
mosy  at  defunctos  multos  dies  deflerent :  quem  morem  a  majoiibos  suu  acceptum 
Grmcia  retinet.  Ubique  etenim  quadam  consuetadine  promiscua»  cam  quispiam  e 
fiuniliat  Are  maritus,  siye  affinu,  quem  illi  debcant  de  moie  logeie,  moritur,  detecto 
capite  et  lacie,  in  puhlicum  prodeantes  mulieies  urbem  circumlostrant  capillis 
passis,  sinuque  denadato,  ingentes  ejulatus  et  ululatus  emittenCes.  Coroas  quoqucy 
et  genas  lacerantes,  et  extensis  manibus,  cum  dextn,  tum  sinistra»  supra  mammas 
iiercutinnt  Dcztra  antem  mana  partem  sinistram,  sinistra  Tero  dextram  unguibos 
diianiant  Comam  quoqne  eodem  modo,  ita  ut  dextra  manns  sinislrum  latus,  sinis- 
Ira  deztrum  trahendo  dilaceret  £t  nanc  genas  per  Tioes  scarificando,  nanc  pectus 
peccntiendo,  nunc  crines  trahendo,  luctum  peragunt,  Qui  quidem  lugendi  mos  mu» 
iieribus  tantom,  cnjuscuroqae  generis  sint,  concessus  est:  nam  viri  funus  non  lugent* 
Qoam  rem  ego  non  auditione,  aut  aliorura  bistoria  peroepi,  sed  svpius  nuper  in 
multu  Grsdss  locis  suro  intuitus.  Primum  quidem  Corcyr» ;  siquidem  Martio 
mense  1647.  cum  per  horam  mane  ante  laceni  jam  per  moltos  dies  strepitum  atqua 
multomm  ejulatus  audissem,  quos  initio  canum  inclusorum  latratus  esse  credebam^ 
taademque,  quo  id  cognoscerem,  surrexissero,  mulierumque  ejulantium  conventum 
vidissem,  magna  certe  sun\  adnuratione  captus.  Ut  autem  hflsc  ejulatio  melius 
peragatur,  conyentom  plancturis  indicere  solent,  locomque  idoneum  qusrunt,  ubi 
defoBCti  mortem  bis  quotidie  lugpant.  Quse  ▼ero  ez  his  mulieribus  vocis  bonitate 
reliqoas  superat»  et  qusa  altius  cantat,  sola  cantum  incipit,  ▼oceque  ab  aliis  dissona 
defuncti  laudes  cognatis  et  affinibus  recenset.  Qood  si  mulier  ex  parentibus  desit, 
qnm  ista  prsestet,  aliam  mercede  conducunt.  Nam  multsB  in  urbibus  Gned»  ma« 
lieiee  reperiuntur,  qoa  nuUa  alia  ez  re  quaestam  facere  solent,  qoam  ut  mortuos  de- 
fleant  Ita  enim  ad  recensendas  defunctorum  laudes  factas  sunt,  ut  we\  nolentes  ad 
ejolatum  provocent ;  mulierum  autem  illa,  que  roelius  eas  recensere  norit,  majori 
pnsmio  conducitur.  Beliquss  autem  mulieres  astantes  attente,  quicquid  canitur 
aodientes,  simul  aspinta  miscentes,  eadem  cum  illa  Toce  funebrem  canont  cantio* 
nem.  Ea  autem,  qna  plures  noguium  scarificatus  in  fitciem  infizerit,  et  genas  acrius 
dilaniarit,  praroium  majus  referre  solet  Magnam  Tero  laudem  Tirg^cs  ex  hac 
Ificiet  diiaoeratione  conseqaantur.    Quamvis  antem,  ubi  aliquis  apud  eos  vita  func* 

NOT£ 

^  Plaut.  in  Truculento.  f  JX,  xviii.  xxiv.  Eorip.  in  Electra. 

1» Agel.  1.XTIII.  c.  7.  Cato.  Plaut  in Asin.  ^  Plot  in  Prob.  Eustath. 

«  Tumeb.  in  Animadv.  Vide  Jul.  PoU  '  Lucianus. 

luc  k  Arthem.  1. 1.  c.  43.  Servius. 

^  II.  de  Legib.  i  Plut  in  Solone. 

*  Lysius  in  defensione.  Terent  in  Aad.  "*  Lucian.  de  Luctu. 

'  Lucianus.  Ljcophron.    Petronius  in  "  P.  BeUonius  1.  n.  de  Medicato  fu- 

Epbesina.  nere  c  14. 


efi6  NARDII    ANIMADVBR8I0 

UM-Ml,  •fciMi  Bnllate*  tnnuttm  KccdMl,  at  ila.  ot  impn  <llii,  detectK  finnb 
huMBduni  cuiUBlei  comileiitar ;  non  Mmcn  ila  mm  verbennt,  ungaibuiqiie  gem 
bOflnnl,  Md  illM  fbnnsni  4cpalahriladiD«nin  loncrecHlsDBre  jursL'  NninuB 
Tcaligia  lupsrauat  •dboc  in  OMgna  Gr«ci(,  ■Bininie  oblilenta  Dioitaai  de8udisd 
rhyAmam  eoasnctndine,  HaiHin  naam  Calabrii  rnilicii  adhuc  hBiliiRin  reoenMi 
enidititoiniH*  alque  eleguilimmua  A.  •Snntiirellna  in  lua  FoHpnu,  sen  de  Cd. 
nado  DefBDCto.  Etliliui  Ojnldni.iaperiori)  •eculi  decni,  teatalDi  nulirliieB 
Ulum  ejuluiii  noieni,  et  codiu  genKqne  Iwwnndi,  niB  *t>le  pencTniw  in  &■• 
blnl*,  et  loto  fere  lAtio,  M  *apn  Laliam.  SuccDlenuun  olnerra  Nmiini  iiojlnM 
apud  Jiucietinnu  ^  At  jam  aon  donu*  MoipiBt  K  l«t*,  neque  nxor  Optin» ;  att 
dulcei  occuneDt  oicala  noli  Pniipen,  el  tscita  peclDi  dalOEdiae  tangnil.  No* 
poterlf  fKtii  floiEatibui  eue,  tuiiqae  Pnnidiam,  miicro  uiMn  (aianl)  omda 
■drmit  Una  di»  infgata  libi  lot  pramia  vila.*  Ad  rem  vetnlt  ■^iniilcm  Bolom 
dlnm  illun  genaniiB  laaienam,  neuHni  tfrtTvwiar,  'Bellha  CnetcnM  moaitmv,  M 
«■tapud  Plolarelinm,  baud  reio  inMulil,  quod  aeqoe  olitiaaerB  Veseti,  wftiwrti 
eodcm  Bcllonio,  'a  Oracii,  quiboi  domiunliu'.  Naniqao,  gt  boe  obitn  (Uoud, 
cradala  antiquilai  «bi  pcnBurrat,  ani(>ra>  unguiae  et  lacleHliiiii  undc,  inq^ 
Scctint,  ftamina,  qoB  mortM*  pnneqnuatur,  uben  tuudunt,  ut  iac  eiptimaat,  canMl 
aulem  m  laocranl,  u(  MDguinem  cfuBdant.  Cun  Tero  nuilma  auaiiqne  otdini* 
coaBneiiet  flBauaarum  fecqnentia  *d  funestam  domum  ;  caulam  Ipge  eit,  M  qM 
maliet  ad  Ainu*  *ccedenl,  niii  'JMnmngniiiea,  atgne  iei»gen*ri».  Sotilita' Damqa* 
ttat  cdebiita*  •irarum  ao  ranlieram,  qao  lamoaUlio  minueretur.  Habel  eniM 
lactD*  concuraum  homjnam:  quocirca  tPitlacai  amnlao  accedeic  qapaqaan  vo* 
Mt  in  fuDU*  ■lionim :  qun  •anctio  ^A^Iotelis  B[*lg  in  uiu  emt:  ■  la  fluwM 
quoqne  ce^lo*  poli*iimam  prodiie  spoitere  atbiliyilui.'  NoDdum  liqud,  aa 
pmter  cognato*,  el  neceuario*,  qui  piimi  in  oidloe  atnti,  <capitei)uc  Tclalo,  «alier 
ram  ciBlum  antubeat,  amioi  quoqoe,  el  lotai  adeiaBt  fimUiie  ejui,  qai  anqoun  fas> 
ral,  populn*,  piBtei  ladio*,  mimoi,  «icliimimoi,  laltaton*,  leirn*  pnteiea  luan- 
miuai  ei  tenameDlo,  Uberlos,  laUiu  loatonim,  munonim,  conHmuiD,  trapmoinnlt 
ceninm  iraapnuin,  licton*  laiupei,  Seoitua  miniitioa,  qaod  ^Baraaui  «ral  dmHi> 
Ulud  luneD  certnm,  Atlienieaiem  magtitntnm  bonastaue  naaDunqoam  pneatanlian 
ciTiam  fuMra,  necDon  interapeitiTe  officioiam  penalvine  quaiidaque  jnsdiiunt,  Et 
SoloD  apDd  I.  TRCtiem,  nt  «udiTit,  quod  '  Ciritu  toio  dcduccbat  unireiw  (oBn* 
JDTciiii,'  uptua  smid  Tbaleli*  aitibu*,  elitum  liliuu  «aulintiB  cndidit.  Nod  dabiM 
temeB  hnneioi  iBbjeci*M  leietro  amico*,  alqae  neccMario*,  quod  tai>e«  aral  duonra 
|*Beram  apud  fortuaaloi  bomiDea,  katui,et  lectic*  i  el  iHiUt  >PJuUiclius,  qnod 
HoiuleoBttilectum  deJecti  ■  papuiojUTeiieiparlaTenuit.  I«stiiia  TCni, aul  ■Hua' 
pharos,  Ul  OctoplianM  auacupabalui,  ■  nuineio  bajulonim.  Praccdebat  faBobiit 
paiii|in  pei   compila   ciTiUtii,  donec  ia  faro  coniittetel,  utii  pmeeati*  defuncti 


•  Df  ConDd.  Defunct.  tCic.  ii.dclee. 

■■Ijb.ili.  kAiiit.ix.elb.  c, II. 

■"  Clc.  II.  de  Leg.  Flul.  in  Solaae,  i  &u>iath. 

■>  In  Til.  3ol.  I>  UiaDTi.  Haiicam,  Tacitu*. 

'L<,q.  cit.  I  Piul.  ID  Vil*. 

r.  ^         "■  Hom.  iTiii.  II.  Odji,  iiu 


DE   FCNERtBUS   ATHK-NIBNglUM.  857 

kMdc*  oelcteftbMktiir :  qoi  noc,  nt  tettatam'  fecit  •Aiuuthneiict  Oratdr,  ■  Solone 
fuk  olim  nntitiitai,  temporitqoe  decarsu,  femD,  oblitcmUis,  ravixit  tandem  integer, 
co  pmertim  tcmpore,  qoo  ^Barimros,  OnBaiui  invadeiitcs,  pfafligariiDt  ad  Tlicr* 
mopylas*    Ad  anMIicom  jIud  dcdacta  laodationc  oommovebatQr  ianus,  pergebat* 
qoc  ad  locom  Mpaktura,  qne  tamen«  neqoe  anios  modi,  neqoc  anlos  loci  sempcr 
fnit,  scd  varia  pro  homlnum  InstitQto  atque  religionc.    ^Principio  suos  rcferebant 
mortoos  pfoprias  ad  adcs,  ibiqoe  illos  tomalabant :  hos  Larcs  dlcebaot,  et  domos 
Totelafia  Numioa*    Tempoiis  ▼cro  processu,  vetantibus  legibus,  nefas  fott  intra 
Ufbcm  bomliicm  sepclirc  qaa  dc  re  exactius  postbac*   Duo  rcro  eztitisse  sepultorm 
geacim  apod  Athcaicnies,  ncmo  cst  qoi  ambigat.    At  mihi  quidem  antiqaissimam 
•epaltane  genos  id  fuiscc  Tidetor,  inqoit  Tullios,  quo  apud  Xenophontem  Cyrui 
otitir*    Rcdditur  cnim  terre  corpas,  ct  ita  locatam,  ac  sitnm,  quasi  operimento 
flMtriaobdocitar.  'Nam  et  Atbenis  jam  llle  inos  a  Cecrope,  ot  aSnnt,  permansit,corpas 
tem  Immattdi,  qoam  com  proiimi  fccerant,  obdactaqoc  tcrra  erat,  fVafdbos  obscre* 
baliir,  atshiasi  et  gremium,  quasi  matris,  mortais  triboeretar ;  solum  autem  fragibu^ 
CKplatom)  ot  vivis  ledvieretor.    Humationis  tameo  jura  non  iromerlto  turbat  com- 
boctio,  soaqoc  exordia  ad  ^Herculis  referet  etatcm  :  qui  Arcbeum  Lvcymnl  filiom 
orbo  paientl  dnefiictnm  restitoit,  ut  declinarat  perjariuro.    Observo  tamen  ad  So- 
cratis  nsqoe  teoipora  nthimqae  sepaitorm  modum  faissc  in  nsu,  quod  cx  moiicntis 
vcrbis  in  '  PhaBdonc  apposite  assequeris.    Licet  vero  rellgione  se  teneri  lespondcrfnt 
Atheniensn  S.  sSntpicio,  ne  Marcelli  cadaver  intra  urbem  sepelirent ;  movent  m^ 
tamen  roellofis  notm    ^Aactores  roorem  fuisse  Orscls,  vel  in  civitatis  meditullioy 
ipsoqoe  foro,  claros  viros  sepelire :  'Theseuro  nobis  obtrudlt   Plofarchus,  cujus 
ossa  a  Clmone  in  soa  triremi  deportata,  o? antes  Alhenienses  eximia  celebritatc  et 
sacriftciis,  sicot  redoccm  ipcum  ad  urbem  exccperunt,  ac  media  conditus  est  urbe 
prope  gymoasium,  qood  nonc  est:  qiuuiqoam  non  diffiteor,  frequentissimam  fuime 
•epultaram  in  Ccnunico.    ^ao  vero  Athenis  numenbantur  Ceramici,  anus  In  dvi- 
tate,  alter  extm  civitatem,  nbi  aepdiebani  cos,  qui  in  bello  cecidissent,  inibiqae 
funefafcs  orationes  habebantur,  in  altero  etenim  scorta  prostabant :  minim  ne  snpe- 
rior,  et  bostoarias  aluerit  miBchas  '  Spurcas  ^t  monumenta  lupas.'     Illod  taroen 
aniraadvertas  vdim  ex  ■■Pausanta,  non  omnes  in  Ceramico  turoulatoc,  scd  plurimam 
lllustriom  viroram  partem  juxta  publicas  vias  sepulcra  habuisse:  primumqoc  d, 
qne  ex  Pymo  dudt  ad  Urbem,  adjoncta  fuSsse,  Mcnandri,  Diopithis  filii,  et  Ea« 
ripidis :  In  Coriispiielerca  ipsis  extra  orbem,  et  in  viis  passiro  Deonim  templa, 
heroom,  et   hominum  faisse  sepiilcra,  inter   qun  primum  oblinet  jore    locom 
Thrasyboli  Lyd  filii,  Peridis  insupcr,  Chabriie,  Phorniionis,  Cononis  deinde,  et 
Hrootbel.    Atqui  tumnlus  "  Aristidis  exlat  in  Portu  Phaleri,  quero  ei,  cum  ne 
sumtum  quldero  funeris  reKquisset,  poblk.-e  ferunt  fisctum.    Ent  etiam  suum  onmi* 

NOT/E 

•  Apud  Plut.  in  Vita  Solonis.  vi.  adv.  G. 
^  Plato  in  Mmoe.  Servius  v.  i£n.  ^  Li  Vita. 

^  Plat  I.  c.  ^  Suidas  in  K.  Demosthenes.  Philoet. 

•  Cic.  II.  de  Lcfl^  I.  i.  dc  Vita  Sophist.  Clem.  Alex.  Stroo 

•  Andron.  Hist,  Eustalh.  II.  A.  math.  V.  Scbol.  Aristo(A.  in  Equit. 
'  Platu  in  PhsBd.  i  Martial.  lib.  i.  Epigram. 

r  C.  Serv.  Sulp.  in  Epist.  ad  Cic.  ^  In  Atticis. 

k  Paul.  in  Attic.  Diog.  Uert.  in  vita         "  Plut.  in  Vita. 
Xcnoph.  I.  vif.  Thucyd.  1.  v.  Amob.  L 


858  NARDII   AN1MADVER810 

Vof y  qui  ftat  navalibas,  «nt  terrettribos  pnetiifl  pro  patria  morteBi  oppetieniii» 
naroeotttm,  ilUs  ezoeptis,  qoi  ad  Mantboaem   cecidenmt»  perieie  ubi  looonim 
PefBaram  ciiciter  sez  roiilia  tieoenta  es  "^Herodoto,  Atbenienwom  vcro  oeBtum 
nonaginta  doo*     His  ▼ero,  eodem,  qao  occabuerant»  loco  sepulcra  ad  Tirtntis 
meoMriam  erecta ;  alios  omnes  in  ria,  que  ad  Academiam  dodt,  tmdant  fulsBe 
flepoltos.    In  magnis  rero  cladibus,  ne  qoid  de  pietate,  snetave  gntitndine  mlnoe- 
let  Atheniensis  R.  P.  sic  prospidebat  gregariis  militlbus :  promlscno  saltem  collec* 
toram  ossiam  funeie,   facto  triduo  ante  esequiaram  diem  ^tabernacnlo,  mortnonim 
ossa  proponebantor,  et  saoram  quisque  rellqoias,  si  quid  libuisflet,  imponebat.   Com 
efferebatur,  singnlarom  tribuam  aingolas  arcas,  snae  cujoaque  tribns  ossa  cootinentefl« 
vefaicolo  deportabant.    Unns  pneterea  totus  inanis,  oonstiatus  stmul  deferebatnr» 
eorum,  qaorum  ossa  non  extarent,  yel  inter  csesomm  corpom  reperti  non  foisseDt 
Eduoebant  vero  fanus  voluntarii  quique  promiscno,  vel  cives,  vel  hospites»  cnm 
interea  foeminas  aliqun,  defanctis  necessitudine  conjanctse,  laciymantes  defleient. 
Oflsa  sepulcro  poblico  composita  inferebantar»  quod  Athenis  jozta  CalUsti  mono* 
mentum  foerat  in  snburbanis.    Haec  de  publico  sepalcro.    Haod  tamen  inveriai- 
mile  est  domestids  in  fundis,  eztremlsque  proprii  agri  in  finibos,  posita  fuisse  priva* 
tomm  hypogaea*    Propria  insuper  aepulcra  fuisse  *  fiuniiiis  quibosque  controver- 
teie  miniroe  fss  est.    Qnapropter  Marcellinus  oognationem  Thucydldis  cum  Cimooo 
probat   hoc    ai^umento,   'probroqoe   dabatur    privari  majorom  sepulcTo*    Nam 
*Atbenis  scelestorum  corpomm  projectio,  mortuoramqae  effosaio,  ne  jogolatonm 
quidem  filiorum  fiiils   flspicere  fas  emt     Eztat  decretum   Atheniensiom  apud 
'Plutarchum  in  perdnellionis  reos,  Archeptolemom  et  AnUphonlem :  pneter  veio 
injostas  illis  infamin  notas,  accessit  et  quod  sequitur  :    '  Nec  iioeat  Archeptole- 
Dum  et  Antiphontem  Athenis  huraare,  neque  in  finibos,  qui  joris  aint  Athenieusis.' 
Par  futora  erat  f Hyperidis  Oratoris  sors,  ni  Alphenus  ejus  oonsobrinus  permiflsom 
flibi  corpus  a  Pliilopite  Medico  cremasset,  et  osaa  Atbenas  deportaaaet  ad  lyoeMB 
riofl,  contn  Athenicnsiom  et  Macedonum  decreta:    non  inodo  enim  polsum  in 
ezilium  fuissc,  veruro  etiam,  ne  in  sno  sepeliretur  interdicturo.     Pnestifcere  necnott 
flimlle  officium  Themistoclis  ^amici,  vemro  clam  fuere  ilUos  osaa  sepulta,  quum  legt- 
bus  non  concederetur,  qood  proditionis  esset  damnatus  :  jussumqne  inimicis  *Pho- 
donis  est,  ut  illius  corpos  eztn  fines  projiceretur,  ao  ne  quis  Atheniensis  rogum 
funeri  incenderet.    ''Hinc  factum  ut,  conspimnte  in  illius  odium  multitudine,  neroo 
liber  ausos  sit  Phocionem  aepelire,  itaque  a  servis  sepultus  est.    Enoime  prorsos 
fuisse,  quod  contigit  qoandoque  apud    trecentos  delectos  ez  primoribus  judices 
'Myrone  poatulante  Phylensi  damnati,  et  in  eziliuro  qui  supererant,  acti  sont,  de- 
functorom  cadavera  effossa,  trans  fines  projecere.    Tyrannis  siquidem  Atbenicnses 
^ve»  adeo  fuera  odio,  otquando  illororo  obtinerent  bons,  nedum  aedes  demolirentor 
diraerentque,  sed  et  sepulcn  effoderent,  referente  Blsocnte.  "Inimico  homini  illuc 

NOT£ 

•  Lib.vi.  h  JEmil.  Prob.  in  Vita. 

k  Thucydides.  «  Plut.  in  riu. 

c  Demost.  in  Macartatum.  ^  ^miU  Prob. 

'  Diacanthus.  i  PluU  in  Solon. 

«  Plut.  de  Ser.  Num.  Vindicta.  "  Isoc.  de  Jogo. 

'  In  Vit  Or.  z.  "  Sopb.  in  Ajace.  Isaeus. 

f  Plut.  lib.  cit« 


DE   PUNBRIBUS  ATHBNIBNSlUM.  860 

weotdent  iie  qaidein  lioebat,  ^neque  cnivis,  niai  dam  ifet  ad  ezeqnias*  Singultie 
tibi  occunety  qaod  de  Thesei  sepuJcio  niinrat  ^Flotaiclius  ;  est  enim  id  perfai^m 
inviolabile  tervis,  et  omnibus  demissioiibos,  Umentibusque  potentiores,  quod  tnte- 
Intis  Theseus  atqne  auziliaris  fuisset,  et  benigne  accepisset  abjectoram  pieces. 
Horam  tanien  violant  jura  Fhilippus  «^Macedo,  tanquam  ezpeditionem,  non  in 
▼iventes  Atfaenienses,  ▼erum  in  vita  fonctos,  illoromqne  sepnlcra  suscepisset* 
Promtior  tumulandi  ^mos  erat  aggesta  humo,  suratuosior  in  arca,  prsBcipoe  si 
maraiorea,  quornm  ona  apod  nos  eztat :  omnium  sumtoosissimns  in  camciata 
•djcnla»  cujus  in  medio  locabatur  et  aica*    *NostnB  vero  titulus  est: 

AXIAAET2  EIIA^PA  TH 

lAIA    rTNAIRI    rEMINIA 

MTPTAAH  MNHMH2 

TEAETTAIA2   XAPIN 

THN  :](OPON  E**  n  BIHAE 

NA  MHTE  nXlAR^I 

MHTE  eEINAI  EHOT2IAN 

EXEIN  IIAHN  EI  MH  TI 

ATTOS  O  AXIAAET2 

iiAeoiH  ANepani 

NON  EI  AE  TU 

EKBAAH   THN    MTP 

TAAHN  AA2EI 

Tfi  «UEKa 

.OC.  B  ♦ 

ACHILLES.  EPAPHRA. 

PROFRIiE.  CONJUGI.  GEMINLfi. 

MYRTAL£.  MEMORIiE. 

SUPREMiE.  GRATIA. 

MONUMENTUM.  IN.  QUO.  NEMO. 

NEQUE.  VENDENDL 

NEQUE.  MORTUUM.  COLLOCANDL  POTESrATEM. 

HABEAT.  NISL  QUID. 

IPSE.  ACHILLES. 

PATLATUR.  HUMANUM. 

SL  QUIS.  VERO. 

EJECERIT.    MYR. 

TALEM.  DABrr. 

FISCO. 

•9C.  CLO  CI.0  1.3« 


NOT^ 

•  Plutar.  in  Sol.  *  Cic.  li.  de  Leg. 

I»  Plut.  in  Vita.  •  Petr.  Arbitr.  in  Eph« 

^'  lims. 


86&  KARDII  ANIMAOVBR8I0 

-  •Mo>  Teio  AtheBieuibat  ent  mortiiM  ooBdere  obvenot  td  ocddeateiii,  etm 
specUuites  orientem  Megaienaes  laos  GOBdefent,  quicquid  per  nemoiiB  Upram 
dicat  Diogenes  Laertias  :  ni  Uunen  Megaiensem  ^Heream  admiaeiit  reclanMiBlem» 
Miegaieniei  qnoqne  cada? era  in  occainm  Tena  coUocasie.  Neqne  te  ignoiaie  pai 
esty  aingaloi  «loculos  haboisae  Athenienaes,  aecos  qoam  Megaieases :  hi  namqiM 
tenn  aut  qaaterni  unico  m  locolo  condebantar.  Non  som  nescios,  huic  oonsiiela* 
dini  derogatom  qaandoqne  fuisae.  'Ferant  ehim,  qood  Syrianus  Procli  pnBeeptor* 
«ivens  ab  ipso  petieiat,  at  secum  sepeitretur,  ideoque  duplices  monumcnti  locnloa 
faciendos  curaveimt.  Cam  Tero  post  illios  obitom  ynr  sanctissimiis  aliquando  aniiis» 
geret,  numquid  prater  decori  rationem  hoc  futuram  esaet,  solutam  corpore  in  somBb 
aibi  hac  solum  de  caosa  minitantem  aenait.  K>>ndebanlor  nonnunqnam  aimal  et 
arma,  cojua  rei  illastre  testimoniam  prsebet  nobb  Flotarchus  in  TitaThesei,  inquiena ; 
Reperti  sunt  roagni  corporis  loculi»  adjonctaque  cuspide  haatSB  enea  com  ease. 
Cimon  Tero  sepultus  fuit  aote  Urbem  trans  Tiam,  quai  ▼ocatur  Diacmle,  et  e  regioiie 
sepulte  sont  equsB  ills,  qus  tres  Olympiacas  rictorias  reportamnt.  At  oombustio 
operosiorem  ezpetebat  apparatum.  Abstioebo  Tolens  a  dis|)endioso  fuiieret  quod 
oniversus  pene  orbis  Hephasstioni,  Alezandri  aroico,  pamvit,  ita  ut  nullam  poateris 
amulandi  fscaitatem  reliquerit.  Sat  mihi  io  presenti  est  Lectorem  admonere,  quod 
ingens  componebator  'odunitorum,  pinguiuroque  iignorum  strues,  qum  «Tip&  ptKfSm 
Atticb,  rogus  Romanis  dicebatur.  ffQuadrata  erat  pyrm,  et  aquilatem;  centom 
yero  pedibus  longam  qooquoTersus  diraensi  sunt  '^Achilleam  Myrmidones  ad  Tro- 
jam.  Par  est  credere,  soblimem  erectam  magnatibus,  humilem  plel)eiis,  nalluque 
omatu  decoraro.  Nam  in  tantum  excrevent  sumtus  in  funeret  ut  modum  imponere 
necesse  fuerit,  legeque  cavere  Athenis,  ne  levigatis  lignis  iu  pyra  quis  uteretur. 
Quo  e  fonte,  ut  cuncta  fere,  vel  'Tullii  ipsius  testimonio,  In  sna  derivarunt  Deoem- 
viri,  necnon  et  iliud,  Rogum  ascia  ne  polito,  ne  quid  dicam  de  annulis,  longisooro- 
nis,  tibicinum  numero,  reliquisque  funebribus  sublatis  ab  eodem  legislatore  :  qoo- 
rum  tamen  vestigia  viz  observantur  in  fragmentis  duodedm  tabularum,  temporum 
forsan  injuria,  vel  hominum  dolenda  incuria.  Ut  igitur  veotum  erat  ad  Ustriiim 
locnro,  consistebat  fonebris  poropa,  fisctique  propius  cari  operiebant  defanctam 
i^omis  qaas  sibi  in  doloris  signum  'evetlebant,  aut  "tondebant :  pnaterea  "oleaginia 
ramasculis,  quanquam  ^efas  erat  Athenis  oleas  convertere  ad  profanos  asus.  Non 
controversor,  habitas  et  nonnunqoam  fuisse  ibi  locomm  funebres  orationes,  prBser- 
tim  in  militum  sepultura,  quod  me  monet  PThnc^dides.  At  neque  dubito  veris 
tunc  lacrymis,  postremisqoe  amplezibus  vita  functum  prosequi  et  alloqni  consue- 
visse,  ut  si  ^qois  sensos  post  mortem  superstes,  vividi  saltem  amoris  deliniretur 

NOTiE 

*  Plut  in    Solone.    Eostath.  II.  T.         ^  ii»  Sophoc.  in  Ajace,  et  Oreste.  M. 

^ian.  I.  VII.  c  19.  et  I.  v.  c  14.  Tyrios  Orat.  viii.  D.  Halicam.  lib.  xi. 

^  In  Solone.  '  Petr.  in  £ph.  Hom.  U.  xvixi.  Calab. 

c  Hereas  apud  Plut  in  Solon.  I.  xin.  Apol.  Argonaut.  A. 

^  Enarrator  in  ilUos  Vita  ez  vcrs.  L.         ■  Hom.  loc  dt.  Calab.  I.  dt.  Hom. 

HosteniL  Odjss.  A.  Plotarch.  in  Rom.  Eorip.  in 

«  Herod.  L  xvi.  Suppl. 

f  iElian.  de  Var.  »  Artem.  Oniroc. 

ff  Herodianas.  ^  Demosth.  ez  Ant  Claro. 

^  Hom.  lib.  XVIII.  p  In  Historia. 

<  Cic  II.  de  Leg.  4  Isocrates  in  ^genetico.  Aristid.  in 


DB   FUNERiBUS  ATHBNIBNI3IUM.  86t 

■ifcuii  SnpfeiBA  Umdem  oollooftbatiir  in  pjriC  defdiictu  a  «cognatis  feimli  CDm 
leotnlo  et  oiBamentit ;  noBdom  tamen  li^Qet,  num  ciauwt  jaeenti  reaement  ocnioe, 
qnod  ^Ronwni  oonsoerere,  an  retignantem  ooolos  Mercnrinm  ezpectarent»  Hine 
adipe  opeiiel>atar  animalium,  qu»  mactata,  mox  rogoimponeiiantorcremanda,  aniol 
ok  ttonnvnqnam  cora  «jogulatii  Iiostibas,  serris,  equisi  canibus,  aribos,  non  alisqut 
piotions  Yostibos,  melle,  Tino,  anro,  suocmo,  nngnentisy  inimioorom  ^armis,  et  pio« 
prib,  necnon  amioorom  postiemis  copiosiaqae  muneribus  i  ita  nt  ^loni  neoessa 
Inerit  inanem  corapesceie  loxum,  et  lege  intetdioere,  ne  plus  qoam  anjcus  bos  imrao» 
]a«etur,  isque  fonan  simniatus,  neve  plures  quam  ties  vestes  rogo  injiceientur.  Rl* 
dicalam  jen>  soperstitionem  ditem  cremandi  supellectilem  binc  defluzisse  ezistinuK 
Nam  ^cum  PeriMMler  apod  Thesprotos,  qui  sunt  ad  flumen  Acherontem,  nuntiof 
mislsBet,  Bielissa  (nxor)  appavens  negavit  se  indicaturam,  ant  dioturam,  ubinaA 
depositom  esset  collocatum,  quoaiun  ipsa  aigeret,  quia  nnda  emt.  Nibil  enim  sibi 
prodesse  vestes,  cum  quibus  sepoJta  foisset,  utpole  non  crematas.  Itaque  Corin* 
tliias  mulieres  omnes  sd  Janonis  tpmplom  coBTenientes  exoit,  atque  eas  Yestes  ad 
isveam  comportatss,  Melissam  precando,  cremavlt.  Soadent  zii.  Tab.  Csanctioiie», 
«t  credam,  eondem  legislatofem  oarisse,  ne  aorum  creraaietur;  nulli  fwturom 
emolamento  mortob,  maximo  vero  detrimento  Tiventibas,  interdieta  ob  ilHus  penu» 
riam  commutatione.  Sed  Kjnid  hsc  loqoor  ?  Quot  enim  sont,  qoi  equos,  ac  con* 
eabiDM,  miBom  alii,  qui  iHncemas  etiam  in  fanere  mactanint,  qui  Testera,  reliqoam* 
qoe  roondum  pariter  in  rogum  injectum  oremaront,  smt  una  com  cadavere  sepelie- 
Mint?  Peiinde  quasi  lUic  sit  usuros,  et  apud  Inferos  froitorus?  Supererat  postremo 
pjns  iocensio,  quam  necessarius,  admota  fice,  'aversoque  vultu  moliebator,  ne  offi- 
ciam  volens  prestaie  videretor.  Serpebat  aetatum  ignis,  prSsque  copioso  congrao* 
qne  fomento,  flammam  exdtabat  ingentem.  ^Rogabant  interim  ventos,  votisqne 
iUorom  adventom  solicitabBnt,  quo  dtins  aKsumeretur  cum  lignis  cadaver,  Uicet 
Heronlls  pyn  subito  droamdaatibns  fulrainibus  exnsta  slt,  Diodoro  anctore.  Tem« 
pns  jam  aderat,  cum  luctificam  clangente  tuba,  decarsores  roonebat,  ot  rogum  ter 
eiiealient,  et  divisa  nonnunquam  acie  conoursarent  ad  simulBcrmn  pogiue.  Nen 
ignoio  tamen  varinm  fuisse  apud  Antiquos  decunlonis  terapus :  in  liinere  namqoe 
Plitroci]  apud  "Homeram  precessit  illa,  ■oomitabatar  vero  AchUlei  cadaveris  com^ 
bustionem,  sab^oebatur,  et  nonttnnqoam,  vel  ipsam  tomulationem':  qood  videre 
Cit  apud  Apollottiam  in  ^Argonauticis.  Hac,  inquam,  putabant  deftinctom  lostrari ; 
ctri  credam  ego  ad  hoc  institBtam  decorsiottem,  ot  nsmias  Ingentiam  compesceret, 
ant  interpolaret,  (quod  habes  a  pP.  Statio,)  et  reliqoos  funeris  spectatores  in  ofiicio 
contiiieret,  ne  pne  tssdio  conoederent.  Longa  naiiiqae  sub  dio  cnit  mon,  licet 
copiosa  pingaiiique  foroenta  igni   apposuusent.    Quapropter  AcbiUee,  vel  araici 

NOT^ 

Platon.  Qoint.  Declam.  3t2.  Orid.  i.  de  ^  Loci.  de  Lucto. 

Ponto.  *  Virg.  vi.  Mn.  Terent.  in  Comoed» 

*  Pind.  Od.  III.  P^th.  Diod.  Sic.  I.  v.  c.  ^.  Plut.  in  Phociono. 
^  Plin.  1.  XI.  c.  37.  ^  Hom.  II.  Y. 

*  Pind.  Od.  ii.Otym.  Eurip.  in  Troad.  *  lib.  v.  c.  2. 
Hom.  II.  zxiii.  Odys.  O.  Calab.  1.  iii.  ■  II.  xxni. 

*  Loc.  de  Locto.  ■  Odyss. 

*  Plutar.  in  Vita.  Cic.  xi.  de  Leg.  **  Ltb.  i. 

'  Erod .  I .  V.  V  Theb.  lib.  vi. 

'l^  Cic.  I.  cit. 


862  NARDII   ANlMADYERglO 

cariMimi  in  fiiiiere,  qaod  reliquaiii  erat  cromattonii,  cominisit  funenitoribiii,  qni  ex« 
Cttbnntes»  pyne  ligna  accumalarent.  Et  ▼ero  in  «tridnum  usque  dilatam  n<mnnn*t 
quam  obflcrro  cineram  atque  oasium  collectionem  :  quanquam  non  sum  neacioa 
eadem  decedente  Mie»  frequentissime  peractam.  Hogum  igitor  post  deflagm-r 
tionem  «annoso  Tino,  mgroque  respergebant,  quo  tuUor  ad  eum  esset  acceasna« 
quandoquidem  discincti,  nudisque  pedibus  et  lotis  manibos,  qui  ^sanguine  vel 
oeoeasitudine  juncti  *nocto  supremum  ossilegii  pnestabant  offidum.  Nacti  veio 
aemiuBtulata  ossa,  adhuc  relata  caoa  favillay  irrigabant  'rino,  lacte,  et  lacrjmis» 
inque  linteis  Sventilabant,  sinnque  fovebant,  donec  exsiccata  conderent  in  Was» 
una  cum  cineribus,  odoribus,  et  vasculis  lacrymamm.  Neque  sopprimam  nactaa 
occasionem,  honim  duo  vitrea  reperta  nuper  fuisse  bumili  in  loculo  inter  parielnias 
atqoe  ruinas  antiqttissim»  Fesularum  nrbis,  una  cum  fictili  locema :  qua  singola 
nostri  modo  facta  juris  per  ioones  communicamus  curiosis.  Non  nnius  vero  emt 
formsB  neque  materiss  cinerarium  illud  vas»  quandoqoidem  beroibus  'aurenm  de« 
cemebatur,  atque  iHtfgenteum ;  flereum  marmoreomque  divitibus  ;  fictile  aut  lignena 
tenoioris  fortunae  hominibus :  quod  claosum  tegebant  tandem  purpureis  moUtbna 
peptia,  ant  linteo  sobtili,  teiiseque  mandabant  Raritas  Asbesti  lini  fecit  base 
tadta.  Conauevera  namqne  feliciorea  incteoabili  tela  funus  involvere,  igniqQe 
committere,  ezclusa  penitus  nobili  ingenio  adolteiinft  ^£avilla*  Pretereo  voiens 
auream  «Demetrii  urnam  legali  purpura  et  diademate  esomatam».  qum  deconente 
Corintbum  classe  ex  puppi  prstoriss  navis  conspicua  coronis  oneraU^o^  oim 
ad  littus  ligna  appellerent»  Habuit  enim,  nt  inqoit  PlutaFchus,  funns  Demetrii 
trag^cam  theatralemque  speciem,  et  celeberrimus  illius  setatis  tibicen  Xenopbantas 
assidens»  sacratissimum  carmen  accinuit,  coi  concinente  remigio,  clangor  cum  modn* 
latione  qaadam  velut  in  planctu  respondit  carminum  ad  tibias  ambitibns.  Neqoe 
indictom  abibit  pientissimum  «EvagorB  funus  a  Nicocle  filio  pnMtitttm,  ceiebie^ 
aadum  multitudine  inferiaram»  atque  valore,  veram  et  choris,  musica,  gymnicisqot 
conflictibus,  cum  equorum,  ac  triremiom  ludis.  Contigit  pneterea  fortunatii  nan* 
nuUis  claudere  funus  <*spectaculis  atque  certaminibus,  quod  tamen  non  oraninm 
erat :  gratusque  PAtheniensis  populus  in  viros,  qui  bello  Persico  ceciderant  pm»btt 
lepalcrorum  omamenta  funebres  instituit  ludos,  atque  certaroina  ad  sepnltunun. 
Veram  post  peracta  sacra  ter  nomine  compellabont  Idefunctum  ''setemumqoe  valOf 
■terramquelevem  piecati  discedebant,  dimissi  tamen  prius  a  flamine  vel  fSunevm^ 
terqne  aqua  lustrati,  ob  contractam  pollutionem  es  aspectu  funeris.    Pretcr  enar* 

NOM 

*  Virg.  ^neid.  1.  x.  «  Calab.  I.  iii.  Hom.  D.  O.  II.  T. 

»»  Eur.  in  Oreste.  «  Plut.  in  Vita. 

«  Hom.  II.  XXIII.  XXIV.  Odjss.  xxxv.  °  Isocr.  orat.  iv. 

Calab.  1.  III.  ^  Patrocl.  II.  xxiii.    Hector.   xxiv. 

<*  Diocles.  Soeton.  in  August  Achil.  Odjs.  xxiv. 

«  Eurip.  in  Hel.  Pind.  iii.  Pyth.  Hom.  P  Diod.  Sic.  1.  xi. 

il.  O.  Diod.  Sic.  I.  V.  c  2.  ^  Tlieocr.  Id^I,  xiii,  Hora.  Odys.  A. 

''Eur.  in  Oreste.  Arteroid.  1. 1. 

r  TibuII.  Eleg.  1.  iv.  r  Suidas  in  K.  Eor.  in  Alcest  Agath. 

^  Hom.  II.  xxiii.  XXIV.  Odys.  xxiv.  Amm.  I.  ii.  Antholog. 

Calab.  ■  Eurip.  in  Iphigen.  Lucian.  de  Dea 

'  Hom.  n.  XXIII.  Odys.  xxiv.  Syria. 

^  Amm.  Marcel.  lib.  xix. 


DB   PUNSRIBUS   ATflBNlBNSIUM.  808 

QiUm  luitiatioiiein,  Romanis  in  usa  emt,  moMnte  Fetto,  inpergredi  fanua :  qood 
purgationb  genus  tuffiUonem  ▼ocabant :  qoi  mos  an  fuerit  nostris  AtlieBieiiiilma  ib 
nsa,  nondom  milii  conitat.  »'  Seqoebantur  epolfle,  qoas  inibant  paie&tes  coroiiati : 
apod  quas  de  mortai  laode»  com  quid  Tcri  erat,  prsdicatora  :  nam  mentiri  ne&s 
babebator :  ad  joita  conjecta  erant.'  Diyerterant  ab  hoc  lano  imtitoto  Athenienses ; 
adeo  ut  extet  ParoBmia,  ne  in  fonebri  qnidera  Gtma  laodayeris.  ^Atras  aotem  Testes» 
faoestomqoe  araictom  deponebant,  noniiiii  transacta  leptima  die :  qoapropter  vitio 
datom  est  Demostheni  ab  JEiUclaaie,  qood  nondom  expleta,  ex  consoetodine,  beb» 
domada,  splendide  Tettitiia  et  coronatos  prodierit ;  improperans  illi,  atqoe  objicietts 
odiom  liberorara;  qaanqoam  Demosthenes  coegerit  privatam  doloiem  publiem 
eedere  Imtitia.  Sic  «mnlcebator  moBrentiom  animos»  et  convivantiom  monitit 
ioipenebaiitor  parentes  ut  exsoccom,  pis  diotina  krirla  corpos  instaorarent.  Nemo 
■amqae,  ot  ille  ait,  invitos  aod.iti  cum  cogitor»  aot  cibom  sumere,  aot  vivere.  £po« 
lnm  veio  Athenis  ex  Polloce,  per  foneris  prefectos,  apod  defoncti  maxime  necessa* 
rinm  dari  consoevit :  hssito  tamen,  an  poblicom  instituerint,  Achillis  exemplo,  io 
Patrodl  fonere,  qood  fecere  Romani,  et  visoerationem  dicebant,  ob  cames  evis* 
cefatas,  qoe  in  popaiom  distribuebantor.  AbsoIvelMmtur  interim  operosi  sepulcri 
omainenta,  nisi  quis  tamen  prius  sibi  vivens  posuisset.  In  tantum  vero  modum 
eaoetserat  ^umtus  ot  propter  has  amplitudines  sepulcrorum,  quas  in  Cenunioo 
videmus,  lege  sancitum  sit  Athenis,  ne  quis  sepolcrom  fiiceret  operosins,  qoam  quo4 
decem  homines  effecerint  tridoo.  Neqoe  id  opere  tectorio  exornari,  nec  HenDas« 
qoos  vocant  liceliat  iraponi*  Sont  vero  'Herraa&  statofe  lapidess  in  figoram  qoad* 
faogulam  desinentes,  pedum  tenus  non  expolit».  Praeterea  nec  de  mortoi  laude, 
nlsi  in  publicis  aepoltoris,  nec  ab  alio,  nisi  qoi  poblice  ad  eam  rem  constitutus  esset, 
dics  licebat.  'Nam  lex  erat  lata,  uti  rhetoies  procipoi  laudes  eomm  edocendas,  et 
gesta  oommemonmda  susciperent,  qui  poblica  sepultura  donati  essent  Sepolcris 
anteai  novis  Demetrius  definivit  modom.  Nam  super  terne  tumulum  noiuit  quid 
statoi,  nisi  oolumellam  tribus  cobitis  non  altiorem,  aut  mensaro,  aot  lahellum,  et 
hoic  pfocurationi  certoro  magistiatom  prsfecerat.  f Mensae  vero  nomen  defoncti, 
effigiesqoe  inscalpebantur.  Xllud  vero  noto,  qood  ab  antiqois  temporibos  tumulo 
hojosmodi  figeientor  colomnc,  ot  enim  est  apod  ('Homeram  observatione  Flotaichl 
*  Hic  illum  socii  tnmolai>ant  atqoe  propiuqoi,  £t  (qoi  defonctos  vita  comitantor 
honoieB)  Aggere  donabont,  tomolo  figentque  columnam.'  Innuptorum  monumento 
01  *PoUoce  poella  adstabat  aqoigera,  vas  habens  aqoariomy  bjdriam,  scilicet,  got- 
Umiium,  urnam,  aut  pelvim :  iusistentera  auteni  tumulo  imaginem  sive  aquigem 
etsety  vel  alia  qompiam  hrurrfifaiif  Iseos  vocavit.  ^StroctonB  tamen  homititas  non 
derogaliat  invidioso  tropsei  titolo,  qoem  giati  cives  excitabant  stienuis  pro  patiia 
bellatoribus:  quanquam  non  sum  nescius  ihumi  apposilam  fuisse  columellam 
GeometnD  Archimedis  sepnlcro*    "Bminet  Marathonis  in  campis  tumulus  una 

NOTiE 

*  Cic.  II.  de  Les.  in  calce*  '  Plut  in  Isocr.  In  Lycorgo. 
^  Plutarch.  in  Demost.                                ^  Iliad.  n. 

^  Lucian.  de  Locto.  '  lib.  ▼iii.  c  7. 

*  Cic.  IX.  de  Leff.  ^  Plot.  in  Vita.  Scbol.  Aristoph» 

*  Paol.  in  Arcadia.  *  Cic*  ii.  de  Leg. 
'Diod.  Sic.  I.  V.  ^  Paos.  in  Attlcis. 


864  NAR0II    ANlMADVBRhlO 

ciiin  pilb,  in  quibas  caMorain  nomiiui,  et  tribu  icripte  sant-    Hit  vera  eodcm  qa» 
occabuenuit  looo  aepulcrft  erectii,  ad  virtatas  nMoiuriMU,  Kcet  snaoi  esae  om&ibus 
consucTerit,  qoi  aut  miTalibos  aut  terrestribus  pneliis  pro  paliia  mortem  oppetiere. 
£n  tibi  ex  »Diodon>  Siculo  Epitapiiion  eoram,  qai  cecidccant  ad  Tbermopylas* 
'  Hospes  nuntia  Lacedenioniis  istic  nos  jacetv,  decretis  dncibasqae  sula  obaecotoa.' 
Illod  interim  data  occasione  non  pneteribo,  quod  ad  ^PIatseas  desiderati  sont  ex 
Atbeniensibus  duo  et  quinquaginta,  omnea  es  tribo  Aiantide,  qne,  ut  Clidemna 
nit,  pagnavit  fbrtissirae.    Qoamobrem  Nymphis  Sphragitidibus  AiantidsB  ▼ictoiias 
causa,  sacra  ex  Apoliinis  oracab,  pneseripta  somtu  publico  fadebant    Sepetie» 
bantur  vero  in  via,  qtue  ad  Academiam  ducit,  ac  pilaa  tuimriis  imponebantar  cnni 
EJogiis,    nonien  cajusqae  et  coriam  testantibus.    .^^oitatis  aolem  plenissimam 
illud  piebisciiiim  fuit,  quo  pablics  sepultunB  hoaor  est  com  serm  comnMMiicatiis, 
eoniinqae  nf>mina  columnis  incisa  soot,  ob  6deiiter  et  sCrenoe  dosninls  in  piaflio 
operam  suam  navatam.    Honoraria  rero  illa  foiase  non  dubito,  ▼aeoaque  sepolcra, 
ai  tanien  ante  eiationero,  digitos  osve  post  deflagrationem  foisset  ex  indusliia  anr- 
reptum,  ad  quod  juxta  fierent  in  patria ;  propter  Deoem  Viii  SHaniati,  forsaa,  ut  ia 
omnihus  fere,  Athetiiensium  funebres  aores,  oasileglnm  sostalcrunt,  exln  qaaaai  m 
quis  foris  raititansqae  mortuas  esset    Cenotaphia  voro  Gmcis  usitata  foisae  conlro- 
veitet  is,  coi  nova  est  cCorinthioram  pietas  in  Argivos  ad  Trojam  oeciaesy  et  eeao* 
taphiom  raagnnm  factom  Atbenis  ^militibus,  qootura  corpoim  ittTeDta  noo  aont : 
ne  qoid  dicara  de  cdebri  illo  Cyri,  qood  refert  *Xenophoci  in  Expedkioae.   Volena 
praetereo  sepolcrum  Eoripidis  in  via,  qas  es  Pirmo  daieit  Atheaaa»  qania  taincai 
f  Euripides  in  Macedoniam  ad  Arcbelaom  profectus  esact,  ibiqoe  aeptthna.    Illiid 
▼ero  intercedebat  discrinrinis,  qood  bonoraria  militum  aavaii  pugaa  peiemtoram, 
tabuls,  seu  naotici  Kgni  embiemate,  aot  remi,  qood  contigit  Elpenori  apnd  fHo» 
menim  signabantur,  reliqaa  vero  minime  ;  et  si  non  ignorem  sepokaa  qiaibusqae, 
pTSter  titulos,  apposita  nec  non  frequenter  fuisee  emblemata  :  nt  Aidiimedi  ^spina- 
raraet  cjlindrum,  iDiogeni  eanem,  ^lsocrati  arietem,  ^ioctnas  fere  fiaquentisaime,  oa 
qoid  dicam  de  ■statuis  sepulcralibus,  quibus  omaliantar  ditioniiB  monnmenta» 
fiervo  sophoque  .A^po  nec  non  **  Ingentera  statuam  posoere  Attid,  Servnmqae 
collocanint  letema  in  basi,  Patere  lionoris  scirent  ot  cuncti  viam,  Nec  geaeri  triboi» 
fcd  virtuti  gloriam.'    Votupe,  Lector,  forsan  tTbi  esset  comparem  aoctuam  oliaervare 
marmoream  Grseci  operis,  nostri  dodura  ftctam  jaria  liberalitate  lUuatriaaiait  Equilia 
Benedicti  Dragomanoii.    Itlad  non  prseteribo,  qnod  Atlienieases  in  elTerendo  fa^ 
nere  *hastam,  quam  adhibebant,  si  qoando  eorom  cognatl  alicno  faciaote  inleriiectt 
esaent,  ut  aodisti  superius,  in  tumulo  defigebant,  eoqac  modo  ultioiiera  interfectori» 
btts  denuntiabant :  unde  horum  faneri,  qui  intererant,  teatabantur  se  noa  feeisse. 
Woris  vero  tandem  fuit  postelationem  cadaverls  familiaies  lavari  purgationis  gratia. 

NOT^ 

*  lib.  XI.  '  Laert.  in  Vita. 
b  Plut.  in  Arist  >"  Plut.  Rbet.  z. 

*  Paus.  in  Corinth.  i  Athen.  I.  xxii. 

'  Paas.  in  Atticis.  "  Lycophron.    Pind.  Od.  x.    Nem. 

*  Lib.  vt.  Plato  xii.  de  R.  P. 
'  Paus.  I.  c.  "  Phed.  lih.  ii. 

V  Odyss.  XII.  *  Suidaa. 

^  Cic.  in  TuK.  P  Scholiast.  Aristopfa.  in  Nubib. 


DB   Pf/NfiRIByS   ATHBNIBNSIUM. 


865 


Instaarmbatar  tandem  evanldi»  laGtQS  liUu&lniba»  iqtulao  iliatls»  ttqoe  fermli 
coBDa  :  exutimabant  siquidem  ibi  vagaii  manes  defanctoram,  et  >  tuperstite  sensai 
alimentis  egere,  offidisque  deliniri.  Quapropter  stata  die  e|  circa  solis  (>occasom, 
atrati,  liqaoribus  perfundebant  loculos:  «erant  vero  roel,  <*lac,  «vinam,  ^aqoa, 
•  sanguis,  ^'anguenti,  non  absque  lacrymis,  longisque.coronis  saxum  ambientibus,  ex 
apio  '  et  k  myrto,  una  cum  '  teniis.  Operosius  quid  erigebat  Argivorum  Encnia- 
ma.  Nam  qui  amiserant  "  propinquum,  aat  familiarem,  his  moris  emt  mox  sub 
Inctum,  ot  Apollini  operarentur  diebus  triginta,  post  Mercurio.  Arbitrebantar 
enim,  quo  modo  corpora  mortuorum  terra  recipit,  ita  Mercurium  animas*  Apol- 
linis  ministro  bordeum  dabant,  et  cames  hostis  accipiebant:  extinguebant,  ut 
pollutnro,  ignem,  eumqne  ab  aliis  acoendebant,  qoo  cames  assarent,  qoas  Encntsma 
noncupabant.  Duo  vero  sunt,  quss  te  moneam :  primam  de  aqaa  inferenda,  cui 
ministerio,  ut  notaront  ^  eruditi,  si  vir,  aat  f(emina  e  vttaezcessisset,  portatam  fuisse 
a  mulieribus,  quae  ^Eyxf^TpUrrpm  dicebantur  :  si  vero  juvenis  quispiam,  aut  virgo ; 
tunc  coromissom  fuisse  officium  puero  defoncti  consanguineo.  Alterom  quod  ez  me, 
quin  ez  ^^Libanio,  monitum  te  velim,  de  sanguine  humano  mortuis  oblato  ab  Acbille, 
recessisse  honc  a  rooribas  Grscorum,  indignis  modis  mortaos  tractantem,  etPatrodi 
sepulcro  alienos  quosdam  bonores  excogitasse.  Supervacanea  dizit  Plotaichus, 
PAchallem  coro  rogo  Patrocli  cremasse,  cum  alia  animalia,  toro  etiam  homines,  noa 
quidem  hoc  laudante  Homero,  ut  qui  accinat,  <  Facta  agitans  animo  mala.'  Iphi* 
genia  naroque  apud  ^Eoripidem  fontes  sanguinis  parabat  ez  montaius  rivulis,  et 
ovium  cflBsamro  inibre,  non  ex  hostibos  ad  rogum  jugulatis,  quod  ille  patravit.  At 
quis  est  nescius,  ^captum  hostem  non  jam  pro  adversario  habendum,  cum  ipsa  vic- 
toria  mutet  nomen  illius,  et  appellari  fticiat  pro  hoste  supplicero  ?  Redeo  ad  pensum. 
Omnigenis  prspterea  "floribus  nndique  perfundebatur  soluro :  quos  inter  primas 
<^tinuere  '  rosss,  subsecuti  "  amaranthi,  '  lilia,  i  loti  candidiis  flos,  rabens  papa- 
?eris,  pallentes  denique  *  violsB,  quibus  necnon  conspergebator  exigua  patella, 
ferali  *  coen»  destinata.  ^FercuIa  hnic  mandari  saeta  numero  enumerat  Latinus 
Foeta,  docetque  focis  imponi,  qnod  pridem  et  Grseci  '^monuerant  Dum  vero 
irridet  sui  saeculi  mores  ^Lucianus,  rem  nobis  ob  oculos  ponit.  Quid  igitur,  inquit, 
saxa  illa  coronant,^  unguentaque  inongunt?  alii  pre  tumulis  constituto  rogo  ac 
fovea  effossa  sumtuosas  illas  ezcavant  coenas,  et  vinum  multum,  quantum  con- 


NOT^ 


*  Ovid.  I.  de  Ponfo.  Cic.  pro  Seztio. 
Isocr.  in  ^gin.  Aristid.  in  Plat 

^  Soholiast.  ApoII. 

«  Pintarch.  de  consol.  ad  Apoll. 

'  £ur.  in  Orest.  in  Iphigen.^ 

*  Luc.  de  Luctu. 
'  Soph.  in  Electr. 
f  Eor.  in  Iphig, 
^  Anacreon. 

*  PIuU  rimol.  Diod.  Sic.  in  Philip. 
Suidas. 

^  £ur.  in  Electr. 

I  Plut.  m  Vita  Philop. 

*  Plutarch.  in  qusBst.  Graic. 
■  Meursius. 


^  In  Progymn. 
P  Plutarch.  de  Hom. 
<i  In  ElecUa. 
'  Libanius  1.  c. 

•  Pind.  Od.  IV.  de  Sop.  Amph. 
'  Anacreon  Ode  in  Ros« 

"  Fhilostrat.  in  Heroicis. 
'  Dioscor.  Antig. 
f  Theophr.  1.  vi.  de  Plantis. 
■  Pradentios. 

*  Laciaous  de  Lncta. 
^  Ovid.  Fast 

^  Sophod.  in  EJectra.  Lncian.  de  Loc- 


tu. 


^  Dial.  Char. 


Delj^*  ei  Vor.  CUu, 


iMcret, 


%  I 


806  NARDII  AMIMADVBRSIO 

jectorm  aaieqtti  ^OMam»  lii  ipns  iawtn  infimdqiit :  ■eque  cenjaciotm  homiiiem  frfel- 
lit>  ut  moz  Rttdies.    «Faientabeiit  Tero  AthenieBses  menae  Anthevterione,  qao  tem- 
pore  fere  et  ^BomanL    Nam  iL  Knl.  MartS  hiB  foit  in  more  «nimas  pbcaie  pater- 
nas.  «Prisctts  Atbenis  profecto  fnit  iUe  litas ;  patriaqoe  lege  tenebantar  qttotannis 
deplorare  septtltos,  'eosqne  praterea,  nt  audistiy  in  concione  iUa  die  laudaxey  qui 
fnissent  in  preeliis  suUatL    Illttdqoe  ratam,  qaod  sacmm  mailmBm,  veferente  Plu* 
tarcho*  exhibebant  Theseo,  oolan>  die  mensis  Pyaneptionis,  quo  ez  Creta  redtit  cnm 
impttbeiibns,  attamen  et  aliorum  mensium  octavo  qooque  die  colont  eum.    Par 
vero  gmti  memoiitqae  animi  testimoniam.    CoUatnm  necnon  fuit  in  Hxtbboos,  qui 
a  Medis  interfecti,  siti  jacebant  apud  fPIateenses.    Volupe  modo  est  rem  pre 
octtlis  ponere,  Plntaicho  dliectore.    Plateenses  feoeperant  Greds,  qal  oeddeiaot 
illic,  et  hmnati  fuerant,  qaotannis  paMntare,  qnod  in  hanc  diem  ad  bonc  fednnt 
modum.:  '  Ms^macterionis  mensis,  qni  apttd  Bvotios  est  Alcomemos,  sextededmo 
die  pompara  agunt :  qoam  anteoedit  prima  luce  tubicen,  dassicam  canens.    Se- 
quuntur  plaustra  myrti,  etcoronamentoram  plena,  taarus  niger,  libamiiia  in  ampfaorb, 
vini,  et  laclis,  crossosqoe  olei  et  unguenti  adolesoentes  ingenoi  femnt.    NuUi  emm 
Uoet  homini  conditionis  serrilis  illad  attingere  ministeriam :  quod  illi  nii  pro  liber- 
tate  oocttbaissent.    Novissimtts  Platmensiom  Arohon,  oui  alias  neqne  ferrum  attrec- 
tare,  neqae  aUam  qaam  candidam  indaere  TestBm  fas  est,  tanc  aago  pttniceo  amictos 
Sttinlt  ex  tabttlaiio  hydiiam,  gladiumqoe  tenen^  medio  oppido  ad  moQamentam 
pergit.    Mox  aqaam  ex  fonte  capit,  abluit  pilas  et  inungit,  immolatoqae  saper 
pynm  Tauro,  Jorem,  ac  Mereurium  Inferam  precatus,  viros  Ulos  fortes,  qui  letttm 
pio  Gnecia  oppetienmt,  ad  cmnam  et  Inferias  Ulas  per  sangttinem  invitat.    Tam 
pateram  vino  miscet,  quam  ubi  proiiidit,  ita  fatnr:  Propino  Ulis  ▼iris,  qni  pre 
Ubeftiite  GnDoim  ocdderant.    Haic  aolemiia  Knrant,'  inquit,  '  tn  bodiernam  diem 
PlatBeases.'    Neqne  miimris  habenda  sont,  qote  Timoleonti  decrerit  Sjrracusana 
BespabUoa;  lecto  namqtte  in  rogum  illato,  Deraetrius,  pnsoonum  lUius  memorim 
ynwinm  vocaluiimas,  Bcriptum  decretam  racitarit  hujascemodi :   Populos  Symen- 
Mmns  scrrit,  Hmoleontem  hanc,  Timodemi  filium,  Ck»rinthittm,qttod  tyTaimis  obtritu, 
barixms  saperatiB,  et  ampliasimis  urbibus,  quae  everss  fuerant,  incolaram  moltitu* 
dine  frequentatis,  leges  suas  Siculis  reddiderit,  dnoentaram  minarara  impeasa 
faaeiandam,  bonomndam  insuper  in  perpetuum  ludiB  mosiois,  equestribus,  et  gym- 
nids.    sTempus  inferiarum  particulare  erat  meridianis  horis,  vix  tutis  ab  Empusas 
spectro,  Tarus  technis  molesto  parentantibus.    i>PIena  supentitionis  sunt,  atque 
hypocrisis,  que  nairantur  de  Prooo  Ljcio  ab  Ulios  asseotatore.    Tanta  enim,  inter 
cetera,  inquit,  beato  huic  viro  et  cogniUo  et  cura  inerat  justoram,  quae  decedenti- 
bu5  ex  hac  vita  persolvuntur,  quanta  vix  scio  an  nerainu    Neque  enim  temptts  iiUum 
Inferiis  ex  more  persolvendis  pnetermittebat    Quin  etiam  quotannis  statis  diebus 
Atticorum  heroum  et  pliUosophoram  sepulcra  obibat ;  uti  et  rdiqnoraro,  quibnscum 
amidtiam  et  femUiaritatem  colueret :  iiaqae  non  aliena  opera  ac  ministerio«  sed 
ipae  per  se  justa  feciebat.    Ddnde  jnstu  unicuique  ^persolutis  discedebat  ad  Aca- 

NOTiE 

*  Hesychius.  «  Thucyd.  I.  iii.  in  Orat  Platsen. 

^  Ovid.  ti.  Fast.  '  Plutarch.  in  Ariatide. 

<i  Lysias  in  Or.  s  Expos.  Arist  in  Kanis. 

'  Cic  Ub.  de  Orat  ^  Eustat  refer.  €»1.  BAko6, 1.  ti.  c88. 

Suidas. 


DB   FUNBRIBUS   ATHBNIBNSIUM.  867 

demUm ;  ubi  majoriim  inoniro,  omiiesqae  cognatas  silii  animas  seorsim  uno  in  loco 
•acrificiis  placabat.  Alia  autem  in  parte  cnnctas  simal  philotopliorum  animas 
mactabat  Inferiis.  Prcterque  cuncta  h»c  tertiuro  aliquem  homo  religiosissimos 
designai)at  locuro,  in  quo  onudbns  demortnorum  animabus  jnsta  persolTeret.  Qua 
profecto  officia,  aut  assentationes,  in  tantum  excrevere,  ut  non  contenti  Athenienses 
benemeritis  *de  R.  P,  peplo  Minenre  intexere,  in  Deorom  preterea  numenim 
referrent/  Mirinosque  illis  habezent  honores.  Parum  abfait  qoin  Alexander  pro 
Deo  ^  Atlienis  coleretnr :  ericiBsetque  rem  torpissimamadulatio,  ni  obetitisset  vit 
prudens,  tali  scommate  in  mulUtudinem  jacto :  Ecquis  Deus,  inqoit,  hic  erit,  cojus 
templum  ingredientes  poUuuntnr,  egredientes  pnrgatione  indigent?  Viden',  mi  Lec» 
tor,  qnantom  deflexerint  Athenienses  a  priaco  funerandi  rito,  et  quss  morom  Irrep- 
serit  corruptela  finibus  in  Cecropiis,  sssviente  pestilentia  ?  Verum,  quoniam  diver- 
terat  olim  necnon  universa  Grsscia  a  peregrinis  institutis,  legesque  fiinerttm  vitia- 
▼erant,  id  quod  GnBcis  uBurpatitslmnm  est,  qui  nihil  certi,  nihil  fisi,  etqnieti  habent, 
et  nnnquam  consistunt,  vel  'lamblichi  depositione ;  est  enlm  ingeniam  his  soapta 
natura  seroper  ad  nova  propensum»  pneoepique  passira  fertur  absque  fulcro,  et 
retinaculo,  nec  quieqnam  acceptorum  ab  aliis  cuatodiunt,  sed  statim  diroittant, 
omnia  transformantes,  atque  iromatantes,  ob  instabile,  ac  versattle  noTarom  rerum 
inveniendarum,  tam  ingenium,  quam  studinm ;  non  ab  re  proinde,  quin  e  re  nostra 
erit  in  prssens  Jg^gyptiororo  archetypam  *rimari.  Fuit  namque  Cecrops  Athe- 
niensium  anctor,  nt  nosti,  .figyptius,  et  '£una  est  Melaropodem  vAmyathonis  ex 
^gypto  in  Graciam  rojsteria  transtulisae :  Eumolpidas  vero  ex  saoerdotibtts 
^gyptiis  desomtos  oliro  foisse,  testantnr  non  Infinue  note  ^historicL 

NOTJE 

» Aiistoph.  in  E^uitib.  ''Herod.   in    Euterpe.    Clemens    in 

^  Pansan.  in  Atticis.  Protr. 

«  Ljcurg.  oraL  apud  Plutarch.  f  Diodor.  Sic.  L  iii.  c.  6. 

^  Segm.  VII.  c.  6.  ^  Diod.  Sic.  1«  i.  Bibl. 

•  Diod.  Sic.  1. 1.  Bibl. 


NOTiE   VARIORUM 


IN 


T.    LUCRETIUM    CARUM. 


EX  EDITIONE  S.  HAVERCAMPI, 
LuGD.  Bat.  1785.  4to. 


NOT^  VARIORUM 


IN 


T.  LUCRETIUM  CARUM. 


RERUM  NATURA  LIB.  I. 

1  JEueadum]  Pro  JEneadanm  dicitar  maDis :  qaod  (nt  dixinoi)  ab  JEntM 

eloqvendi  more  perositato :  at  Dar-  Veneria  filio  geDQS  dncebant«    Sed 

danidnm  pro  Dardanidarnm.    Pris-  ct  Jnlia  gens,  condente  et  dicante 

cianns  citat  boc  carmcn.    iCueadat  J.  Csfiare,  templnm  erezit  Veneri 

ckpone    Romanoe.   Virgil.    8.    648«  Genitrici,  qnod  et  Plinioi  Tranqnil- 

'JEneads  inferrnmprolibertateme*  Insqne  notificant    Uans  eat  in  boc 

bant/  Ovid.  *  Horreat  ^neadat  et  lib.  Poeta  miro  ordine*    Nam  de  na- 

priniu8,etoItimu8orbii.'Ptatf.  ^nea*  tnra  actnrni  expognat  iUomm  aen* 

darnm,  i.e.  Romanoromy  qni  ab  iEnea  tentiam,  qni  tradnnt  rea  e  nibilo  gigni 

prognati  snnt.  profert  bnnc  primom  et  in  nibilum  cadere :  et  boc  confir* 

Teranm  Prisc.  lib.  vii.  Lmnb.  mat  mnltis  argnmentii,  qn»  annt  in- 

Genetrix]   Qnsrnnt  nonnnlli  non  ferins  a  nobis  excntienda.    Notan- 

incoriose  qoaenam  sit  cansa  cur  pro-  dom  est  tamen  longam   esse  in  iis 

fessns  sectam  Epicorsam  Lncretins  vemibns  evagationem  et  sengma  ab 

Deos  iuTocet :  cnm  Deos  esse  nnllos,  inferiori,  recorrendnmqne  esse  ad  id 

et  inane  ccslum  affirment  Epicnraei :  carmen.    *  Te  sociam  stndeo  scriben* 

▼el  saltem  cnmre  qnicqnam  negent.  dis  versibns  esse.'    Uoc  ordine.  Ve- 

Don  est  igitnr  Venns  tanqnam  Dea  nns,  genitrix  ^neadnm,  que  mare, 

invocanda,  que  invocationem  mor-  qnsp  terras   concelebras,  te  stndeo 

talesqne  preces  non  cnret.     Qnam  prseviam  esse,  et  dncem  carminibns 

argutiolam  ita  rejicimns,  si  teoemns  meis,  qnas  conor  de  rernm  natura 

Venerem  non  tanqoam  casleste  nn-  pangere :  et  boc  est  In  cansa,  cnr  op- 

inen  Lncretinm  invocare :  sed  tan-  tem  te  mei  operis  assedam ;  qnoniam 

qnam  prolnbinm  et  invitamentnm  na-  tn  rernm  natnram  regis  et  propagas, 

tnrsB :  quod  se  animantibns  inserens,  et  per  te  genns  omne  animantnm  con« 

prolectat  ad  fmtificationem :   qnam  cipitor.     Insnper  te  invoco  pecnli- 

Eropedoclis  amidtiam  complures  esse  ariter,  qnod  carmina  secessnm  scri- 

contendernnt.   Oenitricis  itidem  cog-  bentis  et  otia  qnaernnt :  nnde  colligi 

somento    colebator   Veons    a  Ho-  potest,  non  tam  invocationem  banc 


872 


HOTJR   TARIORUM   IN 


esK,  qoani  insiniiatiimeiii ;  coin  ait 
se  de  Venere,  hoc  est  natnra  rermn 
esse  scriptarnni.  To  Venns  procel- 
losos  ventos  expeliis:  nubes  amoliris : 
Tn  ccelnm  flatn  Zephyrio  reficis :  tn 
niari  paceniy  tn  floviis  qnieiem,  tn 
mentibus  incntis  leoimen  amatoriom. 
Nec  hoc  incoriose  praetereondnm ; 
ordine  pnepostero  priiis  invocare 
poetam,  si  modo  invocat,  qoaro  pro- 
ponere.  Et  hoc  facit  non  alia  ra- 
tione,  qnam  qnod  Empedoclis  opos 
non  tantnm  seqoitor,  qoantnm  ordi- 
nem  poetarnm  Orsecomm,  qoi  prios 
invocant  qnam  proponant:  qnornm 
fons  Hpmerns,  Odysseam  anspicatn- 
ms,  sic  ezorsos  est :  '  Dio  mihi  Mosa 
virom,  captm  post  tempora  Troja?, 
Qni  mores  hominom  mnltoram  vidit 
et  nrbes.'  Et  ot  In  re  manifestaria 
non  dintios  immorer,  Rhodii  Apol- 
lonii  principinm  operis  snbtexam: 
^Apx^funs  a4o  ^oifit  voXwrf€i4w  kK4a 
'^mrw  Mr^ofMtUf  h.  e. '  inciplens  a  te, 
Phcebe,  antiqnoram  gloriam  viroram 
meniorabo.'  Sobdit  interpres :  idos 
yitpMMif  wpootfud(toihu  id  signifi- 
cat:  *mos  est  a  Diis  proosmiari.' 
Sed  tamen  ita  invocant  Oraeci,  ut  in 
ipsa  invoeatlone  propositionere  com- 
prehendant:  qnod  et  apod  omnes 
evidens :  pianios  tamen  et  apertins 
in  Oppiano,  qoi  sic  ezorsos  est  his- 
toriam  piscinm :  "^iBwod  roi  w6rrotOf 
iro\vffwop4as  rc  ^dXayyas  Tlarroimif  vw6» 
W,  wKtnhv  yipos  *Af»iptrpkiis,  *E^p4c0, 
yedfis  6rar^  icpderos  'Aprwtyw.  lAtine 
sic:  'Agmina  ponti  dispersa,  pba- 
langesqoe  natantiim,Sqnammigeram 
Amphitrites  genns  exeqoor,  O  Anto* 
nine,  cnjus  aognstae  fortitodini  term 
snbest.'  Pins,  Ita  v.  q.  in  aliis  Getd^ 
trix,  Oiph.  Mntm  matrem  esse  V«. 
nerem  his  versibos  testator  Homeros 
IX.  c.  347.  A2kc<w  8*  vlhs  /uyaXfropos 
'Ayx^oo  tSx^tu  iKyrydftM»,  ii^p  94 
ol  Arr*  'A^po«/Ti|.  i.  e.  •  ^neas  gloria- 
tur  et  praedicat  se  ab  Anchisa  esse 
natnm :  Materautem  ejns  est Venns.' 
£t  Sophoc.  in  Laocoonte :  Nir  8*  h 


«4\M^iyAlM6u«T9f«ce6.  i.e.  «Nnae 
antem  inportisest  iEoeas  Den  filins.' 
et  Virg.  JEa.  I.  SS9.    *  Sic  Venns :  at 
Veneris  contm  uc  filins  orsns.'  iden 
7.  ftS6.     <Tblia  connobia  et  talms 
celebrent  Hymenaeos  Egregiom  Ve- 
neris  genns  et  rex  Ipse  Latinns/  et 
T.  Livins  lib.  I.  Annal.    '^neaaiy 
fiiiom    Anchism    et   Veneris/   ^c. 
Quemadmodnm   aatem    a  Komanis 
Mars,  eo  qnod  Romnii  pater  liabere- 
tnr,  Romani  generis  anctor  diccba* 
tnr :  ita  Venns  Romanoram  genetrix 
appeliabatnr,  propterea  qnod  JEaem 
mater   existimabatnr.     Idcirco  Ro- 
mnins  cnm  annnm  describeret,  emn- 
qoe  ex  decem  mensibns  constitneret, 
primnma  Marie  patre,  Martiom,  se- 
cundum  a  Venere,  tanqoam  matre, 
aut  eerte  progenetrice,  Aprilem  no- 
minavit ;  atque  ob  eandem  cansam 
Romani  in  sacris  Martem  Patrem, 
Venerem  Oenetricem   appellabant, 
nt   scribit  Macrob.  I.   IS.  Satnra, 
Eodemqne    loco     Aprilem    dictnm 
esse  tradit,  quani  Aphrilem,  M  riis 
'A^po9fn|T.     Quin    Araobins    testis 
est  lib.  4.    Adversns  Oenteis,  *  Ve- 
nerem    non    rolnm    Aneadnm  ma- 
trem,   sed    etiam  Romanap  domina- 
tionis  esse  anctorem,  litteris  Roma- 
nis  esse  proditum.'     Genetrtx  antem 
excndendom    cnravi,   non   gmifrix, 
tnm  qiiia  ita  scriptnm  reperi  in  dno- 
bns    libris   manuscriptis,   tum  qnod 
sciara  ita  locutos  esse  veteres,  tamet- 
si  genitor  dicerent,  non  genetor^  qnem- 
admodom    meretricem   dicimns,  non 
meritricemy  a  merito,  Lamb.    Hnc  m- 
spiciebat  Ovidiud  in  ii.  Trist.  1.  Sdt. 
'  Sninpserit  Aneadiim  Oenetrix  nbl 
prima,  requires,  ^neadnm  genetrix 
nnde  sit  alma  Venns.'    £neadae  an- 
tem  Romani  snnt ;  neque  hic  ad  fa* 
miliam  CKsarum  respicit.    In  mar- 
moribus    et    nummis,    TBiiBRi   gb- 
NBTRICI,   et   OBNBTeR   upud     ^aiii* 
nm  pag.  88.    *0  pater,  o  Oenetor, 
o  sangnen  Diis  oriundum.'  Faber^ 
Carmen  de  reram  natum  scriptvret 


T.   LUCRBTII   CARI    DB  RBRUM    NAT.   Llfi.   I.          878 

Lacrctiaa,  Venerem  invoeaty  lepidam  obeeqnitar;   qui  plnra   qattrit,  in- 

sane  vennatamqne  Dean ;  fne»,  a  veniat,  et  inventit  gandeat.  Creeeh. 

quo  origtnem  dncebant  Romani,  ma*  Virg.  ^n.  1.  61  fi.    *  Qnis  te,  natn 

Uem;   amicam   insnper  Marti   (sie  Dea,'&cRat]l.  Itin.vi.07.  <  Ancto^ 

fabulttX  et  aliqnando  nimis  immo«  rem   generis   Venerem   Martemqne 

deate  facilem :    at  cnjns   illecebrit  fatemnr,  ^neadnm  matrem,  Romnll'- 

tota  rernm  natnra  regitnr,  et  cnjnt  dumque  patrem.'   ubi  male  in  con* 

virtnte,  qnicqnid  animale  esl,  genera*  textn  Almelovenianas  editionii  legi* 

tur;etqn«B8olavenn8tatemet  lepo*  tur  MMtremfw^  vitio  typothetamm. 

rem  largiri  poant.    Hanc  igitnr  tan-  Ante  Fabrum  Carrio  locom  Ovidii 

qnam  aptiaiimam  sibi  de  rernm  na-  huc  retulerar,  atqne  nt  nnne  legitnr 

tnra  acriptnro  patronam  eligit,  ab  ea  emendarat,  Emend.  1.  8.  et  11.  17. 

petit  leporem  snis  versibnt,  pacem*  ostenderatque  huc  pertinere  locnm 

qne  Romania  (tnrbata  enim  Repub.  Arnobii  I.  4.  *  Nonne  vestria  cantnm 

nec   ipae,  nec  Memmins,   cni   hoc  est  literis,  arsiste  in  Ancbi»oe  nnptiaa 

Carmen  scribit,  studiis  Pbilosophicis  ipsam  iliam  Venerem  iEneadnm  et 

vacare  potnit),  qnam  illa  a  sno  Marte  Romanm   dominationis    auctorem  ?' 

facile  impetraret.     Et  hac  invoca-  qni  Carrio  ibidem  primo  loco  osten- 

tione   Physici    poet»,   et  Epicnrei  dit,  secus  ac  nonnnlli  opinabantnr^ 

etiam  philosophi  (qnicquid  alii  sen*  non  olim  alind  principinm  Liicretii 

tiant),  partes  probe  et  decore  agit ;  foisse.    In  eiordio  enim  operis  libere 

irridet  enim  dnm  invocat,  et  ut  raro  pro  volontate  sua  principinm,  nt  ia 

magis  bellam,  sic   nnnqnam  magis  ^dc   epilognm,  capiabant   Vetereti 

probrosam  Veneris  et  Martis  ima-  unde  non  tantnm  Sallnstins  exordiia 

glnem   inveniemns.     Nimis    autem  i^ibii  ^«i  historiam  pertinentibns  nins 

argnte  pii  videntnr  Isti,  qui  poiitam  e«t,  sed  in  Horatio  quoqne  idem,  ez 

provideotiae  iniqoissimnm,   vi  qna-  nou  qnae  apnd  Porpbyriom  legitnrp 

dam,sen  potios  lusn  nnminis  coac-  observare  est.  ubietiam  Camanosttr 

tnm  eve  volnnt  opem  et  anailinm  a  illnstratnr.    llle   itaque  ad  Homt. 

lamosissima   Dea   implorare.     Nec  Epist.  1.  SO.  nbi   poeta  Ita  librnm 

minns  otiosl,  qni  Venerem  Hortos  auom   alloquitur:  '  Vertumnum  Ja« 

cnrasse  observant,  ideoque  aptissi-  nnmque,  liber,  spectare  videris :' hsBc 

mam  fnisse  Epicnreis,  Hortorum  in-  notat :  '  Mirnm  est  hanc  locntionem 

colis^  Patronam ;  aut  mysteria  nescio  inter  epistolas  poni,  cnm  peqne  ad 

qnae  sob  Venere,  Marte,  Ovlo,  Scc  absentem,  neqne  ad  praBsentem  ho- 

latere  sentiunt:  istas  nugsB  sublimi  minem  scripta  sit,  nisi  qnia  receptnm 

et  fastoao  Lucretii  ingenio  improbe  eBtf  et  principia  et  lines  in  omnibua 

convenlnnt;  mysteria  Veterum  non  libris  nnllias  legis  formula  contineri. 

minns   qnam  Religionem  contemse-  Unde  sic  Lucretius  incipit  primnm 

runt  Epicurei :  Cic.  de  Nat.  Deor.  !•  Epicurete  secte  libmm.    Sio  Virg, 

69.    Sed  istam  sapientiam  Nardio,  quartum  Oeorg.'  Hooercnmp. 

einsqae  similibos  relinqnamns.  Abe*  1  DieomfiM  volufiaB]  Nam  poetm 

ant  etiam  Gremmatici  cum  sna  Ve»  etiam   Deos  faciunt  rebns  Veneria 

mere  Geneirieey  nisi  esistimare  velint  delectari :  quod  est  indignum  eonmi 

Lncretinm  tam  Divinnm  esse,  ut  Ve-  majestate :  '  sed  illi  hnmana  ad  Deoa 

aerem  olim  a  Julio  Caesare  isto  titnlo  transfemot,  divina  mailem  ad  noe/ 

eonsecramiain  fore  conjectaret.  Poe-  inquitM.  Tul.  Lamb, 

ta  erat  Lncretius,  ideoque  non  ne-  3  Alma   Veiwi]  Quae.  alit  omnla, 

glcxit  leges  soaB  artis ;  Epicurens,  qnm  stimulo  suo  cuncta  gencnt  et 

ideoqne  patri»  anperstitioni  subdole  propagat  ab  alendo  dicitnr  alma » 


] 


874 


MOTiB   VARIORUM   IN 


quod  epitbeloB  est  tetrfle.  Alma  di- 
cf tur  nnctft,  Celphvrniiie  ia  Bacol. 
lodicro  1.  4».  <  £t  redit  ed  terram 
teadeffi  sqoalore  sttnqae  AlmaTtie- 
mie  posito.'  Peculiare  hoc  Veneris 
epithetOQ  apad  Lacretiom.  Atma, 
aaoota  sivc  palchra  Tel  aleoe  ab  alen- 
do:  aothor  Pompeins.  'Afanitiesy 
liabitaBalmamm  rernm.'  Pim.  Festot: 
'Alma,  sancta,  sive  palchra,  si  ve  aleiw, 
ab  alendo  scllicet.'  Hoc  prlBciplnm 
aeenndi  verens,  et  prtocipiam  item 
primi,  mntnatua  est  in  illo  disticho 
Aasonina :  *  Orta  aalo,  snscepta 
aolo,  patre  edita  coelo,  ^neadom 
fonetrix,  hlc  habito  alma  Venui.' 
Lamb*  Ridicnlnm  fortasse  videatur, 
Deoa  ab  bomine  Epirnreo  invocatos 
foisae:  sed  hic  poetae  partos  agit 
lAcretini,  non  philosophi.  Ceteriim 
locom  hnne  ex  Ennto  adnmbratnm 
nrbitror.  is  pag.  48.  ^  Te  nnnc  sancta 
precor  Veooa,  e t  genetrix  patrls  no- 
atrel|  Utme  de  coilo  vUaa  cognata  pa- 
ramper.'  Fmb,  '  Sancta,  pnlchra/ 
Festo.  Aliif ,  *  Inta,  foecnndai  grata :' 
Ego  *  benigna '  mallem :  vox  enim  ista 
exprimit  alias  omnea  virtntet  Vene- 
ris,  qaas  non  minns  qnam  fttcnndita- 
tem  Intoetnr  Lacretina.  Creeeh.  Ita 
Anaonio.  1«  e.  foecnnda,  ab  alendo 
ntlonem  nominia  reddit  poeta,  qno- 
nlam  per  illam  g.  o.  a.  ooncipltur. 
Piaoto  *  alma  nutrix.'  Lncret  1.  47. 

*  tellns  alma.'  Colomella  S.  31.  Virg. 

*  partnrit  almns  ager.'  adde  Hor. 
Carm.  4.  6.  et  Lncret  0.  8S0.    Ha- 

Cmii  s^er  lab.  iig,  4rtf.]  Ordo  est ; 
qnm  concelebras  terras  snbter  slgna 
cosli  labentia,  id  est,  qnae  moventnr 
nna  cum  coelo.  Unde  *  aetbera  signi- 
fWmm'  appellat  5.  460.  'Partibus 
emmpens  primis  se  snstnlit  «ther 
Signtfcr.'  Lmmb,  Unam  esse  vocem 
contendit  Barthins  (et  Serv.  vid, 
Tnra«  Adv.  19.  IS.)  acnte :  quasi 
stellas,  ceque  ac  mare  et  terras  variis 
onimalibus  Venus  concelebrasset 
Vid.  4.  41S.  Creeek,  H.  e.  qna  patet 
orbis.  Preig, 


S  Qu0  mgre  • . .  fo«  ierrmt^  4^.]  £- 
gregie  hoc  iUnstrator  veteri  Bpigraa- 
mate,  qnod  exstat  io  Anthol.  4. 18.  in 
Copidinem,  nvdnm,  Inormemqne,  aed 
altera  moMi  Detphkram,  altera  flomn 
tenentem,  ntpote  qni  in  mare  pariter, 
ac  terras  imperiom  obtineat  tvfa^ 
IpM  M  rovro  yt^f  >  jmI  ^mIXix^  <w>, 
Oi  yb^  Ix»  v^^  "^^  mv^imtu  tUk$i. 
OM  ftdrtpf  vo^AfuuM  mftixP^  AakfSm 
«cU  M^SfTgpAr  yb^ymmr^^^  BokKr* 
Tor  j^ffi.  Vid.  Spanh.  de  PrsBst  ct 
ntn  Nnmism.  pag.  100.  ed.  in  qoarto. 
ubi  id  genos  imagines  plores  in 
veteribos  nonmiis  exhiberi  docet» 
Prtig. 

4  ConMf«6raf]  Anges  tno  dulci  ini- 
to :  nt  ita  mnltlplicata  celebria  aint 
et  popolosa#  Vel  concelebms,  Ire- 
qnentas:  penetras  enim  in  vlaeem 
maris  et  in  terras:  afflatnqne  tno 
seminali  DMra  terramqne  non  minos 
aoKes  qoam  laetificas. '  Celebram'  sig* 
nificat  freqnentare,  nec  solum  id«  In- 
venimnsenim  celebm  pm  veloci.  Ac- 
tins  in  ^gistbo :  ^  Celebri  gressn  gres- 
som  acoelebraase  docei*'  '  Celebre' 
famigembtle,  insigne,  notnmqoeoa* 
tendit.  *  Celebreseat'  prtsci  dixerani 
pro  celebris  fiat  Exponit  tamen 
Marcellns  hic  <  concelebras,'  pro  com- 
moves,  hoc  est  Uicitas  et  invitas.  Pnis. 
Hnnc  et  superiorem  versum  profort 
Nonins  Marcellas :  interpre tatorqoe 
'  coocelebras,'  commoves.  ego*  conce- 
lebras'  malim  interpmtari,  celebmis  e  t 
coltas  reddis,  vel  colis  et  freqnentas. 
sic  8.  S44.  *  Et  variae  volocres,  Im- 
tantia  qoae  looa  aqnarnm  Conoele« 
bmnt.'  Mecnm  facit  ea  ratio,  qoae 
seqnitnr : '  per  tequoniamgennsomne 
animantinm,'  &c.  Id  est,  qnontam  loa 
opera,  et  tno  beneficio  omne  animan- 
tlnm  genns  oritar.  Lamh,  Reples  varin. 
animantnm  foetnra.  Celebres  eflicia, 
i.  e.  frequentas.  Ita  fem  alicnbi 
apnd  Comicnm  ^plateam  tibia  conce- 
lebram :'  et  apnd  Ovidiiim  itf .  Fas- 
tornm,  '  celebrare  se  mero,'  qnod 
observandum  hemini  Latinitalii  stiir 
dioso.     Sententia  poctae  est,   Qaas 


T.   LUCRBTII   OARI    DB  RBRUM   NAT.    LIB.  I.         879 


frequeatu  ct  foetara  reples  omliia 
qmm  sab  coelo  sant.  Neque  enim  mihi 
interpretatio  Dionysii  plaeet  Cele- 
bris  aBteoi  et  deiertiif  opposita» 
Scriptor  ad  Herenninm  lib.  8. '  locoe 
qaeritnryCelebrisandeMrtus?'  Fmb» 
'  CommoveV  Nonio.  *  Colii'  et  <  fre- 
qnentaa'  Lambino.  Sic  Ovid.Met  8. 
45.  ekuriiM  vero, '  reples  et  exomaava* 
ria  Animantium  fetura.'  Celebrii  an* 
tem  apnd  Anttquiores  idem  quod  Are- 
qnens^  *  via  bona  oelebri«qne'  Gat.  de 
re  rustica  lib.  1.  •'  Locus  quttritar 
celebris  an  desertus?'  Scriptor  ad 
Herennium  lib.  2.  Vid.  S.  S4S.  et  6. 
iS80.  Crwch. 

Per  te  pumiaM  KemUf  4>r.]  Sic 
Ovid.  4.  Fast.  <Qoid  fenas  omne 
ereat  volucrum,  nisi  blanda  voluptas  ?' 
et  Catnll.  epithal.  in  Manl.  et  Juliam 
VS.61.  'Nnlia  qolt  sine  te  domns 
liberos  dare»  neo  parens  Stirpe  di- 
oier/  &c.  Immb,  Hyperbatnm  ns* 
qne  ad  vs.  82.  <  Qu»  quoniam/ 
Fab. 

Gemu  emne  mdmmaum']  Juxtn 
alterius  Senecse  tn  Hippolyto  versl« 
culos  hosce  vs.  467.  '  Excedat  ag e- 
dum  rebus  humanis  Venus:  Qnm 
supplet  ac  restituit  bnmannm  genus : 
Orbis  jaceblt  sqnallido  tnrpis  sitn ; 
Vacanm  sine  ullis  classlbns  stabit 
maro;  Alesqne  emlo  deerit,  etsylvis 
fera.'  Fme. 

§  Vieii^  ejmri,  lum.  eoL']  Exoritur, 
prodit  in  lueem,  bac  locis  nsura  frui 
incipit.  saBpe  haec  doo  nomina  sic  a 
Locretio  conjnngnntur,  nt  infra  eod. 
lib«  887.  *  Ncc  foret  omnlno  coelom, 
aeqoo  lomimt  solis»'  8.  107.  <  haee 
•era  ramm  Snffieinnt  nobis,  et  splen- 
dida  lomiMi  solU.'  Ibid«  740.  «  Nam 
eom  emcigeniy  solis  qol  lomina  num» 
qnam  Aspexere/  drc.  Et  6.  468. 
'  Matulina  rnbent  radiati  Inniina  so- 
lii/  Usnrpavit  et  Virgilins  ^n.  6. 
8(iS.  *  Ecce  aotem  primi  snb  lumina 
solis  et  ortns.'  Idem  8. 68.  *  Sur- 
gh,  el  «theril  spectans  orientia  solis 
LomfaM,'  &c.    Hom.  09.  x.  08.  ^t 


^M^iMtf,  1.  e.  *  Inmoli  Bolis.'  et  Item 
8»pe.  iiom6.  Lmnku:  Mss.  fhntra. 
Creeeh.  Mss.  Gott.  Lug.  Bit.  1.  8. 
hmme :  sed  alia  lectio  In  8.  superscri- 
bitnr. 

6  7V,  dea,  W]  AmwoH,  ot  apnd  Vir^* 
gil.  Oeorg.  4.  858.  '  Dnc,  age,  duc 
ad  nos.'  Ibidem,  444.  *  Seis  Proten, 
seisipse.'  Iroaid. 

Te  fugiemt  weiUiy  ifc,]  Qnia  to  tno 
adventu  emlnm,  terras,  et  marla  se- 
renas.  Juoms. 

VenH . . .  nuMii  emH] '  Veati/  inaniai 
vana,falsa.  *Nubilac(eli,'ignon(ntitt, 
trislitiseqne.  Claod.  de  Nupt.  Ho<' 
nor.  vs.  184.  Looretinm  imltatns: 
*  Adventu  Venerls  pulsata  recednnt 
nnbila.'  Preig. 

7  Adeeutwmv*  imm']  Sio  restltni 
ex  anetorltate  qninqne  llbromm  mn* 
noscriptomm:  qnibnscnm  eonsenti- 
unt  nomiolll  tjpis  excusl.  repoton' 
dum  antem  est  M  Komed  verbnm  *  fn*^ 
ginnt/  quod  antecedlt.  Jam  vero  per 
adventum  Venerls,  mensis  Aprttis  in^ 
ittnm  slgnifieat.  Lmnb»  Adeentmpte 
Nar.  et  B.  «d  ventmnque  Tvmebns. 
Curiose  nimls  i  hle  onim,  Te  odosn- 
tmmquM  Inimi,  nt  Te  tnnmqne  inltnm, 
vs.  18.  et  18.  vlde  Ovid.  Fut.  L  4. 
Creeek.  Bls  idem  vldotnr  dlcere: 
Te,  mtveHhmnqtie  hmm.  Qnld  si  ad- 
mittamus?  Ad  venimmqmi^  cnjns  et 
nos  admonent  Is.  Vossii  Notalse,  at- 
qoe  ita  distlngnamns :  T«,  Deo,  te 
fugimKt  tenHf  ie  mMla  eeM^  Ad  e#n- 
tmnque  Umm  tiH  emmeie  dmddlk  telim 
SubmUtHJloree^  tfc.  Nam  Ad  ventmm 
iMon  liM  tantnndem  erit,  ac  sl  dlxls- 
set:  Adtementi  liM,  quum  et  «snluf 
pro  adeentn  apnd  Plantum  ocenmt, 
videCurc.8.4.87.  Cist.1.1.16.  Sed 
nescio  qua  majeetate  Adeentmn  Ve« 
neris  nna  vooe  hoc  loco  potins  dlxlsso 
videtur  rV  '"ie  6t3ff  Ivi^dMu»,  nam  ot 
proprie  ita'appeUabant  veteres  Deo- 
rnmDearamqne  apparitlones :  inde 
et  apud  Clandian.  de  Raptn  Proserp. 
1.  0.  *  Adventom  testaU  Dese :'  et 
istiosmodl  paronomasin»,  quali»  hle 


1 


876  MOTiE  VARIORUM   IN 

Yoeibns  Fimtt  et  AilMiiftiiii  inest,  mi-  ImAmUter^f  efferre,  prodneerey  pn>- 

nuii  qoantuiii  Caro  Dostro  arrisemot.  creare ;  qaod  certe  annotatioiie  fait 

8ic  vers.  99.  '  CasCa  incctte.'    312.  dignam.]   Ita  qnidein  est,  at  scrilMt ; 

*  Annis  annalns.'  8.  780.  ^  Innn*  sed  addi  et  iiis  aliqnid  poterat ;  sab« 
mero  nnmero '  6. 1SS8.  *  Domi  domi*  mittere  esse  de  snb  mittere  (nt  dice- 
tos/  &c.  Preig,  bant  de  sob  altari,  postante,  inante, 

DtBdOa  leOKt]  Festns:  *Dadal<m  eiiante.  Carr.)  ita  Virgil.  18.  887. 

•  yarietate  remm  artificioinmqne  '  et  corpora  salta  Snbjicinnt  in 
dictam  esse  apud  Lncretiom  terram,  eqaos.'  i.  e.  tollont  in  eqnos.  Idcoi 
apnd  Eoniam  Minerram,  apnd  Vir-  ita  JEn,  1. 428.  '  Manibus  snbTolTcre 
gilium  Circen,  facile  est  intelligere,  saxa,'  de  sob,  atque  adeo  in  altnm. 
cnm  OrsBce  ZoMxXtw  significct  va-  Ita  apnd  Plantnm  emendavi,  de  aah 
riare.'  Hactenns  Festus.  Idem  Ln-  ors  irepere,  ubi  legitur  ««6  «ra.  Ita 
cretins  hoc  eodem  lib.  vs.  229.  *  Ant  tenella  arl>or  <  snb  ingenti  matris  se 
reddactom  dsedala  tellas  Unde  alit  ?'  snbjicit  umbra.'  i.  e*  %^m%  attoUit. 
Idem  4.  6S1.  '  Mobilis  articulat  ver-  Ita  alias  scrtptor  dixit,  *  sabjecto  ta 
borum  dsdala  liogaa.'    IdemS.  285.     mentam  gladio.'  obi  '  snbjecto'   nil 

<  oatoraqoe  dsdala  remm.'  Ibid.  altod  est  quam  *  erecto.'  apud  VirgiL 
1450.  *  Carmina,  pictoras,  et  dsdala  <  sobrigit  aores,'  est  hfopBot,  Et  apnd 
sigoa  polire.'    Virgil.  Oeorg.  4. 179.  Varronem '  pedes  sobrecti,'  in  altnm 

<  £t  mnnire  favos,  et  dsedala  fingere  soblati.  Ita  Lncii.  apnd  Festnm '  sob» 
tecto.'    Homer.  U.  <r.  482.  A^h^  h  Jicit  bastas,'  in  aitam  tollit.  iU  de- 
o^f  noftt  loSioXa,  ««XAi^  ISv^i  wpoati'  niqae  *  snbjectare   vallis  triticam,' 
Uif^v.     i    e.  *  io  eo  aotem  malta  aot  qoid  tale  apud  Varr.  in  lib.  de 
varie  figorata  efficiebat  mente  sagaci  R.  R.  sed  roinw  ttau  Fob,    Effert, 
et  perita.'    ih\6.  n4rrwro  9wMdJsXmf  prodacit,procreat,'8nmmittere'enlm 
i.  e.  *  onuii  ratiooe,  sen  io  omoem  est  de  sob  mittere,  sic  apod  Locr.  6. 
partem  fignraos,  et  variaos,'    Quod  70.  *  Saxaqoe  snbjectare,'  i.  e.  in  al- 
si  qois  malit  hoc  nomeo  a  Dsedalo,  tom  extmdere:  vid.  etiam  1. 194.  S. 
prsstantissimo  fabro  ductom   esse,  673. 6. 818.    Slc  l.  10S2.  *  Sabmissa 
Doo  pugnabo.  Lamb,  AaiioXos  varins.  gens  animantnm.'    Quo  In  loco  pro 
ita  tellns  variis  distincta  coloribos  et  ingenio  moreqne  sno  tnrpiter  emt 
omnigeno  fragom  proventu  dndaia  Interpres  Fayns.  Creedi,    In  omiii* 
dicitor.  Fab»    Calparaios  in  Eclog.  bns  hisce,  aiiisqne,  sM6iiii<(i^,  ^v*  cst 
2. 19.  *  illis  etlam  certantibos  aasa  manifesta  traoslatio  ab  isto  vexillo- 
ostDsedalaoectareasapisiotervisere  ram,  fascinm,  alioramve  iosigoiiim 
flores.'    Macrob.  6.  4.  io  hnjns  loci  snbmitteodoram  rito,  qul  veoeran- 
imitatiooem  notat  dixisse  Ilium  in  tium  erat,  aat  obedieotiam  profiten- 
Theotraote,  '  Doedala  Circe.'  Hm.  tium ;  qunm  ioterim  alludat  elegaa- 

Tethui]  Nota  distributiooem  <  Ter-  tissimus  Poeta  ad  solemoes  illas  flo- 

ra,  mare,  calum.'    Juvenal.  Sat.  2.  rom  sparsiones,  quaram  specioieD  In 

26.  *  Qnis  terrse  ccelum  non  misccat,  Cybeles  sacris  exhiberi  solitnm  ipse 

et   mare    coelo.'   et    Terentii  iliud  describit  2.  626.  his  verbis :    '  /Ere 

Adelph.  6.  8.  4.  '  O  coelum,  o  terra,  atque  arganto  sterooot  iter    omnf 

o  maria  Neptooi.'  Preig.  viaram  Largifica  stipe  ditantes,  oln» 

8  SnbmUtU]  Sobmioistrat,  et  sup-  guotque  rosaram  Floribiis,'d?c.  Preig, 

peditat:   vel  sorsum  oiittit,  effert,  Bident]  Soa  seqnabilitate  et  tran- 

profert.  idem  io    eodem    lib.   198.  quillitste  hilaritatem  quaodam  prm 

*  Lsetificos  oeqneat  teilns  snbmittere  se  ferant    Tralatio  est  a  rebus  anl* 

fiores.'  Lan^.     Gifaoii   verba  suot  matis,  et  ratione  prseditis,  quse  risu 


T.   LUCRBTll   CARI    DB  RBRUM    NAT.   LIB.  |.         877 

hikrlUtein  slgnificant :   vel   idcirco  Difum  NMmhe}  Iiitmisso  et  insi* 

res    intniiii»  ridere    dicnntar    en,  nnato  f^eniali  et  genitivo,  iioc  est, 

qvae  snnt  omatflB,  magnificflB,  bellae,  omniageneranleniolcenteqne,8piritv 

placidSy    tranqnillsB ;    qnod,  quem-  .  venerio.    Sunt  qni  legnnt  kmme^  h. 

ndmodnm  qni  rident  risu  et  bilari-  e.  radiis  et  Ince  tui  syderis  conisoo 

tate  difiimdnntur,  ita  et  res  aspectn  vibratu  omnia   serenantis.    Veneiis 

pnlchrse,  et  nitentes,  et  politsB,  hi-  enim  aydns  estLucifer,  emulum  Solls 

larltate  difihndunt  spectatorem.  Ho-  et  Lunte.   Quidam  tamen  Junoni  ad- 

rat  Od.  11.  lib.  4.  ^  Ridet  argento  scripsemnt  Fiiif.     Laaitae]  DispnU 

domns.'    Hom.  U.  r.  862.  AXyXii  9*  sis  et  discossis  a  sole  tenebris.  Idem 

a^pta^  Ikc,  TcAiffVff  M  wwra  wtfA  x^*  I^ncr.  S.  91.    '  Semperqoe  innnbiina 

L^  *  Fulgor  autem  in ciBlnm  venit :  sether  Integit, et large  diffuso Inmine 

terra  autem  tota  circum  risit'    Vir-  ridet.'  Lamb, 

gilins  Pollione,  Ecl.4.  80.  *  Mistaque  10  Nm  tmud  ac  apacuBy  ^]  I.  e. 

ridenti   colocasla   fhndet   acantho.'  nam  statim  ut  ver  advenlt.  Xoai^ 

Lncret  8. 88.  '  Pnesertim  cum  tem-  Specie»  p.  e.  v.  d.]  Nitor  et  formoei^ 

pestas  arridet,  et  anni  Tempora  con-  tas  temporis,  qnse  pecnliariter  vemo 

spergnnt  viridanteis  fioribns  herbas.'  tepore  pulchrior  est  et  gratior ;  cnm 

et4. 1118.  'Ungnentaet  pulchra  io  soles  melius  nitent.    Species  multa 

pedibns  Sicyonia  rident.'  et  ft.  1804.  significat,  ut  pulchritudinem :  nnde 

*  Presertim  sl  tempestas  ridebat,  et  id  dici  solet,  *  Species  Priami  digna 

annl  Tempora  pingebant  viridanteis,'  est  imperio.'     Speciosus   inde    pro 

dcc  Lfiai6«  pulchro  capitnr.     Verba  Porphyrit 

BkUtW]  Amat  hoc  verbnm  Lncre-  sunt  hsBC  in  codicibns  promnlgatis, 

tins:  sic  infra  8. 650.  'Subdola  cnm  qnos  bibliopolas  corrnperunt:  r^  8^ 

ridet  placidi  pellaeia  pontl.'  iHos  K^yrrm  fiky  «col  M  r^r  hcdan^ 

.   ^qwra  ponH]  Tranqnillitas  atqne  fop^Sf  tuff  %  «Ijpirrai,  wpSrw  cl8os  K^ior 

«qnabilitas  maris :  mare  nnllls  ven-  TvpayrCSof .   Signlficant  basc  postrcma 

tla  concitatnm,  et  idcirco  fleqnabile  et  verba :  *  Species  formam  significat, 

tranquillum.  Lomd.  ut  dici  Solet,  primnm,  specles  digna 

9  Pla«al«m9ii€]  Pacaiumque  Jnntae.  est  imperio.'  lego  non  wpSrai^f  sed 

Grypb,  Nard.  Gif.      Minus    recte.  vpic^v,  ex  codice  prisco  castigatisai- 

Gr«idt    Et  Ita  ccelnm  serennm  mini-  mo :  qni  fuit  Lionorii  cnjnsdam  Fla- 

meqne  turbnlentnm,  tranquUlnm.  tra-  minis  Bononiensis,  quem  non  sine 

latio  est.  Plactttmm  antem  babent  librl  admiratione  legimns  ego  et  Ladislana 

maDnscripti,etnonnnlli  typis  excnsi:  Minius,  Hispanus,  anditomm  meo- 

alii,PaMl«Ni9««.  confirmathanc  scrip*  rum  acntissimus :  quem  nesclo  qnem 

tnnm  quam  secntus  sum,  illud  Cice-  muscnlnm  inscite  deluxasse  non  se- 

roais  oratione  ad  Quirites  post  red.  que  ferendum,  qui  grsecas  latinasqoe 

'  Tamen  si  mihi  tranquilla  et  placata  literas  imperitis  denticnlis  arrodit  ez 

omnia  fuissent,  incredibili  quadam,  furnm  cnlo  carcinoma  faciens,  et  ex 

et  pcne  divina,  qua  nnnc  vestro  be-  pemlonibns  podagras.  Acyuvat  qnod 

neficio  fmor,  IsstitiaB  voloptate  ca«  pnlcherrimnm  HomernsPriamum  in- 

missem.'    Pneterea  placafiun  oppo-  dncit    Nee  te  moveat  si  a  tragico 

aitar  Irato:  paarfiiai,   bellum  infe.  pede  desilit   hic    versiculus.     Hoo 

renti,  ant  facienti.    Quemadmodum  enim  a  Porphyrio  addi  potuit:  nt  ex- 

igitnrmare  tnrbnlentnm,  iratum  di-  emplo  suo  serviret.  qnod    videmns 

dtur   a    poetis,    Horat  Epod.    8.  Boethinm  in  Elenchis  fedsse,  carmi- 

6.  *  Nec  horret  iratum  mare :'  ita  na  Martialis  advocantem,  qui  longo 

hie  a  Lncretio  tranquillnm,  placahun.  post  tempore  ab  Aristotele  flornit. 

Lamb.  Dic*-   'f<*  refrsctarins  et  pertinax. 


9W  NOTiE   VARtORUM   IN 

tU  reeogfMMcitur  aCkscUt  cuiiioii  ver  iachoans.    Catlitttioiien  nittM 

statiin  •aiiaoy  mhil  ttncn  ad  ne.  vocant:   gestiente     natnra    temiaa 

Ita  BoetfliiiM  rertit,  oee  unquam  all-  aceipere,    eaqne  animam  iriHereiite 

teraUbilectnmestapod  BobriosLatl-  emnibas    satis.'      Is   prisels  Pflnft 

noa :  oee  statim  conoedo  hoc  prola-  codieibns    non     catiUKiMum,     ▼er> 

tam  esse  ab  Earipide,  sed  a  Porphy-  bnm  agreste    et  absnrdnm  leg itnr, 

rio  exempUficante.    Briaiae  emenda-  sed  mhUUionemf  qnod  minim  qnam 

4imimnm  codicem  legi  apnd  Joannem  beHe  quadret    Catnllre  fmmloc  dl- 

Taberiam  grace  et  latine  doctissi-  enntur  oom  marem  nimls  appetnnf, 

mnm,  in  q«o  PfMim  non    pfimam  a  pmrablda  cannm  Hbidine  etymo 

•criptamnotavi. 'Diei*protemporis  detorto.    £qne  tem  catnlit,  cvm 

posuit  atiam  Yirgilius  JEn.  11.  4SI5.  gestit  parere  fenitablli  Zephyro  prO' 

'  Multa  dies  variasqne  labor  mntabl-  lectante.    Eritque  mstiens  osus  noa 

Hs  mvi  Rettolit  in  melins.'    Suocinit  in  verbo,  sed  in  sigiuBcatioDe  veiti 

Tibnllus  Bleg.  1. 4. 17«  *  Longa  dies  metaphorica:  terram  catnlire  nrbani 

molli  Mxa  peredit  aqua.'  Pias.  oon  dicerent.  sicut  ruftici  nostri  eer* 

Specu$]    Infra   1.   SSl.    '  Invida  tioes  aflMivom  vere  snoooso  se  rasol» 

pnednsit  speciem  natura  videndi.'  ventee  a  ligno,  'snbare '  dicnnt,  com 

FanM]  Ver  enim  Veneri  sacnim.  prmgnantes  fmtifico  alimento  sunt» 

Ovid.  aiii.  Fa6.  metaphora  a  soum  libidine  tractc. 

11  Ei  rmrai*  tigHl  Idem  dicitc  Pimm,    Iu  vet.  scripti  mann  et  fer^ 

et  Bimnlatqoie  Favonias,  veris  prodro-  mis.    (Mss.  etiam    Par.    Lamb.  ot 

mus,  apertns  ae    patefactus  vigere  BodL)    Marull.  gais#a6t<U.  Oif.    Sie 

cmpit,  ^ui  aatea  qnasi  obseratus  et  habent  oouies  iibri  typto  exoasi  prs- 

elaosnB  videbatur,  dsc.     Obserare,  ter  Veoetos   anilquos,    et   Viooti- 

«st  sara  olaudere.    Catnll.  ad  Ipeith.  nos.    Mannseripti  aotem  enm  qoi* 

•t.  6.  *  Neqais  Inminls  oliseret  ta-  bns  Irapressi  ii,  qnos  dlxi,  oonsen- 

bellam/ ci^us  contrarium  ast  rese-  tiant,gvniteiM:qoavocasflsplosidam 

nie.    Ennius  p.  9.  <  Nos  ausi  rese-  Locretios  utitnr,  ut  hoe  eodem  libto 

rare/    M.  TalL  Offic.  2.  *  Qnam*  vs.  58.  '  Qos  nos  materiem,  et  genl* 

obrem  oec  ita  claadenda  res  est  fami*  talia  corpora  Nbos,'  drc.    £t  S.  ft48. 

liaris,  ot  eam  benignitas  aperire  non  <  Corpora  jactari  onios  genltalia  rei.' 

posslt  t  nec  ita  reseranda,  ut  pateat  ibld.  in  extremo  vs.  IIOS.  *  Maltaqn4 

omnibtis.'  £am&.  post  mundi  tempos  genitalo,  diem- 

GMieaMiit]    Oenitivi,   genenmtis  que.'    Et  4.  1997.  '  Nec  divina  sa- 

ftteoodo  flato  concta.  paternus  casus  tum  genitalem  namlna  cntqnam  Ab- 

est  *  genitabilis.'  Vemum  tempus  Ze-  sterrent.'    Bt  1$.  176.  *  geaitaHs  ori- 

phyro  6ante  Incipit  qnando  herba^  go.'    Et  item  Virg.  Georg.  i.  il4. 

rnm  creatio :  sic  illnm  Onecis  appel-  *•  genitatia  semlna  poscunt.'     Bt  t. 

lantibos  qood  vitam  ferat.  fwli  vlta,  ISd.  <  obtusior  nsus  8it  genltaH  ar- 

^6pat  ferens.    Latini  Pavoninm  dic-  vo/     Arnoblus  8.     Advers.   Otet. 

titant  a  fovendo,  qnod  herbis,  et  re-  '  Quid  ergo  dicemusP'    ^  Deos  pro- 

■bus  cseteris  favet,  et  spiritu  sno  le-  oreare^    Deos  nasci?  et  Idcirco  his 

nissimo  creat  et  recreat.  Catollns :  additas  genitalium  membromm  par- 

'^  Qnos  propter  fluminis  undas  Anra  teis,  nt  sufficere  prolem  possent,  et 

parlt  fiores  tepidi  foecnnda  Favonl.'  nt  nova  qoaqne  saboriente  fcetnra, 

De  vento  Favonio  h»c  Plinius  libro  quicquid  prior  SBtas  abstulisset,  redl- 

oatoralis  historim  decimo  sexto  t  <  Hic  viva  sabstitutio  subrogaret  ?'  genitaie 

est  genitalis  spiritns  mnndi  afovendo  entem  est,  qnod  ad  gignendum  valet, 

dictus.    Flat  ab  occasn  spqninoctlali  qnodve  gignendi  vlm  habet.    Credi- 


'f.   LUCRBTII  CARI   DB  RBRUM   HAT.   LIB.  I.         670 

bile  cst  porro  idtem  Talera  gmitabile,  lacrynas  ciet.  Lucil.  Apiid  Ptaittna& 

et   geoitale :   qaemadmodaiii  pene-  deniqoe  in  Epidieo,  dies  impetralNlis* 

trale,  et  penetrabile,  otromque  pro  Fe^.   Aliis  geniUttUsy  O.  Oif.  Ms.  Sed 

eadem  re  est  in  usn :  at  ezitiale,  et  noii  tanti  est :  hoc  semel  mennisse 

exitiabiie :  innameraley  et  innumera-  opersB  pretinm  fnerit,  hojas  fomm 

biie :  naturalisy  et  nttorabilis.    M.  nomina  ntriasqae  signi6cationis  esse, 

Tnll.  in  Lslio :  '  Ita  palcherrima  illa  activse,  dlco,  et  passivs»,  itaplaeabllis 

et  maxlme  natnrabili  carent  amici*  qui  placat  et  plaeatnr ;  penetrabilis 

tia.'  ita  enim  legitnr  In  vet.  oodic.  qni  penetrat  et   penetntnr.  Cresdt 

PtoHt.  Mosfcell.  5. 8.  40.  <  Non  potoit  Citatnr  a  Tomebo  Advers.  iz.  M^ 

venire  orator  magis  ad  me  impetra-  versns,  nt  Lncretai,  <  iEtheris  et  ter- 

biiis.'    Idem  Epid.  4. 8.  86.  '  Si  in-  rae  genitablle  quvrere  tempns.'  qni 

▼enio»  ezitiftbilem    ego  illi    faciam  quidem  nnsqnam  nonc  in  Locretio 

bnnc,  nt  liat,  diem.'    Ezistimant  ta*  comparet.    Habet  qnid  similitndlnis 

men  quidam  docti  viri  hoc  loco  legen*  hlc  noster,  et  magis  adhnc  appropin^ 

dara  ffnMis,  non  ob  id  solon,  qnod  qnat  8. 1104.  '  MiilCaqne  post  mnndl 

ita  habeant  aliquot  libri  manuseripti,  tempus  genitale.'  vernm  ipsi  numerf 

vernm  etiam  qnod  vox  gtniialnlh  non  nasqnam.   Tainebos  ex  Varrone  hai^ 

videatnr  Latinis  ualtata.    Quod  an-  ait,  cojos  verba  soot  4.  de  L.  L.   '  A 

tem  ad  versam  attinet,  alnnt  choreom  ^a  bipartita  divisione  Lncretins  sno^ 

csse  pro  dactylo,  sea  spoodeo :  quam  mm  anios  et  viginti  llbrornm  initlom 

Uceotlam  siln  interdum  permittuat  feat  hoc :'  '  ^theris  et  teme/  &e. 

poetae.    Ego  hac  de  le  jndicinm  me-  Uode  subiit  animom  cogitatiOy^  pro 

nm  nott  interponam.  Tiderint  doc-  Varrone  afferri  posse  morem  iifaim 

tlores.    8ed  tox  getiiUabUi»  tamen  re-  Vetemm,  qoi  llhros  snos  nonnnnqoam 

perttor  apnd  Varron.  libro  de  L.  L.  4.  enm  enris  secnndis  praelegere  atqna 

ttbi  tanqnam  testem  prodncit  Lucre-  edere  solebant,  de  qno  videri  possoat 

tii  versom,  si  modo  locus  mendo  ▼a-  Molse  tn  Tertnliiani  Apolog.  p«  898. 

eat,  his  Terlns:   '  A  qua  blpartlta  S13. 400.    Pro  varietate  itaque  ma» 

divisione  Lucretios  snonim  nnlus  et  teriss  In  plures  initio  libros  distin** 

viginti  librornm  initinm  fecit  hoc:'  gnere  opnssttomPoetapotttit,postaa 

'  £theris  et  terrss  genltabile  qnsB-  contraliere  nomernm,  atqne   ipsooi 

rere  tempus.'    £t  apud  ToU.  In  Ara-  exordium  Poetlca  iovocatione  exor* 

to:  *  Sollers  natura,  et  rerum  genita-  nare.    Neminem  antem  offendat  gt" 

bilts  ordo.'  £ajR6.    Al.  gMttolis,  sed  wtalis  (qnod  reposoimus)  postramam 

non  est  tantt  hoc  scmel  meminisse  habere  hic  lengam,  alias  passim  bre» 

opens  pretinm  fnerit,  hujns  formss  vem,  qnnm  exemplnm,  nostro  simile, 

nomina  ntriasque  stgnificatlonis  esse,  exstet  apod  Brookhus.  ad  TibuU.  1. 7. 

aftivae,dico,et  passivse.ita  plaeabilis  78.  atqne  ipse  citet  Oifanins  In  Goo- 

qnipiacatetplacatnr,peoetrabilisqal  lectao.  inf.  p.  867.  unde  patetsyk' 

penetratet  penetratnr.  Qnod  minime  labam  tietiam  sine  csesaraaliquando 

mirnm  videri  debet,  cam  a  verbo  a  veteribos  prodnctam  ftiisse.  jfao. 
neotro  manare  procoderit  manabile        18  iilrttsprtmoiaJNotahicprtmoai* 

Lacretins,  et  a  volare  volatlle  Vir-  vs.  14.  tadf .  vs.  18.  dcoifiie.  Preig, 
gilios ;  «ed  holc  qoidem  aores  assoe-        IS  hiUum\  *  Inire',  sigoifioat  aaUra 

vere.  ita  cura  vigilablliB  apod  Varro-  et  subagitare* '  initus'  coitns.  Ovidins 

nem,  qase  insomnlam  affert ;  et  spoo-  Fast.  4.  04.    '  Perqne  snos  inltos 

gla  deletilis,  qusedelet,apad  eundem,  ooncipit  omne  genns.'  *  InU '  pooltor 

ot  rt  aribile,  qood  alit  et  dissociabilis  Interdiim  pro   concnbtti :   interdom 

apod  Hovat*  et  flebUe  esepe,  qnod  pro  invenl :  ot  '<  iniit  ratiooem  ^  in« 


880 


MOTifi   VARIORUM   IN 


terdimi  pro  introii :  nt  Pkratna  an 
Fragm.  *  Iniit  te  nonquam  febris  ?* 
Csterom  in  priscis  exeroplaribus  le- 
gitor  mUKfli  iion  wUuni:  ac  si  pro 
pertaasione  et  volnntate  notas  acci- 
peretnr :  at  dicantur  animalia  tentire 
tmtnm  Veneris,  b.  e.  percipere  Vene« 
rem  id  annnercy  ut  in  amorem  et  co- 
pnlam  mant.  Repentur  etiam  re« 
mitns  pro  negatione,  et  rennere  re- 
notareqne  pro  negare.  Phu.  I.  e.  in* 
gressom,  introitum,  initium :  a  Terlio 
jneoy  qnod  Yalet  ingredior :  ut  inire 
magistratnm,  inire  viam,  et  ineunte 
aetate,  inennte  vere :  sed  non  dissi* 
mnlabo  in  Oabrielis  Faemi,  et  Sci- 
pionte  Tettiiy  et  Bertiniano  et  Mem- 
mlano  codice  scriptum  esse  imUimm» 
qua  scriptnra  tamen  rejectay  imhm 
retinni,  nt  habet  Vaticanus,  et  omnet 
Igrpis  excosi.  Sic  Ovid.  de  Venere^ 
Fast.  4.  9S.  '  Juraqoe  dat  calo,  et 
lerr»,  et  natalibos  undis:  Perqne 
suos  initus  coutinet  omne  genns.' 
Idem  Lucr.  ii.  209.  *  Ut  videas  initum 
motus  a  corde  crearL'  Idem  hoc  eod. 
lib.  S8S.  *Unde  initum  primnm  ca- 
piat  res  qnvque  creandi :'  et  lib.  S. 
S7a.  <£t  mobilis  illa  Vis,  initnm  mo- 
ios  ab  se  qu»  dividit  ollis.'  Lumb. 
AUi  tiii^iiaa,  quod  doctis  plaoebitma^ 
gts.  est-autem  in  roodnlovocis  oW- 
{Vi  rcs  trita  apud  Oraecos,  Latioos, 
et  qnos  Bon?  F^b.  NMhm  B.  alii 
imUimm:  eligat  Lector  qnod  magis 
placet:  peoes  eundem  etiam  sit,  u- 
tram  pereuuiSf  an  peraiUa  legi  debeat. 
Creeeh.  Ms.  L.  B.  2.  mtimm.  £d.  1. 
Gif.  Par.  Coot.  Ms.  Bod.  mf/iuR, 
nnde  in  Bas.  Mss.  Snsii  male  eascnl- 
pi  cernas  miiiaam  pro  zepbyro,  nt 
•cribit  Ed.  Angl.  novissimiis.  Per- 
euietB  habent  moz  Mss.  1.  2.  L.  B. 
Gott  ed.  Oryph.  Nard.  Gif.  P.  in 
Marg.  Bm>. 

Pereused]  Ita  v.  1.  vnlg.  tni^iimper- 
tuiea.  videlnd.  Gtf. 

Pereulea  eerda]  HeUenismus,  ut 
inf.  eod.  lib.  vs.  262. '  mentels  per* 
Gulsa  Bovelias :'  et  Virg.  JEn.  6. 495. 


*  lacenun  cradeliter  ora,  Ora,  manns- 
que  ambas :'  e^  sexcentis  aliis  alio- 
rum  scriptornm  locis.  Sic  antem  ha- 
bent  omnes  libri  impressi,  et  pleriqne 
libri  veteres.  neque  video^quaroobrem 
hanc  scripturam  rejicere  debeamus  i 
perccUere  enim  plns  est,  qnam  per- 
cntere,  ut  pluribus  verbis  docoi  com* 
ment.  Horatianis.  nempe  valet  per- 
vertere,  proitemere,  dejicere»  acami* 
fid?iXMu^^  (hc  enim  interpretatom  re« 
peri  in  lezico  Latino-Or«co  mann- 
scripto,)  ot  apod  Virg.  5.  S74.  ^  Per* 
culit,  et  fulva  moribnndqm  eztendit 
areua.'  Percntere  vero,  est  ferire, 
et  icere,  et  permovere :  per  transla- 
tionem  ad  animnm  etiam  pertinet,  et 
animum  permovere,  atqne  adeo  l^be- 
factare  significat.  licet  tameo  bic 
legere,  percnssie,  me  probante,  ant 
certe  non  repngnante.  Sic  Ter.  And. 
1.  1.  08.  *  Percnssit  illico  anironm.! 
JLam^.  Ego,  qnum  p«rcii2s«  a  Mss. 
Lngd.  Bar.  Oottorp.  BodL  praeter 
multas  editiones  confirmari  videaa, 
recipere  non  dobitavi;  est  enim  in 
illo  verbo  freqnens  Lucretius,  et  £n- 
nium,  ut  ssBpe,  sequitur.  Is  autem 
pag.  148.  '  Perculsi  pectora  Pceni.* 
Ziao. 

14  Fene  peeudee']  Brata  animalia 
qnoB  facie  hnmana  carent  dicnatnr 
pecndesy  et  pecora.  Virg.  Oeor.  4. 
S27.  *  £t  pecudnm  cnstodia  soiers.' 
Lncret.  2.  24S.  *  Praeterea  genns  hu* 
mannm  rancmque  natantes  Sqnammi- 
gere  pecudes.'  Marcellus:  'Pecns 
non  solum  quadrapes  animal,  veram 
omnia  animalia  pecndes  dicunttir. 
Fucos,  primo  ^neidos  libro  Maro 
ignavnm  pecus  appellat.'  *  Pecaina ' 
simpliciter  Apnleins  de  Asino  anroo 
libro  11«  vocat  animalia  brota :  cujns 
bsBc  verba  snnt  in  fidelibos  ezempla* 
ribus :  '  Nec  tantnm  pecnina,  et  fe« 
rina,  vernm  inanima  etiam  divino 
ejus  luminis  numinisqne  nutu  vege- 
tari.'  Inanima  Lucius  appellat  ea^ 
qoae  animam  non  habent.  M.  Tnlliiia 
Ubro  Officioram  S.  et  in  Hortenaio: 


T.    LUORRTII   CAKI   DB   RBKUM   NAT.   LIB.   I. 


881 


*  Nam  CHm  onmU  soUrtia  admiraBda 
est:  tam  ea  qaaB  efficit :  ut  inaDiBia 
qiias  siiot,  vivere  et  spirare  videan- 
tur.  Hae  loquendi  fignra  Oeliius  ani- 
nalia  inara  vocat,  quse  os  nen  sortita 
snnt.  Porapeias.  Inori  minoris.  Tu 
scribe  mmore$  or«,  h.  e.  ore  priivatiy 
nt  CAjMle  mmor  dicitnr :  vel  taarM,  nt 


naBtemAseanium;  si^ierant  moote«, 
et  flBmina  tranant.'  A  naiido  nata- 
liittla  Lnciiia  appellat  ia  Floridia  loca 
accammoda  natattoiubui^  Puu, 

C^a  Uporti]  Baa.  Pios,  et  V.  L. 
Heinsiane  quodqu*  kpore,  Alias  res 
agit  Heiosias  ad  Clandian.  Epitkal, 
HonoEii  vs^  292.  qiinm  citat.  *  Igno- 


per  verbom  Botins  et  magis  gramma-  tosque  tranant  amoes.'  qnod  nec  me* 

ticttm  dietionem  priscam   ezplicet.  trum  pafitar,  nec  sensus.  Preig, 

Agmina  pecorum  pecaaria  dicimas.  IG  Ifikeebriaque  tMk^  ifc."]  Versiuii 

j£st  et  qaarlse  inflexioBU  peeas.  Plait^  Inleoebrioque  iBdaai.   qoia  et  a  v.  U 

ttts  in  Hodenta.  4.  2.  i^«  '  Men'  vides  abest,  et  BAcess.  uab  est.  Gi/,    BL 

referre  uvtdom  rete  cum  sqvammoso  vs.  abcst  a  qoAluor  cod.  mannscriptis 

peoB.'    Peeua  SoUnos  dicit :  unde  pe*-  (etiam  Gott.  Bodl.  et  £d.  Pii,  et  Baa. 

«MiBKs  venit,  non  a  pecnde,  sed  a  pe*>  imo  prsecedens  etiam  ab  ntroque  L. 

torei  PJMS.    Cnr  /mr^  omissis  man^  B*  pi»ter  omnes  fere  impressos)  oe^ 

sBetts  ?  an  ^uia  feras  omnes  simpliei^  qae  enm  Naagerias  neqne  Poatanus 

ter  bestias  dixit,  oppositione  ad  ho*  habnerunt :    desideratnr  denique  io 

minesfiMta?  qBBBmdmodam  alibi  ma#>  codicib.  Vieetin.  et  Parisiensib.  Ma- 

las  pecudes,  non  pUees  solnm,  vt  d.  rallus  unus,  vir  doctas,  ex  aoctoritate 


1581.  sed  et  Cfletera  anijnalia  dixit. 
6. 1058.  WS7,  an,  quia  amore  omnes 
efferantnr  mansBeta  pariter  ac  fers^  ? 
Preig, 

PereuUmii  |niMb]  PedibBS  pro» 
teranty  faatidientes  etiam  alimonias 
prae  una  voliiptBte.  Pulso  iiBgulflB 
freqaeBli  terrampercnteze  signam  eat 
alacritatU.  Mato  Mn,  9, 629.  <  Jam 
Gornu  petat,  et  pedibui»  qai  spargwt 
arenamt'  significat  id  qooqiie  Vene- 
rem  appetere.  Claodius  in  Annali- 
btts :  *  £qon  kinnibunda  inter  se  ter- 
ram  spacgienteft  calcibus.'  Quidam 
Godices  kabent  pmuicaii^.  Pius.  SuV 


veteris  cnjusdam  codicis,  (qnemad- 
modam  mihr  religiose  asseveravit  Po- 
natus  Jaaottus,)  nobis  cnm  restituit. 
Amicns  qoidam  meas,  ingCBio  et  doo- 
trina  praestantissimaSy  piitat  esse  ab 
ipso  Marullo  factnm,  ac  pro  Lucre- 
tiano  soppositum,  com  putaret  ille 
aliqoid  daesse,  ueque  desit  qoicquam. 
Sic  enim  hiuic  locum  hoc  versudeleto 
explicat:  ita  capta  lepere  qusequc 
pecos  *  Te  sequitur  ciipide,  qno  qoam- 
qoe  inducere  pergis.'  ego  aliud,  qood 
dicam,  nihil  habeo,  nisi  qnod  mibi  vi- 
detur  versus  Lucretio  dignUsimus. 
jam  hfle  doae  voces  io  extremo  versu, 


tn  percorsant,  et  priBtereoot,  et  ita    mUura  animttiUumf  ssBpe   ab  eodem 


aegligunt,  seilicet  relMS  VenereU  in- 
tentas.  Lamb, 

Aifada  kaia']  Piogoia.  qood  bomi- 
nU  proprium  a&t  Servius  ad  ioani- 
BMta  traasfertur.  latawun  inde  fimos 
appellator  quia  Isptas  segetes  facit. 
Maro,Oeorf^  1. 1. '  Quid  faciat  l»tas 
segetes:'  pro  commodis  et  pulchris 
dixit.  Pittf. 

15    TranojU  aiNBeis]   Transfretant, 

transmjgrant,  transnataut.  Sic  Virg. 

Gkorg.  3. 269.  de  eqaabas:  <  lUas  dor 

cit  amor  traas  Gai:gara,  traosque  ao- 

Delph,et  Var.CloM. 


item  asurpatfe  snnt :  ut  infra  hoc  li- 
bro,  194.  *  Nec  porro  secreta  cibo 
natora  animantnm  Propagare  genus 
possit,'  Ste,  ibid.  in  extremo,  1037. 
'  Nam  veloii  privata  cito  Batora  ani- 
maatum  Diffluit,'  Sce,  Lamb.  Honc 
v>ersom,  quem  non  agnoscit  B.  neque 
plurimi  alii  Mss.  et  Impressi  Codices, 
a  vetere  Codice  inseruit  MaruUus: 
et  quidni  pro  genuino  reciperemus? 
est  enim  Lucretio  dignissimus  ;  et  si 
deleator  Ute,  torbata  subito  essent 
omnia,  et  obscura.  Creech,  Potest 
Lucret,   '  S  K 


683 


NOTiE  VARIORUM    IN 


hic  wetMB  ftbesse,  nisi  forte  caiqnftni 
durum  ntmis  Yidefttur,  qaod  tam  sim- 
pliciter :  *  lepore  captft  quseqae  pe- 
cos '  dicfttar  seqai  Venerem,  nec  ex- 
presse  patest,  qao  lepore  ?  Preig^. 

17  Qtiam^]  Q.  ▼.  cumque.  (at  Flor. 
<t  Bodl.)  Gif.  Dao  libri  mftnascripti, 
et  novem  impressi,  bftbent  quocum- 
^ut :  utrftqae  scriptnrft  probftbilis  est. 
Lamb.  Q11MIU191W,  B.  et  ftlii.  Creech, 
Videtur  huc  oculos  quodftmmodo  hft- 
baisse  Lftctftntius,  scribens  2. 6. '  Cae- 
terum  si  Dii  essent,  huc  etqae  illuc 
pftssim  sine  ullft  necessitate  ferren- 
tur,  sic  ftuimantes  in  terrft ;  qnorum 
quift  liberae  sunt  voluntfttes,  huc  ftt- 
que  illuc  vftgantur  ut  libuit ;  et  quo 
quftmque  mens  doxerity  eo  fertor.' 
Mav» 

PergU]  Ms.  L.  B.  2.  ierglsy  at 
et  l.  sed  ibi  rectft  saperscribitar  lec- 
tio. 

18  FhtviMque  rapaeeie]  Sic  Virgil. 
Oeorg.  S.  142.  <  fluviosque  innare  ra- 
pftceis/  Lamb. 

Mouteis  flufBi4f»que]  Vftlles  omisit, 
quift  fluviorum  fortasse  conspectui 
jam  involvuntur :  uode  et  in  linguft 
Hebfttonim  Nftliftl  *  vftUem '  pftriter 
et  torrentem  notet.  Preig, 

19  Frundtfera»^']  Sic  ▼.  1.  q.  6(f. 
FrundtferoMque  domoe  avtioR]     Ni- 

dos  frundiferoB  ftutem  excudendam 
carftvi,  libros  mftnuscriptos  et  vete- 
Tum  ftuctoritatem  secutus.  Lamh.  Ci- 
tat  Servius  ad  Virg.  Oeorg.  2.  372. 
ubi  docet  sic  legendum  Mftronis  ver- 
sum : '  Prscipne  frondis  tenera  i.  1.' 
quta  antiqui  frondis  dixerunt  in  nom. 
sing.  pro  qno  nunc  frons ;  cni  tamen 
lectioni  adversstur  Nonius:  FnmM  pro 
frefude.  Virg.  Oeorg.  2.  *■  frons  tenerft 
imprudensque  Iftboris.'  Mftlui  antem 
per  II  quam  per  0  efiierre,  Ennianara 
ftuctoritatem  secutus,  spnd  quem  pag. 
328. '  populea  firuns,'  et  pag.77. '  Rn- 
rescftnt  frandes.'et  pftg.  60.  *  Arbus- 
tum  fremitn  sylvfti  frundusfti.'  Hao. 
Frundiferaique]  Sic  inf.  257. '  Fron- 
diferftsque  novis  ftvibns  cftnere  nn* 


dlqne  sylvfts.'  '  domos  ftviam'  ftolem 
dixit  ;  qnemadmodum  Virg.  Georg. 
2.  209.  *  Antiquasqne  domos  ftviiim.' 
et  Stftt.  Achill.  2.  16.  *  Jftmqne  ti- 
mens  qns  fronde  domum  snspendftt 
inftnem.'  Preig. 

20  Ineutietu  blandum  per  pectora 
amorem]  Vi  incntere  metum,  bellum, 
ietnm,  sic  et  ftmorem  dicunt  poetsp : 
est  enim  amoris  plagft  grftvis.  qnod 
ftutem  huic  pftrticipio  ftddidit  M0eror 
*  blftndnm,'  significftvit,  in  ftmore  do- 
lorem  inesse  cnm  voluptftte  coojunc- 
tum.  notnm  est,  Amorem,  seu  Copi- 
dinem,  y\vK&rucpop  a  Plfttene  dici. 
quod  ftttriboit  et  Veneri  Cfttallos 
Cftrm.  60.  18.  ftd  Mftnliam :  *  non 
est  Dea  nescia  nostriQuas  dulcem  cn- 
ris  miscet  ftmftritiem.'  Sed  idem  tft- 
menetiftm  ipsi  Cnpidini,  Cftrm.  de 
PeleietThet.nupt.  66.95.  «Sftncte 
puer,  coris  hominum  qui  gaudift  mis- 
ces.'  Usns  est  I<ncretins  eodem  ge- 
nere  loquendi  eod.  libr.  inf.  922.  '  Et 
simnl  incussit  suftvem  mi  in  pectore 
ftmorem.'  1xmi&.  Observandnro  in  re 
blftndft,  suftvl,  jncunda,  asurpftri  rh 
imeutere.  tftmen  et  itft  Honit.  in  Ep. 
1. 14.  26.  'fomix  tibi  et  unctft  popi- 
nft  Incntiunt  urbis  desiderium.'  Itft 
et  in  1.  Lncret.  928.  '£t  simul  in- 
cnssit  suftvem  mi  in  pectns  ftmorem.' 
Fab. 

IncutieWj  S^.]  Inf.  h.  1.  vs.  921. 
'  Percussit  thyrso  Uudis  spes  magnft 
meum  cor,  Et  simul  incnssit  snavem 
mi  in  pectus  ftmorem.'  Preig. 

21  EfietB,  ui  cupide]  Snnt  enim  in 
singalisftnimftntibusinnatse  mir»  con- 
junctionis  et  procreationis  libidines. 
Quidam  docti  legendum  putant  cu" 
pida,  nt  cohaereftt  cnm  voce  pecude», 
Lftmb. 

Generatim]  Per  generft  qusqne 
ftnimftlift  foetus  propagftnt.  Leo  leo- 
nes,  equus  eqnos,  et  sic  in  eaeteris  si- 
milibus.  Hnc  ftdverbift  sic  exeuntift 
referuntur  in  nominft  qnibus  compo- 
nnntnr,  et  hanc  prsepositionem  per: 
nt  geQerfttiffl  per  singulft  generft|  mu* 


T.  LUCRBTII  CJIRI   OB  RBRUM   NAT.   LIB.   I. 


868 


nicipatim  per  mnnicipia,  vicattm  per 
vicofl,  ostiatim  per  ostia,  tribntim  per 
tribiis,  popolatim  per  popnlos :  ms- 
ticatim  tamen  rustice  significat,  or- 
banatim  nrbane.  Pomponins :  *  At  ego 
rosticatim  tangam,nrbanatimne8cio.' 
Tnatim  tuo  more.  Artuatim,  nt  illa 
priora,  per  artns :  generatim  per  ge- 
nera.  Aliter  tamen  utitnr  Varro  lib. 
5.  de  L.  L.  Quandoque  snnt  simplici- 
ter  adverbia:  nt  moderatim  idem  est 
qood  moderate :  canatim  more  canis : 
anatim  more  snis :  boatim  more  bo- 
vis :  ut  si  dicas  canatim  rabiem  exer- 
cet,  suatim  spnrcatur  et  volutatnr, 
et  boatim  incedit,  aot  aspicit,  ant 
comedit.  Coxim  significat  in  coxis. 
Laberius :  *  Quantum  est  hominum 
qui  coxim  cacant.'  Agminatim,  tnr- 
matim,  dense,  instar  turmae,  aut  ag- 
minis :  velitatimnltrocitroque  more 
velitam,  Zonatim  per  zonas.  Cnnc- 
tim  per  cnnctos :  qno  adverbio  Sido- 
nins  et  Apuleins  ntuntur.  EfBictim 
Plauto  ardenter.  Exquisitim  exqni- 
site :  et  multa  id  genns,  qutt  libens 
omitto.  Dictione  generatim  ntitur 
M.  TnlUus  libro  11.  de  Oratore  :  pro 
qna  recentiores  minus  nitide  genera- 
liter  dicunt.  Idem  Cicero  in  Verrem 
actione  qnarta :  '  £rgo  ab  nniversa 
provincia  generatimque  a  singnlis 
ejns  partibus  non  solnm  diligitnr,  sed 
etiam  ornatnr.'  Idem  infra  in  sep- 
tima.  *  Quid  sigillatim,  potius  quam 
generatim  atque  nniverse  loquar?' 
PiuM,  Koerit  rhViwy  iKiarou  y4yos,  se- 
cundum  genera.  Lamb.  Vocabulnm 
Lucretioamatnm.  '  Oeneratim-saecla. 
q.  d.  steculnm/  h.  e.  genus  quseqne 
snnm.  '  Generatim-sscla.'  ut  apud 
Ter.  *  semper-lenitas.'  Preig, 

Saela  propageni']  Sua  genera  am- 
plificent  et  multiplicent,  in  hoc  eo- 
dem  verbo  prodncit  primam  syllabam 
Infra  eodem  libr.  'Propagare  genus 
possit,  vitamque  tneri.'  £t  sane  Ln- 
cretius  prspositionem  pro,  in  pleris- 
que  compositis  nnnc  producerei  nnnc 
corripere  solet,  Lamb. 


Saela]  Vox  Locretianay  qna  et  alii| 
nt  Manilius  in  2.  usi  snnt ;  ntitur  qno- 
que  Lucanusi  in  fine  lib.  vr.  816. '  Quas 
jubeat  vitare  plagas,  qnte  s&cula 
mnndi.'  sic  legit  vetns  liber,  non 
sidera,  Grseci  poetae  ^vA.a  vocant. 
Horat.  genus. '  piscinm  genns,'  Od.  2. 
lib.  1.  Id  autem  significat  qnod  vul- 
gus  vocat  species  animalinm :  vulgufi, 
inqnam,  nam  certe  non  ita  veteres 
Latini;  quod  ostenditMuretns.  De 
ea  voce  sic  scribit  Adrianus  Tnrne- 
bus  lib.  26.  cap.  13.  ^SncIa  fera- 
rum  cnm  apud  Lucretinm  legerem, 
snbiit  quaerere  nnde  sumpta  esset  ista 
saecnli  significatio  in  veteri  scriptore 
tam  nova  tamque  insolita,  nec  aliis 
anctoribns  Latinis  nsnrpata.  Igitnr 
Lncretinm  existimavi  non  tam  notio- 
nem  bominibos  Latinis  receptam  se- 
qnutum  esse  in  hac  nsurpatione, 
qoam  vocabnli  originem  et  natales, 
ad  quos  redegit  significationem  vim- 
qnevocabnli.  Namsseculum  abJ7\uc£Di 
dednci  videtnr :  cnm  aspiratio  roilties 
in  sibilum  desciscat,  ut  notnm  est : 
X  autem  et  k  transponantnr  invicem 
sedibns  mutatis.  cum  antem  ^Xixfa 
Grsecis  ssepenuniero  aetatem  signifi- 
cet,  tanien  etiara  genos  declarat,  ut 
in  Lncretio  seclnm,  nt  cum  Grseci 
dicunt,  {6pKa  esse  j^Aiicfety  4Kd/^v  4i 
9opKhs,  i.  e.  binnulum  esse  genns  et 
sobolem  cervi.  aut  si  cui  hoc  nimts 
repetitum  videtur,  nt  cum  qnis  dixit, 
Vae  aetati  tus,  pro  vae  tibi :  sic  lieet 
existimare  sapcula  bucera  eadem  ra- 
tione  dici  et  pro  bnbus  poni :  qnod 
et  verins  pnto.  Ejusdem  illnd  et 
novae  significationis  est.'  Fallitnr: 
legendnm  enim  ^hp^,  fi  B^\w  ihd^ 
1j  BopKds.  node  et  96pKcay  pro  leone. 
nam  j^hp^  et  9hf^  eadem.  Id  autem 
notaverat  Hesychins  quasi  remnon 
vnlgarem  ;  ut  et  reipsa  talis  est, 
Fab. 

22  QwB  quomam  rervm]  Quia  ab  illo 
locOy  '  per  te  qnoniam  genus  omne 
animantnm,'  &c.  longnm  esthyper- 
batnm,   moltaqoe   interjecta    sunt. 


8S4 


NOTiB   VARIORUM   IN 


iterat  copulattonem  UUm,  '  Qoo- 
iiiam/  boc  mo4o:  '  Quoniam  igitar 
Bola  rerum  Datoram  gubernas,  &c.  Te 
aociaoi  cupio/  &c.  Lamb. 

23  Dias]  VitvleA,  aerias,  coelestea. 
Ahs  Grscts  generosus;  iMide  Ho- 
mero  Alos  *AxtWc</s*  Dia  Camillpi 
Virgilio.  et  Persio  Sat.  1.  44.  '  Quce- 
runt  Romulida»  satari  quicl  dia  poe- 
mata  narrent :'  pro  nobilibus,  et  ge- 
nerosis,  et  absolntissimis.  Diales 
lar^s  ▼ocantur  vitales,  h.  e.  vits»  pr»- 
stit^f,  vel  quos  sub  dio  colioiu^s.  Sub 
dio  dicebantur,  et  iub  dieo,  sob  c<ela, 
snb  aere,  in  aperto.  Subdialea  di- 
cuBtur  ambulationes,  qn»  aub  dio 
fiuDt,  qnas  Greci  vocant  hypethraa, 
et  paradromidas ;  qnibna  otimur  snb 
opertOfiidem  vocant  hypostega.  Pom- 
peii  verba  subjunxi :  *  Dium  antiqoi 
ex  Grasco  appellabant  a  Peo  ortum, 
et  dinrnum  snb  coelo  liunen.  Zci»s 
Dios :  iLode  adhuc  sub  Dio  fieri  dir 
cimus,  quod  non  fit  snb  tecto :  et  in- 
terdio,  quod  cootrarium  est  nocti.' 
Piii5.  Aerian,  seo  aetberias,  sf  u  diuj- 
nas.  'Dium'  (inqoitF^stus)  '  quod 
sub  C(b1o  est :  ex  qoo  sub  Dio  fieri 
dicioiuK,  quod  sub  ccelo  fit,  et  non  sob 
tecto.'  interdimj  diumideni  valetqood 
divinuro.  Virg.  JEn.  11.  657.  '  dia 
Camilla.'  Hor.  Sat.  2.  Ub.  1.  ^maote 
Virtute  esto,  inquit  sententia  dia  Ca- 
tonis.'  Idem  Lucr.  2. 172«  '  Ipsaqne 
deducit  dux  vita:  dia  voloptas.'  Lamb. 

Ih  luminU  oros]  Interpretare  re- 
giones  aerias.  Ora  proprie  loquendo 
regio  littoralis  appellatur.  Sed  fac- 
tum  est  deraum  latius  verbi  significa- 
tum  :  ot  perperam  loqoantor  illi,  qui 
orasfimes  appeUant,qoibos  religatur 
navis,  quos  Graeci  '  prymoesia'  dicti- 
tant :  Ovidius  e£  caeteri  peculiariter 
'  retinacnla.'  Propertios  libro  elegia- 
con  secundo  :  ^  Nam  mcliiis  duo  de- 
feodunt  retinacola  navem.'  De  pcyni|- 
nesio  sic  Poio^eius:  '  Prynrnesins 
palus,  ad  qoem  funis  naoticns  religa- 
tor,  qoem  alii  tonsolam  dicoot.'  OrsB 
pro  regionibus  caj>ioQtur,  et  parti- 


bufl,  aVarrone  libro  4.  de  L.(i. '  Orm 
dicontur  qoaeconqoe  extreoiitate^' 
Qood  si  apnd  Livium  comperis  '  de- 
cedentes  a  littore  incidisseoras,'dci- 
to  mendosnm  esse  codicem,  el  loru 
scribeodon.  qoeo^  foedum  Sipontini 
lapsoffl  demonatrat  aUbi  codex  I4- 
vianus,  in  qoo  piasaim  (ofo,  noa  «ras 
scribitur  :  quas  coria  in  fastigio  fu- 
Biuni  vel  pro  funibns  taBqoam  firmi- 
or^  et  humori  magia  invicta  annecte- 
bautur.  Qui  si  inter  caetera  exempla 
sui  Vapaus  faooa  afert,  ut  QniBCiJiaBl 
tefitimonium  libro  primo  ita  scriben- 
Ua :  *SolventibusquB  orani  bene  prece- 
mor ;'  Respondeamoa,  maculosnm  ea- 
se  exemplar,et  auctoritale  Sipo&tioi, 
quse  inter  grammatistas  et  litenitores 
Bon  parvaesticonvutoumcircttmferri. 
Est  enimin  Quintilianorecognoscen- 
dom  ora  casu  sexto,  noBor««i :  ut '  or« 
solvere'  sit  ab  ora,  h.  «.  a  lijttore  re- 
oedere.  ProcUvis  «riror  fuit  et  fs^cUe 
admJBSus,  putaoiiWis  somidoctii  *  sol- 
vere  ora'  grammatice  non  dici :  per- 
suasis  a  Sipont&BO  *  oram'  significare 
retinacula.  *  Ora'  proprie  dicitox,  auo- 
tore  Pliaio,  qo»  Gra&ois  aegiajos.  Vel 
figurate  dlcimua  '  oram  solvere ;'  «t 
solvere  vitam,  hoc  est,  a  vita  disco- 
dere.  Priscianua,  oum  omnea  orae 
sigoificationes  poneret,  son  dixit 
oram  aigoificare  retinacula.  Male 
teriatns  esaem  ai  Riogium^  Bergoma- 
tem  musarom  gronnienti  roatro  dell- 
tias  subruentem  confutare  acrins  ex- 
perirer:  quaodo  est  gloria  praeterire 
asellos.  Pitfs.  lu  locem  :  10  vegieBefl 
lomiois.  usitatum  genua  Lucretio,  inf. 
eodem  Ub.  vs.  178.  *  Dom  tmpea- 
tates  adsunt,  et  vivida  tellus  Tntio 
res  teneras  effert  in  lumiBia  oras.' ^t 
2.  577.  *  Quem  pneri  toUuojt  viaentea 
luminis  oras.'  ibidem,  617.  *  iBdignoa 
esse  potandos,  Vivam  progeoiem  q«i 
in  oras  lominis  edant.'  5.  226.  *  coqi 
primom  in  liuDi&is  oras  Nixibns  ex 
alvo  matrk)  nal»ra  profiidit.'  et  Baepe 
alibi.  idqoe  imit«t»s  eat  Virg.  Geoi;. 
2.  47.  <  Spont^  soa  qufls  se  toUuAt  ifi 


T.   LUCRETII   OARI   DE    RBRUM    NAT.   LIB.   I. 


885 


lomiBiB  ora«  :'  et  £o.  T.  66<K  '  siib 
laminis  edidit  oras.'  Sed  videtar 
iiterqae  ab  RDoio  sumsisse.  sic  enim 
Uie  paf .  61.  '  At  si  se,  sum  qnae  de- 
derat  in  lamiois  oras.'  aum  antem 
apnd  Koninmi  Talet  eum^  sea  ipsom. 
Idem  pag.  38.  '  O  Romule  Romule 
dic,  o  Qnalem  te  patriae  custodem 
Dii  genaeruot  ?  Ta  prodoxisti  nos 
iotra  lominis  oras.'  Aroobius  Lucre- 
tii  verborum  amator^  lib.  3.  advers. 
Gent.  *  Aoteqnam  Tages  Tfansein 
oras  eootiogeret  lomiois/  Ste,  lambk 

24  iVcfKe  jU  UHumi  ^.]  Sic  Calti- 
machus  :  Tii  Zlk  xV'>  ^  ^  repiri'^  Kvc» 
XipMnyf  'A^pod^njs;  TcA^nv,  5rc  fkH 
^niicrn  ravra  fjJXtt,  i.  e.  '  Quid  lepi- 
dom,  quid  jucuodom  sioe  Cypride 
polchra?  Vita  vale,  hsec  curae  mi 
esse  nbi  desierint.'  Tale  fere  est 
iliud  Menandri,  quod  refert  Plutar^ 
cbus  libro,  w&s  9*7  r&v  irwitfi*  iuto^w : 
^r«y0'  30^0  {f ,  Kcd  rhy  fiXiW  fikimi  rhtf 
«omhv  ^nioff  hovAM  rwr*  M*  ifiotfris,  i. 
e.  '  Omoiay  qu»  vivant,  et  solem  no- 
bis  conmtnnem  intuentor,  h9c  volnp- 
tati  serviunt.'  ex  quo  Orsci  hid&rtpovy 
et  ium^^f^nov  appellaot,  quod  Latini 
ioveoostom,  i.  e.  illepidam,  atque 
Inoftiatum.  M.Tull.  epistolarom  lib. 
7.  ad  Volomn.  'Sed  quoniam  taota 
f«x  est  in  urbe,  ut  nibil  sit  tam 
^i$tipo^f  qnod  BOD  alicoi  venustura 
videator,  pugna,  si  me  amas/  &c. 
qne  loco  legitur  in  libris  vulgatis 
iiraptVy  mendose.  Lamb, 

Nepie  umabile]  Nam  a  Veoere 
Vennstus,  Mooet  Interpres  locum 
Ciceronis  7.  Ep.  in  ea  qo«  prior 
est  ad  Volomninm,  corruptum  esse, 
ac  pro  Iknpov  legeodttmesse  ^xUinpov. 
ot  ego  scio  qui  probare  possiot 
legeodnm  esse  potius  JBefpouto»,  nam 
M^qpsf  liaud  f«cile,  opinor,  reperi- 
ator;  dein  Cicero  plos  uno  loco 
agrestemi  seurusticnm  (i.  e.  &ypoiKov) 
dpposnit  r^  vennstos,  iepidns.  Si 
qnid  matandom  sit,  posset  et  legi 
MitKw,  i.  e*  ktraiikvrov,  ex  Hesycbio. 
origo  vocis  notissima  cst.  sed  ea  loci 


hiijas  non  sunt ;  et  faptim  scribimns. 
Fab, 

26  Te  oociam  siudeOfifc,']  Qii9ritur 
a  doctissimis  viris,  quid  sit,  qnara- 
obrem,  cnra  Lueretius  Epiciiri  ratio* 
nera  et  sententiam  hoc  poeraate  ex- 
primere  institoat,  Eptcurus  autcm 
dicat)  Deos  oeque  l>ene  meritis  capi, 
oeque  gratia  flecti,  neque  irasci,  ne- 
qne  fes  mortalium  cnrare,  hoc  loeo 
tamen  Venerem  Locretius  imploret, 
eam  sibi  in  suo  poeraate  scribcndo 
sociam  adjongere  cnpiat:  precetur 
denique,  ift  illa  interea  dum  ipse  re* 
rum  naturam  expHeat^  terras  et  ma- 
ria  tranquillet^  bella  componat,  et  pa- 
cem  constituat.  Exstat  bac  de  re 
eruditissima  P.  Victorii  Florentini 
ad  Joan.  Casam  Florentinum  epis- 
tola :  in  qna  hnic  qnaestioni  ita  pntat 
responderi  posse,  si  dicamns,  Epicu- 
rum,  tametsi  volaerit,  Deos  nihll  ne- 
que  habere  negotii^  neque  allis  cxhi- 
bere,  tbx^s  tameui  i.  e.  preces  uou 
sustulisse,  et  vota  mortalium  de  suis 
rebos  a  Diis  immortallbus  andiri  pu- 
tavissp^  aut  certe  Deos  immortaleis 
propter  eorom  praestantera  et  excel- 
leotera  naturam,  ab  homioibos  ve- 
nerandos  et  colendos  esse  censuisse. 
Utitur  aotem  seriptoris  locnpletis 
Plutarchi  testimonio ;  cujus  haec  ver- 
ba  sunt  in  libro  adversus  Coloton  Epi- 
cnreum  :  9&s  oSv  kiroKthrovai  ^(Mrof,  Kot 

^vx^^f  ««^  f**»' »  **  Spico»'»  **  «*X^»  ** 
$wriaVf  &s  wpooitiyiitrWf  f^nwn  ical  XjJyv, 
ffflU  T^  ^db^oi,  KoSLiepovwoiiiiaBaLy  m«2  hvopui- 

^Wi    h    TOIf    &f)X^'    '^^    '"'^^*    Z^pMTUf 

iufcupovotw,  i.  e.  ^  quomodo  igitnr  na- 
turam»  et  auimum,  et  animal  relin- 
qonnt?  ut  jusjurandnm,  nt  preces,  nt 
sacrificiom,  ut  venerationem  et  ado- 
rationemy  verbo,  et  aientes,  etsimu- 
lantea,  et  nominantes  ea,  quae  princi- 
piis  et  decretis  evertiint.'  Eodem  per- 
tinet  id,  qnod  scribit  M.  Tull.  lib.  1. 
de  Nat.  Deor.  '  Si  nihil  aliud  qnsre- 
remnsynisi  ot  Deos  pie  coleremus, 
et  ut  snperstitione  liberaremur,  satis 
erat  dictum.  nam  et  prsstans  Deo- 


886  l^OTJS  VARIORUM    IN 

ram  ofttara  bominam  pietate  colere-  Qoid  qaod  Grsci  ataatar  verbo  Mi- 

tur,  cum  et  aeteroa  esnet,  et  beatissi-  fSur$€u  in  eadem  notione  ?  raram  esse 

ma.  hal>et  eoim  TeDeratioaem  justam  fateor;  neqae  tamen  dabium  est.  slc 

qatcquid  excellit,'  Sce.  Ibid.  '  Hi»  ter*  enim  Menander  dixit  in  utili  illa  sen- 

roribns  ab  Epicaro  solati,  et  in  liber-  teotia,  et  nemini  nnqnam  satis  au- 

tatem  viodicati,  nec  metuimns  eos,  dita.  ^^  tmti  rcipw  iriffrc^o'  iisL    Ubi 

quos  intelligtmas  nec  sibi  fingere  ui-  iliud  fiii  v^tfA  significat  '  noli ; '  ad 

lam  molestiam,  nec  alteri  qnsBrere :  yerbam  autem  significat,  *  ne  cone- 

et  pie    sancteque  colimns  nataram  ris.'    Ltvius  item  in  1.  sic  usurpaTit 

excellentem  atque  prsestantem.'  Ego  banc  vocem  ut  Plautus,  Terentius,  et 

nt  P.  Victorio  assentior,  ita  hoc  etiam  Lacretias :  ^  Aucta  civitate  magnitu- 

dici  posse  pnto,  Lucretiom  in  proce-  dine  urbis,  formatis  omDibus^domi  ad 

mio  soi  poematis  non  ut  philosophumy  belli  et  ad  pacis  usosy  nesemper  opes 

sed  ut  mernoi  poetam,  a0eoopemet  armis  acqairerentor,  consilio  augere 

pacem  petere :  et  tamen  in  eo,  qnod  Iroperium  conatns  est.'  i.  e.  sibi  pro- 

a  Venere  potissimam  anxilium  petat,  posuit.  Atqae  adeo  locum  qnemdam 

non  longe  ab  Epicuri  sententia  disce-  Ciceronis  ex  Epist.  4.  lib.  5.  emen- 

dere,  qni  snmmnm  bonum  in  volnp-  dandum  puto.     En  tibi  illius  verba : 

tate,  atqae  in  non  dolendo  constt-  'Nnnc  mihi  Qnintos    frater   meus, 

tuat ;  ut  omittam  quod  homo  Romanas  mitissimam  tuam  orationem,  qaam  in 

neque  indecore  neque  inepte  Vene-  senatahabuisses,  perscripsit  ;qaain- 

rem  Romanorum  matrem  imploravit.  ductas,  ad  te  scribere  snm  coactus.' 

iMmb.    Non  tam  sibi  quam  versibus  Ibi  nemo,  qni  saitem  admonitas  fae- 

suis  sociam  Venerem  optat.  nempe  rit,  dnbitabit  qnin  legendum  sit  cmm- 

inquit ;  ut '  obscnra  de  re  tam  lucida  tus,  non  eoactut ;  qaam  vocem  et  sen- 

pangam  Carmina,  Mnsno  contingens  tentia,  et  t^  induetuB^  satis  respaunt. 

cuncta  lepore.'  Preig,  Fab, 

26  Pangere']  Translatum.  nam  pro-  27  Memmadai]  Memmio  Gemello: 

prie  agricolse  plantas  pangere,  i.  e.  qui  prsetor  fuit  in  Bithynia,  et  postea 

infigere,  dicuntur.  M.  Tallius  ad  Ti-  exsulavit  Athenis,  at  perspicere  licet 

ron.  *  An  pangis  aliquid  Sophocleum?'  ex  M.  TuUii  ad  eum  epistolis  libr.  13. 

sicidemLacret.lib.4.inprocemio.vs.  Memmada  antem    pro  Memndoy  nt 

8.  '  Deinde  quod  obscura  de  re  tam  SeipiadiBy  apud  Horat.  Sat  2.1.^  Vir- 

lucida  pango  Carmina.'  Lamb.  tus  Scipiadae,  et  mitis  sapientia  Loe- 

Cofior]   Conari  hoc  loco  cogttare  11.'  et  apad  Virg.  ^n.  6.843.  '  duo 

est,  sibi  aliquid  proponere,  decer*-  fulmina  belli  Scipiadae.'  et  idem  La- 

nere,  Scc,  wpoiUfmirBat.  ita  in  hocce  cret.  1.  44.    '  Qood  superest,  vacnas 

lib.  vs.  936.  'cum  dare  conantnr.'  aureis  mihi  Memniiada,  et  te,'  &c. 

ttt  et  in  6.  'namqae  ipsa  de  rejam  Ubi  tamen  vulgo  legitur,  miAt  itfem- 

dicereconor.'SicVarroinpr8efatione  miu$  et  te.  ut  sit  rectus  pro  vocandi 

llb.  1. 'qnobreviusdeeare  conortri-  casu.   Lomfr.     Caius  Memmius  Oe- 

bns  libris  exponere.'    Non  aliter  Te-  mellus  dtcebatar ;  ille  ipse,  de  qno 

rentii  ille  locus  accipiendus:   ^Cona-  Catullns,  qoi  ei  sabiratus  erat,  scrip- 

bar  tibi  obviam,  Dave.'  i.  e.de  te  con-  sit,  O  Memmi  bene  me,  ^c.  qa»  quia 

veniondo  cogitabam.  neqne  porro  alia  turpicula  sont,  huc  non  transferentur. 

ratione  accipiendom  est  quod  alibi  De  illo  saepe  apud  Ciceronem.  Fab. 

dixit:    Msthuccine    conari   qoeam?'  MenuninsGemeUu8,qiiocum  Athenas 

Ibi  certe  conarl,  velle  est,  vel  cogi-  olim  profectas  erat  Lucretius,  et  quo 

tare.    Ita  Plautas  alicubi,   '  Neque  familiariter  utebatur :  de  illo  autem 

conari  id    facere    audebatis    prius.'  plurima  videat  Lector   in  disserta- 


T.    LUCRBTII   CARI   Dfi   RfiRUM   NAT.    LIB.   I.  867 

tlone   Gifanii   de   gente    Memmift.  ne  cui  rainim  slt,  tx  m  fieii  learh  M- 

Cnech,  pcffuf  ai,  iit '  viai,  natnrai,  materiai, 

28  Onudum]  Ora  laiuM  in  vet.  Gfro-  Iphianaflsai,  Oeryonai/  et  similia  in- 
no^ii  cod.  conjecit  Salmaains  oUmhtm  nomerabiiia  apvd  Locretium,  et  item 
pro  ezaltato  et  excelso,  ut  vivahm  apud  M.-  Tallium  in  Arato :  *  Vos 
idenr  dixit  Lncretius  S.  410.  557.  quoque  signa  Tidetis  aquai  doleis 
080.  at  Tox  aUatUj  licet  Apollinari  alumme.'  et  ssBpe  alias :  ettaro  apud 
Sidonio  aliisqae  sequioris  aetatis  nota  Virg.  ut  £o.  S.  854.  '  Aulai  in  medio 
f uit,  rix  tamen  forsan  erat  Lncretiani  libabaot  pocola  Bacchi.'  deniqae  apod 
«vi.  Creeek,    Ms.  OmnibMt  ora  laium,  onmeis  veteres.  Laatb, 

Unde  Wailius,  et  cnm  eo  Vossius,  fe-        S2  Nam  U  aoU]  iEtiologia.  Lamb, 
cit  Owmibus  pralatum,    Quod  non  vi-        Nam  tu   etia  potttf   Ifc,']     Hujas 

detur  rejiciendom.  q.  d.  qnem  relictis  loci  lepore  captos   Papinius  Tbeb* 

rebus  (nota    formuta)  voluisti   ex-  3.  205.   Lucretium,  sed  non  eqaia 

cellerey    seu  cnrasti   nt  eKcelieret.  passibusi  ut  fit,  seqnitur ;  ubi  beila* 

Preif,  tor  ille  fnrens,  occurrentem  sibi  Ve« 

29  DieHs]  Alibi :  *  doctis  dictis.'  nerero,  multaqoe  cum  eo  de  bello 
Preig,  Thebano,  qnod  instabat,  eiqptostnlan- 

Leperem]  Tu  leporis  Dea,   aeter-  tem,  de  corrn  desiliens  amplectitor^ 

numetdivinnm  roeis  versibus  lepo-  dictisqne  ita  mulcet  amicis.  ^Omihi 

rem  asperge.  nam  sine  te  essent  iUe-  l>eUoram  requies,  et  sacra  volQptas, 

pidi  atque  inveousti.  Lamb,  Unaque  pax  animo,  soU  cui  tanU  po- 

SO  Efice]  Al.  ei  face,  melins  :  ita     testas  Divoruro,  homioumqae,  meis 


enlm  vincnlnm  erit  in  hoc  versu  cum  occnrrere  telis  Impune/  &c« 

soperioribns.  Fab,  S8  Quoniam]  AhwKciyla  ahio?tjpylas. 

Maneru]  Officia,  expeditiones.  Be-  quia  (inqnit)  Mars  belli  moderator,  et 

ne  rogat   Venerem   nt    bellum  se-  dominasest,qaitibi|ntamanSyServit. 

det.    Sunt  enim  Amor  et  Venns  doo  Lamb, 

numina  pacis  amica,  ita  canente  Pro-  Macon]    Mars  sen  Mavors,  quia 

pertio  3.  3.28.    *Pacisamor  Deus  magna  vertat,  appellatus.  Marc.  Tnl- 

est :  pacem  veneramar  amantes.'  Pe«  iias  libro  secundo  de  natura  Deorom. 

rit  amor  andito  classico,  qui  corda  Lamb, 

otioBorum  occnpat :  quales  castra  no-  84  ArmipoUni]  Virg.  ^n.  0.  717« 

lnnt:sed'tubasetUtuosprocul/utait  '  Hic  Mars  armipotens  anuntim,  vi- 

Manlins.  Pku,    Ita  v.  1.  Gif,    Ma-  reisqne  Lalinis  Addidit.'  Lamb, 

nera,  Munera,mcmiay  mnnia.fMnia,  po-  /n  gremium]  Ovidius  Venerem  ila 

nio.    PcenuMy  Punicus.  coirantee,  cu-  in  stnu  Adooidis  collocat  Met.  10. 

rantes.    Ennius  plns  semel.    De  con-  658.    ^  Inque  sinn  jnvenis  posita  cer- 

versione  rov  de  in  u  dixit  emditus  In-  viee  recUvis  Sic  ait,  ac  mediis  inter- 

tcrpres  Colnmo»  DaiUianfle.  adde  et  serit  oicula  verbis.'  Ha», 

SMperioribns  oinos  unns,  ut  in  illo  Sape]    Hoc  apte  conclndit   inde, 

saxo  legitur  de  qno  in  vita  Peyreskii  qnod  aeterno  amore  devinctns  sit  Ve- 

mcntio  fit ;  cnjns  exemplar  a  Sirmon-  nerl.  Preig, 

do  Viro  Doctiss.  editnm  est  et  noiis  85  RtfficU]  Instanrat,  et  amplexu, 

illnstratum.  Fab,     Mctnera   Militiai  otio,  snavitateque  venerea  reparat  et 

belli  sen  miUtise  monera,  sicfiiimtre  renovatadbellarobnstinscapessenda, 

pro  munire,  mcetuue  pro  muhau,  ccera  jnxta  Ovidianam  seutentiam :  '  Qnod 

pro  oira,  Scc,  Creech,  caret  altema  reqnie  dnrabile  non  est. 

MiUtiai]    Militiae:  disresis.  Jam  H»c  reparat  vires:  fessaqneniembra 

diphthongus  a  oUm  scribebatur per  ai,  novat.'  Ex  consoetudine  prisca  dats 


888 


NOTiE   VARIORUM   IN 


conMcnnitM  eof  ulat  pro  libita  ad  ia- 
tefideodaai    prodiicend^inqiie   syila- 
bam.    Nam  cem  rrfieit  umieof  scri- 
batnr,  altemm  addit  ot  eyllabam  fah 
eiat.    Prtma  brevi  alibi  reficH  ponit. 
Sic  iaf.  264.  '  Qaando  alind  ez  alio 
reficit.'  vel  ita  diatingoe,  ut  com  rtfi- 
€€re  poaitar  pro  renoYare,  prima  cor- 
repta  doBetar :  cam  ad  animom  mnl- 
cendnm  et  recreanduro,prodaci  powe 
■yllabam  et  intendi  constet :  ut  per 
adjectionem  consonantie  fiat  in  ▼er- 
bo  diflcrimen.     Sed  hoc  nec  probo, 
nec    reprobe.      Prisci  tamen  codi- 
ces  liabent  rijicit:   quo   verbo   sig- 
niiicatur  Martit  impatientia  ad  Vene« 
rem,  in  cnjiit  «inn  non  se    molliter 
componit,  sed  raptim  rejicit :  et  lioc 
probo  ;  qnoniam  tii  ^rfntiim  sequitnr. 
Non  enim  dicere  possonius  reficio  me 
in  gremium,  sed  in  gremio:  quod  in 
refiei»  verbo  nallas  est  motus.    Est 
pes  prooeleamaticos  r^ieit  qoatiior 
brevibus  constans.    Rigicit  Lutatins 
legit  citans  boc  carmen  in  tertio  The- 
baidos.  Piu»,    Reficit.  Ita  v.  I.  q.  et 
vef ustiss.  volg.  qeidam :  Rejficii,  val|;;. 
i2C7<ci^etioq.dmdiM.  Oif.    R^i, 
8ic  habent  fere  omnes  iibri  vulgati. 
qnidam  scripti  tamen  Refidt,  qoam 
scriptnram  si  qnis  probabit,  legen- 
dom  erit,  in  gremio  ynt  stepe  tuo  te  Ref- 
ficii:  i.  e.  reereat:    qos  scriptnra 
qiiibosdam  doctis  placet.  neqoe  de- 
sont,  qoi  nibilominos  tn  gremtKm  re- 
tioent,  ot  sit  illis  simile,  in  potesta- 
teni  praedonnm    foisse,  in    mentem 
foisse,  &c.  qnie  netat  Gcl.  1.  7,  Lamb. 
R^jicit,  Gifan.  Re/icit.  male,  neqne 
eiiim  dicimus  reficere  te  in  gremiitm, 
Fab.    A^tetf.  reftcU,  B.  et  Gif.  qaasi 
rfcrM<y  ininoseleganter.  Creech,  Bar- 
thius  tamen  (honc  enim  litera  B.  de- 
notat)    ad  Statium    Theb.    8.    263. 
r^ieU  legit,  sed  mox  male  repottam. 
Hav. 

Devictu»]  Possessns,  expugnatns. 
Si  devinctn»  seribis,  interpretare  de- 
ligatas  et  distentos.  PtMs.  Devinc' 
fiii.  9ic  habent  tres  libri  maaascriptiy 


qnibos  Roma  iisns  snro,  et  iCem  alii, 
Bertin.  et  Memm.  sic  Furios  Bibacn' 
los :  *  llle  gnvi  subito  devinctns  vol- 
nere  Imbenas  Misit  eqai.'  et  Virgil. 
JEn,  8.  394.  *  Tom  pater  Ktemo  fatar 
devinctns  amore.'  Notum  est  aotem 
ex  Homeri  *O3v0»'.  fit$.  o.  Venerem 
Martis  amicara  esse,  eamqoe  cnm  illo 
ia  adulterio  deprdiensam  foisse,  cnni 
eos  ambos  tennissimis  et  sobtrlissimis 
vincnlis  irretttos,  atqoe  implicatos 
Vnlcanas  Diis  spectandos  pneboisset. 
quie  fabala  significat  primanim  qna- 
litatnm,  calidi  frigidi,  sicci  humidi, 
temperationem.  Mars  enim  siccos  est 
et  calidus :  Venos  bomida  et  frigida 
Lamk. 

Demnetu»  volnere']  Metaphora  paa« 
lo  dorior.  tamen  dicebant  *  prae- 
peditus  dolore/  et  aiiAAfi^ir  ia4ms 
Callimachus.  Fa6.  I^evimctu»]  Lam« 
bino  assentior.  Lib.  5.  tamen  ^s.  1320. 
videndam,  an  non  potias  legendnm : 
votnere  vtcles.  Nam  et  apod  Virg* 
^n.  10.  842.  et  12.  040.  ita  legitar. 
Preig, 

Volmere  amori»]  Virgil.  JEn.  4. 
67.  *  tacitum  vivit  snb  pectore  vol* 
not.'  Thoocrit.  «^jcAimri,  Idyll.  II.  15. 
dX^taroy  ^x^p  6woKdpBto¥  tXKos  KivpiSot 
iit  fjieydAau.  I.  e.  *  infestistimam  sab 
corde  vainns,  seo  nlcos,  habeos  a  Ve- 
nere  acceptom.'  Volinere  aotem  et 
volmuy  et  tolgn»y  et  vott,  et  similiat 
per  0  excodenda  coravi,  qoia  sciam 
ita  veteres  esse  locntos.  Leanb. 

36  Smopicien»']  Admirans  tiiam  di- 
vam  et  formorissimam  speciem*  Qni- 
dani  legant  siupiranj,  boc  senso  :  Ita 
tois  facibos  volneratos  et  perastos 
Mars  sospiria  ex  vnlnere  trahens  co- 
gitar  tlbl  copnlari,  te  desiderare,  te 
tenere,  tibi  etiam  ingratis  famnlari. 
Ptiu.  SM»pieien»y  sursom  aspicleos. 
Sic  aotem  habent  libri  aliqiiot  Tnl- 
gati,  et  tres  manoscripti :  doo  Item 
scripti,  et  qoidaro  volgati,  »u»piran»y 
quam  scriptiiram  eqoldem  non  dam- 
no.  LMmh.  Alii  »n»pimn».  Sed  pla- 
cet  suspidm.    Yox  eniiij^  ista  htVLm 


T.   LUCRBTII   CARI    DB    RCRUM    NAT.    LIB.   I. 


689 


hiiic  imafini  optime  convMit:  ml* 
iMn  Tero  tabulnm,  oti  lentit  Faber, 
(inf.  V8. 38.)  respexit  Locretias;  qnid 
enim  t«bula  apns,  ubi  yividmn  est, 
qiiod  res  optime  pingeret,  ing enium  i 
Amo  etiam  verecnndiam,  et  «tinam 
in  Faiiro  inveniri  poesit:  non  panfo 
modestiorost  poeta^  quam  tnterpres ; 
nnlla  enim  vera  rrs  hic  agitur,  nul- 
]a  /icyiAa  /xvrrtipia.  lUa  interpreta* 
tio  qaam  apposni  non  minns  fida 
etty  qnam  modeeta:  Mss.  Mspicwns. 
Creech.  Stuj^icitfu  Mt.  Shueipien$ 
Don  male.  certe  longe  praevalet  rf 
mufirmntf  qnod  Ed.  Grypii.  Iiabet. 
Freig. 

Tertii}  Obhmga,  sed  carna]en> 
ta.  ftotandnm  et  terea  diffemnt: 
qnod  Teres  est  compactile  in  longitu- 
dinem,  Rotnndom  est  sphsericum  et 
orbionlare.  Cylindms  teres  appeliari 
potesc,  non  rotnndos.  Rotnndns  ibllis 
pngilatorinsy  non  teres.  Maro  Ecl.  8. 
16.  ^  Incombens  tereti  Damon  sic  cgb- 
ptt  olivse.'  Teretes  digitos  et  exi- 
gnnm  pedem  Naso  landat  in  pnetla. 
Hic  est  ordo  codicis.  Atque  ita  sos* 
pirans  Mars  et  inhians  pascit  visus 
avidos  amore,  repoeta  tereti  cervice 
in  te,  O  Dea,  Venus.  Ptns.  Teres 
appellaat  Latini  longnm  com  roton- 
ditate  et  Isevore:  id  fortasse  qnod 
Orseci  ^oAci^.  Hor.  Od.a.  4.  <Bra- 
chiay  et  vultam^  tereteieqne  suras  In- 
teger  Jando/  dec.  Virgil.  JEn,  8. 
MS.  '  illam  tereti  cervice  reflexam.' 
Ijamb, 

Teriti  cetvioe  repMta]  Ovid.  Met. 
JO.  5d8.  <  laqae  sinu  jnvenis  potita 
^rvice  renidens,  Sie  ait,  et  mediis 
iBteraerit  oscola  verbis.'  Prng, 

Hipesta]  Reposita,  sic  alibi  po«- 
te,  Mjnjwsta)  disposfa ;  et  Virgil.  JEjbl, 
1.  SO.  '  manet  alta  mente  repostom :' 
et  Oeorg.  S.  627.  'non  illis  epnlas 
nocuere  reposts.'  Lstmb, 

S7  PeMdt  amoirewidoe]  I.  e.  delec^ 
tat  amore  avidos  oculos,  idem  Lucret 
8.  410.  <Neve  bonos  rerom  simili 
oonstare  colores  Semine  conititoaiy 


ocalos  qoi  pascere  possunt.'  Plaot. 
Poen.  6.  4.  1.  'Foit  hodie  operst 
pretinm  ejns,  qui  amabiJitati  aaimum 
addiceret,  Oculis  epnlas  dare,  delu- 
brnm  qui  liodie  ornatom  eo  visere 
veniL'  et  T^r.  in  Phorm.  1.  2.  35. 
*  restabat  aliud  nibil,  nisi  ocnlos  pas- 
cere.'  et  Virg.  ^n.  1.  612.  'Sic  ait: 
atqne  animam  plctnra  pascitinani/ 
Etiem  Aristotel.  qoodam  looo  scribit, 
<  jncuodiflsimma  esse  amanti  rei  quse 
amatar  aspectam.'  Lamh, 

In  te']  lo  sinum  tanm.  amatori- 
os  mos  et  delitiosns  in  sian  dominae 
cabarC)  ibiqne  dolces  et  persnaves 
somoos  aoctiparf .  Pindams  obiit  dor- 
miens  in  gremio  amati  pneri.  Pivs* 

Ptueit  vimts]  Extrema  lem  linea 
amantis  hoc  esse  Temntins  non  inele- 
ganter  docet,  apud  qaem  nihil  *  nisi 
oculos  pascere  sibi  relictnm'  esse 
graviter  adolescens  qoidam  qoeritar. 
Eadem  autem  extenuatio  hoc  loco 
Veneris  potentiam  hand  pamm  ex- 
aggerat.  q.  d.  sl  Mavors  Armipotens 
ille  prasclare  secum  actnm  pntat^  si, 
quod  leve  prolecto  et  extmmse  lineae 
ac  sortis  est,  ocolos  tuo  adspectn 
pascere  ipsi  liceat ;  que  tandem  tua 
ista  potestaS)  tnum  illnd  regnum  est, 
qnod  in  mam  pariter  ac  terras  frngi- 
fereateis  obtines  ?  Preig, 

Inhiane]  Imnuoens  cum  deside- 
rio  rei  ipsi  amatse.  Nimia  voti 
cupidinel  expressio.  Inhiare  signi- 
ficat  ita  cupide  appetere  nt  hiatnm 
oris  emlttas.  Virg.  Georg.  2.  46S. 
'  Nec  varios  inhiant  pulchra  testudine 
postes.'  Inhiant  interpretatnr  Ser- 
vins  *  habere  desiderant :'  et  dicimns 
inhio  illam  rem^  et  illi  rei.  Apuleius 
libro  tertio  Asini  Anmi :  '  His  inhians 
et  spe  salntis  alacer  laetus  propius 
accessi.'  Statius :  '  Frateroos  inhtan- 
tem  obitos/  Plaot.  Stic.  4.  2.  26. 
'  Toam  baereditatem  iohiant,  qoasi 
esoriens  Inpns.'  Idem  in  Anl.  2.  2t 
80.  '  Credo  illum  audisse  me  habere 
thesanrnm  domi :  id  iohiat.'  Ptais. 
Inhiane  in  te]   Translatio  est  ab 


890  NOT^  VARIORUM  IN 

Mimantiba»,  et    ftvide    atqne    ore  aptum  etse:  €ai  sententie  consen- 

aperto  ctbnm  appetentibas.  Virg./En.  tanea  easet  lectio,  Atque  ita  nupirmu 

7.  813.    *  Et  prospectat  eantem  At-  tereti  eertice  repogta,  Lamb. 

tonitif  iobians  animis.'   Piaut  Aal.  Eqme  tuo   pendet  nnpiHi   tpiriimi 

S.  2.  89.    '  Credo  illom  audisse  me  «re]  Incllnat  animas  nt  credam  Ln- 

faabere  thesaarom  doml :  id  infaiat.'  cretiam  respexisse  tabalam  aliqoam, 

Lamb,  in  qna  Mars  gremio  Veneris  molliter 

Viuu]  Ocnlos   Yidendi  cnpidissi-  insidens  exhiberetnr.    Qai  antem  in 

mos,  qnoram  est  in  amore  dalcissi-  gremio  amicoltt  per  ladam  et  jocom 

mum  pabnlnm  vel  auctore  Propertio  sedent,  eos  aversos  esse  necesse  esf, 

2. 12. 11.    *  Qnid  juvat  in  caeco  Ve-  neqae  desiderato  aspecto  frui  posse ; 

nerem  corrampere  motu  i   Si  nescisy  qnare  addit  poeta '  cervice  rep09ta,'et 

ocuii  sont  in  amore  dnces.'  PiuM,  *  resupini/  et '  saspiciens ;'  qoa  voce 

88   £fiie  fiio  pendet  rfsttptni]   Ita  ostenditar,  Martem,  amore  etadmira- 

presse,  ita  coherenter,  et,  ut  dicitnr,  tione  defixnm,  pascere  avidos  ocolot 

colnmbatiro,  labra  labris  janait   et  inhiantem  in  Venerem  cervice   re- 

impressit  Mavors,  ot  spiritos  omnis  flexa.    Et  htec  qoidem,  at  opinor,  tn 

iHins  pendeat  ez  ore  too,  in  quod  tabnla;   sed   qnse   mox   seqauntur, 

oranem  spiritum  insinuavit.    Sic  et  '  Hnnc  tn,  Diva,  too,'  &c.  et,  *  dr- 

Plato :  *  Savia  dans  Agathoni,  ani-  cnmfosa  super/  non  amplins  ad  tabn- 

mam  in  sua  labra  tenebam :  ^gra  lam  pertinent.  Vera  res  agitnr ;  et 

etenim  properans  tanqnam  abitura  ^ryixa  fuwr^pui  reXff?rai.    Ex  his,  nti 

foit.'     Conjongere    labra  lascivlter  spero,  lucis  aliquid  hnic  loco  accedet. 

Plaotns  conferniminare  dixit:  anti-  Fab, 

qni  graphice  collabellare.    In  Asin.  S9  Hunc  (k,  Dti»,  ^.]  Hunc  ta, 

Plaut.  lepide  3.  3.  105.    *  Fac  me  Diva,  recubantem  tno  corpore  com- 

proserpentem  bestiam,  ut  duplicem  plexa.  Lamb. 

habeam  linguam.'  PtiM.  40  Loqueias]  Apposite  loquelaB  ap- 

Spiriiue]  Aniina,  anbelatio.  Tibul-  pellat  snavia  ac  mellita  verba.  Vods 

JuB.  1.  9.  87.    '  £t  dare  anhelatim  ipsios  id  sonus  videtnr  sonare.  et  v. 

'spamantibus  bumida  linguis  Oscnla.'  281.  illa,  *  Notricis  blanda  atqne  in- 

Retupini,  i.  e.  resnpinati,  reclinati  in  fracta  loqnela/  qnas  illecebras  habeat 

greminm  Veneriuro.    In  alia  signifi-  ex  imitatione  Minnciana  patet,  qna 

cantia  resnpinare  est  ab  incoepto  per-  teneltis    pneris  qnam  elegantissime 

vertere,  confundere,  inqi»^are :   in  attribnuntnr  *  dimidiata  verba,  ipao 

prseceps  dare  etiam  hoc  verbnm  sig-  loquelse  fra^ine  dulciora.'    Notns 

nificare  ostendit  Satyricus :  *  Aulam  hinc  Lallus  Dens,  et  Lallare  verbnm 

resnpinat  amici.'  Propertins  4. 8. 51.  inde  formatnm  apnd  Persitun.  Preig. 

*  Nec  mora  cum  totas  resnpinat  Cyn*  41  InehUa]  Sic  habent  libri  seripti* 

thia  valvas.'  Liv.  lib.  4.  *  Assiirgen-  incluh»  antem  (inqnit  Festns)  clams, 

tem  ibi  regem  umbone   resupinat.'  nobilis.  janiyetuidemsonant.  IicuBd. 

Ptitt.    Vel  significat  os  ori,  et  labra  Non  Haepe  apud  Latinos  scrlptores 

labris  afiixa,  qtiale  est  illnd  Tibiilli  1.  reperias  Deos  incUftoe  vocari ;  sed  ita 

9.  87.    *  Et  dare  anhelanti  spuman-  fere  semper  vocat  Homenis :  icXvr&r 

tibns  boinida  labris  Oscula;'  et  Ln-  *Eavoffiiyaio%\  ita  de  Vnlcano,  &c.  sic 

cret.  4. 1186.    '  Qnae  compi^a  viri  quoque  Ennins(p.68.)apnd  Noninm: 

corpns  cum  corpore  jungit^  £t  tenet  '  Olim  de  cmlo  IsBvnm  dedit  inclnta 

adsnctis  hiimectans  oscola  labris.'  vel  signnm.'  Fab. 

certeMarttsamantisspiritnm  exVe-  41  Pliaeidam  pacem]  Virg.  £n.  1. 

fieriaamiose  aspectn  penderey  atque  958. '  Placida  compostos  pace.' Pr<^. 


T.   LUCRETII  OARI   OE  RERUH  NAT.  LIB.   I. 


891 


48  Agert  hoe]  Nataram  rerum  ex« 
plicare ;  hoc  ipsum,  qaod  suscepimns, 
attente  et  summa  cnra  agere :  in  hoc 
studinm  incumbere.  de  hoc  loquendi 
genere  oos  plnra  dijLimos  in  com- 
mentar.  Horatiaois.  Sic  4. 066.  <  Nos 
agere  hoc  antem»et  natnram  qoaerere 
rerom.'  Lnmb, 

Agere  koc]  Scribere,  de  ratione 
philosophica  cogitare.  Notom  quid 
sit  '  Hoc  Bge  i*  eo  respicere  Locre- 
tium  credibile  est  Fa6. 

Hoc  pairiaiy  ifc.]  Ita  inf.  4.  966. 
*  Nos  agere  hoc  aotem.'  G^. 

Tempore  tNt^]  Tempore  adver- 
80.  *  tempore  iniquo/  *  leqoo  animOy' 
antitfiesis.  Umb. 

Tempore  intfito]  Tonc  enim  et  Clo- 
dins  et  Catilina  Rempublicam  vex- 
abant.  Fob. 

Tempore  iniquo,  «rfiio  cmtnio]  Ila^ 
om^inffU  Caro  amata.  vid.  ad  vs.  7. 
Preig, 

44  Talt6iis  in  rebwi]  In  rebns  tnr- 
bnlentis :  tempore  belli.  'Lamb, 

45  Qiiod  siiperMi]  Attentionem  sibi 
comparat.  Quod  tuperest  antem,  i.  e. 
quod  reliqonm  est«  Atqoe  ita  snpe 
loquitor,  nt  2.  S9.  *  Qood  snperest, 
aoimo  qooqoe  nil  prodesse  pntan- 
dom.'  et  6.  998.  *  Qnod  soperest, 
facilehinc  ratio  reddetnr,  et  omnis 
Caosa  patefiet,'  &c.  Lamb* 

FocNas]  OtiosaSy  atqoe  attentas. 
Lamb, 

Memmiue]  Ita  o.  1.  Male  Lambio. 
Jtfcmmiada;  rectns  pro  vocaadi  casn. 
Gif, 

Memmiada,  et  te]  O  Memmi.  sie 
antem  restitui  conjectora  dactos, 
cnm  hic  locus  in  codice  Bertiniano 
totns  in  litnra  demersus  esset.  sic 
inpra  dixit,  MemmiadtB  nottro,  Qnod 
aotem  qoidam  Thrasones  MemmiuM  et 
tey  lectionem  vnlgatam^  tnentur,  ot 
•it  vocandi  casns  recto  similis,  non 
roe  movent.  nam,  ot  hoc  non  ignoro, 
ita  scio  illof  esse  barlMros,  impuden* 
teis,  et  sycophantas.  Lnnb, 

JMMiMJada]  Gifan.  itfSnnmws.  qna- 


si  jam  antea  non  appellarit  Mem- 
miadam  ;  sed  solenne  facit  Gifan.  ut 
venena  colligat.  Fob, 

MemmMda]  Memmiu»,  Gif.  fms- 
tra.  His  vero  12.  vss.  Memmio  suo, 
quem  attentnm  sibi  et  aliis  cnris  va- 
cuum  optaty  futurm  disputatioois  ar- 
gomentum  aperit,  docetqne  se  dis- 
putatorum  de  (^celi  et  Deorum  natura, 
et  de  primis  rernm  principiis,  e  qni- 
bos  res  omnes  fiunt,  et  in  qu»  itemm 
resolvnntur;  quod  enim  ad  Deos 
attinet,  illi  beato  otio  frnontur,  ab 
omni  cura  et  negotio  semoti.  Pos- 
teriores  autem  hos  sex  versus  versni 
44.  subjungit  B.  non  vero  agnoscunt 
qnidam  vett.  Cod.  et  sane  abesse  pot- 
snnt,  infra  autem  loco  magis  apto 
legentnr*  Tamen  ct  hic  non  abs  re 
locum  habeant  per  occnpationem,  nt 
vocant  Magistri ;  qnasi  dicat  Locre- 
tins :  Ez  primis  corporibos  omnia 
fiunt,  nam  Dii  quidem,  contra  qnam 
sensit  Philosophornm  vulgns,  Natu- 
ram  rerum  nec  fecere,  nec  cnrant. 
Creedi, 

46  Semotum  a  euris]  Stc  vs.  59.  *  Se- 
mota  a  nostris  rebus  sejanctaqne 
longe.'  et  vs.  464.  '  Semotum  ab  re- 
rum  moto.'  Horat.  *  Semotiqoe  prins 
tarda  necessitas  Lethi,'  iec,  Preig* 

Veram  ad  ratumem]  Ita  £picu« 
ms  de  suis  opinionibns  sentiebat. 
Notnm  et  ille  Celsi  ^i|9i^f  K^yot,  de 
quo  Origenes.  Fab, 

47  Tt6i  dtsposa]  Tlbi  disposita,  et 
in  ordinem  digesta.  Lamb, 

49  Raltoiie]  Ita  v.  1.  et  Seneca  £p. 
69.  vnlg.  r€gioiie.  male.  Gif, 

De  eumma  caU  ratiouey  Deumquel 
Sic  habent  quatoor  libri  mannseript!| 
et  Aldini  utriqne,  et  Vicetini,  et  Flo« 
rentini :  alii,  ri;;iofi«:  ego  ratione  ma« 
gis  probo*  ssepe  enim  ita  loquitor;  vt 
panlo  infra  vs.  127*  '  Quapropter 
beoe  cnm  superia  de  rebos  babenda 
Nobis  est  ratio,*  See,  et  2. 169.  '  Hoe 
tamen  ex  ipsis  coeli  rationibus  ansim 
Confirmare  tibi,'  Sce,  M.  TuU.  lib.  S. 
de  Fin.    '  Nec  vero  potest  qoit qnam 


892 


NOTiE   VARIORUH   IN 


de  bofiis  et  tnalis  vere  jndicare,  nisi 
•niDi  cognita  ratione  natnrae,  et  titfp, 
etiam  Deorum,'  Stc,  LoBmh, 

Di  cttti  mitotte]  De  natnra  co&Ii 
ae  Deomm,  ve\  de  doctrina  qnas  wtfii 
rSnf  cifpaat(»g¥  haberi  potest^  de  metc- 
orologia,  &c.  Non  temere  alibi  re* 
perias  in  bac  ratione.  Fa6. 

Raiione]  Alii  regwiu  Deumquey  snp* 
plet  Nardins,  domicilio.  Utrnmqiw 
imperite ;  non  enim  de  Cceli  ac  Deo^ 
rnm  regione,  sed  natura,  poeta  dispn- 
tat.  Creeck. 

60  Rerum  prMMrdta]  Rerom  prin- 
cipia.  LamlK 

PMudtm']  Aperiam.  Virg.  JEn*  S. 
179.  '  Anchisen  facio  certom,  remqne 
ordine  pando.'  Lcnnfr. 

61  Unde"]  Exquibus  rebttSysen  prio- 
cipiis*  Lamb. 

Umk']  Ex  qnibns  primordiis,  sen 
principiis.  Post  paadaiii  vel  mioima 
distinctio  satis  fuorit*  Fab» 

52  Qwme]  Vel  in  qvas  res.  iMmb. 

Qnooe]  Quemadmodnm  illnd  uadf^ 
qood  supra  observabam,  non  Inter' 
rogat,  ita  nec  istnd  Qnew  inter- 
rogare  potest.  Non  beno  itaqne  In- 
terpretes»  qui  existimant  istud  Qw 
significare,  in  qiias  res.  Neque  enim 
res  plane  reiol vnatar  in  res  concretai 
pcr  degeDarationem,sed  in  principia. 
Dices  Lncretlum  ipsnm  ita  tanien 
existimaisei  qui  idllcet  sic  infra 
scripserit  vs.  703.  '  Denique  qilitnor 
tx  rebus  si  cnncta  creantnr^  Atqne 
in  eas  rnrsdm  tes  omnia  dissolvon- 
tnr:'  fatebor;  s«d  ibi  es  falsa  snp- 
positione  in  eos  agit,  qui  Ignem, 
aquam,  terram,  aera^  principia  esse 
dlcebant.  Itaqne  istnd  Qao  signifi- 
cabit  in  qnie  principia ;  atque  adeO| 
oe  quis  dnbitet,  addit  poeta  versn 
proxime  sequcnti,  *  Qon  nos  maleri- 
am  et  genitalia  eorpora  rebns  Red- 
daoda  in  ratione  vooare  et  semina 
rernm  Appellare  soemas,  et  bec  ea- 
dem  usurpare  Corpora  prima^  qnod 
ex  iilis  sint  omnia  primis/  Et  merito. 
Nisi  eiiiai  rei  ad  principi»  redircDt, 


ut  ex  iis  novi  aliquid  eflloresceret, 
jamdudura  omnia  desiissent.  Fah, 

Quoce  tetdem  rvnum]  In  Senec. 
<  Qnoqne  eadem  rnrBUs.'  Gif, 

Eadem]  Mntat  genos  :  eadem  enim, 
1.  e.  easdem  res  peremtas  natnra 
resoivat :  vel  faoc  modo :  Qnove  ea- 
dem  natnra  resolvat  res  peremtas: 
nam  ntrovis  modo  *  peremta '  esl  ac- 
Ousandi  casns.  Laind. 

Eadem  pemnpia]  Eos  ipsis  res  per- 
emtas.  Mutavit  adtem  orationemi 
ut  alibi.  cnm  enim  genni  hnnMmem 
scripsisset,  taox  addit '  eoi/inteiligetas 
noo  genns  hamanum,  sed  honiines; 
qnod  fieri  iicet,  nbt  nomina  snnt 
ffvfiwXtKTiKk,  non  aliter.  Fab,  Eas 
ipsis  re s  percmiptas :  mntavit  antem 
orationemi  nt  alibi,  cum  enim  genos 
humannm  8cripsisset,mox  addit '  eos.' 
Hoc  etiem  Irocretio  familiara.  Alii, 
ettdcm  fmremptaf  nempe  Natora,  ■up*' 
ple  seipsam,  resolvat:  imperite. 
Creeck* 

Perempta  reeelaai]  Vocem  peremp» 
te  seqnentibns  connecto,  boc  mo- 
doj  Natora  resolvit  perenpta  ea 
qnsB  noi  materiam  vocare  soletnusy 
^c.  sic  noli  mtttat  geoas  ant  oratio- 
nem*  Preig, 

63  GenOalia]  Vimgignendili&bea. 
tia,  ad  gignendnn  valentia.  faac  voce 
ntitur  sexcentis  locis.  Ejoab, 

GemiaikL  rHmB]  Notaoda  Latlnt- 
tas,  rehue  pro  rerum^  Sed  alibi  tala 
qnid  reperles,  ut  et  apod  Platttnm 
plui  semol.  Fab» 

65  Saemus]  ConsuemuSy  pro  coamoi^ 
nuij.  Dividont  snbiade  vooaloi  poe- 
tse,  ot  quse  coire  deberent  separa»- 
tur.  Hor.  Sorrn*  1.  *  Cum  niihi  non 
tantnm  foresqoe  ferseque  iuetse.' 
Idem  apnd  Ovidinm  Papinlumqne 
observatnr.  '  Anrarara  et  syliim  ine« 
tu,'  apud  Horatium  trissyllabnfii  est* 
Piu$. 

Uaufpare]  Vocare.  Fab, 

UBUTfore]  Notandnm  omnino  boc 
verbom  in  lignificatioae  cognata  con 
verbis  *  vocare '  et  <  appellare.'  Preig» 


T.   LUCRBTII   GARt   OB  RBRUM    NAT.    LIB.   I. 


803 


56  Quod  ex  iitU  tuwt  mmda  prmW] 
Qncniam  res  oaines  nataratet  ex  ilUs 
primia  corporibns  concret»  et  con- 
flatfBamit  lamb. 

n  OmnUemmjSfc,]  Hi  aez  Terans 
a  V.  q.  absont.  iterantnr  inf.  lib.  S. 
Gif. 

OmMUtnim']  Occapatio  est.  Non 
temere  dixi  (inquit  Lncretio«)  ex  cor- 
poribas  primis  omnia  constare,  et 
omnia  in  eadem  resolvi,  naturamqne 
omnta  ex  iliis  creare,  et  in  eadem 
perimere.  Nam  si  quit  pntet,  Deo- 
ram  opera  et  eonsilao  res  naturaleiB 
creatas  esae^  vehementer  errat.  Im- 
pia  sententia.  Iterantnr  hi  sex  ver- 
sns  lib.  S.  absnntqae  ab  hoc  loco,  ia 
exempisB  Venetis  reeentiorib.  et  Fl<^ 
rentinisy  et  codicibns  nonnnliis  mana- 
scripiis.  Lamb, 

Omnis  mm  pir  se]  Hi  sex  tss.  nt 
docti  monuere,  a  qaibnsdam  Tcte- 
rnm  llbfforum  absnnt.  £t  sane  abesse 
poaannt;  inCra  aotem  loco  magis  apto 
legentur.  tamen  et  iiic  non  abs  re 
locam  lialieant,  per  oocnpationem,  nt 
vocant  magistrt ;  quasi  dicat  Locre- 
tias,  *  £x  prirois  corporibns  omnia  fi- 
not;  nan  Dii  quidem,  contraquam 
vulgus  piiilosophomm  sentit,  rernm 
ontaram  nec  lecere,  nec  corant.'  Fab, 

Ommis  emim  per  sf,  ^c.]  Quod  lil 
sex  versus,  qui  2.  645.  loco  magis 
apto  occormnt,  hic  etiam  collocen- 
tnr,  Id  procol  dobio  ex  eo  facturo, 
qaod  non  nemo  eos  huc  transtnlerit, 
nt  osienderet  Lncretism  sibi  adver- 
aarl,  q<ii  com  Deos  mortalia  non  cu- 
rare  affirmet,  Venerem  tamen  invo- 
cet.  Is.  VoBs.  Confer.  Not.  ad  2.  645. 
At  Veneris  nomine  in  illo  Proismto 
abnti  malnit,  nt  com  ipso  loqnarS. 
55.  qoam  Venustatis,  £tegantiae, 
Leporis,  Jneunditatis,  Soavitatisve 
propriom  aiiqnod  proferre  vocamen« 
Vide  quflB  de  Institnti  sni  ratione  ca- 
oit  inf.  vers.  042.  et  seqq.  Sic  et  cal* 
lidam  Mnsam  Calliopen  invocabit, 
'  praescripta  ad  candida  calcis,'  6.  91. 
etseqq.  Pnig» 


60  Privaki  dolore]  Doloris  expen. 
Lomb, 

Privata  doiore']  Neqnis  sibi  ioge- 
niosns  videatur,  atqne  adco  rtpr^ 
hendat  rh  prioari  dolore,  qnaai  ver« 
bum  lUnd  sit  eorom  qofe  necessariam 
anapboram  habeant  ad  quid  xfl^^ 
Koi  ifihf  qno  careas,  meminerit  t^  pri- 
vari  et  earere  esse  synonyma ;  et  tam 
ad  mala  referri  qnam  ad  bona  et  oom- 
moda.  Itaqne  dicebant  carere  febri^ 
privari  injoria»  privarl  dolore.  quae 
omnia  apod  Ciceronem  occnrrnnt. 
Fab. 

61  Jpaa  euie  poUene  epilma,  ^c.}  A^r» 
dpKfiSy  se  ipsa  eaotenta.  Lamb. 

62  Nec  bene  promerkie,  4*c.]  Nec  ca- 
pitur  bene  meritis,  oec  ira  commo^ 
vetur.  '  Promeritis '  nna  vox  est,  non 
doae,  a  verbo  pronereor.  Plntarchos 
comnMnt.  5ti  oUi  l^fv  ktrw  i^^f,  &e. 
verbaipsa  £picuri  profert  ad  hunc 
locom  pertinentia:  'Ey  w690is  9«iya!i 
Koi  «^pwf  bw^pfidXXoyoruf  i\wi^€is  rt 
Xptia*rhv  wapii  OcSr ;  rer^^ofocu,  rh  yitp 
/uucdpu»  lea}  ApOaprw  o9re  ipyais  o9rt 
xdpioi  ow4xerai,  i.  e.  *  In  morbis  gra- 
vibus  et  lat>oribu8  immoderatis  spe- 
ras  aliquid  boni  a  Diis  ?  insanns  es  : 
nam  qnod  beatnm  et  immortale  est 
neque  ira  commovetnr,  neqne  gratia 
flectitur.'  Sic  M.  Tnllius  Ub.  1.  de 
N.  D.  *■  Quod  aeteraum  lieatumqoe 
sit,  id  nec  habere  ipsnm  negotii  qnic- 
quam,  nec  exhibere  alteri.  Itaqne 
neque  ira,  neqne  gratia  teneri ;  qnod, 
qofle  talia  essent,  imbecilla  essent  om- 
nia.'  Capiturque,  corrampitur,  vel  flec- 
titnr,  vel)  nt  Nonins  Marcellus  inter- 
pretatnr,propitiatnr.  AUangiiur,com' 
movetur,  afficitnr,  nt  idem  Nonin». 
Sic  Virg.  iEn.  9. 138.  <  nec  solos  tan- 
git  Atridas  Iste  dolor.'  £t  12.  OSS. 
'miseri  te  si  qna  parentis  Tangere 
cura  potest'  Jam  hoc  totom  *nec 
tangitnr  Ira,'  valet,  oec  irascitur. 
Porro  antem  hoc  etiam  erat  onnm  ex 
£picuri  decretis,  Deos  neqoe  irasct 
cniqnam,  neqne  esse  propitios.  qood 
com  alibi  declarat  M.  Toll.  tnm  io 


894 


NOTiE  VARIORUM    IN 


oratione  in  L.  Pisooem,  obi  Pisonem 

ipsum  aic  facit  loqueDtem :  '  Qoid 
eat,  Caesar,  qnod  te  snpplicattones 
tantopere  delectent  ?  in  quibns  homi- 
nes  errore  dncnntar ;  qnas  Dii  negli- 
Cnnt:  qni  (ut  noster  tiledivinns  dixit 
Epicoms)  neqne  propitii  cniqnam 
etse  solent,  neqne  irati/  Idem  Epist. 
ad  Trebat.  lib.  7.  <  Qoomodo  antem 
tibi  placebit  Jovem  lapidem  jurare, 
cnm  scias  Jovem  iratom  esse  nemini 
posse?*  Amobius  llb.  1.  adversus 
genteis: '  Ita  non  animadvertitis,  non 
videtis,  affectus  quam  turpeis,  qnam 
indecoras  numinibus  attribuatis  insa* 
nias  ?  Qnid  est  enim  alind  irasci, 
qnam  insanire,  qoam  fnrere,  qnam  in 
ultionis  libidinem  ferri,  et  in  altertus 
doloris  crncem  efferati  pectoris  alte- 
natione  bacchari  ?  6cc,  q\m  longum  slt 
referre :  qoibns  declaratnr  iratorum 
affectns  in  corporibns  expressns.'  I- 
dem  paollo  post :  *  Ceternm  Dii  veri, 
et  qui  habere,  qni  ferre  hnjns  nomints 
auctoritatem  condigni  sunt,  neqne 
irascnntiir,  neque  indignantor/  &c. 
Latnb, 

Nee  tangilur  ira]  Execratnr  haec 
Lncretiana  carmina  Lactantins  libro 
de  Ira :  ntpote  qaac  templa,  qiiae  re- 
ligionem  et  culturo  Dcorom  tollant. 
Hutc  Epicnri  sententiie  reclamat  et 
Cicero, '  Deus/  inquiens,  *si  talis  est, 
nt  nulU  gratia,  nulla  hominum  chari- 
tate  teneatur,  valeat.'  Ptiis. 

Nec  hene  promeritit  capitur,  nee  tan- 
gitar  tra]  Contra  hunc  locum  fose 
egit  Lactantins,  et  alii.  quamqnam 
nil  opns  fnit.  luterpretanda  tantum 
Epicuri  mens  fueral.  Fab.  Tangi  ira 
explicant  quidem  iranci,  sed  qnid,  si 
bene  promeriHs  opponatur  i  ut  ira  ho- 
minum  in  Deos  stnltitia  illa  sit  non 
dissimiiis  Calignl»,  qui  non  sine  jur- 
gtis  exilium  etiant  Jovi  comminaba- 
tiir  apnd  Suetoninm  cap.  23.  vel  mo- 
rientis  Pompeii  indignationi  apud  Lu- 
can.  8.  665.  '  At  Magni  dum  terga 
Bonanty  el  pectora  ferro,  PermauMsse 
decus  sacrae  Tenerabile  formae,  Ira- 


tamqne  Deis  fhciem.'  TaK  ira  non 
tangitnr  Deus,  inquit,  id  est  commo- 
vetnr,  pront  exstat  apod  Tertitllia- 
nnm,  ctebrum  Latinitatis  Liicretianae 
observatorem,  in  Apolog.  cap.  40.  p. 
S51.  'Invidiac(elnmtandimns,Deum 
tangimns,'  Haver, 

6S  Hmmana  ante  oado»]  Significat, 
Eplcurum  animos  hominum  religione, 
i.  e.  inani  Deorum  timore,  et  super- 
stitione  liberaasc.  Nam  Epicnras 
qnidem,  nt  testantur  Diog.  Laertina 
et  M.  Tnllius,  scripsit  librum  de  pie- 
tate  erga  Deos:  et  supra  diximos, 
Epicnrnm,  qoamvis  negaret,  Deos 
coram  habere  rernm  hnmanaram,  ne- 
que  preces  tamen,  neqoe  veneratlo- 
nem,  et  cultnm  Deorum,  tanquam 
prwstantium  natnraram,  sustnlisse. 
quae  sunt  profecto  valde  ioter  se  pug- 
nantia,  nt  ostendit  M.  Tnllius  lib.  1. 
de  N.  D.  his  verbis :  *  Atqni  scripsit 
librum  de  pietate  erga  Deos  Epicu- 
rus,  ita  nt  Coruncaninm,  ant  Scaevn- 
lam,  pontifices  niaximos,  te  andire 
dicas ;  non  eum,  qui  snstnlerit  omnem 
funditus  religionem  ;  nec  manibns, 
nt  Xerxes,  sed  rationibns,  Deornm 
immortaliom  templa  et  aras  everterit. 
Quid  est  eoim  cur  Deos  ab  hominibos 
colendos  dicas,  cnm  Dii  non  modo 
homines  non  colant,  sed  omnino  niliil 
cnrent,  nihii  agant  ?  At  est  eoram 
eximia  qnaedam,  praestansque  natnra, 
ut  ea  debeat  ipsa  per  se  ad  se  colen- 
dam  alltcere  sapientem.  An  qnid* 
quam  eximium  potest  esse  in  ea  natu- 
ra,  quae,  sua  voluptate  laetans,  nihii 
nec  actnra  sit  oniquam,  neqne  agat, 
neque  egerit?  Qoae  porro  pietas  ei 
debetnr,  a  qno  nihil  acceperis  f  aut 
quid  omnino,  cnjns  nullnm  meritnm 
sit,  et  deberi  potest?'  Laai^.  Qoi 
ingeniom  cnm  Cicerone  in  Lucretio 
desideraut,  hanc  imaginem  contem- 
pientnr,  et  si  pulchriorem  monstrare 
possint,  id  mihi  facient  quod  est  gra- 
tissimnm,  Ut  mtsere  enim  sordide- 
que  jacent  liQmiles  isti  rcligione  op- 
pressi  homines,  et  qiiam  horrendo  ore 


T.    LUCRBTII   CARI    DB  RBRUM   NAT.    LIB.   I.  895 

Domious  ille  Metus  desuper  minatnr !  •tltionem  vocent  metum  quendaro  De- 

Crederes  visnm  praesentem  D«mo-  oriim,  qui  peculiaris  estaniculis:  na. 

Jiemflagella  intentare.    His  positis,  de  soitttanomen  snporstitio  a  super- 

Epicuri  (Atheoiensis,  ct  Neoclis  filii)  stitibus  scilicet,  U.  e.  vetulis  et  seni- 

laudes  aggreditur,  qui  primos  liis  om-  bus,  qni  din  superfueront    In  hanc 

nibus  terroribus  »e  intrepidum  oppo-  significationem  locntus  est   inferius 

•uit,  ct,  acri  vi  mentis  extra  hujus  poeta,  vs.  84.  *  Relligio  pepeutsce- 

mundilimitesinOmneinfinitumdela-  lerosa  atque  impia  facta/     Prover- 

tu»,  totius  naturse  potestatem  peni-  bium  vetus  est:   <  Religentem  esse 

tos  perspexit,  docuitqoe  homines  res  oportet :  religiosom  nefas :'  qood  re- 

fieri  sine  curact  opera  Deorum,  ideo-  tnlit  Nigidius  sic :  '  Hoc  ioclinamen. 

qne  oronem  religionem  funditus  sus-  tum  semper  hnjusniodi  verborura,  ut 

tulit,  ut  docet  Cicero  lib.  1.  de  N.  D.  vinosus,  mulierosus,  religiosus,  noiii- 

'  Qoid  est  enim  cnr  ab  homioibns  co-  mosos,  sigoificat  copiam  quandam  im- 

lendos  dieas,  cum  Dii  non  modo  ho-  modicam  rei,  snper  qua  dicitur.'  Qno- 

mines  non  colaut,  sed  omniuo  nibil  circa  religiosus  is  appellabatur,  qui 

curent,  nihii  agant  ?*  Otio  autem  suo  nimia  et  superstitio^a  religione  se  aU 

abutuotur,  ut  Gassendus,  Faber,  alii-  ligaverat :  eaqiie  res  vitio  assignaba- 

qne,  qui  Epicori  librum  wtpi  btriiry(T0Sy  tur:  unde  religiosi  dies  dicuntur  tristi 

ejus  Sect»  ptetatem  erga  Deos,  et  re-  omine  infames  impeditiqne,  in  qnibus 

ligionem  pro  superstitione   tantum,  res  divinas  facere,  et  rem  qnampiam 

metnqne  Deorum  inani  a  Lucretio  novam   exordiri   temperandnm    est, 

hoc  loco  positam  esse  crepant;  quasi  quos   multitudo  nefastos   appellant. 

Poeta  non  omnem   de  Providentia  Itaque  M.  Cicero  libro  epistolarum 

opinionem  sustnlit,  ant  ille  esset  su-  ad  Atticum  aono :  '  Majores,'  inquit, 

perstitiosns  qiii  Deum  aliquid  agere,  '  nostri  fnnestiorem  diem  esse  volu- 

authumanacnrareexistimaret.Crf«cA.  erunt  Alliensis  pugnae,  quam  urbis 

Ante  ochIos]  Tlap^ucop,  Distinguen-  captae :  quasi  hoc  malum  ex  illo:  ila<» 

dum  autem  poto  in  hunc  modum :  que  alter  religiosns  etiam  nnnc  dies  : 

Humana  anie  oculos  fcede  cum  vUa  jor  alter  in  vulgns  ignotus.'  Idem  tamen 

cerel  In  ierriay  oppreaea  grati  tub  RelU-  religiosa  delnbra  majestatis  venera* 

gione,  Qu4B  caputy  Sfc,    Jaeere  verbum  tionisque  plena  vocat.  Religiosi  dies 

eiegans,  Nostro  familiare.  Sic  lih.  6.  ominosi.    Unde  Terentius  in  Heaut. 

1272.  et  1274.  'Nunc  jacetaes,  aurnm  2. 1. 16.  *  Nam  nihil  esse  mihi  religio 

in  summum  succedit  bonorem.'  Preig,  est  dicere.'    Sabinns  religiosum  esse 

Jaeeref]  Tanquam  contempta,  vi-  contendit,  quod  propter  sanctitatem 

lis,    et    abjecta.     Jnxta    Ovidium,  aliquam  remotum    ac  sepositum   a 

'  Panper  nbiqne  jacet.'    Exponit  No-  nobis  est.  Verbnni  a  relinquendo  dic- 

nius  *  sorderet :  non  Iseta  esset.*  Piifj.  tom  :  ut  cerimoniae  a  carendo.  PiuM, 

Hnmilis,  maesta,  et  prostrata  esset :  Qui  neqoitiae  suae  auctorem  quaBmnt, 

vel,  ut  Nonius  interpretator,  qui  hunc  insanientis  dnm   sapientiae   consnlti 

versnm  profert,  sordcret.  Zxiiit6.  aberrant,  hoc  Lncretii  loco  contra 

64  Groot  mb  relligione]  Oravem  re-  sententiam    Scriptoris  abnti  solent. 

ligionem  dixit,  tanquam  onns.  Lamb,  Existimant  enini  religionem  hoc  loco 

Exitiall,  molesta,  importuna,  &c.  ut-  positam  pro  Deornm  cuUu  seo  pie- 

pote  qoae  praesentissimum  divini  cul-  tate  in  Deos ;  ut  infra,  loco  illo  d«- 

tus  venenum  sit.  Fab,  cantatissiroo,  vs.  48.  *  Tantum  relligio 

Helligione]  8upcntil\one:h9cemm  potuit  snadere  maloroni;*  sed  ntro- 

propria    significantia    est   vocabnli  bique  fallnntnr.   Religio  enlm  snper- 

hujus:  etsi  nostri  Tbeologi  snper-  ttitio  est.  Epicurus  certe  Deot  prop. 


896 


NOTJE    VARIORUM    IN 


ter  pnesUnliam  Datmra  tac  colemtos 
DOB  ne|;abat ;  quod  et  Cicero,  noo 
temper  horoini  «qansy  ostenderit; 
nec  non  LaertiuBy  ot  et  Lncretius  in« 
fra,  qui  libram  Epicnri  vcpt  rirs  Sanirti' 
ros  satis  innait.  Poeta  autem  si  ex- 
tra  omoem  iLfi/pi0o\iay  loqoi  Yolaisset, 
scribere  potaerat  ReUigiomts,  non  rd* 
UgioMem,  quod  alibi  fecit,  ut  et  Varro 
in  admirandis  istis  versibns :  '  Non 
fit  thesauris,  mmi  aoro  pectu'  solntwn» 
Non  animis  demoftt  cnras  ac  relligio- 
nes  Persarnm  montes,  non  diTitis 
atria  Crassi.'  Iii  qoonMi  TersMum 
postreroo  oovi  qnt  yelint  legi  koma 
Cnuft.  Et  ita  fere  Cioeto  ad  Atticam 
1.  Ep.  4.  '  quod  si  assequor,  snpero 
Crasaom  divitiis,  atque  omBiom  vicos 
et  prata  contemno.'  Fab* 

d0  QuiB  eaputa  ewU]  'Xmfutroirolneru, 
Nam  corpus  quoddam  affingit  reli- 
giooi,  et  facit  eam  capnt  e  cslo  pro- 
ferentem  ad  terrendos  mortaleis. 
Lamb, 

A  cali  regionUmB]  'Airh  rris  OvfilMos 
rov  obpaifov,  Fab, 

Oetendebai]  Virg.  JEn.  9.  68.  de 
Sinone,  nbi  sqne  ut  noster  in  soao 
etiam  produclt  verbnm,  qood  ibi  sig- 
nificat  aliqnem  factnm  attonitom  si- 
militer  cum  horrore  aliquid  faeere. 
*  Constitit,  *atqoe  oculls  Phrygia  ag- 
mina  circumspexit.'  Hav, 

66  HorribUi  euper  adepectu]  Citat 
Serv.  ad  Virg.  JEn,  8.  187.  nbi  binam 
rationem  affert,  cur  religio  nimis 
anxia  et  superflua  dtcatur  supersti- 
tio.  sed  raelius  Cicero  9.  de  N.  D. 
a  ^superstes'  dedncit:  '  Non  enim 
philosophi  solnmy  vemm  etiam  ma- 
jores  nestri  superstitioneni  a  religione 
separaverunt.  Nam  qui  iotos  dies 
precabantur  et  immolabant,  ut  sui 
liberi  sitN  superstites  essent,  snper- 
stitiosi  sunt  appellati :  qnod  nomen 
postea  latins  patnit.'  Sed  cnm  Sop- 
vius  definiat  snperflunm  et  inanem  ti- 
morem,  Voss.  de  Anal.  1.  22.  jadicat 
esse  a  *  snperstare,'  i.  e.  snperfluum, 
■ifflium  esse.  Hic  vero  apnd  Lucret. 
poeticam  fictionem  agnosco  elegan- 


ter  adcommodatb  vorhis  expressam. 
Hav» 

67  Gr^  homo]  Epicarns,  Atfaent- 
ensis,Oargettins,NeoclisfiUn9.  Lomfr. 
Epicarns  Atheniensis,  ex  oppido  sen 
populo  ot  vocabant,  Oargetto;  node 
pa0sim  Oargettios.  Fab, 

Toiiere]  Nonioslegit,  Teadere.  Oif. 
Temdere]  Sic  Non.  Marcellns  legtt, 
noD,  nt  faabent  libri  omnes  et  vnlg. 
et  mannscripti,  ioiiere:  qnem  faiic 
secnnda  edttione  secutas  som,  rejecw 
ta  ahera  scriptnra,  ut  supposita.  Te»- 
dere  ocolos  antem  dtxit,  pro  coolen- 
dere*  Cootendere  porro  ocnlos  ita 
dictnmy  ot  conteodere  vocem,  vireis^ 
cnrsom,  et  similia.  6.  680.  *Taoto 
posse  nsinns  cnm  sigais  tendere  cnr- 
snm.'  Est  antem  longe  plas  ocolos 
contendere,  qoam  toUere,  lHod  enim 
significat  contenta  acie  aliqoid  in» 
tueri,  et  aciem  ocnkMvm  in  rem  qo« 
cemltur,  defigcre.  sic  Afran.  *  Con- 
teodit  ocnlos :  derepenle  abit  c»lo.' 
Hor.  Ep.  1. 1.  28.  *  Non  possis  ocnios 
quantimi  contendere  Lynceus.'  Ln- 
cret.  infra  hoc  eod.  lib.  825.  *  NuUa 
potest  ocnlorinn  actes  contenta  tneri .' 
Idem  4. 801.  <  nisi  se  coateadit  acote.' 
Ijamb, 

MortaieU  ioOere  eomira]  Noo  male 
iemderef  sed  id  incloditnr  in  obei^ 
terej  debebatque  prius  oculos  toUe- 
re,  quod  scilicet  ipsom  nemo  adhoc 
aasus  fuerat,  quamqne  locntionem 
pluribas  adstmit  Beotletns  ad  Bor. 
Od.  1.  8.  18.  Vetns  poeta  apnd  Ga» 
lennm,  ex  observ.  Scaligeri  ad  Ctrin 
Virgilii,  'Airravyttif  nfibs  6?affgroy  bra^ 
fifirourt  wpo^^ois,  ipse  Virg.  ibid. 
*  Altius  ad  magni  subtendit  sideta 
mnndi.'  Hat, 

Toiiere]  Temdere  ex  Nonio  tn  tex- 
tum  receperat  in  secunda  tertia- 
que  editione  sua  Lambinus.  Et  for- 
san  ita  scripsisse  Lucretium,  nonni- 
hil  indicK  est,  quod  et  apud  Virg. 
plns  semel  h»c  versns  claosula  oc- 
currat.  vid.9.877.  et  795.  item  vs.  21. 
sed  contra  omoes  libros  tendero  no« 
est  nostrum.  Preig, 


T.   LUCRBTU   CARI    DB   RBRUM    NA.T.   LIB.   1. 


897 


'  60  Fmm  DHAn]Qu\  cnrtosos  pnnt- 
not.  Nam  Di!  lege  Saturnl  ▼i<l«ri 
Doliuit.  Pht$, 

fWMMMi]  Vid.  HoratU  Od.  Ulam : 
1.  S4.  ^Pareoa  Deornm  cnltor  et 
infrequens/  Prtig, 

MimianH  iniiniiiire]  Terrorem  in- 
cntiente  sno  itrepitu  minis  coniii- 
millimo.  a  mnrmure  per  diminutif»- 
nem  fit  mnrmnrillom.  Sed  agednm 
com  detnr  occasio  Plantinnm  iUnm 
locnm  retractemns  ex  Rudente.    Sio 


'  ceciditqne  tnperbhmlliotni  et  omnis 
bomo  inmat  NeptnniaTroia*'  Qnod 
IgQoraMe  se  veteret  magistri,  nt  et 
Probns  et  Charltint,  satis  ostendunt, 
dnm  in  eo  Tersn  soloecismom  esse  con- 
tra  tempus  eustlmavere.  Sic  qnoqne 
Ennins  p.  112.  '  Tom  titnldo  manat  ex 
toto  corpore  sndor.'  GifaninsTeren- 
tii  locnm  in  Indice  suo,  enmqne  sollta- 
rimn,  prodnxit,  nt  id  prokMiret  qnod 
modo  ostendi ;  sed  in  qno  plane  pner 
est,  et  Lambini  cunvicio  dignns,  si 


in  Plauti  codicibns   vnlgatis  legitnr    animadvertisset  Lambinns.  Addoex- 
in  Rud.  5.  S.  48.    '  Nolo  ego  murmnr    emplis  snperius  allatis  banc  qnoqiie 


nllum  neqae  snsnrrum  fieri.'  Tn  lege 
ex  Nonio  miMiirUliMi,  pro  parvo 
mnrmnre.  Piut, 

71  VirMem  inrUAt  ontmi]  Inritat 
pro  irrUmii  positum :  ut  apnd  Vir- 
gil.  9. 9.  *  Septra  Palatini,  sedemque 
petit  Evandri.'  Notat  Priscianus^ 
'fnmat/  'cHpit^^aodit/et  similia,  ba- 
bere  ultimam  syllabam  clrcumflexam, 
si  patiantnr  sjpncopam.  sic  iteruni 
Lncret.  6.  686.  '  quas  ezitns  hic  ani- 


observationem ;  solitosolim  contrac- 
tiones  admittere  in  pritna  niimeri 
pliirativi.  Tor.  Andr.  9.  8. 11.  *  om- 
nem  rem  modo  seni  Qno  pacto  habe- 
r6t  enarrmnns  ordine.'  I.  e.  enarra- 
vimns :  addit  enim  modo.  Stc  deni- 
qne  Plant.  in  Stidio,  5. 8.  5. '  ibi  fes^ 
tinamns  omnes,  Lectis  stemundis 
stttdnimns.'  Ubi  feBtinanim  positnm 
planissirae  est  pro/Mttwnnmiis ;  nam 
seqnitur  moz  itudwiMU»,    Neque  vero 


aai  Disturbat  nrbeis.'    Itaqne  pos-    feoHnamMi  pro/sstiaaiMmiis  magis  mi- 

trema  syllaba  longa  est,  qoem  (in«    rnm  videri  debeat,  qnam  nemm  pro 

qnit)  neqne  fama  Deorumi  neque  fnl'* 

mlnay  neque  c«elnm  minaci  murmnre 

compressity    sed  eo  magis  irritavit 

atque  excitavit  ejns  animi  virtntemy 

nt  omnibus  ditficultatibns  sublatis  ac 

remotis,  ad  ezplicationem  natnr»^    omnes  babent  mia,  Lamb.    Voss.  in 

cognitionemqoe  rerum  involntarnm     Obs.  ad  Catull.  p.  170.  cw^ftangere, 

atqne  obscnramm,  aditum  viamquo    cnjnsmodi  plnra  a  viris  doctis  invitls 


SN«otJiiiis,  etalia  id  genus:  sed  illts 
anrium  coosnetndo  favit.  Faih 
'■   Cenfringere   tU    aircia^   ifc,"]    Alle«* 
goria  est  dncta  a  re  militari,  ex  ex- 
pngnationibns  nrbium.  libri  voteres 


•ibi  mnniret.  Lamb, 

Ftrhtfeoi]  Mirum  ni  Lucretius 
'scripserit :  aeria  Virta»  tnrttof,  ife^ 
Preig. 

InrUiLt']  Contractio  est  pro  tnri- 
iami;  qoare  et  postrema  prodocta 
est :  oam  in  tertia  olim  persona  con- 
iractiooem  admittelMtt  prima  veri>o- 


Itbris  antiquis  e  Lncretio  snblataesse 
qneritnr.  Preig, 

72  Cnpkei]  Ita  o.  U  Priso.  lib.  10. 
et  Nonins.  Gif,  I.e.  cuperet :  notant 
Nonins  et  Priscianns  :  atque  boe 
verbo  in  hac  inflexione  sftpe  ntitur 
Lncret.  Lamb,  Pro  euperetf  ut  alia 
passim  ;  qnod  scilicet  et  tertia  et 


rnm  inflexio.  ita  Terent.  Phorm.  6.«   qnarta  olim  non  ita  a  se  invicem  se* 
7.  50.    <  £x  qna  fiiiam  Snscepit  et    juncts  eraut  et  secretse,  qnin  ntri' 


•eam  clam  edncat.'  I.  e.  edncavit. 
Ita  alibt  Mcret.  *distnrbat  orbes/ 
•distorbavtt ;  id  qnod  et  metmm  et 
ratio  suadenty  ibi  enim  de  re  olim 
tfacta  agitnr.  Virg.  qnoqne>  ^n*  8.  2. 


qne  essent  mnlta  Commnnia.  Fab, 
Mnlti  descriptores,  noi»  attendentes 
ad  metri  legem,  voloenmt  cup^^ 
qnomodo  in  Oottorp.  atqne  Lngd. 
Bat.  ntroque  (in  altero  tauten  cor- 


Detph,  et  Var,  Vlas, 


Lucret, 


3  L 


896  NOTiB  VARlORUIf   IN 


recU  leettoiie)   BodL   atqve  Edlt.  WNrA^rarftedixit.  IdeiiM|Be  Talent 

Veroo.  Dizeraot  aotem  oqwre  et  ni-  apod   Loeretiom,    Natora    rerom  r 

^jre,otfNirrrcetjpartfv.    Eooioiapod  Somaiareraro.  Somma  omols.  Som- 

Varrooem  et  alioty  ot  et  io  Fragm.  p.  ma  tota.  Somms  totios  somma,  &c. 

18S.  '  Ova  parire  solet  geooi  pennis  Hoe  Omoe  apod  Epicoreos  est  infi- 

condecoratom.'  Hav,  nitom  et  sempiteraoni»    incrementi 

7S  VMW]  Acrif y  potens,  animota.  fimol  et  decremeoti  iocapax ;  dom 

idem  infra,  ts.  180.  *•  et  ? ivida  tellos  mondos  finitos  sit,  aliqnando  natoay 

Toto  res  teneras  efiert  in  lomiois  et  interitoi  obooxias.  Creeeh, 

oras.'    Virg.  JEo»  6.  754.    *  Exigoi  Memie  amimoquel  I.  e.  meote  aoi- 

nomeroy  sed  bello  Tit ida  ▼irtos.'  idem  mi,  ot  *  pociilis  et  anro'  Virg.  pro  po* 

10.  MO.  '  oon  TiTida  tiello  Deztra  coHs  anreis.  *  molemqoe  et  mootes/ 

Tiris,  animosqoe  feroz.'    '  Vivatos  et  id.    pro    '  molem  raontinm.'   mena 

Tividns '  (inqoit  Festos)  *  a  magna  tI  aotem  animl  qoid  sit  in  f.  ostendet. 

dicootur.'  Lamb,  Fab, 

Et  extra  ProeJ]  Et  longe  procemit  70  Vmde  rtfert]  Profert  bone  Ter- 

eztra  mcenia  mondi,  &c  Ltmb*  «am  Nonios,  et  interpretatnr  referi, 

f4  FlawumaUid]  FlnmmantuL  prop-  ostendit.    Ego  teferre  hoc  loco  sic 

ter  slderay  et  igneis  sethereos.  hamb,  accipiendnm  pnto,  ot  apod  Virg.  £n. 

FkaNmmtia    momia  awNdt]  Prop-  4.  05.    <  Egregiam  vero  laodem,  et 

ter  stellas  et  ignee  cthereos,  nnde  spoliaampla  refertis/  pro  reportare, 

'  stellantis  rogia  c«eU.'    Virg.  £0.  7.  ot  sit  trnnsUtio  a  re  militari.  huth. 

SIO.    Manil.  aotem  'stellantia  coeli  q^nd  poesU  eririt   t^e,']    Iterantnr 

tecta'  et  In  6.  ISO.    ^mmnia  mnndL'  hi  doo  versos  et  hoc  libro  infira,  et 

Pub.  lib.  6.    Victor  Epicoras  (inquit  Lo- 

75  At^ommeumtmemMmMfife,]A\iud  cretios)  refert  nobis  ea  ea  veritatis 

esse  potat  Epicoros  id,  qood  appellat  iovestigatione,  atqne  ezplicatione  na- 

omnCy  i.  e.  rh  v&r,  aliod^  miuidum.  torvy   qntd  possit  nasci,  qnid  noo 

Nammnndnsestfioitns:  omneaotem»  possit:  qoa  ratione  sons  coiqoe  rel 

cst  infinttnm :  mondos  omni  contioe-  finis  sit  constitotns,  et  termtnns  im- 

tor,  immo  Tero  (si  Diis  placet)  mnndl  motns,  stabilis,  seterans,  altissimeqne 

innnmerabiles,  ejos  sententia,  qooti-  defixns  ac  depactos.    Legendnm  aa- 

die  et  finnt  in  omni,  et  interennt :  at  tem  ^icajMm   eii    roltoae,  nt  dnobvs 

omne  et  hnnc  mnndnm    ceterosqne  aliit  locis  legitor.  Lmmib. 

omneis  continet^  et  nnmqoam  neqoe  78  Utque  aUe  termhime  kereat]  Ita  v. 

natom  neqne  interitoram  est.  Lajii6.  1.  et  inf.  vs.  590.  et  v.  91.  Virg.  JEu. 

Ommu  tmmMwm]  Omne,  nt  altbi  4.  614.    /  Et  si  fata  Jovis  poocunty 

passim,  rh  tWy  rerom  ontversitas,  sic  terminns  heret.'  G\f. 

qoidquid  est  in  reram  natnra ;  non  Atifue  aUe  termimM»  kmrem»]  Hnnc 

antem  hic  mnndnSy   qni  tov  warrbe  locoin  Virgilins  est  imitatns,  sen  po- 

respectu  fere   nibil  est ;   qnod  tm-  tins  motuatos  4.  £n.  614.    '  Et  st 

mensa  fere   ooeli    nostri    spatia   et  fata   Jovis    poscnnt,    hic    terminns 

sideram  inezplicabills  altitudo  facile  hseret.'    Horatios  '  stabilem  rerom 

soadent ;  sed  id  infra  docebit  Lncre-  terminum '   appellat  carmine  saecn* 

tins.  Fah*  lari.    Tliraso  ille,  qoem  jam  sopra 

Omme]  Tb  waM.    Omata  maloit  dt«  descripsi,  ridieule  legendnm  hic  cen- 

cere  Cicero,   lib.  de  Untr.   verom  set,  «/911«  a(ie  tcrmmvs  A«rM/,  et  ro* 

ipse  etiam    banc  vocem   aliqnando  pngnantibus  libris  omoibns  et  recla- 

usnrpavit.  lib.  2.  de  Div.    Epicnrus  mante  lege  carminis.  Lamb. 

W  ^\aa  ^iy,  et  apod  Plntarchom  Htereat]  2wl(i^iSj  nt  passim  apni 


T.   LCCRBTII  CARl    DB   RERUH    NAT.   LIB.  I. 


B9& 


Virg.  Hor.  Scc,  alii  tamen  karenB, 
8i  aiitem  finUti  emqwe^  tfc,  inde  6et 
«it  miracalis,  qnae  a  Deornra  pro- 
videntia,  nalla  fides ;  nii  illi  preter 
fiatnr«  fcedera  moliri  queant,  &c. 
bnc  scilicet  tendit  Locretitis ;  neqne 
«nim  pliysiologiaB  nllam  rationem 
faal>ai88et  Epicnras,  mst  qaod  ok  re- 
ram  natnraliam  eontemplatioQe  effeo» 
tom  iri  credebaty  ut  animi  bominom 
anperstittonift  terricnlanentis  aeso 
exolverent.  Fa6. 

AtqM\  Uttpte  Gif.  et  C  Hitreai. 
BarenB  D.  P.  C.  N.  ^naiiiifi».  pumtum 
B.  OeecJL  Virg.  JEn,  10.  850.  nbi 
in  Lawi  raorto  Mezentins  dicit : 
*  Nnnc  alte  vulnas  adactnm.'  ffov. 

79  PedibttM  eutiecta]  Virg.  Oeorg. 
2.  490.  '  Felix,  qiii  potait  refum 
cognoscere  caitsasy  Atque  metns  om- 
iieis,  et  inexorabiie  fatom  Sobjecit 
pedibtts,  strepitnmqne  Achernntis 
averni.'  Lamb. 

Ftcisstm]  Q««B  antea  ^  e  eieli  re- 
gionibns  capnt  ostendcbat/  et  homi- 
nes  snb  se  tanqnam  gravi  onere  op- 
presBos  tenebat.  Lamb. 

Fifftitiai]  tls  ianoftioifiify,  Mi\?M^j  nt 
qase  olim  horoines  abjecisKet,  ea  tan- 
4em  abjectajaceret.  Fab, 

90  Obteritur]  Cod.  Memm.  habet, 
Exteritur.  ceteri  cnm  valgatis  con- 
graant.  Lamb, 

OMmter]  Exteritnr.  G^/*.  Phsedr. 
1.  SO.  10.  *  Et  procalcatas  obteret 
4laro  pede.'  Hav, 

Vietoria']  Epicuri,  qui  cegnitis  re- 
ram  causis  iiwnem  Deornm  metnm 
«astnlit,  pietatem  dontaxat  seooram, 
et  Dcornm  majestatl  coasentaneam 
reliquit ;  vel  qoi  omnes  reiigiones 
fonditus  evertit,  et  ita  terroribas 
aniraos  hominom  liberavit.  Sed  di- 
camns,  Epicariim  com  in  plerisqne 
aliis  rebua,  tnm  in  hac  impiom  fnisse : 
atqne  idcirco  naUo  modo  aodiendom. 
iiaiii6.  Victoria  Epieari  videiicet, 
qni  (nfverbis  Manil.  1.  07.  ntar) 
'Cepit  profondam  Natnram  remm 
•cansisy  viditque  qnod  nsqoam  est: 
Nttbila  cur  tanto  qnaterentur  putsa 


fragore/  Stc,  '  Solvitqne  animis  mi<- 
raruia  rernm,  Eripoitqne  Jove  fol- 
men,  viresqne  tonanti.' 

81  lUud  in  hit  rehue]  Occnpatio  est. 
Illod  (inqnit)  in  his  rebns  tinieo,  ne 
te  piites  introire  discipltnam  iinpiam. 
*  Impia  elementa '  impias  institutio» 
nes  ac  proeceptiooes,  ant  impiam 
discipliniun :  vel  timeo,  ne  dicas,  te 
ad  impia  rationis  initia  introlre 
Iiaiii^. 

lUui]  His  22.  vss.  Hiiic  tam  im» 
pise  doctrioap,  qnse  providentiam  ne- 
gat,  aversnm  fore  Memminm  sns- 
picatnr;  ideoqne  illius  aniinum  con- 
firmat  monendo,  religionem  istam, 
qnae  providenttam  confitetnr,  saepe 
olim  maxima  scelera  suasisse:  qnod 
probat  exemplo  iphigeniae  Aulide 
(BoeotisB  ad  Enripum  portn)  a  patre 
suo  Agamemnone  ad  aras  Dianae  Tri- 
vise  ex  jnssn  Oracnli  mactat»,  '  Exi- 
tns  ut  dassi  foelix  faustnsque  daretnr.' 
Creeeh, 

82  Impia  raticnia  elementa]  Pro  el^ 
menta  tmpue  ratienia,  Figara  hnic 
nostro  et  Virgilio  familiaris.  Ratio 
aotem  0wpia  est,  philosophaodi  sttb* 
dium,  &c.  Posset  et  pro  secta  snmi, 
nti  a  Lncretio  alibi  ea  vox  asnrpata 
est.  Fa6. 

89  Endegredi]  Ita  ex  v.  I.  sempeir 
scripsi.  G^, 

Endogredi]  Endo  prsepositio  antl- 
qna  qiise  valet  ta.;  ut  *  endoperator,' 
sen  induperator,'  endopeditus,'  *  endo 
•tatn/ '  endo  mari,"  endo  mano'  apuA 
hnnc  eundem,  pro  imperator,  impe- 
ditns,  in  statu,  in  mari,  in  manns. 
£t  testamentnm  '  endo  procinctn,' 
*  endoitinm,'  pro  in  procinctn,  et  ini« 
tiam:  de  qnibns  lege  Festum.  sicet 
apad  Lucilliom :  *  Qoam  lepide  lexes 
eomposte  I  ot  tesserulse  omnes  Endo 
pavimento,  atque  embleroate  vermi* 
culato !'  sic  enim  legendus  ac  scrl- 
bendus  secnndos  versas,  non,  ut  vul» 
go,  Arte  padmento^  i^c.  Idem.  *  Jao^ 
tare  endo  foro  se  omnes,  decedere 
nnsqnam.'  Quod  antem  valgo  tttdtc 
quoque  pro  tn  usiirpant,  ind»  factiun 


1)00 


l«OTi£   VARIOBUM    11« 


€ste  pnto  ex  endo.  Qaanqnam  Indu- 
gredi  8  veteribi»  dictum  esse  arbi- 
tror,  Prnhi  ^rHmmatici  anctoritate 
IVetiis,  qni  liitoc  versum  profert. 
Lamb, 

Endogredi]  Ingredi.  endoy  Moif,  in, 
intns,  eitdoiacito,  endopedita,  endo* 
tiietiir,  Eiin.  endoitinm  apnd  FcAt. 
pro  injicito,  impedita,  iotuetnr,  ini- 
tinni.  Neqoe  minns  dicebant  endu 
et  indn,  ex  quibus  nata  illa  aunt  in' 
duperator,  indnstriu»,  &c.  Id  qaod 
contra  Qifanii  jndiciiimdictum  veliro. 
Fah,  £t  ita  passim  Oott.  Lngd.  Bat« 
I.2.et  alii.  Hnt, 

Endogredi]  Ingredi.  Quii  ao- 
tem  nescit  endo,  h9oFy  in,  iotns, 
esse  prspositionem  antiqnis  notamf 
Creech» 

Scelerie]  I.  e.  impietatia.  nam  sce* 
Itts,  facinus  est  vel  crnentum,  nt  stca» 
riornm  et  partcidarura;  vel  in  pa- 
renteis,  patriam,  Deos.    Lamb, 

Quod  eontra]  Ita  o.  v.  Marullns  et 
▼ulg.  Q«tA.    Oif. 

Quod  tontra]  8ic  babent  libri  qna- 
tnor  niannitcripti,  et  ita  legendum 
putant  viri  docti,  qnibas  assentlor. 
Sic  enim  et  M.  Tnll.  cnm  alibi^  tam 
in  Lmlio  loqiii  memioi :  *  Peccasae 
enim  se  non  anguntur  ;  objnrgari  mo- 
leste  leront.  qnod  contra  oportebat, 
delicto  dolere,  objnrgatione  gan» 
dere.'  Ubi  Vnlgo  iegitnr,  qtdn  contra, 
Lamb. 

Quod  eontra]  Non  ex  vulgi  pa* 
Jato  est  hflec  Latinitas ;  neque  Oifa- 
nius  animadvertit  istam  vocnlam  ^fuod 
esse  quarti  casns.  Lambinus  ex  Ci- 
cerone  exemplum  unamattnlit;  ego 
item  alternm  ex  oratione  pro  Qnin- 
tio :  ^  Reliqunm  est  ut  eum  nemo  jn- 
dicio  defenderit,  quod  contra  copio- 
sissime  defensnm  esse  ostendi.'  Ali- 
qnoties  ita  locntus  est  et  alibi,  nt  et 
Rhetor  ad  Herennium.  Fab,  Quod 
eontra  scribit  etiam  nterqne  Lngd. 
Bat.  nisi  qiiod  in  altero  m  sit  auper- 
scriptnm.  Hao. 

Ste ftu*   iUa]    Miror  hanc   lectio- 
nem  ita  neglectam  fniMe  ab  editori- 


bns,  qnnm  eam  et  Pios  jaia  pridem  fli 
contextn,  et  ad  oras  Oiyphii  exbi' 
bnerint.  Restitnimos  aotem  vera» 
lectionero  ex  Mss*  Logd.  Bat.  1.  S. 
Bodl.  Insnper,  Oottorp.  Barth.  Col- 
lationib.  Heinsiaa.  et  Notia  Mss.  Ja- 
cobi  Snsii.  Sicat  aatem  bob  noo  loco 
Virgiliusy  ita  qnoqne  Locrettns  Tiai 
qnaodam  singnlarem  in  hac  vece  a|^ 
■ovit,  sicot  4.  181.  'Parvos  nt  eat 
cygni  meltor  canory  ille  groum  qnana 
Clamor  in  aetheriis  diapersns  nublbiis 
anstri.'  et  5.  92S.  '  £t  genos  hnma- 
nnm  mnlto  loit  iliod  in  arvis  Dnriot, 
■t  decnit.'  Hanc  emphasim  qni  noB 
intellexernnt,  in  olt»  bic,  et  alibi  ali- 
ter  mutarnnty  aicnt  patere  potest  ex 
Notts  nostris  in  TertoUiani  Apologe- 
ticnm,  noB  nno  io  loco.  Hav, 

84  Seekrooa']  Scelerata,  seu  sceieri» 
plena.  Varro  lib.  6.  de  L.  L.  *  scele» 
fosi  hominis.'  Ter.  EuDoch.  4.  3.  I. 
*  ubi  illum  scelerosum  misera,  atqae 
impinm  inveoiam  i'  iMnb. 

86  AuUde  guopueto]  I.  e.  qaemad- 
modnm  dueloroe  Dojuiumj  &c.  Post 
vocem  factOy  appooenda  duBtaxaC 
▼irgnla  est,  ant  comma.  nam  hic  ver- 
lus,  et  aliqoot  qui  deineeps  seqnon- 
tur,  ex  supenoribiis  apti  aoBt.  iMmb, 
AuMde}  Bceoti»  portosestad  Eii- 
ripum.  Trivia  virgo,  Diana,  Iphia- 
nassay  Agamemnonis  filia,  qnae  aliis 
Iplugenia.  ontnia  notissima  et  decan- 
tatissima.  Tragoedia  sen  fabuia  orta 
ex  historia  Jepbt»,  ut  et  iila  altera 
Idomenei,  qui  6liiHB  sub  voii  specie, 
Stc.  Facinns  enim  iilud  JephtsB,  de 
quo  in  lib.  Soffetum  Hebrvorom 
agitur,  Boo  ita  multis  annis  aote  ob- 
sidiooem  orbis  Trojansa  evenerat. 
Fab, 

Trivitti  frirgmie]  Trivim  virginis, 
nempe  Dianaf.  ^  Dicta'  autem  '  Diaiia 
trivia  est,'  ut  scribit  Varro  lib.  8.  de 
L.L.  *vel  quod  in  trivio  ponatnry  Tel 
qood  luna  pnteturesse,  qn«  in  caelo 
tribns  viis  movctnr,  in  latiladineni, 
iongttndineni,  altitodinem :'  vel  qood 
(nt  alii  volunt)  eademsit  Luna,  Di*' 
ana,  l^roserpina.    Virg.  4.  £n.  511. 


T.   LUGRBTIl  CARl   DB   RBRUM   NAT.    LIB.   I.        90L 


*  Tergeminaiiiqne  Hecaten,  tria  Tir* 
fhiis  ora  Dianft.'  rpiMrw  appellant 
Oraeciy  eadem  ratione:  iidemqne 
««fi0^ror,  nt  Lucretiiu  Tirginem.  iMmb, 
Martial.  Spect.  1.  1.  *  Nec  TriTia 
t^mplo  moile«  landentur  honores.'  et 
Ep.  6. 47.  *  TrivisB  te  misit  ab  an- 
tro/  et  9.  65.  ^Qna  TriyisB  neroo- 
roaa  petit  dnm  regna  riator.'  ffov. 

86  /pAimiasf«r|  Ita  Prisc.  lib.  7. 
pro  Ipkianamui*  Fnit  ea  Agamemno- 
nis  filta.  Homer.  Iliad.  8.  Aiti  Iphi- 
gemam  Tocant,  Gif, 

/pAiaMSfat]  Iphianaassey  Iphige* 
nisB  Agamemnoois  filia».  Cum  Orseci 
vento  adverso  Aoiide  detinerentnr^ 
neque  eis  uUa  ad  Trsjam  pervenieodi 
facnltas  daretnr,  Agamemnon,  Cal- 
cbante  consolto,  ejosqne  responso 
andito,  qnod  fiiit  fjosmodi,  iratam 
Dianam  esse  placandam,  votnmqne  ei 
per8olvendnm(voverataiitem  Diane, 
qaod  in  sno  regno  pnlcherrimnm  anno 
iilo  nasceretnr)  Ipbigeniam  filiam 
enam,  qua  nihil  erat  eo  quidem  anno 
natiim  pnlchrias,  immolavit.  *  Pro- 
missnm  potios  noo  faciendnm,  qnam 
tam  taetrnra  facinns  admittendnm  fnit/ 
nqnit  M.  Tnll.  lib.  9.  de  Offie.  sic 
et  Hor.  Sat  S.  S.  190.  *  Tn  cnm  pro 
vitnla  statnis  dulcem  Auiide  natam 
Ante  aras,  spargisqne  mola  capnt  im- 
probe  salsa,  Incolurai  capite  es?* 
Hac  de  re  antem  legeSophoclis  Elec» 
tram,  et  Eoripidis  Iphigeniam  in  Au- 
Ude.  Hne  pertinet  illnd  Virg.  ^. 
2.  72.  *  Sanguine  placastis  ventos,  et 
virgine  csesa.'  IphianoMai  antem  le- 
gendnm,  qnod  agnoscit  Prisc.  non 
IphiamuaieOf  nt  est  in  libris  vulgatis. 
Laiii6. 

TarpanaW]  Inqninamnty  contami* 
BamnL  sangnis  enim  inquinat:  et 
qnod  craentnm  est,  impuram  est :  ex 
qno  enuntMm  pro  impuro  nsurpatnr. 
Qt  6. 1IS8.  '  An  cselum  nobis  nltro 
Datiira  crnentum  Deferat/  Scc.  nbi 
▼nlgo  legebatnr  nolarn  ecrrupimiL 
Lamb. 

SJ  Diieeii}  Hic  apponenda  est  dia* 


tlnctionis  nota.  Theocr.  El8.  cy.  18, 
IlflHray  Ik  voAW  TpoX9\typ4v0t,  ^  6^ 
Kis  n,  i.  e.  *  viri  ex  omnibus  eivita- 
tibns  dilecti,  qoornm  aliqnis  nsns 
esset.'  Adroonendus  est  lector,  in 
tribns  libris  manuscriptis  dilefti  scrip- 
tum  esse:  qnod  probo.  Nam  Fes- 
tns  qnoqne  testatnr  dUechu  mUiiam 
dizisse  veteres,  non  ddeehu,  Atque 
hanc  vocem  semper  ita  scriptam  re- 
perio  in  llbris  mannscr.  tnm  apnd 
alios  scriptores^tumapod  M.TnUinm. 
Eaempli  cansa,  Philtpp.  $,  *Beile 
antem  dnblo  qood  potest  esse  stndinm 
dtlectus?'  £t  pancis  verbis  post: 
*  Tomultnm  decerni,  justitinm  edici, 
saga  snmi  dico  oportere,  dilectom  ha* 
beri,  snblatis  vacationibns.'  Idem 
pro  Milone,  in  narratione, '  Convo- 
cabat  tribos,  se  ioterponebat,  Colli* 
nam  novam  ex  dilectn  perditissimo- 
rnm  ctvium  conscribebat.'  Quem  lo* 
cum  eo  libentios  protnli,  qnod  in  onu 
nibns  libris  vnlgatis  mendose  legitur, 
non  eo  solnm  quod  d«i«dNNi  habenl 
pro  di/edii,  et  «fn6sM,  pro  conanifte- 
hatf  sed  etiam  quod  iohmiam  neeam, 
pro  ColKnam  mmfam,  F^it  antem  Cd* 
Oaa  nna  ex  qoatnor  tribubns  nrbanis. 
Nolim  vero  Fr.  Fabrieinm  Mareodn» 
rannm  sna  laude  fraudare,  qui  se  hnno 
M.  TnlHi  locum  ita  seriptnm  in  libris 
antiqnis  reperisse  testatnr.  Lamb, 

DeieeH]  Sen  ^^leeHf  ut  Lambinns, 
legas,  sen  deieetif  non  est  curpng- 
netnr.  Fab. 

Prima  tirenm']  Flos  virornm.  Idem 
Theocr.  Betef  &»ros :  vel  prima  viro- 
rom,  L  e.  irpiira  r&r  M^,  nt  lo- 
qunntnr  Oraeci.  Lncianns  Timono, 
v^dr»  tAv  aeXdiimf :  et  Ita  Adrianns 
Tnrnebus.  sed  ntraqne  explicatio  vi« 
detnr  mihi  eodem  recidere.   Lamb, 

Prima  otroritm]  Ita  Ov.  Amor.  lib. 
1.  Eleg.  9.  <  summa  dncum  Atri^ 
des;'  plane  ex  hoc  Locretiano  ex- 
pressnm.  Est  antem  imitatlo  Oneci 
sermonis.  Herodotos  ssepe.  Exmnl<« 
tis  locis  en  tibi  nnnm  lib.  0.  sectiono 
100.  AiffXJlmtt  6  SS$mroty  imi^  rm  ^Epe* 


902 


NOTiE   VARIORUM   IH 


fpUMif  T&  vpAra :  <  Aschines  Notfaonts 
filius  Eretrieosiam  primariot/  Ita 
apnd  Litciaoom,T^«-p£rar«r'A;9ipal«iir 
Ikjf :  *  Athenieosiom  primarios  vir 
•rii/  Est  et  alins  in  eodem  libro 
(TimoD  e8t)sed  qnem  protalitLambi* 
nns.  Fnb.  Dion  ir^a  T^s /BovAns  4Sr. 
Cree^h. 

88  Cvt  nmMl  ii0da]  Sic  leg.  ez  I. 
▼.  Don  fiitf .  Talis  syntaxis  fere  est 
inf.  lib.  2.  initio.  G^. 

SimuX]     Simttlatqne,     simnl    ut. 

/ii/Kla]  Filamentum  laneum,  qno 
■acerdotes  fBminse,  et  hostiae  Tela- 
bantnr.  Virg.  Georg.  8.487.  'Lanea 
dom  niTea  circnmdatnr  iofnla  vitta.' 
LamJb, 

lirfM\  Qua  bostisB  velabantnr. 
res  notissima ;  erat  fere  ad  eun- 
dem  modomy  qno  stofof,  ut  vnlgos 
vocat,  Sacrificnlomm  esse  yidemus. 
JPa6. 

li^uW\  Velamentum  e  lana  in- 
tra  Hostiarum  cornua.  Varro*  Fas- 
cia  in  mOdum  Diadematis,  a  qoa  ea 
utraque  parte  vittae  dependent :  Ser- 
▼itts  ad  10.  £n.  Cr$eck.  Virg.  de 
Sinone  lEn.  3.  138.  <  Et  salsn 
frogesy  et  circom  tempora  vittss.' 
&ao. 

Ftr^fMos  ciraimdafa  comlw]  Dato 
eircnm  virgineos  comtns.  duwrpo^: 
L  e.  circnmdata  capiti.  et  temporil^ns 
comtae  virginis,  vel  comto  capiti  vir- 
giois.  Lam6. 

Firsgm«o«  eireumdaUi  comptui]  Cin- 
gens,  seo  ambiens  comas  comp- 
tas ;  dein  notanda  Latinitas,  '  ex 
utraque  parl.'  Fa6. 

90  Et  mtutMm  stmvf,  ^-c.]  £t  simal, 
id  est,  eodem  tempore ;  vel  et  simnlat- 
qne  sensit,  id  est,  vidit,  vel  cognovit 
potios  (erat  enim  velata)  msestum 
parentem  Agamemnonem  adstare, 
&c.  Ad  hnnc  locnm  pertinent  illa  M. 
Tttll.  in  orat.  perfecto :  *  Si  deniqne 
pictor  ilie  vidlt^  cnm,  inimolaada 
Iphigeoia,  trlstis  Calchas  esset,  tris- 
tior  Ulysses,  msBreret  Menelaus,  ob* 


volvendam  capnt  Agamemnonis  esse^ 
qnoiiiam  snmmnm  illnm  Inctam  pe- 
nicillo  non  posset  imitari/  &c.  Lambt 
91  Humc  propter]  Jnssu  et  volna* 
tate  Agamemnoais.  Gemebat  virgo 
patrem  ita  religione  dira  captnm  et 
possessnm  esse,  nt  ssBviret  ad  ex- 
plendam  satiandamqne  Deomm  iran 
In  propria  vsqoe  viscera.  Vel  inter' 
pretare  propter  Mnic,  prope  hnnc 
Agamemnonem :  qnoniam  prapposoit, 
et  moestnm  ante  aras  adstare  paren- 
tem.  Victimatore»  sacrifiruli  erant 
apttd  Agamemnonem :  qui  comitatus 
foerat  pompse  fnnebiis  miserandnn 
choragiom.  Propter,  nt  notnm  est, 
prope  significat.  Ov.  Met*  8.  858. 
'Propter  homnm  volitat:  ponitqtto 
in  sepibns  ova  :  Antiqoiqoe  memor 
metuit  sublimia  casns.'  Idem  signi- 
ficat  preHer.  Vel  propter  Agamem*> 
nonem  dicit  Calchantem  accelerasae 
ferrum,  ne  spacio,  doctOy  tractoqoe 
csedis  cresceret  dolor.  vel  ne  pcent- 
tentia  ductus,  interim  retraberet  vir- 
ginem,  sacrificnmqne  non  absolve- 
retnr  magno  Grsecomm  incommodo. 

PtM. 

Hwu  prapter']  Prope  hnnc  r^^rsfi* 
ter  natuni  est  ex  ^propitcr,'  ut  'hn- 
maniter  '  ex  '  hnmane,'  etalia  peoe 
Infinita.  fab. 

Hunc  propter]  Ut  infra;  boc  eo- 
dem  lib.  vs.  817.  *  portas  propter.' 
Amat  Lncretins  prsppositionom  post* 
positionem.  Quod  semel  monuisse 
sat  est.  Preig, 

Celare']  Celerare.  Gif. 

Celare]  Vagina  tectum  conditum- 
qne  habere:  vel,  si  quis  malit  legi 
celerare,  nf  scriptum  est  iu  nonnoHis 
codiclbusy  id  erit  celerlter  expedire. 
codices  mannscripti  lamen  qnatuor 
habent  celare.    Luiub. 

Femim  ceUnre]  Al.  cHerarey  i.  e. 
expedire,  promere^  exerere.  qnod 
magis  placeret.   Fab, 

Celare]  Cdehrare  Gif.  alii  ceterarcy 
i.  e.  expedire  :  quae  lectio  pro- 
banda  esi,  haad  timeret  enim  Iphi- 


T.   L.UGRBTII   CARI   DS   RBRUM   NAT.   LIB.  I. 


003 


^enit  qnod  ministros  lorram  €eUtre 
aensisset.    Creeck, 

OS  MtUa  meiu  terrem  genibvM  euM' 
mma  petebai]  Sic  babent  omnes  libri 
et  manniicripti,  et  typis  excnsi :  ne- 
qne  video  quamobrem  qnicqnam  mn- 
tare  debeamns,  sic  enim  VirgUius  est 
locotus  /En.  9.  $41.    '  Molle  pecns, 
mntnmqne  metn.'  et  12.  718.  '  Stat 
pecos  omne  metn  mntnm.'  et  M.  Tnll. 
Frnmentaria :  '  Itaqne  illnm  in  jnre, 
metn  conscienliaqne  peccati  mntum, 
atqne  ezanimatnm,  ac  vix  vivnm  re- 
linqno.'    Idem  pro  donio  sna ;  *  Civi- 
tatemqoe  fractam  malis,  mutam,  de- 
bilitatam,  abjrctam  metn/  &c.  Avaoi* 
cius  tamen  legendnni  pntabat,  VuUa 
taeiu  terr.  geu,  ifc,  nt  sit  hffc  hnjns 
loci  senteotia,  Iphigenia  vuUa  (i.  e. 
vnllns)  snbmista,  metu,  i.  e.  propter 
metnm,  terram  genibus  petebat :  mU- 
fns  sa^tsia  autem,  h.  e.  vnltu  snm- 
nisso.  neqoe  enim  est  qnod  quem- 
qnamoffendat  vocis  noviias.    Nam 
eam  etiam  nsnrpavit  4.  1206.  *  sed 
qnos  ntriosque  figurae  Esse  vides  jox- 
^m,  miscenteis  volta  patentum/  &c. 
Praeterea  eadem  voce  ntuntnr  Latini 
in  nnmero  mnltltndinis,  pro  singnla- 
rl.   M.  TnlL  Epist.  lib.  12.   <  Voltns 
tnos  niihi  expresstt  omneis  :'  et  lib. 
S.  de  Orat  *  Vnltns  omnes  adversarii 
diUgenter  perspiciendi.'  Virg.  JEd. 
4.  4.  <  haerent  Infixi  pectore  vnltus :' 
et  1.  088.  *  notos  pueri  puer  indne 
vnltns.'    Jam  vero  *  summisso  vultu' 
dixit  Virg.  Bn.  12.  807.  <  Sic  Dea 
snmmisso  contra  Satnrnia  vnlto :'  et 
Catnll. '  snmmisso  poplite/  Carm.  de 
PeK  et  Thet.  nupt»  <  Projiciet  trnn- 
cnm  summisso  poplite  corpos.'  Ego 
tamen  lectionem  receptam  et  vulga- 
tam  retinendam,  prssertim  a  veterl- 
bns  libris  confirmatam,  censeo.  Nam 
et  Vlrg.  postremam  hujus  versns  par- 
tem  imitatns  est :  '  Snmmissi  pettmns 
terram/  &c,  Mn*  8.  03.  et  idem  Lu- 
cretins  S.  173.    Merr«qne  petitns 
Soavis.'  Lam6. 
Muia  metu]    Avandns    legendom 


putat  VoUa  meiUy  Scc  nt  sit  hnc 
bnjus  loci  sententia,  Iphigenia  volta 
i.  e.  vultus  (voce  enim  ista  ntitur  Lu» 
cretius  lib.  4.)  summissa  i.  e.  vultn 
snbmisso  propter  metum.  Sed  qoid 
indigeamus  ingeniOy  cnm  altera  lectio 
proba  sit,  et  a  Codicibus  confirmatfc  i 
Creech* 

Muta  uMtu\  Solita  paronomasia. 
Virg.  Sxi.  12.  718.  *  Stat  pecnsomne 
meto  mntum,  mussantqne  jovenc».' 
Preig, 
Summiata\  Snccidna,  hoc  loco.  Fah, 
06  Quod  patriOf  ifc^  £x  Eurip. 
wpArti  tf  int&kfffa  itaripaf  imU  ah  weuV 
^/W.  fiif. 

Quod  pairio  princepe,  4*^.]  Princeps 
i.  e.  prima.  sic  6.  0.  '  Qni  princeps 
vitae  rationem  inventt  eam,qnae  Nnnc 
appellatnr  saplentla.'    Notavimus  in 
commentat.  Horat.  ad  ilium  locom 
Od.  1. 16.  *  Fertor  Promethens  ad- 
dere  principi  Limo  coactus  particu- 
lamnndique  Desectam/&c.  sic  idem 
Horat.  Epist.  1,  10.  '  Libera  per  va« 
Cttuni  posui  vestigia  princeps.'  Mag- 
num  immanitatis  atque  atrocitatis  in 
patre  argumentum,  filiam  eam,  a  qua 
prima  sit  pater  appellatnsy  mactare. 
Sic  ^schines  in  oratione  lurr^  K7if0'i- 
^Mu^Tos  invehitur    in  Demosthenem^ 
qnod  is  die  septimo  post  filin  ejns, 
que    se   prima    patrem  appellarat, 
mortem,  hostias  immolassetp  his  ver- 
bis:    UfHp  vo^Oqaoi  ical  rit  vofufi/iimi 
rot^ffoif  art^antadft&nSf  Ktd  Acvd^i^  ior- 
O^aKafiifFf  4fiov$6T€t,  /co)  irapijy^t,  ri^ 
/iSinp'  6  M\aios  aai  vp^inpf  aibThif  war^pa 
wpoa^iwowro»  kwoKhas,    i.  e.    *  prins 
qoam  filiam  inxisset,  prins  qnam  ejus 
fnneri  justa  soivisset,  coronatoi^  et 
albatos,  bovem  immolabat»  morem 
majomm  negtigebaty  leges  et  insti* 
tuta  civitatis  violabat,  unica  fitia  mi- 
ser  amissa,  qnae  ipsom  prima  patrem 
appellarat.'  Qnem  locom  commemo- 
rat  M.  TuU.  Tuscnl.  3.  his  verbis : 
*  Itaqne  et  JEschines  in  Demosthenem 
invehitnr,  quod  is  septim^  die  post 
fille  mortem  hostias  immolasset.  At 


904  NOTiB  VARIORUM   IN 

qnaiii  rhetorice !  quain  coploie !  quM  A4  tam]  Sonntm»  edidit  «tf  «rtM^ 
sententias  coUigit !  qnae  ▼ertw  cono  qnomodo  etiam  exstat  in  Lagd.  Bat. 
torqpet!  ut  licere  qnidvie  rhetori  in-  2.  nec  tamen  video  cnr  repadiaada 
teiligaji/  Eundem  profert  Piatarcfani  lit  vulgata  lectio.  Virg.  in  «iniUimo 
vii^ti0i|T.  wfAs  'A«-o\Aiir.  et  in  vita  cain  deSinone/En.S.  156.  ^  Voiarai 
Demoithenii  notat.  Itaqne  Iphige*  emeiqoe  nefandi  Qooi  fngi/  Hm, 
nia  apnd  Euripidem  hii  maxime  yer*  97  JhdnHk]  Verbom  loleoMie  itt 
bii  le  patrem  Agamemnonem  flexo-  noptiii.  Preig. 
ranr  iperat :  11^«^  ^  iidKsiaa  varipa^  Mewmi  mort  lacronMi]  Non  dedo» 
md  obwaSf  ifti^  i.~e.  *  Te  prima  pa-  citor  ad  arai  Iphigenia:  uti  illi  an» 
trem  vocavi,  tn  me  filiam/  Lamb.  ipex  flammeum  inTolyat,  et  nnptor» 

Qwd  pofrio  prineepSf  ifcJ]  Primeepe^  bona  verba  dicat :  led  nt  victinia 
eat  prima.  ( Adde  Leopard.  Emend.  jngnletor.  Exaggeratio  invidie  com* 
5.  84.)  Seniui  eit,  Iphigeniam  fuiiie  memoratione .  felicitatii :  ad  qnaoi 
wpuT^TOKm  inter  Agamemnonii  libe-  crat  a  natnra  deitinata :  quam  nonc 
roi.  Fab,  religio  dira  et  barbara  per  vioientiam 

96  NamsiibUUa  virum  nMnu6fi«]  Tolli     reicidit.    Sacra  vocat  hic  illa  lolem* 
Baoibni  virorum,  aut  etiam  initolliy    nia,  quai  celebrantor  com  primnm 
nt  mftctaretnr,  cnm  ratione  conienta-     bona  et  lacra  verba  iponi»  canit 
neoni  eit :   ut  vero  in  matrimouio     anipex.    Perfeeto.  i.  e.  nt  poit  expe* 
eoHocaretur)  abiurdnm  fortaiie  ali-     ditnm  illum  moreni  sacrornm  ia  ma* 
cni  videatnr.    Sed  videri  noo  debet.     nni  iponii  veniret.  Ptai. 
Nam  fortasie  hoc  referendum  eit  ad        Soilewnn]  I.  e.  niitato,  itato,  rato 
morem  •Romannm,  quo  nove  nnpt»     et  fixo.  SoUemme  vel  a  tolo,  qood  eit 
mrium  lat«,  id  eit,  lablat»,  domum    r^  t^tffrdfuyctf^  t.  e.  '  qnod  lubiiitity' 
viri  ducebantnr ;  natnm  ex  Sabiaa-     yei  ab  Oica  voce  eoUof  qnod  eit  to* 
rnm  raptn,  qun  primn  Romaoorom     tum :  %x  qna  oollere^  qoaii  SXo*  i^wH^ 
nxorei  fuernat.  vel,  ot  alii  volttot,     i.  e.  '  totoi  ari,  et  virtoi,  totniqna  lo 
lignificare  volebant,  virgioei  debere    omoi  re  prodeni.'    Recte  anten  ge* 
videri  eo  ire  invitai,  et  vi  coactai,    minatnr  {,nt  producatnr  primaiylla» 
nbi  virginitatem    eieent  amisiur» ;     ba.    Dedncta  eit  (inquit)  non  ot  lol* 
vei  haoc   Miblationem  lignnm  eiie     lemnibn»  et  niitatii  mcrii  perfectii, 
conjunctionii  lempitemc  et  indii-    poiiet  in  claro  et  amplo  roatrimooio 
loluttt  prvmgiebant,   nf,   qnemad-     collocari,&c.  Lamb. 
oMMlnm  invita  domom  viri  ingreiia        98  Clire  eoimUuri  Jkymm«a]  I.e.  vel 
eMet,  ita»  niii  vi  et  neceiiitate  mag-    in  claro  matrimonio  collocari,  ot  4» 
na  coacta,  eam  non  eiiet  relictnra.     1244.  '  £t  multn  iterilei  bymemeii 
£oai6.  ante  fnerunt  Plnribni :'  vel  onptiali 

AiiiaCa  vtmai  mflntiiM]  Metapliora  carmine,  eoqiieclaropropler  nnptia* 
aritnnuptiamm.  Videinterpreteiad  rnm  claritatem,  celebrari.  Nam  m» 
illud  Catalli ;  *  teneram  rapii  ad  vi-  mUari  hoc  loco  vofi^iicAs  accipieo* 
mm  Virglnem.'  In  anreolo  poemate  dnm  eit.  nec  mirain,  cnm  ettam  *  co* 
de  nnptiii  Manlii.  VI.  8.  Fab.  mito,  ai'  fuerit  veteribui  mitatnm. 

Sablatay  ^e.]  E  ritn  nnptiarum  for-  Lnnb. 
mn,  etii  non  affirmem,  qnem  tradit  Comitari']  Dednci»  Eit  autem  iig« 
liii  Terbii  Feitni  Pompeini :  *  Rapi  nificationii  pamivs,  nt  alibi.  For« 
limoiatur  Tirgo  e  gremio  matrii,  ant  taiie  etiam  lumpierit  pro  conjaogi. 
•i  ea  non  eit,  ex  proxima  neceiiitu-  Ita  Grsce  owOJkTir  in  eadem  notione. 
dine,  cum  ad  virnm  trahitnr,  vic.  ea  Fab, 
rei  feliciter  Roroolo  ceiiit.'  Creech.  Claro  eomitari  iJymenun]  Reipici- 


T.    LUGRBTII   GARI    DB    RBRUM  KAT.   LIB.  I.        965 


tiirad  acclaiiMtioiiem,  qoe  in  niip- 
tiali  •olemnitate  fiebat.  Ptaut.  in 
Casitia  4.  9. 8.  '  Suavi  cantn  conceie* 
bra  omnem  kanc  plateam  liymeneo.' 
adde  Catnll.  in  carm.  de  nnptiis  Jnii« 
et  Maniil.  Ad  qnem  ritom  pertinet 
etiam  *  nibiata  v.  m.'  Hw>, 

90  Caata  inceHe]  'MHkets.  mee§i€ 
autem,  i.  e.  impure,  propter  sangni- 
nem.  nam  sangnis  inqnlnat,  et  impn* 
mm  reddit«  ex  qno  cruentum  posuit 
6.1188.  pro  eo  quod  estimpnrnm] 
'  An  eatlnm  nobis  nltro  natura  cmen'^ 
tnm  Deferat.'  qnod  panilo  ante  com* 
memoravimos.'  Lmnb, 

Nmbendi  ttMpere  tn  tpso]  Eo  ipso 
tempore,  qno  nubere  deliebat:  vel 
qao  matura  viro,  et   nnbilts   erat« 


Sed  eaata  meeate']  Ineeete  est  impnrci 
nt  volnnt  $  at  ego  hic  altter  arcipio : 
nam  emtue  quaadoqoe  piom  signifi* 
cat.  Virg.  /En.3. 409.  '  Hac  casti  ma* 
neant  in  relligione  nepotes.'  Itaqne 
ineeete  fuerit  Mnpie«  Sic  JuLius  apnd 
Festum  :...^  eaate  qui  parant  sacra/ 
i.  e.  pie.  Ita  etiam  apud  Varroiiem 
olim  in  formnla  templomm  dedioan- 
dorom:  bgo  oastb  muncupavbbo. 
£t  Virg.  iterum  in  7. 71.  <  castis  ado« 
let  dom  altaria  tmdis.'  Sie  enim  in- 
tellesisie  Servinm  ea  illins  excerptii 
satts  coBstat.  Fdb. 

Caata  Ueeete]  Paraaomasia.   Preig^, 

100  Heetiaeeineideret]  Atqne  ita  nt 
pecus  jugttlarotnr.  qnalia  apud  Vir- 
gil.  '  procnmbit  hami  bos.'  JEa,  5. 
481.  tfoo. 

Maeiatu]  Maetatione.  nomen  est 
verbale.  Maotare  siguificat  hostiam 
saerificare.  Tractum  est  a  victima- 
tore,  qnl  taoro  ad  sacruro  traclo 
HfMiidebat  niolam  inter  cornua:  et 
tniic  dicebatur  mactns,  i.  e.  magis 
auctns.  Unde  Maro  iEn.  0.  641, 
*-  Macte  nova  virtute^  puer :  sic  itur 
ad  astra.'  Plant.  Amph.  4.  S.  14. 
'  Macto  ego  te  infortnnio.'  Maetatu 
parenttM,    interpreiare    inimolationey 


jnasa  a  parente,  et  incKcta  ab  Aga* 
memnone.  Ftiis. 

Maotatu]  Maetatione  et  immoia* 
tione  a  parente  facta.  Mffcfar^proprie 
valet  magis  angere,  qoasi  magis  auc^ 
tare,  omarey  honorare.  M.Tnllins  es 
Nonio,  *  Fernnt  landibns,  mactant 
honoribns.'  Itaque  non  solnm  ita  lo- 
qntmur,  martare  Diis  hostiam,  i.  e. 
immolare:  ut  Virg.  S.  £n.  Sl.  *  Oe* 
licolmn  regi  mactabam  in  litore  tan* 
ram,'  et  Lncret.  6.  52.  '  Et  nigras 
mactant  pecudes,  rt  roanibus  Divis 
Inferias  mittnnt:'  sed  et  maetare 
Deos,  pro  eo  qnod  e«t,  sacrifieiis 
Deos  honorarr,  seu  placare.  M .  Tnll. 
in  Vatin.  *  Cnm  pneromm  extis  Deos 
niactare  soleas:'  ex  qno  mactara 
m4lo,  et  mactare  infortnnio.  Plant. 
Bacchid.  4.  8. 45.  *  ct  ego  te,  et  iUo 
mactamus  infortnnio.'  cnjnsmodi  est 
illod  apnd  Terent.  Heaiit.  4.  1.  15. 
**  ergo  heros  damno  aoctns  est.' 
Lamb, 

JUactatu]  Sic  £nripidos  Iphigon.  in 
Aulide  vs.  ll76.'A«i()A«^^  tr',  ^riiaf^^ 
6  pvre6aa9  var^p,  Aitrrhs  itra»^,  eba 
iWoSf  M  KAAp  x*P^*  Creeet^, 

101  Exitme  nt  ciaeai]  Hsec  AgamoBi» 
nonis  erat  wpi^aais^  propter  quam 
filiam  snam  immolaret*  itaqne  sic 
eum  facit  privato  homini  respondenv 
tem  Hor.  Sat.  2.  S.  vs.  805.  *  Verum 
ego,  ut  hserenteis  adverso  litoro  ua* 
veis  Eriperem,  prndens  placavi  aaa* 
guine  Divos.'  Vide  Eurip.  Iphig.  ia 
Aulide.  Loai^. 

Exiiue  ut  elaeei]  Eleganter  Callima- 
ehns  hymno  els  '^AprefWf  dixit  iteiXMtf 
hrMtns»  Fab. 

lOa  TtaUum  relUgi»  petuit]  Accla- 
matio :  ut  infr.  eod.  lib.  S27.  '  Tan« 
tiini  eleraenta  queunt  permntato  or- 
dioe  solo.'  £t  Virg.  Mn.  l.  S7.  *  Taa« 
tse  molis  erat  Romanam  condcre  gon* 
tem.'  Ii«ir5. 

ToKlnm  RelUgio]  Lactant.  1.  21. 
'  Pescennius  Festus  in  libris  historia- 
rnm  per  satyramrefert,CarthaginieB« 


006  VOT JE   VARIORUM    IN 

ses  Satarno  hnmaiiai  bostias  solitot  dIs/  Preig. 

immolare :  et  cam  Ticti  essent  ab  104  TnriUqmiM]  I.  e.  qam  loquna- 

Agathocle    rege  Siculornm,  iratnm  tnr   poetse   ad   bomines  terrendoo: 

sibi  Denm  putavisse :  itaqoe  ut  dili-  qnibus  non    imbecilli  solnm  aniaiiy 

gentins  piacnlnm  solverent,  dncentos  Temm  etiam  fortes  et  constantes  ter* 

pobilinm  filios  immolasse.    Tantnm  rentnr  interdnm,  nt  de  Cerbero,  de 

reiligio  potnit  snadere  malomro,Qnae  Acberante,  de  Tantalo,  Sisypbo,  Ti- 

peperit  saepe  scelerosa  atqne  impia  tyo,  et  ceteris.  Lamb. 

facta/  qnem  postremnm  Tersnm  ez  VatuM  terrihqwiM  dktU]  Qnae  de 

nlio  Lncretii  loco  panllo  immntatnm  crnciatibns  inferoram  dicnnt;  de  rotm 

ad  sententiam  snam  illnstrandam  ap-  Ixionis,   saxo  Sisyphi,  flagelUs  £a- 

pinxit  adde  Jnv.  Sat.  IS.  87.  et  Lu-  menidnni,  Cerberi  latratn,  ant '  cnm 

ciannm  de  sacrificiis  in  initio.  Hoo.  pice  torrentes  atraque  voragine  ri- 

Siudere]  Sic  iufra  176.  *  Anctnmno  pas '  confingnnt ;  qn»  omnia  olim  in 

snadente.' et  142.  '  Quemvis  perferre  freqnenti  senatn  Ciceronem  ipsoai 

laborem    Snadet,    et    indocit/  Scc.  derisisse  scimns.  Fa6. 

Ovid.  ^  Noxetamor  vinnmque  nihil  Deeciecere]  Vet.  libri  qnidam  d#- 

moderabile  snadent.'  Preig,  mMUre.  qnidam  dieeueere.  Oif. 

108  TSUemHy  ifc.']  Nihil  deest.  Ita  Deaciteere]  Dno  libri  manuscripti 

abrapte  et  inf.  eodem  hoc  lib.6.918.  habent  discitcere:  nonnnlli  demUre^ 

et  8. 171.  Gif,  qnibnscnm  consentinnt  qnidam  vul- 

TMiemet  a  nohie]  Hnnc  versum  pro-  gati;  ceteri  deadaeere,  qoos  seqnor. 

fert  Prisc  lib.  13.    Sententia  autem  Lmb. 

bnjns  loci  hec  est :  Quid  Agamem-  105  Qmfpe  eltenim]  NempCy  scili- 

nonem,  regem  ambitiosnm  et  stulte  cet,  scomroatice.  Creeck, 

religiosnm  commemoro  ?  tn  ipse  doc-  Tihi  me  flngere  jtoegim]    Ita  ez 

trina  politns,  atqne  ab  omni  snper-  Vet.  libris  scripti.    Accusandi  casns 

■titione  liber  ac  solntns,  jam  a  nobis  pro  recto.    In  qnibnsdam,  ut  in  vnl- 

desciscere  conaberis.  Lamb,  gatis :  jam,    In  qnibnsdam  Tnlgatis : 

TiUemet]  Neqne  miram  id  fecisse  peeemU,  Oif. 

Agamemnonem  regem  illnm  regnm,  Jam  fiMgere  potmm]  Sic  babent  tres 

ex  genere  bellipotentnm  non  sapien-  libri  mannscripti,  et    typis    escn- 

tipotentnm,  ntdixit  Ennins:  qnin  et  si  Vicetini  et  Parisienses.   sed  iioc 

fortasse  metnendum  sit,  ne  tn  ipse,  prsRterea  Tarietatts  in  libris  mann- 

qni  prvclaris  artibns  excnltns  es,  sn-  script.  reperi,  qnod  qnidam  habent 

perstitioni  capistratnm  os  subdideris,  me^iifer«  poMnm:  qnam  scriptnram 

Feb.  nonnnlli  docti  Tiri  probant ;  aiuntqne 

Tuiemet]  Iternm  dubitat  Lncretius,  sic  locntos  esse  veteres.  alii  ex  hac 

ne  Memmitts  cedens  poetarnm  fabulis  snspicantnr  esse  legendum,  Ex  me 

de  Cerbero,    Acherunte,   et   pcenis  ftagere  posrtim.     Ego  snspicatns  alt- 

post  mortem,  qnibos  jam  din  assiie-  qnandosiimlegeodiim,Coi|^8iv-crepos- 

Terat,  o|iu)iones  snas  aversetnr.   Ha-  gum,    Veram  tamen  aut  vetus  scrip- 

rnm  ideo  vim  elevat,  snggerendo  is-  tnra  probanda,  ant  vulgata  ac  recep- 

tas  fabulas   inera  forsan  esse  otioso-  ta.  ne  ilia  qoidem  mihi  rejicienda  vi- 

rnm  Poetarnin  figmenta,  ipse  enim  detnr,  ex  meftng,  posnrm.  Lamb. 

potiiit  fabulas  fingere    quas    essent  Jam  ftngere  posnim]   Oifan.  c  ve- 

aeqne  ac  illae  tenribiles.  Creeeh,  teribns  libris,   sed  corruptis,  legit, 

Jam]  Pro  etiam.  sic  6.  12160.  *  Pne-  m«  ftngere  poaeum.  nii  deterius.    Sed 

terea  jara  pastor  et  amientarios  om-  fortasse  non  malc  legeris  jam  ftagere 


T.   LUCRETII   CARI    DB  RfiRUM   NAT.    LIB.   I.         907 

possunt ;  Vates  scilicet  ftomiiia  et  in«  fabnlis  vim  fatetnr ;    dum  enim  de 

«nia  rernm  fingere  poterant,  qnibnsy  anima    diversi    Philosopfai    diversa 

Stc,  Fab,    Jmnfingere]  Mefingere  ex  pronnntiant,  alii  nasci  et  interire  cnm 

vet.  iib.  Gifan.  binc  alii  conj.  legend.  corpore,  alii  vero  prins  snbsistentem 

ex  mefingerej  alii  eonfimgere.  Creech.  in  corpora  nascentia  infnndi,  et  a 

106  jSomxta]  Terricnlamenta:  pa*  eorpore  per  mortem  separatam  Infe« 

Tores:  miracula:  jnxta  Persii  senten-  ros  subire,  vel  in  pecudnm  corpora 

tiam  Sat.  3.  83.  '  ^groti  veteris  me-  migrare  (quae  foit  Ennii  Py thagorici 

ditantes  soinnia :  gigni  De  nihilonibil,  sententia,  qoam  fuse  exponit,  obiter 

in  nihilum  nil  posse  reverti.'    £t  hoc  etiam  convellit  ei  deridet,  tanqoam 

est  qnod  inqnit  ille :  Qu»  tam  ab*  sibi  ipsi  contrariam)  profecto  temere 

lona  soniniavit  onquam  febriculosns  agerent  qni  providentiam  contemne* 

•enex,  qnse  non  aliquis  philosophorum  rent,  dum  istos  contemptores  «BtenuB 

dixerit?  SimileapudMarcnmTuUinm  maneant  post  mortem  poen».    Hsc 

in  oratiOne  contra  Rnllnm :   *■  Haec  6at  huju^loci  sententia  quem  prs- 

per  deos  immortalen  sunt  vobis  con-  rnptnm  alii,  et  obscanim  qaeruntnr. 

sitia  siccorum,  an  vinolentornm  som-  Creeeh, 

nia?'  Pius.  110   RemgumUme]   Ita  vulgo  hoti 

Vertere]  Evertere.  Virg.  JEn*  1. 24.  capiunt  quasi  ad  relliglones  absolnte 

'T^riasolimqnae  verteretarceis/Lu-  sit  referendum,  qunm  connecti  cum 

cret.  8. 84.  '  pietatem  vertere  fundo.'  minis  possit ;  ut  innuat  Lncretius  sa- 

Lamb,  perstitiones^  quibns  credulum  vnlgns 

Vertere]  Alibi  (nt  inf.  8. 84) '  Erer-  implent,  quasque  illis  incutiunt  vates, 

tere    fondo.'   et  Virg.  £n.  10.  88.  minaaqne,  quibns  terrent.  Ha», 

*  rertere  fnndo.'  Preig,  111  ReaUmdiy  nntta/acuUaM]  Ita  in- 

.  108  iVatii  n  cfrfam^^m]  Sic  habent  terpnngendnm  putavi.  Gtf, 

libri    omnes    mauuscr.    Vaticanos,  112  /EtemoB  qmoniam  panat  ta  merU 

Memm.  Tettiannsy  Bertin.  atque  hanc  timendum]  Pro  timende  poBnas.    Sed 

scriptnram  agnoscit  Nonius.    Deni-  verbnm  hoc  est  aparemphaton,  boc 

qne  apud  hunc  scriptorem  fere  sem-  estyindefinitumyquodperaccusativnm 

per  hoc  noroen  in  geuere  fsmin.  nsur-  profertur.  Cicero  septima  in  Verrem 

patnr,  nt  inf.  eod.  lib.  686.  *  Deniqne  actione :  *  Hanc  sibi  rem  sperant  prae- 

jam  qnontam  generatim  reddita  finis.'  sidio  futurnm.'  Piue, 

et  2.  51 1. '  certa  Finis  otrinque  tenet  JEIemae    qnoniam  penuu  in  morte 

summam.'  et  8.  1084.  'nec  qnae  sit  timendum]    I.  e.  timere  oportet,  ut 

pcenarnm  deniqne  finis.'  et  in  pleris-  apnd  Graecos  ^finrriop,    Sic  loquitor 

qne  aliis  locis,  sic  apnd  Virg.  ^n.  6.  inf.  eodem  lib.  vs.  189.  *■  Multa  novis 

884.  '  Quae  fi nis  standi  ?'   et  apud  verbis  presertim  cum  ait  agendum.' 

Horat.  Epod.  17.80.  '  Quae  finis,  aut  i.  e.  cnm  multa  agere  oporteat.  etS. 

quod  me  manet  stipendiumP'    Sen-  401.  *Addendum  parteis  alias  erit; 

tentia  autem  hnjus  ioci  haec  est :  8i  inde  sequetnr/  &c.  et  8. 626«  <  Quin- 

homines  aerumnarum  et  miseriarnm  qne  (ut  opinor)  eam  faciondum  est 

finem  in  morte  viderent,  aliqoa  ra-  sensibns  anctam.'  ibid.  892.  'Usque 

tione  religionibus  obstare   possent.  adeopriusestinnobismnUaciendum.' 

Nnnc  autem,  cnm  putent  animos  esse  et  4.  779.  '  multaqne  nobis  Claran- 

immortaleis,  nasci  videntur  in  mise-  dum  est,  plane  si  res  exponere  ave* 

riam  sempiternam,  neque  se  nmquam  nius.'  Lamb, 

conqnieturos  sperant.  Lamb,  Penm  ta  morte  timendnm]   Id  ex 

ffam]  Jam,    His  20.  vss.  seipsum  sese   non    dicit  Lueretins,    sed   ex 

qnasi  corrigit,  et  aliquam  esse  in  iis  fcripti»  vatum,  qui  rem  eo  deduxe- 


90» 


NOTiE   VARtORUM    IN 


rant,  nt  movt  ipn  doloribos  finem 
oon  imponeret ;  cum  contra  ex  opi- 
nione  Epicori  nil  mortnis  timendnm  ; 
qni  enim  bona  fide  mortui  snnt,  ii  ne- 
qne  mordent,  neqne  mordenlur.  Axx' 
0im  ip^  A^oi.  Nam  illud  Catonis 
faciomeom:  <Diveno  ittnere  malos 
a  boni»  loca  trtra,  inculta,  fteda,  at. 
que  formidoloM  babere.'  SalL  in  Cat. 
»8^  Istiid  antem  tiwiemdmm  pmms  e  ve* 
teri  et  bono  Latio  est:  neqne  temere 
aiiter  loqnitnr  Lacretint,  iit  nec  Var- 
ro.  flic  in  lib.  de  R.  R.  <  videndiim 
h«c  qoatuor.'  alibi,  •  vasa  vinaria  fa- 
ciandom.'  alibi,  *  praefecto|^lacriores 
faeiundom  prraiis/  Item,  *  ponen. 
dum  quadrimos.'  et,  <  emendom  ve- 
teranos  boves.'  Sed  infinita  ad  eam 
rem  exempla  congeri  nihil  necesse 
est.  Natn  nec  Virgilins  qnoqiie  abs- 
tiniiit :  /En.  11. 230.  «  Pacem  a  rege 
petendnm  est.'  Fab. 

TimendMm']  Istud  timendnn  p^gnn  e 
veteri  et  bono  Latio  est,  nec  aliter 
temere  loqoitar  Liicretius,  vs.  1S9. 
<  miiltaagendnm:'  vs.  S82.  <  prlvan* 
dum  est  Corpora  moto,'  &c.  Ipse 
etiam  Virgiliiis  £n.  II.  2S0.  '  Pacem 
ft  Rege  petendum.'  Creeck, 

/a  morle  tunendmn]  De  bac  t^on- 
stroctione  prseter  Lamb.  videndns 
Vosslus  de  Anal.  8.  10.  et  de  Con- 
struct.  c.  58.  cltatque  Servins  ad 
Virg.  iEn.  11.  280.  nt  explicet  illnd 
*  aut  pacem  Trojano  ab  rege  peten- 
dum.'  Hatf. 

118  Nutura]  O&o-(a.  Fab. 
114  Nata  itt,  a»  Cimtra]  Utmm  ani- 
ma  nata  sit  nna  cum  corpore,  nt  vo- 
innt  Stoici  et  Aristotcles :  an  contra 
ab  «terno  creata  in  corpora  nascen- 
tium  insinnetur  atqne  infnndatnr,  nt 
•ofitit  Plato  et  vetercs  Academici. 
Amobius  lib.  1.  advers.  g^nteis.  *Qiiid 
sit  sensus,  quid  anima,  advolaritne  ad 
nos  sponte,  an  com  ipsis  sata  sit,  et 
procreata  visceribns:  inortis  parti* 
eeps  degat,  an  immortalitatis  perpe- 
tuitate  dooata  slt.'  Idunb, 
Nata  eitf  tfc,]  Una  cum  corpore, 


nt  Stoici  et  Peripatetici.  Fab. 

Inrinuetur]  Ita  nt  ab  «temo  creata 
sit,  ex  Platonis  doinnat«.  Fab. 

115  Eiehmdiniere^a^tfe,]  Etutran 
nobisconi  moriatur  anima,  an  ad  ia* 
feros  descendat,  an  in  atia  corporm 
migret:    qn»  postrema  opinio  foit 
Pythagoreorura.  Dictum  aiitem  tnsi- 
mnei  §e  pecndes,  pro  siintff ,  sen  inehmet, 
ee  m  pecudee.  nam  veteres  interdum 
non  addebant  prsppositionem,  si  ea 
jam  esset  in  verbo  composito ;  nt 
'adigere  arbitrnm,'  potins  quani  *adi- 
gere  ad  arbitram/  et  ^  adigere  jnija- 
randnm.'    *  Pmpugnat  nngts,'  apnd 
Hor.  1.  £p.  18. 16.   sic  idem  Lacret. 
2.  124.  *  Hoc  etiam  magls  hspc  ani* 
mnm  te  advertere  par  est.'  Lamb. 

Dirempta]  Separata  videllcet  a 
corpore  et  dissipata,  nisi  potins  lega- 
tnr  perempia.  Creech. 

110  Vaatatque  lacvna»]  Ingentia 
stacna,  qnas  evagata  Cocyti  et  Pblc- 
getbontiH  aqoM  facit  Piu». 

1 17  Pecudes  oHae  huinMet  ee]  Ex  Py- 
thagor»  placitis.  Fab. 

Peeudee  alias  ineinnet]  Vt  *  adigere 
arbitram,'  '  adigere  jnsjnrandum,' 
*  pmpugnare  nngis/  et  Lucret.  2. 124. 
'  Hsc  animuiu  te  advertere  par  est.' 
Creeek. 

118  £imt«t  nt  noster  eeciidt]  Qui 
videtur  fnJAse  Pythagorens.  Hor. 
Epist.  2.  1.  60.  ad  Angnst.  *  Enniaa 
et  sapiens,  et  fortis,  et  alter  Hoom* 
rns,  Ut  Critici  dicunt,  leviter  cnrare 
videtnr,  Quo  promissa  cadant,  el 
somnia  Pythagorea.'  Persins  8at  0. 
10.  *  Cor  jubet  hoc  Enni,  postquam 
destertuit  esse  Maeonldes,  quincttt 
pavone  ex  Pytbagoreo.'  £cmi6. 

Qui  primof]  Primus  Latinoram. 
ijain.b. 

Ennxn»]  Qui  Pytbogoricus  fuit,  nt 
fere  omnes  illins  aetatis  scriptorea. 
Notum  qoid  de  majori  Graecia  dietom 
a  Clrerone  fnerit  in  Tnscnl.  Fab. 

Primue]  Primus  enlm  Latino- 
ram  Ennins  Epicnm  et  Hemicnm 
Poema  ad  exemplum  Homeri  scrip- 


T.   LUCRBTII   GARI    DB    KLaiUM   NAT.   LIB.   I. 


90i> 


Ht.  Creiek, 

Qmi  firtimtf]  Imitatns  Virg.  Oeorg. 
8. 11.  *  Priimis  ego  in  patriani  me- 
eam  (modo  yita  sQper«it)  Aonio 
rediens  dedacam  Tertice  Mosas.' 
Freig. 

119  H^Uom]  BiEotie  monte,  qaem 
Mos«  incolaot*  Lamb. 

Fnmde]  Ita  vet.  libri.  Gif. 

ISO  Per  getties  Heiku  omfiiiim]  Sic 
ex  vet.  qaibusdam  scrlpsi.  Valg.  Ao- 
mamm»  Vid.  Indicem  :  *  Ornnibas/ 
'Omniam'  et  «Pmitivns.'  G«f. 

Per  genletM  Italas  hominum  quiB 
dora]  Sic  babent  nonnuili  libri  mann- 
acripti:  alii,  omnmmi  ntraque  scrip- 
tara  probabilis  est.  ntra  sit  recta  et 
vera,  qa»ritur.  Si  Aomtiituii  proiMibi- 
mqsy  ita  explicabimus:  qne  corona 
clara  esset  per  genteis  bominnm  Ita- 
lorom.  Sin  omnmm^  sic:  qus  corona, 
omnium  coronarum  clarissima,  per 
genteis  Itali»  clueret,  nt  sit  positivus 
pro  snperlativo.  quale  est  illud  apod 
EsBiom,  pag.  65.  'Satnrnia  magna 
Dearnm :'  uisi  qnis  dicat  bic  genitivnm 
esse  divisionis:  quod  genos  apnd 
Grscos  usitatissimam  qnidem  est, 
sed  etiam  Latini  usarpant,  nt  Plinius, 
'  Nigrse  oviam.'  Lamb, 

Genie»  ItaloM  homimim]  Proj  genteo 
luaonm  Aomiiiiim.  Tale  aliquid 
apod  Virgil.  plns  ano  loco.  Qni- 
dam  libri,  omiimm  pro  Aomintim.  Ita- 
qne  esset  eorona  elara  omnium,  i.  e. 
inferomnes:  qnod  genusmnltaOrcGce 
reperias,  ut  8fd  Ociotfr,  &c.  id  est,  nt 
Callimacfa.  hymnoclf  A^rdixit,  troA^ 
vpofixovoa  Bfdon^,  Ita  apnd  Enninm 
citante  Probo  :  '  pnlcra  Dearum.' 
Fab,  Omnbim  cktra  si  legas,  erit  cla- 
rissima.  Sic  Ennins  pag.  11.  '  Venus 
quem  pnlcra  Deamm.'  et  pag.  65. 
'  Jnno  Satumia  sancta  Deamm.'  i.  e« 
pHlcherrimaySanctissima.  Preig,  Idem 
Enntna  pag.  34.  de  Venere  '  Dia  De* 
arnm.'  ut  et  de  Jonone  rnrsns  pag. 
151.  '  Optima  Caelicolnm,  Satnrnia 
magna  Dearnm.*  Hat. 

Clara  chieret]    Appareret,  fulge* 


ret.  Chure^  anctore'  Plinio  togato- 
raro  ernditissimo  libro  vigesimo  qnin- 
to,  antiqni  pagnare  dicebaot :  nnde 
grammatici  clypeum  detorqnebant : 
ex  qna  etymologia  Venerem  qoam 
eoielMmt  armatam  Clnacinam  dictita- 
ront.  Hic '  splendere'  interpretare. 
In  commentariis  Plantlnis  afiatim  re- 
fntavimns  Veneti  Hermolai  opinio- 
nem :  qni  eluere  pro  esse  oopit.  C^iwr» 
Marcellns  pro  nominari  exponit.  qnod 
si  probamus  in  Lucretio  ^ara  duerety 
pro  nominaretnr  et  haberetar  expone. 
Hoc  enim  verbum  oiiM^  vim  passivam 
habet.  Plantus  saepe  ntitur  in  hoe 
significatu.  et  Terentianus.  ^Enuins 
per  gentes  clnebat  omnium  miserri> 
mns :'  hoc  est,  vocabatnr.  His  vero, 
qoi  ehiere  pro  sptendere  et  apparere 
nobiiem  et  gloriosum  volunt  interpre- 
tari,  non  repngno,  a  dictione  scil. 
k\ioSy  qn»  gloriam  significat :  etsi 
kkffw  significat  nomino  et  voco :  nt 
prima  significatione  verbam  cheo  sig- 
nificet  splendeo :  sed  conseqnenter 
appareo.  nnde  'cluebat  iiiiserrimus' 
cnm  dixit  Eonins,  interpretare  ap- 
parebat.  Mendnm  est  in  eptstolis 
Symmacbi  eo  versicnlo :  *  Bis  seno 
celsos  Snmraache  fasce  clios.'  scribe 
ekieo,  pro  spleodes.  Pin». 

Clueret]  I.  e.  nominaretnr:  et  ita 
Konins.  eitat  et  illum  Lucillii  ver- 
sum:  *  Cuia  opera  Troginn'  calix  per 
castra  cluebat :'  et  ilUtd  Ennii,  p* 
895.  *  per  gentes  esse  duebat  omninm 
miserrimns.'  Valet  etiam  cluere  in- 
terdnmidem,  qnod  videri,  insignem- 
esse,  baberiy  excellere,  esse :  nt  infra 
eod.  lib.  vs.  481.  '  Nec  ratione  cluere 
eadem,  qna  constat  Inane.'  ibid.  6SS. 
'  Qu»  nondnm  clneant  ullo  tentata 
periclo.'  et  S.  861.  ^  Nec  minus,  at- 
que  homines,  inter  se  nota  cluere.' 
ibid.  581.  *  priinordia  reriim,  Inter  se 
simili  qnse  sunt  perfecta  fignra,  Infi- 
nita  cluere.'  et  S.  308.  *  Utilis  inve- 
nietur,  et  opportnna  clncbit.'  4.  50. 
'  Cnjuscnnque  cluet  de  corpore  fosa 
vagari.'  ntltor  hoc  verbo  et  Plautus 


910 


NOTiB   VARIORUM    IN 


noa  nno  loco.  Lmk, 

CburH']  Esset.  diuo^  dmoy  tnni, 
eelebror»  dicory  videor,  kKUv,  dice- 
bant  item  cbiveo,  EnnioK  de  se  ipso, 
pag.  II.  ^  Nam  Lstii  popnli  res  at- 
qne  poemata  nostra  CloTeJbnnt.'  Ita 
tnm  primalongaest.  Fidt. 

121  EUi  pratfrea]  Quasi  diceret : 
Tapta  tamen  veritatis  vis  est,  nt 
ille  idem  Ennios  alibi  dicat,  &c. 
Fab. 

EUi  prttterea]  Et$i  jmgiertat  V. 
qaae  verba  si  admittas,  aliam  prorsas 
eflicies  sensnni;  non  opos  est  isto 
acomine.  Creeck, 

Tamen]  Pro  tandem.  H.  e.  nt 
nno  verbo  sammatim  te  expediam, 
non  assentior  Ennio  sedes  infemas 
opinaoti.  Qnod  tameH  signiBcet  idem 
quod  tandem,  docet  iis  Marcellns  In 
integris  exeroplsribns.  *  Sallastins 
qoarto  Historiarnm  :  Nam  qai  enare 
conati  sunt  icti  saepe  ferramentis 
naviom  ant  afflicti  a  sais,  undarum 
Tim  malctato  foede  corpore  tamen 
evasemnt'  Pmm. 

Ten^a]  Regiooes,  tractns,  loca. 
Vetus  significatio  et  aaguraiis :  qna 
figora  loquendi  dicebantur  arnspices 
loca  in  caelo  designare»  anticam 
scilicet  et  posticam,  boc  est,  posteri- 
orem  et  aoteriorem.  Pnct. 

Templa]  Regiones,  loca.  Varro 
6.  de  lingua  Latina : '  Unus  erit,  qaem 
ta  toiles  in  cserola  cvli  Templa.' 
'Templnm  tribus  modis  dicitor,  ab 
natura,  ab  aaspicio,  ab  similitadine : 
ab  natura,  in  cslo :  ab  aospiciis,  in 
tenra :  ab  similitudine,  sub  terra.  In 
caelo  tempiom  dicitur,  ot  in  Hecnba:' 
'  O  niagna  templa  cslitum  Commix- 
ta  stellis  splendidis/  &c.  Ijimb. 

Acherueia  tempUi}  Acherontis  seu 
Inferorum  loca  vasta,  spatiosa, 
&c.  Templa  enim  id  significabant. 
Ita  <templa  cceU.'  Terent.  Alibl 
apud  Lucretiom,  *  templa  aptheris/ 
'  tooitralia  templa.'  Vox  petita  ab 
aospiciorum  discipUna.  Primo  tu- 
emplum  dicebant,  a  tneodo  (vid^ndo) 


deinde  templnm,  extrito  n,  nt  cK 
daellum  bellnm,  duomas  bonas,  in 
illo  aotiqno  saxo,  cojns  in  vita  Pey- 
reskii  roentio  est.  Sic  Emiiiis,  p.  124« 
*■  coirola  coilei  rempla.'   Varro  antem, 

*  Touc  repente  coelitom  altnm  toni- 
tribos  templou  tonescit.'  nbi  legea- 
dom  tonity  ex  ratione  versa».  iMurr, 
nt  eatiere.  Lncretios.  Iterum  Ennias 
p.  246.  in  Hecuba.  *  O  magna  tcB- 
placcelitum  Commista  stellis  splen- 
didis.'  Lego,  OmficU  tteUU  sptouN- 
dtt,  i.  e.  confixa.  nt  *  stellis  ardeoti- 
bns  aptnm.'  Sin  minns,  legendom, 
Comaiissa,  i.  e.  vincta,  compaginata. 
Fab. 

122  Edms]  Edens  per  hos  doos 
versns,  qai  sequnntar,  '  Quo  neqne/ 
Scc  ot  qnidani  doctiss.  viri  potant: 
alii  volunt  esse  Lucretianos.  Lamb. 

123  Qao  neque^  ifc.]  Potant  nononlli 
hos  daos  versus  esse  Ennii.  falso* 
Certe  Macrobius  in  ea  non  fnit  opiiii« 
one  6. 1.  Gif. 

Permanani]  Permanare  soleant. 
Fab, 

Antmce]  Non  sentit  Enoios  Py- 
thagoricns  animas  nostras  cnm  ex 
uno  corpore  transiliant  io  aliod  an- 
feros  petere :  qaoniam  si  id  conce- 
deret  traosanimationem  Pythagori- 
cam  negaret.  Sed  simalacrom  homi<* 
nis,  non  anima,  petit  inferos  gurgitea* 
cujas  opinioois  scius  apprime  Maro 
4.  654.  JEn.  cum  Enoio  sic  cecinit« 

*  Et  nunc  magna  mei  sub  terra*i  ibit 
imago.'  Servius  haec  addidit  'De- 
prenderunt  esse  quoddam  simnia- 
crnm :  quod  uostri  corporis  effigieni 
fictum  petat  inferos  :  et  est  speciea 
corporea,  qu»  oon  potest  tangi.' 
Hpc  innuere  videtor  Ovidius  tertio 
Fastorum  :  *■  Ipsa  virum  rapoi :  si- 
mulacraque  nuda  reliqui.  Qui  ceci- 
dit  ferro  Caesaris  ombra  fait.  Ilie 
quidem  c9lo  positus  Jovis  atria  vi- 
dit.'  Piua. 

124  Sed  quadam]  Hic  versos  a 
lib.  quibusdam  abest.  Male.  Maccobk 
Gi/. 


T.  LUORBTIf:  CARI   DB  RBRUM   NAT.   LIB.  1«         OVt 

Sumrfflora]  Hoo  noii  tanqoam  imi-  effigiem  fietaro,  inferos  petit :  et  est 

tator  Maro  detorsit:    sed    descrip-  species  corporea,  qu»  non   potest 

sity  iit  insertnm,  .pugnaret  cum  snis,  tangi,  sicnt  Tentvs.'    Citat  liinc  Ln- 

auctore  Piinio.    Credlderim  potins  cretti  iocum  Macrob.0. 1.    £t  mire 

Virgilioro  sententiam   primo  Lucre-  binc  arrepta  occasione  in  diTinita- 

tianam  seqni   voluisse  :    mox    cnm  tem  Herculis  ludit  Lucianns,  in  dia* 

verbanon  reperiret  Itasignate  affec-  logo    Diogenis   et  Herculis,    quem 

tom  prodentia,  maluisse  fateri  a  quo  vide.  Hav. 

profecerit,  quam  in  fnrto  deprehendi.  125  Unde  nbi  exoritmf  i^e.']  Ad  hono 

Pku,  locum    pertinent    illa  M.  Tuliii  3. 

Sed   queedaM  eimukicra  modie  pal-  Acad.  Quaest.  '  Num  censes  Enniumy 

lemtia  m.]   Imitatus  est    hnnc    ver-  com  in  bortis  ambulaaset  cnm  Ser. 

snm  Virgilins  multis  locis,  sive  sit  Galba  vicino  suo,  dixisse,  Visns  snm 

Ennianns,     sive    Lncretianns  :    nt  mihi  cnm  Oalba  ambulare  ?  at,  cnm 

Oeorg.  1.  478. 'et  simulacra  modis  somniavit,  ita  narravit, '  Visns  Home- 

pallentia  miris:'  et£n.  1.857.  *Ip-  ms  adesse  poeta.'    Idem  ibid.  *  Dor- 

sa  sed  in  somnis  inhnmati  venit  ima-  mieotinm  visa  imbecilUora  esse  diee- 

go  Conjugis,  ora  modis  attoliens  pal<  bas,  qnam  vigilantium.  qno  raodo  ? 

lida  miris:'  et7.  89.    '  Mnlta  modis  qnia  cnm  experrectns  esset  Ennins, 

simnlacra  vldet  volltantia  miris.'  et  non  diceret,  se  vidisse  Homemm,  sed 

10.   822.    '  Ora   modis  Anchisiades  sibi  visnm  esse.'  Lamb, 

pallentia  miris.'    Sed  non  dissimnla-  Unde    eibi    exortam']    Locns    ille 

bo,   huDC  versum  abesse  a  codice  Ennii  (p.  4.)  apud  Clceronem  est, 

Bertiniano  et  Memmiano.  Lamb,  <  Visos  Homeras  adesse  poeta.'  Fab, 

Sed  (puBdam  nmvlaeral  Notum  iilud  Semper  JloreHiia]  Sempiternos  6o- 

Homeri,  in  qoo  Hercnlis  ^Hktkw  ad  res  et  fractns  perennis  eloquentias 

Orcnro   isso    dicitur ;   ipse   antero,  snmmittentls :  a  qno,  nt  ait  Maniliusy 

sen  ipsins  anima  apod  Jovem.    Nam  2.  Q.    *  Posteritas  latiees  in  pocnla 

corpus  qnidem  in  Oeta  monte  crema-  dnxit.'    Fingit  Ennins  in  snnm  cor- 

tnm  fuerat.  o  rem  bellam  et  iogenio-  pus  per  metempsychosin  insinoatam 

sam  I  Fab,  Homeri  anlmam.    Taraen  cum  homo 

8ed  qaadam  eimalaera]  Ex  illa  ve-  corpns  habeat  terr»  debitnm :  quod 

teram  opinione,  qna  putabant  ima-  spoliatnm  anima  et  cadaver  effectnm 

ginem   nostri   quaodam  ad   inferos  terr»  reddit :  animam  caelo  ;  sivei 

descendere,  unde  Dido  apnd  Virg.  «t  Pythagorici  volnnt,  formam  snmit 

JEn.  4.  064.    ^  Et  nunc  magna  mel  aliam  post  mortem;  simnlacrum  vero 

snb  terras  ibit  imago.'  obi  Servius :  tartaro :  fingit  hic  Ennlns,  appara- 

'  Valde  qnsritnr  apnd  philosophos,  isae  sibi  imaginem  Homeri,  qnse  paU 

quid  iUud   sit   qnod  inferos  petat.  lens  et  Inrida  lachrymas  fnndebat< 

Nam  tribus  constamus :  anima,  qnss  Est  enim  corpus  quod  tangi  non  po* 

soperae  est,  et  originem  snam  petit :  test  hsc  imago :  qoaro  finxit  Ennins. 

corpore  quod  in  terra  deficlt :  nmbra,  Marci  Tnllii  codicem  in  Academicis 

qnam  Lncretins  sic  definivit,  spolla-  obiter  sic  emacola.    *■  Onomodp  cnm 

tns  lomine  aer.'  (sed  legend.  ex  4.  experrectns  esset  Ennins,  non  dice- 

800.  lumine  cassos  aer)  '  Ergo  umbra  ret,  se  vidisse  Homernmy  sed  visom 

si   ex  corpore  creatur,  sine  dubio  esse.'    Exortam  sibi.  i.  e.  Appam- 

perit  cum  eo,  nec  est  quicquam  reli-  isse^    Hsec  dicuntnr  ab  Ennio  nt  tes- 

qnum  de  homine  qnod  inferos  petat.  tatins  et  planius  regeneratlonem  ar- 

Sed  deprehenderant  esse  quoddam  gnmentis  approbaret.  Ptns. 

simulacrnm,  quod  ad  nostri  corporis  ^emper-fivreitiiis]  Sic  olim  hic  scrip- 


1 


913 


NOTS  VARIORUM   IN 


Ivin  dldici.    Vid.  ladicem.  G{^. 

Semper-Jlortntui]  Legendnm,  iSeiii' 
per-Jhremiii  Homeriy  at  sit  6^. 
qnenadmodam  notat  Donatns  ad  il- 
Uid  Ter.  Andr.  1.  2.  <  Et  herl 
semper-lenitaA,'  Scc.  Lamb,  Adde 
Sdiottnm  Obe.  Hom.  pag.  80.  Hm, 

Semper-florentis]  Grammaticl  to* 
eant  ^)r,  ten  snbanionem.  Ita 
apud  Ter.  '  semper-lenitan.'  et  Am- 
Kmrn^pimo^  apad  Herodiairam,  qood 
imprimit  notandnm.  Fab» 

Homtri]  Hoc  Ennii  somninm  Ci* 
eero  in  Lncnllo  memorar,  'Vitns 
Homeras  adesse  poeta.'  £t  io  som* 
nio  Scipionis.  'Fit  enim  fere  nt  eo* 
gitaliones  sermonesqae  nostri  pafi« 
ant  aliquid  iu  sorono  tale  qnale  de 
Homero  scribit  Ennias,  de  qno  vide* 
lieet  sspissime  ▼igilans  solebat  oo* 
gitare  et  loqnL'  Creeek, 

12d  Speciem']  ElBof.  sic  in  Evang. 
Lacse  0.  99.  ih  ^Boe  rem  vpooAwou  tArov, 
inf.  149.  'natnrsB  spccies*'  et  B99: 
*  Invlda  prsMlnslt  speciem  natnra 
videndi.'  Preig. 

Ei  fmdere']  Sic  codez  Bertini- 
aans,  et  Memmianns.  alU  effwndiert. 
Lamb. 

ImerymM  et  ftindere]  Al.  egkitdere, 
Donmale.  Fab, 

Efimdere]  Mss.  Lngd.  Bat.  et  alfi 
Don  prse  se  femnt  et  /tmderej  sed 
efimdere  ;  scripsit  forsan  herymamue 
erfmndere  sa/sas.  habnit  hoc  oerteante 
oenlos  in  apparitione  Hectoris  Virg. 
qnem  vidit  Mn,  9.  971.  '  largosqne 
effnndere  fletns.'  Sensns  et  con- 
strnctio  verbomm  lAicretii  talls  est : 
Unde  cemmemorat  exortam  sibi  spe» 
ciem  semper-florentis  Homeri  coe- 
pisse  effnndere  salsas  lacrymas. 
Erit  etiftmdere^  antiqne,  nt  etfitri. 
Hav. 

Sohiui]  Epitheton  lachryniarnm. 
Snnt  enim  sals»  non  secns  ac 
aodor  bnmanns.  Et  lioe  magis  indi- 
cat  lllam  imaginem  qnas  petat  inferos 
corpoream  vim  retinere  :  qoft  in  la^ 
chrymis  salsiiginem  viventis  eorporis 


oboervat  Onidam  /okae  legnnt,  et 
fictitlas  intepretantnr,  apparentia, 
commentitia.  Ut  Maro  £n.  9.  799. 
'  Par  levibns  ventis,  volocriqne  simil- 
lima  somoo.'  et  prm  gaodio  fivrte  la- 
ehrymas  stillabat  Ennio  congredieos, 
qoi  snam  gestabat  aniosamy  meotem, 
et  faeoodiam  poetieam  nt  hseredlta- 
riam.  Piui, 

Salta»]  Epithetnm  otiosnm,  otqai- 
dam  potant.  qaaUa  saot  illa,  XtMnfrf 
Mrrof,  i.  e.  albos  denteis:  XsmbsS» 
yd^tueros,  apod  Homemm,  i.  e.  «Nn 
lactis:  'huoitda  vina/  apod  Virg. 
<  alba  nlve/  apod  Hor.  et  allbl, '  den* 
tUms  albls.'  tamb, 

Sakaa]  AiiiyUsas.  Imperite.  Qnia 
enim  neseit  lac  albnm,  homida 
▼ina,  Sce,  poetls  esse  familiaria? 
Cree^ 

197  £xpmdsiv}Bxplicare.  In  non- 
nnllis  libris  scrlptnm  est  exponere^  in 
aliis  expnmere,  ego  haoc  lectiooao 
retineo.  Lamb, 

198  Quapropier  bene  cmn  sapmi] 
Concladit  hanc  locom  hoc  modo: 
Qnoniani  igitor  Tidemns,  ignoratione 
eaosarom,  et  rerom  a  oatora  iavolo- 
taram,  bomines  misere  conturbari, 
eom  cetene  res  omnes  obscors  nobls 
sont  perqoirendfle  et  cognoscend», 
tnm  maxime,  qnB  sit  animi  natora, 
videndnm  est.  Cii»  hoc  loco  con- 
jnnctio  est,  cui  respondet  altera  ftim, 
qnarto  abhinc  versn.  Lamb, 

Qaapropter]  Ut  omnes  igitur  Mem« 
mii  timores  discntiat,  his  vss.  9. 
docet  se  dispntataroro  non  tantum 
de  Cceli  Deuroqne  ratlone,  et  de  ge- 
nerattone  rernm,  que  omnia  olim 
promiserat;  sed  explicatnram  etiain 
qnenam  sit  anim»  natora,  et  qnae- 
nam  sint  111«  res,  qns  aliqnaiMlo 
vigilantes,  aliquando  donmentes  ita 
afficinnt,  nt  prsesentes  videre  nos  et 
andireolim  mortnos  pntemns,  et  Inde 
oonjectemns  animas  exlstere  a  cor- 
pore  separatas.  Qaaiii  ob  rem  *  Oas- 
sendtts.  Creeeh. 

Saperie  de  rebut]  Ue   ccelo,    de- 


T.   LIIC&BTU  CARi  DB   &BRUM   NAT.  LlB.   I.        913 


qae  im&TerM  meteQrologU ;  ex  cftivM  per  opacedomonini  palviflciilM:  <  Mol« 
ignonitioDe  terrores  animit  offandon-  ta  minntm  modis  moltis  per  inene 
tnr,  &c.  ibiqiie  tom  in  deos  omnia    videbis  Corporambceriradionimla- 


conferantur.  Fab. 

130  Gfranliir]  Lamb.^Maji<tir.  Vid. 
inf.  vs.  329.  et  Indicem.  Gif. 

Et  ^ua  vf  9001911«  ^oahir]  Le- 
gendom  videtar  geHMtwr;  non  ^fnm- 
twr^  at  valgo  legitar.  geiio  enim  idem 
valet  qnod  gigno,  Cqjas  verbi  igno- 
ratione  complares  non  apud  honc 
poeiam  solnm  loci  depravati  snnt»  nt 
posterius  ostendemns,  vernm  etiam 


mine  in  ipso,  Et  velnt  nterno  gerta- 

MINB     PRjBLTA    PUONA8QCB      EdorO 

TOBMATiif  certantia,  nec  dare  pan- 
sam  Conciliis  et  discidiis  exercita 
crebris.'  Lambinnin  preter  loca  a 
Oifanio  in  Indice  jam  notata  refeliit 
etiam  vs.  478.  <  Denique  materies  si 
reriim  na4la  foissety  Nec  locus  ac  spa- 
tium,  res  in  quo  qaapqae  gerantaf 
Nunqnam/  Sic,  quem  Poeta  ipse  non 


apnd  Varronem,  et  ccteros.    *  Oeni-  aliter  se  scripsisse  ver«a  inde  sexto 

ttiq  appellabant  deum  (inquit  Fes^s)  iodicat  :  '  Perspicere  uti  possis.  ret 

qai  vim  obtineret  rerum  genenda-  gestas  funditas  omneis  Non  ita  uti 

ram:'  ubi  volgo  legitnr  et  scribitnr  corpus  per  se  coostare,  nec  esse/ 

gfrawfamm,  corrnpte.  Varrolib.i.  de  Prtig. 


R.  R.  31.  '  Id  ex  pabuli  segete  viride 
sectum,  anteqnam  genat  'siliquas.' 
Idem  cap.  13.  *  Qiiod  est  principium 
genendi.'    Idem  in  Andabata :  '  Sed 


181  Tum,  eum  primui}  Ita  malui 
scribere,  qnam  ime,  proot  quidanr 
codices  habent.  Pariter  Ennins  in 
Fragm.  pag.  66.    '  Tnm,  cnm  corde 


qnod  h«c  loca  aliqnid  genunt.'  quem     sno  Divom  pater  atqae  hominnm  rer.t 
postremum  locnm  testem   prodncit    Dixit  prtmtf  pro  m  prtmis,  ot  et  qni- 


Prifcian.  lib.  10.  com  altero  Lucretii 
ex  3.  797.  '  tanto  magis  infitiandnro, 
Totum  posse  extra  corpns  durare, 
geniqae.'  Vernm  tamen  ferri  hic 
potest  recepta  lectio  germtur,    Ge- 


dam  Msa.  prsBferont,  i.  e.  prscipne, 
anteomnia.  Hav, 

Sagaei]  Indagatrice.  unde  sagaz- 
canis.  Plant.  Corcul.  1.  3. 17.  '  Ca- 
nem   esse  oportuit :   sagax    oasum 


ranlur  auteroy  i.  e.  administrentnr,  a  habet.'  Sagmref  significat  acnte  sen- 

natura  scilicet,  nt  sit  tralatio  ab  iro-  tire,  auctore  Marco   TuUio.     Vnde 

peratoribos  et  magistratibus,  qui  res  pramgire  prsssentire  et  consequenter 

geront:  qnod    ipsum    tamen   etiam  pnsdivinare.  Piiis. 


translatum  est  ab  iis  qui  oneragemnt; 
id  csty  snstinent.  Lom^. 
.   Genaniwr]    Ita  olim  loqnebantnr. 
Tcdw.  geraniurf  non  placet.  Fab, 

G^KOJihfr]  Gtgn«ii(Mr,  qua  voce  pas- 
siro  utitur  Lucretins;  alii  gerantur, 
male.  Creech, 

Et  qua  ffi  quaque  gerantwr'}  Ve- 
ram  hujus  verbi,  toties  a  Lambino 
lacessitiaut  impugnati,  interpretatio- 
nem,  atque  adeo  defensionem,  nemq 
melins  prspstabit,  quam  ipse  Locre- 
tins,  qui  continuos  rerura  ortus  inte- 
ritusque,  sen  primordiorum  concilia 
ac  discidia  passim  exemplis  a  rebus 
bellicis  desnroptis  illustrat.  Sic  2« 
118.  in  illa  similitndine  ab  agitatis 


Sagaei]  Sagaces  proprie  canes  di- 
cnntnr:  qnia  inest  in  eis  vis  odo- 
randi  exiroia.  Itaque  '  sagaces  appel* 
lantnr,  multi,  et  solertis  acuminis/ 
inquit  Festas.  idem  Lacr.  inf.  eodem 
lib.  131.  *  Est  igttnr  nimimm  id,  quod 
ratione  sagaci  Qoasrimus/  &c.  ibid. 
infr.  369.  '  Vemm  animo  satis  hsec 
vestigia  parva  sagaci  Sunt.'  et  3. 
839.  '  Nec  minns  hasc  animnm  cog* 
noscere  posse  sagacem.'  et  4.  910« 
'  Ta  mibi  da  tenueis  anreis,  animum* 
qne  sagacem.'  Lamb, 

132  Unde  anima  atque  animi  emtetei 
natura]  Non  temere.  Anima  enim  et 
a^oirous  diffemnt  et  facuitatibns  et 
sede.  qnod  in  3.  maxime  apparebit* 


Delph.  ei  Var.  CUu. 


Lueret, 


8  M 


914  NOTJI  VARIORUM  IN 

Getenmi  iMW  loeo  tBlni  Mtm,  mvl-  tot  In  iUo  loe»,  iiIvm  ia  nttiii  coll»^ 

flHM  ipie  ent ;  neqae  fere  aliter  loqol  ettoi.'   Virf.  Mtu  iO.  €41*    '  Moite 

■Mt  Locretins.   Sk  mitDr»  aBinien*  obito  qneles  fan»  est  ToUtare  6gn^ 

tam,  animaBtei  ipoa^  eqn»  natnra,  raB.'     06tte,  snmpta,  sutcepta,  ct 

inanis  oatnra,  natnra  CQqfwris,  ardo-  conipletaynt  •Mr«msiinidttcitar.  Ser- 

ritnatnraylocliiatora,aenai8mtnm9  Tiui.  Creeeh» 

Jte.  pfo  oqna,  Inani,  corporOy  ardorey  AtnpkMmr}  Operil   matemo  af- 

ignl,  loooy  «0080  ipooy  Sce.    Ita  aoe-  Ibctn  mmBlante  hnmAns  et  ▼iTentio 

tor  libri  de  mnndo,  homo  SUncus,  matri»  dnlcet  aroplexaa  in  aoboiem* 

Bon  Ariftotelesy^^f  xpmikArw  ali-  Pioi. 

enbiposnity  natnra8C0lonmi,proco-  TbUub  taapUcHiur  99m]    Vel   tan- 

loribns  Ipsis ;  et  in  cnp.  11.  ^vmMP  qnam  mater,  ▼ei  simpliciter,  conti- 

pro   febns  coneretii,  &c.     Itemm  net.  Virf .  /Eo.  v.  M.  *  Qnam  qnm 

circa  medinm  (^m  f^gm  pro  (Oo.  Dardaninm  telhw  mihl  acrmt  Acca* 

Fab,  teoy  Et  patris  Ancbism  giemio  eom- 

4nMui  0*9««  onisit]  Emendabat  da-  plectitar  oma.'  I.eai6. 

risi.  Jeniins  in  ep.  ad  me  icripta,ani.  187  Nec  wte  aaunas]  Corrige  Nee  me 


atque  oiumt  e.  n.  et  sauo  lU  diser-    oaiait  feilii,    Pios. 
timlegitnrapndipsamLnemt.S.SSO.        Nee  nu  ommns  faMU}  Ita  habent 


*  8ie  animi,  atque  anfanm  naturam  cor-  Vet.  libi i,  mana  fbrmisqne  descrip- 

pomtotoExtraheTe  hand  facileest.'  ti.  nec  mntaridebet.  vld.  lodieem. 

Idem  tamen  iiocmtiassibiconstatd.  OV» 

ISO.  *  Unde  anima,  atqne  animi  con-  Nec  me  tmmi  /bWI]  Sie  potins  le« 

ttet  natam,  necessam 'st.   fioesrv.  gendomy  qaamyUt  in  qoibasdam  II- 

188  Qh0  res]  lotelligit  spedes  m-  bris  iegitnry  oniami/aUtt.   Sic  eite 

ram,qaasTnlgoiotentionalesTocant  loqvnntnr  interdnm  Latini,  prmser- 

dfloJ^  rfaoory  ipdimt,  membnmnlas,  tlmpoet»,Falsns  animi,mgeretsntt- 

eflnria  ex  snpei^ie  corporea ;  qom  cins   animi :  et  craclor  onimt,  te. 

enm  ex  omnibas  omnino  lebas  per-  qnamqnam   alteram   lectlottem  nov 

petno  emoaent,  et  animos  impellont,  ansim  dmnnare.    Veram  tamea  am- 

te»  Sed  ms  inferins  notescot.   Fetbk  sim,praPBertim  cnm  sic  hal>eaiit  pln- 

.  184  iSbomdgae  eepmltie^  £x  Ennio :  ms  oodices,  et  ita  scriptnm  sit  ap«4 

p.  88.  *  Nnnc  hostes  rino  domiti,  som-  Macrobium  lib.  6.    Est  antem  hoe 

noqne  sepnlti.'  sie  et  Virg.  £a.  3.  looo  occnpatio.    Laai6. 

ISB.  '  Inmdnnt  nrbem  somno  9ino«  Nee  m«]    Proposito  fntnri  operio 


qne  tepnltani.'  idem  9.  WSk  *  aom-  trgnrnento,  his  ao.  rti. 

no  rinofine  sepolti  Procnbnere.'  ibld.  expendi t  Poeta,  monetqne  ea,  de  ^* 

88«.   <  Bntuli  sonrno  rinoqne  tepnltl  bns  Oneci,  Epicoros   ▼Ix.   ejatq[ne 

CoBticnein.'  Hoc  totnm  antem,  Tigl.  SeGtatoresdispntarerant,LatinoCar- 

lantlbns,  somnoqne  sepnltby  Orsecl  mine  scribere  opas  esso  ardooffi  et 

dicnnt  hrup  abXMimfi»  Lemb,  difficile,  cnm  propter  egestatem  Iad- 

186  Jifsrfo  oMo  fnomm,  ifc,]   Ite^  gnn  LatiiNe,  tnm  propter  noTitateat 


mtnr  hic  vs.  lib.  4.  mutnatns  antem  reram ;  qnemris  mro  laboiem  ferre 

est  hoe  principmm  ts.  Virg.  iEn.  10.  se  paratnm  esse  profitetur,  Menmiii 

641.  *  Morte  obiu  qnaleis  thma  est  sni  gmtia,  amiciMimi  oraatissimiqne 

▼oiitare  figaras.'  noCat  Macrob.  tk  viri,  qnem  institnendare  snscepemt. 

Sotnra.  Lemh.  Creedt. 

Merte  obiU]  Cieom   pm  Sextlo  :  189  AfatfenteisoerNijHWierfimcnm 

^Nec  rero.  illonun   qnUqnam  qnos  eUmgeHdnm']  I.e.  cnmmnlUsint  no- 

n  majoribos  ototrit  morte  obiu  posl-  t it  ▼erbit  agenda,  ten  ngem  opertent» 


T.   LUORKTIf   GARI   DB  BBRUM   NAT.  LIB.   I.        915 

%t  Mipra  ■dmomiimiss :  «gendiim  enttn  ipeetaUt  volkiitas.  Iiemb. 
«ctionem  si^tfieat,  at  apod  Graecos        142  ^fferre^  Sic  Vet  Codd.  Viil. 

nefamr^my  i.  e.  «l^ere  oporteat  :  ciim  gati :  ferferre,   Oif. 
mnltanobisverbaHnttonoYanda:  vel        QuemvU  ejferre  \ahwevi\   Sic   Ua« 

€om  mnlta  nobia  novis  verbis  tint  ap-  bent  qoinqne  libri  mannflcripti,  et 

pellanda.  Ixmi6.  .  ex  ImpreMis,  Vicetini:   atqoe  hve 

140  Prvpier  egetiaiem  Hngma^l  Hoe  frermaoa  est  scriptnra.nam  et  ita  ve» 
«tiam  conqoeritar  Manilius  et  Cie.  teres  loqnebantnr.  vetns  poeta  apnd 
Oif.  M.  TaiU  orat.  pvo  Sezlio :  '  Si  lo  la- 

Profier  egttMem  Ungwm]  Sic  inf.  borem  ftnmma  «nm  cnra  efferas  nal- 

•eod.  llb.  8SS.    ^nec  nostra   dicere  lam.'    Vnlgati    aatem   perferre  laK 

llagtta  Concedtt  nobls  patrii  attrmonif  qnam  lectaonem  qnamvis  non  dam- 

«gestas.*  et  8.  S0O.   'rationera   red-  neaiy  antiqnam  tamen  magis  probob 

dere  aventem  Abstrabit  invitam  pa-  JLam6. 

trli  termonis  egestas.'  Sic  Cato  apad        Perferre]  Al.  ^erre.  fort  etiam^ 

M.  Tall.  lib.  S.  de  Fln.  de  Zenooc:  wfferre^   nt  in  Emendationibns  (ad 

^  Cnm  ntcretor  in  Bogaa  coplosa  fac-  6. 1291.)  iniMiimos.  Fabm 
tis  tamen  nominibas,  ac  novls :  qnod        Efferre]  Patet  es   NotU  Lambini 

mobis  In  hac  inopilingna  nonconcedi-  atqne  optimoram  Codicom  consensu 

tar.  qmiinqaam  ta  hanc  eopiosiorem  nnaniroi,    vulgatnm    iUod     fttferrt, 

«tlam  dicere  soles.'   ldem«oiitralib.  a   Lncretio    non     esse    profectnm. 

1.  'Nonestbicomninodocendiloeas:  Eqferre  autem  forte  scribendnmy  ot 

oed  ita  sentiOy  et  osfrpe  dtsserai,  LatK  etfari  apod  £nniam  pag.  18.  et  ISi. 

oam  Kngnam  non  modo  non  inopem,  *  Hspc  ecfalas,  abei  latrones  dicta 

'otvalgo  potarent,  ted  locopletiorem  facessiint.'  <  Hsbc  pater  ecfatiis,  gerp 

•etiam  esse,  qnam  Qrsecam.    Qaando  mana  repente  recessit.'  Hoo. 
'Okiim  (ne  iiobis  dicam,  ant  oratoribos        148   IndueW]  Sic  in  principlo  lu 

honlMf    ant   poetia,   postea   qnidem  lib.  vs.  17.  '  qoo  qaamqoe  indiieer« 

«quam  fnity  qoem  imitarentnr)  ullwi  pengis.'  Preig. 
«Tatloais  vel  copiosae  vel  elegantio        Seremae]   Claraa,   poeatas.  Qnidnf 

«matas  defoit  ?*   Iiam6.  eever^  ?    vox   eoim    isfta    laborem 

141  SperttUL  wtepios]  Ito  lego  ex  poetm  fortius,  et  felicias,  «xprimit 
Vett.  Est  aotem  imitatus  Epieorom,  «ldei.4.462.  ^««txu  Monetas.  Qai- 
qoi  ad  Pythodem  saam  Ita  ait :  ifuts  bos  aUi  •omoo  indalgebant.  4>reeek. 
t^ifiitnr4vwTipf9i^afiar^^^ifie9aKmi  SereM$]  De  vstivls  aoctibos  ca* 
Airter  IfieUus  ervrmrxi^ft^»  rpdforrfs  pit  Maretos  v.  Lect.  18. 18.  de  qoi- 
oly,  te.  In  vnlg.  quibttsdam:  spee-  6asCicero  adBmtnmincommendat* 
MaooiMilas.  Qna  in  re  seepe  varia-  Paradoxomm  libeHo:  *  Acciplee  igi- 
4nm  est.  vld.  inf.  2.  fl57.  G^.  ^r  hoe  parvnm  oposcolom  elocabra- 

Spemavektpim]  Slclmbeiit  qoiv-  tamhisJamrontractiorilHMnoctibas.' 

4100    iib.    mamworlptiy    et    excnsl  Oronovlos  Pater,  lo^atbusad  Incer- 

PaHs.  Veneti  antiq.  Vicetlni,  Flo*  nam  aeeensam  lacobFavit.    Observ. 

rent.  Qoam  serlptarmn  seoatns  snm,  iib.  nov .  4. 19.  nam  BarHiii  eommen* 

^nn  oddactUB  tot  librorom  aoctorU  tom  nimis  est  ridieolom.    At  cnr  noo 

tote;  tam  qnod  consentanenm  est  innoere  poeset  protractas  stiidendo 

Imcretlo,  EplcarldecpetaLatlttislit-  In  lacem  nsqne  et  «erenum  tempus 

teris  IHnstranti,  amicitin,  et  ex  aml-  diel  ?  Hov. 

«itianaacentisirohiptatiscaasa,  scrl-        NeeteU  ofgilarc  «ef«aos]  Claudlan. 

Iiendi  laborem  perferre.  alli  codices,  do   bello  Oildon.    vs.  4M.    ^  Dis' 

«I  qnfie  €orte  eoe  80<|ai  malet,  habesl  catque  coaciuf  Qnae  vigilat  Venoni, 


91G  NOTJS  VARIORUM   IN 

cwtm  iiiipeodere  Doctes.'  Preig,  *  Perf^a  dextra  Befendi  possiirt, 

145  Prtepandere  faniitiiii]  Af8avx<<^9  certe  hac  defen»a  foitBentr'  Creech. 

*  ptffferre  faceis  :'    pr«fereodo  fa-       •  148  Tela  diei]  Ideni  dicit.  Bam  ra- 

cein,  lanieu  aperire.  6.656.  'Tem-  dii  solis,  #«to  dtd  sont,  utpoCe  quibiis, 

pore  item  certo  roseam  Matota  per  taoqnam  teiis  boe  et  illoc  jactts  ac 

oras  JEtberisanroram  defert,  etlumi-  diffosis,  totos  orbis  terranim  illostre- 

na  pandit.'    Uno  verbo  Latlno  jrraUL'  tnr.    Jam  tela  a  Orsrco  TnXida^  dicta 

cere»    Lanib.  snnt,  qnod  e  longiiiquo  loco  miRoO- 

146  Pemitu»]  hitrorsns.   Lamb,  tnr.    Sic  Ansontos  Mosella  vs.  260. 


• » 


147  Uuiu  igUmr  terrorem]  Tres  vss.  '  Ludferique  pavent  letaiia  tela  diei 

qoi  deiiiceps  consequnntur,  Iterantur  Notom  antem  est,  Apollioem  ab  Ho- 

io  princip.  lib.  2.  et  lib.  6.    Eorom  meroetceterispoetisGrsecisltcq/SiUory 

antem  bapc  senteotta  est :  Hnnc  igi-  et  imi^cAirar,  i.  e.  longe  jacolantem, 

tur  terroreni,    qoem  animis  iiostris  appellari.  Lamb, 

incntit  Ignoratio  causarnni,  cogitatio  Tela  dieij  Radil  solis.  Ita  Gned 

mortis,   simolacra    mortnorum,   vel  fiiKii  ifthdaio,  Fab, 

morbo  affectis,  vel  dormientibns  ob-  Tela  diei\  Radii  solis,  qni  lelomu 

Jici  solita,  et  similia,  dissipent  et  de-  instar  jacti  ct  diffusi  per  univcr- 

pellantiuecesse  est^iionradiisoUs,  et  «um  orbem   infemnt  Incem  :    notat 

Inx  dinrna :  sed  conteoiplatto  natnrae»  autem  per '  tela  diei '  exteriorem  re- 

et  ratio.    Lamb,  rum  cognitionem,  bicut  per  '  natnr» 

Hune  ierrorem]  Qnem  tandeni  ?  11-  speciem '  significat  internam  reriim 

Inm  ipsum  sciiicet  de  quo  snp.  vs.  cognitiouem  per  causas.  Foyiis.    Po- 

112.   *  ^ternas  quoniam    pcenas   in  eriliter !  ut  et  oinnia.  Creeck. 

morte  tiiuendum.'   Fab,  Teia  diei]  Vetns  Poeta  in  carmine 

Bunc  igihir]  Jam  tandem  opos  ag-  qnod    protolit  Tnrnebus   Adv.  19. 

greditur,  vss.  IS.     Et  ot  omnem  de  8*    '  Lnmina,  qua  luajor  jaculis  ra- 

providentia  opinionem  snbVerteret,  diaotibus  exit,    Nil  obstante  globo 

probare  conatur,  reM   primo   factas  tendunt  per  iiiania  vasta.'  Hav, 

fuiMe  slne  Deorum  anxilio,  ideoque  140  Speciee]  *H  (hupta^  ^  9^  i.  e. 

non  ab  iis  regi  aot  administrari :  ut  contemplatio.  Cict*ro  2.  de  N.  Deor. 

aiitem  felicius  procedat,  prinmm  lioc  '  Nnlla  est  eiiim  insatiabilior  spectes,' 

•tatuit  principium ;  nihii  de  nibllo  fit.  &c.  Lamb, 

Qnod  fttsiosoliiudemonstraturnsest;  Spedii]  Contemplatio,  meditatio, 

observaverat  enim  opinionem  de  pro-  &c.  ssepe  aiibi.  Fab. 

videntia  exiode  natam  esse,  qiiod  bo-  Ratio]   Vel  ratio  simpliriter,  i.  e. 

mines  mnlta  iu  Terris  Cceloque  fieri  \Ayos\  vel  ratio  natnrsp,  ut  snpra  *ra- 

viderint,  quorum  caiisas  cnm  invenim  tio  caeli,'  et  'ratio  Deomm.'  Lamb, 

non  potuerint,  ea  a  Diis  e  nibilo  fieri  160  Prtncipiion  h^]  I.  e.    cojna 

credideruttt.    Si  igitur  nihil  de  nihilo  conteniplationis  et  rationis   princi- 

fieri  demongtratum  fuerit,  actum  es-  pium  nobis  hinc  nascetnr,  et  proficis- 

•et  de   providentia:  at  vero  fiicile  cetur.  khu:  antem,  nempe  *  Nttllan 

agnoscet  lector,  Lucretium  tantocon-  rem  e  nihilo,'  &c.  Lamb, 

amine  id  solum  probasse  qnod  nenio  PrtMctpiiMi  Milt  cidnf,  ifc,]  Qaam 

negat ;  Nibil  vis.  intra  natur»  am-  ab   hac   consideratlone    exordimnr, 

bitnm  de  nibilo  prodnci.    Nec  est  Nollam  scilicet  rem   e    nihilo  gig* 

quoduilacontraDeipotentiamtime-  ni  posse,  nec  si  Dii   i|>»i  tale  ali- 

«mns  argumenta,  cnm  acutissimnm  quid  moliantur.    Qnod  etsi  modnlo 

Lucretii  ingenium  tam  infirmis  uti*  ratiocinationls   nostr»    veroiit    est, 

tur ;  st  euim  (nt  Virg.  £n.  2.  292.)  Mx^  uwrd  ye  r^  febr,  plaue  faUam 


T.   LUCRBTII  CARI    DK  RBRUM   NAT.  LfB.   J.        917 


«•t^    Nam  etsi  ex  ratione  rfis  {ofdXi-  allqnid,  qadd  aat  ez  nihilo  oriatnr^ 

cttn  doctrina  de  corporibas  insectili-  ant  in  nihilum  snbito  ocriclat,  qtiis 

b««  stare  possit ;  tamen  corrnat  ne-  hoc  physicns   dixit    nmqnam  ?    Ne 

cesse  est,  nisi  creatam  a  Deo  atomon  Aristoteles  quidem  ab  hac  commnnl 

ponas,  eiqne  a  cansa  nterna  motum  omnium  opinlone  longius  discesait.' 

impressnm  et   ingenitnm    existima-  Ita  enim  longam  hac  de  re  dispnta- 

▼eris.   Cansam  antem  aetemam  intel-^  tionem  condndit  lib.  l.  ^iw.  iuepoJur, 

ligOy  qna^  yi^MV  ''^  ^'V*  ^^  loqiittur  *  Nihil  fere  ex  eo,  quod  non  est  slm- 

Xenophon.    Cetemm  hoc  axiomate  pliciter,  seu  ex  eo,  qaod  non  est  per 

quasi  aliqna  multiplici  roachina  ute*  te,  quala  est  privatio,  qnam  Oneci 

batar  Epicurus.    Sed  res  per  se  ipsa  <n4inj<np  nominant,  fieri :  sed  contra 

inferins  patescet ;  neqae  longius  abi-  omnia  fieri  ex  materia,  qnse  est  t»,  i. 


bls.  Nam  versns  seqnens,  &c.  De« 
inde  pfobabit  Incnriosos  esse  renim 
■ORtrarmn,  physicamm,  inqnam,  re- 
mm  incnriosos  esse  deos.  Itaqne 
divino  nnmine  nil  tale  fieri.  Fab, 

Prmeiphim]  Ita  distinguitnr  in  Ed. 
Bas.  Principium  hincy  a^vs  nobU  ex* 
mrdim  smnet :  non  male.  Hav. 

Hmc  €i(;ics]  Qnidam  Cod.  e^ju»  hme, 
6f/. 

151  NulUtm  rem  e  ntbUo  gigni]  Om« 


e.  ens  (liceat  nobis  hoc  vocabnlo  nti) 
ens  (inqnam)  per  se :  non  tamen  ex 
materia  finnt  omnia  ea  ratione,  qna 
est  aliqnid,  sed  qna  ratione  nihil  est» 
seu  est  non  ens,  et  itaerh  witfitfi^Kbsy 
i.  e.  ex  eventn :  hoc  dico,  qua  ra- 
tione  inest  in  ea  privatio  formte  ejns, 
qnamjam  jam  est  indntnra:  id  est, 
qua  ratione  est  informis,  et  expert 
ejns  formae,  qnte  materiam  illam  in- 
formatura  est.  ex  eo  antem,  qnod 


ninm,  qni  nmqnam  de  natnra  locntl  nihil  est  simpliciter  et  per  se,  velotS 

snnt,   fnit  -  haec    opinio   commnnis,  ex  privatione,  nihil  fit :  ex  eo  igitur, 

nihil  ex  nihilo  fieri  :  quod  testatnr  qnod  est  ens  per  se,  fit  ens.    Veram 

Arist.  1.  lib.  ^ur.  ihyiypSiupwhtiJ^  tamen  non  fit  per  se,  sed  ex  eventn, 

timmytyww^  M^afrw.  w^fkyhprvbriis  id  est,  qnia  evenit  materiae,  ut  ea  foN 

hparfptiiuxpwn  rns  Zifyis  wirrn  o2  w^  ma,  qnam  jam  jaro  consecutnra  est. 


^AfTtm,  i.  e.  ^  Non  potest  fieri,  nt  id 
qnod  gignitnr,  ex  iis  quflB  non  snnt, 
gignatnr.  Nam  de  hac  oplnione  oro* 
nea,  qoi  de  natnra  scripserunt,  con- 
aentinnt.'  i.  e.  Koo^  M^  rm  ^wrutSr, 
Mitf  7fywv0M  l(c  rov  ii^  Jhrros.  i.  e. 
*  Communia  opinio  eomm  qni  de  na- 
tnra  dispntarant,  nlhil  fieri  ex  ni- 
hilo.'  Etiam  Deroocritns,  qoem  ano- 
torem  Jn  primis  sequitnr  Epicnms, 
(nam  in    Pbysicis  totns  est  alienns 


et  ad  qnam  accommodata  est,  careat.' 
Haec  sont  Aristotelis.  Jjunb. 

Duriniitui]  Divina  volnntate,  sea 
divino  numine,  nt  idem  statim  lo- 
quitur.  fe/f  iMiptf,  Lamb, 

E  nihUo]  Ad  hanc  doctrinam  spec- 
tant  Antiphanis  versns  apnd  Athe- 
naenro  lib.  8.  p.  99.  ft  8i  /i^  y4yop4 
VM.  '£fc  rov  yhp  <&cu  y4yov«p.  c2  8*  oIk 
V,  SBnf ;  nds  iy4i^  4^  obx  Jhnos ;  otfx 
Mf  rc  ydp,  i.  e.  qnod  antem  factnm 


Epicnrns,  nt  seribit  M.  Tnllins  lib.    est,  ex  eo  qnod  est,  factnm  est.  Nam 


de  finibns,  qni  a  Democrito  pleraqne 
omnia  snmat ;)  Demoeritns  igitor  qno- 
qne  hanc  eandem  sententiam  probat, 
lafikif  4k  rov  lu^  innos  yirpfotrQat^  iktfik  cfr 
rhi^bp  fBolpwBoL :  I.  e.  <  nihil  ex  ni- 
hilo  fieri,  neque  in  nihilum  interire.' 
Hue  pcrtinent  illa  M.  Tull.  lib.  2.  de 
Divin.  '  Non  ergo  omniom  interitna 
•Iqne  obitns  natnra  conficiet :  et  erit 


si  non  esset,  qno  pacto  fieret  ex  eo 
quod  non  esset?  lioc  sane  fieri  ne- 
qnit.'  ffaff. 

152  Continef\  Afiicit,  sen  coercet, 
et  constrictos  tenet.  Jjomb, 

163  TueWtur']     CernoDt,     vident. 
Xiam^. 

164  Videre']  Animo.  Lamb, 

155  Difrinonumine]  Divinitos.  Lttmb* 


918  7IOTJS  YARIORUII  IN      « 

JlMhrr]  Arbitrantar.  Jjmh,  IM  Operm  tfm\  Siiie  opcrtf, 

RaUwrl  Post  hoc  ▼erbam  inter*  «rpflff*  liOii* 

teruiit  M S8.  Lad|;.  Bat.  ot  et  Ozoo.  160  Nmm  f<  d^mkHoJUftmt:  <*  «»- 

et  Ed.  Veroa.  venon  qai  paalo  poet  fdbm  rektw]  Epicmri  TerlNi  md  hoac 

•eqaitar,  ibldem  illam  deleatety  qal«  locnm  pertioentin»  qam  eutaot  apod 

c|ae  bic  est,  Ei  qm  ^gmBgMe  wmde  fimi  Laertiora,  hmc  sant :  ll^or  pAw  Sr> 

•pm  tme  Dit^  quod  ti  placet«  llla  Mhf  fbmai  kt  rou  p^  hnot.  «&  tA^ 

▼idetnr  Tera  lectio,  Kee  qm  pmqMe  1«  vorri»  #y6^  ftr  irii|ipirfiMii  7«  ol9fr 

m.  /.  0.  «.  d.  ic.  pertpicioot.  tea  n<-  wpo^MfMfow  jral  tl  If9f(prr»9^v^^b^ 

dere  pofnmt,  at  prmcessit.    Chiid  sl  nf^ftewow  cb  Ti  /t)^  ^,  vdrra  ftr  ihroXrfXft 

nnico  adbac  Tersa  saperior;   i.  e.  ri irpdy/urra,  oAk  &ri  wr  Ww>€^f  AJhtX^rrrw 

hoc  ordloe  legator:  Qsonrai  «peraiM  i.  e.  ^Primam  quidem  nibil  fieri  es 

«wam  mMa  rmtkme  tfiiere,  £f  (Yel  Nee)  nihilo.    Alioqoi  enim  oaMria  es  omni* 

qm  qmeeqm  medo  jUmt  eiperm  eime  Di-  bns  orirentnr,  nibil  egentia  semini* 

eom,  PossKRf,  ^e,  sed  nilril  mntandnm  hns :  et  si  id  qaod  interit^  in  nlbilnm 

tidetnr.  Hmv.  et  Preig,  Interlret,  res  omnes  ocdderent,  cnm 

157  1\mi,9««dse9Mfm«r]  Sichabent  ea,  in  qnss  res  resolTorentnr,  noo 
oranes  libri  et  mannscripti  et  typis  essent/  iMmb, 

ezcosl.  qom  lectio  sl  emendata  est,  iVmn  eif  tfe,}  Prinram  hoc   argn- 

hoc  significat:  Ubi  Tiderimns,  nibil  meotum  qoo  probare  conatnr  nihil 

ex  nihilo  creari  posse,  tnm  facilins  de  nihilo  fieri  breriter  Epicnms  in 

id  perspiclenios,  qmod  eeqtnmmrf  i.  e.  Epist.  ad  Herodotnra,  ob9ih  ytwrrm  im 

qnod  probamns,  et  qiiod  nobin  pro-  roS  /t^  Bwros,  «fir  yi^p  lc  «nrr^f  ^yCrrr' 

posnirons  ad  probandum,  nempe,  et  t»,   cmppAnm   V  oMr  mjto^Mfmmm, 

onde  qnaeqne  res  creari  possit,  et  Futinn  poeta.    Si  res  de  nihilo  pro- 

qnomodo  slne  Deomm  opera  creetnr.  dncerentnr,  tnm  qoodlibet  ox  qno- 

Tidetnr  mihi  tamen  reclamantibns  11-  fibet  oriretnr,  sr roine  non  dpns  esaet  f 

brisomnibnslegendnmesse,fttm9«Mi  sed  c  terra  homtnes,  e  emlo  piseca 

«fTmfvr,  t^e,  Iiamb.  pecndesqne  exilirent,  Hrc    Cnm  nn- 

Sequbmmr]  EmendaYlt  Lamb.  eeqmi*  tem  qnodllbet  non  oritnr  e  qnoUbot, 

fnr,  cni  assentitar  Jensins,  et  ita  ex*  certisqne  seminibns  opns  sit,  reete 

hibent  Mss.  L.  B.  sed  altera  lectio  condndit  nibil  dc   aihilo    prodoct^ 

omnino   est    retinenda.     Significat  Creech, 

enim  bic,  indagare  conamnr,  sicntl  Ifil  NU  sesitne]  Ni  eemime  Ms.  qoa* 

ftsras,  atqne  prehendere  seqnendo.  si  seqoentis  Tersns  sensns  hine  exor- 

Seqnltnr  antem  Statins :  *  penitnsqne  dinm  siimere  debeat«  dnos  Tero  boa- 

sequary   qno   carmine    mnris,'   &c.  ce  versns  citat  Lactantins    de  Im 

Item  :  *  sed  snmma  seqnar  restigla  Dei  c.  x.  nt  ostendat  falsitatem  sen- 

reram.'    Adde  Barth.  ad  Stat  T.  B.  tenti»  Epicnre»  sibi  ipsi  contrari" 

p.  701.  Pr^,  et  Hov,  antis.  Ha». 

158  Ui  mmde\  Mss.  nf  mmie,  Neqne  16>  £  mare  pr< wnm]  £  morr  pro  • 
dubinm  est,  qoln  scripserit  ita  Ln-  mmri^  antiqunm.  Carisins  tamen  d»» 
cretins,  quam  totns  locos  ita  videtnr  cet :  nomina  nentralta  tn  e  non  foc^ 
distinguendns  et  eroendandns.  Qvas  titia,  in  ablatiro  qiioqne  eandem  lit- 
06  ree^  mhi  vidfrimas,  nH  poeee  creari  teram  servare.  M.  Varro  lib.  %,  d« 
De  niWi,  fnm,  quod  eequimmr,  Jam  r.  i.  gente  Rom.  '  A  roare  sepamta  op- 
Perepieieef  nf  WNfe  qmeat  ree  qm^rqm  pida.'  idem  lib.  12.  antiq.  hnman. 
ereari,  «f  hic  tantundem  valet  ac,  ut  et,  *Ab  Erythrspo  roare  orti.'  Varro  Au* 
1*  e.  qnomodo.c»terasnntper»picaa.  ciniis:  *  Cingitnr  Oceano,  Libyco 
Hor.  mare,  flniiiine  Nilo.'  sic  et  Hor.  Sn- 


T*  LUORBTII   GiJfcl   DB  BBBVM  KAT.  LIB.  I.        9U 


tyr.  %  8.  11.  *  Ga«iape  purpiirM 
meiiMHi  perteffsit/  ed  iMee  lecam 
pertinet  jeces  iUe  PleetlB.  in  mlL 
OlorteM  4. 7.  M.  <  Merii  eaom  ber* 
cie  efo  hoc  otor  eeulo  mtnns,  Nam 
•i  amere  ebeUouisseniy  tenqeem  hee 
oterer.'  jocns  ctt  cx  embif^ao :  qood 
loeBt  io  Toce  emare  ;  dobiom  est  eoim 
ntram  dicet  a  awr«  pro  a  omr^  on 
aMore  e  Tcrtm  amaod».  qoi  locot  ez» 
tilicatns  est  o  Mureto  libr.  Ver,  lect. 
a^  17.  Lam6, 

hee  loco  vim  eemdem  helmt  mc»  *  ex- 
empli  frotia.'  Sie  et  eUbi  osos  est 
fptJmu  Grsci  antem  r^  #5e  io  ea- 
dem  nof  ione  osnrpaot»  nt  et  t^  o^ka. 
idqne  ea  propter  annotare  Tisnm  est, 
qnod  vnlgo  non  ol>servetor.  Fa6. 

10S  jSfwuROMf tfrom  ^tfaat]  Pisces 
sqoammos  gerentes.  DnToajmaare 
verbom  PiaotiBom,  qood  significat 
pisees  sqnamraa  priTare.  quemad* 
medam  iJBfersaarg  dorsoalibns  pinuils 
Boodare.  PiMB, 

Sjmmmigtnm  gemui]  Pisces.  ot 
iafr.  eedem  lib.  tu  B7ft.  <  Nom  qoe 
iqoammigeri  poteront  procedcre  ton* 
dem,  Ni  spatiom  dederint  huiees  i* 
tt  lib.  S.  $41.  '  Preterea  geoos  hn« 
Bonon^  roatsBqoe  oatantes  Sqoam- 
mlgerom  pecodes.?  Animaotiom  (io* 
qoit  M.  Toll.  lib.  S.  de  N.  Deor.) 
alim  eoriis  tectm  sont,  alise  villis  ves- 
titspy  alim  splnis  hirsotSB :  pliima  alias» 
olias  sqoomma  videmos  olidactas, 
ollas  esse  comibns  armatas,  alios 
babore  efibgia  pionarom.  JLemA. 

166  Ac^  |M>^]  'Voit  dicere, 
evee  opros,  leooes  lepores,  aqoites 
eolombai.  &e.  progeidtorasy  nec  ge- 
Bos  eajosqoe  io  progeoie  perman- 
•arom,  qood  omisit  io  ioterpreta* 
tlone  soa  Creechios.  Nisi  potins 
•eripserit  Locret.  tecfrto  poifay  qood 
iMgis  ad  caita  et  dcssrtay  qom  sob* 
joBgit,  faeit.  H«e. 

TcN€rc<]  Tenereni,  qood  qnidam 
Cedd.  babeot,  noo  est  njicieDdom, 


et  od  loca  '  colta  oe  deserU'  roferrl 
petest:  at  sosplcioBi  locom  prsbet,  aa 
ooo  scripserit  Lacretios,  /iicertapaafi^ 
L  e.  pabolo»  cibe,  alimente,  qoe  senso 
6.  IW.  etiam  pastos  homioom  diait^ 
od  omplificandam  magisqoe  exog- 
gerandam  talem  confbslooem.  Preif* 
116  Csostare]  Constontcr  maoere. 
JLem^. 

107  Ferre  eflmss  emoia  posstaf  ]  Om- 
nes  arbores  omoia  froetoam  genera 
ferre  possent.  Virgiiaos  bnnc  iocom 
expressit  Oeorg.  a.  iOO.  *  Nec  vero 
tcrrm  ferre  oomes  omoia  pomont.' 
Lamb» 

108  QoipjM  M]  L  e.  nam  com,  dec. 
Idtmb. 

G^oiia]  Ad  gigoeodom  Talentia, 
vim  gignendi  htbentia:  ot  sopro. 
Lafli6. 

Qot/ipe  oM]  Cam  videlicet,  Sfre  H 

GemUUia  cmqme]  Jam  soperios  ob- 
servelam,  cum  dondi  caso.  Fa6. 

100  CenMere  cerU]  NihU  hoc  loco 
•anius  videtor,  et  tamen  Mss.  Logd- 
Bet.  dobitare  fadonty  qnorom  alter 
bobet  seosisierrf  srCa  sopcrscripto  ssr- 
ta.  alter  coosislflns  dsrta,  superscripto 
parilsr  csrto.  qoosi  loerit  scriptom 
oliro,  cpoiislirr  tarra?  illa  oerte  om- 
BiomoMter,  qom.pebola  pecortbos, 
fmgibos  alimenta  ministrat;  jam  ve- 
ro  si  absqoe  semliie  caocta  ceostent 
et  increroentom  capiaBt,  oec  terre 
amplius  mater  vocari  meretor.  Ve- 
rom  seqoeotia  me  jam  decent  nihil 
eme  inoevaodom.  Hoe. 

Qoiposifi]  Noo  opoi  eet  interre* 
gatione.  Nom  et  iofra  vi.  168.  eedem 
modo  iofert :  *  Qoippe,  ohi  nnllo  fe- 
rent,'  dcc.  Cmterom  qood  hic  *  mop 
trem  rebui  coDsiatere  certom '  dieit» 
Virgtlio  etiam  plaeoit,  is  eoiro  Oeorg. 
2. 906.  *  Motata  ignorent  sobito  ne 
semina  matrem.'  Preig» 

171  /odi]  £x  eo  loco,  ohi  cqius- 
qne  materies  tnest.  oonjoiige  hmc 
doo,  todi  «K.  Lomb. 


820  NOTJI  VARIOAUII   IN 

tnd£  imueUur]  Ref«r  nd  id  qnod  in  ▼iiigatl.   nain   aiil   lidbtat 

▼ersu  sequenti  est,  'Ubi  materies/  PrKtereaiBFIerent.lefitariaMt»iMa 

&c.  Fab,  vUeia,  «tfteMRo  autem  mmdtwie  dizit 

Enateiiwr]  NoMekwr  Ms.  qoft  rox  per  translationem :  ut  et  trmlatio  eat 

forsan  illis  grata  erit,  qai  in  Vetemm  in  sadMie,  si  cai  forte  hec  acriptnra 


Tersibus  liiatos  qoerant,  et  amant.  prol>etar  magis.  ego  quidem 

Creeck,  magis  probo.  simili  enim  translatione 

£iMsdAcr]  NaaeUyar  Ms.  qaod    et  usns  est  infra  iib.  S.  171.    *  £t  jaai 

noUTit  Creechius,  qni  aliquot    pa-  cetera,  mortaieis  qose  soadct  adire, 

gellas  priores  Lncretii  cum  Cod.Voss.  Ipsaqne/  6ce,    Tale  fere  est  iilnd 

coliatas  habnisse  ▼idetnr,  nam  In  re-  Plautinnm  Bacchid.  1. 1.  SOb   <  Qoid 


liquis  Ms.  lectionis  nisi  ez  Gifanlo,  estP  qnid  metnis?  ne  tibi  lectus 

Lanib.  et  aliis  non  meminit.  ffao.  litiam  Suadeat  ^    Sic  itemm  LucreC 

175  Hac  f»]  Hanc  ob  rem,  sen  5. 671.  taipfmre  a  rebus  ratione  nteii- 
hanc  ob  caosam.  Lamb,  tibas,  ad  rem  inanlmam  transtiilit : 
-    Hae  re]  Lik  tovto,  Fab,  *  Nee  minus  in  certo  denteis  eadeie 

174  Certis  m  rebue]  Libentius  hoe  imperat  aetas  Tempore.'  Lmb, 

loco  legerim  emteiie  quam  eeriiMf  qno  Ameitmito]  Tnroebus  Adv.  6.  14. 

Yersu'8  snperiores  inducunt,  et  ille  imaginatnrhicsibiDeieffigiemtorcn- 

vs.  17S.  prseter  ceteros,  *  Alque  hac  lar  calcaatis,  qnaiiter  apud  Oy.  Met. 

re  nequennt  ex  omnibus  omnia  gigni.'  %,  38.    *  Stabat  et  Autunmus  caicatia 

Id  quamobrem,  Lector  P  Quod  euncti$y  sordidus  uvis/   quales   slbi  tabulaa 

Scc.    Innuit  enim  facultatem  secre-  ssppe  representat  etiam  Fal>er|  (ejb 

tam,  distinctam,  seu  specificam  in  gr.  iib.  9.  6S8.  ubi  l>ene  Creech.)  qiii« 

una  quavis  re  esse ;  uode  e  cauiibus  bus  tamen  Lncretins  oihil  juvatnr. 

juglans,  eKhomine  leo,&c.  non  enas-  Idem  Turaeb.  tamen  95.  l.  retlnena 

catur,  Scc,  Fab,  mudeKte^  eodcm  ut  Lamb.  modo  ex- 

8eereia]    Distincta    et    separata.  ponit.  Hen, 

Lamb,  Saiamie]  Vel  spunsoso  et  sordido 

176  Praiereaewrveni]  Siomniade  uva  calcata :  a  qua  moalulcBtas  di- 
nlhilo,  tuin  tempestatibns  statis  sni  citur  Apnleio.  Ovidins  Met.  S.  98« 
fmctusy  sna  munera  non  essent,  Sec  *  Stabat  et  Autumnns  calcatia  sor- 
Fab.  didus  uvb.    Stabat  nnda  estas:  et 

Prmierea  cur,  t^J]  Modo  ex  Ipsa  spicea  serta  gerebat.    Indo  senilia 

rerum  origine,  jam  vero  probat  ex  hyems  tremulo  venit  horrida  pasMiy 

statis    tempornm     effectibus,    nihil  Aot  spoliata  sooa,  aut,  quos  habet, 

e  nifailo  fieri  vss.  10.    Cur  enim  Vere  alba  capllloih'     Vel  sadamie  .expone 

tantum  Ros«,  ^state  Fruges,  Aii.  calom  suo  vitibus  sudantes  et  stilU- 

tumno  Uv«,  et  non  Hyeme,  aliisqiie  tidas  guttas  emittere  cogeate.    Qoi- 

etiam  aoni  partibns  prodocerentur,  dam  intelligunt  vites  ftmdi  autamno 

si  ad  illoram  originem  maieria  niliil  sndante  :  msolvl  in  matnritatem  nvn- 

confemt,  cum  non  major  sit  in  una  ram  audante,  hoc  est,  hymbrico  vel 

tempestate  quam  in  alia  dispositio,  sordido,  antumno.  Pius. 

ut  ex  nihilo  qnicquam  procmetur?  Smdante]    Ita   veteres  quidam  et 

Creeeh,  vulgati.   Sudor,  seu  hiimer,   ac  va- 

Calore]  /Estate.  iMmb,  por  congruit  vitibus,  vino,  et  aoc- 

176    VUeii  aueiamno  JkiuU  euad,]  turono.     In    aliis :   nudaUe.  nale. 

Tmis  codices  manuscriptos  secutus  Gf^. 

sum :  qniboscum  congruunt  nonnulli  Aueiumuo   emadeuie]   Proptcr  vip« 


T.  LUCRBTtl  OARI    DB  RBRUM  VAT.  LIB.  I.        S21 

iiefliiaiii  «t  bimiecniiii   vfiporrai  illi  ■ffert  htrbif ,  plantii,  et  trlMiribas, 

teiDpettati  propriimi.  elii  tameD  f»«-  qnod  Yitam  snppetat  ac  sobministret 

^ktUe  babent  ;   qnod    fortasse    me-  terra  otvida  nnncnpatnr.    Et  tellns 

littfl.  certe  placeret  magis.  Fkb,  oivtrfa  Tocari  potest  epttbeto  sno,  qno* 

170  Sudante]  Smtdeuie  O.  Lambi-  niam  omnibos  Yitam  prvstat.  Puie, 

Dos,  et  alii  ex  Mss.  i.  e.  impellente  Vwida]    Vegeta,   valida.   *  Viva- 

velsollicitante :  h«c  etiam  vox  Pabro  tnm  et  vividnm '  (inquit  Festns)  '  a 

placet.     Salmasios  legit  Sua  danie,  magna  vi  dicta  sunt :'  sopra  notatom 

Ver  sna  dat,  cnm  detRosas,  Calor  est.  Ijtmb, 

FmmentayAntamnosUvas.  Sedqnid*  180  Tatores  iemera»']  Virg.  Oeorg. 

ni  Sadante  retioerem  ?    Hwmda  via.  ii.  S82.  de  scsculo  arbore,  ^lnqne  no- 

et  mdoy  vel  ead/oree  eUeieiUef  noo  enim  vos  soles  andeut  se  gramina  tnto  Cre- 

dora  est  nee  incommoda  translatlo.  dere.'  Preig, 

Creedu  Teiicros]  Epitbetnm  teaera»  lloet 

Aidaiife]    Insigni  metaphora  vel  conjongere  cnm  voce  eraa :  et  tnm 

metonymia.    Vel  potios  per  att/tarro'  Interpretabimor,   liqoidas,   molieis  i 

vMfov  Ver,  jEstatem,  Aiictnmnom  so-  licet  et  eum  voce  re$,  ot  inteliigamns 

dare  dixit,  nt  v.  7S0.  ^  It  Ver  et  Ve'>  res  adhnc  recentels,  et  iDfimias,  nec- 

flos,    ot   Veneris    prvnuntios   ante  dnm   ita  corroborata*,   ut  injoriam 

Knnatns    graditnr   Zephyms/   dic.  cseli  ferre  possint.    Sic  infra  paocii 

Preig,   Saadente  tameo  mibi  germaoa  posi  versibns  vs.  208.  *  Aeris  io  tene- 

vldetnr  lectio ;  nam  et  codez  Ms.  O.  ras  possint  proferrier  auras.'  Laaib, 

fandia  vadente^  qoi  adeo  nihll  motat,  Tenera»  ora»']  Malim  aura»,  sic  io- 

•ed  litleram  s  alieoo  loco  adbsreDtem  fra  aierie  in  tenerae  aarae.    Sic  Onvcl 

babet.  eaadenie  vero  est  impelieute.  /to^aic^  aJfpat,  alioqoi  t^  i€iims  cum 

Sielib.  9.  <  soadet  adire/ vs.  171.  et  ree  jongi  possit.     Locns  Virgil.  la 

0.  1S80.  *  paupertas  borrida  suasit.'  Georg.  notlssimos  est.    Fab,              ' 

apod  Vlrg.  0.  270.  *  male  snada  fa«  XuNitiitfj    Vitss    vel    bojos    cssll. 


mes.'  Ba».  SiUus  2.  22S.  *  O  blandnm  cseli  Iq. 

177  Qwa]  Mss.  babent  vel  pie,  vel  men  I  tanto  ne  cavetor  Mors  redl* 

fwr.  nndepatetscripsisseanctorem:  tura  metu,  viventiqne  additafiita?' 

Si  ftM  eertay  eaoqat  t»  teoKpore  eeauna  Piae. 

reram  Cam  eonfimxerant.  hsec    enim  Aarae]  Sunt  qni  legnnt  orof :  vel 

dno  ad  fmctns  bonos  ferendos  reqni->  auras  pro  orae  posuit,  nl  aala   pro 

rantnr,  nt  certa  coiqne  rei  sint  se-  oUa:  pioetram  pro  f»laMf<nMn:  etsex. 

minay  et  ut  sno  non  alieno  tempore  centa  hnjnsmodi.   '  Solveotibus  oram 

incrementnm   capiaiit.      Ipse   mos  beneprecemor^camQuintUianasait: 

versn  190.    *  Semine  certo.'  Hav.  lego  ora  io  sexto  casu  pro  ab  ora,  i.  e. 

l79J}amtea^^eeiaieeadeatU]l.a.iem'  regione  litorali.    Nam  ora  dicaotnr 

pora  idonea,  atqne  opportona.  nam  litoralrs  regiones.  Maro  0.  2.  *  £t 

tempestatis  nomen  est  fiiror.  Lamb.  tandem  Enboicis  Comarum  allabitor 

Teatpeetaiee]    Tempora   commoda  oris.'  qnod  ex  Livio  addocitur  men- 

gignnndls  rebns.     Veteres    aukem  doslssimum   affytnr.     In    Liviaiiis 

tempestate»  bonas,  tempestates  ma-  etiam  priscis  exemplaribns  noo  orot 

las,     tempestates     plovias    potins,  legitur  sed  lora:  qua  voce  io  re  ea- 

qnam  tempestatem  dicebant :  exem-  dem  ntitnr  alibi  etiam  in  editis  codi« 

pla  ex  Catone  Censorio  peti  possunt,  cibns.    Cujus  hssc  verba  snnt  ex  lib. 

et  ex  Varrone.   Fab.  12.  *  Vix  dum  omnes  conscenderant : 

Vivida]   Altrix,  notrix,   qoss   vi-  tum  alii  resolutis  Joris  ut  anchoram 

tam,  hoe   est  vegetativam  anlmam  evellcrent,  alii  ne  qnid  teneat   an« 


922  HOTJS  VARIOBUM  IN 

ckflrm»  lora  iacidaoi :  nipthiiqne  ooi-  se  oMgMdereiitWy  et  eooveoiitat  ed 

irie  preptopere  afeado  nautica  mi-  rem  altquam  gigneiidam,    CoTiltew 

nisteria  impediantar.'     Qo»  verba  aped  booos  scriptorea»  per  transla- 

fidem  facinnt  et  illHm  locnmy  in  qno  Uonem,  qaarnmlibet  reram  ae  perao- 

legebatur  9raf,  adnlterinum  OMe,  re»  narom  congregationem  ac  cmtam  lig- 

clanmntibus   fideliasimis  exemplari-  nificat:  nthoclococonciliumgenitalo 

bus :  etomni  ernditorum  corona  :  in  est  oongregatio  corporum  primonun 

quibus  nuspiam  reperies  orem  pro  ad   gignendnm  valens,   aic  2.   IM. 

retinaculo   sive  fnne  nautico  sund.  ^Moltaque  pneterea  magniim   |ier 

9ed  ne  te  moveat  dictio  iora:  scito  inane  vagantar,  Conciliis  rernmqnc 

priscos  retiDacnla  solitos   ex  corio  sont  rejecta :'   i.  e.  qam  non  poiue- 

bubulo  lacere,  quod  docet  Maro  ciim  runt  cohsBrere  ad  resgignendas.  Ibid. 

inquit  6.  1.  *  Sic  fatnr  lachrymans,  918.    *  Qnod  tamen  at   possint,  ab 

ebssiqne    immiitit  habeoas.'    Aiidi  cceto,  concilioqne,  Miifacient  prmter 

qum  buic  rei  facientia  repperi  in  in-  votgnm»  tarlMmqne  aiumantnaii'  ct^ 

tegris  Honorati  Servli  codicibus,  qai  806. '  Qaam  nMirtale  qnod  eat,  iasmor- 

aptid  Vicum,  omni  comnlo  virtutis  ao  tali»  atque  perenni  Jnnctnm  In  eoo- 

dignitatis  insignitnm,  Comitem  Tms-  cilio,  s«vas  tolerare  proceilasP*  Pro- 

aardnm  Caleplnmy  eqoestris  ordinis,  prie  antem  conciiutaiy  et   cMCJ/Mrf» 

aenrontor  :   *  Immittit  habenas :'  aut  voces  snnt  fullonispy  ut  docet  Yarro 

fnnespermetaphorameqnoromdixit,  lib.  6.  his  verbis:  ^Apod  fuUonca 

aut  Homerum  seqnntus  est,  qoi  ait  vestimentum,  rom  cogitur,  conciiiari 

crphroun  fiUacu  1.   *  loris  retortis.'  dieitur.' Joaephus  HcaligertaroenBO- 

iis  enim  utebontor  antiqui.'    Subse«  tat,  cmwtitiim  et  cwwtitare  a  ciliia  dici, 

qnebantur  in  eisdem  synceris  exem-  et  comcUimfi  esse  ov/ivi^aCr,  «^'«Vy 

plaribas  duo  testimonia  ex  Homero.  viiyimrSiy,  i.  e.  condensare,  constna- 

Cseterum  quidam  non  om  acribttnt  i  gere,  et  conculcare.  XaM6. 

•ed  oriam,  pro  freno,  anctore  Pom-  GaatfaU  ooaotfio]  Voz.  Locretiana 


peio  t  qnod  non  probo.    Onm  livios  in  hoc  significatn.  rongTemam,  con- 

Ilbro  primo  de  secundo  Pnnico  bello  ventnm,    coltionem    prinugenioram 

regloaem  litoralem  vocat.  Pios.  corpornm,  mos  deniqae '  seosiau  coi- 

Oros]  ilaras  mavult  Faber,   sle  tam'  voeat  Fah. 


infra  ^  Aeris  in  teneras  auras ;'  sic        184    Coaciiio  geattaii]   ConciJinm 

Grmd  ftaXnii^  aHpat.  ubi  vero  JLonu-  genittde  congressos   corporam   pri- 

iris  oanu  inveniet  ?  ideoqne  non  soii-  mornm  ad  gignendom  valeiw.    Con- 

citanda  lectio.   Creech,  cilinm  a  cogendo,  nude  apod  Fnllo- 

182   5/Milto]    Nimirum   temporis.  nem  vestimentom,  dnm  cogitnr,  con- 

Preig.  ciliari  dicitnr  :  Varr.  lib.  5.  <  Conci- 

AlMenU  pttrtibuti]   I.  e.    intempes-  liamnomiiiis'apndTertuUian.depal- 

tivis  :  tempore  non  soo.   SWton,  et  lio,  est  compositio  nominis  e  doabna 

aittfaiun,  interseopponnntur:  quseop-  vocibiis,  et  vetus  Scholiastes  in  pri- 

positio  oKt  illustris  in  illo  Terentiano  mam  Sat  Jnvenalis  v.  116»  inqnit, 

in£nnurho2.  2.84.  «Vide  qnid  os  Ciconia  qua  contra  templam  Con* 

sonm,  et  ctbns  faciat  alienns.'  ubi  cordiae  ex  eoactiio  (ita  enim  leg.  non 

vuigo  tamen  legitor  oliaia.    Lamb.  coasiiio)  rostri  sonitum  facit.  CrsecA. 

^it«ats]  Minus  convenientibns,  mi-        ToiMporo  taifao]   Propter   tempo- 

nns  idonets  ad  progignundiim  qoid.  ris  iniqnitatem,  kcu  propterea  quod 

Fa6.  tempos  esset  alienum,  advcrsnm,  at* 

188  Qacrffniiaitooactito]  I.  e.  qum  qne    inopportunoni.    sic    supra,  42. 

prohibori  possent,  qoo  minos  inter  <  Patriai  tempore  iniquo.'  i^im6. 


T.  LUCRBTIt  CABI   DB  RBAUM   NAT.  LIB.   I.        S28 

Temfoftimqm']  Proptcr  tneoaiino*    Uor.  Ep.  1. 7. 96.  ^Metiri  se  q«em« 
das  tenipestfttet.   Fe^  qae  too  modnlo  ac  pede  verom  cttk' 


186  Net  Tforv  migewdu  r«bu»1  I.  e. 

liec  porro  rebiuijuii  natttspetioopofl  191  Creocendoqme]  Cteueideeqoe  V. 

euet  ad  eongregatioDem  eorporara  tis.   Rei :  nec  insolenii  lectio,  etsi 

primorum,  per  qne  res  ille  justam  Onnna  pnecedat.   OvccA. 

magnitBdinem  colliferenty  atqoe  ae-  19S  iheeqme']  QaicfM  M ss.  nti  rar« 

quirerent,  et  (ut  infra  loqnitur)  *  «ta-  sqs  vs.  SIO.  ^  Hnc  accedit  nti  qnid- 

tis  Borem  contingerent.'  Lamb.  qne   in    «na  corpora  mrsnm/   &c. 

Nee  porrOf  ^pcj   Tertinm   propo*  Um, 

ait  argnmentnm  ts,  8.  ex  Natnraii  Jtfaterta]  Ms.  aMtfrur.    Forte  scrl- 

rernm  ineremento  dnetnm :  si  enim  bendum  wuderie^  nt  pamim  aHki  lo* 

•  nibiio  res  fierent,  qnidni  etiam  e  qnttnr.  £Ice. 

nilHlo  augerentnr  i  Ideoqne  tempore  19S  Hue  aeeedk  nlt]  Cnm  angeoeaat 

non  opns  esset  ut  ad  summum  mtatis  terr»  ftttns  ex  imbre  opportnno»  non 

flovem,  jofttamqne  magnitodinem  per»  igitur  ex  nihilo.  F«6. 

venirent ;  nno  saltem  momento  pnnc-  Hmeueeedii']  Qnartum  proponlt  ¥■. 

toqne  temporis  tenellns  infans  rolms*  7.  argomentom  ez  alimenti  necoMi- 

tna  jovenis  OTaderet,  Sce,  ideo  enim  tate  dedoctnm,  idque  etiam  non  mi- 

tarde  et  panlatim  res  crescunt,  qnia  dus  firmnm  et  Talidnm,  qnam  cmtera*; 

ez  certa  materia  certisqae  principiis  enm  enim  nisi  cadant  imbres  nihli  e 

angentnr,  qum   momeato   temporit  terra  aurgat,  enm  aaimalla  alimento 

aeccongregariynecdisponivaeccon-  prirata  nec  propagare  geniw  tnnm 

jnngi  possunt.   Porro  aatem  com  ea  ponsnnt,  nec  TlTere,  quis  tam  ineplas 

certo  semiiie  res  angeautory  e  certo  est  qoi  credat  animalia  vel  fimget  e 

etiam  eemiae  aascantnr  necesse  eat.  nihilo  prodncl,  com  Tideat  materlam 

Ctneek,  et  producendis  et  alendis  rebns  om- 

^Mtie  osat]    I.  e.   spatio    opos*  nlbus  esse  aecessariam  ?  imo  potias 

Ter.  Heaot*  1.  1.  28.  *  Mihi  sic  ost  conchidendnm  est,  semina  esse  qnm- 

asos :  tibi  nt  opns  est  faoto,  laee.'  dam  e  qnlbns  res,  nt  ? oees  e  Uleris, 

sle  Idem  Locret.  paucis  ▼ersibas  post  compoaantur.  Cretek, 

▼s.  220.  *  Nulla  vi  foret  asos  eaim,  194  'LaiiJUee']   Laetiti»  effDCtores. 

qoe  partibas  ejns  Diseidiam  parere/  ez  qao  ImH/lcmre,    Qno  verbo  etiam 

dcc.  Stc^et  Plautns  non  semel.  Xiafli6.  M.  Talllns  usns  est  llb.  2.  de  N.  Deor. 

Speiio  afOff]  I.  e.  Spatio  opns,  sic  62.  *  ladas  Tero^  qni  est  omainm  fln- 

1.229.    ^Nnllafi  foret  osns  enlm.'  minnm  maximus,  non  aqna  solam  ^ 

yirg.  iEn.  8. 441. '  nonc  Tiribns  usns.'  gros  Uetificat,  et  mitigat,  sed  eos  etiam 

Creeeh,  conserit.'  Jjem6. 

189  OamM  qmmdoy  ife,]  h  e.  quo-  Aimiaillcrs]  Bobmlatstrare,  sap. 
alam  res  omnes  sensim  crescnnt  certo  peditare,  seu  efferre.  sic  snpra  vs.  7* 
semine  convenlente.  pumdd  hoc  loco  *  tibi  snaveis  Dsedala  teUos  SnmmitUt 
iegendnm  est  cum  accentn  gravi  in  flores.'  jLain6. 

peetrema  syllaba.    Docet  enimPes-  iSammlllsrr]  Jam  sapra  ocearrit. 

tasy  qmmdby  com  gravl  accentn  pro-  Fob, 

naatiatnr,  Idem  significare  qnod  gns-  196  Seereia  dbo]  Sine  eibo,  seor» 

aiemy  et  esse  conjunctionem  :    com  som  a  cibo.  Lmmh, 

«onto  acceota  vero,  esse  temporis  ad-  Seereta  eibo]  Privata,  remota.  Fok^ 

terbinm.  Lmtb,  196  Propoiore]  Amplificare,  muU 

190  C7I  por  fil]  Ut  decet.  in  tfadem  tipUcare.  tralatio  a  vitibns.  in  verbo 
significantia  dicebatnr  ol  «mim  ssl.  fropogore  prfaaam  sjUabam  prodaxit. 


924 


NOTJB   VARIORUM    IN 


Qt  ft.  848.  'Ut  propagando  poMlnt 
prodacere  «SBcla/  ibideui  864.  corri» 
puit :  *■  Nec  potaisse  propagando  pro- 
codere  prolem.'  sic  et  sup,  21.  'et 
secla  propagent.'  sic  et  Virg.  nomen 
propago  corripnit  6.  871. '  niminm  to- 
Ms  Romana  propago  Visa  poteos,  Sn- 
peri.'  Propagatnr  genns  antem,  mi^ 
ris  et  feminse  coiyunctione  scilicet, 
et  rebns  Veneris.  Atqui  sine  Cerere 
qnidem  et  Lil>ero  friget  Venus :  sine 
cibo  antero  non  solnm  Venns  in  ani- 
mante  langnescit,  sed  ipsnm  qnoqoe 
animans  interit.  Lamb. 

Propagare  genuB  poosit]  Posset.  Gif, 

107  Ui  poiuu  mmltie]  I.  e.  nt  pro* 
babilins  qnis  existimare  possit,  mnlta 
esse  primordia  rebns,  qnse  gignnntnr, 
commonia,  qnemadmodnm  elementa 
litterarnm  mnlta  Tidemns  esse  noroi- 
nibos  coromnnla,  quam  rem  ullam 
sine  primordlis  nasci  atque  oriri  pos* 
se.  Idimb. 

ige  Ut  verbia  eUmenta']  Ut  credibi- 
Uus  sit  res  esc  moltis  diversisqne  ac 
pngnantibns  etiam  principils  con- 
stare,  quemadmodum  vocabnla  ex  di* 
Teirsis  iiteris  constant,  quam  e  nihilo 
exoriri.  Fab. 

SOO  Deuique  ewr,  tfcJ]  Rnrsns  ts.  0. 
argnit  e  rernm  natnrallnm  definita 
magnitudine  et  dnratione.  5i  enim 
eBihllo  homines  ▼.  g.  producerentory 
unde  constanter  tam  pnsilli  et  imbel- 
les  P  nnde  brevis  vita,  c»teraque  hu- 
mani  generis  et  incommoda,  et  vitia  ? 
jain  Toro  e  certis  seminibus  certaque 
materia  nasci  homines  admlttas ;  et 
hse  omnia  necessaria  plane  erunt,  et 
explicatn  iacilia.  Creeck, 

Parare]  KafraffKmdj^Wf  efficere. 
Lamb, 

Cur  non  potuii]  Qiiod  tamen  esset, 
si  e  nihiio  forent.  sed  cnm  rernm 
genera  roodnm  snom  habeant,  ultra 
qnem  non  liceat  egredi,  ideo  fit  ut 
sibi  constent.  Fab. 

901  Pedibae  qui,  t^e.]  Tales  dicnn- 
tnr  fulsse  gigantes.  vid.  Themist.  in 
U.  Phys.  et  Plln.  Gif. 


PeMoM  qai  pMfinn]  Qnnlit  fiogi- 
tnr  Polyphemns  a  Virg.  '£n.  S.  065. 
'  graditnrqne  peraeqiior  Jam  medinmy 
nec  dnm  finctns  latera  ardna  tinxit.' 
qnaleis  et  gigantes  fnisM  aceepimns : 
de  qnibns  lib.  3.  fbrtasse  nonnnlla  di- 
cemns,  ad  illnm  locnm, '  Vlx  aaimalia 
parva  creat.'  Lojr^. 

Pemtum  per  tada]  Pontnm  vado 
transire ;  intelligit  antero  tanta  tam* 
qne  immanl  corporis  proceritate  fn- 
tnros,  nt  qnod  aliis  etset  &r^pcBr«r,  iis 
trajectn  fiicile  foret:  qnippe  qneit 
maris  altitndo  qnantalibet  pro  vade 
esset.  Noli  ilaqne  locum  hnnc  ita  In- 
terpretari,  qnasi  si  dixlsset  per  pamti 
vada,  Qnod  enim  Saimasins  hunc  ver* 
snm  depravatnm  esse  jndicavit,  non 
ideo  facilius  crediderim.  Intelligit 
antem  Lncretius  Titanas,  Oigantas, 
Cyclopas,  See.  qnae  genera  pro  fig- 
nientis  poetarnra  habet.  Fab. 
.  Pentum  pertada]  Salmasins  Bp.  50. 
legit  Pontu,  i.  e.  v^rrov,  nt  idem 
Lncretins  Pelage^  i.  e.  w^Kiiyny  diiit 
5.  S6.  et  6. 610.  at  rectios  Faber,  noli 
hnnc  locnm  ita  interpretari  qnasi  dix- 
isset  per  Pomti  vada.  Qnod  enim  Sal- 
masins  hnnc  versnm  depravatnm  jn- 
dicavity  non  ideo  facilius  crediderim. 
Creeeh. 

d08  VUalia  emela]  Smda  hoc  loco 
pro  spallis  annomm  posnit.  Fttek 
antem  idem  valet,  qnod  vita  prvdl- 
tum,  vel  ad  vitain  pertinens,  vel  cnm 
vita  conjunctnm:  hoc  totnm  antem 
*  multa  vitalia  ssscla  vivendo  viocere,' 
est  din  vivere.  Lamb, 

Vineere]  Vivere  Fayus,  vox  nihili. 
Creech, 

Vieendo  tincere]  Virg.  11.  100. 
ubi  XCvandrus :  *  Contra  ego  vivendo 
vici  mea  fata.'  sic  infra  8. 061.  *  Om- 
nia  si  pergas  vivendo  vincere  seda.' 
Virg.  Oeorg.  2. 906.  de  arbore  sescn- 
lo,  '  iromota  manet,  mnltosqne  per 
annos  Multa  vlrnm  volvens  dnrando 
sernla  vincit*  Prtig. 

204  Reddiia]  Altribnta,  nt  s«pe 
alias.  lAmb. 


T.  LUCRBTII   CARI    DE  K£RUM   MAT.  LIB.  I.        925 

RnUJIa]   DatBy  tributa»   assigaa-  kiddere]  Reddier:  Oif.  et  P.  ez 

ta»    Ita  saepe  Virg.  semper  Liicret.  conjectora.   Reddi:   Lambinas.   Do- 

F^,  cetqae  <  Legendum  ita  eise  libria  omf 

Si  WHy  4«.]  Ut  V8. 176*  Bibns  reclamantlbns.'  Rtddere  aotem 

Qicm]  Ms.  quOf  nec  temere  Ibrte.  quod  est  in  omnibus  libris  ferri  non 

cum  qna  hic  possit  usarpari  pro  aliqoa  posse.    Dum  vero  inuocenti  immeri- 

i.  e.  aliqno  modo.  Veterem  iectionem  tssque  voci  irascatur,  veterem,  qnaifti 

matare  taroen  nolni.  Hav,  oranes  libri  assignant,  sedem  possi- 

907  Qwaido]  Quoniam  <  ut  snpra.  deat  Reddere,  Aliqni  iibri  dicier:  Pa- 

Lemb,  reus.  Creeeh. 

■    208  Aerie  in  ienerae  paeeud  pro/er"  Reddere]    Omnlno    sic    legendam 

rier  awrmi]  I.  e.  proferri  in  aerem.  est.    Non  enim  de  fovendo  aut  con« 

alc  infr.  801 .  *  Ordine  mulato,  et  motu  servando,  sed  prodncendo  foetu  loqni- 

fiicere  aerls  auras.'  Lamb,  tur ;  et  culta  loca  foetus  snos  reddunt 

209  PoetremOf  i^e,]  Observaverat  manibas  cultomoi  snoromy  quibos 
poetafrnges,  arbores,  floresque,  &c.  snbigi  solent  et  conseri,  quibusqoe 
homana  indostria  meliores  et  laetiores  rerum  primordia»  qo»  sint  in  terris, 
fieriy  indeqne  vss.  his  7.  argnit  ha^  <  ciemus  ad  ortus,'  nt  mox  pergit. 
omnia  e  latentibns  quibusdam  semini-  Preig, 

bos  oriri.  Qoid  enim  prodesset  labor  Reddere]    Merito    Oronovios   Pa- 

ai  e  nihiio  producerentur  ?  vanos  pro-  ter  deridet  Gipbanianum  reddier^  ut 

fecto  esset,  irritusque,  et  nilkil  ille  et  reddi  Lamb.  contra  anctoritatem 

agerety  qni  nihil  coleret.    Imo  nihil  Mss.  omninm,  ezplicans  ita:  cnlta 

inipedit  quin  fruges  e  nihilo  produc-  reddnnt  meiiores  foetus  manibus,  L  e. 

tas  9ponte  sna  qnotannis  meliores  et  labore  mannum :  atqoe  illustrans  es 

laetiores  nasci  videremos.  Creeeh,  Sallostio,  Cicerone,  aliis»  Obs.  11.  7. 

Quaniam]   Lego  ex  probatis   ex-  Qnid  tamen  »implicius^  quam  reddere 

emplaribns   qeumdo   pro   cum  :   nisi  manibue^  esse  conipensare   maOnnm 

qaomiam  pro  qnando  interpretari  ma*  laborem,    retribuere  fnictibus  quod 

vis.  Pvu,  terrsB  fodiendo,  arandOy  stercorando 

210  ilfdiit^]  Opera  homlnnm>  et  feceris  i  optime  ad  sensnm  Pofjt» 
opere  rnstico,  cnltnra.  Landi,  Vetus  Inscriptio 

ReddUr  fetue]  Ita  conjectura :   «x  '  datb  ter.  fbvctum  ut 

locis  aliis  simil.  in  libris  tamen :  r«d-  terra  rbdderb  PostfiT 

dere,  barbare.  vid.  Indicem.  G\f,  ab  altbro  sperbs 

Reddt]  Sic  legendnm,  libris  omnl-  altbro  quod  fbcbru. 

bus  reclamantibns.   hic  enim   ordo  Injicit  tamen  scmpulum  lectio  Ms. 

est :  et  qnoniam  videmns,  fstns  ina-  maniime  meliorie  reddere  fesii,  quasi  in« 

nibns  reddi^  hoc  est  fieri,  meiiores,  nneret  meiiori  vel  laboriosiori  agri- 

et  cetera.  reddere  autem,  quod  est  in  cole  loca /orfa  jam,  ita  enim  tum  scri- 

omoibus  libris,ferri  non  potest.  Lamb,  bendum,  i.  e.  fcBCundiora  facta,  ope- 

Mamibiu]  Manibos  hominiim  me-  ram   suam   redditura   fructuositate* 

liores  reddunt  fcstus,  qnam,  ut  ita  Sed  maxime  probabiie  videtur  ita 

dicami  spontl  snas.    Nam  et  ita  nos-  foisse  scriptum :  manibae  meHorie  red* 

tro  labore  et  sponte  sna  opponontur.  derefoetuM,  mcUorfs  scilicet  fructns  seo 

At  sponti  snae  reddnnt  cnlta  etiam  fcetus,  pro  meUoree,  nt  omaie  homiaeef 

loca  ea  quse  sponte  sua  nascnntur ;  et  mnlta  talia  apud  Sallnstium  et  a- 

veiuti  Virg.  £cl.  6.  S7.  '  Infelix  lo-  lios;  pro  quo  hic  Locretiano  more  re- 

liom  et  steriles  dominantor  avenae.'  posni  melioreie,  Hav. 

Preig*  211  £sse  videheet]  Sic  s»pe  Enn. 


996  noTM  yARioRUM  ik 


Pkut.  etTer.  <  dcUicet  futnnm.'  Vi-  telur,  mrm  eiwnu  td  «pIim,  «t  Pattc 

dere  Ucet  in  terra  reperiri»  Sce.  neqne  Ed.  ▼•!,  manm  emma  orftrfM,  nt  Eil. 

entni,  4|«od  aliqnendo  pntavlt  Inter-  Veneta,  ^tX  deniqne  mmtenm  cimm  mi 

pret,  repeti  debetMiBMiw«,/e<aidiiai  «*/««,  nt  Us.  Lngd.  Bat.  Nisl  centen- 

cai.  Fab.r  das  tta  oliin  fuisse  gcrtptnni ; /■!««!?■■ 


Em  MdActi]    Sic   s«pe    Ennina  vertmim  mmere  gidm  Ttrrmqm  i 

Plant.  et  Ter.  et  Salost   *  Scilicct  ««rmiM  emm  «i  ertme,  pro,  ad  ortna 

fntnmm:  Tidelicet  in  Terra  reperiri,'  in  anrat,  i.  e.  In  Incem.  s«pina  ▼tm 

dec  neqve  enim  qnod  aliq«aiido  pn-  ellsio  solita  apod  nostmm  non  admit- 


ta¥it  Lambinns  repeti  debetM  «MMfi  titnr.  Ui  dno  vss.  lib.  ft.  etiara, 

/eimiwm  eet.  Vid.  2. 408.  Creeek,  mirerls,  eodem  Tersenm  nnmeio  ro- 

S12  Q«0  «M  /mmdea]    H.  vs.  et  petnntur.  Hm. 

qnl  prosime  seqnitnr,  iterantor  Kb.  S.  Cmias   nd]     ProYOCamns    ad   «rw 

LMmh.  tns,  id  est  facimna  naset,  et  oiiit* 

Verteniee']  Virg.  Oeorg.  1. 9.  *  qno  LomA. 

«idere  terram  Vertere  Msecenas.'  et  2U  8pemte  sna]  Sna  vi,  per  se:  cx 

£n.  7.  6S9.  ^terram   centnm  Ter-  qno  epetete  meim  dicnntnr,  qnm  sine 

tebnt  aratris.'  LmA,  mann  homlimm  et  cnttnra  nata  snnf. 

21S  Terrnque  solam]  8ehm  (inqnit  Amob.  lib.  2.  adTers.  Gent.  *  Cmn  anl- 

Festns)  terre,    Dicimns  tamen  solnm  mantia  cetem  sponte  natis  alerentm', 

terrm,  et  solnm  regni.    Ennins,  p.  et  nulla  satione  prolatis,'  drc.   Orspcf 

1S4.  *  Sed  sola  termi  postqnam  per*  «lni^wii  appeUant.  Lemb, 

m«nsa  pnramper.'  idem,  p.  56.  *  Tar-  Metierm']  Haud  dubiemeliom:  qnn»> 

qniniodedit  imperiom  sinral  etsoln  doqnidem  non  modo  noa  pmdeaaet 

regni.'  labor,  sed  maxime  obesset.  Fa6. 

Terrmiqm   eebm"]    Terrmm.   Festns  216  Hme  meeedit]  Poste«q«nm  d*^ 

Pompeins, ^Sstem,  Termm.'  Ennins  cult,  nibil «niiihilo fieri,  noec(qnod 


lib.'  S.  *  Tarqmnio  dedit  imperinm,  est  cons«qnens)  ostendere  inclpit, 

«imnl  et  sola  mgni.'    Et  alibi,  '  Sed  creatas  non  iaterim  in  id  q««d  mm 

sola  terramm  postqnam  permensn  pa^  sit,  id  est  in  nihilum,  sed  prlma  enr* 

mmpmr,*  Creeek,  pora,  en  qnibns  res  omnes  ctentss 

SmbigetUee]    Mollientes,  colentes.  constant,  «tpote  soltdissima,  et 

Vide  Pestnm  in  ▼oce  embmetme,  Virf .  pliciwlma,  setema  remanere.  Lmmib 


Oeorg.  1.  126.    *  Ante  Jorem  nnlli  /n  «««  eerperm]   Primordinlia,  we^ 

snbigebant   arm    coloni.'    M.  TulL  licet,  In  corpora  luaterim.  Fmb, 

in  Catone  majom :  *  Qnse  cnm  gremio  218  Nmm  si,  ipe.]  Eiiatnm  modo  pro- 

mollito  ac  snbncto  sparsnm  semen  positnm  primo  probat  Tm.  8.  ck  a 


excepit,'  ice.    Idcm  translate  lib.  2.  muni  resolntione  mmm :  si  enim  mo 

deOrat.adQ.  Fr. 'Sabnctomihiin-  in  nihilnm  interirent,  ant  mortakn 

genio  opns  est.'  Lmmb.  essent  e  cnnciis  partibns,  nniia  esset 

8mbigemie$]    Eleg «nter  de   terna  vis  nccewaria,  nt  onaqnssqne  dissnl* 

aolo;  quod  et  ingenio  appUcatnr,  et  iratur:  s«d  ut  sine  nlla  yI  ant  oona* 

a  farinae  snbactioBe  similibnsqoe  l«-  mine  aliantm  mmm  snbito  nata  «p- 

boribns  est  aasnmptnm,  qno  et  iilnd  pamt,  sic  sine  nlla  vi,  ant  conaasine 

ieat  Persii  S.  2S.  '  Udom  et  moUe  aliamm  mnim  nnaquftqne  res,  non 

Intnm  es,  nnnc  nune  properandns  et  dissolatione   partinm,  intsriret,  sed 

acri  Fingendns  suie  fine  rota.'  JPmg.  oostris  ocnlis  subdncta  repente  «irm- 

SmbigeMet]   Hnac  Tero  locnm  m»  nescemt ;  ideo  enim  ri  opos  est  mft 

•pexisse  Prisciaanm  docet  Vossins  rea  nnaqnsN|«e  dlssolratnr,  qnta  ««•«. 

de  Anal,  S.  S6.  cnm  porpemm  ita  ci-  stat  «x  seninibns  qnm   dissolntioii 


T.   LUCRBTII   GARI   DB  RBRUM   NAT.  LIB.  I.        997 

snpenmit.    H^fns  argMeati  m  mI*  agiiieBtatlMiem  ditsolirere,   tca   in« 

fiMiefli    pertem    Intettexit    Fayim.  terimere,  iMvniA.^.  Fe^. 

CrMcft.  922  il«  mmc,  «tinie]  Omoea  lilNi 

919  Repenltefiriref\  Hore  momento  tcriptiy  et  nonmilli  ezensiy  habent» 
concreta  perirent,  nti  horn  momento  Qaotf  nenc  eeierne :  qon  aeriptnra  si 
enata  esient.  Fab,  recta  est,  nt  mihi  qnidem  fit  Tertsi- 

920  NuOa  vi  ferei  ueue  ei]  Ita  vet.  mile,  sic  interpretanda  est,  at  mme^ 
libti,  se.  natnrm.  in  aliis :  mtm.  Oif.  wed  wmme,  mme  entem;  nt  dicimns  qwed 

Nnlfs  vi  /erei  «sks  enwi]  Sle  ha*  «j,  pro  ei  tadeee.  Lamb. 

benl  tres  libri  mannscripti :  alH,  «sms  Qmod  mme']  I.  e.  neme  enfm.  no* 

ft.  ntraciiin  lectio  probabllis  est.  sed  tandnm.    Debet  bic   ▼ersns   jnogi 

hanc  magis  probo.    H«c  enim  hnjiis  cnm  illo  altero,  NMKms  exUiaM^  i^. 

loci  est  sentcntla:  nnlla  enim  tI  opos  Fab.  Ita  snpra  ts.  8S.  '  qnod  contra^ 

esset,  qim  ris  parteis  ejas  rei,  qase  Har. 

periret,  lUseinderet,  ac  dimoWeret.  CeRsfaal  «iinlnc  f««9ae]  Oifan.  Mtt- 


sfai.  non  bene.  Fab, 

MBa  ei  ferH  nsns  eHien]  Ueee  pre  ns  OMif]  Ita    TCt.  iibri.    Vnlg. 

epMS.   qni  legnnt  ei  pro  emmj  sine  ebeei.  Oif. 

jndicle  ▼ivimt.  Fak  Deuee  vie  o6itl]  Secntns  snm  qnin* 

Bmm']  Ei  Oif.  Tis.  Natnrse*  Hane  qne  libromm  mannscriptomm  anc« 

leetiooem    tnetnr    Parsns  :  Lambi*  toritatem.  obut  antem,  1.  e.  obTiam 

nns,  Faber,  aliiqne  rejiclHnt :  et  tan*  ilt,  incnrrit,  occnrrit.    Nam  Tnlfatl 

tns  aothores  tnto  seqoi  potnit  Faj-  babent  ebeai.  qnam    lectionem  qnl 

nsy.  si  tacere  Tolnisset.    Hsc  aotem  probant,  desipiunt.  Lamb. 

Iste:  Aliisns«f«i,snpp.Natnrfle:mihi  06tif]    Occnrrit,    Incorrit    nnde 

nlnns  arridet,  alias  enim  non  rei  cn-  ^obitns'  apnd  Ter.  pro  occnrsics.  Fab. 

jnaffHs  sed  Naiwrm  partlbtts  discidinm  O6ti0  0«eat  P.  Na.  D.  sed  o6iil 

pnreretnr.  Ingeninm  Homlnis !  qnasl  Toteres  Mn.  Cod.  Creeek. 

^Hsnonseqnerespieeretrcm^tMoifns,  284  intae]  Notandnm,  cnm  motn. 

M  Ji,  nc  si  cnim  admittatnr.  CreccA.  qnod  vnlgo  non  observatnr.  Fab. 

921  IMscidhnn]  Sic  hnbent  tres  libH  Piscoiiiatfvc]  Licet  legere  ^&eeohait 


inseripti.  discidiMm  antem  wox  La»  nt  sit  trinm  syllabaram,  et  ita  erit 

tina  est,  ne  qnis  forte  de  hoc  dnbltet,  Tcrsns  spondaicns :  licet  et  per  di«e« 

a  Torbo  discindd  naU,  nt  exsctdinm  a  reshi  dieeekmi ;  et  item  alibi ;  nt  sif 

▼erbo  exscindo,  non  a  Terbo  excido.  qnadrisyllabum.  Lamb. 

Virg.  JEb.  2. 66r.  *  Abnegat  exscissa  225  £xaiH«]  Interitnm.  <  Exitimn' 

Tkam  prodncere  Troja/  idem  T.  BI6.  (inqnlt  Festns)  *  ponebant  antiqni  pro 

*At  Hcet  ambornm  popnlos  exsdn-  exitn:  nnnc  exitinm  pessimnm  exi« 

dere  regnm.'  dtsfidiMm  antem  idem  tnm  dicimns.'  Lamb. 

Tolet  qnod  discissio,  diijnnctio,  dis*  220  Prteterea  qaaeuHqae  vehieiaiej 

solntio.  qno  nomine  ntitnr  ssepios  et  Prseterea  (inqnit)  qnsecnnqne  senio 

Lncretins,  et  alH  boni  scriptoreS|  nt  et  vetnstate  interennt,  si  ea  omnia 

ege  jam  allas  indicavi.  Lamb.  funditns,  et  penltns,  et  omnl  ex  parte 

BX  nesenc]  Ita  vet.  libri.  Vnlgati :  interennt :  nnde  aniroalia  sno  qnss- 

At.  nt  inf.  Tors.  246.   '  At  nnnc,»  qne  in  genece  reparari  possnnt  per 

nbiqnidam:  ^nid.  Oif.  conjnnctiesiem   maris    et   f«emin«f 

Ei  ttcams  cxsolocrc]  I.  e.  et  vincnla  Lamb. 

dissolvere,   qnod  valet    interimere.  fVitctcf cn,  4^.]  Secnndnm  Argnmen- 

Lmnft.  tnm  qno  probttur  nihil  in  nihilnm  re* 

NcM  csssiosrc]  Conipncem  et  co-  verti  breriter  proponit  Epicnms  in 


ftS8  NOTiB   VARIORUM^  IN 

Bpitt  «d  Herodotmii.  d  ifOJfm  tt  lequor.  Idmk. 

rh  iipan{6/Mmif  ^  rh  M  ^>  «<^  ^  '*  <mmm  viltf]  Virg .  iEa.  6.  890. 

knhiikM  rk  rpdtyfiaray  ote  &mMr  Tfir  '  Hen  qoantum  inter  se  bellmDy  ai 

firAtMX^.    Fustnt  vero  poeta,  et  lumina  ritK  AttiferiDt,i|naBtasaciet, 

fortios.    Ottm    probaverat    nihiJ    e  slragemqueciebunt?'  iMnb, 

nihilo  fieri,  et  inde  jam  demonntrat  289  RedtuU]  Revocat,  retrahit,  re- 

oihil  in  nihilom  reducL     Animalla  conciliat.  more  Homerico,  nt  sjlla- 

enim  quotidie  percnnt,  et  nascuntnr,  bam  correptam  iotendat  modo,  mo- 

fontes  aquas,  e  qnibus  mare  flumi-  do  prodncat,  addit  copsonanti  alte- 

nmqne   constat,  perpetno  snbminis*  ram  coosonastem:   quod  et  fedsse 

trant,  &c.    Unde  vero  h«c  omnia,  nostros  palam  est,  in  rellifione,  rel- 

Disi  qospdam  essent  umnorfalia  semi-  liqoiis,  litteris,  littoribos,  et  plnribna 

na,  quae  dissolntioni  corporom  soper-  hujusmodi.    12€d««s  sooe  primo  cor- 

esscnt  e  quibns  renovarentnr  i    Quis  repta  profertor  ferme  ob  omnibos : 

enim  tam  insanns  qnin  ooncederet  sed  hic  addita  altera  consonante  pro- 

materlam  aliquando  interitui  obnozi-  dnxit :  qoam  ambiguitatem  nooBoUi 

am,  in  tam  infinita  annorum   serie  Titantes  hic  legere  malnnt  derinctl; 

quae  ab  ioitio  remm  fliixit,  debere  sedmale.  PrisciaDuslibroprimo:' In 

peniUis  consomi,  ita  ut  nibil  omnino  sed  pariter  nulla  pomet  syllaba  desl- 

•nperesset  e  qno  res  qootidie  per-  nere  praspositiva :  nisi  seqqens  qno- 

eontes  reparari  possint?  Crteeh*  qne  ab  eadem  indpiat  in  simplicibos 

/EIom]  Seniom :  longinquitas  ten*  dictionibus,  et  in  plerisqne  composl- 

poris:  qusB  omnia  dente  corrumpit:  tis:  ut  ab  ad  et  daire,  adde  reddnco. 

de  qua  Ovidios  in  calce  Met.  ts.  286*  Ter.  in  Phorm.  1. 9.  S6.  *  Sectari,  in 

'  Tempns  edax  renim,  tnqne   inri-  lodnm  dncere  atqoe  redducere."  Ho- 

diosa    ▼etnstas    Oninia    destroitis.'  ratins  in  Epod.  IS.  8.  *  Deus  hec  for- 

iEvitatem  Plautns  noster  prisci  tem-  tasse  benigna    Reddocet  in  sedem 


poris  longinqnitatem  dixit.  Ptiu.  vice.' 

227  Comnunenai]  Proprium  aetatis  ReddmeU]  Geminatur  d  metri  can- 
ac  vetustatis  epitheton.  Preig,  sa :  ut  Rettnlit,  repperit,  reccidere, 

228  Unde  ammaU  gentui]  Profert  reppnlit,  refferre,  redducit,  apnd 
hnnc  vers.  Carisins  lib.  1.  et  2.  non  honc,  et  apnd  Virf^.  et  apud  Hor.  et 
longe  a  principio,  obi  tameu  non  yI-  sexcenta  similia.  Lamb, 

detur  ille  animadYertisse,  hoc  loco  Et  redneium]  Legendum  ex  fideli- 

animale   esse  acyectiYnm :   ut  et  2.  bns  exemplaribus,  aut  rednelUM,   Pe- 

726.  '  qusB  non  animalia  soluro  Cor-  tit  cansam  Poeta,  si  perennt  omnia, 

pora  sejnngnut,'  6cc,    et    in  eodem  .  uude  fit  ut  res  omnes  terra  nutriat: 

029.  '  Qoatinus  in  pnilos  aoimaleis  qnas  cum  quotannis  novo  colore  vea- 

▼ertier  ova  Cernimns  alitunm,'  &c.  tiatur,  nisi  principia  essent  stema, 

et  S.  6S6.  *  Et  totom  esse  animale  sine  cansis  stiis  perennibns  reuovari 

Tidemns.'   et  5.  142.  ^  tanto  magis  non  posset:  et  consequenter  nec  ani- 

infitiandnm  Totum  posse  extra  cor-  mantia  nutrire.  Phw. 

pns,   formamque     animalem/     &e.  229  Detdala  UUum]  Snpra:    vs.  7. 

iMmb,  <  tibi  snaveis  Da^lala  tellns  Summit- 

Generaltim]  Qnidam  vett.  Genera-  ■  tit  flores.'  Lamb, 

tum.  Gif.  2S1  IngeniHfmdee]  £x  terra  geni- 

Creneratim]  Per  singnla  genera,  nt  ti.  sed  in  codicibns  antiquis  scriptum 

snpra.   sic  antem  habent  libri  duo  est  ingeMai,  pro  eo  quod  cst  nativi: 

manuscripti :  in  qnibus  est  Bertinia-  v«l,  ut  ainnt  qnidam,  inde  natl :  non 

nus :  reliqui  duo  generatum:  quos  non  manu  et  opere  homano  deducti;  non 


T.   LUCRBTII    GARl    DE  RERUM    KAT.    Llfi.   I.         929 

castellis  aquaticis :  uon  tnbit  SBbter-  '  Ergo'  (iDqait)  '  cnni  iol  igneus  sit; 

raneis:   sed  nativa  scaturigiiie  de-  oceanique    alatur    humoribui*,    qnia 

eori :  cui  interpretationi  satyrogra-  nnllus  ignis  sine  pastu  aliqno  possit 

phuft  adstipulatnr  8.  20.  '  £t  ingenn-  permanere :  necesse  est,  ant  ei  simi- 

nm  violarent  marmora  tophum.'  Vel  lis  sit  igni,  quem  adbibemus  ad  nsnm 

foiites  ingeniti :   qui  generantnr  in  atqne  ad  victum ;  ant  ei  qni  corport- 

mari.    Nam,  anctorePlinio,in  maria  bns   animantinni  continetnr.'    Ibid. 

saepe  medituUio  scaturiant  aqu»  duU  '  Probabile  igitnr  est,  pnestantem  in- 

ces.  PnM.  teliigentiam  in  siderlbns  eiseyquaeet 

Ingenm]  Aliis :  ingeniH.  Oif.  letheream  mundi  partem  incolant,  et 

Ingenui  fonte»]  Secutus  sum  qua-  marinis  terrenisque  hnmoribns  longo 

tuor  libros  mannscriptos,  qaibnacnm  intervallo  extenuatis  alantnr.'  Virg. 

consentiunt  Florentini.  Ingenuoa  au-  Ma,  1.  612.  '  polus  dum  aidera  pas- 

tem  interpretor,  non  manu  ant  opere  cit.'  sed  hac  de  re  plura  dicentur 

factos»  sed  nativos ;  ingenni  etiam  lib.  5.  Lcanb. 

dicnntur,  qui  iiberi  sont   genere  et        ^iker  eidera  ptueit]  Non  modo  id 

natnra,  non  manumissione,  aut  vin-  ix  rov  iv^ex^^fiirov  Epicnri  est,  sed  et 

dicta,  ant  simili  jnris  civilis  ratione :  Stoicorum  sententia.  V.  Plntarcb.  in 

nnde  illa,  ingenoiu  animns,  ingenuus  de  Placit.  Pbil.  et  Interpretes  Virgil. 

civis,  ingennsB  artes,  ingenuus  pudor.  Certe  ante  Zenonis  aetatem  vestigia 

Ceteri  libri  habent  ingenkt^  si  qnis  illins  opinionis  reperias.  Fab, 
forte  magis  probabit.  Lamb,  233  Omma  enim  debet"]   Fortasse : 

IngenMi]  Quos  natura,  non  ars,  &c.  debeat,  nt  inf.  2. 900.  et  3.  963.  Gif, 
ita  ingenuus  color,  pro  nativo,  qui        234  Coneunue]  I.  e.  consnmsisse. 

fiulla  arte,  nullo  pigmento  evocatur.  talia  snnt  illa,  promisse,  quo  vtitur 

Propert.  1.  4. 13.  '  Ingennns  color  et  Catnll.  evasti,percusti,  divisse^erep- 

mnltis  decns  artibus/  &c.  Fab,  semus,  quibus  Horatios :    vixet,  di- 

232  Suppeditant]  Snppetunt?    vel  rexti,   accestis,   extinxem,    qnibus 

parata  snnt  ?  absolute  enim  accipien-  Virg.  et  Ter.  Lcanb, 
dnm,nt  infra:  vs.  548.  '  Materies  ut        CofMUjnse]  Consumpsisse.Sic  snmp- 

snppeditet  rebus  reparandis.'  sic  M.  se  pro  snmpsisse  apnd  Naevium  in 

Tullins  Quaest.  Tuscul.  *  Quocnnqne  Tryphallo.   vid.  A.  Oellinm  2.   19. 

loco  bona  suppeditant,  ibi  beate  pos-  eodem  modo   cesse  et  cresse,   pro 

sumus  vivere.'  Lamb,  cessisse  et  crevisse,  divisse  pro  divi- 

Suppeditant]  Lambinus  et  Pareus  sisse  apud  Horatium.    Promisse  pro 
Boppetunt  vel  parata  snnt :  rectius     promisisse  apnd  Catnllum :  atque  ita 
antem  supplent   vel    subministrant»     porro.  Creech. 
Creech,  ^taa  infinita  diesque]  Hoc  firmabit 

Unde  ather  sidera  paseit]  Hinc  apud  emendationem  nostram  circa  locum 
Virg.  ^n.  1.  emendate  612.  *  polns  illnm  in  quo  antea  legebatur,  longa 
dom  sidera  pascit.'  non  palua,  ^ther,  diei  infinita  atae  anteacti  temporis,  Fab. 
nt  pater  (inf.  vs.  261.)  corpora  cce-  Anteacta  dieaque]  In  Ms.  Voss.  L,  B. 
lestia,  et  omncs  omnino  res  hnmore  primo,  clare  ita  olim  exstitit,  verum 
sno  pascit  et  tuetur.  lof.  vs.  1093.  manu  recentiori  mutatnm  est  in  amte 
aut  potius,  ut  inf.  v.  626.  Gif,  faeta,  in  Ms.  Voss.  vet.  legitur  Ant 

UndetBther  siderapascit]  EWiimnon'  facta,  Deniqne  in  margine  ejusdem 
nnlli  alii  philosophi  existimant,  so-  legitnr:  qnid  61  faeta  7  Nihil  mnto, 
lem,  et  cetera  sidera,  et  stellas,  hu-  mox  enim  versu  sequenti  huc  respi- 
moribns  Oceani  et  terrae  vaporibus  ciens  dicit  anteactam  ataiemy  sicuti  et 
ali.  sic  M.  Tnll.  lib.  2.  de  N.  Deor.  3.  672.  *  anteacti  teraporis,'  1.  559. 
Delfih.  et  Var.  Cla$.                 Lucret.  d  N 


NOTiS    VARIORUM   IN 


'  aBteacto  tempore.'  S.  844.  6. 178. 
Cl  similia  pftsiim.  Hav» 

935  Fuire]  Sl  foernot  ea,  a  qoibos, 
J^Ct  id  est,  si  faeraot  priocipia  qose- 
dam  et  semioa  rerom;  reficitor,  et 
reparatur,et  coostat:  illa  certe  soot 
immortalia  atqoe  seteroa.  Lamb» 

Fiiire]  SnbaodieodDro,  iUay  ot  jno- 
fator  coro  £  quibus,  &c,  ioteliigit 
priroa  corpora  insectilia.  Fab» 

2S6  IZerKiR  tKJRfiui]  Th  iray.  reroro 
oniversitas;  cnjos  vix  miliesima  pars 
•st  faie  roondos ;  qood  Dei  majestate 
dignios.  Fab» 

239  Denique  res  omneitf^e.']  Hojus 
loci  haec  sententia  est,  ot  milii  qoi- 
dem  videtor :  Deoiqne  nisi  et  mate- 
ria  SBterna  esset,  et  ipsa  teneret  res 
magis  aot  mioos  ioter  se  connezas, 
eadem  vis  et  caosa  res  omoeis  genitas 
consomeret  et  deleret :  nara  solos 
tactos  res  geoitas  conficere  posset. 
Sed  legeodum  esset  Inier  te  nexaie 
mimuMy  aut  magia  lendopediie»  ot  nexas 
referator  ad  ree,  et  endopediie  ad  nex- 
aa,  Lamb. 

Deniquif  ifc,']  Deinceps  probat  vss. 
12.  res  io  nihilom  non  reverti,  qood 
non  ooa  vis  ad  dissolveodom  omoia 
sofficiat ;  frostra  enim  aliqols  obteo- 
dat  onam  eandemqoe  vim  omnia  cor- 
pora  dissoivere  noo  posse,  qoia  dis- 
pari  nexn  eorpororo  priocipia  con* 
jongnntur.  Qoid  enim  ista  nexnum 
disparitas  efficeret,  coro  principia 
ipaa,  si  raodo  io  nihiium  revcrtatttar^ 
vel  levissimnm  tactom  ferrc  non  va« 
leant?  Admittas  vero  principia  qaae- 
dam  aeteroa  esse,  et  ex  dissiraitito* 
dioe  cootextos  eorum  ioter  se  ratio 
reddenda  est,  qoare  non  nna  cadem- 
qne  vis  ad  onmia  dissoivendnm  soffi- 
ciat.  Creech, 

Volgo]  Ka06Xov.  et  recte  qoidem, 
ex  positis  ;  cum  eoim  principia  inir- 
mitatis  ultimn  essent,  vel  levissima 
cansa  satis  esset  ad  dissolntionem,  et 
ad  reaolntiooem  ad  rhnrfi^6if,  Fab, 

Voigo]  Voigo,  passioi.  Sic  Cicsar 
de  Bel.  Civ.  L 1.  p.  7.  *  Volgo  ex  tec- 
tis  signiftcabant.'  Creech, 


241  Nexus]  Vincola,  infltanratio- 
nem,  renovationem :  qua  tanqoam 
vincnlo  copulans  anttqua  novis  mere- 
tnr  flBternitatem :  ita,  anctore  Paca- 
to,  nihil  Bocet  esse  peritnros  confi 
siogolatim  moriamor :  speciatim  an- 
tero  simus  aetemi.  ant  intelligit  nu- 
meros  elemeDtomm  et  gradoa,  qnl 
soot  io  homine.  Qoidam  nexu  in  ab- 
lativo  legunt  et  cnm  imdupedUa  jon- 
gont.  Pius, 

Jnter  h  nexuB]  Sic  vet.  libri.  et  su- 
pra  et  mox :  iii^er  h  fuia  neaEW,  9fc, 
Gif. 

Jnter  §e  nexuty  mtnnt,  mui  magiM  fn- 
dopedita]  Sic  habeot  tres  Kbri  mann- 
scripti,  et  roolti  volgatl,  qnos  seqnor 
hac  editione,  qnarovis  olim  aliam 
scripturam  probaverim.  alii  enim  faa- 
bent,  Inier  $e  nexu  mJRiit,  aut  nugis 
endopediio:  atii,  Inter  $e  nexaeminuMf 
aut  magi»  endopedOa.  Atqoe  hanc 
scriptiinim  olim  probaram,  ejosque 
senteotiam  slc  explicabam  :  Nisi  ma- 
teries  aetema  res  teberet  nexasminus 
ant  magis  impedite  et  perplexe.  alil, 
Inier  te  nexu»  mtmif ,  aut  magis  endc- 
pediios,  qurn  lectio  etiam  probabiiis 
est :  nt  per  nexus  inter  se  minus  aut 
magis  impeditos  significentnr  nexos  in- 
ter  se  disslmiles :  qno  modo  coottDoo 
loqoetnr.  Lan^. 

Nexas  endopedite]  Neam  endopedi- 
to :  Nardios.  Nexus  endopediia :  Gas- 
sendas,  Gif.  Par.  com  vet.  Codd. 
Alii  Nexus  endopeditos:  qood  placet. 
Lector  eligat.  Creeeh, 

Endopedita]  Ita  vet.  libri.  In  aliis  : 
indupedite,  ta,  to,  Gif. 

242  Traetus  leti]  Levis  convplslo 
mortls.  Sensns  est :  nisi  materia  es- 
set  aeterna,  nnico  tractn  mortis 
omoia  perireot  neque  cormmperen- 
tnr.  Pius, 

Tadui  enimy  i^e,]  Hoc  dicit :  solos 
tectos,  seu  contactns  satis  mag- 
na  caosa  esset  leti:  id  est,  satis  po- 
tens  esset  ad  res  interimendas.  dnri- 
vsculom  est  hoc  loquendi  genos,  satia 
esset  causwletiy  pro  satis  esset  magna 
eausa  leli.  quidamdocti  ita  legendam 


T.   LUGRBTII   CAHI   DB  HBRIDM   KAT.   LIB.  I.          931 

pntant,  hoc  loco :  Taeiwenimleti^m'  QiiippettMJJanisiipra^ftedhicpaiilo 

nibMB  esMt  emtM  profee^,  Lamb.  aliter,  Cum,  &c.  Ftb. 

Taetui  aati»  eeeei  etmta  kthi]  Non  Quorum']    Ita    omnes    libri   fere 

tenere  alibi  reperiai  tale  Latinita-  Lambinns :   e&rmn.   feqoor  veterea. 

tis  eiemplom ;  ftensas  est:  Vel  lefis-  Gi/, 

simns  tactos  satisforet,  qnia  nihil  ftin-  Eoncm]  Cnm  in  libris  ▼nlgatis  mnl- 

damenti  in  re  concreta  esset.  Fab.  tisqne  Mss.  legitor  ^uortim,  e  dno- 

SaHt  emt  catm]  Tale  Latinitatis  bus  Mss.  qoibus  adderem  B.  eorum 

ezemplnm   y\x  alibi  reperies,  ideo-  reposnit  Lambinus.  Qtiorttm  Na.  C. 

qne  qnidam   ezistimant   legendnm,  Gifkn.  Par.  alii  tnentnr.    Penes  Lec- 

Taetu»  enim  lethi  enmibue  eseet  eauea  torem  sit.  Codices  Florentini  dieeol* 

frqfeeio,  Creech.  verequenquam,v\z,eontexium.^Creech. 

243  Qtt^  ubi  miUa  foreni,  ^v.]  I.  244  Quaque^  Vel  levissima,  j^  rv- 

e.  Nam  cum  corpora  prima  aeterno  x^^  ^^» 

corpore  unlia  essent,  qnaelibet  vis,  et  245  Ai  mmc']  Nune,  Latiue,  et  pvf^ 

qn»vis   causa  eomm  textnram,  et  Graece,  pro  autem,  Fab. 

eoneiliom,  et  nexns  dissolvere  posset.  246  DieeimUee . . .  tfeemci]  Nam  ae- 

Com  in  omnibns  libris  voigatis,  et  ternitas  per  se  nil  valeret,  nisi  eo  ac- 

nonnnllis  manuscriptis  legeretnr  quo-  cederet  qnoque  dissimilitudo ;  sine 

rum,  ego  a  duobos  manuscriptls  ad-  qna  nil  connecti  potest.  Nam  aetema 

monitns,  sorttm  reposoi.  Jam  quod  in  qnidem  essent  corpora  prima,  sed  non 

eodicibns  Florentinis  leg^tnr diMofom  ideo  vel  per  hor»  momentum  concre- 

guenquam,  nt  referatur  ad  voecm  eon*  ta  manerent.  Fah, 

texium,  non  probo.     Namque  hnjus  24T  Pttin]   Interea   dom,   donec. 

loci  hsec  mibi  videtnr  esse  sententia :  Fab, 

Si  materies  non  esset  fleterna,  id  est,  248  Obeai']  Bene,  obeai,  hoc  loco  ; 

si  non  essent  quaedam  corpnscula  pri-  non  snpra.  Fab, 

ma  iuHnortalia,  atqne  ita  sollda,  nt  259  Diseidio]  Per  discissionem  ac 

nnllo  ictu  perfringi  possint:    et  si  dissolutionem.  sicaiitemhal>ent  quat- 

haec  aeterna  corpora  non  continerent  tnor  libri  manuscriptl,  non  diteidio, 

res  genitas  magis  ant  minos  inter  se  Lamb. 

implicatas  et  connexas,  qnaplibet  vis,  Diecidio]   KardKoeris^  sen  itwdKva^iff 

et  qnillbet  tactus  ac  pnlsus  eas  dissol-  est.  Fab, 

vere  atqne  interimere  posset;  nnnc  Ad  eerpora  maieriai]  Ad  nltimam 

aotem  quia  et  corpora  prima  snnt  »•  resolutionem,  qnae  tnm  talis  est,  dom 

tema,  et  res  genitse  ali»  aliis  magis  ad   corpora  materhe,  &c,  qui  ter- 

snnt  inter  se  connexae,  eae  tamdin  minns  nltimns  est  meditationis  physi- 

manent  incolnmes,  donec  vis  satis  po-  Cae.  Fab» 

teus  ac  valida,  pro  cnjnsqne  rei  tex-  251  Poeiremo]  Vox  est  objeetioni 

tura,  in  eas  inciderit  atqne  incnrre-  serviens.    Dicet  aliqois,  pereont  im- 

rit.    Per  nexua  prindpiorum  inter  $e  bres :  imo  non  pereunt ;  nam  ex  iills 

dtssimi/ns,  signiflcat  res  genitas  inter  Isetae  fruges,   pneri,  pnellae,    rosae, 

ae.connexas  minna  ant  magis  impe-  liKa,  leones,  pantherae,  omnia.  Fab. 

dite:  qnod  panlo  ante  dixit.  Licet  251  PoetremOft^c,]  Qnoniam  antem 

tamen  ita  legere,  Quippe  ubi  nuHafO"  res  pleraeque  sint,  qnae  dnm  dlsnol- 

rent  ittemo  corpore,  quorum,  dfc,  eadem  vnntnr,  ita  ex  ocnlls  manibnsqne  eva- 

sententia,  nt  hic  versns,  et  qni  dein-  nescnnti  ot  prorsns  perire  videri  pos- 

ceps  seqnltnr,  pendeant  ab  iis  qnae  snnt;  monet  his  15.  vss.  Imbresipsos^ 

antecednnt.  Lamb,  qoi   in  terram    decidentes  maxime 


983 


140TJE  YARIORUM   IN 


eyanescDDt,  non  perire,  sed  materiam 
tnppeditare,  unde  frnges  arboresqae 
angentur,  et  frnctibus  onerantur; 
istis  autem  frugibus  frnctibnsque  bo- 
mioes,  feraj,  aves  vescuntur ;  ideoqne 
minime  credendom  est  ullam  imbrinm 
particulam  penitus  interire,  dum  tot 
tantseqne  res  ex  iis  reparantur :  con- 
cludit  denique  nihil  in  nihilnm  rever- 
ti,  cum  natura  aliud  ex  alio  reficit, 
nec  aliqnid  unqnam  noynm  producit. 
qoin  ntitur  materia  alterins  rei  olim 
dissoluts.  Creech, 

Pater  Mther^  Enuius  p.  874.  *  as- 
pice  hoc  Sublime  candens,  quem 
invocant  omnes  Jovem.'  pater  est  «- 
thcr  :  terra  mater.    Lamb, 

PaUr'\  Versus  Virgilii  in  Oeorg. 
huc  referendi.  ^ther  pater,  tellus 
mater ;  a  sitn  et  virtute.  Fab, 

Pater   Mtherl    Elegans    locos    et 
decore  poetico  insignis.      Imitatus 
Virg.  Georg.  2.  820.    *  Vere  tument 
terrsB,  et  genitalia  semina  poscunt : 
Ttim  pater  omnipotens  fcecundis  im- 
bribus  aether  Conjugis  in  gremium 
laet»  descendit,  et  omnes  Magnns  alit 
roagno   commistus    corpore    fcetns.' 
Ambo  iBschylum.  is  Danaidibus  'Epf 
fi^  Se/ybs  oifpanhs  rpi^rtu  x9<^a*  *%ws  8^ 
70(09  Xo/ijSdiyci  fAfwv  rvxfof  "Oiifipos 
V  iir*  c^ourros  obpavov  T«<rdnf  "Ekuo^c 
7a(or  ^  8^  rCfCTcroi  fiporois  MiiKwv  tc 
$6<rKas  Kol  fitop  Aiiii-fyrpto»,  Ahf^pw  U 
6*  Spn  4k  voriioyTos  ydfMv  TcXci^s  iffri' 
tSw  V  iyi»  irapaiTtos.  quse  ita  vertit 
Grotius  in  Excerp.  Trag.  p.  44.  *  Pe- 
netrare  terram  pnrusille  aether  cnpit : 
Cupit  vicissim  terra  conjugio  frui. 
Ab  amante  coelo  defluens  terram  si- 
mnl  Foecundat  imber:    illa  mortali 
parit  Cereale  generi  germen,  et  pas- 
tuigregum:  Maturitatem  dat  suam 
arboribns  quoque    Mador    maritiis : 
causa  at  his  cunctis  ego.'  Imo  et  Eu- 
ripidem:    'Epf  m^  6fifipov  70?,  Zrav 
|i7pbr  ir^i'  "Axapiroy  alxM^  vorlZos  iv- 
Scwr  ^X^f*  'Ep9  S'  ^  «rc/u^^f  obpavhs  wKri» 
po{ffkevos  "Ofn^MV  irciTcu'  c»s  ^otoy  h4>pO' 


Wnjf  ftro-  •Oroir  Bl  ffvfifux^frrov  ds  t" 

ahrhv  i6o,  T/kroiWiy  iffuv  rdvra,  ic&«rpc- 

^Hwa^  ifur  ^OOtv   f^twv  f  J  rc  ical 

OdUAci  7CK0f.  qnod  idem  vertit  Gro- 

tius :  <  Cerne,  amat  nt  imbrem  terra, 

cnm  sterili  solum   Squallore  logeos 

poscit  humectas  opes.  Rnrsum  amat 

et  aether  ipse,  venerisque  impetn  Fce- 

tos  madoris  ezplet  in  terram  sinufl. 

Quae  foederata  motnis    amplexibna, 

Qnod  ubiqne  ▼emm  est  proferont,  ac 

nutrtnnt     Hinc  vita  visque  seculia 

mortalibtts.'    Adde  et  Excerpta  ex 

eod.  poetap.417.  Hoe. 

In  gremiuM  mahrff,  Sfcl  Virg. 
hunc  locum  expressit  Georg.  2.  S21. 
^Tum  pater  omnipot^ns  foeenndis 
inibribns  spther  Conjogis  in  gremium 
laetae  descendit,  et  omnes  Magnus  alit 
magno  commistus  corpore  fcetos.'  Ut 
et  Statios  Epith.  Stellae  et  Vioiantill. 
Sylv.  2.  185.  nbi  Venns  <ipsnm  in 
connubia  terrae  ^thera  (cnm  pluviis 
rarescnnt  nubila)  solvit.'  Preig» 

252  MatrU  terrai]  Terra,  Deornm 
atqoe  hominom  mater  est ;  omninm 
Deorum  antiquisaima,  nt  aiunt  poe- 
tae :  de  qua  leges  plura  lib.  2.  L<rai5. 
PriEcipUavit']  Praecipiteis  egit,  ac 
demisit.  Lamb, 

25S  NUid4B}  I.  e.  opimae,  pingnes, 
uberes.  Sic  2.  189.  '  £t  aursum  ni- 
tidae  crescunt.'  Idem  eod.  lib.  vs. 
694.  '  Tum  porro  nitidas  frnges,  ar- 
bustaque  laeta,'  &c.  Sic  Hor.  Sat  2. 
5. 12.  '  Res  nbi  magna  nitet  domino 
sene.'  Lamb, 

Nitidai]  Lsetae,  uberes^  al^pal,  irc- 
«■oi^Mrfiu.  Fab, 

254  Ipsai]  Sine  cuttn  humano ;  sed 
non  sine  vi  primigenia.  Virg.  saepe 
in  Georg.  et  Lucretius  non  minua 
saepe.  Fab^  Curiose  nimis,  nec  for- 
san  vere.  Creech, 

255  Hinc]  Jnnge  cnm  pingues,  hinc 
pingues  factae,  &c.  Fab, 

256  PuerisjHorere]  Statins  Theb.  5. 
pag.  m.  214.  '  Florebat  dives  alumnls 
Terra/  Preig,    Puer^  B.  Creech. 


T.   LUCRBTII   GARI    DH    RERUM    NAT.   LIB.   I. 


933 


257  Frundi/enuqiu]  Ita  yet.  libri. 
Gif, 

Fnmd^fenuqne  nocis]  Snpra  ▼•. 
19.  '  Fmndiferasqne  domos  ayinm.' 
Lamb, 

Canere  undi^e  tykMu]  Virg.  Oeorg. 
2.  858.  *  Avia  tnm  resoDant  avibus 
▼irgnlta  canoris.'  Preig. 

257  Canere']  Ancnpinm  novitatis 
qnod  captavit  anctor,  idem  Tnmeb. 
ibid.  18.  6.  obftervat,  cnm,  qnod  con- 
tenti  est  proprinm,  continenti  attri- 
buitnr.  qnomodomranftl.  1088.  'At- 
qne  ideototom  circnmtremere  oBthe- 
ra  signis.'  cnm  ipsa  sint  signa,  qnse 
tremant  in  cceio.  Hor. 
-  258  Feeete]  Qnidam  codex:  feta, 
Oif. 

'  Htiic  fesM  pecudee  pingueie  per  pa- 
hula  Ueta]  Sic  cod.  Faemi,  Scipio- 
nis  Tettii,  et  Bertinianns.  Vaticanns 
antero,  Hinefaim  pecudesypingueey  fye* 
Lamb. 

Feeea]  XLfera  vel  fatta,  non  pla- 
cet.  Falb,  et  Creeeh, 

Pabula  Ueta]  Pabnla  cnm  apnd 
hnnc  scriptorem  sstpe  hoc  epitheto 
appellaatnr,  tnm  apnd  Virgil.  Dixit 
tamen  etiara  '  pingnia  pabnla'  Virg. 
Oeorg.  1.  86.  '  et  pabnla  terne  Pin- 
gnin  conclpiunt.'  Lamb, 

Pinguee]  Mss.  ptngMts,  tanquam  pro 
pingueie^  nisi  malis  legere  ptiigKa; 
ut  adeo  adipe  onnstse  pecndes  fre- 
qnenter  in  molli  gramine  requiem 
captam  innnat.  Pro  feette  Ms.  feret, 
alii  feettBf  nentram  placet.  Non  est 
\ero  dissimnlandnm  quod  reperias  in 
edit.  Bas.  a.  1581.  pariter  ut  in  iUa 
Piiy  Hincfeeta  pecudet  per  pinguia  jni- 
Ma  keta,  tfc.  verum  prsefero  vnlgatam 
lecttonem.  Ha», 

250  Depimuni]  Ponnnt.  sic  Horat. 
Od.  2.  7.  18.  '  Longaqne  fessum  mi- 
litia  latns  Depone  snb  lanrn  mea/  &c. 
Lcanb, 

260  Uberibnt  numat  diaienHt]  Sic 
Hor.  Epod.  Od.  2.  46.  <  DistenUsic- 
eet  nbera.'    Virg.  Poiiione  4.  21. 


'  IpssB  lacte  domum  referent  distenta 
capellas  Ubera.'  idem  Melibceo  7.  8. 
'Tbyrsis  oveis,  Corydon  distentas 
lacte  capellas.'  Lamb, 

261  AHibaa]  Stc  et  vet.  libri,  et 
Scanms.    Vulgaii :  Artubut.  Oif. 

Artubua]  Al.  artibuty  qood  idem 
est.  tamen  malim  artubut,  nnde  ar- 
tntns,  a,  nm,  bonos  et  solidos  artns 
habens,&c.  Fah, 

Lasctva]  Lndibunda  {enjouiie:)mk- 
de  '  lasciva  capella/  Virg.  <  lascivl 
pueri/  Hor.  (sine  omni  obscenitate) 
et  apnd  Varr.  de  R.  R.  1. 14.  ubi  de 
sepimento  natnrali  loqnitnr,  'prse- 
terenntis  lascivi  non  metnet  facem 
ardentem.'  Pacnvins  de  piscibus: 
'  piscinm  lasciviam,  Intnerentor,  nec 
tuendi  satias  capere  possiet?'  apnd 
Ciceronem  de  Divinat.  et  lib.  8.  de 
Oratore.  Sallnst.  in  Jogurth.  '  Qnod 
is  (dies)  festns  celebratnsqne  per 
omnem  Africam,  Indum  et  lasciviam 
niagis,  qnam  formidtnero,  ostentabat.' 
Iternra  Varro  de  R.  R.  c.  8«  '  qnod 
caprse  lascivse,  et  qnae  dispergnnt  se.' 
Vides  qnid  sit.  Fab. 

262  Lajcte  mero]  Pnro  lacte.  subin- 
tellige  satiata  distentaque.  Merum 
dicitnr  proprie  vinum  pnrnm  sive 
pnritium  per  exochen.  quin  omnia 
non  fncata  nec  adnlterina  dicnntnr 
mera,  Pins. 

Menteit  pereulta]  Allas  percut- 
ta,  ntraque  lectio  probabilis  est. 
Lamb, 

Percuata]  Ita  ratione  motos  scrip- 
81.  vid.  Indicem.  Vnlgati :  perculta, 

Oif. 

Meniet  percutta]  Sic  vs.  12.  *  Per- 
cnssa  corda  tna  vi.'  Creeck, 

NaveUat]  Tenellas:  novas.  i.  jn- 
venilesy  reeentes.  Ovldins  primo  de 
arte  amandi :  *  Utque  fngit  visos 
agna  novella  Inpos.'  Idem.  '  £t  las- 
dnnt  teneros  prata  novella  pedes.' 
NoveUare  est  novellas  pangere:  sic 
enira  vocantnr  vitium  propagides : 
qniB  de  novo  plantantnr.  et  neveUare 


034  NOTiB  VARIORUM   IN 

ett  no^a  TitinHi  capita  hmiii  depan-  nnisie,'  olu  ni nrpatnm  ene  ab  anti- 

gere.     Scribit   TraDqoillnft,   sravis  quis  pro  aliMt,  et  non  eo  ipio  «fntfi- 

aoctor  in  prioiigy  Cflesarem  Domitia»  carint  etiam  eZid  eosdem  nsnrpasse 

num  jossisse  uti  Italia  nemo  HMwIIa-  pro  nlmd,    8ed  qoid  opns  est  admo- 

rely  b.  e.  vineta  reficeret  et  renovaret  nitione  Orammaticorumy  cnm  et  Ca« 

deptctis  novellts  vitibus:  qnem  non  tnllns  in  coma  Berenices  nsnrparit 


ob  eliam  caussam  carpit  ApoUonios  :  «(ts ,  pro  aitas,  «t  snpra  ostendlmna, 

taoqiiam   vetnisset   eonncbos  fieri:  et  alid  pro  oiMf  sic  enim  Ule  ad 

et  terram  fecerit  eunncham.    Novd-  ManUnm  vs.  140.  *  Nec  tantom  niTeo 

ktmn  a  noveUis  vitibus  dicitnr  locus  gavisa  est  nUa  colnmbo  Compary  sen 

propaginibus  vitiligineis  novis  con-  qmd   aUd  dicitnr  improbins.'    Sic 

situB :  et  ita  debes  intelligere  apnd  antem  lego  apnd  Cati^nm.  et  iten 

Panlnm  jurisconsultum  quamvis  ibi  Ansonios  in  epigramm.  non  longe  • 

perperam  noveUaeimn  scribatnr.  PimM*  princip.    *  Sic  enim  iUe :   '  Saaslsti 

AleuieiM  aovcUcu]  H.  e.  qood  Gr»-  Venns  alma  dnos  htff4pms  ntamarem : 

ci  poete  dicunt,  kwaxiks  ^pirat,  Lege  Odit  me  ntraqne:  alid  da  modo 


quae  ad  illnm  versum  scripsimns  8.  silinm/     Postremo   Uqoido   jnrare 

756.     '  SciUcet  in  tenero  teneras-  possnmi  sic  scriptom  esse  in  dnobns 

cere  oorpore  meotem  non  fuglent.'  Ubris  mannscript*  Bertin.  et  Mem- 

Lamb,  mlano.  Lmmb. 

Meniet  nooettcf]  Versns  plane  ad«  AU^  I.  e.  almiy  dicebant  eXk  pro 

mirabiUs,  seu    physico  sen  etJilco  olinj.  adi  Moret  ad  CatoUnniy   nt 


homini ;  hwaJ^  ^P^i^t  fuiKaitiaf  Scc.  et  Scaligemm.    Item  Mannt.  ad  Sa- 

Fab.  Inst.  Fab. 

264  Qmde  alid]  I.  e.  qnoniam  aUnd  AUd]  AUod.    iilis  pro   ^lim  ¥0. 

ex  alio  natnra  reficity  et  reparat.  sic  teres  osnrpamnt.    Qlfimins  dnlritat, 

antem   loqnebantnr  veteres  olis  et  an  iiltd  pro   AUad   dicitnr;    hanc 

aUd,  pro  oliaf  et  oliad.    CatnU.  de  vero  contnmeliam  nen  patitnr  Lam- 

coma  Berenices  verso  38.     *  Anne  binnSy  indignatur,  fnrit,  Catnllnm  et 

bonnm  oblita  es  facinns,  qno  reglnm  Ansoninm  in  partes  ▼ocaty  at  fras- 

adepta  es  Coojoginm:  qno  noii>for-  tra :  Jarat  deoiqne  se  ^Nd  in  dnobns 

tins  ausit  alls  i*  AU$  pro  Mu  dixemnt  Mss.  legisse.    Et  hac  lectione  Irna- 

antiqui,  inquit  Prisc.  llb.  12.  et  SosU  tor.  Creeeh» 

pater  Ub.  8.    Veteres  non  tantnm  iilid]   Ita  constanter  omnes  Mss. 

altas  dixernnt,  sed  etiam  elis.  nt  Sai-  et  impressi  melioresy  qnomodo  ex 

lost.    '  Alis  alibi  stantes,  omnes  ta«  snis  codicilms  jam   defendit   Ger. 

men  adversis  valneribnsconcldemnt.'  Job.  Voss.  de  Arte  Gram.  c.  89.  sed 

Iterum  Locret.  infra  408.    '  Sic  aUd  forsan  in  scansione   ita  nsn  Tenit, 

ex  aiio  per  te  tute  Ipse  videre  Tali»  verum    non   male  aUad  scriberetnr 

bns  in  rebns  poteris.'  Idem  Ibidem :  nbiqne.  Hav. 

1108.    '  Namqne  alid  ex  aUo  clares-  865  NiH  morie  a^jviam  aliend]  Sic 

cet.'  et  B.  988.    *  Slc  alid  ex   aUo  Arist.  lib.  1.  tc^  yer^ema  luii  fBopSa  : 

namquam  desistet  orirl.'  et  6. 1804.  'H  raSbe  fOofAy  KaAov  y6<wif  leai  ii 

'  Sic  alid  ex  alio  peperit  discordia  rsuSc  y^enSf  KaAiw  f9opd'  sic  mlgo 

tristis.'    Quod  antem  qnidam  Thraso  dklmns,  *  Ortns  nnins,  alterins  est 

ait  veteres  dixisse  alie  pro  oltas,  de  interitns :  et  onios  interitns,   prtns 

alid  noUam  fieri  mentionem :   quld  est  alterios.'    Idem  Itb.  I.  Tmr  tunrh 

Istia  asinis  facias?  quasi  vero  non  t^  ^uAj  cap.  8.    Atqoe  faoc  ele- 

satis  slly  grammaticos  veteres  admo-  ganter  exprimit  Lncretius :  nnlla  rea 


T.   LUCRBTII  CARI  DB  RERUM   NAT.   LIB.  I. 


885 


nftscitar  nUi  nnorte  alieiui  adjnta: 
'inorle  aUeDa/i.e.alteria8rei  interitu. 
cM^atai  aiitem  ezcndendam  cnravi, 
tiim  (|iiiain  uno  manancripto  exem- 
plari  Imjns  vocis  poatrema  syllaba 
deraersaerat  in  litnra,  tnm  qnod  « 
adjuia  legeremni),  significarety  ipaam 
natnram  mori  posse,  et  mors  aliena 
opponeretnr  morti  natnrae:  ottcntiin 
enim  eomm  est,  qnn  ad  aliqnid  re- 
feruntnr.  Qom  sententia  eiset  ab* 
surda:  oportet  enim  mortem  alie- 
nam  opponi  morti  sen  origini  potins 
ejus  rei  qam  fppputur.  Lamb. 

265  A^td]  Ita  vet.  libri  quidam 
recte.  Lamb.  cMi^vtafli,  etiam  recle. 
8ed  nibil  mnto.  Gt/. 

A4^uitan]  A^iuia  B.  Na.  Gif.  Par. 
Nec  minores  snnt  de  bac,  quam 
do  tUa  altcra  lectioiie  lites^  qnas 
totins  lUiqnis  negUgat,  qaam  com* 
ponat.  CreedL 

260  Nune  agesis^  iiuomam  doeui  nihU 
p,  e,  D,  n.  neque  Uem  genitaad  nikUum 
revoean]  ,In  vet.  codice  quodam :  age 
ree  quaniam  d  noii  potte  o*.  1>.  n.  M9«« 
tee  genUae  ad  nikii  revoeari.  £t  qui- 
dam  veteres  :  i/uamio.  Oif. 
-  ATtMc  age,  res  quoniam']  Libri  Faer* 
ni  et  Tettii  babeDt,  iVtmc  ageeief 
fmmdo  doeui  mil  poeee  ereari  De  nikUoy 
neque  Uem  geniia  ad  nikiium  rev.  uh\, 
Nuno  age^  ree  quomam  doeui  non  p.  er, 
qnos  nnnc  secotns  snm.  Nnnc  inci- 
pit  ostendere,  esse  atomos,  i.  e.  cor- 
pora  pvlaa  et  individiia :  ne(ioe  ea 
idcirco  minns  essO)  quod  ocnUs  non 
cemBHtor :  idqoe  prelyat  mnltis  aliis 
similib.  coUeclis»  qnsB  nifailemlnns 
corpora  sant,  etiam  si  adspecta  non 
sentiantor.  Anctores  atomomm  snnt 
Leadppns  et  Democritns,  nt  tradunt 
Plntarcii.  Diogenes  Laertios,  M. 
Tnll.  Plntarchos,  wepi  rw  iptene,  reis 
fiXoa6^.  *Emiuoupos  6  KeoH\4ovs  'AA|- 
Nubf,  KWrhAnifuUperoif^iKooo^aa^  lfi| 
r^  ^X^r  rSt0  JSiimto  ir^/taTa  KSiy^  Bem- 
pqr^)  M«>X«  ueeev,  ii,y4rpntu,  dl8to, 
iup9affra,  Ac,  i.  e.  '  £picaras  Neoelis 


fiUas  AtheniensiSiDemocritnm  in  pbi- 
iosophia  secutnsy  prineipia  rernm 
dizit  esse  corpora  qusBdamy  qosB  ra- 
tione  cernuntur,  inabisy  sen  vacni 
ezpertia,  non  generata,  seleroa,nam- 
quam  interitora.'  Diog.  Laiirtias  in 
Demoe.  Aoicct  oirT^  rdl^f  kpx^  c&a* 
rwr  SAat  MftouSf  koI  lae^p*  rk  8^  AXKa 
wdrra  rMPo/iioBaif  Koi  ho^eo$af  iew^poot 
re  ehai  adofkwSj  Kcd  yeiftirpohe^  «rai  ^o^ 
ro6s.  i.  e.  '  Videntnr  hsec  Democri- 
to:  principia  reram  esse  atomos  et 
ioane :  reliqna  aotem  omoia  lege  et 
opinione  valere :  tum  miindos  esse 
infinitosy  ortos,  et  intentnros.'  M. 
Toil.  lib.  i.  de  Finib.  «Principio 
(inqnam)  Epicnrns  in  physicis  totus 
est  alienns :  Democrito  adjicit  per- 
pauca  mntans,  sed  ita,  nt  ea,  qnss 
corrigere  vult,  niibi  qnidem  depra- 
▼are  videatnr.  lUe  atomos  qnas  ap' 
pellat,  id  est,  corpora  indi  vidna,  prop* 
ter  soliditatem  censet  in  iofinito 
inani,  in  quo  oec  suromnm,  nec  infi*> 
mnm,  nec  medium,  nec  ultimnmynec 
extremum  sit,  ita  ferri,  nt  concnr- 
sionibiis  ioter  se  coharescant.'  Idem 
in  Lucullo : '  Cnr  enim  (inquies)  cum 
ex  illis  individnis,  nnde  omnia  gigni 
Democritns  affirmat,'  &c.  Idem  ite- 
rum  lib«  1.  de  Finib.  '  Alieoa  dicit 
in  physicis,  nec  ea  ipsa,  quas  tibi 
probarentor,  sed  si  qna  in  his  corri- 
gere  volnit,  deteriora  fecit.'  Has 
atomos  multis  locis  idem  M.  Tnll. 
exagitat,  nt  Ub.  1«  de  N.  Deor.  <  Ab- 
uteris  ad  omnia  atomorum  regno,  et 
liccntia :  hinc,  qnodcnnqne  in  solnm 
venit,  nt  dicitnr,  effingis,  atqne  effi- 
cis.  qusB  primnm  nnllie  sont.  Nihil 
enim  est  minimum.  deinde  nulinm 
est  inane.  nihil  n.  est,  quod  vacet 
corpore.  Corporibiis  autem  omnis 
ohsidetnr  locus.  Ita  nuUnm  ioane, 
imllam  esse  individnam  potest.'lbid. 
*Ista  enim  fiagitia  Democrtti^  sive 
etiam  ante  Leacippi,  esse  oorpuscola 
qosedam  laevia,  aUa  aspera,  rotnnda 
alia  partim  angolata,  corvata  qu«- 


936 


NOTiB   VARIORUM  IN 


danr,  et  qnwi  adunca :  ex  his  effec- 
tum  esge  cslum  atqne  terras,  Dulla 
oogente  natara,  sed  concorsu  qno> 
dam  fortnito.'  Idem  lib.  2.  de  N. 
Deor. '  Hic  ego  non  mirer  eueqaem- 
quam,  qai  tibi  persoadeat,  corpora 
quadam  solida,  afque  individna,  soa 
▼i  et  gravitate  ferri,  mandnmqne 
effici  oroatiMimom,  et  palcherrimnm, 
ez  eornm  corporum  concnnione  for. 
tuita  i  Hoc  qni  ezUtimat  ficri  potu* 
ifse,  non  intelligo,  cur  non  idem 
putet,  si  innumerabiies  unioi  et  vi- 
ginti  formsB  litterarom  vel  aures, 
▼el  qnaleslibet  aliqno  conjicianlnr, 
poase  ex  his  in  terram  excnssis  an- 
nales  Ennli,  at  deinceps  legi  possint, 
effici :  qood  nescio  an  ne  in  nno  qui- 
dem  versn  possit  tantnm  valere  for* 
tnna.'  Ibidem  pancis  post  versibus : 
'  Qnod  si  mnndnm  efficere  potest 
concursns  atomornm :  cur  porticnm, 
car  templum,  cur  domum,  car  urbem 
non  potest,  qnse  sont  minus  operosa, 
et  molto  quidem  faciliora  ?  Certe  ita 
temere  de  mundo  effutiunt,  ot  roihi 
quidem  numqnam  hunc  admirabilem 
cceli  ornatom,  qui  locus  est  proxi- 
rauSySuspexissevideantor/  SicOcfa- 
vins  apnd  Amobinm  lib.  8.  <  Qao 
magis  mibi  videntur  qnl  hnnc  mnndi 
totius  omatom  non  divina  ratione 
perfectum  volont,  sed  fruslis  qoibas- 
dam  temere  cohaerentibos  oongloba- 
tum,  roentem,  sensum,  oculos  deni- 
qoe  ipsos  non  habere.'  Lamb» 

NuMC  ugi]  Jam  vero  ne  frostra  dis- 
potaret,  dom  Memmius  saus  omni- 
bos  qoflB  proposoerat  argnroentit  dif- 
fidat,  quoniam  principia  illa  aeterna, 
seminaque  rerum  per  se  atque  se- 
parata  in  sensnm  non  cadant,  sed 
prse  soi  exilitate  omoem  vitum,  etiam 
acutissimum  loogissime  fagiant;  varia 
congerit  exempla  rerum  corporea- 
ram,,quas  nemo  neget  existere,  licet 
videri  non  possint.  Primo  venti  vss. 
S9.  ciuns  vim  qoicanque  perspezerit, 
ut  toilit  mare,  ut  impellit  naves,  &c. 


iiinm  corporenm  esse,  lioet  partieolse 
ejos  oculis  ceroi  non  possoot,  fatebi- 
tur;  idque  libentins,  si  cognoscat 
ventnm  eodem  piane  modo  ferri,  et 
spqnali  impetn  tmpellere,;  ac  rapida 
et  imbribos  aocta  flumina,  quae  cor- 
porea  esse  sensns  ipsi  apertissime  de- 
monstrant.  Cruek. 

Agen»]  SiB,  si  vis.  facsis,  dicsb, 
venisis,  et  alia  id  geans.  In  piarali 
dicebant  snltis,  i.  e.  si  vultis  Cete- 
rara  in  ai.  melios  legitnr,  Nme,  ^gt^ 
re»  f  Koaaom.  Fab. 

268  Ceeptee  di/ldere^  Diffidas.  V. 
Moret.  ad  Catall.  M. 

260  Nepuumt  oefdU]  Qaam  Epicnri 
doctrinam  tazans  in  minotlasiBaaa 
staturae  homine  ridet  epigramroata- 
rios  Lociilios  Anthoi.  1.  2.  *E^  Mitam 
*Kwiico»pes  ZXev  rhf  Kiaiww  iPyymfxer, 
E&w  rwro  &Mcifir,  "AXKtfM^  Acir^oror. 
El  8i  r^'  ^  AiiS^arroSf  Kypw^  im  itt 
AM^fbnrov,  rov  «ai  Twr  Mfjmif  woo^  ri 
\ewroT4pov,  *Hritphf(k\}C  fypw^ovif* 
offrdpoi  i^  twiftmp  h^,  *Ek  ro&nv  9' 
oMuy^A^uttpoyri^s  ierSponn,  Qoodsatis 
feiiciter  ita  vertit  Opsopaeas:  'Ez 
atomis  Epicnrns  ait  consistere  mnn- 
dnm,  Alcime :  qnippe  qailuis  nil  mi- 
nos  esse  pntat.  Si  tunc  vizisset 
Diophantns,  is  ex  Diophanto  Scri- 
beret:  hic  atomis  nam  minor  esse 
solet.  Ez  atomis  ant  si  vel  caetera 
concta  probasaet,  Sed  tameirez  illo 
diceret  eaae  atomoa.'  Hao. 

270  Tuie]  Hnnc  locom  testem  pro- 
docit  Prisc.  lib.  12.  Lafli6. 

272  Vi»  iwiita]  Vis  incitata.  male 
quidam  snpponnnt  vta  imeiia»  nam 
com  haec  lectio  recta  sit,  et  veteram 
codicam  aoctoritate  confirmata,  tum 
a  XiUcretio  saepe  alibi  est  osarpata : 
at  5.  lOOS.  '  Moita  videmns  enim 
ccBlestibus  incita  flammis  Folgere.' 
et  6.  427.  '  Fit  qnoqoe,  ut  interdnm 
validi  vis  incita  venti  Perscindat  nu« 
iiero.'  Sed  non  dissimoiabo,  scrip- 
tom  esse  in  cod.  Faemi,  et  item  in 
Tettii,  Verberat  incita  pertue:  in  Ber« 


T.   LUGRBTII  GA.RI   DB   RBRUM    NAT.   LIB.   I.        987 

tin.  eortui,  ad  qaemlocvm  emendator  At  Porta  et  eo  seiasa  leglt,  P&rtn,  rh 

quidam  adscripserat  eorpma,  ego  par-  fterx^h  rmit  9,h>Jatibi¥  tt^s,    Nec  error 

fM,  ot  iD  re  obscara,  et  scriptnra  est  librarii  sed  compilatoris,  qiii  ita  in 

cornipta,  non  damno.  Jjmb,  ▼eterlbus  legit  ac  sic  disposuit  perUi^ 

IneUa\  Miror  faiise  qai   legi  vo-  pertai,  perta  ^  wi\ii.    Cam  venti  mari 

loerint,  ijuUa :  certe  hinc  Virgilias  incabuere,  faclant,  at  in  arato,  per» 

•nmpsit  qaod  in  xii.  legas,  402.  *  api«  eaa  Urasque,    Hoc  est  ergo  qnod  dicit 

cem  tamen   incita   summum  Hasta  Lacretias:   Venti  vU  verberat  ineita 

tnlit:'  et  paolo  post,  5S4.    '  Crebro  porcos,  Ingentee^e  ntit  navee:  Fiae- 

superongaiapalsalncitayoecdomlni  tnnm  solcos  vis  venti  verberat,  et 

memorum,  procolcat  equorum/    Eos  naves  sabvertit.'     Sed  ingeniosissi- 

locos  afferre  poterat  Gifanios.  Fab,  nmm  hanc  conjectnram  suam  qnasi 

JneUa']  IneUata,     Ista  voce  ssppe  somninm  narrat,  nec  plnres  fortasse 

Locretios  otitnr,  et  Virgilins.    Alii  faciendnm  et  fatetnr   et    prsBTidit. 

intUaf  male.  Creedi,  Vnlgata  scriptora  quid  ferat  incom- 

Pertne']   Ant   tta   legendam,   aut  modi,  noo  video.  Preig,     Qaoniam 

aliod  latet.    Nam  veteres  omnes  ha-  tamen  Mss.  mnlti  hic  yariant  et  eoer- 

bent :  pertuM,    MaroUos :  poiUom.  at*  tue  seo  eartns  habent,  posset  hic  legi, 

qoe  ito  volgatl.  G{f,  Prineipie  venti  vie  verberat  incHa  eo* 

Poninm]  Mss.  qoidam  eortne:  inde  ortt,  ^v.  atqae  ita  yersos  277.  snom 

perdis  plorimi  Mss.  ot  et  B.  eamqoe  pmUu»  retinere,  qno  pacto  ibi  omnes 

▼ocem  Pareus,  Oif.  aliiquc  acriter  habent  Mss.  majori  distinctione  po- 

defendnnt  :    at  vero   qnis    dnbitet  sita  post  fremUuy  ut  ibi  descriptio 

Pontum  scribere  qni  versum  279.  le-  venti  desinat :  ita :   Ua  perfwrU  aeri 

gerit  ?  Salmasioslegit  PoTMs.   Porea  Cumfremitu;  emvitqueminaeimurmMre 

enim  T^  ^ol^  rfiy  injyuh'«y  dicltor  ab  pontue,     Eligat  Lector   qnod  velil, 

auctore  veterom  Olossarom,  transla-  mihi  magis  adhoo  Fabri  lectio  placet* 

tione   facta    ab  agri»:   inter   doos  Ha», 

enim  sulcos  elata  terra  dieitur  Porea,  273  RuUY^pTTfuiAs  accipiendum 

VarrodeR.R.lib.l.etro^MfFiwov.  est;  ot  infra  v.  29B.    <  Qnamllbet  in 

Creeek,  partem  trodont  rcs  ante,  rountqoe.' 

Pontum]  Qoom  volgati  et  pleriqoe  Slc  Virg.  Oeorg.  1. 106.  *  comnlosqoe 

libri  qoos  Lamblnns  vidit  haberent  roit  male  plngnis  aren».'  Idem  2. 

portue,  Salmasins  Epistola  48.  Joh.  809.  '  et  ruit  atram  Ad  csslom  picea 

Frid.  Oronovlo  inscripta,  Potms  le-  crassos  caligine  nobem.'  Lamb, 

gendom   censuity   improbans,   quod  Differt]  Dividit  vel  sdndit.  Virg. 

Oronovins  snggesseraty  oofTwo.  Eam-  Oeorg.  8.  197.  ez  Locretio  tamen. 

qne  conjectnram  snam  narrat  his  ver-  *  Scythiseqne  hyemes  atque  arida  di^ 

bis:   ^  In  charactere   Longobardico  fert  nubila.'  Ter.  in  Adelph.  8. 4. 40. 

quem  vocant,  quo  pinrimi  olim  libri  *  Miseram  me :   differor  doloribos.' 

descripti  foere,  V  et  A  plane  coh-  Virg.  8.  642.    *  Haod  prooal  iade 

fonduntnr.    Portae  igitur   scriptum  cita  Metium  in  diversa   qoadrigm 

potarim,  non  Porlns,  et  id  pro  Foroao .  Distoleront.'  Plaut.  in  Aulnl.  S.  2. 82. 

Cave  nares  cormges.     Id  verbum  '  Nisi  reddere  mihi  vasa  jobes  pi- 

videtnr  ct  anctor  vetemm  Olossa-  pnlo  te  differam  ante  sedis.'  Piue, 

ram  ita  legisse,  Porto  rh  /uora|6  r&r  NubUa  differt]  I.  e.  dissipat,  et  dis- 

KOftdfrmif,    Non  dublom  qaidem  qoin  jicit.  sicinfra  vs.  1087.    'Etcalidos 

pro  Poroa,  qno  id  qood  inter  doos  simol  a  medio  differrier  igneis.'  et  2. 

soicos  eminet  significatory  posoerit.  674.    *  Scintiliasquo'  agere,  et  Ut« 


938  NOTJS   VARIORUM   IN 

differre  fafiliam.' Virg.  Qeorg.  8. 197.  *  Nec  mliior  EnryaU  c«det :  iacen- 

*  Scytliiflpqoe    lilenes,    atqne   arida  sni  et  ipae  Perfurit.'    Priiu  oriter 

dlffert  Nubllt.'  Hor.  Od.  10.  Epod.  6.  lUi  caediA  amor ;  deio,  molta  corpora 

'  Fractofqae  remos   differat.'   Idem  dant  ietbo,  perfarit.  Hsv. 


ibid.  Od.  5.  99.     *  Poat  insepolta  877  &rmt9ii«  miiMci  micmittre]  Virg. 

membra  different  iapi.'  Lamb.  /En.  1. 59.    *  Illi  iodigBaDteg  magao 

274  /iii€riiHm  rqnde  pmwTtM  iwr^  cnm  marmnre  moDtis  Circnm  claat- 
6iiie]Virg.Oeorg.l.S18. 'OmniaTe»  trafremont.'  Idem  ibid.  188.  Mn- 
torum  concurrere  prmlia  ▼idi :  Qnm  terea  magno  misceri  mnrmnre  cc- 
gravidam  late  tegetera  ab  radicibna  loro.'  £ein^. 

imii  Sublime  expnlsam  ernerent :  ita  Coorhu]  Atonioa  videri  non  potic 

tnrbine  nigro  Ferret  hiem»  cnlmnm*  nt  probet  Locretini,  ait  «iie  qvm* 

<|ue   levem,   itipulaiqne  Tolanteti.'  dam  corpora  mnltia  partibni  graiidi- 

Lamb,  ora  et  iyiBKi^>npa  qnam  atomi  sinty 

275  SUruU]  SavU  Marall.  Ctif,  qnse  ipta  tamen  iob  ocidomm  aen- 
ilfoNiiifgiie  iicpfvmii]  I.  e.  montinm  inm  miBime  cadant:  qoo  in  genere 

cacnmina.  Virg.  Oeorg.  4. 460.    *  At  ▼entoa  ette  icrilHt :  *  Ne  qna  forte 

cboms  mqaalii  Dryadnm  damore  in«  tamen  cmptei  diffidere  dictii«  Qnod 

premoi  Implemnt  monteii.'     iSiiri-  nequeunt    oculii   rernm    primordia 

fngi»  /labria  antemy  i.  e.  ventii  iilraa  cemi,  Accipe  praeterea  qn»  corpora 

frangentiboiy  i.  e.  acribui  et  validii.  tute  neoeiie  eit  Gonfiteare  etie  In 

Itamb,  mboi,  nec  potie  videri.    Principio 

McmteM  n^eme»]  Tk  6itpa  rm  hpSi».  venti  vii  veri»ent  indu  pODtnm,  In- 

Fab,  genteiqae  rait  navei,  et  anbila  dif- 

276  Syko^rugU  zexat  flohn»]  M(^i|-  fert:  Interdum  rapido  percurreni 
«rtf.  Exauditur  enim  in  hiice  voci'  turbine  caropoiy  Arboribna  magoii 
bni  ipte  ionui  venii  tam  vebementii.  itemity  monteiqne  inpremoi  Silvi- 
Sic  2.  618.  '  Tympana  tenta  tonaot.'  fragti  vexat  flabrii;  ita  perfnrit  acri 
Preig,  Cnm  fremitn,  taivitqne  aiiDaci  mnr* 

Vexat]  Conturbat.  Feoniref  agitare,  mure  ponttti.'    Priraum  omnium  le* 

contiirbare,  priedpltare  iignificat,  a  gendum  videri  poiiit  (sed  roinai  aic 

viy  qnaii  violeatare.  aactor  OeUius.  cobaeret   com   iuperloribui.  Preig,) 

uode  vim  magnam  faojui  verbi  Maro  prefierea^  non  praUrta;  aed  hoc  per- 

calleni  iic  infit  Ed.  6. 70.  <  Dulichiai  pauxiliulnm  qolddam  eat  prmnt  qnod 

vexasse  rates.'    F/afrrii,  flatibui.  nn*  jam   dicam :   graviiiimnm  enlm   in 

de  flabella  muicaria  dicta :  qnam  dic-  ilUi  versibtn  mendum  eite  ii  dixero, 

tioneni  modo  priilia  iDtfnta,  modo  iddicam  qnod  rea  ett:  iUi  perfmtU 

correpta  reperio.    Syleifragi»^  iylvai  agri  Cwmfremika,  ttmipt»  mmati  meir» 

frangentlbni  et  arborei  per  iylvaa  «wv  peiifiii.    Qnlppe  contra  seninm 

convellentilnii :  a  iylva  et  frangenda  faclat,  qui  orationem  ad  hnnc  modnm 

detorta  vox.    Qnemadmodum  <  navi-  iormaverit : '  VentUifONTUM  ver« 

fragiunScynaceom'MaroiEn.8. 55S.  berat,  navea  disjicity  tmbila  differif 

dictitat.  Pt««.  interdnm  campos  arboriboi  iterait, 

Ita  perfurit  aeri  e.  /.]  NotaDdnm  aMmteiqueiupremosflabrisinis  vex- 

hic  rh  peffuritf  cui  eaorin»  sen  coriai  at,    iTA  fvdit  pontvs.'    Vel  poer 

opponitor:  dicit  enim  ventuoi  taU  vi  faciie  viderit,  redeondum  fniiie  ad 

eiie  praeditnm,  ubi  post  collectam  ventvx  ipsumy  non  aatem  ad  poii- 

rabiem  edito  io  initio  mnrmnre  aeie  tvm;  eit  enlm  bene  et  naviter  ri«ii* 

effnderit.  Imitatur  Virg.  ^n.  9.  S42.  cula,  planeqne  ibavhX/yarro»  oratio« 


T.   LUCRETII   CARI    DB  RBRUM   NAT.    LIB.   L        939 

Qnainobreiii  legendnnif  Uu  perfitrU  iM$,    Ex   igooratione  antem   hnjns 

«m  CumfremUUf  uenUpu  uUmui  «nir-  vooit  factam  item  est,  nt  loens  qai- 

mmre  eortue»    Qnod  jam  probabOy  ubi  daro  in  8.  et  altns  in  4.  qnem,  cnm 

9ic  loqni  solitnm  esse  Lncretinm  o§-  eo  ventum  fnerit^  indicabirons,  non- 

teadero*    Ad  hnnc  igitor  modum  in  dnm  ab  allo  Interprete  explicari  po- 

boc  ipso  libro  dixit,^  flammai  flore  co«  toerit.    Qnemadmodnm  vero  non  vi- 

orto/    Sic  vs.  890.  2.  S06.  *  in  orane  demnt  qnid  esset  emiue^  ita  qnoqne 

Unde  coorta  qneat  noTa  vii  irrnm-  qnid  esset  eepim  hand  nane  animad- 

pere.'  Item  552.  '  Sed  qnasi   nan-  vertere  potnemnt.    Inde  adeo  nata 

fragiif  magnis  mnltisqae  coortis/  B.  illa  est  kwepia  itai  Ji^x(^**9  ^^^  *^^ 

8S8.   *  Ex  infinito  qnte  possint  forte  aperietnr  loco,  qnss  Interpretei  in- 

coorta.'    6. 577.  '  Ventufl  ubi  atqne  vasit.  Existimabant  enim  eeplue  esse 

animft  snbito  vls  naxima  qacdam  eemjduef  qnain  reliaudsane  leviter 

Ant  extrinsecst  aat  ipsa  ab  tellnre  lapsi  sunt.  Fub. 
coorta.'    Itemm  eodem  in  Hbro  vs*        Pemhui]  CoertuM^  vel  Gortas ;  nt  op« 

950.  '  Et  tempestates  terra  omloqne  time  Faber,  qni  istam  vocem  e  ver- 

coortfl».'    Maiti  alii  loct  ex  indicibns  sa  977«  ejectam  sno  restituit  loco. 

Lncretianis  peti  poternnt,  ni  satis  P«N<tt«enim  tox  nll^U  est,  et  solo 

sint  qni  modo  ailati  fnere.    Ceteram  Fayo  digna,  qni  ad  versnm  S70.  h»e 

sen  eeirtu»  legas,  seu  epsrtas,  perinde  monet.    ^  ltu\   Particnla   Compara- 

plane  est ;  cnm  soleat  Lacretias  ge-  tionis.  Comparat  qnippe  Tenti  va* 

minas  vocates^  ubi  continatt  sont,  in  lidi  fremitnm  mnrmnri  marls  fnren* 

eandem   syllabam   conclndere.    Ita  tis.'    Acumen  hominis.  CfMdk. 
lib.  5.  048.  ^  coopernisse'  est  qninque        Pentue"]  Merito  sane  vocem  hanc 

syllabaram  tantum^  qnn  vox  tamen  ^ienam  hic  sedem  occupasse  censet 

sexsyllabis  constare  debnerat:  '  at-  Faber,  proqne  ea  snbstitnit  eorht», 

qne  oppida  cooperoisse.'  Ita  in  0. 409«  Nisi  forte  magis  arrideat,  qnod  nobis 

'  cooperiant '  quatnor  tantom  sylla^  admodum  jnvenibns  jam  in  mentem 

baram  fecit : '  Cooperiant  maria.'  Ali-  Tenisse  memini,  nempe :  eaeii^e  mi- 

bi  etiam  '  cooluernnt '  tetrasyllabnm  noct  mnrmnre  C4»nis.  prseprimifl  enim 

fecit.    Nnnc  ad  t^  certu»  veniendnm.  creher  hic  ventofl  proeeUie  andit.  Virg. 

Certnm  eflt  in  Cod.  Ms.  Bertinii,  qno  Oeorg.   8.    860.     '  Semper  hyems, 

nsns  olim  est  Dionys.  Lambinns,  enm  semper  spirantes  frigora  Canri.'    £t 

versom,  Prtadpto  venti  vie  verberut  ta-  Lncanus,  qni  hftnc  locnm  ante  ocn- 

eita  peutum  [vel  portue^  sic  scriptom  los  habnlsse  videtnr,  adeoqne  con* 

esse,  Prineipio  venii  vie  verberat  ineUa  jectnrse  nostne  luud  leve  momentnm 

eortu»;  sedcnmeani  vocem  non  in-  accediti  Phars.  5. 672.   'simnrmnra 

telUgerent  Interpretes,  ex  certue  fe*  Ponti  Consnlimns,  Cori  verrent  ma^ 

ctre  portue;  qnod  hodieqne  in  mnltis  re.' Juv.  Sat.  10.  180.    'In  Corum 

editionibns  apparetj   qna  in  re  bis  atqne  Enrnm  solitns  ssvure  flagellis/ 

peccarunt;  nam  in  eo  versu  portue  et  Clandian.  in  Rnf.  2.  222.    '  Qnan- 

esse  non  potest;  ut  nec  t^  eortuB:  tom  non  madidis  eiisa  tonitrua  Coris.' 

dein,  nti  videtnr,  iUam  vocem  nihiU  Preig, 

esse  existimarant,  qusB  tamen  et  La*        Coertu»']  Argnte  veram  lectionem 

tinissima,  et  huic  descriptiooi  maxi-  corliis,  sen  eoortuey  ex  Ms.  Bertin. 

me  apta  est,  si  modo  in  snam  sedem^  firmavit   Faber.     Veram   tiioc   hic 

ntiame  factnm  est,  redncta  foerity  ventu»  sobinteUigi  debet;  dixitenim 
iegendo  scilicet,  Uaper/urU  aeri  Cum    in  iniiio  vU  venti,   Possis  alias  emen- 

fremitu^  »mvUqui  mhmei  murmure  cor»  dare  corue,  qoi  ventns  est  vehemeos 


940  NOTiB   VARIORUM   IN 

et  ftcer,  Virg.  iEn.  6.  IM.  *  hybeml  est  dabiam,  qain  oliin  fuerit  scrip- 

coodaiit  nbi  Sydera  Cori/  et  Lacan.  tam  vexanti:  (qaod  et  Pias  vidit:) 

2.  617.  '  si  non  violentos  insala  Coros  tarbo  enim  vexans  est  vehens  omnia 

Exciperit  saxis/  sed  satis  apte  venti  secnm,  trahensy    propellens.  claris- 

ingeniamdescribitLacretinfyqoiyan*  rime  Qellins  2.  6.  'Vexasse   grave 

teqnam  incitatus  vehementem  pro-  verbnm  est,  factaroqne  ab  eo  vide- 

fert  spiritam,   in  ipso  orta  minaci  tnr,  qaod  est  vehere :  in  qao  inest 

fremit  marmare.    Verbam  vero  oo-  jam  vis  qnedam  alieni  arbitrii.    Nop 

ortns,  coorta,  coortam,  quod  hio,  ut  enim    sni  potens  est,   qni   vehitnr. 

malta  talia  apud  auctorem,  crasin  Vexare  antem,  quod  ex  eo  inclinatom 

patitar,   saepissime  (vide  Indicem)  est,  vi  atque  motu  procnldnbio  vas- 

usurpatum  a  Caro  invenies.    Atqne  tiore  est :  nam  qui  fertnr  et  rapta- 

ita  qnamviso1im|uvenis  de  Coro  co-  tnr,  atqne  hnc  atque  illac  distrahi- 

gitaremi  nanc  malo  Fabro  adhaererey  tnr,  is  vexari  proprie  dicitnr.'    Nec 

coortus  enim  opponitor  r^  peffurit,  aliter  accipe  haec  Virgilii  ex  £c).  6. 

Hav.  76.  *  Dnlichias  vexasse  rates.'    Qnod 

278  Ciirpwa  mvm]    I«  e.  qott  oemi  si  placet>.  vetus  lectio,  vexantuij  eo- 

ocnlis  non  possont :  qnae  sub  adspec-  -  dem  modo  est  explicanda :  ventisnnt 

tnm  non  cadnnt:  iuiptna,  inf.  eod.  corpora  Cfleca,  qnse  vexantia  nabila 

lib.  vs.  779.  '  Naturam  clandestinam  cceli,  &e.  Quomodo  et  vs.  276.  snpe- 

caecamque  adhibere.'    Virg.  Georg.  rins  ventns  ipse  '  vexat  Sylvifragis 

4.  2S7.  *  et  spicola  caeca  relinquunt/  flabris  montes/  &c.   sed  praestat  re- 

Idem  JEn.  1.  640.  '  nimbosus  Orioo  ferre  ad  turbinem.    Est  denique  id 

Id  vada  caeca  tulit.'  Lamb,  ipsnm  quod    ita   explicat  vs.    293. 

Caca']  Qoae  oculis  non  snbjaceant,  '  trudunt  res  ante,  ruuntque  Impett- 

Virg.  et  Lucret.  centies.  Fab,  bns  crebris :  interdum  vertice  torto 

Caea']  Quae  oculis  cerai  non  pos-  Corripiont,  rapidoque  rotanti  turbine 

sunt :    sic   eodem    5.  779.    *  Natn-  portant.'  ita  enim  ibi  ex  omninm  op- 

ram  clandestinam    caecamque  adhi-  timornm  Mss.  consensu  restitnimus, 

bere.'     '  Nimbosns  Orion   In  vada  et  plarimis  in  locis  gandet  ita  Lu- 

caeca  tulit.'  Virg.  JEn.  l.  693.  CreeeK  cretius  geminare  adjectiva  et  multi- 

280    Verrunf]    Virgil.    Georg.  8.  plicare.  Hav. 

201.  '  Ille  volat  simul  arva  foga,  si-  Rapiant']    Valde   rapiunt  et  con- 

mul  aequora  verrens.'    Sic  Arnobius  tnrbant :  juxta  qnam  formulam  Plan- 

lib.  8.  sub  persona  Octavii,  <  Nec  tus  in   Amphitrnone  protnlit   illud, 

roirare,  si  Deum  non  vides.    Vento  '  raptant    pro    moechis.'      Hac   ra- 

et   flatibus  omnia  impellnntur,   vi-  tione  sensns  est:    venti  rapidissimi 

brantnr,  agltantur:    et   snb   oculos  non  minore  ferontnr  impetn  qnam 

tamen  non  venit  ventns  et  flatus.'  flnvins  ex  roagni  montis  vertice  se 

Lamh,    Confer  inf.  v.  267.  889. 1226.  proripiens :  qiii  inter  eundnm  montes 

6. 624.  Preig,  et  montanas  arbores  secnm  rapidis- 

Verruni]    Vertunt  G.  Verrwd  au-  "me  trahit :  ut  apud  poetam  Georg. 

tem  amat  Virgilins  Lucretianae  Eie-  l^*  8^6.    Eridanus  <  Cum  stabnlis  ar- 

gantise    perpetuns   Imitator.    *  Ma-  menta  trahens/  Pia$, 

ria,  ae  terras,  ccelnniqne  profondnm  282  MoUu  aquat]   MolUef  id   est, 

Qnippe  ferant  rapidi  secnm,  verrant-  qvae  aliis  corporibus  cedit.  Sic  Virg. 

qne  per  anras.'  ^n.  1.63.  Creeeh.  ^neid.  9.  in  extr.  817.  ^ac  molli- 

Vexantia]  Ita  qnidem  omnes  Mss.  bns  extnlit  nndis.'     Iternm  Lucr.  2. 

et  editi  qni  nnnc  restant,  sed  vix  876.  *  qua  mollibni  undis  Litoris  in- 


T.   LUCRBTII  CARI  DB  RBSUM   NAT.  LIB.  I. 


941 


cnrvi  bibnlani  pavit  cqnor  areDam/ 
Non  celabo  aotem  lectorem»  me  in 
nonnnllis  libr.  mannscriptis  scriptnm 
reperisse,  Ac  am  moU,  aq.  Lamb. 

MoUis  aqva  naiura']  Id  est  Ofiia, 
jam  supra.  et  <  natura  serpcntis'  Sal- 
lust.  serpentes  ipsi.  Fab» 

284  Magmu  dicursus  aqvaS]  Illus- 
tris  tralatio.  Nam  decurrere  est  de 
snperiore  loco  cnrrere.  Virgil.  iEn. 
2.  41.  '  Laocoon  ardens  summa  de- 
cnrrit  ab  arce.'  Idem  £n.  4.  15S. 
*  £cce  fersB  saxi  dejectae  vertice 
caprte  Decnrrere  jngis.'  Idem  in 
Dapbnide  Ecl.  6.  84.  *  Saxosas  inter 
decurrnnt  flnmina  valleis.'  sic  Ho- 
ratins  dixit,  *  Fluminis  ritu  delaben- 
tis  in  mare  Etruscnm.'  Od.  29.  lib. 
S.  Cum  hoc  loco  magis  congmit 
Virgilianus  ille  JEn,  12.  621.  *  Ant 
nbi  decnrsu  rapido  de  montibns  altis 
Dant  sonitum.  spumosi  amnes,  et  in 
apqnora  cnrrunt.'  Lamb. 

286  Nec  uaUdi  possim<]  Confer 
bsc  Lacretiaua  cum  illis  Virgilianis 
Oeorg.  1.  322.  '  Saepe  etiam  immen- 
snm  cselo  venit  agmen  aqnarnm,  £t 
fnedam  glomerant  tempestatem  im* 
bribus  atris  ColiectsB  ex  alto  nnbes  : 
mit  arduus  aetber,  £t  phtvia  ingenti 
sata  laeta,  bonmque  labores  Dilnit/ 
&c.  Idem  iEn.  2.  304.  '  In  segetem 
veluti  cnm  flamma  furentibus  An- 
stris  Incidity  aut  raptdus  montano 
flnmine  torrens  Sternit  agros,  sternit 
sata  IsBta,  bouroque  labores.'  Sed 
vtdetur  Lucret.  Homerum  ezprimere 
volnisse,  nbi  Diomedem  cnm  torrente 
comparat  /9(/3\.  IX.  c.  88.  Ovrw  yhp 
A^ir«8(oy  xorafA^  irK^fiorrt  ioueiis  Xci- 
/m£^|^,  SoV  2«ca  ^M»y  iitiiaafr^  yo^ipaSf 
Sic»  i.  e.  '  properabat  enim,  seu  rae- 
bat,  per  campum  fluvio  abundanti 
similis  torrenti,  qni  celeriter  et  ra- 

«  pide   floens  pontcs  disjicere  soiet.' 
Lamb, 

287  Turbidus] .  In  ora  codicis  sui 
Vossins  emendavitfiirgitfi»;qnod  non 
videtur  improbom ;  iurbidut  enim  est 


amnis,  qui  mnltnm  limi  vehit ;  turgi' 
dua^  qni  nimietate  aquae  ripas  excedit. 
Sed  amnis  hic  quasi  iratns  fingitor. 
Uav, 

Tkrbidua]  Dextre  ex  turbata  voce 
turbio  fecit  turgiduB  Is.  Vossins.  A- 
pnd  Ovid.  tamen  Fast.  2.  206.  de 
Cremera  legimns  :  'Turbidns  byber- 
nis  ille  fluebat  aqnis.'  nisi  et  ibi  le^ 
gendum:  IVcr^i».  Apposite  autem 
magno  imbri  turgidum  amnem  dixit ; 
qui  tam  late  cuncta  vastare,  ac  tan- 
tam  stragem  edere  tanqnam  iratns 
constitnit,  non  aliter  qiiam  in  Sacra 
Scriptura  £upbrates  Regis  Assyrii 
longe  lateqne  vicinas  regioaes  vasta- 
tnri  Symbolom  sostinens  depingitnr 
apud  Jesaiam  8.  7.  8.  Aut  etiam 
Ismenns  fluvius  contra  Hipporoedon* 
tem  aqnas  snas  movens  apod  Stat. 
Tbeb»  9.  Preig. 

288  ilfo/i^aj  incKrrMj]  Itavet.  qni- 
dam  iibri.  rectlus  et  pressins.  In 
aliis  Veteribus  et  omnibns  Vulgatis  : 
tiiciirrti  vaUdii  cum  mnbu$  amms :  daty 
ife.  Gif. 

MoUbua]  Obstaculis,  offendicn- 
lis,  objicibns.  Vim  certe  fluroinis 
adversam  nnlia  moechanematay  hoc 
est  moechanicn  moles,  tolerare  que- 
ant:  propterea  vice  proverbii  sic 
satyricus  cecinit,  Sat.  4.  80.  *•  Hic 
nunqnam  jactavit  brachia  contraTor- 
rentem.'  Ovid.  Met.  3.  668.  '  Sic 
ego  torrentem,  qna  nil  obstabat, 
enntem  Lenlns,  et  modico  strepitn 
decurrere  vidi.  At  quacnnqne  tra- 
bes,  obstractaqne  saxa  tenebant, 
Spumeus  et  fervens  et  ab  objice  b«- 
vior  ibat.'  Piits. 

Incurrene]  Incurrii  Nard.  impe- 
rite,  et  frustra  se  aliquornm  Codi- 
cnm  anthoritate  tuebitur.  Creech, 

200  Grojidia  $axa]  Non  videntur 
intellexisse  Interpretes  hunc  locum  ; 
loqnitnr  eoim  de  molibns  congesto- 
rnm  saxorom  qnae  insultui  aquarum 
opponeliantur,  nt  hodieque  fit  in  pro- 
montoriis  maritimornm  pagornmyqaae 


942  VOTM  VARIORUM   IN 

eiipiU,d€  kd^den  vocnntiir.    Id  anti-  Dat  sonltn  magno  atrageniy  volvitqti^ 

qnitiw  oppUare  dicebant,  i.  e.  pilis  vel  aab   nndis  Orandia  aaxa,  rnit  qiia 

saxis  grandioribns   impetnm  flami-  qnidquid  flnctibns  olMtat.    Sic  i^itnr 

nis  retnndere.    Ipse  Locret.  6. 725.  debent  venti  qnoqne  flamioa  ferri.' 

'  Pioctibns   adversis  oppilare   ostia  Sunt  bsee  plane  adroirabilia,  fateor ; 

contra.'   nnde  hodieqne  appellantor  iisqne  et  Virgilins  et  ceteri  post  Ln- 

hi  loci  de  kamfen,  Hav.  cretium   poetss    satis  commode   nsi 

RmU  9«a  quidquid]  Virgil.  £n.  i.  snnt:   Sed  qnid  hoc?  volvUqMe  $ub 

87.    '  Qoa  data  porta  rnnnt.'  qmd'  itndts  Gnsndia  aaxoy  rmt  qua  quidquid 

qmd  antem  idem  qnod  qmidquef  hoc  fluetihus  ohatat»    Sane  istnd  qua  nibil 

loco,  ut  ssepe  alitM.  de  qno  dtcetnr  a  esse  alind  possit,  nisi  qua  pouief  per 

nobis  aUa^  Lamb,  quem  iocum^  ant  ta  quwUum,  i^*  9iray, 

Ruii  qua  quidquid']  Quidquam,  Gif.  quatemu^  &c.  nnde  tamen  qnando  erit 

sed   RuMiU    quay  saxa  via.   semper  nt  sensnsaliqnissatisaptnsemergat? 

legendoro  pntavit  Faber.  Nec  impro-  nam  rh  qua  jnngi  neqnit  citm  voce 

banda  esset  ista  conjectura  si  Codi-  eaxd.    Prseterea  qnod  ainnt  hoc  loco 

ces  confirmarent,  et  non  foret  panlo  qmidquid  positom  esse  pro  qaidquey  id 

frigidior:  non  solicitanda  est  igitar  vero  est  qnod  haud  facile  probari 

iilA  altera  lectio,  qnam  vetns  Lati-  posse  scimna.  neqne  vero,  si  proba- 

um  probaret.  RuUque  forsan  admitti  tnm  fnerit,  res  tamen  in  tnto  foerit. 

potest,  et  probe  respondebit  Ruunt*  Legendnm  itaqne  semper  existimavi, 

que  6.  298.   Ab  istinsmodi  etiam  bia-  Grandia    •tijni,    nrifjif   qua    quidqtdd 

tibiis  non  abhorrent  veteres  poetae.  ^««lifrits  a6sta< :  sensu  tam  plano  qoam 

Creech,    Ingeniose  Faber.  nnmf  qua  necessario :  Fluvius  eaxa  to/rtf,  qua 

sc.  saxa.    Quod  veram  quidem,  cnm  eaxa  ruunt   (i.   e.  ererfan^    euelluntf 

alia,  tum  docet  historia  domus  Alva-  ermmt)  quidquid flaetUms  ohetat,    Esse 

radi  apiid  Benaonem  Novi  Orbis  1.  antem  activae  significatlonis  rhruere 

17.  referente  Camerario  Sobs.  I.  86.  si  probandom  erit,  non  longe  abenn- 

'  Accidit  antem  panlo  post  nt  imber,'  dnm.  Seqnitnr  enim,  *  Quamlibet  in 

&c.  p.  S98.     Melins  tamen    Codd.  partem  res  tnidunt  ante  ruuntqne.' 

Mss.    Itastmpliciter  explica^  rtnYi.  ItaalitH, 'tanrt  cornibusrnonteqnos 

e.  sternit  quidqnid  obstat  floctibns,  ad  terram,'  et  *  mare  mit  arenam,'  et 

qua  obstat,  i.  e.  quo  roaxiine  obstat  '  ventus  it  rnnaves.'    Ita,   ^ceteros 

loco.  quidquam  £d.  Bas.  non  ita  rec-  agerem,  rnerem,  prostemerem,'  Te- 

te.  Hav,  rcnt.  et  alia  apud  alios  sexcenta.  Fab, 
291  Venti]  Illnstris  vero  venti  com-         292  Cum  proeuhuere']    Cnm    flatns 

paratio  cnm  fluvio  est :  Ita,  inqnit,  snos  aerios  ad  terram  pomint :  et 

flnunt  venti,  quemadmodtim  et  flu-  aeris  relicta  regione  terram  petont : 

vios  ferri   videmns :    •  Nec  ratione  et  arbores  sylvaticas  infestant    In 

flunnt   alia,  stragemque  propagant,  hanc  significantiam  Maro  JEn,  5. 481. 

Qnam  ctim  moUis  aqnae  fertur  natnra  '  Procumbit  humi  bos.'    Hiiic  dic- 

repente    Flnmine    abundanti,    qood  tioni  jnnge  vocem  ante:  qns  est  in 

largis  imbribns  auget  Montibns  ex  seqoenti  versu  :  ciim  venti  ante  pro- 

alds  magnns  decnrsns  aqnai,  Fragmi-  cnbuere,  trahnnt  postea  res  secum 

na  conjiciens  silvarnm,   arbiistaque  impetn  vasto.  Pti».    Verum  ego  vo- 

tota.    Nec  validi  possnnt  pontes  ve-  cera  ante  aliter  explico,  et  conjnngo 

nientis  aqnai  Vim  subitam  tolerare,  cum  rfs,  atqireita^resante' sunt  res 

ita  magno  tnrbidns  imbri  Mollbus  anteriores,  qnas  oppositas  sibi  pro- 

incnrrens  validis  cnni  viribus  amnis  volvnnt.  Hav,    Forte  valido  cum  flU' 


T.   LUCRBTIl   CARl   DB  RBRUM   NAT.    LIB.   I.        943 

miiu :  truuponoBt  enini  plarimi  Msi.  natur»  corporeae  snnt,  neqae  tamen 

Preig,  8iib  ocolos  cadant.  nii  igitnr  mirttm 

29^  Trudunt  resanie,  ruuntqtte']  Virg.  si  prima  corpora,  quie  tantae  teonita- 

Mn,  4.  581.  '  Idem  omnes  simnt  ar-  tis  snnt,  videre  ncqnimnii.  Fab, 

dor  habet;    rapiontqoe,  ronntqne.'  Tum  porro^  ^i^.]    Qutfi  Gif.    Ite- 

et  0.  516.  *  Immanem  Teacri  moiem  rnm  docet  vss.  7.  possc  esse  in  rernm 

voivantqiie  rnontqae.'  Lamb*  natora  principia  quaedam  corporea, 

295  Hofid^ue  rottmii  tarMnf]  Ita  qoamvissnb  oculos  noocadunt;  cnm' 

vet.  libri.  qoidam  vero :   rapidoqiue,  calorem,odores,sono8yfrlgu8qnee88e 

Lamb.  rotaniia^  contra  libros  vett.  omnes  fatentnr,  qnae  tamen  nemo  nn- 

G^.  qnam  ocoiis  osurpavit.  Ista  ▼ero  om- 

Rapidoq[ue  rUmU%a\    Alii    Rapidi-  nia  corporea  esse  qois  dobitet,  dom 

que  rotaniiu:  Rapidique  roUnUi  Gif.  impellont  sensoSy  ideoqoe  tangnntP 

e  vet.  Codic.  perinde  est.  Mallem  vero  Qoodconqoe  aotem  vel  tangit,  vel 

rotantiaf  ot  vs.  880.  '.Sobito  vexantia  tangitnr^idestcorpos.  CorposOnece 

turbine  raptant.'  Creeeh,  definitnr,  t^  ^jttsroy,  ^  ntCvxoF,  ffipd 

Roianti  turbine']  Snnt  qoi  legant,  iaru   qoam  definitionem  signiBcare 

rotantia*  perinde  est.  Fab.    Non  est  volens  Locretios,  ita  tcripsit :  '  Tan- 

perinde   apod    Loeretiom,  qui    (ot  gere  enim  et  tangi  nisi  corpns  nolla 

dizimos  ad  versom  280.)  amat  gemt-  potest  res.'  A.  Gell.  5. 15.  Creech, 

nare  et  conjongere  adjectiva  plnra,  SOl  Tuimur]    Cemimns.    Festos: 

nti  fecit  qnoqoe  vs.  208.  259.  Har.  Toor,  video;  tneor,  d^endo.    €ed  Jam 

207  Morilnui]  Ita  fere  libri  vet.  in  promiscoe  altero  pro  altero  otontor. 

Tct.  qoibosdam  motibu»,  et  ita  volg.  Lamb, 

Gif.  Tuimur']  Intnemnr.  Pdf. 

Moribu»]  Pleriqoe  libri  typis  ex-  902  t7ftfr/i«reoc«ti9]Cernere:qoem- 

cosi  habent  moribue:  et  item  mano-  admodom  usorpare  sermone  dicimns 

script.  dooy  Memmianiis  et  Bertinia-  pro  commemorarc,  et  referre.    Idem 

mis  :  alii  autem  tres  mannscripti  ha-  Locret.  4.  972.  '  Com  jam  destlterint 

bant  faetis,  ac  moribus:  quae  scriptura  ea  sensibus  nsnrpare.'  Lamb.    Ita  et 

81  placebit,  tralatio  erit  ab  hominibos  Stattos  1.  Achill.  8.  pag.  edit.  Croc. 

ad  ventos.  Laa^,  617.  *  illam  ocolts  iteromqoe  itenim- 

Moribus]    Ita  legendom,  non  mo-  qoe  resomit.'  Preig. 

abus.    Id  uterqne  loterpres  proba-  808  Qua  iamen  omn,  corp.]  De  odo- 

re  poterat  aoctoritate  Virgilii ;  est  ribos  et  vocibos  dispotatnros  cst  lib. 

eoim  in  Georg.  1. 51.  ^  Ventos  et  va-  4.  Lamb. 

riom  cceli  prasdiscere  morem  Cora  805    Tangere  enim  et  iangi]    Hoc 

sit.^  Fab.  unom  est  ex  princlpiis  et  senteniiis 

Moribus]    Ita   plnrimi   vet.  codd.  ratis  ac  fixis  Epicori :  qoidqoid  tan- 

qoidam  aotem  Mss.  et  impressi  moti-  gere  et  tangi  potest,  id  corpus  est. 

bus,    Virgilius  Georg.  1.  51.  *  Ventos  Itaqne  Locreiios  2.  815.  non  solum 

et  varium  Coeli    pratdicere  morem  vocem,  verom  etiam  animi  vireis  con- 

Cnra  sit.'  Creech.  tendeos,  hoc  idem  asseverat,  his  ver- 

297  Jlfort^i»]   Eleganter  de  ventis^  bi8,*Tacto8enim,tacta8,(pro  Divum 

proprie  aotem  in  smulatione,  onde  nnmina  sancta)  Corpocia  est  sensos.' 

et  apnd  Jovenalem  8.  21.  '  Dmsos  et  3. 166.  <  Qoorom  nil  fleri  sine  tac- 

moribos  esto.'  Preig.  to  posse  videmos:  Nec  tactom  porro 

298  Aperto  corpore  qui  sunt]  Qoi  8ine  corpore.'  Neqoe  vero  qoisqoani 
ftob  ocolos  cadoot.  Fab.  philosopbostactnm  sensiim  essemaxi- 

299  Tum  porro]  Sentimos  odorem,  nie  corporis  proprlom  negat.  Aristot. 
calorcm,  frigos  et  sonom ;  quae  omnia  lib.  4.  pvo^,  oKpoda;    Jt&fiu  otomai  ttpai 


944 


NOT^   VARIORUM   IN 


9W  awri^,  u  e.  '  Putant  omoes  fere 
pbilotopbi  corpos  esse  qnidquid  Ungi 
potest/  CoDtra  idem  Epicnrns  t^ 
Kcr^  appellat  interdum  ^fbwwknn^y 
i.  e. '  natnram  tactns  expertem/  sive 
natnram  intactilem.  Profert  hnnc 
▼ersnm  Tertnlliauns  lib.  4.  adv.  Mar- 
cion.  *  Jam  vero  quod  tactnm  maxime 
animalis  esse  proprinm  pleriqne  item 
philosopbi  dicnnt,  hoe  non  est  bnjns 
loci.'  LaMh. 

Ei  tawgi]  Citat  buoc  versnm  Ter- 
tnllianns  non  tantnm  adversns  Mar- 
cionem  4.  8.  sed  et  in  lib.  de  Ani- 
ma  c.  6.  item  Gellius  5. 15.  qni  pos- 
tremns  legit  aut  iangi»  Hav. 

306  Demquej  ^.]  Alio  vss.  6.  ntitnr 
ezemplo:  Aqnaest  corpns^  at  iUam 
in  particnlas,  nimis  minntas  aspici, 
aliqnando  dividi  experimur.  Pannl 
enim  ant  lintea  jnxta  littus  expansa 
hnmescnnt,  a  solis  calore  autem  ite- 
rnm  siccantnr,  at  istas  aqn»  particn- 
las  Pannis  insidenteSy  vel  ab  iis  rece- 
dentes  nemo  nnqnam  vidit.  Creech, 

Fbtctifrago]  Nonins  :  Jluctivago, 
malo.  Gtf,  Sic  habent  qnatnor  libri 
mannscripti,  et  impressi,  utrique  Ve- 
netiy  et  Vicetini,  et  Parisienses,  et 
Florentini,  et  Lngdnn.  Nonins  Mar- 
cellns  tamen  in  voce  Bereteo,  bunc 
versum  testem  prodncens,  legit>2ifcit- 
oogo,  si  locus  mendo  vacat.  Lamb,  Id 
proprie  Graeci  vocant  icvfurr«7Vi  i«  e. 
alyuiKov  dwaytiy^if.  Fab,  Recte,  nt 
notat  Tumeb.  Adv.  6. 14.  qnia  littora 
fluctum  sibi  illisum  frangnnt,  ut  apud 
Horat.  Od.  l.  II.  5.  *QuaB  nunc  pumi- 
cibns  oppositis  debiiitat  raare.'  iuer^ 
quoque  Grscis  a  frangendo  dicitur 
littus.  HaiC  ille.  Hav,  Elegans  lit- 
toris  Epitheton,  aemnlum  Homerico 
illi  maris  I.  1.  34.  va(A  0ufa  voKv^la' 
fioio  Oakdcaris,  Preig, 

Flucltfrago  lUtorel  Fluctos  fran- 
gente,  qni  in  suam  doritiem  incur- 
rnnt.  Franguntur  enim  fluctus  qui 
ad  littus  ipsnm  accedunt.  Littus, 
auctore  in  Topicis  Marco  Tullio,  vo- 
catur  ideo  quod  circa  ipsum  fluctus 


allidont.  In  Marcelli  codicejiKdtnage 
littore  scriptnm  est :  quod  si  probas, 
vagato  et  innndato  a  flnctibns  inter- 
pretare.  Pius, 

SutpeiueB']  In  altnm  appensc  et 
affixae  in  snbiime.  Qnidam  codlces 
habent  euspanete:  qnod  signiflcat  aper- 
tae,  expUcate,  a  verbo  faado.  Pins. 

307  Uveeeunl']  Homescnat :  uvi- 
dnm.  i.  e.  madidnm  bnmorem  contra- 
bnnt.  Uvidns,  snccnlentns  et  qui  ni- 
minm  habet  humorisy  appcUatnr.  Ma- 
ro  in  Bncolieo  Indicro  10.  20.  *  Uvi- 
dns  hyberna  venit  de  glande  Menal- 
cas.'    Differentia  anctore  Servio  est 

• 

inter  nvidum  et  hnmidnm.  Uvidns 
dicitur  qni  succnm  intns  habet,  non 
extra :  et  nominis  indinamentnm  est 
ab  nva :  qnse  qnicqoid  hnmoris  habet, 
intns  habet.  Humidum  per  contra- 
rinm,  snccum  extrinsecns  habens. 
Signate  significanterqne  locntns  est 
poeta,  vestes  uvescere  dicens :  qn« 
intra  se  hnmorem  omnem  habent.  Sic 
Plautus,  pueUarum  ejectamm  vestas 
faciens  humentes  esse,  sic  propemo- 
dnm  cecioit  in  fabnla,  cni  titnlns  est 
Rudens,  1.  4.  31.  '  Siccine  bic  cnm 
uvida  veste  grassabimnr  ?'  Ibidem 
quoqne  1.  5.  C.  '  Unde  vos  ire  cnm 
uvida  veste  dicamP'  Horatins  Od.  1. 
5.  13.  '  Me  tabula  sacer  votiva  pa- 
ries  iudicat  uvida  Suspendisse  po- 
tenti  Vestimenta  roaris  Deo.'  Acron. 
nvida,  madida.  madidns  extrinsecus : 
uvidus  intrinsecus.  Pihs.  I.  e.  ho- 
mescnnt :  ex  qno  verbo  fit  nvidus. 
Horat.  Od.  1.  5.  vs.  13.  'uvidaSns- 
pendisse  potenti  Vestimenta  maris 
Deo.'  Virgil.  in  Gallo  10.  80.  '  Uvi- 
dns  biberna  venit  de  glande  Menal- 
cas.'  Itenim  Horat.  Od.  4.  6.  vs.  89. 
*  dicimus  integro  Sicci  manc  die,  di- 
cimns  uvidi,  Cum  Sal  oceano  subest.' 
Varro  4.  de  L.  L.  '  Uvidnm  est,  quod 
homidum,  et  ideo  nbi  id  non  est,  suc- 
cus  abest.'  Lamb,  De  bumido  et  nvi- 
do  disputantem  ad  bunc  locnm  videre 
est  Frauciscum  Lniftinnm  Parerg.  2. 
26.  Uav, 


T.  LUCRBTII   CARI    OB   RBRUM  NAT.   LIB.  I.       945 

£«Bdmdup9aam  in  $tlU  Mr.]  Si«  ha*  <  Unde  sereiias  YentoA  agat  nubes/ 

bent  libri  mMuscripti :   qttibuicam  I.e.  Siccaa.  Idem  allo  in  loco  Oeorg. 

conwntinnt  impressi  Veneti  recen*  3*  107.  *  Atqoe  artda  differt  Nobila/ 

tiores,  Vicetini,  et  Lugdoneases :  at  Creech.  Vide  OlphantDn.  Sed  et  Tor* 

ParisieAseSy  et  Aldini  antiqoif  et  Flo*  neb.  Adv.  6. 14.  et  25. 1.  Hw, 

rentini,  Ectdem  cemdmUi  in—U$erea'  S4^  Penedgrit']  .In  Vestibus  in  li- 

MN^.  4tiipca««autem,idestexplicatie,  tore  suspensis,  sed  dispansis,  atqoe 

extentae,  a  verbo  diqNiMfe.    Sed  quid  eaplicatis  inbseserit.  JLoai^.  Penetra- 

si  dicamus,  legendom  esse  dup^MBce^  rit,  sea  inhseserit,  imboerit.  F<ii6. 

seu  ditpemef  Nam  A.  Gellios  15. 16.  M9  Fygerii  aeim]  Neqoe  quo  pacto 

notat,  veteres  dixisse  pasnint  pro  pon-  humor  /Mgerit  «sIm,  i.  e.  propere  ab» 

mmy  a  Yerbo  jMmilo,  nt  pasfts  moiiites,  ierit  ob  calorem,  sea  per  calorem  so« 

et  possts  eslif»  Itaqae  Plaotnm  in  mi-  iis.    Sic  aotem  reposoimns,  aociori*> 

lite  Olorioso  motata  a  Tocali  in  e,  per  tate  libromm  mannscriptorom  fretL 

▼erbi  compositi  morem,  dtyessis  diz-  nam  yalgati  habent  «sliis.  Lamb. 

isse  pro  dii^Misns,  L  e.  dispansis.  Om*  JEetu]  Sio  ▼etua  codex.  noo  etetue, 

nino  sic  hos  doos  versos  legendos  po*  Oif. 

to,  Deniqite  ftuctifnigo  diipenMa  (sive  912  ATiittis]  MMUm^t  Marull.  Gif. 

ditpettai)  i»  lUtore  veeUe^  UveaaaU  ;  JUuUit  eoUe  redemiiib.  an.]    Expres- 

etedem  eandmUi  ia  eoUaereecmU.  Lamliu  sit  vim  Grmci  nominis  ^unrr^s,  qnod 

/>is/Mms^]   Qoidam:  oMdeNli.    Ita  «mtam  significat,  dictos  quasi  in  seip- 

etiam  Nonins.  Gif,   Virg.  in  6. '  alise  siui  rediens,  tanquam  circnlns  qui- 

pandaotur  ad  ventas.'  Fa6.    Aliqui  dam.  sic  Virg.  JEn,  8.  47.  '  £z  qao 

libri  candetUu     Alii  diepeeme  ex  A.  terdeois  nrbem  redeontibus  annis  As- 

Oellio  lib.  16.  c.  16.    Qoi  observat  canias  clari  condet  cognominis  Al* 

pasimit  a  jMmle,  et  com  prsepoaitioae  bam.'  Horat.  Sat.  2.  2.  89.  '  Sive 

exjMUiiim,  non  expoiisam,  a  veteribus  diem  festam  rediens  advexerit  an« 

dioi ;  Piaotnmqne  in  Mil.  Glor.  2.  4.  nus.'  Lamb* 

6.  et  7.  scribere  *  Credo  ego  isthoc  Qaia  eUam  atatfis  iaUe  redemUibue 

exemplo  tibi  esse  enndom  acttttom  amtu]  Mihi  maxime  placeat,  si  lega- 

eatra  portam»  Dispessis  manibas  pa-  tor,  Qaiii  eiiam  miaUig  oUm  redemUibas 

tibolom  eom  habebis.'    Eallera  Ser-  aams.    Idque,  ot  venostins  et  con- 

vios  ad  vs.  484.  lib.  1.  JEn,  At  dispea-  cinnios  est,  ita  et  elegantiores  homi- 

me  agnoscit  Nonios  in  voce  Seremo»  nes  probatoros  satis  confido.    Error 

Lambinas  aotem  hos  duos  versas  ita  natus  est  ex  gemtnatione  rov  S  in 

legendos  censet,  Denique  fiaetifrago  ma/^^moreiraperitoromlibrariorum. 

dupeaem  in  UUore  veeUe  UveecmUf  ete-  Fab.   Afattam  Marallos.   MuUie  oHm 

dem  eaiadeaH  ia  SoU  aereocuiU,  Creedi.  Faber.  Varia  vt$>  11.  coagerit  exem- 

Ita  disertim  Mss.  hancqne  lectionem  pia ;  Annalus  viz,  in  digito,  Vomer  in 

enm  Oiphanio  oontra  Oellium  et  Ser-  i^ris  attennatur ;  Outta  lapidem  ca- 

vkim  defendit  Vossios  de  Analogia  vat ;  Pavimenta  atterontar ;  ^eas'^ 

8.  26.  Ha»,  qne  etlam  statoas  crebro  tacto  detri- 

SereacmU]  L  e.  siccantor,  ut  ioter-  tas  conspioiaos.  Ab  his  omnibos  ita 

pretator  Non.  Marc.  ex  qno  verbo  detritis  corporee  qossdam  particol» 

'  serenttas.'  liaai^.  BqpcUiwKrm,  in  ve-  recedoot;  qui  vero  istas  viderit,  oco- 

teri  onomastico  Volcanii.  a  *  sereo,'  los  habebit   lenge   acutiores  qoam 

unde  ^serenas.'    Origo  enim  vocis  '  Aqoila    aat   serpens  Epidanrias.' 

Lathise  a  Ormca  Isp^t  seo  ^rip6s,  Fab,  Creech.    Hssc  lectio  si  retioeator,  ao- 

Sicoimtttr ;  quod  serenitas  sicca  sit :  Ua  amd  significabunt  annos  solares. 

sic  Virgilius  docte  in  Oeorg.  1. 40.  Sed  non  est  Improbantft  emendaiio 

DelpKet  Var,  Claa,                   Lucret,  S  O 


946 


NOTiS  VARIORUM  IN 


Fftbii  et  Vossii,  •ttai,  qu»  tuieo  oal- 
linsMs.  anctorltate  coiifimuitar.  Hm, 
Egregie  otim  Paber.  8ed  mera  cod- 
jectura  est.  mpUm  «mo«  Locretias  vi- 
deri  potesty  tam  dittiocte  dictos,  op- 
poBaisBe  oiuniltf ,  qol  Tolvaotor  to  di- 
fHia,  et  magm$i  ainiM,  otioso  alias,  ac 
aallios  momeoti  Epitbeto,  dicit  iofra 
Ters.  1028.  sed  propriae  ac  primae  ip- 
sioB  Domioifl  ootioDl  ioteatuB.  Aooas 
eoim  Doo  oisl  eircolom  qoeodam  ad- 
eoqoe  temporis  qaatrmcaoqne  perio- 
dom  certam  sigoificaHe  ab  initio  ti- 
detor.  Prdg. 

SI9  Subter]  Sigoificat  sab,  ot  oo- 
tam  est.  Jnnge  lioc  Terbam  cam  die- 
tiooesaperiori,  nmttM»:  ut  poetadi- 
cat  maltum  sobterteoaari  dum  gesta- 
tar  io  digito.  Id  kaoc  senteotiam 
canit  OTld.  *  Ferreos  assidno  coosa- 
mitnr  aoDQlas  aso.  loterit  assldoa 
Tomer  adoocns  humo.'  PImm,  Qoa 
parte  camem  tangit.  Lamb» 

Habend»]  Dam  habetor:  dam  est 
lo  osn  frequenti.  Holc  astipulatar 
Maro  iD  Oeorg.  9.  315.  'uritqoe 
▼ideodo  Fcemina.'  Item  io  Bocol.  8. 
71.  '  Frigidas  io  pratis  caotaodo 
rampitiir  angnis.'  I  e.  dom  Tidetnr: 
dnm  incantatur.  Pti».  Dum  babetur, 
dnm  gestatnr  in  digito.  sie  illud  Virg, 
Oeorg.  S.  216.  *  aritque  Tideodo  Fob- 
mina.'  Lamb.  Dnm  fertnr,  dnm  ge- 
ritur;  passiTas  sigoificatioois.  Virg. 
Oeorg.  S.  464.  *  alitur  Titium,  Tivit- 
qne  tegeodo.'  I.  e.  dum  tegitnr.  Ita 
Lucret.4. 1062. '  ioTeterascitaleodo :' 
dom  alitur.  Fab,  Dum  gestatur.  Pas- 
tiTSB  significationis ;  Virg.  Oeorg.  S. 
465.  '  Alitur  Titinm,  Tivitque  tegeo- 
do.'  I.  e.  dum  tegitar.  Laeret.  4. 1062. 
<  loTeterascit  alendo.'  1.  e.  dnm  ali- 
tnr.  Creeck,  Virg.  Oeorg.  2.  250. 
^Sed  picis  in  morem  ad  digitos  lentls- 
cit  habeodo.*  et  9. 150.  <  Et  qnos  ant 
pecori  roaiint  snbmittere  habendo, 
Ant  aris  servare  sacris.'  Preig, 

814  StUtieidt  caeue]  Festns :  <  Siiri- 
cidium,  quasi  stillicidinmy  cum  stillsd 
coDcretae  frlgore  €adaot<  Stiria  eoim 


priocipale   est,    stilla 

Qaod  aotem  ad  seoteotiam  attioct, 

eam  lib.  4.  nberius  tractaTtt  io  eztr. 

Ts.  1280.  *  Noooe  vides,  etlam  gottas, 

io  saza  cadeoteis,  Homoris  loogo  in 

spatio  pertuodere  saxa?'  eaodem  aic 

Cherilas  matos  poeta,  de  qoo  Horat. 

epist.  ad  Aagost.  vs.  28S.  *  Oratos 

Alezaodro  regi  magoo  foit  iUe  Che- 

rilus,  ioenltiB  qui  Tersibas  et  male 

oatis  Rettolit  acceptos,  regale  oo- 

misma,  Philippos:'  hanc  Igitnrean- 

dem  senteotiam  sic  Cherilus  iUe  com- 

plectitur:  II^pcv  «mXo&^  ^lr  SSoros 

Ipteyx^*  ^t  OTldins,  qnem  qoidam 

Tiri  docti  altemm  Cherilnm  esse  to- 

laot:  ^Ontta  cavat  lapidem  ood  tI, 

sed  sspe  cadeodo.'  Lamb, 

SI5  Occvtte]  Servios,  ot  ezplicet 

illad  Virg.  Oeorg.-l.  46. '  et  solco  at- 

tritus  spleodescere  vomer/  huoc  ver- 

snm  adhibet,  quodque  videtnr  elegao- 

tins,  legit :  oeaiHo  decreaeU  vemer  im 

mrvo,  HaT. 
DeereeeU]   Dimiooitar,  eTaoescit. 

OTidios.  '  loterit  assidua  Tomer  od- 

oncns  hnmo.'  Pias. 

SIO  Straia  vtamai]    Sirata  vwtrwm 

sic  dictnm,  nt  ^  snprema  mootinm,' 

*  claasa  domornm,'  *  Taoa  remro/  *  a* 

mara  cnramm/  et  similia,  quae  oota- 

Timus  incomment.  Horatiaois.  Virg. 

JEo.  1. 426.  '  Miratnr  portas,  stmpl- 

tumque,  et  strata  Tioram.'  Lamb. 

817  Portae  propter]  *Apaimpofii,  frop- 
ter  antem  Talet  prope,  portas  porro 
nrbium  intellige.  Lamb.  Sopr.  ts. 
01.  '  Hunc  propter.'  Ad  ea  qoae  boe 
loco  ootaot  Lamb.  et  Fab.  adde  Tor- 
oeb.  Adv.  22.  cap.  28.  ad  illnd  Virg. 
JEn.  8.  851.  ^Scaeaeque  amplector  U- 
minaportse.'  Preig, 

818  Signa]  Qnae  collocabaotor  in 
portis  urbinm:  qufleqne  salntabant  et 
qni  peregre  proficiscebaotor  et  qoi 
peregre  redibant.  Collocabaot  et 
patroni  statuas  in  figuram  et  formam 
snam  conformatas  pro  Talvis  aedium 
snarum,  nt  eas  clientes  veoerareDtur 
et  osGularentur,  si  quando.illi  soi  co- 


T.   LUGRBTII   CARI    DB   RERUM   NAT.   LIB.  L       947 


piam  faeere  non  possent,  nt  notat  Al- 
datas  mp^jpTwr  jnris,  8. 19.  Ltmb, 

Signa  manug  dextroM]  Ridicule  Pius 
io  Annot  post  c.  ▼.  exponlt  de  ferra- 
nentis  ostinm  pnlsantibns,  effigtem 
knmanam  Tel   ferinam    habentibos, 
qnod  idem  et  in  Notis  snis  ad  Lncre- 
tinm  incnlcaTit,  aliqnid  tamen  in  fine 
videns,  qnnm  ad  simnlaclira  nnmi- 
nnm,  portarnm  et  nrbium  prtesidnm, 
potios  censet  referendnm ;  qnod  et 
pneter  alios  docet  Tumeb.  Adv.  18. 
0.  et  29. 1.  Legitnr  et  numua  exinUf 
qnod  Ed.  Bas.  in  raargine  etiam  ag- 
Boscit.  qnod  significaret  eam  mannnm 
partem  qnsB  in  signis  ez  vestimentis 
prominere  videbator.   Nam  certCy  li- 
cet  pius  religionis  et  bonoris  in  dex- 
tra  simulacri  mann,  tamen  prae  mul- 
titndine  salntantnm  etiam  leva  ma- 
nus  minui  necesse  tiaboit.     Imo  et 
barbam  et  mentnm,  et  quodcnnqne 
▼estibns*  eminebat,  pnehendebant*; 
nti  singnlari  loco  docet  Cicero  4.  in 
Verr.  cap.  40.  de  Templo  Agrigenti- 
no :  '  Ibi  est  ez  sere  simnlacrom,  ip« 
sins  Herenlis,  quo  non  iacile  qnld- 
qnam  dixerlm  me  vidisse  pnlehrins, 
tametsi  non  tam  mnltum  in  istis  rebns 
intelligo,  qnam  mnlta  vidi ;  nsqoe  eo» 
jadicesy  ut  rietum  ejns  ac  mentnm 
panllo  sit  attritins,  quod  in  predbns 
et  gratnlatiooibns  non  solnm  id  ve- 
■erari,  vemm  etiam  osculari  solent.' 
Ha»,    Legnnt  quidam  moiius  extra» 
pToextera»:  hoc  est  marcolus  ferreus 
ostiarins :  qni  fignratns  in  similitndi- 
nem  manus,  et,  ut  nnnc  fit,  nsum  pul* 
tandi  foribus  prsestat.    Extraa  pro  ex- 
tera»  dicimns  sicuti  dextnu  pro  dex- 
tera»,    Sunt  qui  referant  ad  statnas 
fbrmatas  in  similitndinem  babitns  pa- 
cificatoris :  qni  porrecta  mann  dex- 
tra  pacem  largiri   videbant:  snper 
qna  re  Qnintilian.  et  Papinianns  Sylv. 
1.  16.  <  Jnvat  ora  tneri  Mista  notis 
belli  placidamque  gerentia  pacem.' 
Tale  etiam  ahennm  hodie  pacificato- 
rem  agens  visitnr  in  foro  Ticinensi: 
qnem  regem  censorem  vnlgo  dicont, 


qnsa  appellatio  Trajano  vel  Antonino 
qnadraf .  Erit  Lucretil  sensns :  qu» 
signa  abena,  hoc  est,  «rea  simnlacra, 
ostendnnt  manus  dextras,  qnas  por- 
rigunt  ad  pacem  indicandam :  se  sa- 
Intantnm^  qni  oscnlantinm  et  con« 
jnnctione  manns  salntem  reddentlnm 
contactn^  ostendnnt  tacite  sevo  carpi 
et  attennari :  qnoniam  sentimns  qnod 
decreveront ;  sed  qnando  et  qna  in« 
jnria,  minime.  PtM»,  Qoas  oscnla- 
bantur  qni  ex  nrbe  exibant,  et  qui 
peregre  in  nrbem  redibant.  Lamb, 
Intelligit  Deornm  tntelarinm  signa, 
qnoram  manum  dextram  qni  exirent 
ez  urbe,  et  qui  ingrederentur,  oscn* 
lari  solebanty  idque  boni  ominis  cansa. 
neqne  tamen  nllus^  quod  sciam,  vete* 
ris  scriptoris  loeus  ad  id  demonstran* 
dum  afiertor;  sed  ilares  desoribitnr, 
nt  minime  dnbia  videri  debeat.  Cnr 
antem  dextram  potins  oscnlarentnr, 
quam  Isevam,  babes  Varronem  qui  do- 
ceatin  excerptis  ex  Servio  in^£n.  1. 
Fab,  Extra»  in  margine  apponit  Oi* 
fanios,  forsan  pro  exerta»  ant  promi- 
nentes:  sie  apnd  Lncretinm  lib.  4, 
vs.  278.  extraria  Inx  pro  exterma^  vel 
extrvmea,  Versnm  seqnentem  non 
agnoscitB.  Creeeh, 

Sie  S^  eatutantmm  taetu]  Hnjus 
salutandi  morls  infinita  sont  apnd  La- 
tinos  seriptores  exempla :  ex  qnibns 
licet  panca  degnstemns.  Cic.  epist. 
ad  Bmtnm:  '  Hsbc  scripsi  in  ipsa 
tnrba  matntinsB'  salntationis.'  Qn. 
Frater  de  pet.  consul.  '  Deductorum 
officinm  mijns  est,  qnam  salntato- 
ram.'  Virg.  Oeorg.  3.  462.  <  Si  non 
ingentem  foribns  domus  alta  snperbis 
Mane  salutantum  totis  vomit  sedibns 
nndam:  At  secnra  qnies,  et  ne«da 
fallere  vita.'  Mart.  4. 8.  *  Prima  sa- 
lutanteis  atqoe  altera  distinet  horoy 
Exercet  rancos  tertia  cansidieos.' 
Lom^. 

320   Sunt  detrita]  Sic  conjectnra 
dnctns  scripsi.    In  libris  fere :  eintf 
Oif. 
-   Cum  thU  dfitr.']  Slc  habent  omnes 


948  NOTiE  VARIORUM   IN 

libri,  et  vetertt  et  recentiores.  Non*  t26  Confaite]  QoeouulaMMloBi  dici- 

Dollt  taoMD  €M  nmi  diMta  legi  yo*  mur  ^euhnim  meiem  cantemiere^  com 

loot.  Lamb,  qoippiam  deHxis  ocults  et  acerrimo 

-   Sifd]  £x  omnibat  librit  ita  tcripttt  obtotn  atpieimot,  ita  cjoieoteai,  i.  e. 

liambioat.    Skmt  ex  conjectora  Qi*  iDteDtam»  et  acerrime  defixam  ocolo- 

faoias,  at  et  prtKludii  pro  j/raekmi  rom  aciem  I^tine  dicimiia.    Siouli 

V.  923.  Creeck,  modo  atorpaotar  a  Latioity  eoatca- 

DeirUa]  Similiter  Phiiottratot  io  dere  oervot,  vocem,  fideit,  teo  cbor- 

Heroicit:   irvprrp^ff    (ita    emeodat  dat,  pro  wlcotfciv.    Idem  Locr.  iofra 

Rntgert.  Var.  Lect.  c.  6.)  M  oM  6  lib.  4.  808.  *  £t  qoia  teooia  tiiottOisi 

XP^y  Mol  i^  A/«a{  ii?<Mi^wT4s  Tff,  mtl  te  cooteodit,  acote  Ceroere  noo  po- 

ei  e(ppayf6ftmi  ria  c^te  ^ifiiKdx'^*  ^^*  ^*^  animot.'  ibidem  paocit  poat 

^ov  «ISffuf.  Heo.  vertibot,   vt.  807.  *  cootendere  te, 

S9a   Invida  prMjkuk]   Sic  habeot  atqae  parare.'    Vide  typra,  ad  illom 

codicet  tcriptl,  Vatie.  Bertia.  et  ty-  locinn,  va.  68.   *  mortaleit  tendere 

pic  excttti,  Vicetiniy  Paritientet,  Ve«  contra    Ett    ocolot   aatot.'    Lemtm 

aeti    aotiqoioret.   alii  mioot  recte,  Qoaotnmvtt  intenta.  Fab, 

preBdMdii,  teatentia  oatem  hiijnt  loci  120  JEv  macieque  teoctcoat]  Hane 

ett :  natora  iovidit,  atqoe  ademit  vi«  locom  Locretiot  ex  Pacavii  Peribmo 

dendi  facoltatem,  qott    corpotcolo  imitatot  vtderi  potett*   *  Corpat  me- 

d^oedant  in  qooqoe  tempore  ex  illo-  om  tabe,  moerorey  errore,  marcore 

roffi  tKneoriun  timolacrorom  fflanibnt.  tenet.'    Sed  ibi  pro  ffrrorff  legendoin 

Xomfr.  ett  etgrerej  qna  voce  in  0.  et  alibiy 

Ineido]  Qoit  nobit  hanc  tni  cogni*  ntot  Locret.  Fmb, 

tionem  invidit.  Fab,  827  Nee^  mare  fuef  iwependeiU]  Bic 

Praehteii]  Qoidam  ▼eteret  et  Volg,  habeot  tret  libri  maootcripti,  qaiboa* 

jfrieebidit.  Oif.  com  cootentioot  Tolf  ati,  Paritlentee, 

828  Peetremay  ^Mmetmque^  tfcJ]  De-  ntriqne  Veneti,  Florentioi,  .Vicetloi, 

oiqne  monet  vtt.  7.  rebot.  paolatim  Logdooentes*  Pottremo  hanc  lectie- 

cretcentibot  appooi  quatdam  parti*  nem  agnotcit  Pomp.  Fettns  in  roce 

calat  corporeat,  ab  iit  iterum  de-  oitcoi.    Dictom  ett  aotem  '  impea* 

cretcentibat  detrabi ;  eat  vero  porti-  deot  mare/  pro  '  impendent  mari/ 

cnlat  ocolam,  ae   qoidem  acotitti*  teo  Mnmare:'etitaTerent.  Phorm. 

moro,  inttteri :  et  demum  condodit  1. 4.  2.  *  Ita  nnnc  iraparatom  taota 

potte  ette  qattdam  priucipia  corpo-  ta  impeodeot  maJa/  IJamb, 

rom  qutt  aciem  ocolonnn  fugiant,  Iwipendemt  mare]  Ita  legeodomy  pro 

Httc   omoia   breviter  Epicurut    in  impendent  raari.    Terent.  '  tanta  te 

Epitt.  ad  Herodotom :  v2r  rc  iJyedee  irapendent  mala.'    Ita  Plaotot  et  Lo- 

|d^  cImu  irvpl    i^iiiovt,    (Democritot  ciUot.QoamobremerratteFettomar* 

maximat  potte  ette  atomot  exittima-  bitror  in  BiByCum  hitc  tcribit :  me  pro 

bat)  ety  tMimnt  yew  Sfroftos  A^9ii  aia"  miki  dicebant  aotiqoi,  ut  Enniaty  com 

9ieH*  Creeeh,  aitlib.2.  'Siqoid  me  fuerit  hamani- 

324  Jlfffd«io]  Mentnram.   Proper*  tat,  et  teneatit.'  et  Luciliot : '  Noncad 

tiot  eo  verticulo  2.  12.  80.  ^  Veroi  teredep,utqoteretmeimpeodetaga* 

amor  noUam  novit  habere  modom/  tar.'Male;oampriatiltudexemplam 

Fius,  nil  probat,  com  Latiiu  omnet  non  mi* 

Moderatim]  I.  e.  modicey  et  mode-  nnt  recentioret  qoam  vetottioret  di« 

rate,  et  tentim.  iu  (inqoit)  ret  na-  cant,<tiqaidillohominefaerit,'*Qaid 

toralet  cretcont,  ut,  qoid  quotidia  mefiaty'&c.qoodInterpretTer.expU- 

accedati  Gemere  nemo  pottit.  Lamb.  gMU  Potteriai  aatemy  nildlo  etiam 


T.   LUCRETII   9ARI   DB   RERUM   NAT.   LIB.  1.         949 

ftiNpKot;  CQU  In  lioe  Lueretii  loco  ab  edeiidi  incltaiiiento/  Yescam  pa< 

legamus,  Mata  impendeni  marg,   Pne-  paver,  ut  tentio,  Maro  Tocitavit  ab 

tcrea,  quod  plane  ejnsdem  modi  est,  edendi  fastidio  potiiis  quam  ab  inten- 

dicebttDt,  '  exltinm  instat  UIob.'    £n  tione;  quoniam  li  adhibeatiir  cibis» 

tibi  aactorem  locupletem  in  Pflenulo,  illiberale  etse  consuevit.    Pompeiua 

4. 3. 96.  *  Dil  immortalet  raenm  beram  ▼etcnm  scribit  usttrpari  pro  faatidioio 

serratttm  Tohinty  et  hunc  disperdi-  et  edace,  et  in  hoc  loco  Pompeios 

tam  lenonem ;  tantnm  eum  instat  exU  Tescam  exponlt  pro  edace,  h.  e.  ero* 

tii.'    An  ibi  dixerit  Festna  €In»  esse  dente  ac  atteDuante  acopulos :  qnod 

in  dandi  casa  ?    Mox  dixit  «mos  eaU^  cam  Oellio  non  conTenit.    Cam  t^ 

id  est,  qni  arrodit,  exedit,  &c.  V.  ve  dictionl  alicui  prisci  jangebant, 

Qell.  qui  hunc  locum  respexit  lib.  parYom  quld  significabant:  qnod  iis 

16.   cap.   6.    Fah,      Pro   tiii|Miid0ii#  docet  OTid.  in  Fast.    *  Vegrandia 

mori.    Simillter  'Instare  illam'  Ye-  farra  coloni   Qus  male  creverunt» 

teres  dicebant,  ut  Plautus  in  Paemilo,  vescaque  parra  vocant.'  unde  sedes 

*  Tantnm  eum  instat  exitlL'  CtmA^  Vejoviiy  parvi  Jovis.  Ovid. '  Sic  Ve* 

Fsace]  Incltante  veseendi  appeten*  jovis  «dem»  £dem  non  magni  sn^ 

tiam.  Tel  stne  qno  vesci  non  possii-  pieor  esse  Jovia.'     Itidem    veseuli 

mus  laute  et  jncunde.    Hinc  illud  a  gracili  oorpore  dicnntnr.    Oves  ve« 

Pllnlo  per  tersisslmam  annoiiiinatli^*  grandts  Varro  in  R.  R.  pro  gracilen* 

nem  prolatnm :  *  Humanlor  vita  degi  tis  et  imbeellttbiis  voeavit.    '  Vesr 

Don  potest  sine  sole  et  sale.'  Servins  enm '  corpns  in  Plinlo  7.  maeilentum 

exponens  illnd  Bfaroniannm  inOeorg.  est.    '  Corpore/  Inqait,  *  vesco  esse» 

1. 179.  *  Et  vescas  salicam  frondes :'  sed  eslmils  virlbnsy  Tritannm  in  gbi. 

emn  debnlsset  interpretari  nntrimei^  diatorio   Indo  Samniliam  armatam 

to  accommodas  et  clbarias,  slccas  et  celebrem.'    Snnt  qni  in  Plinio  vmo$ 

teneras  exposuit :  qnod  noo  dissonaty  scribant,  nec  insctte  prorsns.  Corpns 

vt  perperam  Serviomastyx  accepit.  vescum  est  pondere  carens  et  adipe : 

Sed  passas  firondes  per  ea  verba  sig»  scd   nervotaB   et   torosnm :  qnale 

nttcare  volnlt  Servlns :  quss  de  vlrl»  Ovidlannm  fuisse  didicimns :  qoi  sic 

ditate  deque  ariditate  participereDt»  cecinit  in  amoribns:  *  Pondere  non 

boc  est,  medtam  quandam  inter  re-  nervis  corpora  nostra  carent.'    £t 

eentes  et  obsoletas  saporls  bonltatem  alibi.  *  Longns  amor  tales  tennavit 

retinerent*    Cam  per,teiieras  virides  corpna  In  nsns,  Aptaqoe  snbdocto 

Servius  iDtelllgere  volnerity  per  sio-  ponderemend>radedit.'  Nervosamet 

cas  et  teneras  simal,  qnss  neqne  es»  Dtascalamoratlonemyplasponderishi^ 

eent  recentes  et  aridae,  sed  In  hyemls  bentem  et  lacertorum  quam  pingae» 

pabttbi  reservata»:  utethodiefieri  dinis,i.e.snperfluitatisoratoriaey  ves- 

solet.    Oelllaiia  verfan  ex  16w  *  Ve  cnlam  Sidonins  aic  appelUt :  <  Non 

partienla,  alcnt  qnaBdam  alla,  tum  In-  tantam  dietlo  exossis,  tenera,  delnm- 

tcnsionem  signlficarey  tnm  minutlo-  bia^qaantamveacala,  toroaa,  etquasi 

nem.     Nam    vetus    et    vehemenSy  maacnla  placet.'    In  expositione  cn- 

mltermn  ab  aetatis  magnitudine  com-  jus  dlctlonis  In  commentariolo  noatro 

positum    elisumque  est,  alteram  a  in  ApoUlnarem  miram  dictu  quam 

mentis  vl  aiqne  Impetu  datur.  Ve^  mlhl  non  satisfaclo.  Fitu. 

com  vero  qnod  ex  ve  particnla  et  SaW]  Ab  undis  maritimis.    Virg. 

esea   copnlatum  est,  utrinsqne  di-  pro  mari  JEn.  i.  80.  *  £t  spnmas  saHa 

versae  slgnificatlonis  vim  capit.    Ali-  asre  mebant.'  Piau, 

ter  enim  Lncllius  veacum  appellat  Ve§e6  aaW]  *  Vesens '  (inqoit  Fet- 

com  edendi  fastkHo:  allter  Lueret.  tos)  ^ftstldiosns:  ve  enlm  pro  pn» 


950  NOTJB  VARlORtJll    IN 

•tllo  utebantnr.     Loeretins  ▼escam  et  tenerM,  hic  paptyer,  qvo  TeacK 

dizit  edacem,  cam  ait,  *  Nec  mare  mnr,  explicat  Servioa.  Pr^, 

quc  impendPDt  veico  sale  aaxa  per-  Penm^  Circnmqnaqae  attrita,  coii> 

eaa.''     Hactenus  Feitns.  Bignificat  snmpta:  Maro^n.1.80.' Amorqaos 

antem  ille,  vescnm  salem,  teu  sal»  a  Ube  peredit.'  Piof.    Qaalia  descrl- 

Lacretlo  dictnm,  qoia  saza  peredat,  bit  etiam  Ov.  Met.  II.  784.  '  et  e 

et  minnat,  et  consnmat.  Gell.  lib.  10^  tcopa1o,qnem  ranca  sobederat  niiday 

^  Vescom,  qnod  ex  ve  particala,  et  Decidit  In  pontnm.'  Hoe. 

esca  copalatum  est,otriasqae  diversa  829  Qmd  9«o^]  QiMtfitf  Glf.  Slc 

significaUonts  vim  capit.  Aliter  enim  legendom  ex  auctoritate  trinm  libro- 

Lacretins  vescom    salem    dixit,  ex  rum  manascriptorom.  Sic  paolo  ante, 

edendi    intentione,   aliter   Lacillias  821.  'Sed  qoas  corpora  decedantia 

vescom  appeilatcom  edendifastidio.'  tempore  qnoqae/  &c.  Lamh. 

Lamb.    Ve^  Particola,  sicot  qosedam  PoMif]  PstMf.  Gif. 


alia,  tom  intentionem  significat,  tnm        820  Corperifttri  cms]  Cseeis,  i.  e. 

minationem.    Sic  Vescnm,  qaod  ex  i^pdiroit,  seo,  qasB  non  cadont  snb 

ve  particnla,  et  esca  copnlatnm  est,  sensam,  et  qoas  cerni  non  pecsont. 

Qtriafqoe  diverssB  signifieationis  vim  Lmk, 

capit:    aliter  enim  Vescom    salem  *    Geriit  res]    Recte,  gent,  non  ge^ 

dicit  Lacretios  ex  edend|  intentione,  ntf.  vet.  codex.  et  inf..^  2.  IfiOb  G(^ 

aliter  Lncllios  Vescam  appellat  com  I.  e.  res  administrat,  et  moderatory 

edendi  fastidio.    A.  Gell.  10.  8.   Lo-  tanqoam  hnperatrix.  sed  fortasse  le- 

cilii  verba  laodat  Nonios  Marcellas.  gendom  fcnif ,  i.  e.  gignit :  qood  ver- 

Feacimi,  minotom,  ohscarom.  Locitios  bom  Locretioest  ositatissimnm»  V^ 

llb.26.  ^Qoamfastidiosomacvescom  rontamen  nibil   motandom   censeob 

com  fastidio  vivere.'    Ubi  addit  ex  Lamh.    Non  opns  est  ot  hic  snnm 

VirgiL  Georg.  8.  *  Nec  vescas  salU  genU  iocolcet  Lambioosy  cum  sit  im»- 

cnm  frondes.'    Item  ex  Afranto  in  tatlo  lUins  Ennianl  apod  Featom : 

SororibtM.  *  At  poer  est  Vesds  im-  *Com  magoo  strepito  Volcani  ventna 

becillns  viribiu.'  Festos.  Fescicf  fas-  gerit  rem.'    Eodem  hoc  verso  Ma, 

tidiosos,  Ve  enim  pro  posillo  ote-  pro  cods  habet  coais,  qoed  nen  est 

bantor.   Piin.  7.  20.  *  Corpore  vesco  probandom.  Hev. 
sed  eximlis  viribos  Tritanom.'  Ovid.        880  Neciwm/tnwHiUpui)  Nonepost- 

FaAt.  8.  445.  ^  Vegrandia  farra  co-  eaqoam  docoit  esse  corpora  prim% 

loni,  Qoas  male  creveront,  vescaqoe  aggreditor  ad  ostendendom  esse  in- 

parva  vocant.    Vis  ea  sl  verbi  est,  ane.    Et  primom,  a  moto  e  loco  ad 

cnr  non  ego  Vejovis  aedem,  /Edem  locnm,  qnem  Greeci  ^^  nominant» 

non  Magni    sosplcer   esse    Jovis?'  probabit  ease  inane.    Nontamen(iii- 

Creech.    Ad  edacitatem  pleriqne  re-  qoit)  omnia  constipata  et  condensata 

feront,  nt  et  VirgUii  commentator  snnt  corporibos.  Lamb.    Snpra  pro- 

Jonios  Pfailargyrios   ad    Georg.  8.  iMtvit  esse  corpora  prima,  eaqoe  mi- 

175.  *  Sed  vide,  ne  vescas,  appeti-  raa  cojosdam  exigoitatisy  qose  sola 

biles  dixerit.    Locretios  certe  pro  simt  rerom  principla;  nonc  probat 

edacepo8oit,ot,^veicosalesaxaper-  esse  Jiume.     Cetemm,  qood  tamen 

esa.' '    Sed  rectios  GroDovios  Pater  molti  exlstimant,  inane  non  est  prio« 

vescom  exponit  vietom,  molle^  sob-  cipiom,   uon  magis  qnam  privatio. 

tile,  gracile,  qoale  est  sal  sive  salnra  Fub.     Snpra    probaverat    corporea 

mariSy  qnem  vide  ad  Livii  88.  48.  qnsedam   esse  principia,  jam  aliam 

Hav.    Virg.  Ckorg.  8.  175.  '  vescas  rem  aggredltnr,  et  vss.  0.  docet  fai  om* 

aalicum  frondes:'  dixit,et  Georg.4.  ni  aliud  piaiie  esse  praeter  Corpus, 

181.  *  vescnm  papaver;'  ibi  siccas  vix.Inane:  Istod  aotem  inaiie  defi« 


T.   LUORBTII  CAEI   DE   RBRUM   NAT.   LIB.  I.       951 


Dit  locmii  intactnmy  «t  ▼aeantem: 
ipatinm  vis.  qttod  neque  taogit,  oe- 
qoe  tangitur,  quod  neque  agere,  ne* 
que  pati  potost    Sic  9.  818.  '  Pla- 
gamm  quiaBuntexpertiay  sicnt  inane 
est.    Qaod  manet  intactum,   neque 
abictufnngiturbilum.'  Crueh,  Qnam 
Epicuri  doctrinam  futilem  putat  Epi- 
grammatarina  Automedom  lib.  i.  An« 
tbol.  tlf  ydfiow,    Tovr^  M^,  m^s  Mc 
fidfnp^  8*  'ETkovpor  iarow  Udv  rh  itn^  f  i^ 
rc&Ty  jcoi  rins  al  fuif6Zts,    '  Hec  sciena 
sapis  tatis :  nec  opne  Epicnri  inane 
inquiraa,  quidYe  aint  atomi  quttraa.' 
Hao, 
SHpaia]  Deniata.  Lamb. 
Ul  Nam^ettinr^nuvumelFeT 
siana  bnjualocrimitatio  notabilis  est, 
in  ipao  Satyne  1.  priacipio,  ^  O  cnras 
bominnm,  O  quantum  est  in  rebui 
inane  V    Stoicornm  boc  proprium  fu- 
iue  Yidetur ;  sic  enim  et  Seoeca  Vir- 
gilianam  illam  equi  fortis  ac  generosi 
descriptionem,  Oeorg.  S.  JH.  et  seqq« 
sapienti  sno  accommodat,  Epist.  95. 
nt  et  formicarom  discursantium  et  in 
angnsto  laborantium  imaginem,  quam 
exbibet  poeta  JEn.  4.  404.  exerciti* 
bni  erectis  vexiUiseuntibns»  in  Prsef. 
ControYersiarnm.  Preig. 

IS2  Cognosss]   Comanme  B.  et  vs. 
S34.  /s  pro  De  B.  CradL 
.   M6  Qaaproplar  kea$  ett  imt,']    Cum 
corpuset  inane  interse  sintcontrap 
ria ;  qnidquid  autem  tangit,  et  tan- 
gitur,  sit  Gorpus ;  seqnitnr,  ut  inane 
sit  intactum  qniddamy  L  e.  locus  in« 
taetusy  sen  locns  sine  corpore.  Inane 
anleipy  locns  non  est  simpliciter.  nam 
locnsy  locati  locns  est  ergo  corpore 
Bon  Yacat.  at  inaney.ex  Epicnri  et 
Democriti  sententiay  ita  debet  esse 
corporis  expers,  ut  ■  corpora  prima, 
scn  priflsordia  remm,  nibil  in  se  ba- 
beant  inaniSy  aut  vacui,  hoc  estt  sint 
^lidissima.     Itaqne   Arist.    Ub*   4. 
^na»  impqde,  inane  ait  esse  locnm,  in 
qno  nuUnm  est  corpns:   et  eodem 
lib.  T^  ffo^y  i.  e.  inanoy  dicit  esse  roO 
^dyMTos  Sidonma,  i.  e.  *  corporis  spa- 


tinm:'  etLncret.  S.  81S.  'Plagarnm 
quia  snnt  expertia,  sicut  inane  est : 
Qnod  manet  intactnm,  neqne  ab  ictn 
fnngitnr  bilnm.'  fimgUwr  antemy  i.  e. 
patitnr.  Lamb,  Definit  qnid  stt  In- 
ane,  inqnit,  est  locus  intactus  et 
▼acans,  sine  qno  nil  gignit  natura ; 
nam  absqne  meatulis  et  exignis  rov 
KtPov  porulis  sen  spatiolis,  a  quibns 
aliena  non  est  natura,  haud  facile 
quid  crearetur.  Fab, 

SS6  Quod  st  noii  «ssei,  wMa  roi.] 
8i  non  csset  inane,  non  esset  motns, 
inquit.    At  motus  est :  ergo  est  in- 
ane.    Hac  de  re  sic  Diog.  Laert.  in 
Epic.  T^  imhf  oSre  «-oi^ot  otfrc  wa$ear 
Z&rmm*  iJkXk  idniauf  ti6iw  8»'  ^ovrov 
vois  a^fftaat  vap^xn,  u  e.  *  Inane  ne- 
qae  facere  quicqnam,  neque  pati  po- 
test :  sed   motum   duntaxat  per  se 
corporibus  prsebet.'  et   Arist.  1.  4. 
♦vff.  iap,  AiyoMTA  3^  ly,  Sn  ^  abnipns  ^ 
Karkriwow  oha  tuf^*  aSni  B'  iar\  ^opk^ 
Kol  oHffyprts.  Ob  yhp  hp  Soiccfii  c&o»  abnfitiSt 
c2  /i^  i  KB^tr  rh  ^ip  v)^ipos  M»vra¥  €hm 
Zi^oaBai'  cl  U  3^airo,  aoi  ^io  h  r^  abrf 
hkixptr^t  a^  Maa  t^  ii»  Am  a^kpM- 
To,  i.  e.  *  Dicont  autem  unnm,  motio- 
nem  a  loco  ad  locnm  non  fore :  hsee 
antem    translatio,    et  accretio   est. 
Non  enim  queat  esse  motio,  inquiunt 
illi,  nisi  sit  inane.    Nam  quod  ple- 
nnm  est,  nihil  in  se   recipere   po- 
test:  qnod  si  recipiat,   et  duo,  et 
quselibet  in  eodem  loco  corpora  si- 
mnl  esse  qneant,'  ^c.  quod  fieri  non 
potest.    Ibidem  Aristoteles  scribit, 
Melissum,  cnm  probare  Tellet,  nnl- 
▼ersnm  esse  immobile,  boc  nti  solitnm 
esse  argnmento.    Si  nniversnm  esset 
mobile,  ant  si  moveretnr,  esset  in- 
ane :  at  oon  est  inane :  ergo  univer- 
sum  est  immobile,  et  quietnm.    Ex 
qnibns  inteliigere  licet,  neqne  motnm 
essc  sine  inani,  et,si  mptns  sit,  neces- 
sario  etiam  esse  inane.    Ratio  antem 
cnr  sine  inani  motns  esse  non  possit, 
hsec  est;  qood  snblato  de  rebns  ina- 
ni,  qnicqoid  est  in  natura  rernm,  cor- 
pns  esset.  atqni  corporis  officinm  est 


962  NOTiB  YARIORUM   IH 

obstere :  ergo  rei  omom  tibl  iotcr  se  expneort  poisit  qgOModo  glfiii  qiil<l- 

obftareat,  et  ita  ■ihil  noTeretnr,  iii«  qiiem  potverit,  com  ed  geoeratioDeo 

hil  procederet,  Biliil  progrederetnr,  remm  motns  localis  reqoirator.  Ideoi 

sed  omBia  qniescerent,  cnm  eis  nnUa  fere  argnmentnm  ez  Demoerlto  eC 

pergredicndiTiapatcretyantfacnltai  Lencippo,  qnoa  Epicnnis  seqnitnr, 

daretur:   cumqne  nihil  esset,  nndo  collectom  proponit  Aristot.  4.  Phys. 

cedendi  principinm  oasceretnr.  Hanc  0.  Oassendns.  Creeck. 

de  inani  opinionem  videtnr  probare  817  Ogkimm  ^md  torpmig]  Sie  legi 

Virg.  in  Siieno  hls  ▼ersibns,  sou  £ol.  malo,  cum  pmertim  pleriqoe  libri 

6.  SS.  '  Namqoo  canebat,  nii  mag«  sic  habeant»  qnam  eorportm,  Lamb. 

nnm  per  inane  eoacta  Semina  terra*  Qnod  emrperHm]  Sic  Vet.  libri,  vt 

rnmqne,  animspqae,   marisqne  fnis-  et  inf.  Vnlgati:    Mrports.   Vid.  In- 

sent,  Et  iiqnidi  simnl  ignis  :  nt  his  dieem,  littera  M.  loqnltnr  de  atorois. 

exordia  primis  Omnia,  et  ipxe  tener  Gif,    Carpermm  Pareos,  aliiqne  coo* 

mnndi  concreverit  orbis.'  Lamb,   Pri*  tra  Codicnm  fidem :  in  seqnenti  ver^ 

mnm  qao  probatur  inane  argnmen-  sn  Abemet  pro  Ademetf  Idem.  Creeek, 

tnm  vss.  14.  conthiotnr:  qno  etiam  ExaM]  Codez  Oottorp.  «MlHss. 

Epicnms  Epist.  ad  Herodotnm  nti-  Lngd.  Bat.  €sf  nt,  recte:  lege  Ita- 

tur  :  Elpiifif  t  Km^y  nal  xh^^j  "^  ^^  •   ^'■'■f*^  slifiMai   fosd  osfpsrti 

amif9  p^  ino/tidtofuif,  oIk  t»  cTxc  rk  rsf ,  ut  Ofl^,  oi^e  oketmre,  ^.  Hav. 

^pmu  tnw  Jtr,  oUk  Sf*  ob  iKmeh-o,  m^  it9  iVscedire]   Porro  tmderef  pro* 

dvip  ^oWrM  mafo^fura,    Vt  vero  vim  gredi.  Xomfr. 

Iuyns  argnmenti   melins   percipias,  S41  SkMiwmfne  emli]   Sic   dictom 

Lector,  coglta  nniversnm  mnndnm,  JMUNmiMsiJyntabHorat^ocntabeili/ 

si  nihil  inane  intenpersnm  haboat,  aCsMare/occnltaet  remotatempli/ 

eonlertissimam  esse  molemy  adeo  nt  I.  m.  de  Bello  Cirili :  ab  hoc  eodeni 

eorposcnlnmy  oo  minfannm  qnidem,  Lncretie,  ^vora  vlai/  ^sorena  csK/ 

valeat  de  novo  snscipere :  quippe  sl  *abdita  terral/  *  coovexa  cvli,'  *pri- 

■ihil  non  plenom  est,  nnllns  locns  re-  ne  viai,'  et  slmilia :  qnomm  plnra  ex* 

stat  compleodns;  qnare  ant  corpos  empla  collegimos  io  eoosmeatariis 

Bon  admittetnr,  ant  io  lllo  loco  collo-  Horatianis.  Jam  snMta»  ot  iniiunis 

cabitiiry  inqnoalindjamsitiim  est;  srqne  snnt  in  nsnt  nt  imbocUlos  et 

sicqoe  idom  locns  dno  corpon  sose  InibecUlis,  inermos  et  inermis,  hila- 

undiqne    penetrantia   capiet,   qood  ras  et  hilarisi  d(C«  Lmmk,    Snhlimnsy 

saue  per  viros  notorss  fieri  posse  nos  a,  nm,  qna  voce  ollm  nsnt  et  Salna- 

diieris :  depreheades  antom  hac  ra*  tlns,  ot  suMimiSthilaraSy  Mlaris,  gre* 

tiooe,  allqoodno  corpos  ox  iis  qnas  cilns  (Terent.)  graciliSy  sterilns,  ste- 

intra  hanc  nolem  disposiu  sont  mo-  rllis.  Fok 

vori  e  sno  loco  possit,  nt  inradat  ft49  Qum  ei  mm  emtt  mem§^  Nen 

locom  alterins :    sane  coffl  plennm  tam]   I.  e.  qnss  non  modo  motu  non 

locnm  offeiNUty  necesse  erit  ex  ille  carmnt,  si  non  esset  hsaney  sed  om« 

pellat  qaod  corpos  ilium  oecupat;  irino  nata,  seu  genlta  noo  esscot. 

illnd  prorsos  qoonam  contendat,  si  vel  sic  explica :  qnm,slnonessetlii<k 

omnia  quidem  pleaa  snnt?    An  ip*  ane,  non  tmitom  dico  oa  ftilsse  motn 

tom  mrsos  espellet  alind  ?    Sed  par  caritnra,  sed  nnmqnam  fnisse-  nasei* 

radibit  diiBcaltas,  coBtianabitnrqoe  tnra.  vel  sic :  quss  si  non  omet  inanoi 

in  ssvnm,    Ideoque  nisi  inane  sit  re-  genita  omolno  non  essent,  BedniB 

bns  iatermlssom,  ita  essent  omaia  sti-  motn  carerent.  qnse  omnes  ezpliea- 

pata,  nt  non  modo  nnlla  res  mnndi  tlones  eodem  recldont.    In  hoc  an^ 

QOTeri  loco  jam  raleati  ^  9»qne  tmgcnere  loqooodi  prMo  oarfranfi 


T.  LUGRBTII  OARI   DB  RBRUM   NAT.   LIB.  I.        053 

intelligere  debeanu,  partidpiiiiii  fti*'  tennn  renim  particnlM,  qa»  corpora 

oeta  aUja? are  verban  eareretU,  qood  qasqae  pertransirent.  Creech, 

non  est  bonia  scriptoribas  innsita*  ft48  Hine  tamen  eue  Uicet']    Ordo 

tuni :  qaemadoiodam  sdlicet  et  no-  est :  licet  cemas  hinc,  i.  e.  ex  bii 

mbia  poni  solenty  qo8B  vira  verbi  ad>  qa«  statim  sabjnngam,  eas  res  esse 

Jnvent.  qnod  in  commentar.  Horati*  raro  cum  corpore.   lAeei  eeriMM^  i.  e. 

anis  observavimns.  Tnmebos  tamen,  licet  tibi,  et  cnlvis  non  ca&co,  cernere. 

novitate  rei  offensns,  censet  hoc  loco  Mendose  antem  habent  nonnnlli  libri 

legendnm  prBNoto  earereni^  a  quo  dis*  typis   excusi   Uqiutj    reelantantibns 

sentio.  Leimk,  qnatoor  codicibos  mannscrtptis:  qoi- 

t44  Nem  tam\  Sententia  est :  Non  bascom  consentiniit  Veneti  antiqnio- 

modo  carerent  motn,  sed  potios  nata  res,  Parisienses,  Vicetini.    Jsm  post 

omnino  non  essent.  Fab.                   '  Terbom   Mmas,  debet  scribi  Inter- 

PriMla  eofereitf]    Tnraebns    ali-  pnnctionis  nota.  Leamh. 

quando  legit,  Fremiia  emtreni:  ali-  lAeeiJ  Sic  in  veteribos  et  Lamb. 

qnando  PrimetmjaeeretU.    Frostra;  ot  recte.  Gtf,    Non  est  cor  increpent 

etGasseadas,  qni  vs.  S46.  pro  Qtd*  LambinosOifaniasqnelectionemnon- 

eeeei  legit  fideeei,  Creech.    At  vero  miltoram  editoram,  qni  habent  Hqaiet^ 

in  Advenarlis  soit:  *  Lil>enter/  in-  Tnrbatum  eerte  aliqoid  innnont  Mss. 

qnit,  ^  contra  vetnetatin  tabularia  le-  qni  habent  lieeret,  Absardos  certe  lo» 

gerem:  iViMilamsottteffemefttpriMto  cosnonerit,  sieomEd.Bas.italegas 

facerenL    Nam  carfrtal  et  prlnato  ne-  et  dlstingnas :  Bme  teametn  eeee  Wguet 

sclo  qnid,  qnod  Battom  potios,  qnam  for»  oim  eerpere :  eemee  In  Muds,  ac 

Laeratinm  sapiat,  ostendont.'  Vid.  epekmtie :  permamt  aqmarmm  UqmdM 

Tnm.  Adr*  10. 19.  Pr^.  lummr :  et  uberihae  flini  nmda  tpnHie. 

S46Jiraliri«fiiissafl]Namsinemo-  Hav. 

tn  nulla  dari  nec  fingl  generatio  po-  S40  Jn  «ttrts,  tfet]  Hwe  snnt  excm- 

test ;  at  sine  Inani  nnllas  motos.  Pab,  pla.  iMmk. 

S47  Preeteraa,  fnomeis,  tfc.']   Hoe  8M  Ftent]  Flmmt,  B.   Creeeh» 

didt:  Proponemihiraagenltasqaan^  861  Dicwpef]   Ita  ez  qoibasdam 

tomvis  dentas  ac  solidas;  atumen  librisflcripsi.  6(f.    Alii  llbrihabent 

exlisqaseJamdicamexUsqaeezenn-  Dieeipaif    qnod    tantnndem    valet. 

pHa  qnm   afferam,  perspicnom  est,  ego  plerosqoe  veteres  secutos  som. 

illas  esse  raro  corporo  eonteztas  ac  Lamh, 

pimditas  fnaamis^  k  e.  qoantomvis.  B6S  Qasdcitestnfoiasas9«ea6]Sic 

Lamk.  QBaotnm  voles  solldse,  qoanfr-  restitoi  ex  vet.  librisqoibnsdam.  Ma- 

llbet  Vifg.  i£n.  1.  S.  qnamvis  avido.  rall.  fsise,  ot  Tulgati.    Veteres  qai- 

et  in  7.  Vnrr.  de  R.  R.  *  Locienos  dam :  vel  eh,  male.    Vid.  Indicem : 

homo  qaamvls  haoMnas  et  jooosos.'  Gemrie  amtaiw,  Glf.     Olim  fretus 

cap.  S.  Fdh,  Iterom  vss.  IS.  probat  aoctoritate   trlom   libroram  mann- 

Inane  esse,  qnoniam  ros,  qnm  maxfane  acriptoram,  In  quibns  erat  scriptom, 

solidm    videntar,  eorpora  qomdam  Qood  eihue  ta  tetae  meipte  «6,  i^e,  le- 

permemat,  et  permanant.    Mc  aqoa  posoenm.    Qmd  eHme  in  teta  ««fae 

saxom;  alinMntnm  omnia  animaliom  vetak  rad,  imii^  ifc,  tn  fofa,  scllicet 

membra ;  socens  trancos  ramosqoe  arbosta.    Nonc  autem  tetae  retineo, 

ari^rnm.    Seni  parietea  et  nNBnia,et  et  sobintelHgo  or^s,  ot  ros  signifl- 

irigos  eamem  et  nervos  osqoe  ad  eata  spectetnr,  non  vocabolom  qnod 

Ipsa  osea  penetrat.    Qam  tamen  non  significat.  artaifam  enim  et  arberem 

omnlno  flerent,  nlsi  essent  vacna  pro  eodem  nsnrpat  Lncrotlos.    Ne 

qns»daai  spntlola  inter  •oUdarom  Is-  qols  aotem  mteas  exercitatos  in  lec» 


954  MOTiB  VARIORUM  IN 

tioDe  ▼etenuD,  hoc  loquendi  genas,  ci  dioerent  IPn.  CalliB.  Hym.  in  A* 

nt  inutitatun,  damnet:  aic  Honenii  poll.  ys.  47.  I|  Iri  «f6w,  ftc  nb  eo 

qnodam  loco,  cmn  ita  dixisset  Odyp.  ofqne.  m9^,  alil>i.  Feft. 

lS.74.rf^i|  U  iBvkiuptMm»  Kv9^^  155  ItUer  sfytemMnio.]  Sic  &  061. 

•nbjecitT^/A^olfv0rc  dec.  enmrft^il  *  Deniqne   per    dissepta    domomm 

•it  generis  frminini.    Qood  defen-  saxea  Toces  Pervoiitant.'  Hacdere 

dens  Plntarcbns,  w^^ihii  (inqnit)  coi  lege  4.  Lamb. 

w4^s  ov9m4i4m  A^yvnu.  Qnare  cnm  Clansa  dsawnon]  Parteis  domomm 

vocem  rff^if  p.riore  loco  posnissety  dansas,  sic  snpra,  strata  ▼iaram,  et 

sobjedt  articnlnm  nentram  t^,  spec-  alibi,  rara  Tiaram.  Idem  4. 016.  *£t 

tans  vocem  efosdem   siipiificattonis  tamen  ipsa  qnoqoe  luec,  dnm  tranait 

r^f .    6ic  Lncratins  boc  loco,  cnm  clansa  domoram,  Vox  olrtnndltnr/ 

•npra  posnisset  m-biuia,  ▼ocem  nentri  &c.  Lamk» 

generisy  snbjecit  toUu^  spectans  ▼o-  S56   Rigidmml  Ab  effectn.    Qme 

eem  orderes,  qnm  idem  Yaiet.     Sic  enim  frigora  condensata  et  congdnta 

Iternm  Lncrat  6. 766.  *  In  Syria  qno-  sant,  eafrangantar  potins,  qnam  6ee- 


qne  fertnr  item  locns  esse  ▼ideriy  tantur,  qnm  praprie  rigida  dicnntnr 

Qnadrapedes  qnoqne  qno  simnl  ae  a  Latinis.  Limb. 

▼estigia  primom  Intnlerint,  grariter  667  Qnod :  ntit  tnonia  sml]  Ita  in- 

▼is  cogat  concidere  ipsa,  Manibns  nt  terpnnxi  x  vnlg.  Qudd  muL  Oif. 

•Isint  divis  mactaU  rapente.'  Nam  bic  658  FUri]  Alii,  Qmi  iraU,  Fidsrw. 

cnmposnissetfvadraqMdetmatato  ge-  Alii«  Faferci.  Creech. 

nera  snbjnngit  Jpia^  et  warfafa,  qoasi  650  ilsmfns  cnr  tHimf  4«.]  Tertinm 

▼ocem  aaJMalui  nsnrpasset.  Alii  le-  qno  probatnr  inane  argnmentnm  ▼•• 

^nnt  in  Mom  asfns  a  rad»  et  referant  IS.  dedncitnr  e  di^erso  reramy  qum 

ad  ▼ocem/oiMS,  nt  sit  ta  Mo9  /orfas  .*  ejnsdrm  magnitndinis  et  fignrss  snnty 

a  qnibns  dissentio.   X«m6.    iir6sres  pondera :  neqne  enim  explicari  po- 

▼is.  licetsnpraposnerit  Arbutia»  Alii  test,  car  e  daobns  corporibns  ejos* 

tamea  legnnt  Tota  tuqme  vel  06,  i^e,  dem  fignras  et  magnitndinis  altenim 

Alii  TeU$  ▼iz.  foetns.   Creeek,    £d.  plos  ponderis  baberatf  alteram  mi- 

Bas.   tete§,   anne   nodos?   sarmenta  nns ;  nisi  qnod  in  Ulo  pins  insit  cor- 

enim  arbornm   qn»  fractns  ferant,  poris,  cni  pondns  natarale  est;  in 

qno  fractnosiora,  eo  magis  nodosai  hoc  ▼ero  plos  inanisy  qnod  nniinm 

et  in  corpora  bomano  ▼ei  ierino  in-  omnino  habet  pondns. :  Crsedk. 

ternodia  ▼ocantnr  co^jonctnne  arti-  .    661  Tanimadem eetiM  lomrfismsre] 

cnloram.  Calpora.  Eclog.  1. 26. '  Nam  Minui  priaram  ▼ocis  gUaeere  proda- 

tibi  ionga  satis  pater  internodla  lar-  ci,  cum  prima  ▼erbi  ghmere  sit  bre- 

gnsy  Proceramqne  dedit  mater  non  ▼is  >  nt  apnd  Virg.  Oeorg.  6.  117. 

In^ida  corpiu.'    Cnm  Lamb.  tamen  <  £t  gressns  glomerare  supertMS :'  et 

facit  Tnraeb.  Ad^.  19.  15.  neqne  te-  smpe  alibi.  Tmtandm  an^mt  nempe 


mera  solUdtare  V.  L.  ▼olo.  sobintd-  corporisy  keh  mMsoi.  Im^.   Peedere 

ligi  enim  potest  portes.  Ha^.  alii,  solictti  de  qnantitatey  incpte: 

A  radidihis]  £iegantins  cnm  codi-  seqne  enim  licnit  Lncretio  prodncera, 

dbns  antiqnis  leges,   ab  radieUme»  ac  aliis  corripero.  Creeek. 

Pins.    Vim  iwmnticmrdfnir  habet  rh  669  Csrporam]  Deberant  tantvm» 

Mfne.  Terent.  <  nsqne  exiEthiopia.'  dem  pendere,cnm  omnia  corporant- 

^Cnm  rapeterat  nsqne  a  Corace  nesdo  pote  graria  deorsnm  ▼ergant*  prisoo 

quo  et  Tysia/  &c.    Cicero  de  Orat«  more  nihil  abjicit  in  hao  dietlone ; 

lib.  l.  et  ad  Attic.  1.  £p.  18.  '  eos  qnooiam  m  breris  ponobatur  ab  an- 

nsque  isthine  exauditos  pnlem.'  Orm-  tiqnis :  et  non  excMebatnr  siaulitn- 


T.   LUCRETII   CARI   DB  RBRUM  NAT.  LIB.  I.        956 

dine  quadeni  Tocalis,  ot  hodie  fit.  tne,  Sie  habent  quattnor  libri  muiu- 

EiminSycitaiitePrisciano,  p.Ol.  'In-  scrlpti:  et  Tnlgati,  Lngdunenses,  et 

aignita  fere  tnm  mikia  militum  octo.'  Florentini.   Parisienses  antem  et  Vi- 

PtMM,    Sic  Tet.  codex  nt  et  supra ;  et  cetini,  cor^omm  measf.  Lamb. 

qnidam  impressi.    Qif,    Sic  habent  868  Pedicaf]  Legitnr  et  mdicaf ,  hoc 

qnattnor  libri  mamwcripti,  et  omnes  est,  indicium  facit  et  signnm  affert. 

typis  impressi,  prseter  Vicetinos,  et  Indicina  pro  indicio  Apnleio.    Vel 

nnos  Lngdnnenseis,  et  Venetoa  re-  Mietd  expone  prsesnpponit  (ot  cras« 

centiores  :  in  quibns  legitnr  corponnn.  sius  loqnar  et  intelligibilins)  ne  mer« 

qnam  scriptnram  si  recipiemns,  di-  geretnr  tanqnam  res  consecrata  et 

oendnm  nobis  erit  hic  m  non  elidi  dedicata.  Vel  dedicai  honoris  genera 

ante  Tocalem :  qnod  non  est  noYnm,.  deputat  ant  dicendo  defert.  Csecilins. 

pnesertim  apnd  Enninm,  Lncretinm,  *  Legatl  qni  missi  snnt  Teninnt :  de- 

Horatinm,  nt  alibi  dtcemns.    Lamb,  dicant  mandata.'     Qoare  Martianns 

CoTponm  nt  .et  vs.  86S.  et  S07.  B.  libro  dialectico  dedicatitam  proposi- 

£t  pro  ista  Yoce  pngnat  Oifanius  rt-  tionem  Yocat  affirmativam :  abdicati- 

dicnla  pliBe  ratione;  licet  enim  de  vam  negativam.    Cujns  h»c  verba 

principiis  eorpornm  ant  atomis  lo-  snnt»    '  Nam  unlversalem  dedicati- 

qnatnr  Lucretlns,  nihil  tamcn  obstat  vam  particnlarl  abdicative  obliqnam 

qno  minns  Cmforis  legatnr :  nt  infra  licet  nmbaa  posse  vertier  asserebat/ 

▼s.  423.  *  Corpns  enim  per  se  com-  Qoare  hic  dedieat  interpretari  potes 

mnnis  deliqnat  esse  Sensns.'  Creeeh,  affirmat.  Pncs.    Ita  veteres  et  qni- 

t6t  CofforU  eff,^  Simile  est,  ac  si  dam  vnlgati,  nt  et  inf.  vs.428.    Vide 

dicat,  quoniam  proprinm  est  eomm  Indicem.  Vulgati  iMdieat,  Lambinna 

qnm  gravia  snnt,  deoraom  ferri :  vel  deliqmajtf  mendose.  Gif,  Cnm  in  qnin* 

corpomm  primoram.     Licet  antem  qne  libris  mannscriptis,  et  ntrisqne 

Lncretins  de  atomls  loqoator,  qnod  Venetis,  Parisiensibus,  Florent.  Vi- 

qnidam  volnnt,  neque  admodnm  pug-  cetinis  dedieat  scriptnm  reperissem : 

no,  nihil  tanen  olMtat,  quo  minns  cor-  in  ceteris  autem  impressis,  tndtcal, 

perie  legatnr  in  nnmero  singnlari,  nt  ego  deliqaai  reposni.  deliquare  aotem 

inira  eod.  lib.  43S. '  Corpus  enim  per  vetnstnm    verbum  est,  quod  valet 

ae  commnnis  deliqnat  tue  sensus.'  aperire  et  declarare,  nt  docet  Noni* 

Lamb.  ns.    Titinninslib.5.  '  quid  iatuc  est, 

jOMnta  deammi]   In  voce  dconam,  ant  quid  istic  sibi  vult  senno  ?  Mater 

fit   tfvMUjfMVif,  sen  «m^if^ts,  qnem-  deliqna.'  Accius:  'Qua  re  alia  ex 

admodom  in  seorsom,  suevlt,  sna«  crimine  iniroicoram  effugere  possis, 

det,  et  similibns.  Lawtb,  deliqua.'  Idem  Lncret.  infr.  eod.  lib. 

WANataraimideyHiMarovKepov:  vs.  423.  ^Corpus  enim  per  se  com- 

oatnra  ipsins  inanis,  seo  vacni ;  inanis  munis  deliquat  esse  Sensns.'  Idem  S. 

enim  hoc  loco  patDii  casns  est:  nt  209.  *Usecqnoqne  resetiamnatnram 

tertio  ab  hinc  vcrsn :  *  Nimlram  plns  deliqnat  ejns.'    Ita  antem  certa  est 

esse  slbl  dedarat  Inanls.'  Lamb,  hojns  loci  restitntio  nt,  qul  eam  im- 

Csnlra  aatem']  Series  verbornm,  na-  probet,  sein  Utterls  parnm  videre  os- 

tnraTavinanismanet(e8t)  slne  pon*  tendat.     Neqne  antem  me   movet 

dere.  Fab»  Thrasonis  ci^ntdam  fiagitiosa  impn- 

•67  Cerperum  weiM]  Qnidam  codi-  dentia  et  confidentia,  qui  dedieai  re- 

oes  habent  earparia  eeee.  Pina.  Vete*  tinet  nc  tnetur  :  et  deUpuii  mendose 

Toa  et  qnidam  impreaai  corponon  rssf ,  repositum   esse   pronuntlat.    graTis 

Tvlg.  mesBf,  et  qnidam  eerparie,  male.  anctor  sctlicet.    Ut  vero  intelligat 

Ipqnitor  de  atomia.    Gt/.     Carparie  iUei  quantopera  contemnam  et  ^jnsi 


956 


NOTiB  VARIORUM   IN 


et  alioram  ejiit  BimiHnin  nebnloiimii 
jndiciam;  non  ita  dico;  mihi  Tideri, 
sic  esse  legendnmy  sed  ita,  miiU  ex- 
ploratum  et  perapectnm  tiite.  Sic, 
inqaam,  dico,  (ranipantnr  indoctl  et 
malevoli  licet)  tcio  et  hic  ita  kgett* 
dnm  ette,  et  in  aliit  locit,  qntt  ez- 
empli  cauta  paullo  ante  potai.  JCnmfr. 
Atterity  probat.  de  enim  affirmat,  nt 
4emagU  apnd  Lucil.  detmrw^  ^.  al. 
legnnt,  ieliqmiy  i.  e.  liqoido  declarat, 
Zmffifiipf  ian^abm-mi^  ktnlhiKwvruL  alil 
etiam  dtltoaf,  nt  Plant.  in  Mil.  4.  S. 
90.  *  Ita  vero,  nt  ta  ipte  me  dixitte 
delieat.'  Fii6.  Declarat,  ant  otten- 
dit ;  alii  Iwduai.  Alii  Ddiqmi,  nt  rs. 
49S.  et  lib.  t.  vt.  209.  Alii  DOkti. 
Sic  Plant.  in  Mil.  *  Ita  Tero  nt  tn  ipte 
me  dlxitte  delicat.'  Noniat  DtHco. 
Ezplana,  Indicay  dec  Sed  Deiioti 
amat  Faber :  D»  enim  affirmat,  nt 
Demlnry  Dtmmgi»,  valde  maglt  apnd 
Lnciliam  in  Nonio;  Fettnt  tamen, 
Demagia  pro  onmit  Antiqni  dicebant : 
fortan  leg.  atmit.  Creech.  Scriptnra 
htec  ett  proba  et  codd.  Mtt.  confimw- 
tnr,  atque  etiam  in  margine  Ed.  Bat. 
ett  notata.  Com  acerba  lit  inter 
Lambinom  Oifaninmqnehoede  verbo 
orta  estet,  vindicavtt  Gifanil  tenten- 
tiam  Fraterius,  carmine,  qnod  legitnr 
in  epittolit  ejnt  Phtlologtcit,  qntt 
connectnntnr  lib.  S.  Conject.  Yeriti* 
miliam.  Hav. 

MmUo]  Junge  cnmmiRat.  £t  de- 
dtcofy  i.  e.  declarat  vacnnm  mnlto 
minnt  corporum  intnt  habere  qaam 
tolidam.  PtMg, 

Vaem]  Al.  roaiinR.  Oif. 

M9  Idf]  Nardius  et  alii  non  agnos- 
cnnt,  at  retinendnm  arbitror.  Creeek. 

570  AdmitiKm']  Sic  loqnitar  vs.  S8S. 
et  sexcentis  aliis  locis.  recta  eat  ergo 
Dostra  interpunctio,  <  Est  igitnr  niml- 
mm,  id  qnod  ratione  sagaci  Qaasrl- 
mosy  admistum  rebns,  qnod  inane 
voeamns.'  Gif, 

571  lUud  tJi  hit  rehuif  ^rc]  Qnoniam 
vero  aliqni,  inter  qnos  Arist.  I.  4. 
Pbys.  vim  hojni  argnmenti  clndere 


conantnr  dicendo,  inaait  noo  opiit 
ette  ttt  corpore  moveantnr ;  cnm  in 
pleao  corpora  pottnnt  tibi  invicem 
officiote  cedere,  qoonlam  corpos 
qnodconqoe  movetnr  relinqnit  tps- 
tinm  ab  alio  eorpore,  qnod  e  tno 
loco  detrndit,  oecnpaodnm ;  nt  aqm 
cedit  pitcibttt  procedere  oonantilMM, 
locnmqne  qaem  illi  rellqnerant  tobit : 
nrget  Lncretint  pitcet  in  aqua  tibi 
viammperirey  locnmqae  pott  to  re- 
Unqnere  non  potte,  niti  aqna  cedat 
locnm;  cedere  antem  locnm  aqnam 
Don  potte,  nitl  pateat  vacnnm  tpa- 
tinm  a  pitcibnt  relictnm :  igitnr  ant 
admittendam  ett  inane  corporiboa 
admlttnm,  aat  niidl  omaino  moveri 
possit.  CreedL 

S7S  PreMaTerel  Oeeopatio,  qiin 
tolvit  argnmnitnm  negantium  inane. 
vid.  Cie.  9.  Acad.  QntMt.  GtT.  lilod 
iptnm  esty  qnod  fnlgo  dicnnt,  prm- 
venire  objeetiooett;  cnm  viddlcet 
difficnltnti  obviam  inMt,^c.  Alibi 
dixity  iflac  prtfotrltr,  dte.  Fali.  Prm- 
occnpare  Ortrcit  «pMoraprfr.  nee  n»» 
dieiidi  tunt,  qni  legnat  peremrere,  nt 
£d.  Bat.  Hoo. 

S7S  Sj|aawwi(ftrii]  PitcllMty  at 
Mpra  16S.    *  Sqaammigemm  geoat.^ 


LaHeea']  Undat,aqnaii.  Fettnt :  *  JLo- 
tex  a  laptn  proflaent  aqna  dicitnr.  ia- 
terdnm  tamen  et  ia  viBoboc  vocabnlo 
ntimnr.'  Lamb, 

Cedere  eqmammlgerie  iaHe*  ife.]  Ad 
honc  locuro  pertinent  ea  qnat  tcribit 
Aritt«  lib.  4.  fuauc,  iacpoda,  bit  verbit : 
Afirior  M  wp^irHH  dbrrai  ehat  t^  nmAr 
e$TmSf  in  ip  f  MM^vi.  revro  S*  &r  dhi, 
oUr  T^  r^irtr  rvh  faa»  ^imu  OMt* 
fda  S*  Mymi,  tt  Hari  iciinynf,  «&«•  am40. 
Bkat  fih'  olr  kwdaris  feo^cw»,  tftSa^ifir* 
S  Moi  Uikuraor  fAotfty.  'AAAM9S0#n 
yap  M4xrrm  rh  aX^.  &AA&  H«W 
riff  aarrk  r6iror  lur^aoms.  Hfiayi^  inn^Urat 
AAA^Aoif  M^xeraif  o^Sci^  6oros  Zmari^ 
pmos  XMpM^ov  vapk  rk  ir4itararkKi9o4» 
fuwa'  Kairoivro  9ffKor  KtA  irrtSsrdr  #wo> 
Xfir  9bw$f  itfwp  ffal  Ir  ra«s  rwr  AypfiK 


T.  LUORfiTII   GARI   D£  BBBt/M   NAT.  LIB.  f.        957 


Id  est,  *  Motionis  aoteai  patuit  esM 
eaaiam  inane,  nempe  ita,  nt  in  qne 
rea  aliqna  movetnr.  Hoc  autem  tale 
qniddam  fitertt,  qnale  qnidam  locnm 
esse  dicuDt.  Sed  non  est  oecessa- 
rinro,  si  est  motos,  esse  inane.  Om* 
juno  igitnr  omnis  raotionis  cansam 
ease  inane,  nallo  modo  necessariam 
est:  qnod  qaidem  et  Melissnm  fe* 
felJit.  Nam  continfere  potest,  nt 
corpus,  sen  plennm  et  solidnm,  va* 
rietar,  alque  (nt  ita  dicam)  altere- 
tnr.  Sed  ne  motlonis  quldero  a  loco 
ad  locum  cansa  est.  Nam  contin- 
gere  potest,  nt  res  sibi  inter  se  ce- 
dant,  nnllo  posito .  intervallo  separa* 
bili  prster  ea  corpora,  qnss  moven- 
tur.  Atqoe  boc  perapicnnm  est 
10  rerum  contlnoamm  ▼ertlginibus, 
qnemadmodnm  et  in  liqnidomm  vor- 
ticibns.'  Adde  Ula  M.  TaUii  ex  lib. 
3.  Acad.  Qiiffst.  ^Tnne  aot  inane 
qnicqaam  pates  esae,  cnm  ita  com- 
pleta  et  conferta  sint  omnia^  nt,qood 
movebttnr  oorpns,  ei  alind  cedat,  et 
qna  qoieqae  cesserit,  aiind  illlco  snb- 
aeqnatnr?*&c.  Lgmh. 

181  Qmo]  Qat,  Oifan.  versns  270. 
Inimemor.  Crueh* 

'  Piteet  ire  nefaiteni]  Si  inane  adlmas 
sdlicet.  Fmb. 

t63  Aut  igiiur  nuiu  priwmdum  ut 
esrp.]  Privandnm  est  corpora,  i.  e. 
privanda  snnt  corpora,  sen  privare 
oportet  corpora.  sic  Orseri  oTc/nyWw 
e^juora.  qnod  genns  loqnendi  snpra 
nsnrpavit  vs.  113.  '^ternas  qno- 
Biam  pcenas  iu  morte  timendom  :'  et 
ib.  It9.  '  Mnlta  novis  verbis  praeser- 
•tim  cnm  sit  agendam :'  et  item  alibi. 

S84  f7wftftnt<i«iprmwm]Sickabent 
tres  codices  mannscripti :  et  if a  Pa- 
risien.  et  qnidam  alii  vulgati,  dno 
item  mannscript.  imHmn:  cum  qai- 
•bos  oongmont  ntriqne  Veneti,  Flo- 
rentini,  Lngdunenses,  Vicetini.  duo 
alii  roannscripti  sic,  Frimum  Mnde  tm- 
Uum:  qnam  scriptnram  probantqni- 
dam  docti  viri^  aiantqnc  tribrachom, 


sen  trodittam  poeitnm  esae  pro  dac- 
tylo.  Ego  snnm  coiqne  jodlcium  11* 
beram  relinquo :  vernmtamen  miiii 
magis  placet  ea,  qnam  secntns  snm, 
scriptora.  Qiiod  si  quis  magis  pro- 
babit  inHium^  non  pngnabo.  Nam  in 
voce  tmiiiam,  fieri  poteat  cvtfftiftM 
dnarnm  syllaharumy  t  et  uim:  id  eaty 
possnnt  doss  syllabsB  in  noam  colre. 
Ifiites  aiitem  apnd  veteres  idem  valet 
qood  ingresiusy  Introitns,  initinm,  nt 
anpra  diztmns»  ibi  12, '  tnnmqne  Sig- 
nificant  initoni.'  Laia^. 

UndB  mtliiMi]  Ita  Teterea  qni- 
dam.  alii  veterest  Prinmai  tmdftai* 
iium.  Quidam  veteres:  iatiiMi.  et 
ita  vnlgali :  male.  vide  Indicem.  G(f. 
Pasaive,  tov  KumgHi,  ita  cnidi«mit| 
pro  e-oiSt^ffrOat,  ex  Trogo.  Sic  Cicero, 
Plaotiu  et  meliores.  SedVarronia 
itt  2.  de  R.  R.  loens  observandns : 
'Sive  enim  aliqnod  slt  prindpinm 
generandi  aniinalinm,  nt  pntavlt 
Thalea.'  Neqae  aliter  illnd  VirgiL  in 
JEn.  7.  accipiendam :  *  pasnnria  ade- 
git  edendi.'  Ceterum  pro  tniiiiim 
legit  Lambinns  imiiugi,  qood  probnm 
esse  potest,  Ita  enim  iuitus  pro  prin- 
cipioy  nt  exitns  pro  fine  snmitnr:  aed 
locas  ille  Ovidii  qnem  attolit  ad  ver- 
snm  IS.  hujns  libri,  aliud  significat, 
nempe  i»^,m  ii^pofkriaif,  Qnod  aotem 
taiiiam  trisyllabon  est,  nihil  freqoen- 
tias  ejnsmodi  syniaesl.  Fub. 

g85  Poitrtmo  duo  de  conoinn]  Sic 
habent  qaattoor  libri  manuscripti,  et 
excnsi  omnes  pneter  Venetos  antiq. 
in  quiboA  ita  legitor,  de  wncuno: 
qnas  scriptiira  reperitar  etiam ,  in 
Bertiniano.  Ego  hanc  scriptoram 
rejicieodam  putavi,  ut  mendoaam.^ 
sape  enim  scriptores  librarii  o  pro  a, 
et  contra  u  pro  e  scr i  beban  t .  Sen  ten- 
tia  antem  hnjns  loci  htte  est :  Si  dno 
ampla  corpora  Inter  se  concnrrerint, 
et  hx  illo  concursn  cito  dissilierint, 
necesse  erit,  posteaqnam  corpora  illa 
dissiiierint,  totnm  illnd  ioane,  quod 
persubitam  iliam  corporum  discea- 
sionem  fuerat  ioter  duo  corpora  effec> 


^68  NOTJB  VARIORUM   IM 

tiuDyaSroccQpet.  neqaetameiibaer  id  io  Mh.  fere  omDiliat  melaodbM 

ita  cito  C0D6aere  poterit,  qnamYis  ita  se  etiam  lial»ety  moltaqDe  talia 

ab  anris  circomstantibns  vehementer  amat  Lucretios,  nnde  et  noa  etiam 

impellatar,   nt  nno  tempore  totom  elegimoB  cam  Gifanio.  Hoa. 

iUnd     ioane    spatinm    coropleator.  986  CUm]  Amota,  disciosa.  Marcel- 

Lmb.    D€f  quod  panci  observant,  lus.    '  Citam  divisam  Yel  separatom, 

significat  poat.  Plaut  ^  non  bonns  cst  nnde  et  osdtsK  dictom.'  Virg.  iEn.  8. 

somnos  de  prandio.'  in  Mostellaria.  643. '  Haud  procul  inde  citse  Metinm 

9. 8.  8.  Virgiiios  aatem  non  aliter  in-  io  dlYersa  qaadrigs  Dist8leraut.'Ser« 

terpretandus : '  Jamqne  aderit  multo  Tius  tamen  Donatum  vellicat,  qood 

Priami  de  sanguine  Pyrrhus.'  itaqae  apnd  Maronem   cUa  pro  separatm 

d€  oswcarsa  est  post  concorsum.  Fab,  posoerit :  qaippe  cam  in  hoc  signifi- 

Quinto  his  yss.  7.  pagnat  argomento,  catu   eittu   prima  longa  proferant ; 

eoqoe  satis  ▼alido.    8i  enim  dno  cor-  qood  cam  testimoniam  non  afferat, 

pora  plaoa  et  lata  concurrant,  subi-  forte  sentiam  cam  Donato  hac  Lacre- 

toqoe  a  se  invicem  dissiliant,  inane  tlana '  aothoritate  doctus  :  quae  miU 

fieret ;  omnis  enim  materia  ab  istis  solet  esse  pro  anchora :  etiam  si  aliaa 

corporibus  ita  concurrentibas  elide-  senserim  cum  8ervio.    '  Qoo  me  con- 

retur.    Ideoqae  spatiom  quod  inter  qoe  rapit  tempestas  deferor  hospet/ 

illa  dissiiientia  patet  omnis  corporls  Citum  et  herctom  in  antiqais  legibua 

esset  yacaam :  quid  enim  impleret?  scriptnm  est  pro  diYisom :  onde  apad 

aer,  an  materia  sobtilis  i   At  quan-  jorisperitos  titulos  de  re  herciscun- 

tumYii  celerem,  quantnmvis  subtilem  da:  et  Yia  herciscnnda  in  Apaleii 

fingas  materiam,  inane  tamen  semper  Asino.    Quod  si  eita  pro  cito  maria 

relinqaesy  cnm  aer  lUe  aat  materia  hic   interpretariy   non  repngno.    Sl 

aubtilis  nno  eodemqoe  momento  to-  quistamen  velit  a8erviost9re,legat: 

tnm  qnod  patet  spatium  occopare  et  st  cUo  disdlimU,  ut  in  nonnallis  exem- 

implere  non  possit.  Creech.  plaribus  reperitur. 


De  amewno]    Ez  icto  et  regione  S87  Fiat'}  Scribunt  aliqui  ez  priscia 

concorrente.    Scribe  de  ecnemw  ut  ezemplaribnsJfoMt:  hoc  est  afflabit : 

nomen  sit,  non   participium.   Pims.  et  aerei  spiritos  motn  insinoabitar 

Italegendampatoezveteribuslibris.  omnis  pars  illius  corporis  eztrema: 

vide  Indicem.  Gif.  Post  concursam ;  quod  corpus  afflabit  aer.  Ptas.    Qai- 

sic  Plautos,  *  Non  bonus  est  somnos  dam  veteres^ynani.  qaidam jlaf .  male. 

de  prandio.'    Alii,  inter  qoos  Oifa-  Gi^. 

niusy  legont  CcneunOf  ut   et  CuUoy  Inter  eorpora  faed  /wmtl  Libri  val- 

llb.  4.  Ts.  1274.    Plorima  eoim  erant  gati  omnes,  et  dno  mannscripti  ha- 

apud  Veteres  nomina  ambigua  for-  bent  quod  fiat :  anus  mannscriptas, 

mse.    Sed  hunc  castigat  Lambinns,  quodfiuU:  ez  qua  scriptnra  Mnretus 

an  jore  alii  videant.    De  ctmemu,  de  legendom  putabat  fuerat :  alius  item 

coDJanctione,  de  commissurai   alii.  msnnscriptusy  Jlatf  plane  mendose* 

CreeeK  ego  olim  vulgatam  retinebam,  dnm 

Lata\    Qoantitatem   habentia,   et  certior  et  verior  aliqua  afferretnr: 

consequenter   solida.   Ptiis.    Forte,  prssertim  cnm  fiai  errorem  librarii 

(nt  etiam  in  quodam  Ms.  est)  legere  ostendat,  qnii  pro  t  scripserit :  in  qno 

praestat  late;  dissiliunt  enim  late  et  ssspe  ab  hoc  genere  hominum  pecca- 

in  omnes  partes  corpora  de  eoncarsa,  batar.     Mnreti   tameu  conjectaram 

i.  e.  post  assultam  mutaum  fracta.  non  improbabam.    Nnnc  autem  Tur- 

Quod  vero  dc  conewroo  Lamb.  se  in  nebo  assentiori  qm/uwat  scribendnm 

DODoaUis  codicib.  inveoisse  testatar,  eMMt  censet  fuioat  autem  dictam  pro 


T.   LUORETIl   CARI   DB  RBRUM   KAT.  LIB.  I.       059 


/uMi:.  de  qno  genere  alibi  infrat  ant 
certe  in  *  commentariis  Plantinis  s 
qn^s  propediem  editiiri  snmns,  Deo 
approbante.  Lamb.  Qnasi/km^  Alii 
FUtt :  et  Pmtidat  Veteres  pro  PMft- 
deaf .  Creech. 

PMfttfa<]  Possideat,  occnpet.  Laemh* 

188  CtUtwnHlnui]  DenaanWmM  vete- 
res  qnidam.  Gif.  Sic  habent  qnat- 
tnor  Kbri  mannscriptl,  et  nonnnlU 
typis  impressi,  quos  secntns  sum. 
MW^  drcwn  dentoMtUnu  avrtt.  ceferm- 
tUmt  autem,  i.  e.  acceierantibus,  nr- 
gentibns,  et  celeriter  pellentibot 
aerem.  Lamb,  Aliqui  DentantilmM: 
imllo  plane  sensn.  CreecK 

890  Comp2er«]  Ita  conjectnra  dnc- 
tns  acripsi.  vnlg.  eQmpUri,  vid.  Indi- 
cem.  G(^.  Quidam  legl  voinnt  Cmi- 
pltre^  nt  sit  hic  ordo :  is  porro  non 
poterit  nno  tempore  totnm  spatinm 
complere,  qnamvis,  &c.  £«11116.  Cam- 
fUre  Gif.  perinde  est.  Creeeh,  Cmn- 
pUri  tamen  omnes  habent  Mts.  qni- 
bnscnm  sentio,  apto  satis  sensu.  Hav, 
Forsan  eompUre  scripserat  Anctor^ 
improbantibos  Hbrariis,  qoibos  id  ob 
metri  ratlonem,  displicnit.  Simile 
facinus  admissum  viderl  apnd  Virg. 
iEn.  6.  18S.  me  monuit  Vir  doctns 
quldam,  mibique  amicissimns,  obi  le- 
gfanos:  'Littos  ama,etl8evas  stringat 
sine  palmula  cautes.'  Lcswi  substitue 
pro  lenoBy  et  sensns  erit  optimns,  ac 
tersns  ipse  multo  concinnior,  Lena» 
eauie*  diiisse  Virgilins  potnlt  qnod 
nd  laevum  navigii  latnsessent;  sed 
nbi  deztrsB  non  erant,  a  qnibus  debe« 
bant  distinguiy  otiosnm  nimis  taie 
▼idetnr  Epitheton.  Qoo  antem  cnm 
stridore,  qnamqne  ingrato  voces  iilsB : 
Lava»  atrimgat  pronunciari  debeant, 
dicere  nihil  attinet.  Preig, 

Primmm  quemque']  Vossius  legit  pri- 
ottin  quitque,  nempe  aer.  et  sicprtonm 
et  priiNis  nosteranctor  usnrpat  iii. 
79S.  IV.  670.  V.  275.  Hav. 

809  Quodnforte,ifc.']  Si  qnis  an- 
tora  (inqnit)  pntat  dno  grandia  et  lata 
corpora  dlssilire  posse,  noD  qnod  sit 


vacnom,  sed  qnod  a^r  se  contrahat, 
et  condenset,  snasque  parteis  fai 
nnum  rolllgat,  errat.  Nam  primum 
per  dissultum  iUum,  id  qnod  ante 
erat  plennm  fit  inane:  et  contra, 
quod  erat  inane,  fit  plennm :  nec  tali 
ratione,  nempe  per  corporum  dissnl- 
tnm,  potest  aer  densari :  et  si  demns 
posse,  non  pbsset  tamen  sine  inani. 
Densatio  enim  nihtl  alind  est,  qoam 
partinm  disjnnctarnm  et  laxatamm 
contractio  et  compressio.  atnnliins 
totins  partes  contrahi  possnnt,  nisi* 
inteiUgamns  inclnsnm  in  eo  esse  va^ 
cnnm,  sen  inane.  nam  si  nuilum  in 
eo  toto  esset  inane,  id  totnm  esset 
solidnm  et  plenum.  Si  plennm  esset, 
ergo  id  corpns  snas  parteis  non  pos- 
set  in  unnm  magis  contrahere.  Lamb, 
Respondionem  prmoccnpat,  impng- 
natque  Lucretins  vs.  8.  Hic  versus 
aliqnos  excidisse,  mntilamque  esse 
hunc  locum  semper  judicavi.  Prse- 
dara  enim  Responsio,  '  Vacnnm  non 
est,  quoniam  aer  condensatur :'  quis 
antem  intelligat?  ideoqne  huiio  lo- 
cum  ita  censeo  supplendum:  Cnm 
dno  ista  corpora  concnrrant,  inter 
eomm  soperficies,  aer  interceptns 
condensatur,  saltem  in  superficieram 
cavitatibus  (nulla  enim  corpora  per- 
fecte  plana)  latet:  cum  vero  dissi- 
iiant  ista  corpora,  aer  iste  intercep- 
tns  rarefit ;  spatiumque  inter  duo  ista 
corpora  dissilientia  paiens  occopat 
et  implet.  Urget  antem  Lncretins, 
Cnm  ista  duo  corpora  separentnr 
inane  fieri  necesse,  (quis  enim  neget 
cam  in  aliqulbus  saltem  partibus  se 
invicem  tangebant,)  et  id  inane  ite- 
rum  ab  aere  repleri ;  ideoqne  prins 
argumentum  firmum  satis  esse  et  cer* 
tum.  Urget  insnper,  aerem  non  om- 
nino  oondensari,  vei  si  condensetor, 
ex  ista  condensatione  tamen  seqni 
inane  esse:  qnoniam  absordum  est, 
nnam  eandemque  materiae  molem 
aliquando  majus  nliquando  minus 
spatinm  occnpare,  nisi  inane  estet« 
Creech, 


MO 


NOT^  VABIORUM  IN 


BM  CmmImmiI]  DeBsescatyadeD- 
•60,  ei.  M aro  a  LiicreUo  stetU  in 
Oeorf .  1. 418.  *  Denset  erant  ^ns  rara 
modo :  et  qvm  densa  relazat.'  Pnw. 
Cm4m§Mt  hoc  loco  actioneni  signili- 
cat ;  neque  eat  qood  qnisqoam  verear- 
tor,  ne  iocnt  sit  mendosns.  nam  pri» 
mum  liaDc  scriptoram  omnes  Jibri 
coofirmant  Deinde  detuerey  in  ean- 
dem  significationem,  et  denaeri,  voce 
passira,  nsitata  sant  iMmis  scriptorib, 
Idem  Lncret.  qnarto  aiiiiiBC  versa» 
^  Nec  taii  ratione  potest  denserier 
aer.'  Virpl.  Oeorg.  l.  418.  « Jnpiter 
hnmidns  aastris  Denset,  erant  qnm 
rara  modo,  et,  qnsB  densa,  relaxat/ 
Idem  iEn.  19.  864.  <  Vela  dabit.  Vos 
unanimeis  densete  catenras.'  Sallnsf. 
lib.  S.  Hastor.  ^  Ille  snbsidiis  princeps 
angere  et  densere  frontem.'  Iternm 
Virg.  Qeorg.  1. 848.  *  siiet  dok  Sem* 
per,  et  obtenta  denseotnr  noele  te- 
nebrm.'  Imm^.  Sic  Virg.  JEa,  10* 
4S8.  <  Extremi  addensent  aeies.'  Et 
iEn.  7. 784.  *  Agmioa  densentnr  cam* 
pis.'  Ad  qnem  locnm  Denfeo,  denses 
dicl  agnoscit  Servins.  Creeek, 

S97  Nec  d  jam]  Notandnm  pro, 
Nee  st  etiam,  Fab.  Eleganter  jem* 
Pro  quo  alii  fsel  nuurwis,  ant  simile 
qnid  nsnrpsrent.  Preig, 

806  Cmdasff»]  :iiipdy«iyy  cootra* 
bere.  Cic  Pliilipp.  8.  *  Res  geritnr  t 
coodactm  vinem  snnt.'  Caesar  de 
Beil.  Oall.  8*  <  Eaercitns  in  nnnm  lo« 
cnm  condoci.'  Arnobins  libro  qnarto 
AdversusOenteis:  *  Eryone  (itemm 
dicam)  tonans,  fnlgens,  et  fulminanS) 
et  onbtla  terrtbiiia  conducens  saxit 
flnenta  mammarom?  vagitnm  edidit? 
repsit?'  Idem  Lncretios  infra  vs.601. 
'  Acrior  ardor  enim  condnctis  parti- 
bnsesset:'  etS.  6S8.  'ss  posse  per 
artns  Introrsnm  trabercy  et  parteis 
coodocere  in  nnnm.'  et  4. 4SS.  <  Do* 
nicum  in  obscnrom  ooni  condnxit 
acumen.'  iMmb,  limnBff^Wf  vm^ 
yttPf  cogere.  Fab, 

800  Cmuando  nmUal  L  e.  multas 
cansasaffereodo:  woAXii  wpo^amHut* 


MSi  wek^  9p$^dntt  wpoxmpl^m,  M* 
Tnliins  pro  Rosc.  Amer.  '  Nnoqnid 
camiaref  qnin  ab  jndieio  disoedas  tor- 
pissime  victas?'  Virg.  Mceride  0. 66. 
'  Cansaodo  nostros  In  leognm  dncis 
amores.'  JLaai^. 

401  MaUmfoe  pkHorea^  4r«.]  Mdu 
proposnit,  non  vero  omnia  argoMB- 
ta;  reMqoa  antem  ex  iis,  qnm  mem^ 
ravetat,  ab  ipso  MenMBio  colligenda 
ralinqnit :  idem  enim  pbilosophis  ac 
oaoibos  veoatieis  accidit,  cnm  certa 
veritatii  vestigia  semel  iegerlBt,  i^ 
ditos  iiiins  reoessos  fadle  invenlent 

408  Fidom  mtiiradma']  Hoc  to  vet. 
lib.  invenL  vide  ladicam.  LambfnBs : 
eoaraderom  Qif.  CsBTfdsiw  fidem  Hs 
qum  dixinras,  eoUigere,  coaeiliare, 
eomparare,  conqmrere.  a 
tem  legendnm  est,  non 
qnod  verbom  ooo  est  Lstinooi. 
radere  autem,  seo  eorrmlm,  translate 
position  est  pro  nodiqoe  colKgere. 
Sic  Ter.  Adelph.  8.  8.  SS.  *  minas  de* 
cem  corradet  alicwide.'  Idem  Pbomi. 
1. 1. 6.  *  ei  credo  mnnns  hoc  conra* 
ditnr.'  Lncret.  6.  SOS.  '  Atqne  alin 
ex  ipt 0  conradens  aere  portat.'  Ibid. 
44S.  *  Vortex  oonradeos  ex  aere  sn* 
mina  nnbis.' I««6.  Oonciiiare,Com« 
parare,  6.  SOS.  *  Atqne  alia  ex  ipsn 
cooradeos  aere  portat.'  £t  vs.  448. 
*  Cooradens  ex  aere  ■eomia  nnlMs.' 
Ideoque  ooo  nodieodi  sunt  ialiy  qni 
CsBln«l«nc  reponunt  Crmek» 

405  Vettigia]  Tralatio  a  veoatiooe. 
Virg.  4.  8S.  '  sfoosco  veterii  vesti« 
gia  flammse.'  Itaqne  ab  eadem  si* 
mile  quod  seqnitor,  ducitur :  *  Nam* 
qne  canes,' dre.  Lamb, 

406  Cfoiss  mo/aiioagm]  Onomoda 
Orsecos  cines  ad  venandnm  idmo 
0tlpaTutia  vocare  docet  Tnrneb.  Adv, 
10.16.  Ha», 

Jfsaltvqgw]  Foemtnine,  nt  passim 
de  venaticis  canibus  oam  Orsci  tnm 
Latini  scriptores  solent.  Preig, 

Ferai]  Ms.  forare,  scriptnm  ferte 
feroTwm*  Hav. 


T.   LUCRBTll   CARI   DS  URUM    MAT.    LIB.    I.  Mrl 

4M  Ini€€tt»  fr*  f«.]  C«bttia  IWhi-  aei««y  M.  Foft. 

dibu  obdocU,  atqoe  eperta.  Ctc.  io  407  /iiirt^crNat]  DepreiMiennit :  ot 

Pisoo.    *  Strages    proYioci»    to»:  illotTirg;  Ecl.  4. 61.  '  Matri  looga 

qoaa    ooo    Yestigiis   odoraotes  io*  deeem    Inleruot    fkstldia    meoseff.' 

gresaas  tnoii,  sed  totis  volotati<pi-  Bioniedes  libro  primo.    Praeterea  Id 

bos  eorporifly   et   cnbilibos    perse-  obsenpaodom  foit)  qood  fere  fo  tertio 

eoti  snmns.'    Idem  Verrioa  de  jure  ordine  pleromqoe  ▼eteres  in  tertfa 

dicoodo    io  extreoia:   '  Ut  omnes  persooa   ifioitiva   teroporis    perfbcti 

Bortales  non  jam  vestigia,  sed  ipsa  oomeri  pluralis  e  mediam  vocalcio 

eobilia  videre  possint.'  Ixim6.   liviua  oorripioot,  qoasi  '  legeront/  *  eine- 

*  lotecta  strameoto  teeta :'  Noo  opos  ront/  et  similia,  ot  apod  Terentiom  in 
est  Igitur  islomm  ingeoio  qoi  amant  prologo  Eonuchi»  *  Postqnam  ndiles 
hdexia».  Creech.  emerunt.'    Silios  10.  690.   '  Talfbut 

IniicUt»  firunde  qnkies]  Sic  Salhis*  aecensi  patres :  ilifoque  vocante  Coo- 

tina  apnd  Isidorom  lib.  19.  cap.  S8.  soKs  anaaeilflnf  dlctte:'    Flaecos  Ar« 

^  Oermani  intectum  Teoonibtis  corpits  gooaoticoo  2*  MT.  *  Imieront  aetm 

tegont.'   /lUifi  etiam  dicebantur  ful*  pariter    ttat#qiie   norosqoe.'    Ptict; 

mioa  ab  Hanispieibos  ex  Hetrnsca  Sic  veteres.    alii    tmtUefint,    male. 

dlsciplina,  ot  videre  eat  apud  Pestom  6i/.    Sic  habet  oodez  Vatieanas  et 

ia  '  Sceleratos  campos,'    Qaod  aliat  Bertiolanos :  quiboscum    coogrnaot 

etwm  incladi  cespite,  et  abseoodl  impressl    Parisiensesy  Veoetl  anti- 

dlcebator,  ot  apud  Locao.  8.  864.  qoiores,  Vieetlni.  In  verbo  tNsftt«nfiil 

*  Inelosam  fusco  venerantor  oespit»  aotem  e  conipitnr.  tale  est  illud 
fblmen.'  Mss.  Thuece  eeepite.  obi  Tide  Virg.  ^n.  2.  7t4%  *  Obstnpni,  stete- 
H.  Grotium.  CsBternm  tNtiitffiMi  oe-  ruotqne  eomn,  et  v^  faucibos  hm* 
gative  etiam  dicitor  qood  ooo  ett  sit.'  Bene  Latioe  autem  dlctum '  in^ 
teetnm,  vel  qaod  non  tegitar.  quem-  sistere  vestlgia,*  et  '  iosistere  ▼I«m/ 
admodoito  ^nfttJlifm,  qnod  non  cultnm  Sic  enim  sa^pe  Plaot.  ot  Captlv.  4.  9. 
eaty  Tel  non  colitnr,  inAictem,  quod  14. '  proinde  omnes  itinera  insistant 
todtom  nallnm  admittit.  Nec  tamen  sna.'  Idem  Cistell.  4.  9.  14.  *  et 
▼erba  ipta,  qnod  tclam,  veloti  tnte-  otrum  hac,  an  illac  instlterit*'  Idem 
gereyieeokrey  et  id  genns  ctetera,  ao-  Asioar.  4.  9. 11.  ^  rectam  instat  vi- 
qoam  sensu  negativo  oocnrrent.  Qua-  am.'  lAnmb,  Semel  dictam  esto,  p»* 
lem  fhiudem  incogitanter  plane  Lati-  nultimam  in  omnibus  hujnsroodi  prm- 
nltati  pnrtt  Incogitat  Oilanias  in  In*  teritis  communem  olim  foisse.  F<A, 
dlce;  *  Inolere,  non  olere,  at  impen-  408  iliiifO  Vid.  Indicem  D.  Talg. 
tns  apud  Fest.  non  pensos.'  qnod  Lu-  AM,  Oif.  AUd  i.  e.  Aliod,  ot  supr. 
eretius  2.  849.  <  iDoleotis  oIItI  Na-  Sic  auteen  habpot  omnes  libri  veteret) 
tnram'  dfcat  pro  '  non  olentis.'  ad  etaliqaot  vnlgati  emendattores,  nisi 
qnem  loeom  Faber  vlx  risnm  tenet.  quod  in  duobiis  seriptum  est  eHi  pro 
Simile  facinus  a  quibosdam  admissum  aifd.  Larob. 

In  verbo  «  incogitare/  merito  indig».  409  Cetcoeqvte  Utebr,]  Et  ingredi  In 

natnr  Job.  Fr.  Orooov.  ad  Plaotom  latebras  obscuras  ac  retrosat.  Iiaiif6. 

in  Stlcho  1. 1.  64.  Preig,  411  Ntsi]  Sic  veteres;  et  poetolat 

Qnitftes]  Haud  sclo  an  ullibi  repe-  sententla.    In  aliis :  Si.  quidam  ve- 

rlas  rh  QiAetee  in    hoc  signlficatu.  teres:  ehaeeeeerie,  Oif. 

Kwirterwbi  Ortecorum  tnWw  vocant,  Qiied  «i  pigreri»^  pamttumee  a6«eeSf.] 

nt  Callim.  Hymn.  in  Dianam,  nnde  I.  qnod  si  tardior  fberis :  aut  si  ab 

et  vox  Latina  orta  est  ex  Mirlf,  qnle-  hoc  ipso  vero  paullum  modo  te  dis- 

tit,  (qnod  nunc  quies,)  ot  ex  ducls^  jnoxeris,  &c.    Sic  videtor  hic  locus 

Delph.  ei  Var.  CUu.                  Lueret  t  P 


9flS  NOTJl  VARIORUM  IN 

inUlHgendiUy  ti  ▼ertmm  flgMoM  m»  tor  It  leetory  qul  teqaeBtes  verte* 

cipiaaiu  alMolntey  et^  nt  it»  dicain,  diligenter  perpendit,  noYitqae  Lacre* 

nentraliter.      Nam  alias  hftfr^^rniAt  tium  de  Epicaro  et  de  se  ipso  aihil 

nsnrpator,  qnemadmodoni  apnd  Ac«  moderatnm  sentire.  Cruck, 

einm :  *  Melina  pigrasse,  qoam  pro-  4IS  Hoe  Ubi  de  fimti]  De  pfonsy  i.  e* 

perame  ett  nefas.'  I.  e.  prmstat  fac«  qnasi  ex  Bqoo  loco,  non  e  soperiore, 

tnm  aliqood  injostom,  tardins  admit*  ot  qoi  sedent  in  tribnnaliy  vet  con« 

teHB,  antomninonnmqaamadmittere»  donantnr :  ycI  ds  ploi»,  i.-e.  liqnido^ 

qnam  celerins.  Idem,  'Sed  cnr  prop*  et  sine  dnbio,  et  non  miilta  opera  io* 

ter  te  pifrem  hflsc,  A.nt  hnjns  dnbitem  snmta  magnave  cnra  adhibita.  For- 

parcere  capiti  ?'  Itaqoe  potest  et  boc  tame  docta  tralatio  est  a  praetoribna* 

modo  intelligi:  Qmodti  pigrmii^  L  e.  avt  proconsnlibns,  qni  liteis  et  con* 

qnod  ▼emm  si  tardaverisy  seo  tardios  troTersias  facileis  atqoe  ezplicatnn 

et  ■egnins  tibl  paraveris,  dec.    Qni-  de  frfono  dijodicabant :  diffieiieis  an* 

dam  tamen  legi  volnnty  Qmoi  nift  pl-  tem  atqne  implicatas  e  loco  snperiore, 

frartfy^v*  Praetereamihinonestdis-  atqne  e  tribnnali.    Ulpiamis  lib.  )• 

slmnlandom,  reliqoam  hnjos  Tersos  deOfficProconsnl. 'Deplanoaatem 

partem  ita  legi  In  omnibns  fere  co-  proconsnl  potest  CKpedire  luec :  nt 

dicibns  impressis,  ...paMOnmM  netne*  obseqniom  parenttboSy  et  patronis»  U« 

fU  ob  rt:  in  Bertiniano  antem...  berisqaepatronorameshiberijobeat: 

fnXhamoe  rttAtettterit  abre:  in  Mem-  comminari  etiam,  et  terrere  fiUom  « 

mianoy ...  pauUMmve  t^bteetterie  eb  re.  patre  oblatnm,  qoi  noo^  ntoportet, 

nt  ego  ezcodendnm  cnraYi:  qnse  lec-  cnm  ipso  versari  dicatnr :  poterit  de 

tio  si  cni  probabitnr,  ita  erit  interpre*  plano  similiter  et  libertnm  non  obae- 

tandns  hic  locusy  nt  snpra  dlzi.  qnod  qoentem  emendare  aut  verbisy  adt 

si  tardns  et  piger  fneris»  panllomve  ftistium  castigatione.'  Hoc  pertinent 

propter  tnam  pigritiam  ab  re,  i.  e.  a  ilia  Ciceronis  in  Bmto> '  Qoare  si  im* 

Tero,  seo  ab  ea  re^  qnam  doceo,  te  m-  goste  et  eziliter  dicere»  est  Attico« 

moyeris ;  hoc  tibi  de  plano,  itc,   At-  ram ;  sint  sane  Attiei.    Sed  in  eomi* 

qne  ego  hanc  scriptoram,  et  seoten-  tinm  veniant :  ad  stantem  jodioem 

tiamy  qnod  ad  hanc  versns  partem  dicant:  snbaeUia  grandiomm  etpler 

pertinety  magis    prol>o.   de   altera,  niomm  Tocem  desiderant-.'    £t  hoe 

ntram  sit  legendnm,  Qaod  st  pigr.  an,  Ausoniiy  ex  gratiaram  aetione  pM 

Qttod  nifi  figr.  yiderint  eraditi.  Lamb,  consolato :  '  Has  ego  ttteras  toas  si  ia 

81  vero  te  plgeat  hanc  yeritatem  ad-  omoibos  piUs  atqne  porticibus,  nnde 

mittere ;  aot,  Sl  vero  vel  tantUlnlom  de  plano  legi  possint,  instar  edicti 

modo  te  pigeat,  hnnc  laborem  veri  pendem  mandavero;  nonne  totsta- 

Investigandi  capem.  Qood  antem  hlc  tois  honorabor,  qoot  fnerint  pagSnts 

dicit  Locretios  (panUMmet  atecesMfit  libelloram?'Lam6.    Hoe.  qoidnam  il- 

«6«  re)  haliet  locum  plaoe  germanaB  |ud  ?  Id  scUicet  qnod  modo  legistiy 

significationis  panlo  inferius :  rdrs*  Fore  ut  possis  cKcas  latebras  mrnn 

fus  tnilgue  Marret  ab  hac,   Interpres  physicaram  convisere,  &e.  De  plaoo 

pntavit  T^  pigrarie  significam,  tardio*  pronontlam  qoid  sit  in  Jnre,  ez  Brie» 

rem  fieri.  mihi  longe  aliter  ?idetnr.  sonio,  Hotomanno,  et  Bndmo  notnm« 

In  libb.  qnibusdam  legitor,  ftad  mo  Nam  •rbdepUma  oppositnm  est  rf  de 

figrarie^  qnam  lectionem  amplexos  <rt6unali,  vel  jpra  triJlnmaU,    Sed  for- 

estGifanins.  quojndicioyipseviderit.  tasse  nii  opus  istis.    De  flam  enin 

Fab,   Aliam  ab  omnibus  interpretnm  foerit  pro  plane,  ut  de  /aeiUf  pro  fa» 

vs.  9.  commentls  sententiam  seqnotos  cile,  pqHiUaSf  de  ntAaJOy  ob  rem  noUam» 

lom,  qoam  venun  tamen  we  fatebi-  Forte  etiam,  ot  apod  Piaotom»  planes 


T.  LUCRETII   CARI    DB  RERUM  NAT.   LIB.   L         968 

«iHKnde.    Quid  tU  docebmit  Inter*  re«  bacehanar  ad  aras,  Et  soefam 

pretes.  Fafr.    *  StaDS  pede  in  uno ;'  doctit  haarimiM  ab  amnibas  undam.' 

nt  ait  Horat.  Prtig,  Preig,  Mhb.  optimornm  secutns  auc- 

415  LargM  htnutua  de  fontihuM  mag'  toritatem,  et,  addita  distinctione  ne-. 

ats]  Ita  malim  cam  ▼eteribas,  et  im«  cesnaria,  loenm,  nl  puto,  integrum 

pressis  omnibus.     Intelligit   fontes  reddidi.  Sensusest:  dabotibihaastnsy 

Epicuri.    Nam  qaid  est  Aaa«<t«/<mlt-  qui  sont  amnes  ex  ipsia  fontibns.  Hav. 

^J.Lambinus  taraen  ez  ▼eteribns  414  lAngua  mto  wama^  ifcl  Vide 

qnibasdam  legit :  kfmUu  de  /,  amnii.  r^y  iarh  rov  cr^iiarot  Ka&xn<fuf  ao^urr^ 

Ac  sic  LucUias :  '  Quantnm  haurire  «V}  ita  dictam  apnd  Diog.  Laert.  in 

animns  Musarum  e  fontibos  gestit.*  Epicuro  lib.  10.  segm.  7.  verum  iste 

£t  Noster  iafr.  4.  2.  Gif.    Restitui  locus.  valde  perturbatus  est,  plene, 

ex  auctoritate  quattnor  libromm  ma-  ot  mihi  qnidem  videtur,  ita  re»tituen« 

nnscriptornm.  UaifaeadtoUugo^kau»^  dns:  koX  h  rais  hrrh^  mX  rpuhcorra  0i» 

t—  def6utibM$f  amats.  Nam  libri  vnlg.  fi\oit  rais  mpi  ^^ws  rit  w\Mra  ravra 

habent,  Usqme  adto  largoe  Kauatue  de  ypAptar  «ol  imXfyviy  (ex  Oassendi 

/(mtibuM  magnii,  tfc,  significat  autem,  conjectura  pro  xfyccy,  jccd  iiyreypd^taf) 

se  tantam  rerum  copiam  ex  Epicorea  ir  alrtue  tiXXoa  re  ical  Noun^^ci  tA 

doctrina  hanstam  e  pectore  profnso-  «'Aeurra*  Koi  ainf  \4^<ei   ^dffMi  (pro 

rnm,  ut  verendum  sit,  ne  prius  ipse  i^dLriceiy,   quod  omnia  tnrbat)  offrwr. 

et  Memmins  sencscant,  ac  moriantur^  *AAA*  cf  ris  (iAAos,  cTxc  iAkupos^  iJbivm 

quam  Memmius  quamlibet  unam  rem  tV  ^*^  f^^  arS/un-os  Koixyi^"'  '^  ^^ 

▼el  inteliexerit,  vel  audierit.    Largoe  ^toruri^,  kuHw^  koX  &XAot  woXXol  rS» 

mmwts  dixit  ^rapjSoAuwf.  Laait.  Lam-  kii^pawifimr,  *  Inque  voluminibns,  quss 

binns  e  Mss.  legit  Usipu  adeo  kargoe,  de  natnra  triginta  septem  nnmere 

ka»tto$  de  fontibu8f  AmMis,    De  fonti-  exstant,  pleraqne  bsc  scribere ;  (Tl». 

huM^  ex  Epicnri  libris,  cujos  non  tan-  mocrates  nempe  refert,  ut  &vb  «eoiyoG 

tom  opinioneSy  scd  etiam  verba  nbi-  hic  repetendnm  est)  plnrima  quoqae 

que  premit,  et  sectatur.  Creeeh,    Gi-  in  illis  volumtnibns,  cnm  aliis,  tnm 

fanio  hic  nihil  reponit  Lambinns:  speciatim  Nansiphani  contradicere. 

sed  tacite  pro  Largos  hautti»  e/ontibui  Idqne  ad  verbum :  (vel  £t  ad  verbum) 

«imetf  in  tertia  sna  editione  substi-  in  hunc  modnm  refert  (non  Epicarns^ 

tait:  iargoe^  hauitoe  defontibui  amneii,  ad  cojos  dicteria  mox  diserte  redit, 

Amnes  aotemy  vel  omais,  prsBter  qua-  sed  Timocrates) :  sed  habuit  lUe  si 

tuor  Lambini  Mss.  Ubros,  etiam  cod.  qnis  aiins  (Epicorus  nempe,)  velnti 

Gottorp.  et  Logd.  Bat.  habent.    Et,  partorieQS,  ab  ore  jactantiam  Sophia* 

hauitii  /antibui^   qum   vulgata  olim  ticamyqoemadmodometcompluraaUa 

scriptnra,  non  ita  absnrda.  vid.  Lamb.  (popolaris  anrae)  mancipia.'    Verba 

iaf.  ad  vs.  9i6.  <  jnvat  integros  ac-  ipsa  Timooratis  snnt  in  Epicnri  jae- 

cedere  fonteis  Atqae  haurire.'    Fa-  tantiam.    Nam  si  Epienri  essenty  iq 

cit  Statii,  nt  videtnr,  imitatio  pro  Oi-  Naasiphanem  dicta. foissent.   A t  ma- 

fanlo  AchUl.  1.  8.  *To  modo,  si  vete-  nifesto  hoe  refeUitur  ex  Hsy  qnae  se- 

res  digno  deplevimos  haosto,  Da  fon-  qnnntur:  koI.  abrbi'  *SeiriKmfpor  ip  rabi 

tes  mihi  Phoebo  novos/  &c«  Virg.  ^ioToAa?f.A^iv,  &c.    Cseternmquod 

Georg.  4. 2S9.  *  prios  haostn  sparsos  in  Epicuro  istiusmodi  jactantiae  no- 

aqoarnro,  Ore  foye :'  vel,  ut  alii  vo-  mine  traducebant  isti,  ab  amicis  tan- 

lonfy  Ore /au.    Pro  /antibm  antem  qaam  suaviloqneotia  celebrata  esf, 

omiies  dixit  Stat.  in  Epith.  SteUm  et  Nam  panlo  post  riis  iannrtpfiK-^ov  wphs 

Viol.  958.  '  Tecom  similes  jonctaeqoe  wdmas  rov  Mphs  tbyvmf/Mr^s  testea 

, Gammnm  SteUa  mi\k\p  muUomque  pv  inter  alios  recensentur  ol  yr^iimwfbh 


964 


NOTJB   YARIORUM    IFT 


rtf  tt£r  SoTfiMritNuf  odroS  3fipi|oii  irp9- 
ju»rafx<^^>^'i  'o*ii<*^"  ipsiiiM  disripnli, 
seu  familiiireK,  qiios  do^maticis  snis 
Birenibns cepeiat/  Vbi rksdoyfioruehs 
ainov  ^tttpvy^  manifesto  anctor  Tp  iarh 
T9U  9r6fiaTos  icauxh^Mi  Ipsi  object», 
oppontt.  Preig. 

416  Serpat']  Sensim  irrepat  non  ex- 
andita :  insono  vestififio.  *  Festinat 
enim  deciirrere  velox  FloscnliiSy  hd- 
gttBtae  misera^qne  brevissinia  vit« 
Portio,  dnni  bibiinns,  diim  serca,  nii- 
gaenta,  pnellas  Poscimus :  obrepit 
Don  intellecta  senectnSi'  ab  alils  dici- 
tnr  JRfptiM,  qna  se  pressum  Boethins 
dolenter  qneritar,  cum  ait :  *  Intem- 
|>estivi  funduDtur  vertice  catii,  Et 
tremit  effato  corpore  laxa  cntis.' 
Phu.  Obfepat,  sensim  veniat.  Lmnb, 
Et  in  nobiB  vitai  eUatMtru  res.]  I.  e. 
et  io  DObis  corporis  et  anim»  coo- 
juDCtioDem  dirimat,  ac  dissolvat,  i.  e. 
moriaAinr.  Lamb,  Virg.  10. 601.  *  Tnm 
latebras  animae  pectus  mnerone  re- 
cludit.'  Preig, 

417  De  quam»  m»  r«]   Pro,  qnali- 
bet,  poterit  notari.  Fab, 

420  Omntf  ut  est  igitar,  Ijpe.]  Tota 
(inquit)  haec  rernm  natnra  dnabus  ab 
initio  rebus  couhtat,  corporibus,  et 
iDUDi,  io  quo  corpora  sita  8001,  et  per 
qaod  hnc  et  illnc  feruntur,  ac  rooven- 
tur.  Haec  opinio  (quod  sapra  paucis 
attigi)  noo  fuit  solius  Epicnri,  sed  et 
aliomm  moltornm.  Leucippus  eoim 
posuit  rh  vXijpft  jcoi  rh  ic&bif,  i.e. '  ple- 
onm  et  in^ine  :*  Democr.  r&  vaark  moI 
rh  Kwhvy  i.  e. '  plennm  et  inaoe :'  Me- 
trodor.  a^iiafra  }<Aytf  ^Hfptrrh^  kfUroxa 
KSfoVf  hrfhnnrra^  ABii^tepra,  oi^f  rpaw- 
$^vm  iwdpiMwaf  ol^f  &XAoi«(^ai,  Kai  rh 
teai^y  i.  e.  *  corpora,quaD  ratlone  dnn- 
>taxat  cerni  possunt,  inanis  expertia, 
neque  umquam  orta,  neque  nmquam 
interitura  :  quae  neqiie  perfringi,  ne- 
qne  immutari  possunt :  et  inane.' 
Empedocles  antem,  et  Ptato,  et  ce- 
teri  ante  Platonem,  oegamot  esse  io 
rebns  ioaoe.  Arist.  roctSrov  ^hm  Kwinf 
^ttfiw  iarhs  rov  itivftav^  SoTf  hfoifptiy 


o0paw6ir  ^hat  ybp  mpof6if.  i.  e.  *  tailtOitt 
esse  inanis  roncedit  extra  muiNlHmy 
quantuin  csrlo  satis  ad  respirandam : 
esse  enim  ignenm.'  Stoici,  hrrhs  row 
aitrfiov  Mkw  f &at  irfi^r,  iRr^r  S^  ftvci^y 
i.  e.  '  intra  mundum  nihil  esse  inane^ 
extra  autem  infinitum.'  Lamb.  Jam 
corpiis  et  ii^ane  demonstraverat.  Hia 
vero  vss.  11.  olim  posita  argumenta 
breviter  receD»et,  et  nnom  addit  a 
sensu  deductnm :  asseritqne  nihil  per 
se  exiblere  prapter  Corpns  et  Inaoe. 
Sic  Epicurus  in  Epist.  ad  Herodotum, 
T^  rrS»  iffri  srrj  fi^w  a&fia^  snj  S)  jro^. 
In  Epist.  ad  Py  thoclem,  rh  irS»  omfuaf 
leai  iwoj^  f6a-is.  £t  Cicero  in  2.  de 
N.  Deor. '  Omnia,  qna^  secundnm  na- 
turam  corpns  et  inane  docet  Epicn- 
ms/  '  Omois,  nt  est  per  »e,  nainra,' 
t.  e.  Omois  natura,  vel  omne  per  se 
existens  :  et  iit  Epicurns  in  Epist.  ad 
Herod.  Ko^  abriis  p^ets»  Creeck. 

421  Coaeittit  rehat]  lu  ex  veteri. 
bns  quibusdam  scripsi.  vid.  inf.  vers. 
1017.  vnlgati  et  alii  vet.  libri;  Consli- 
tit  in  rehts,  Non  male.  vid.  Indirem  : 
CoiuHtH,  Oif.  Alii  ConttHU  i»,  im- 
perite.  Creech. 

Et  inane,  Hae  in  qu»  rita  amnt]  £t 
inaoe  (inqnit)  in  qno  hec  corpora  sita 
jnint,  et  per  quod  hnc  et  illnc,  bor- 
snm  et  illorsam  ferantur.  Nam  inaoe 
neqae  facere  qmdqnam,  neque  per- 
peti  potest :  sed  tantum  corporibns 
oiotionis  viam,  et  lociim,  et  facnlta- 
tem  praebet.  Itaque  Epicuras  inane 
appellat  xApaw,  i.  e.  locum,  et  AuitfTif- 
fia,  ht  e.  spatiuin.  Lamb. 

422  JDii^sa]  Alia  snrsum,  alia  se- 
orsum,  dextrorsum  alia,  &c,  hanc 
eoim  vim  babet  rh  divertu»,  Vir^. 
JEn,  2.  716.  *  Hanc  ex  diverso  sedem 
veniemus  io  unam.'  Saliist*  *  diversi 
abennt.'  Fab. 

42S  CorpHt  fNtm,  tfc.']  ComrouDis 
sensus  (inquit)  per  se,  h.  e.  sine  ulla 
ratioAe,  deliquatf  i.  e.  deciarat,  esse 
oorpns.  CommHnem  autem  tenanm  in- 
tellige  hoc  loco  vel  omnium  animan- 
tium  comniujiem,  vel  sensuffl  illom. 


T.  LUORBTII   CARI    DB  RERUM   NAT.    LIB.   I.          965 

qnl  est  prffiter  qninqne  •ensns  dU«  Ubefactat  eon,  ande  omaia  credit% 

tinctoi  notMsimos :  qni  de  •ingalU  re-  peDdent,'   Idem  eos  uberiiis  defendit 

biis  sab  snos  sini^los  sensns  eaden*  4.  464.  *  Cetera  de  genere  hoc  mi« 

llbas  commnniter  jndicat     Horat.  rando  multa  Yidemns/   &c.    Plato 

Sat.  1. 9. 66.  *  CommiiDi  sensa  plane  vero  in  Phtedone  refellit  sensns,  hia 

caret,  inquimasy  ehea/  &r.    Lamb,  verbis :  riikZHi  mfA  acMp^  rfjs  ^portm 

Ipsa  Epicnri  verba :  T&  ii^v  or^fiaTa  ^tM  lerHffw,  wSr^poif  iforitfiw  rh  triifMy 

Ut  tvrvy  koBL  tMi  4  tMifVia  M  wdarrww  ^  o^,  Utr  rt$  aityrh  Ir  rp  (ifrfyrtt  Komn^ 

ftapTvpttj  Kc^*  V  ^twfKBuw  rh  tXifnXow  r^  irufi.T«ipaXaifjL0dMp ;  olw  rh  nn&fio  A^yw* 

XerpfffM/^  r§icftalp9ir9ai*  d  f»,ii  ffv  t  jcffyby,  Sfw  l^**  iA^tfcMb'  rtm  tfif^is  rc  ica2  ixok 

toki  X^f^9  'Kol  &ya^  ^&ruf  iwftdfofMf^  rois  Mp^ois,  fi  rd  yw  rouuna  nal  ot 

oiic  htf  «Txc  T&  or^fMra  Sir*v  ^,  o^8i  iC  ironrral  Acl  ^fuv  ^vAAoMTii^,  9ri  o(^'  Aaco^- 

•S  ^fuycTrOy  KoBdiir^p  ^ab^orai  Kuro{ffjumu  ofup  iuepifiks  oMh,  otro  6pAfiei' ;  «rolToc 

Epist.  ad  Herod.  Cneck,  claSrai  rSwr^pL  rh  ffStpLa  oMi^wif  ft^ 

Comnmmi»  ffeiiSMs]    Non    intelligit  iutpifitTs  ckt,  fnfih  «rafp^is,  oxoXp  yf  ai 

eam  aDimomm  nostrorom  facaltatem,  HaAoi.  roirat  ydp  rovro&rtMf  ^an^uSrrtpai 

qun  vulgo  seosos  commnnis  dicitur,  oXoir.  i.  e«  '  Qnid  vero  quod  ad  pra? 

aed«ensamomoiomomninohominnni.  dentie  possessionem  attinet,  atrom 

Corpus  est  per  se  inqait,  id  enim  ita  corpns  ei  impedimento  est,  aa  Don» 

esse  omnes  homiBes  senliunt,  rertis-  gi  quis  id  soeiom  in  quBrendo  adhi« 

simum  veritatis  criteriuin.  Fah.    Ele-  beat  i  Verbi  gratia,  hoc  dico :  utrom 

ganjer  a  Jnvenaie  transsnmta  locn-  veritatis  aliqnid  habet  aspectns,  et 

tio.    Sat.  8.  7t.  *  Rarus  enim  ferme  anditns  hominibas,  an  illa  talia,  qna» 

•ensus  oommnnis  Id   illa    Fortuna.'  et  poetSB  semper  habent  in  ore,  no« 

vbi  '  illa  fortnna '  pro  hominibos  in  aeqne  cernere   qnicqnam  perfecte, 

Ula  fortuna  constitutis  dicitor;  piane  nequeandiref  Atqui  si  ex  sensiba# 

Bt  apud  Heliodor.  ^thiop.  pag.  128.  eorperis  hi  neo  sont  veri  et  perfecti, 

de  Arsace  illa  iieqnissima :  «mr^  rc  neqae  certi,  mnlte  mians  alii.    Om« 

Xp^/K^  ^(  *p^r  wSo-ay  r^xt^t  *^  w\4ow  nes  enim  sunt  his  deteriores.'    Seiir 

Mcaopos  ybforai  rots  wa^  i^iay  i\aTr6p  sns  eniro  si  falsi  fuerint,  quid  certum 

rt  «pdrroMri,  '^ualis  est  enim  et  ac-  existimare  queas?  quodnam  nobU  « 

'commodata  ad   omnero   Portanain ;  nataradatom  instroraentameit?&c» 

quin  etiam  magis  est  anxilio  iis,  qni  neqae  enim  iiltra jndicia  sensnum  da- 

prseter  dignitatem  qaippiam  sunt  pas*  tnr  progredi,  nUi  per  additionem»  ap* 

si.'  Preig.  pUcatiooem,  &r,  quse  sspe  fallacea» 

424  Qao  nin,  ifc,']    Cnl,  vel  qui  ;  i.  aut  certe  nihil  ad  sensum.  F4b, 

e.  quo,  Oif.     Hoc  in  primU  toetur  et  426  Animi  qnidqHom   raiione]   Sie 

retinet  mordicus  Epicurns,  seosiis  es-  recte  Lambinas^  ex  vet  libris.  vul* 

se  veroB,  neque  umqnam  fallere:  et  a  gati :  oximos.  Oif.    Animirationef  asi« 

aeasibns  omoium  reruni  cognitionem  tatum  Lucretio  Joquendi  genns  :  Id 

ae  scientiam  proficisci :    qnod  item  est  inteiligentia.  secutus  autem  som 

Peripatetici  comprobant.  Arist.  fit$,  qnattoor   codices  toaniiscriptos :  in 

^,  fMT^  r&  i^uU:  Udtrrts  Mpantot  his    Bertiniannm,   et  Memmianam. 

Tov  ff!8crai  hpiyovraf  trrifttiov  ¥  if  rdv  Lamb*    Animoi  Nardius  et  alii.  Quo 

oJaiHiaemf  ieydwrftris.  i.  e.  '  Omnes  ho*  sensn  ipsi  viderint.  CreecK 

mines  sciendi  cupiditate  ducnntar  :  427  Lo«Nf  ac  spadiMi]  X&pa  ««2  Mf- 

cai  rei  argumento  est,  qnod  ab  omni-  arfifta,  Lamb, 

bnsmaximeseasusdilignntnr.'  Lacr.  429  Neque  ornnino  fnaqaam]  Neqoe 

hoc  eod.  lib.  vs.  694.  '  Nam  contra  oronino  peroUam  regionem,sive  hartq^ 

•eoaas  ab  sensibus  ipse  repognat,  £t  sive  illami  meare.  sccutus  sum  aateoi 


966  UOTJE  VARIORUM   IN 

^ooruin    librortim    maDascriptominy  lector.  Creeek. 

cam  qaibus  Veaeii  antiquiores  con-  PMttf  dicere']  Ita  Ms.  sed  diver" 

gruunty  scripturam.    Nam  ceteri  ha-  timode  legi  tn  Mss.  Lamb.  et  Gl'' 

bent  •miiiiio  fii09iuuM.'Qnaqaam'aa-  fan.  ostendnnt.    forte   refingendnon 

tem  adverbium  est  motns  per  iocnm.  ita :   f«Mi  poeeU  4Aeur  emm  Cerpmre 

Lamb.  «^imdiMi.  nti  snspicatos  qaoqoe  est 

Qiia^iuDR]   Qaidam   veteres:  fiie*  Gifanins.  tfaa. 

91UM1.  et  ita  Marullns.  Gif.  4S»  Tertia  nt  wtmere]  Ita  vet.  fi- 

430 /dfOMl  joMJiipera]   8lc  legen-  bri;  in  ▼nigatis:  rtrmm.   Gif.     Sic 

dnm  :  atqae  hanc  scriptnram  agnos-  liabent  qaattaor    libri  manoscriptiy 

cit  Prisclanns  14.  et  28.  conlirmant  Qiwd  qmui  tertia  eU  namero  aalnra  re^ 

qaattttor  libri  manuscripti,  Faemi,  perta:    qnos   secntns   snm.  volgati, 

Tettiiy  Bertinianns,  Memmian.    Ve-  Qa«tf  qmui  tertia  stl  r«nrai  matara  r^ 

lieti  antiq.  Parisienses^  Vieetini,  Ai-  perta.  dixit  aatem  tertia  nmmera^  nf 

pera,  (inquit  Priscanns)  pro  etqrra.  dicimas  lerruun  ordtne.  Lamb.  Qnid- 

aic  enlm  antiqni  protoleranty  et  max-  qnid  e»t,    inqnit  Lacrethis,  id  vel 

imeCicero:  *  Torvum  draco  serpit  corpos  est  vel  inane;  PratereamikU 

snbter,  superaqne  retorqnens  Sese.'  ett  qmod  poeeb  dieere  ab  ommi  Corpora 

Idem  ibid.  *  Hunc  snpera  daplicrs  f^^imctam,  seer^Mm^e  fsse  ab  /aoiit, 

hameros  affixa    videtiur   Stella  mi-  QKod  qmati  tertia  tU  mmmuro  maimra 

cans  tali  specie  taliqne  nitore.'  Lamb»  reperia.    In  versn  tertlo  Mss.  Codd. 

Sapera]  Sapra,  at  imfera  pro  infra.  quidam  habent  fvo,  non  ^iiod.    Sod 

Santantem  forniata  ^broX^t ;  at  iila  non  est    tanti.  debnerat    enim   ev- 

Idtera  decnrtata  sant.  Fab,  pnngi    htc    versas,   qnippe   qoi  es 

AZl  PratereamihUittfife.^Hl^^Bt.  conclosione   sen    oratioois  claosnin 

10.  docet  nihil  esse  per  se  existens  petitus  et  hnc  translatns  sit :  mox 

prseter  inane  et  corpus.    Qnicquid  enim  legiiur:  *  £rgo  prKter  inann 

eoim  est,  qnantitate  aliqni^  magna  et   corpora,  tertia    per    se    Nulift 

ant  parva,  donatar.    Id  vero  si  tac-  potest    renim    in    nttinero    natnrm 

tile  sit,  motumque  impediat,  corpus  relinqni.'     Deiode  et  Latinitas  vi- 

censebitur :  Epicurns  apud  Empiri-  tiosa    est :    Sihil   ett    qnod  poasia 

Cnm,  mrr'  bJdpourpSba  Txftparos^  Ktd  /it-  dicere  tQunctmmj  ^e.  quod  sit  qaasi 

yi^ous,  KoX  ianmnfUtt,  ical  fidpovs,  rh  tertia  natura  reperta,  al.  hal>euty  tertim 

^9mpa  vouroi.    Si  vero  intactile,  mo-  tit  nmmero.    Sed  nihilo  melins.  Fob, 

tnmqne  non  iropediat,  vocabitnr  in-  Nimis  rigide  hnnc  versom  hinc  exn- 

ane.   Nihil  igitnr  est  praeter  corpns  larejnbet  Paber;  sed,  proquodqma- 

et  inane.  Creech.  «i,  qma  qmati  non  temere  sabstitnit 

Qmod  postit  dicere  ab  omnt]  Sic  ha-  Creechius.    Alii :  quo  quati,    Natnm 

foent   omnes,  quos  qoidem  viderim,  autem  et  hic  et  vs.  447.  et  saepios 

vulgati  codices,  et  item  duo  mann-  dicitnr,  quae  alias  simpliciter  ret.  At 

scripti :  duo  tamen  item  mannscrip-  legendnm  erit,  pront  pleriqne  Ilbri 

ti,  Quod  dicerepostU  ab  omni:  ex  qna  habent:  Qmo  quati  tertia  tU  nmmaro 

•criptora   suspicabatnr   M.    Anton.  naiura  reperta.   Preig.    Pro  Aeram, 

Moretus  legendam   esse,  Qmod  diei  Alii  leguut  Numero.    Nec  lis  inter 

poitU  ab  omni :  qute  conjectura  mihi  harnm  vocum  Patronos  facile  compo- 

non  displicet.  Sententia  aotem  hnjus  natur,  cum  qui  Rerumy  aeque  ac  qoi 

loci  haec  est :  Qaicqoid  est  In  rerum  Nnsnero    amat,    vs.  447.   autoritate 

iiatura,idesseautcorpus,antinane:  seipsnra  toeri  possit.    Totnm  vero 

nibil  esse  tertinm.  Lamb.    Alii  Dici  hunc  versum  rejicit  Faber,  et  existi* 

pofsil  ab;  Alii  posstl  dicter:   eligat  mat  illum  ex  eondustone  aen  Oretio^ 


T.   LUORBTIl  CARI   DB  RBRUM    NAT.   LIB.   I.         907 

Ids  elanMila  petitniiiy  et  liac  traotla-  ^.  Oif.    Magoa  est  faoc  loco  Ubro^ 

tom  foisBe.    Deiode  dicit  Latinita-  rom  typis  excasornm  varietas :  Flo» 

lem  ease  vitioaam :   NihU  ttt  qood  rentioi  sic  habeot,  Corpomwi  oagfUf 

poMis  dMere  i^fiai«<iim,  &c.  qnod  sit  mmiennii,  plane  mendose.    Parisien- 

qnasi  itriia  Natura  reperta,    Ita  ille :  ses  et  Lugdnnenses  alteri,  Corponaii 

Qnid  antem  si  legamns  Qiiod  dtetpof-  odaugM  uumemm:  noonnlli,  qnlbvs* 

»U  7    Qnid  si  (puid  potn#  dicier  7  Qnid  cnm  conseotiunt  qnattnor  libri  m«na* 

etiam  si  legamos,  QiMr  fuaei  Teriia  ?  scripti,  Corporie  aagebii  mnaemm.  Vi« 

'dom  Cod.  Ms.  B.  alilqne  agnoscnnt  eetini  et  Lngdonenses  alteri|  Corpo' 

Qaa  t    Profecto  ista  omnia  incorrnp-  mjn  oMgehU  imiiwnim :  et  ita  Mem« 

tnm  vetnsqne  Latinm  sapinnt ;  nec  mianns :  qnam  scriptnram  veram  et 

Illins  autboritas  tanta  est,  ut  omninm  rectam  esse  jndicavi.    Ex  liac  antem 

Codicnm  iidei  pneferatnr.  Creeek.  vera  cetene  vitiosae  natse  snnt,  dnm 

4S4  Nmn,  qwdcmqiae  erU^  eeeeaU'  alii  offensi  postrema   syllaba  vocis 

4iitd,^c.]Secntn8snmUbror.maonscr.  corjMnim,  in  qua  m  non  elidttury  «t 

•t  Vicetinornm  anctoritatem,  qui  ita  neqne  olim  interdum  elidebatur,  ez 

babeot,  ut  ego  excndendnm  curavi.  ea  faciunt  «orporu ;  alii  ex  verbo  tfn- 

cojos  scriptnrae  hcc  mihi  sententia  gebit  facinnt  adaugebii»  veteres   an- 

videtur  esse:  In  hoc  nniverso  nihil  tem  interdum  e  versu  non  elisisse 

est  prater  corpns  et  inane.    Quid  litteram  m,  apparet  ex  versibus  £n« 

ita  ?  qnidqoid  erit,  vel  erit  ingenti  nii,  et  ejuklem  Liicretil.  Ennius  lib. 

mole  ac  magnitndine  prvditoro,  vel  10.  Annal.  p.  91.  *  Insignita  fere  tnm 

perparvnm  et  perexiguuro,dnmmodo  millia  nulitnm  octo  Duxit  dilectos 

ait:  quod  qnidem  si  tangi  poterit,  bellnm  tolerarc  potenteis.'    Lncre- 

4iorpns  erit :  sin  tangi  non  poterit,  tins  2.  466.  *  Nam  quod  fluvidnm  est, 

^rit  inane.    Sed  libri  typis   excnsi,  e  Isevibns  atque  rotundis  Est'  Idem 

Parisienses,  Veneti  utrique,  Fioren-  9. 1005.  *  Sed  dum  abest  quod  ave- 

•tioi,  Lngdnnenses,  sic :    Nam  quod'  mns,  id  exsnperare  videtur  Cetera.' 

41019110  eriif  eeee  aUiad   debebH^  dec,  Idem  4. 1266.  ^  Eiciteoim  sulci  recta 

•ci^s  scriptnrSB  si  qnis  eam  proba-  regione,  viaque  Vomerem,  atqoe  lo- 

bit,  hsec  sententia  videtmr  esse :  Ni-  cis  avertit  seminis  ictum.'    Horat. 

hil  est  in  universo  pneter  corpns  et  Sat  2.  2.  28.   *  nnm  vesceris  ista, 

inane.    Nam  si  quid  erit  praeterea,  Quam  laudas,   pluma?   cocto   num 

4d  ipsnm  aliud  erit,  id  est,  differet  adest  honor  idem.'  Lamb, 

▼el  magnitudine,  vel  parvitate  quan-  441  Praterea^  p^J]  Itemm  vss.  9. 

tolaconque,  dnnunodo  sit,  i.  e.  dom-  docet  nihil  esse  per  se  existens  pr». 

modo  id  ipsum  non  sitita  parvum,  nt  ter  corpus  et  inane.     Quodcnnque 

jam  amplius  non  sit.    Qood  qnidem  eoim  est,  vel  in  alind  agere,  vel  ab 

ai  tangi  poterit,  in  corporibus  nume-  alio  pati  potest    Id  autem  erit  cor- 

rabitur:    sin   antem  tangi  non  po-  pus.     Qnodcunqne    enim   agit   vel 

terit,  erit  et  inane.    Ergo  nihll  est  patitnr,  tangitur  aut  tangit :  Vel  est 

prseter  corpns  et  inane.  Lamb.    Ee$e  id  in  quo  res  sitK  snnt,  in  qno  etiam 

aUud  Alii:  in  cnjns  insanae  Lecti-  finnt,  et  moventnr:  Id  autem  inane 

onis  interprctatione  nollem  Lambi-  est :  Nnllom  igitur  est  tertium  rerum 

iram  tot  verba  perdidisse.  Creech*  genns,  quod  sensn  (qui  corpns  esse 

456  Taeiu»i  Intellige  tactilitatem,  docet)  vel  ratione  (qnae  inane  demon- 
tn  notione  passiva  scilicet.  Fab,  strat)  deprehendere  valeamus.  Epicn- 

457  Corpomm  augebH^  Hsbc  veris-  ms,  r^  hpApuaWf  %  •tiaxBir^  ampd  knv 
aima  scriptnra,  nt  et  snpra  tsepe.  vb  6i  icir^ir  o(kc  irotiiorai,  eX^re  waSw  9^ 
MamUas :  Corporctan.  Alil :  Cmrparie^  mrai,  AAA^  KCm^ir  p/iiw  61'  lovrov  roit 


968  NOTJB  TARIOKUM   IN 

#^yiar<  wip^M^  CrfM*.     Diftiagae-  pmterotbabeiit?  Lmtb,  GcalfMP. 

b«lar  male  anteft :  *  Praterea  per  ee  et  «liiy  improbe.    Gefiqme  est  fieri  «C 

^|iiedeiUM|iie  erit,  aot  faciet  qeidy  Aet  moveri,  dom  enin  Grrert  ide»  «p«d 

elMs  f«Bgi  debebit  egcnUbvui  ipeani ;  Lneretinin  ec  Fneen  antAimmktnarft 

Ant«rit  nt  poMiat  in  eo  ret  esie  ge-  ut  in  v».  S29.    ^  Corporibofl  endeigi- 

ri^ne :'  Beapondent  enuD  tribof  bieee  tor  aatnni  gerit  rea/  iaiiBerito  Lmh 

prasdicatia,   at   loqooRtnr,   totideia  binuii  Oif.  taceeatet  qood  geri  intaa- 

verbay  qaie   aeqnantar :    '  Facere^'  pretetnr  Moveri.    Siae  mota  enini  ai- 

'  Fangi/  *  Locoia  prsbere.'  Verbnia  bil  Natnra  vel  agit,  vei  adauniatrat. 

aaykem  *  Geri '  faic  aiaaifetto  vf  *  Fa-  Qneclu    Ita  omnet  libri,  ni  et  iaf.  v. 

ecne  qiiid '  opponitar,  adeoqae  im-  47S.  *  fea  in  qao  qnaeqae  geraator/ 

merito  in  Geni  et  hic  tranaformatur  £t  aMXy   vs.  479.    *  Perspiocre  at 

a  Lambino.  Prmg,  posait  ref  gettat :'  Geri^  i.  e.  moveii. 

44aiAa<aiitf.^Mfti«&f6t<JOrdoverw  Uane  rem  ita  eonfirmat  Laertinf; 

bonimhicest:aiitip8amdebebitfun-  abi  ait    Epicnram  doeoiate:  T^  tt 

gi,  id  eat  pati,  aliit  ageatibos,  LaM6.  acr^  dht  «oiqm,  «Mr*  ww$mr  Umrmf 

Fangu  Vox  Lacretiana  propalt.  Fab.  ^XKk  wknfiw  i/Mm^  H  iamv  rob  e^/im^ 

44S  Aui  erit,  v^]  I.  e.  aut  erit  qias-  «o^^cwai.     Hsbc    propter   LaariNai 

modi,  ut  in  eo  res  ease,  et  f eri,  sen  anetoritatem  adaotavimas.  vid.  et  bif. 

gi|;ni  potsinL  Lomft.  2.  IM.  Preig. 

Geriqiu]  Geri,  i.  e.  a  natnra  admi-  440  ATec,  mltMic  «mtaR  yaam]  Nee 

alttrariy  tanqaam  ab  iniperatrice,  et  nUa  tertia  natnra  ett,qiiamqiii8qnam 

omniiim  rerum  parentey  et  domina :  retimie  «atmt,  i.  e.  iotelligentia» episri, 

vely  ti  legamnt  f  eat;  geni^  id  ett  gig-  i.  e.  compreheiKlerey  possit,   verbo 

ni,  ot  aupra  diximus.    Quod  antem  <vnsct  utitnr  ct  lib.  6. 12S4.   ^  Qnlppa 

Tiirato    geri   interpretatnr   moveri,  etenim  nuUo  cestabant  tempore  apia* 

dif  na  mebercle  interprete  interpre-  ci/  &c«  rtUione  oatait  antem,  L  e.  ia^ 

tatio^  boc  ett  ridicalay^atqoe  inepta.  teUigentia,  et  cogitatione.  qnod  lo> 

Nam  primnm  boc  (Koo,  geri  nnsqaam  qaendi  genus  Lacretio  nsitatnm  asl. 

in  tota  lingna  Latina  sigaificare  m^-  Lem6.    iialisas  «aM,  Aiaraif,  eogb 

veri :  dcinde  qnod  idem  profert  hiee  talioney  ioteiiigeatia.  Fmk 

verba  Epicari  ez  Diog.  Laertio,  ad-  ^ijNSct]  Appreheadere.  Or.  Aovarw 

vertns  meam,  iit  «it»  aactoritatem^  9m,  F«6.     ■ 

rbico^otfrcwoaia-aitol^cvaAciirMrarai,  460    ClMemtl   Videntttr«   Bootiaaa*' 

Ste.  ea  vero  me  non  fugemnt.  a  me  tur,  snnty  aut  dioantnr  «aae  pvmtar 

enim  relata  snnt  supra  «d  illum  lo-  corpns  et  iaaae.  L«m6.    Com  v«i« 

cum,  '  Qood  si  non  emet :  nulla  rai>  plarima  dicimos  cme  prKter  eorpne 

tione/  &c.    Sed  qnod  iste  miae  ea  et  ioaae,  ut  bellnm  ett,  pax  ett,  «a- 

profert,  nihil  ad  rem.  aam  pnebere  lor  est,  6ic,    ne    ex  commnai  bo« 

locam  corporibos,  et  ta|e  aliquid  este  nta   loqueodi    errooes  .nasGer«ntBrY 

ut  in  eo  ret  eB^^  aut  moveri  potsint,  monet  vs.  10.  hs&c  omnia  coBJoaeta 

batc  suut  propiia  ioams :  et  quod  eat  tantum  esse,  vei  eventa  corporis  «I 

higosmodj,  nt  in  eo  res,  sive  oorporn,  iaonis :  coiyoBctum  (ei/iami^  sive 

moveriaotesse  possiat,  id  est  inane,  proprinm  «ccidoBs)  ett,  qaod   bob 

et  id  corporihnt  locnm  prsebere  po-  potett  «bctte  slne  iatcritn  subjecti ; 

test,  tive  moveaotnry  tive  quietcaat.  qaale  ett  calor  in  igne,  bHmlditaf  in 

Gerere  «ntem,  nt  docet  Varro,  valet  aqna,  4(e.  £ventum  vero  (jewftfitfim^ 

sustinere.  ex  qno  imperatores  liellum  sive  aociadent  coBMBuae)  qood  potett 

et  ret  gerere  dicnotury  tanqoam  one-  abette  vel  adetae  tinc  tul^ecti  intorl* 

ra.    SedqaidagascQmiatityquinihil  ta;   qaale    est  beliBm,  p«op«rt««, 


T.   LUCRBTII  €AA1   DB  RBRUM   NAT.   LIB.  I. 

cMicordi»,  &e.  Cr§§€h»  paetm  nontri  lociim.  Fnh» 

■  461  U9nm€oenia]To6rmsinffifi90ii^  Sepie  grtgmri\  Qnod  interpoaitrat 

M^Oy  qme  volgo  accidootia  api>eiUBti  gratia  melri  pro  9egregmiy  liocest^ 

qnee  lic  defteiBDtar:  3»iNS09ia^a  lir-  abinvicem  4ec«riii.    Qoale  ilind  af  nd 

r)9,  h  Ydvrou  Koi  inrey&ferai  x*fp^  '")'  Virgiiinoi  libro  nono  iEn.  S88.    *  Ii^ 

nm  imoKmfiAm  ^Bofms:  i.  e.  'ETenta  qne  Balatatam  linqno.'  pro  Insaln^ 

snnt».<HMi  edsoaty  et  abtant  tine  i^ns,  taUtm :  et  est  tmcBit,  nt  Mn,  10.  7M. 

quod  eifl  inbeiity  interiin.'  M.  Tnll.  9«  <  Inntilis    inqne    ligatna   Cedebnt/ 

de  N.  Deor.  <  Epicnrns  ita  dividit,  Pwt. 

emninm  qnae  sint,  natnram^  etse  cor-  464  Pondtu  uti  «axity  cojMr  ignitiiM, 

poca,  et  iiiane,  qnaBqne  bitaccidant'  ttfnerafMiii}  Sic  rettitni  ex  anctoriF 

Xm6.    Co^pmeiay  EvetUa]  Or.  01^  tate  codicis  Bertiniani,  et  vnlgatorom 

MbfmiTOf  mU  ouftnrrdfmra,    InteUige  Vioetiiiorum,  cum  in  ceteris  vnlgatif 

aolem  Acddeniia»    Ex  Ulis  vero  qnss  omnibns  iegaturi  PMdifSKlisaany  «oisr 

sunt  inseparabilia  (&x<^m^a  Stoids)  ^gnis.  Lamb. 

ea  coiyaacta  dicuntnr  Lucretio,  alU  Saxi»}  Ald.  Soan.  non  piaeet*  Gtf» 

prapda  voeant;  sed  qnm  eventa  di*  465  TodMS  ocrrjMri^]  Nam  tactna 

cnntnr  bnic  nostro,  ea  valgo  acci*  sensns  est  maxioie  omninm  cerporis 

denlia  oommnnia  vocitantnr.    Con-  proprins.  Lamb, 

jnnctam,  ut  rh  oofa0ofitiiA$f  notat  aU«  InimBhui]    Mira    conipositio,    aen 

qnld  extranenm,  et  a  casn,  tr^/mrrmfa/a,  junctnra.   nam   intaehu   contraiinm 

Qnod  notio  verbi  attentins  conside-  qniddam  est  laWaj,    mU  rh  iam^hf 

rata  snadet.  Fab,  qnemadmodam  incultus  apnd  Sailns- 

46S  Cmi^hnsIimi  ۥ<]  Dcdarat,  et  tium  de  beiio  Jugortb.  caltui  opponl- 

deiioit,  quss  dicat  conjniicta.    Snnt  tor,  et  apod  omneis  probalos  nnt^ 

tgitnr  ea  eonjniiota  (inqoit)  qim  rd  tores   Latinitatis   iojussus^  jnssni : 

aiicni,  sive  sit  corpns,  sive  inane,  qnamqnam  1m>c  vix  alibi  prsBlerqnam 

ita  adbaerescanty  nt  sine  ejns  inter-  io  septimo  casa  reperttor,  nt  cnm 

ita  sepacari  non  possint :  at  pondns  dicimnsi    '  injussa    irapeintoris   dn 

co^unctam  est  saxis,  neqne  ab  iis  prsesidio  decedere/  et  apnd  Piantnm 

segregari  nllo  modo  potest  salva  sax-  Trinnmmo,  1.  9^  ISO.   *  ineonsnita 

omm  aatnm.  imm  si  pondns  saxo  de-  meo.'  Lnmb. 

mas,  jam  desinnt  esse  saxnm.  Lamb,  Tactaf,  tnlddos]  TactUitas  et  tnr 

^Kneptrmdoq  Intellige  Insepara-  taetUilas.    Ita  enim  inteUigi  debel 


I,  nt  pendns  a  saxo  separari  ne-  nl  snpra.  Fab, 

qnit,&e.sedeventapoMnnt.  Moxfo-  460  Tfmpnt  ilem  p«r  m  non  ol] 

sins  explicablt ;  et  res  notaest.  Fa6.  Vnlt  tempus  esse  hr  ratione  tamnm, 

46S  iNssidis]  £lc  babet  cod.  Vati*  ■<»  re.    8ed  prsBstat   nnam  (snnl 

cnnns,  qnem  secntns   snm.    Disei-  antem  pinres)  rationem  adscrUMrOy 

dinm  anlem  a  verbo  diseindo  dne-  por  qoMn  possit  negare  aliqnia  tem- 

tum  eel:  at  exseidinm,  sen  exddinm,  pas  esse:  quam  refert  Aritt.  Hb.  4. 

ab  execindo.  Lamb,  fuffoc  "On  ftkr  A  Skm  obn  Ihtm^  ^ 


eti}  Potest.    Prlsdanns  lib.  fi^s,  «d  kfu^pAtp  4k   rM4  rtt  Sr 

XV.  tradit,  'hic  etbme  polia'  dici  et  bwonrt^eio.  rh  fthf  Tdp  abroo  y^ryom^ 

'boc    pote.'     Unde  Persins  1.  70.  «ol o&cltri* r^ M fc^\AM, mU sAm» M>. 

'  Qni  pole  i  vls  dicam  V  i.  e.  quomodo  *Eac  tk  roAnnf,  imI  6  ftvtipof ,  «cal  &f I  Xi^»> 

possibile  est    Hlnc  fit  comparativnm  fim6tmot  xf^f  o&yntnai,  rh  V  ia  fiii 

potlor  et  snperlativnm  potissimns:  (itrvr  ^oyaeifitroift  bHtm^or  htf  M|sm 

et  adverbinm  potissimiim.  Prnt.  Neo^  lear^ffiii  mort  o^W,  &c.  i.  e.  ^  Mon 

traliler.    De  qiw  ad  alium  qnemdam  ette  igitar  omnino  tempns^  ant  vis> 


070  NOTJS  VARIORUM   IN 

et  obtcnre,  ez  bU  svtpicari  qnUpiem  nihii  eiit;  fatnnmi  BODdimi  e»t;  pi 

possiL    Nem  «lia  qnidem  ^ns  pars  sens  qnoqne,  nisi  de  eo  cogites, 

pfftteriit^et  non  est :  alia  fntnra  est,  mafris  est  qnam  iitrnmqne.  F«6. 

et  nondnm  est.    £a  liis  anteoi  et  in-  CmuequUitr]  2vAA^^«raiy  coUigil. 

finitnmy  et  qnod   semper   snmitur,  Fab. 

Cempns  constat.    At  qnod  constat  ex  408  Pmt»]  Pars  edidit  FaynSy  eo* 

partibns,  qnse  non  snnt,  fieri   non  dem  jndicio  qoo  vs.  476.  cbrn  iater- 

posse  Tideatnr,  nt  essentisB   locnm  pretatns  est  ■sttssMM.  Creech. 

•btineat/  &c.    Idem  eodem  lib.  tem»  46S  Nec  per  u  fuemqumm']  Idctreo 

pna  definit  esse  nnmernm  motionis  ex  eodem  lib.  Aristoteles  ait  tempns 


«o  qnod  est  prins  et  posterins«  'Tem-  nnmemm  enm«  qni  nnmerari  poteat^ 

pns  igitnr  (inqnit  Lncretins)  per  se  »ut  qni  nnmerator,  non  qno  nnmera- 

1100  est,  sed  ex  rebns  olim  gestis  et  mns,  i.  e.  ^Bfii»  itpi/ifarr^,  ^  i^B/m^ 

prateritis,  tempns  prseteritnm  cog-  famfo»,  abxf^tpf^BiuviMp,  iMmb»  Scnsoa 

noscimns:   ex  iis  rebns  qn»  bodie  ««t:  Tolle  motnm,   toUe   qnietem, 

•nnt,  ac  fiont,  prsFsens :  ex  iis  qtise  noila  temporis  notio  est.    Istnd  a«« 


•ont  fntnrspy  et  qnas  fhtnras  snspica-  tem  per  se  jiingi  debet  oon  cnm  fi 

■inry  ant  diYinamns,  ant  qnas  cogi-  quam,  sed  cnm  temfm».  Fab.  • 

tamns,  fntnmm.  Iioiifr.    Dixeri)i,esse  466  3V"'<*'^^">]  Helenaml^rodari 

olind  qnid  in  rernm  natnra,  qnod  nec  filiaro.    Denique  (inqnit)  cnm  dicoot 

agit,  nee  patitur ;  nec  locum  pnebet  vulgo :  Helenam  olim  raptam  esse, 

gignondis   rebus ;   ergo  minos  Yere  et  Trojanos  devictos  esse :  Yideodani 

•iebas  modo,  Ste,     FaUeris,   inquit  cst,  ne  fbrte  bsec  cogant  nos  fateri 

-Lneretins,    nam  tempus,    cnm   nec  tempns  esse  per  se,  qnod  est  falsiiB. 

«gat  nec  patiatnr,  nihil  esse  potest ;  Iduub,  Heienam  Tyndari  filiam.    Go* 

ergo,  &e,  nam  sine  moto  et  movente  ternm  tani  aiio  exemplo  uti  poterat : 

aon  est.    Fa6.     Qni   paopertatem,  nt  PbUippi,   Epaminonde,  Xerxia, 

iMUa,  pacem,  dec.  inter  eventa  poni  &c.  qnam  Helens;  sed  boc  iUostrioa 

band  graviter  ferebant,  magnificen-  vUnm  est,fcai«oa|TiM^ipofr.  Pa6. 

tins  de  tempore  sentiebant.    Pytha-  466  Cam  diciuii  esse]  UH  vet«  qoi- 

goras,  Heraclitns,  alii  (vide  Empiri-  dam  Ubri.  G(^.    8ecntns  snm  codi* 

oom  adv.  Phys.  Ub.  21.)  corpns  esse,  cem  Bertiniannm,  et  Memok  ma- 

Htoici  vero  incorporeom  aliqnid  esse  nnscr.  et  Florentincs,  et  qnosdnm 

docnerant :  liis  omnibns  Epicnri  sen-  alios  impressos.    Nam  ceteri  maoo- 


tentiam  vss.  6.  opponit  Lucretius,  scripti  et  impressi  babent,  ut 

qnam  accipe  lector  Gassendi  verbis  <sse,  plane,  mea  qnidem   seoteotiOf 

Jncnlentins  explioatam : '  Tempns  est  mendose.    Snspicatns  snm  antem  ali» 

eventum    cogttatione   dantaxat  sen  quando  ex  bac  codicum  varietate  le- 

mente  attribntnm  rebus,  prout  con«  gendnm,  qui  dicunt  esss;    qnod  no 

cipinntnr  in  eo,  in  qno  sunt,  statn  nunc  quidem  displicet*  Lamb,  Hand 

perseverare,  aut  desinere  et  longi-  scio  an  facile  explicare  possim,  qoid 

orem  aut  breviorem  existentiam  tn-  sentiam,  sed  ego,  nt  potero,  dicam. 

«ri;  ac  ipsam  babere,  babuisse,  aut  Hsbc  objectto  Latine  fieri  posse  vi- 

habitnrse  esse.'  Creech,  detor,  Grspce  non  ita.    Nam  sermo- 

.    461  Csffss9ift<ar]CoUigit,cognoscit,  nis  I«atini  inopia  cogit,  nt  ntamar 

percipit.  Gif,  et  Lamb.  verbo  snm,  es,  est,  in  re  temporia 

SeunuH  Cogitatio :   nam  per  me-  prsBteriti,  nbi  qnid  factnm  dicere  vo* 

moriam  amplectimor  pneterita,  de  Inmns.  Itaquesiqnisdixerit^Victnm 

fotnris  antem   ratiocinamnn     Itera  est  lUnm,  extemplo  argntator  aliqnia 

nemoria  snblata  tempos  prateritom  responderit»  Vietom  est?  ergo  est. 


T.    LUCRETII  CARl  DE  RBRUM   NAT.   LIB.  I. 


071 


qvnd  falsnm.    At  Grvfe  hio  lusns 

SAphiBinaticBS    in    oebnUm    abiret; 

Qam  dicererattR   itfucififiy    nmv^ixlh 

neqne   opns   haberemns   verbo  ^X 

ad  enmciationem  illam  formandam. 

Hnnc  locnm  sic  necessario  intelligen- 

dom  arbitror.    Si  fallor,  hoc  habeo 

aolatiiy  me  aliorom   opinionem  non 

ignorare.    Certe  qaae  addit  Lncre* 

tinSy  hnic  explicattoni  maxime  favere 

▼identur.   F«6»     Haec    Faber,    qno 

■emo  melins :  versn  igitnr  7.  captio* 

anm  Sophisma  solvit,   ex  commoni 

vflii  loqnendi,  qoo  dicimus  res  pnC' 

teritas  f estas  esse,  doctum :  et  huc 

•pectare  existimo  omnia  illa,  qns»  de 

accommodandis  teropori  familiaribos 

lermonis  formii  Epicnrus  scribit  in 

Epist.  ad   Herodotom:  ofc«  9ia\^jr- 

Tovfy  As  fitKriovSf   fmr^iKnfwriwy  iJOC 

tArais  rais  titupfX9^^  mt*  oftroir  x^« 

or4o»^    Qtil   vero   dixerit   has  esse 

iMlgafl  dialecticas,  verissimom   dix- 

•rit.  Nec  nngaretmr  Lncretius,  nisl 

Stoiei)  (inter  quos  et  Epicorseos  im« 

mortale  odium,)  futilissimi  bominom, 

*  hlflce   argotiis   ineptire   coegissent* 

CrH€k,    Ego  lacernm  Poetam  non 

ekistimo,  (nt  Creechins  potat  ad  vs« 

4110.)  venim  ita  esse  explicandom: 

Dicnnt  Trojngenas  gentes  e»9e  sab- 

acta»  bello,  et  Tyndaridem  esse  rap^ 

tam ;  at  cave  ne,  dom  httc  andiasy 

Interpreteris,  quasi  illnd  *•  esse '  pne- 

seiia  etiam  denotet  temposy  qnnm  (ex 

Tersn  461.  et  462.)  probe  inter  tres 

temparis  articulos  sit  distingneudum ; 

•t  tempus  qnidem  mitj  sed  non  per  te 

(veno  461.)neqoe  ita  semper  idem ; 

nam  quidqnid  evenerit,  sive  actum 

flrit,  poterit  dici  EVENTUM,  sed 

idia  ratione  rebus,  alia  ratione  re- 

glonibos.  id  est:  boc  est  eventum^ 

Rapta  est  Tyndaris  et  subacti  snnt 

IVojugeiiap,  estque  hoc  eventum  rei, 

idqne  adhnc  est  et  manet«  dicitnrqne 

in  praesenti;  at  eventum  regioni  seu 

veglonlbnsy  jam  est  eventnm  tempo- 

ri,  sen  temporibns;  atqne  adeo  trans- 

ectiinii   et  de  eo  debemofl  dicere 


qnod  foerit,  iion  qtiod  sit.  Qnm 
concta  planiora,  atqoe  noUo  modo 
obscura  eront,  si  prorfyiomfraslegere 
licet  lemporiftiif;  qooroodo  tempofl 
opponitor  rebos,  snpra  vs.  440.  Ifae. 

467  Ne  forte  hae  per  $e  eogtmt  not, 
etse  faiJ]  Sic  habent  qoattoor  libri 
manoscr.  sine  nlla  varietate.  Ezcnfll 
autero  inter  se  dissentiont:  In  aliia 
sic  est,  Ne  eontra  hac  per  $e  eogmni 
9oeforte/ateri:  in  allia  faoc  modo,  ffa 
conira  hae  per  te  eogaxd  not  etaefaierL 
quam  ego  scripturam  omoibus  ante- 
pono,  cnro  praesertim  eam  confirmct 
cod.  Memmianns.  In  Paris.  et  Ve- 
netls  antiqniorib.  Ne/orte  keec  per  te 
eogamt  not  cwuiafaUri,  Lamb. 

468  Quamio]  Quoniam.  Laimhi 
Sada  Aoaiiiuim]  Genera  hominnm* 

Iiafli6. 

Qaaado  ei  tmcla']  Qnasi  dicatyQni 
tandem  hec  sint,  cum  illi  hominefl 
non  sint  aroplina,  quorum  eventa 
fnernnt  iIIk  seu  hifltori»,  sen  fiibn- 
IsbP  At  eventomm  natura  notaest; 
ergo,  &c.  Hi  vero  duo  versus  iotra 
parenthesin  inclndendi.  Fab, 

469  PraierUa  cBta»']  PosthuncTer- 
snm  hiatom  in  Interpretatione  re- 
liqui,  nec  temere:  quls  enim  non 
videt  omnes  istos  excidisse  verflnfl, 
qni  solutionem  Sophismatis  contine-' 
bant?  Lacerom  vero  poetam  esae 
testor  versns  qnosdam  a  veteribafl 
laudatos.  Nonius  in  voce  Torpor, 
*  Tantns  conduxerat  omnia  torpor. 
Lucret.,  quas  tamen  voces  in  Lucre- 
tio  hodie  ne  qnsras.  Creech»  At 
vide  snp.  ad  vs.  466.  Ha», 

470  Namfae  oHud  rehut]  Sic  legen- 
dum,  non,  nt  vulgo,  oliiui  lerris.  hoc 
cnim  significaty  qnidqnid  actnm  est, 
eventom  esse  vel  rebns,  id  est  perso* 
nis,  vel  regionibns.  neque  vero  est 

-  qnod  qnemquam  moveat  syllaba  tmi 
brevis,  que  hic  longa  fit.  Lantb* 

47S  J>€Ri9veiRaieriet,i|r^.]SophlBma 
iteruro  aggreditnr,  et  vs«  12.  demon- 
strat  res  olim  gestas  non  per  se  con- 
stare,  sed  inanis  et  corporia  eventa 


97S  NOTiE  VARIORUM   IN 

Mse ;   qwMilam  ti  Ballnin  oorpus  et    Paridlt,  qiii  Phryz  fblt.    Ita :  *  l^ 
iaaae  «illai  exUtiatcty  ittm  res  inini-    iheiiam  haatam  ▼ibrabat/  Vlrg.  L  •• 


qaam  faimeat  geatm.  Ctmc*.  ifiae  Tyrriwiias  Ar  haatam  yibfahttt, 

479  Acam  fuo  pugfmt  gmwUwr]  81  Ste,  hac  figura  detectabator  Vlrgi- 

wlgatam  seripteram   leqaliinir,   ae  lim.  F«6.    Cresceosy  coaleMxas,  ted 

ptobamot,  intellifendte  snnt  ret  bel-  non  Id  quod  Oailiee  tlgnificat,  labiy 

iiett,  lalieriotti,  ae  prsclane,  qntp  iMinnare  te,  inflnere :  alioqni  grvro 

gmi  dicuator  ah  imperatoribns   et  in  oratioiie  ritimn  tit ;  ettamenhnae 

mgibna;  Tely  fmMfar  aeclpiendom  errorem  erravit  vir  omni  admiratioae 

eat  pro  agnntnr,  nt  tit  tralatio  ab  im-  major  in  phytiologla,  cnm  tcripilt : 

peratore   et  principe   ret  gerente.  *  Videtnr  Epicumt  exitttmatte  eor» 

Sln  gmmntmr   malmnns,  (quod  ego  pora  illa  minora,  rotoada,  Itevia,  glit- 

qnidem  magit  probo,)  referendnm  ett  centia,  ftiitte,'  &c.  item,  pag.  07t« 

ad  ret  natnFaleit,  qn«  fortnito  pri-  *  Horiaontem  qnoqne  detlexiim  hahe» 

mordiomm  concnrtn  et  confllctn  in  rent,  xc  tnpra  enm  magia  amgiaqne 

apatio  et  inani  gignnntnr.    Qnoniam  glltcerent,  donec  contittere  ooniiB» 

antem    in   omnibna   fibrit   genmiur  aon  pottent.'  Fofr. 

tcriptum  reperi,  et  ex  hac  tcriptnra  47tlilcceiiiftttrt]' Accenderebellnm* 

probabilem  tententiam  elici  pwste  ar-  Virg .  etiam  dixit  /Bn.  12.  8M.  Claa<* 

bitror,  ita  excndenrtum  cnravi.  Lmmb,  dian.  in  Rnff.  1. 100.  ^  acoendil  prm- 

475  /gnts]    JEttn»,   cuptdiUs,   li-  lia.'  in  Rnff.  «.  17S.  *  acceadit  ▼oca 

bido,  qatB  est  instar  ignit  et  flammt».  cohortet.'  Preig', 

tic  Horal.  Od.  14.    lib.  Epod.   IS.  477  Needmm]  Qnod  ti  noa  Paridia 

^  qood  tl  non  polchrior  ignis  Aooen-  amer  pellexitset  Helenam  Pergaamm 

dit  obtetsam  IMon,'  Scc,  LamUt»  ad  Trojanas  arcet,  eqaas  ille  celeber, 

iKeawadrt]  Paridit,  qni  nomen  iraf)Jk  qni  alvnm  armatis  plenam  gerehati 

rh  hx^iaf^  h.  e.  ab  expellendo  deflec-  noo  Trojants  irrepsisset  fttalis  ma- 

tlt,  qnod  abacta  armeata  latronibns  ehiaa  moris.   Hane  historiam  extqal- 

ioieremptis  recopera^it:   propterea  tar  Haro  Ubro  ^eidos  secnade :  de 

oeeinit    Ovid.   in    Bpist.   circa  fin.  qno  Plaatut  in  Baeohidibns,  et  da 

*  Pene  paer  vietls  abducta  armenta  Epeo  ejns  arttfice  qu»dam :  de  qno 

rooepi  Hottlbiit :  et  causam  nominit  Ovldint :  '  8it  licet  antiquo  manibna 

Inde  tuli.'  Fws.    Paridit,  qni  cor  ita  collatot   Epeo.'     Vitravint  captam 

dietot  tit,  dooebit  Enttath.  et  Apol-  Trojam  afilrmat  tormento  ligneo,  cai 

lod.  in  3.  Ftik,  nomen  eqnnt :  nnde  Uomero  Iklta- 


GUteenB]  Oliscens  snfo  Phrygio  Pa-  landi  datur  occasio.    Ter  ob  eqa 

ridit  pectore.  gHaeeret  cretcere  est,  perilt  Troja :  cnm  Hercnli  Laome- 

et  ita  Fetttis,  et  Nonins  Marcelliis.  doh  denegavlt  equos ;  cum  est  equo 

SalJustios :  « (Miscente  vento.'  Plant.  eprlo  capta  dolo.    Tertlo  cnm  Claam 

*  OMscit  prmliom.'   Virg.  /En.  12.  9.  ter  consull  portas  clandere  volnistet, 

*  Uaad  tecnt  aeceoto  gliscit  violentia  eqons  valvis  interceptnt  elandeodi 
Tnrao.'  Cie.  ia  Hortens.  *  Glisciint  facultatem  ademit.  Servins.  De  hoa 
volnptates.'  Lncr.  4.  1002.  <  Inqne  eqno  varla  in  historiit  lecta  sont:  ut 
dies  glitcit  fnror,  atqoe  mromna  gra-  Hyginnt  dicit,  machinamentnm  bel- 
veacit.'  Idem  S.  470.  «  Nant  oculi  ?  •  licom  fiiit :  nt  alii,  porta,  qnam  eia 
clamor,tiagttltut,jiirgiaglitcnnt?'  et  Antenor  aperuit,  eqoam  pictum  hi^ 
6.  1060.  *  Cam  motut,  aot  dolor  buisse  memoratur:  vel  certe  domaa 
eat,  et,  cnm  jam  gaadia  gtiscunt.'  Antenoris,  qniB  eqnnm  plctnm  habalt; 
^''■^*  qno  posset  agnosci.     Aot  eqnestri 

Pknfg^  mib  peetmre]  Sub  pectore  prtBlio   victa  est  Troja,  aat 


T.  LUGRRTIl   OARl    DB   RfiRUM    NAT.   LIB.   I.  978 

Hippio,  poBt  qnera  s«  alMconderaDt     non  ?!detur  hoic   loeo  coovenire; 
Pinu,  deinde  Tn^ai,  i.  e.  Troj«,  Pergamay 


Dnre^Ms]  Lignens :  dictio  ex  Ot*n«  olet  nesrio   qaomodo  antiqiiitatoak 

da    sompta.  hic   eqaus   dictiis   est  Sic  eoim  Stesichorus  M  U§o  Tl4^ 

MfwSf  hoc  est  ligneuB :  nnde  non«  yofM  Tpohis,  i.  e.  *  neqne  isti  ad  Per* 

nnUidanncs  hic  legnnt  sed  darafeics  gama  Trojae.'  Lamb, 

scribendum  anctore  Honiero,  qiii  in  Trqjani$]  Ita  omnes  liiiri,  Lambi- 

octavo  Odysse»  Zw^ow  vocat  non  imTnsaL  etiam  recte:  «ed  contra 

aemel.    Aristopbanes  dorif»n  liogna  vet.    libros.    Gif.     Trojwm  omnes 

commnniore  diciitavit :    nnde   snnt  Codd.  pnpter  B.  Cretch,    Trejai  Pav 

qni  in  Flacci   ArgonanticiB   legant,  goMna,    Ita  restitnit  Lanib.  nec  post 

<  Manet  immotis  noz  dorica  fatis.'  frnges  glandibas  vesci  d^butt  Giifai». 

Sav{p^«of  fmt  MoiSoiiyidircotaitSnidas,  pra>ferendo   IVo^ants,  nt  enim  Stesi- 

b*  e.  '  dnratspns  «tt  duratens'  indis-  choriis  dixitll^ipyafMTpo/iif,  ita  etiam 

eriminatnm.    Subdit:   *•  Dnrins  lig*  Eitripides  nsurpavit  in  Helena  va. 

nens  eqnns  Grttcorum:  de  qno  Ari*  900.   n^^Ta/ua  AopSayiar .  "AAercyfA^c- 

stophanes :  fJy^s  Zaow  b  Mpetos,  de  ^etf  litpyafM  AopSiBvCaf.  '  perdit,  per- 

qno  sio  inqnit  Lncilins  poeta  Om-  dit  Pergama  DardanitB.'    Qnod  ita 

cns  :  05r«f  Mpuuf  tnroiff  tif  tl  ^p^s  jongiturf  qnnm  vox  Pergama  primo 

«IXjcoy  A«on-cf  ow  AaifAots  ^ictuits  otk  loniis  areem  significaret.    Imo  inter 

ht  ^ir9\0e  Td\af.'  Piirt.  Dnratens,  sen  Latinos,  ex  no^tri  imitatioae,  '  Ur- 

dorios  eqiins,  i.  e.  lignens:    cujus  bem  Patavt '  dizit  Virgil.  Ain.  l.  261. 

epifex  fuit  Epins,  sen  Epens.  Lege  ^oo. 

Hom.  'OtMTdr.  a.  et  Virg.  ^n.  8.  401.  Partu]  Virg.  iEa.  0.  516»  *  gravis 

*  Instar  montis  equnm/  &c.  et  0.  Slff.  attnlit  alvo.'  et  alibi.  Fa6. 

*  Cnm  fatalis  eqnns/  &e.     Festns,  479  Re$  ge$kui]  Si  snpra  vs.  47S. 

*  Epens  nomen  fabri,  qni  eqnom  du-  res  tn  ^ao  qtueqae  germitmr  scripsisset, 
ntewnfecit.'  EqunmTrojaauminter-  nonne  et  hoc  loco  ree  gemiiat  dicere 
dnmappellantscriptores:  etitasem-  debnisset?  Preig, 

per  M.  Tollins:  '  eqnum  Minervse'  481  iSadm]  SwlJ^i^rff  fi t  in  <a,  dna^ 

Horatius :  '  qnasi  arte  fabricalnm,  et  que  vocalen,  qiiariini   altera  brevis 

fignenm.'   Quo  noniine  eum  appellai  est,   altera  longa,   pro  nna  syllaba 

Piaotos  in  Bacchidibns.  sed  de  boe  habentur.  Lamb, 

eqoo  plnra  diximus  in  coronientar.  48J^  CorporiMi  atque  loct]  Sic  sopra 

Horatianis  ad  illnm  locnm, '  Ille  non  sepissime;  et  ita  Veteres  nostri.   In 

Inclnsos  eqoo  Minervae/  6ce,     Od.  aliis:  Corperi»;  pessiine.  Gif,     Cor- 

4.  6.    Ixim6.    Ligneus.  ^wf,  Sovpof,  parie.    Sic  liabent  qnattnor  libri  mi^ 

96pv  Hovpu,  lignum.   Dnreus,  Durins,  nuscripti :  qiiibnsonm  congmnnt  Pa- 

dec.  8o^^f .   Eiiripid.  in  Troad.  rem  risienses,  et  Lugdnnenscs.   Alii,  Corv 

explicat.  Fab,  Aovpdnos  Hom.  Odyss.  porum  aiqne  loei,    Neque  vero  h».c 

8.  ex    trabibus    compactns.  db^of  scriptura  daninanda  est,  qnod  fit  a 

Enripid.  Troad.     "oeev  irplbs  Mp&v  Thrasoneqnodam  barbaro.  Confirmat 

Mmepop  KKn^erai  Lo^ptws  finror  Kpvtt-  enim  eam  vel  ille  versns,  qni  non  ita 

rhw  itforUrxmf  96pv,  Creech,  Adde  Po-  longe  abest  supra,  *  Non  ita  nti  cor- 

litian.  Observ.  cap.  5.  Ha»,  pus  per  se,'  Arc.    Et  item  is,  qui  est 

Trqjai  Pergama]  Sic  reposui  recla-  infra  nihilo  longius,  *  Stringere.  muu 

mantibns  qnidem  omnibns  exempla-  solido  vincunt  ea  corpore  domnm.' 

ribns  antiquis,  sed  tamen  certissima  liajn^.  Sed  mox  oorpora  dicit  vs.  seq. 

conjectnra  fretus.   Nam  prironm  vox  Hav, 

Trqjams,  quss  est  io  libris  volgatis,  G«fan(«f]Qnidamlibribie:  rsfen- 


974  NOTiB  VARIORUU   IN 

twr,   Lambiimt :  gmuadur.  male.  Gif,  ttingmque  eohrem,  Lamb. 

Ret  m  quo qtueque gerMturlEtium  Uac  Nam  aolido  vineuni  eu  eorpare  di^ 

loco  legi  fortasse   potest  ^«luni^ttr:  fniim]  Sic  hahent  omnei  libri  valgati, 

▼eramtamen  nihil  mato.  Liunh.    Ge*  et  tres  mannscripti,  nisi  qnod  quU 

raniur;  Genaniur  alii,  alii  Rogantur:  dam  habent  evineuni:  et  tfammun,  qob 

ntmmqiie  vitiose.  Creech,  dewum:  in  quibns  est  MemmiaiMM. 

484  Corperaeunt  porro]  Corpornm  Lamb, 

(inquit)  aiia  sunt  primordia  rerom»  488  Credere  quiequam2  Ita  fere  llbri 

nempe  corpora  indi?idoa,  simplicissi-  Vet.  et  ynigati.    In  aliis:  /ora  Ua, 

ma,  et  solidissima,  i.  e.  Arofun:  alia,  pro  farutan,  6if.    Sic  habeot  qnat* 

quttsuntexatomisconcretayconflata;  tuor  iib.  mannscr.  Bertinian.  Faera. 

atarbor,saxam,aqaa,terra,et8imiiia.  Tettian.  Memm.  et  vnlgati  Flofenti- 

Hac  de  re  sic  Laert.  in  Epic.  rdr  am-  ni.    Vaticanns  autem  et  Yolgati  Ve- 

fi4r«r  T&  idr  iari  avYKptaetSy  rkV  ii&r  neti  ntriqae  et  Parisiens.  et  Vicetin. 

at  ovyKpbrm  vmhirTai,  Ldmb,  et  ntriqae  Lagdun.    Videhsr  fare  tta 

Corfora]  Corpornm  alia  snntsim-  qukqumn.  qaam  scriptnram  si  qab 

plicia,  alia  coocreta.  Ft^,    Corpora  probabit,  >^r«  accipiendom  erit  pro 

aim^  porrOfifc,']  Demonstratis  jam  dno-  foraUanf  ot  particula  ita  conjangatar 

bns  natnrm  principiis,  corpore  vis.  cnm  roce  aojido.  neque  vero  assentior 

et  inani,  et  explicata  etiam  inanis  iis,  qni  foreUa  positum  volant  pro 

natnra,  de  corpore  fasius  disputat :  foreUan,  Lamb.    Fareitan  Nard.    £t 

Corpora  antem  dividit  in  simplicia  et  qoidam    Codd.    Fore  ita  cxhibent; 

composita.    Sic  Epicnras  ad  Hero-  monetqoe  Lambinas,  si  ista  lectio 

dotam,  riir  amfJmnf  rit  lUr  iart  avy-  admittator  Ita  debere  attriboi  Satida. 

KpUrttff  rh  9'  i^  &v  al  avyupUrm  vc-  Creech. 

roinpraiu   Docet  insoper  vss.  90.  cor-  489  In  rehuel  In  rerum  natura:  Fay- 

^ora  istasimplicia^seucompositornm  us,  In  rebus  ipeu  eoneretu:  et  idem 

principia,  tolidissima  esse,  perfecte  dixisset  Lacretias^  si  faisset  Fayos. 

plena,  oailum  inane  continere,  ideo-  Creeck, 

4|nenallavidividiautdiffringipo8se:  490  Fulnen  eeHi,  4r«.]  Lectlo  OOB 

fatetur  interim  opns  esse  validissi-  improbanda,  quam  ipse  Lncret.  oon^ 

mis  argamentifiy  quibos    persuaderi  'firmare  videturlib.  sexto.  Bas.  tamen 

possir,  corpora  aliqua  esse  perfecte  /ulmen  cesU  per  eepta  domorum  Clamor 

aolida  et    plena,   cnm    anmm,  aes,  ut  U  eocw.     Qaare   etiam  scribere 

aaxa,  reliquaqae  ooioia,  qu»  solidis-  possis :   TraneU  enim  futmen  cedum : 

aima  patamus,  perosa  esse,  et  aliis  per  aepta  domarum  CUtmor  et  it  vocie: 

corporibus  pervia  seotimns.  Creech,  PrsBfero  taoieo  valgatam.  Uav, 

487  Stringere;  vitteunt  demum]  Ita  Trauait  enim  /utmen]  Sic  6.  S90. 

malim  ex  quibasdam  vet.  et  omuibns  '  Transit  enim    valide  fnlmen  per 

valgatis;   i«  e.  avellere,  deminnere.  septa    domorom.'     Cor  autem  hoc 

ot  inf.  vs.  007.    In  qnibusdam  vet.  fiat,  docebit-  0.  6tl.  '  Perfacile  est 

otinguere  eviucunt  damnum,     Ita  et  jam  animi  ratione,'  &e.  Lomb,    Par- 

inf.  variatnm  fuit  vs.  007.  et  apud  enthesis  est,  qnse  novem  versus  anif- 

Noninm :  Glubere,  deatringuere,  vnlg.  plectitnr.  Fab, 

dietinguere,  Gif.    Radere,  vulnerare.  491  Clamor  ut,  ae  vecee]  Sic  legeo- 

Lamb,  Virg.  Mn,  9. 677.  *  hnnc  primo  dom,  et  ita  habent  codices  emendati. 

levis  hasta  Camills  Strinxerat.'  Cod.  neque  tamen  rejicienda  est  scriptara 

Vatican.  et  Bertin.    tamen  habent  alterorom  Venetoram,  Clmnor  Uem^ 

etiuguerey  id  est,  exstinguere.  de  qno  ac  vocee.  sic  0.  220.    '  Clamor  ut,  ac 

verbo  infr.  lib.  2.  ad  illum  locnm.  voces;    transit  per  saxa,  per  tera*' 


T.   LUGRBTII.  CARI   DB  RBRUM   NAT.   LIB.  I. 


975 


LskA,  'Qaidam  Codd.  CUmorUemot 
voces,  Nard.  vero,  Ckanor  vt  ei  voeis, 
Creech.  Sic  supra  vs.  S55.  '  loter 
septa  meaiit  Yoces  et  clansa  domo* 
ram  Transvolitant'  Preig, 

492  DieeUumiqueferofervenH  Saxa 
ffaponi]  Qnattoor  codices  mannscripti 
habenty  DmUUmiqMe  fero,  fervetUi 
oaxaveq^ore:  quaB  «criptura  si  proba- 
bitnr,  dno  erunt  epithet^  ^avMnts 
poaita:  qnod  est  oaitatum  et  Ho- 
meroy  et  aliia  poetis.  Horat.  Sat  1. 
t.  8S.  '  habeare  insuaviSy  acerbus.' 
Idem  Sat.  7. 7.  '  Confidens,  tumidus, 
adeo  sermonis  amari,'  &c.  Mem- 
miaDQS  aotem^  DiaailiMiUqae  fere  fer^ 
xeniia  Saxa  vapore.  Unde  licet  Ie« 
gere,  DissiHMntque  fero  feroetiiia  saxa 
vapore,  Lamb. 

Fero  fervetUi]  Ita  vet.  libri  pleri- 
que«  In  quibusdam :  fero  fervenaa^ 
nt  ia  vnlgatis.  Gif*  Dnplex  Eplthe* 
tnm  esty  quod  nec  clarissimi  poetse 
refngemnt.  alii  tamen  lib.  ferveniia 
habent,  Fab.  Ferventia,  Alti  Ferventi* 
Kihil  muto,  at  si  per  otium  ridere  li- 
oeaty  Nardius  ridendi  materiam  pr«- 
beret:  ille  enim  suspicatnr  Poetam 
respicere  Anuibalem  Alpes  aceto 
mmpeotem.  Creech,  Fero,  Fortasse 
scribendnm : /ere.  Preig. 

4M  Conlabrfaclatus}  Sicoptimein 
vet.  quibusdam.  In  qnibnsdam :  enm 
UUfrfaetaius.  Qnidam  vulgati:  2\an. 
Mamllus,  ut  vnlg.  Quin  laltefaetatus. 
male.  6t/.  Bigor  aurif  id  est  duri- 
ties  auri,  «sl»,  i.  e.  calore,  labefacta^ 
tof»  solvitur.  Sic  autem  legendnmy 
nooy  nt  vnlgOy  Quin  labrfa/etatnSy  tfe, 
oonlabrfaetatus  autem,  1.  e.  victus,  ut 
4. 701*  '  Omnia  quod  contrita,  qnod 
igni  conlabefacta.'  quaroquam  hic 
quidamlegunt  eonealrfaeta.  Virg.  JEn. 
8.  SOO.  '  Intravit  calor,  et  labefacta 
pcr  ossacncnrrit'  Zdanb» 

iiigorattrt]  Aurumsolidum»duram; 
f lad«s  ^erif,  eadem  metapbora.  «A^, 
forte  et  aliter,  aurum  frigidum,  ses 
frigidum.  prius  malo.  Fab. 

494  T)m  glades  eeris]  Sic  restitai. 


secntus  quinqne  librornm  mafmscrip- 
torum  auctoritatem :  neque  vero  dn* 
biuni  est,  qoin  haec  sit  recta  et  vera 
scriptura :  vnlgata  contra,  qn»  habet 
glaees  aeri  jUmma  devietaj  depravata 
et  mendosa.  Nam  qnid  ineptins, 
qnam  proposito  exemplo  uno  de 
aoro,  d^nde  altero  de  argento,  in- 
culcare  tertio  loco  eiemplum  de  gla- 
cie  ?  priesertim  cum  glacies  non  modo 
sine  acriore  flamma,  veram  quavis 
flamma,  et  vel  frigore  remisso,  vel 
solis  tepore  llqnescere  soleat?  Nnnc 
antem  qnemadmodum  paullo  ante 
dizerat  rigor  awriy  sic  boc  loco  gla- 
ciem  aeris  per  translationem  sermonis 
pofluit  qua  de  re  lege  Adr.  Tnrneb. 
Advers.  6.  14.  JLam6. 

JEris]  Sic  recte  Vet.  libri.  Maral- 
lus,  et  vulg.  acri,  Gif.  Glaeies  aeri : 
Nard.  At,  ut  recte  Lambinus,  inter 
Aurum,  Argentnm,  reliquaque  Me- 
talla  Glaciei  qnis  locns  ?  Glaeies  etriSf 
dnrum  et  compactum  aes.  Creeeh» 

405  PenetraUque  frigus]  VirgiN 
Oeorg.  1.  03. '  penetrabile  frigns  ad- 
nrat.'  et  /En.  10.  481.  *  Asplce  nmn 
mage  sit  nostram  penefrabile  telnm.' 
Lucret.  hoc  eod.  lib.  vs.  6S6.  *  Nec 
penetralem  ignem.'  Lamb, 

406  Uirumque]  Calorem  et  frigna. 
Hi\jos  loci  haec  sententia  est :  Calor 
et  frigus  per  argentum  permananty 
quoniam  nos  pocnlum  argentenm 
mann  tenentes,  aqua  frigida,  ant 
calida  infosa,  statim  ntrumqne  seo* 
tire  solemus.  Adbibebant  autem  fri- 
gidam  veteres,  atque  adeo  nivem  ad 
refrigerandum  vinum:  calidam,  ad 
tepefaciendum.  Jam  utrumque  legi* 
tur  in  qnattuor  codicibos  mannscrip* 
tis,  et  item  vnlg.  Paris.  utrisque  Ve- 
netis,  Florent.  Lngdun.  in  aliis  utriol» 
que,  minns  recte.  sic  6.  048.  '  Frigos 
item  transire  per  aes,  calidumqne  va- 
poremSentimus :  sentimns  item  trans* 
ire  per  auram,  Atque  per  argentam, 
quom  pocula  plena  tenamus.'  Lamb» 
Qnidam  Codd.  Utrvmquef  improbe. 
Hic  malta  de  calida  frigidaque  aqoa 


976 


NOTJi    VARIORUM    IN 


iD  vinum  oriin  infiindi  ioliU  garritiDt 
Interpretei»,  q\\»  soIia  ioiperiti»  pla- 
cebiint.  Creech, 

497  Lympharum  rore]  Aqtiis  cali« 
dis,  aut  frigidis,  miuutim  et  guttatim 
roris  instar  infnsia:  vel  rorem  lym- 
pharum  traiislate  dictnm  intellige. 
Lamb.  Ros  pro  quavis  aqiia;  res 
nota  est.  Sed  utinam  per  otium  ri- 
dere  possejn ;  Gifanins  enim  ad  eam 
rem  choravns  foret.  '  Horat.'  inquit, 
*  maris  ror«m  dixit  pro  aqna  marina.' 
Verum  ubi  ille  '  ros  maris'  apnd 
Horat.  pro  nqita  marina  ?  docebit 
Pareus  ^ro^^s  Gifanii,  bomo  lig* 
petis  lib.  3.  iuquit,  Od.  2S.  vs.  10. 
Videamns  itaque.  £n  tibi  ipsissima 
poetae  vpiba.  '  Parvos  coronantedi 
marino  Rore  Deos,  fragiliqne  myrto.' 
Bene  t  aqna  martna  coronantnr  Dii. 
O  me  hominem  nibili,  qui  oUm  pnta- 
bam  rorem  inarinnm  esse  fmticem 
iUum  seu  arbnscnlam  noiissimam, 
qnsB  GaU.  romarin^  Ital.  antem  Rm* 
oiortna,  dicitor.  Graec.  ?u0ayttrls.  Sed 
tamen  in  boc  Ovid.  ex  S.  Artis,  aqnam 
etiam  marinam  esse  dicent  ?  dignnm 
faotis  siiis  facerent :  '  Sylva  nemni 
non  altafacit:  tegit  arbntus  berbam, 
Ros  maris  et  laurus,  nigraque  myrtus 
olent.'  Fab, 

408  Utque  adeo]  Epiphonema,  sen 
acclamatio.  Lamb, 

499  Rara']  SubintelUge,  haec  narra* 
tio,  et  expUcatio,cnm  a  raris  sit  tac« 
ta.    Alii  scribnnt  vera»  Piiis* 

VeraraiioyA\ii6^s?i6yos*  Laikb. 

Naturaque  rmim]  Supp.  '  ut  jam 
est  composita.'  FaifUM,  Imperite.  In 
sequenti  versu  qnidam  Codd.  Cogmia 
de  paucie ;  nnUo  sensn.  Crteek. 

600  Adet\  Animo.  Sic  Cic.  pro  Mi- 
lone :  *  Adeate  animis,  jodices,  et  ti- 
-morem,  qiiem  habetis,  deponite.'  I- 
dem  pro  Sylla  :  *■  Adestote  animis, 
qni  adestis  corporibns.'  Admonen- 
du8  est  antem  lector  minns  in  litteris 
ezercitatns,  mendose  legi  in  qnibns- 
dam  libr.  ▼olgatis,  ....  waiuraque 
r«rwii  CognUa  de  ptmeie,  cum  lit  le- 


gendam  ita,  ot  habent  nanuscrtptt, 
CngUf  adee,  paueie,  8fc.  Lamb. 

De  pauci*]  Lego  ex  antiqnis  exem* 
plaribns  adee  paudef  pro  adsis  ei  fa* 
veas  cognita  a  me  rerum  nalura,  dnm 
paucis  versibtts  expiico,  qnod  ex  iec- 
tione  tna  percepU  Adee  pro  eMe 
usnrpari  quis  nescit,  vel  ex  illo  Ma* 
ronis  excmplo  Georg.  8.  44.  '  Ades 
et  priini  lejge  Uttoris  oram.'  Ovidiana 
Sappho  15.  96.  '  Hue  ades,  iai|ne 
sinns  formose  relaberO  nostroo, ' 
Ovid.  Trist.  5.  S.  4S.  *  Hac  adea,  et 
casos  releva  pulcherrlme  nostros/ 
Piue. 

504  Frtacijrao  pmdam^  ^-c]  Jam  pio* 
baverat  diio  esfte  rerom  principiadis* 
•imilis  prorsns  natursp,  corpos  vix.  et 
inane ;  ista  vero  dissimilia  per  se  vei  a 
se  invicem  separata.mntoo,et  dUtinc- 
ta  existere  quis  neget  P  QuacunqM 
enim  inaneest»ibi  qni  dicit  eorpua  eem 
absurde  dixerit,  et  vice  versa.  Unde 
infert  vss.  8.  prima  corpora  perfeete 
solida  et  plena  esse ;  Ibi  enim  eaia» 
tnnt  nbi  nnllom  est  inane.  CnfcdL 

505  DieeimUie  rermm  lengt']  Loage 
diasimilis.  Fab. 

506  CarTMncm  atque  led]  Ita  vet, 
Ubri.  MaroUus  et  Lambinas:  Cprpa- 
rie.  pessime.  Gif,  Corpefiey  ^.]  Slc 
habent  libri  mannscripti,  ot  item  iro* 
pressi,  Paris.yeneti  antiqnl,Ploreilt. 
AUi  cxcnsi,  Veneti  recentlores»  Lng- 
dnn.  Vicetioi,  Cof^pMKm,  af^e  leek; 
qnsB  lectio  non  est  rejicienda,  nt 
supra  ostendimns.  £aiii6. 

Ree  ta  quo  queeque  genmiwr]  Vide- 
tur  etiam  hoc  loco  geiaoitur  legen^ 
dum,  non  gfnuificf*.  gemmiur  aniem 
L  e.  gignnntur,  ut  snpra  diximns. 
Infra  pancis  post  vss.  <  PrKterea 
qnonia;n  genitls  In  rebos  Inane  est,' 
dec*  Vernmtamen  receptam  scriptu* 
ram,gmorficr,  non  centco  loco  moven* 
dam.  £aiii6. 

507  Eeee  letramquef  fv.]  QnonlaA 
duBB  natnrs  reperts  sunt  multum  in- 
ter  se  dissimlles,  corpns  et  inane,  in 
qno  Inani  corpora  prima  snnt  et  »o- 


T.   LUCRETII   CARI    DE   RBRUM   NAT.    LIB.   I.  977 


ventnr,  ct  res  qaapque  gignuntur,  $en 
gerantnr:  necesse  esr,  lianc  ntram- 
que  naturam  esse  per  se  roeram,  et 
puram  :  i.  e.  et  corpora  prima,  qnm 
dirimuB  es»e  principia  rerum,  esse 
inanis  expertia :  et  contra  inane  esse 
incorporeum,  et  ab  omni  corpore  va- 
cuum.  Sed  dicet  aliquis,  in  inani  fe- 
nintnr  et  moventor  corpora  prima  ; 
ergo  non  est  nllura  purnm  inane.  re- 
spondeo,  ea  ratione  inane  sua  natura, 
et  per  se  pdrnm,  ac  merum  intelligi, 
quod  sedem,  et  locnm,  et  viam  prse- 
bet  eorporibns.  Quod  ti  aliter  esset, 
id  est,  si  nullum  esset  inane  per  se,  et 
a  corporea  natura  separatum  :  corpo- 
ra  prima  non  haberent  ubi  consiste- 
rent,  aut  qna  moverentur.  quod  au- 
tem  corpora  prima  in  inani,  seu  per 
inane  moveantur,  non  iccirco  minus 
inane  purura  intelligitnr.  Qnin  eo 
ipso^quod  in  inani  corpora  prinia  mo- 
ventur,  ipsius  inanis  natura  pnra  de- 
claratur.  Hoc  enim  vacui  atqne  in- 
ants  proprinm  est^  corporibns  lornm 


nempe  spectata  ipsius  Inanis  natnra 
per  se,  et  separatim,  ut  principio 
separato.  Pergit  autem,  et  conatur 
ostendere  hoc  argumento  Lncretins, 
corpora  prima  esse  simplirissima,  et 
solidissima,  utpote  inani  carentia  : 
quemadmodnm  inane  altemm  princi- 
pinm  molliftsimnm  est :  utpote  cor- 
poris  omnis  cxpprs,  et  corporibus 
omnibus  cedeus.  Livnb. 

610  Vacuvm  Inane]  Quod  otiosura 
alias  epitbetum  addldlsse  notat  Tur- 
nebus  Adv.  5.  24.  cum  atias  aerqno- 
que  inane  vocetur.  Virgil.  ^n.  12. 
906.  *■  Tnm  lapis  ipse  viri  vacnum 
per  inane  volutas.'  quae  nostri  est 
imitatio.  Hao. 

611  Sunt  igUur  8«Hda,  ^rc.]  Ergo 
(inquit)  corpora  prima,  qaae  sunt  pri- 
mordia  rerum,  ab  inani  separata,  ei- 
que  planc  adversa,  ab  inani  sunt  pla- 
ne  vacna.  Lamb, 

Sine  i$iani]  I.  e.  iLfjJroxa  kwov,  seu 
inanis  expertia.  Lamb. 

612  Pricterea']  Altera    ratio,    per 


et  viamsuppeditare,  et  corpora  in  se  quam  probat,  corpora  prima  esse  in- 

recipere,  et  corporibos  cedere :  con-  anis  expertia.    Res  genitse  (inqnit) 

tra  corpornm  proprium  est  obstare,  habent  in  se  inclusnm  inane :  alioqui 

nullnmque  alind  corpus  in  se  reci-  non  intertrent,  neque  dissolverentur. 

pere.  Lamb,    Observanda  Latinitas,  Qnod  si  ob  id  intereunt,qnia  in  eis  est 

*  Utraque  sibi  per  se  est :'  arbitror  inane  :  materiam  igitur  aliquam  soli- 


aoteni  istud  st(r»  jungendum  esse  cnm 
se  :  uti  dicebant  mens  mihi,  tuns  tibi, 
jBUUs  stbiy&c.  pro  eo  qiti  maxime  pro- 
pius  Kot  25uifraro5  esset.  Exempla  e 
Plauto  Terentioque  peti  possnnt. 
Fab, 

608  Quaeumque  tacat  tpntium ;  etea 
wieuum,  ^c.]  Hoc  ipso  refelles  quod 
asserit  Gifauins  in  illo  suo  Indice  ad 


dam  et  inanis  expertem  constare  ne- 
cesse  est,  ne  res  omnes  ad  nihilum 
red i gan tur.  Lam^.  Vss.T.supponitin 
rebns  concretis,  qnas  genitas  vocat, 
varia  spatiola  inania  intermista;  et 
tum  adjicit  corpora  prima,  seit  sim- 
plicia,  esse  perfecte  solida:  conge- 
ries  enim  istornm  simplicium  corpo- 
rum  inania  illa  continet,  et  quid  In- 


locum   quemdam   Ovidii  in  voce  ii^.  ane  potest  contincre  praeter  solidum, 

Testimonia  multa  collegit  Ciofanns  nisi  qnis  fingat  inane  posse  inania 

ad  Eleg.  1.  lib.  1.  Ponticornm.  Fab,  complecti?  £t  demum  vss.  2.  monet 

609  Corput  ea  non  esi]  Corpus  ea  ista  solida  nuUa  vi  diffringi  posse, 

quidem  parte  non  est,  qita  parte  est  ideoque  indissolnbilia  esse,  et  aeter- 

inane :  sed  tamen  nihil  vetat,  quo  na.  Creech, 

minas  per  inane  ferantur   corpora  Genitis  in  rebus  inane  ed]  Alioqui 

prima.    Hsc  igitnr  verba,  'Corpns  nnnqnam  dissolverentur :    imo  nun- 

ea  non  est,'  sic  intellige :  ea  parte,  qnam  creatae  fnissent.  Fab. 

qua  parte  est  inane,  non  est  eorpus,  514  Nec  res  uUa  poieti,  ifc.]  I.  e. 

Delph.  ei  Var.  Clas.                     Lucnt.  t  Q 


f78 


NOTA  VARIORUM   |N 


B4M0  cft»  qvl  vera  ratione  prob«ire 
postity  aUam  rem  sno  corpore  inaoe 
cootiaere  et  celare,  niai  id,  qnod  con- 
tinet  et  celat  ipsoni  inane,  solidom 
eeao  fateatar.  At  boc  solidaro  nibil 
aliod  cMe  potest,  qnam  primomm 
oorpornm  coDgressns.  Lamb, 

M  8i  norn]  Pro  nifi.  qaod  amat 
Loeretiqa.  Preig- 

Quod  eokibei]  Id  qnod  continet  ip- 
§nm  inane  in  »e  inclnsnm.  Lamb. 

516  C«iidltHiii]  Ccetns,  congressns, 
cvftMtktivts,  Lamb, 

Qu9d  ina$te  queat  rentm  eohibere]  Ita 
libri  vet.  tmute  rfnon,  i.  e.  in  qno  res 
geruntnr.  supra  yers.  440.  Et  ita 
«empcr  loqnitur.  vnlg.  iectmn.  pes- 
sime.  G{f.  Secntos  eram  olim  libros 
excnsos  Parisieoseis,  Venet.  recenti- 
ores,  Flerent.  Lngdunenseis,  in  qui- 
bns  scriptom  est,  quod  inane  queat  tec- 
ium  cohib,  Nonc  mannscriptos  om- 
neis,  qnibnscum  consentinnt  Veneti 
antiq.  et  Vicet.  qui  habent,  quod  in- 
ane  queai  rerum  eohibere,  seqai  malui : 
cajos  scriptnrse  rationem  exputare 
non  possom,  nisi  forte  dicamns,  tRane 
rerttm  dici  a  Lncretio  alteram  natn- 
ram  rerum,  qaa*  appellatar  inane,  sn- 
pra  enim  dixit,  dnas  esse  nataras 
dnntazat  in  rebns,  corpus  et  inane  : 
et  qnae  iis  accidont.  inane  rerum  igi- 
tur,  i.  e.  id  principinm,  sen  eam  natn- 
ram,  quae  est  in  nnmero  rerum  :  vel 
inanitatem  rerom,  quomodo  nsorpa- 
vit  Persius  Sat.  1. 1.  'qnantum  est 
in  rebiu  inane  ?'  rel  potius  tfl<me,qnod 
est  in  omnibns  genitis,  ut  snpra,  non 
longe :  *  quoniam  genitis  in  rebns  in- 
ane  est'  Non  placet  autfm  qnod 
sycophanta  qnidam,  et  germanos  Zo- 
ilus,  tnoiie  rerum  sic  explicat :  inane, 
in  qno  res  geruntur.  i.  e.  feruntnr, 
seu  moventur,  inquit  ille.  Lamb,  /«- 
ane  queat  rerum.  Hic  vero  naviter 
ridiculns  est  Oifanius.  Sed  jam  a 
Lanil>ino  vapnlavit.  Fab,  Inane  re- 
rum,  Id  inane  quod  in  rebus  genitis 
ett,  ut  vs.  612.  Gifanins,  lUnd  Inane 
in  qio  res  genuitor  vel  raoventoi': 


absarde.  Qnidam  Codd.  pro  tUnm 
habeat  Tettmm.  Creech.  lu  probo- 
tiores  Mss.  et  editiones  OK^ores, 
qoomodo  et  rx  veteribus  raeiiibraaia 
restituit  Tameb.  Adv.  19. 15.  H«o. 
619  Materiesigitnrftft,']  l.e.  eorpora 
igitur  prima  setema  esse  possmtycam 
cetera,  sempe  genita  omnia,  iotereant 
aot  dissolvantur.  SieDiogen.  Laerl. 
rma  M  rk  ff^ipm^  iarw  ArD/Eio,  leA 

fi^  h^  ^Sap^ea^  id  est,  baec  aotem 
corpora  suot  individaa,  et  tmmntabi- 
lia,  nisi  velimns,  omnia  In  id  qnod  non 
estinterire.  Lunb, 

620  Eeaeeetema  potett]  VAo^u.wnH 
enhn  dicere,  debet.  Exempla  afibi. 
Fab. 

DiaeottuttUwr]  Tertia  vocaKs  separa- 
tnr  a  seqnente  mef  ri  gratia,  nt  in  illo 
patet  Horatiano,  Od.  l.  2t.  4.  <  Aa- 
rarum  et  syliie  metu  :'  pro  *  aytvae.' 
Est  enim  trisyllabum  in  Horatio.  In 
faoc  licentiostts  est  qnam  maxime  Ti- 
bollas,  Grspcos  poetas  imitatiis.  Pin». 
Vel  dlcendnm  est  versum  eaae  spon- 
diacnm,  vel  fieri  hdfovw  hoc  modo, 
dttsofiiaiUitr.  Lamb. 

621  Tam  porro,  tft.']  AKo  vss.  8. 
argumeoto  soliditatem  principionim 
confirmat.  Ut  enim,  nisi  Inane  feret, 
omne  (qnod  olim  absnrdmii  esae  de- 
monstraverat)  esset  Plennm :  aic  Bisi 
Plenum  aliqood  foret,  Ideoqae  perfec- 
te  solidom ;  totum  qnacunqae  patet 
nniversum  esset  spatinm  loane,  qno4 
non  minas  incongrnnm  et  absnrdom. 
Huc  spectant  Epicuri  verba  apud  Pla- 
tarcfaum  de  Placitis  Pfailos.  1. 1.  9n 
b4  icriy  *ArofwSf  eeu^*  ica^  ydp  itrt 
aroixtm  Acl  t^a^  aal  btib  rov  mooB 
9topf6fui^a,  nt  emendat  Gassendns. 
Creech. 

622  Certa]  Ito  Vet.  llbri  fere  om- 
nes,  ut  et  mox.  MamHas :  eetca.  ot 
ita  quidam  libri,  et  omnes  valgmti 
fere.  Qnod  tamen  inrepsit  ex  aliia 
locis.  Vide  Oocaa  in  Indice,  «t  inf. 
vs.  627.  et  4. 86.  Gff.  Si  legemoa 
eerpora  eteta,  nt  habent  ottne*  lihri 


T.   LUORKTII   CARI    DB    RERUM    NAT.    LIB.   I.         979 


vnlgati,  caem  interpretabimitr,  snb 
anpcctoiii  non  ca«leDtia,  et  ociilorum 
obtotom  effogieBtiay  A^^a.  StHy  ot 
wanoscripti,  VaticaDns,  et  Bertin.  el 
Blemm.  corponaMrfa  (qoamlectionem 
nonc  magifl  probo)  dicemos,  corpora 
finita  Bon  nnmero,  sed  ratione.  LiiJii^. 
Cccfl.  Certa  rectios :  ot  et  vs.  627. 
Crtech. 

6SS  QtuBioeaeimpUrent]CifH9teom» 
plerent  spatia,  sen  HwffTfifuira  a  se 
•ccopata,  et  possessa.  Lamb, 

QiuKamque]  Quaeum^  veteres  qoi- 
dam.  Gif. 

624  Om»e  ptoi  esi  epoHam^  vacumm 
eemeiaret  mmui]  Hsbc  ▼erissima  inter- 
jonctio.  Vacuom ,  inane  semper  vo- 
cat.  Gif,  Parnm  admodom  refert, 
Btro  modo  distingoas,  bocne  modo, 
OmRe,  9«oii  eet,  epatiam  vae»  cenet. 
imame,  an  iUo,  OaiNe,  faod  eet  epatium 
Mcaom,  Sfe,  ego  tamen  priore  modo 
malo.  Nam  peroamesignificare  vide- 
tor,  fh  iror,  i.  e.  nniversoiu.  Ohnm 
igitor  fuedeeif  inqoit,!.  e.  oniversom, 
esMt  ^aiium  vacoum,  atque  tiMme : 
neqne  praeter  inane  qoicqoam  esset 
in  natora  renim.  Hsm:  est  hnjus  loci 
sententia»  qnantnmvis  reclament  li- 
cetsimioli.  Lamb, 

696  AUermie]  Altematim.  LawUf. 
Corpos  inani  distingoitor,  inane  an- 
tem  corpore.  miscentor,  temperan- 
tor,  alteroatim  coalescont,  si  ita  Ike- 
bit  loqoi.  Fab, 

686  QuoaMJ»  nee  pleuum  maviter'] 
Qooniam  nec  pienom  est  duntaxat  in 
oatora  rerom,  oec  inane.  Lamb, 

NavUer]  Prorsns,  iucpifiwe,  Sed  ne 
quis  erret,  non  dicit  Lncretios,  id, 
qood  est  pleoum^  id  est  corpos  soli- 
dissimomy  et  i/ropary  non  esse  naviter 
plenam.  nam  contrasapra  probatum 
est,  el  id,  qnod  est  corpus  seo  plennm. 
esse  sine  inani,  et  merum  corpus :  et 
ioane,  ^m^  merom  inane,  ac  sine  cor- 
pore :  sed  docet,  hoc  oniversom  ne- 
qoe  esse  prorsos  plenum,  et  corpos 
nenim,  nec  vicissim  prorsus  inane, 
sed    corpore,  et  inani  dlstinctnm. 


Nam  et  in  inani  corpora  prima  assi. 
dne  moventor;  et  inane  corporihtis 
locum  praebet,  obi  moveantnr.  Vel 
hoc  dicit,  nihii  esse  genitom,  quod  vel 
prorsus  plenom,  vel  prorsos  inane  sit. 
Lamb, 

Nee  plemum  naviter']  NU  est  qnod 
ait  plenum  naviter,  neqoe  qoidquam 
est  qood  sit  plane  vacuum  sine  omni 
pleni  mixtione.  Loqnitnr  autem  de 
rebus  genitis  sen  concreUs,  non  an- 
tem  de  principiis  rerom.  Qoamqoam 
principia  dici  non  poisnnt  plena,  sed 
solida.  Fab, 

627  Corpora  eaea]  Corrige  teia,  lioc 
est,  oorpora  solida  :  qnsp  nndecnnque 
penitns  plena,  snnt  meatos  nnllosha* 
bentia.  Piiis. 

628  PUno]  Recte,  nt  liqnet  e  v«. 
626.  quoniam  veroin  Ms.  Cod.nescio 
quo  peena  legitnr,  aliqnis  iegendom 
conjicit,  Quee  epatium  pema  poeeimt 
dietinguere  inanie:  i.  e.  efficiendo  nt 
sitinaae.   Creeck, 

Pleno  poeeit  dietinguere  inane]  Cnm 
in  Oottorp.  cod.  atque  aliis  nonnnllis 
libris  Mss.  reperiretur :  peena  poeeini 
diet,  ifc,  Vossins  legendnin  conjecit  : 
Qua  epatutm  ptena  poscml  diitinguere 
inamie,  ut  peena  inane  q.  d.  demnotaa- 
Jit>,  significet :  efficiendo  ut  eit  inanc, 
EtVossii  antem  Mss.  qoidam  liber 
pemtue  habebat,  nnus  antem  pro  taoar^ 
tnnntf.  Preig. 

629  H<ec  me^  dissolot,  i^e,]  Res 
omnes  genitse  dissolvnntnr  atqoe 
interennt  vel  injuria  externa,  et  icti- 
bus  extrinsecos  in6ictis,  vel  intemo 
aliqoo  vitio.  Corpora  prima  aotem 
(inqnit  Lncretius)  nentro  modo  dis* 
solvi,  ant  labefactart,  ant  perft-ingi 
possunt,  neqne  nllo  alio  modo.  Lamb, 
Postqnam  soUditatem  corporom  pri- 
morom  demonstraverat,  eornm  nler- 
nitatem  adstroit  vss.  12.  SoUda  euim 
sunt  perfecte  plena,  nnUnm  inane 
continent,  ideoqoe  dissolutioni  mi- 
aime  obnoxia ;  omne  enim  corpus 
quod  divisibileexsolubileqne  est,  tale 
est,  propter  Inane  interceptuni,  par- 


080 


NOTiS   VARfORUM   IH 


tes  diMoeians,  et  iagresflmn  pnebens 
virtoti  extern»,  ad  eas  ftpjungendas  : 
Id  vero  qnod  inexsolubile  indiTisi- 
bileque  e»t,  tale  est,  quia  oranino 
plennro  soliduroqne,  qnod  nullnm 
Inane  habeat  ex  qiio  partium  sepa- 
rationem  timere  possit.  Epicnrnsad 
Herodot.  definit  Atoronm  IIA^  ripk 
^{nrWf  ircU  oIk  fx"^^^  ^"7»  ^  ^vws  8ia- 
XvBiiverat.  Creeck.  Keqiu  extrinHciu, 
Qnia  plagae  nil  possont  sine  inani, 
qna  scilicet  penetrent.  Fab. 

630  Nec  penitiu]  Qnia,  cnm  sint 
solidft,  nullus  lociis  plagis  internis 
essp  potest.  Fab» 

Retexi]  *Aptiku€a$€u,  resoWi.  Lamb, 
Dissolvi,  ita  ut  textura  pereat.  No- 
tntn  est  rh  Re  habere  aliqnando  vim 
iimrKtvaffriK^,  nt  refixity  rerelare, 
6cc,  Fab. 

531  Nec  ratione  eUia^  Nnlla  enim 
esse  potest,  nisi  ex  nti^aqne  snperios 
poftita  constaret.  Fab. 

Tentata']  Sic  dicimns  Latine,  mori^ 
ientari.  idem  0. 1114.  *  Atthide  ten- 
tantur  gressnSy  ocnliqne  in  Achaeis 
Finibns.'  Idem  hoc  eod.  lib.  vs.  632. 
*  Quae  nondnm  clneant  nllo  tentata 
periclo.'  Horat.  Epiat.  1.  6.  28.  <  Si 
latns  aut  renes  roorbo  tentantur  acn- 
to.'  Lamb. 

632  Id  (fuod jam  tupera']  I.  e.  supra. 
sic  antem  habent  qnattnor  libri  raa- 
nnscripti,  quibnscum  conscntiunt  Pa- 
riftienses.  Lamb. 

Capere]   H^xtcBat,  reclpere.  Lamft. 

635  ManabUe  frigtu]  Quod  Virgil. 
dixit  penetrabile  :  i.  e.  quod  facile 
in  parteis  intimas  penetrat.  sed  mi- 
rnm  nomen  *  manabile/  a  verbo  ma- 
nandi,  cnm  sit  absolntnm.  tale  est 
intertbile  ab  Interire,  apnd  Arnobinm 
lib.  2.  '  Quod  et  illis  argnmenta  sunt 
prapsto,  qnibns  eas  passivas  atqne  in- 
teribileis  invenitur  ;  et  liiscontra  non 
desunt,  quibus  esse  divinas  immor* 
taleiaque  monstratur.'  Lamb. 

536  Nec  penetr.  ign.]  I.  e.  qui  in  res 
•mneis,qnibiiscnmque  adhapserit,  sese 
cito  iiisiuuat.  Lamb, 


Canfiehtntur']  Perficinntiir,  consov- 
roantnr,  absolvnntnr:  jnxta  illnd 
Ovidianum  Met.  1. 432. '  Comqne  sit 
ignis  aqnae  pngnax,  vapor  humidns 
orones  Res  creat,  et  discors  roncor- 
dia  foetibns  apta  est.'  In  alia  signi- 
ficatione  conficere  idem  est  qnod  ene- 
care  et  occidere :  nnde  feramm  con- 
fectores  appellati,  qui  conficinnt 
bestias :  hos  mnlti  bestiarios  appel- 
lant.  PtKS. 

637  Et  qnam  qnteqne  magiM]  Sic  est 
legendum,  reclamantibns  omnibns  ex- 
emplaribns,  et  libr.  vnlgatis.  Sic 
enira  loqnnntnr  Latlni :  qno  raagis, 
boc,  vel  eo  magts:  quanto  raagls, 
tanto  magis  vel  tam  magis :  quam  ma- 
gis,  tam  magis,  seu  tanto  magis.  Ita- 
qne  com  lioc  loco  ita  acriptnm  easet, 
Ei  qno  quaqne  magio,  et  caetera,  Tam 
magi$,  6cc.  egoet  ab  aliis  locis  admo- 
nitns,  et  consnetndiniB  Latinomm 
memor,  f  criptnraro  vulgatam  emen- 
davi.  Lncretins  2.  197.  <  nam  qnam 
roagls  inersitnus  (al.  ursimns)  altum 
Directa,  &c.  Tam  cnpide  snrsnm 
revomit  magia.'  Idem  4.  249.  '  et 
quanto  plus  aeris  ante  agitatnr,  Et 
nostros  oculos  perterget  longior  aora, 
Tam  procnl  esse  magts  res  qmeque 
remota  videtur.'  Licet  et  alia  ex  hoc 
scriptoreeKempla  colligere.  sicVirg. 
^n.  7.  787.  *  Tam  magis  illa  fremens 
et  tristibus  effera  flammiR,Quam  ma- 
gis  effnso  crndescunt  sangiiine  png- 
nae.'  quem  Virgilii  locum  Quintilia- 
nnsaitesse  ex  illo  versnm,  *Qnam 
inagis  aernmna  iirget,  tam  magis  ad 
malefaciendum  vlget.'  Idero  Virg. 
Oeofg.  3. 309.  *  Quani  magis  exliausto 
spnmaverit  nbere  mnlctra,  Lsta  ma* 
gis.'  qiio  in  proximo  exemplo  snbin- 
telligitur  tam.  Terentins  Adelph.  4. 
6.  63.  *  nisi  qnia  qnam  Miser^  boc 
cnpio  esse  venim,  tam  vereor  magis.* 
Plant.  Bacch.  6. 1.  6.  *  quaro  magis 
id  repcto,  tam  magis  iiror.'  Idem 
Pcennlo  1.  2.  135.  <  Quam  magis  as- 
pecto,  tam  magis  est  nimbata,  et  nn- 
g»  mera*.'   Lamb.    Lambinus  quam» 


T.   LUCRETII   CARI  DB   RBRUM    NAT.    LIB.    I.        981 


contra  libros  omaes.  Gif»  Quam,  Qn/o 
Onines  Codd.  Lambinus  tamen  mul- 
tis  aliis  ezemplis  monitas  Quam  edi- 
dit.  Cntech, 

538  Hi$  reJmM]  Videtar  legendoro, 
TuM  miogi»  ictibos  baec  penitus  tetUata 
laboicit,  Scio  qoidem  esse,  qiii  per 
ista  verba  (Jut  rebm)  igneni,  hiimo- 
rem,  &c.  iatelltgant ;  sed  boc  loco 
agitur  de  plagis  in  aniversum,  aestn, 
humore,  ffigore,  &c.  Tameo  vide 
Emendationes.  Fab.  IctibuB  hac  le- 
git  Faber,  et  addit»  se  qoidem  scire 
esse  qoi  per  ista  verba  (/lis  rcbue)  ig- 
nem,  buraorem,  6tc,  intelligant  (Lam- 
binam  notat)  sed  hoc  loco  agitur  de 
plagts  in  universum.  Ingeniose  fa- 
teor,  at  quis  non  videt  hi»  rebu»  ap- 
tissimerespondereistis  verbis  vs.  536. 
'  Quibas  omnia  conficiantnr  ?'  Creeeh. 

541  Praterea  nut,  4*^.]  Prseterea 
(inquit)  nisi  materia  fnisset  aeterna, 
res  omnes  geuitee  ad  nihilnm  redac- 
t»  essent:  et  qusecomqae  videmus, 
ez  nihilo  renata  essent.  Lamb.  Alio 
vss.  11.  pognat  argnmento  e  commn- 
ni  illo  Epicuraeorum  eifato,  De  nihilo 
nihil,  et  in  nihilnm  nihil,  dedncto.  Si 
eoim  prima  rernm  semina  interirent 
seu  dissolverentur,  in  nihilnm  recide- 
rent :  nnila  enim  sont  priora  primis 
principia  in  quae  resolvi  possint. 
Ideoque  res  quotidie  natae  e  nihilo 
orirentur.  iEterna  igitur  esse  semi- 
ua,  vel  res  e  nibilo  oriri,  qoo  nihil 
abeardius  dici  posse.  philosophi  cre- 
diderunt,  concedatur  necesse  est. 
Epicurns  ad  Herodotum,  rai^a  8i  rh 
uAfiard  iarip  &ro/ui,  Koi  hfurdfifsafTa^ 
^mp  /u^  fjU^Xei  wdm-a  ^s  rh  /i^  3y  ^to- 
pfiaeaBcu.  Versu  autem  549.  et  dno- 
bus  seqnentibus  hanc  Principiomm 
immortalitatem  solidae  istornm  sim- 
pHcitati  deberi  breviter  ostendit. 
Creeeh. 

543  DenUUloquoquenata']  Itarecte 
qnidam  libri.  In  quibnfldara  vet.  qua 
naia^  qua  tanta,  quee  rata,  saepe  que 
^Toquoque  positnm  est  ob  notas:  et 
r  pro  A.    Nec  mutanda  seriptura  est 


ex  loco  inf.  vs.  675.  Similia  vide 
inf.  3.  710.  716.  Gif,  Sic  restitni  a 
codtcibus  manascriptis  ad  hanc  scrip- 
turam  qoasi  mano  dnctus :  in  qnibus 
scriptum  est  partim,  De  nihiloque 
rata:  partim,  7ti<e  ranto :  partim,7iue 
nata.  ex  qua  postrema  scriptnra  alii 
fecemnt,  De  nikUo  quasUaj  ut  habent 
omnes  fere  vulgati  codices :  alii,  De 
nihiio  quoque  nata  :  quae  tamen  proba- 
bilis  leetio  est.  alius,  nescio  quis,  in 
cod.  Bertiniano  reposuerat,  De  nt- 
hiioque  creata.  Snnt  et  qui  legnnt, 
De  nihiioque  parata  forent.  sed  ita  le- 
gendum  esse,  ut  exeudendum  cnravi, 
evmcit  locus  similis  infra  eod.  lib.  vs. 
675.  'De  nihiloque  renata  virescat 
copia  rerum.'  Quod  aotem  quidam 
sycophanta  negat  ex  illo  loco  bullc 
sic  esse  scribendum,  ego  mendaci  et 
perjnro  non  credo.  Lamb.  Qnod  ne- 
cessario  seqnitur.  al.  de  mhUoque  r«. 
nata.  Fab.  QuasUa.  Nard.  vitiose 
Quidam  Nihilo  quoque  nata.  Alii  At- 
hiloque  creata.  Oassendus  reducta. 
Creecb. 

547  Dtsto/vt  quo^  I.  e.  in  quae  pri- 
mordia  res  quaeque  geoitae  sui  inte- 
ritns  tempore  dissolvi  qneant.  Lamb. 

547  Supremo]  Ultimo.  Horat.  Epist. 
ad  Torqn.  1.  5.  3.  'Supremo  te  sole 
domiTorquate  manebo.'  Idem  ad  Alb. 
Tib.  1.  4.  13.  'Omnem  crede  diem 
tibi  diinxisse  supremum.'  Lamb, 

548  Stqtpeditet}  Suppetat,  satis  sit, 
irapKeifif  vel  parata  sit.  Nam  euppe- 
ditet,  hoc  loco  absolote  accipiendnm 
est,  nt  saepe  alibi.  Lamb. 

549  Sunt  igitur  soUda']  Concludit 
honc  locnm  boc  modo :  Constant  igi- 
tnr  corpora  prima  solida  simplicitate, 
i.  e.  sunt  solidissima  et  simplicissl- 
ma:  atque  ita  sunt  sterna.  quod  si 
non  esseut  solidissima,  interirent  tan- 
dem,  neqne  aeteraa  esseot.  Si  cor- 
pora  prima  interirent :  vel  non  ha* 
berent  res  naturales,  semel  perem- 
tse,  unde  reficerentnr,  vel  ex  nihilo 
reticerentor :  quod  fieri  non  posso 
probatnm  est.  Lamb. 


982  KOTJB   VARIORUM   IN 


MO  Nie  mume  queumfi  htgo  quemU,       M6  FiMm]  CodicM  fideliores  reser- 
poMint,  posteDt.  Fab.  TMit  /tran;  qoM  iectioBeai  im&. 

S5S  DMifw  «i,  4-c.]  PerpeniiB  Ma-    ime  prolio.    FhrtM  expoae  abeoia- 
raliat  faaiic  ordiDem  cootra  Yeleres     tam  crescendi  perfectioMOk    Rmu, 
KlHOt  omoee  mntaTerat ;  qood  et  aiii     Ita  oBuies  fere.  veteres  qaida»  taaMn 
male  snnt  secnti.  Gtf.  Scio  hos  qnat-    JUrem ;  qnod  etiam  reetum  est,  sad 
tnordeeim  Yersns,  qni  deinceps  ab    ex  aiiis  iocb  inrepsisse  Tidetnr.  VM. 
boc  nnmerati  seqnnntur,  in  codictbns    similia  inf.  S.  7tl.  Gif.    Fmem  Qai- 
▼Blffaiis  ordine  converso  infra  Tor-    dam  libri  maBnscrtpti,  et  noBiiaili  tf^ 
mm,  cnjns  principinm  est,  Immmen»    pis  excasi  babent,  pertedtre  fmem : 
kUWue  pUigief  tfc.  coUocari.    Ego  ta-    qaos  eg o  seqnor.  /orem  taaBeiiy  qaod 
jico,  qnem  ordinem  ia  qninqne  codi-    in  aliis  libris  reperltar,  bob  impaebo. 
eibns  manoscriptis,  et  in  V enetis  an-    sic  enim  scpe  alibi,  nt  lnfr.  statiai 
tiqnis,  in  Paris.  in  Vicetinis  reperi,    565.  *  qnibns  possiBt  sefi  eoatlagere 
servayi.  Lamb.    8lc  babent  libri  ma-    florem.'  et  t.  771.  *  caplCni  «tatis 
Bniicripti.  sententia  antem  hujns  loci    tangere  florem.'  et  5.  845.  *  Nee  po* 
b«c  est :  Si  non  essent  aliqoa  corpo-    tuere  copllnm  setatis  taagere  florem.'. 
ra  solidissima,  qns  nomqnam  nlla  yi    JUrem  antem,  i.  e.  AnM*'»  jastnm  et 
filBgereBtar ;  et  si  non  esset  tom  re-     perfectnm  Tigorem.  Lemh.    Flertm, 
mm  frangendamm  finis,  cnm  ad  ea     Fimem  O.  Lamb.  alHqne,   istamqae 
eorpora  perveBtnm  esset :  jam  cor-    etiam  rocem  Fayns,  qui  alioram  er- 
pora  prima,  i.  e.  primordia  rerom,    rores  semper  approbat,  toetnr.    At 
ita  ad  aihilnm  essent  redacta,  nt  nihil     Fmem  Tel  prorsns  enervat  aigumen- 
ez  illis  coneeptam  et  concretnm  ad     tnm,  vet  saltem  infirmios  reddit,  ec 
jostam  magnitndlnem  peryenire  pos-    obscorius.    Flos  «tatis,  Ar^,  jostas 
set,    &c.   jLaiii6.     Nobilis   qinestio.     perfectnsqne  vigor.  Creeek» 
Sensns  est :  Nisi  finem  certnm  fran-        567  Nom  ^aafois  dturn  disi.]  Faci- 
gendis  sen  dissolvendis  rebns  natnra    lins  est  dimere,  qnam  sidificare.  sea* 
statnisset,  ita  jain  deminuta  corpora     tentia  vnlgata.    Sic  Isoc.  «pkt  4(\f«- 
primordialia  eraent,  nihil  nt  ex  iis    mt  tSUm^  5ri  evirrffeai  ^  Isyv  I- 
posset  matorescere :  atnunc,  uti  sese    «arra  x*^tir^,  StexSinu  •«  H^.  i.  e. 
res  habere  videmns,  finis  aliqnts  re-    <  Scientes  componere  qnidem  In  re- 
bns  frangendis  est,  nltra  quem  nnl*    bns  omnibas  esse  dlfilcile,  dissolveva 
Ins  progressns  datnr.    Itaqne  soli-     vero,  et  'dimere,  Aieile.'    Pbitarch. 
dnm  aliquid  et  $Bpm»vro9  In  Balura  sit     m^  rev  hce^ear  "tUrvtp  d  Ametim/idmet 
neeesse  est,  nnde  omnia  revirescant.     iato^as,  5ri  ^iXnrms^OKwew  Kmr4^Kn- 
Fah»    Iternm  vss.  14.  monet  rerom     ^,  Aax*  eia  iuwrrii&ai  yt  rma^nir, 
omnium  incremeato   statntnm  esse     Ifiy,  w6\t9   iKciirvf  Ibr  5kv>iyM|.  i.  e. 
certnm  et  defialtttm  tempos ;  ideo-     '  Qaemadmodnm  Lacedsrniotiias  ille, 
qoe  semiBa  e  quibns  istts  res  augea-     cnm  andisset,  PhHippum  Olynthnm 
tur  certft  esse  roolis,  indissolnbilia     faBditns  evertisse:  at  talem  nrbem 
etiam,  nec  frangi  posse :  aliter  enim     (iaqnit)  de  integro  exeitare  noo  poa* 
per  infinitum  illud,  qnod  abiit,  tem-     sit  iUe.'  Lnmb. 
pns  fracta  et  dissipata  in  tam  exiles        558  Qaeprop^er  lMi|fa  dtrt  Injhdim 
raiantias   redacta  fuissent,  nt  nulUs    etiae  anteacti  tempcrie  omnie  Qued/re-' 
nnqnam,  ideoqne  iy»n  paucis  aaais    gieeet  adJkac  dietwrboMe  diemteenefme, 
reficerentnr,  et  in  molem  coalesce-     ^aa^aam  r«lli7ao  rcporeri  (eiapsre  pes- 
rent.    Et  httc  omnia  agnoscet  qni    eet,   Rem  veroadmirabilem,  seUicet! 
res  citins  dissolvi,  qnam  refici  posse     *  /EteB   longa  diei  inflnitm  aateacti 
cogitat.  Creech,  temporis  !*  qoid  hoc^    Si  serlo  lo- 


'  T.   LUORBTII  OARI   DB   RBRUM  NAT.   LIB.  I. 

qaendam»  et  liberey  dieaai,  Nag»  et  apecies  dob  minaniitor,  M  it^Xm^^ 

mera  &^palk»    Legendam  eaim,  f«a-  to*.  Fab, 

prQpUr  lotiga  dies,  et  Infinita  irle»  ««•  666  CmHMgeri]  CoBteqoi,  «dipitci. 

ie^di  Umfcsia  {mrnhf  ^c»  Notom  U-  L9mh, 

Ind:  Lnga  dtet  kommi  doeuk  jNnvre  666  Hu€aeei4ii]  Alie  ratieae  pro* 

leemea,    Et  boe  Lncretii  in  4.  SOl.  bat,  primordia  rernm  toltdiBsima  etae 

'  liKC  pancto  cernantur  lapsa  diei.'  oportere,  nempe  qnod,  qoamvia  «int 

i.  e.  temporis*    Neqae  unqnam  aii-  talia,  posftint  tamen   in  conoilio  et 

ter  acripsere,  qnl  pnre  et  Bomano  eongre«stt,  id  est,  in  rebns  gignendisy 

are  locnti  snnt.   P«ik.    Faber  legit  cffici  mellia,  inanis  interTentVy  nt  ita 

XiMVn  dws,  «I  /fi/intra  «tas,  et  lianc  ek  iis  fiat  aer,  aqna,  Tapores,  et  simi^ 

emendatieaem  bnjns  lUbri  rs.   SB4.  Ua.  at  si  essent  sna  natnra  mollia, 

/n/faif«  aies  coosnnw,  mnteudm    t«t-  fton  poasent  ez  iis  fieri  silices,  fer- 

fne  egregie  confirmat.  CrfccA.    Ite*  mm,  adamas,  et  similia.  Z4Mi^.    Alii 

rnm  bie  adjectiTa  doplicat.  Hw,  Hm.  qnod  idem  est.  Aoc,  pro  bae, 

669  InJhUm  «les}  Infinitnm  teib-  m^Am,   pro  islhuc ;   tttivilitia  sram- 

pna  prmterilnm.    Si  legts  iitfMiay  mntlcs.  Sententia  est :  Sed  com  soli- 

junge  cnm  diei.  Pins.  dn  sint  prima  corpora,  nnde  mollities, 

AntemH  Umperi»  samfa]   Sic  lia«  ^ypiripy  et  liqatdom  concretnm,  dec4 

bent  libri  mannscripti.  Ltmk,  £x  admistione   inanit.    Fab*     Hue 

660  Adfute]  ^rh9w'm  hane  ntqoe  oeMidtl alt,  ^e,  Atomornm  soliditatem 
diem.  Fab,  vs.  la.  confirmat.    Quia  enfan  mani- 

661  Nunqmm  rfOifne]  Ita  veterea  festom  est  ease  in  rernm  natnra  eor- 
qnidam.  Fak,  In  aliis  qntbnsdam ;  pora  dnra  ac  molKa,  declarat,  si  prin-^ 
ReUqua  id  «infiiam.  Vnlg.  Id  mm-  cipiaqnidemassnmantnrsoUda,posse 
f aaiR  reltfue.  GiC  Sic  habehnnt  eti*  «l  illis  fieri  non  modo  res  dnras,  at 
am  aostri  tibri  veteres :  qaod  cam  in  perspicnam  est,  verom  etiam  molles ; 
pHma  editione  non  observassem,  ad-  qaoniam  qnod  concresctt  ez  Ipsis 
monoit  me  Adr.  Tumebns.  reUiqwi  moUescere  poterat  ea  intermistione 
porro  qnattaor  sylhibaram  est.  Lumh,  inanis.  Sia  autem  mollia  sapponan* 
Ita  BCss.  nterqoe  Lngd.  Bat.  nisi  tnr ;  tnm  poternnt  quidem  res  effid 
qnod  relicMe  scribaUir  in  Sec.  et  qnnm  molles;  at  nolla  ratto  suberit  cnr 
ita  qnoqne  mann  prima  in  primo  es*  possint  dici  darat  effici ;  soUditate 
stitisset,  nmtatnm  deinde  atque  in-  viz.  qn»  est  fnndamentnm  duritiei, 
terpolatnm  est.  Ita  qnoqne  Tnme-  nulla  extante.  Oassendus.  Creeek, 
bus  Advers.  19. 16.  et  ipse  Lucretias  667  Cam  eenetimt],  Sic  legendnm, 
4.  97S.  *  ReliquiU  tamen  esse  vias  in  et  ita  scriptnm  est  in  qnattaor  Ubris 
monte  patentes.'  iiav.  manuscriptis :  quibnicnm  facinnt  ali- 

662  Ai  ueme  inmtmat]  Conclndit,  qaot  typis  impvessi,  nt  Parisiens. 
certom  finem  esse  remm  fmngenda^  Veneti  antiq^  Vicetini.  quod  anno- 
rum,  ad  qaem  cum  perventnm  fnerit,  taTi,  ne  qnis  semidoctns  putet  mpo- 
tam  res  frangi  desinant.  £a  qno  ncndam,  eum  cemeUnt,  ille  enim  modo 
efficitur,  ut  sint  quaedam  corpora  potins  leqnebantur  antiqni.  Lemk. 
minima  et  soUdissima,  inanis  exper-  Pro,  cam  eonstent,  Ita  sviUcet  loqui 
lia,  qaie  ntimquam  frangi  possint :  es  mos  erat.  Istnd  enioi  cam  eandem 
qntbua  res  qusBqae  et  reficiantnr,  et  vim  habet  ac  t^  ^ amnaif ;  sed  fanaieit 
ad  SBtatia  florem,  jnstamqne  magni-  apnd  Horat.  Ovid.  Sallnst.  cnm  pri- 
tndinem  perveninnt.  Lam6.  mo  modo  jnnctom  videas.  exempla 

664  Generutim']  Itsqne  genera  sen  ex  iis  peti  possant.  Fa6. 


984 


NOT^   VARIORUM    IN 


508  Air^  oqHAy  terra,  vaporei]  Vapor, 
ignifl  est.  Dices,  ergo  elementa  non 
Hunt  prima  corpora  ;  Qon  sunt,  neque 
adeo  possunt.  quid  ita?  quia  concre- 
ta,  quia  ffwrrfifMraj  &c.  Elementa 
enim  sunt  princlpia  secondariay  nt 
▼ulgns  loqaitnr.  Fab, 

669  Qao  paetoftant]  Scribe  interro- 
gative :  quomodofiunt  mollia,8cilicet 
cnm  e  solidissimis  principiis  oriuo- 
tur  ?  Et  qna  vl  P  Qua  potentia  ?  Qua- 
igue  geroMiwr,  Lego  g-fnoilar  ?  per  in- 
terrogationem.  Mirnm  esr,  inquit 
poeta,  ex  solido  corpore  genita,  fieri 
corpora  meatibus  plena.  Interrogat 
quomodo  bsC|  qu«  contradictionem 
inferre  Tidentnry  gerontur.  Ptiif. 
TmesiSy  quocanqne  modofiant,etqoa- 
cunque  vi  gignantur  illa,  nerope  aer, 
aqua,  terra,  vapores;  proinde  quasi 
dicat,  Non  est  enim  liujas  loci  docere, 
quoroodo  ex  primordiis  solidissimis 
fiant  aer,  aqna,  et  cetera  mollia.  Men- 
dose  in  aliis  libris  legitur,  Quie  vi 
quaqve  gerantur,  legendum  enim,  Qiut 
tft  cunque  genantur.  qnantumvis  re- 
clanient  quidam  09t\vpdi  avKo^drrai, 
Lamb, 

Et  ifua  v%  cumque  gerantur]  Qase- 
que.  ut  et  snpr.  vers.  130.  Lambinns 
gtnantur,  male,  contra  libros  vet.Gi/. 
Isthuc  aim^ice  juugi  cnm  pacto  debet, 
nt  et  cum  ot.  Genantur  autem,  opti- 
me  Lambinus.  At  Gifaniiis  qui  male 
istiid  ab  illo  Introditctum  queritur, 
nimius  nngator  est.  Deinde  quid 
discriminis  inter  rh  genere  et  gerere, 
non  viderat.  Fab,  Quteque  gerantur 
Nardios.  Gerantur  Gif.  et  Parens 
amant.  Genaniur  tuetur  Lambinus. 
Totum  vero  hunc  versum  tanquam 
importnnum,  et  malae  fidvl  possesso- 
rero,  ex  hoc  loco  amovendum  esse 
censeo :  at  siquis  retineat,  com  Lam- 
bini  explicatione  abeat  contentus. 
Hiec  enim  ilJe:  Quocunque  modo 
fiant,  et  qaacunque  vi  gignantur  illa, 
nempe  aer,  aqna,  terra,  vapores  ; 
proinde  qoui  dicat,  &c.  Creech,  Sic 


cum  Gifanio  leginins.  Qiiicqnid  ali- 
ter  post  Lamblnnm  statuant  vlri 
docti.  Preig,  £x  con^enin  optimo- 
rnm  codicnm  Mss.  genantur,  qnod 
mibi  satls  aptiim  videtiir,  hoc  toco 
retinui.  Hav. 

670  SemeQ  Ita  pnccIarelegantMss. 
qunin  etiam  Ed.  Bas.  banc  vocem  in 
marg.  ut  ex  Ms.  hanstam  agnoscat. 
Simul  enim,  qnod    bactenns    locam 
occnpavit,  plane  hic  est  inconveniens. 
Veteres  vero  eleganter  hac  voce  eeuui 
snnt  usi.    Ldcan.  3. 147.  de  Cesare : 
*  semel  omnia  victor  Josserat.'  et  de 
Pompeio  8. 705.  *  Pompeinsqne  fnif, 
qni    nnnqnam    mixta  videret  Laeta 
malis :  felix  nnllo  turbante  Deomm, 
Et  nnllo  parcente  miser.    Semel  im- 
pulit  illam  Dilata  Fortnnamano.  pul- 
satur  arenis,'    Sec,  et  alibi.     Qood 
ipsum  verbum  Tertnlliano  in  Apolo- 
getico,  et  aliis  auctoribas  suo  tem- 
pore   restitnimns.     Semel,    omnino, 
eenevooral,  Hav.    iSuiitil.  Curstina/? 
Nonue  snfficitadjmsfamdixisse.  Lege 
cum  Llb.  Mss.  oemel,  quo  sensn  Ln- 
canus  etiam :  alibi,  et  lib.  6.  fine : 
'  Neqaeant   animoni    sibi    reddere 
fata   Consampto  jam  jure    semel.' 
Preig, 

672  Unde  queant  vaUdi]  Honc  ver- 
sam  producit  testeni  Nonius  MarcelL 
in  voce  st/ex.  Lamb.  Validi  sttfces. 
Hno  respexit  Servios  ad  Virg.  JEa, 
8.  253.  '  Stabat  acuta  silex,'  ita  scri- 
bens :'  '  Pene  omnes  hnnc  silicem 
dixeront.  Nam  et  Varro  et  Lucre- 
tins  ita  dixernnt.  Tanta  tamen  est 
Virgilii  aactoritas  nt  persaadeat  no- 
bis,  etiam  hanc  silicem  dioi.'  Hav, 

678  Nam  fundUua  omnie  Principia 
/undamenta]  Fandamentnm  cujnsqiie 
rei  debet  esse  firmissimam  ac  soli- 
dissimum.  At  si  principia  rernm 
essent  roollia,  fnndamentnm  rerara 
oatnralium  esset  infirmom,  imbecil* 
lum,  fragile,  et  cadncnn.  Ergo  pri- 
mordia,  seu  principia  rerum  non  sont 
mollia,  sed  potint  solidiasima.  LmlK 


T.   LUCRETII   CARi    DR   RERUM    NAT.    LIB.   I. 


985 


OmnU,  Omni  O.  P.  recte.  Creeeh» 

Porro  si  nuUa  €$i]  Qood  est  fal- 
tiiin  Epicareorum  sententia :  sed 
Peripatetici  volant  esse  veruni.  Sci- 
endum  est  autem,  h«c  doo,  nalJom 
esse  6nem  rebas  frangendis^  et  res  in 
niinimas  parteis  non  resolviy  ratione, 
et  sententia  unnm  esse,  vel  se  motuo 
conseqnif  atque  inter  se  congruere« 
nam  si  res  uon  resolvuntur  in  minimas 
parteis;  ergo  nihil  erit  minimum: 
ergo  erit  aliquid  minus:  exquocon- 
seqnetur,  ut  res  omnes  in  parteis  infi- 
nitas  dividi  possint.  Leunb,  Ut  isti 
volunf,  non  Epicurus.  Fab,  Ulti- 
mum,  quo  utitury  argnroentum  vss.  7« 
jam  probatis  nititur.  Olim  demon- 
straveraty  vel  semina  qu»dam  ab  ae- 
terno  indissoluta  et  iofracta  esse,  aut 
nollas  res  omnino  nasci,  vel  e  nibilo 
oriri  potuisse  :  res  nasci  ipsi  sensns 
demonstrant,  et  nihil  e  nibilo  oriri  fa- 
teotor  omnes;  si  vero  nnllum  esset 
solidum  quod  frangi  et  dissolvi  ne- 
queaty  ubi  inveniremns  corpora  illa  ab 
«terno  indissoluta  et  infracta  ?  Com 
enim  fragiles  molecnlae  infinitis  oc- 
cursibus  ictibusqne  obnosiae  sint,  fi- 
eri  non  poiest,  ut  tam  dintumo  tem- 
pore  non  sint  exsolntse.  CreecK 

Porro  sl  nuUa  ettf  tfe.']  Hi  7.  ver- 
sus  non  inveniuntur  in  B.  v.  6S0. 
pro  Tempore  Fayns  legit  Cerpore;  et 
pro  qtutdam  alii  Quaque,  ntrumqne 
imperite.  Creeeh, 

679  Quadam']  Sic  legendum,  non 
qutequef  necquaquam:  quae  duae  scrip- 
tar»  vitiosQ  natae  sont  fortasse  ex 
illa  depravata  quaquamy  qn»  reperi- 
tur  in  dnobut  manuscriptis:  deprava- 
ta  est  autem  ex  recta  quadamy  cum  a 
librario  d  littera  esset  inversa.  Sed 
bnjus  loci  sententiam  explicetikns. 
Demns  (inquit)  nnllum  esse  rerum 
frangendamm  finem,  qood  iamen  est 
falsum.  vemm  tamen  demns.  certe 
nihtlo  minus  necesse  est  aliqna  cor- 
pora  superare,  i«  e.  superesse,  et  ircpi- 
Yiycv^flurebusgignendis,  qute  corpora 
nullo  perictth)  fuerint  tentata.  alioqui 


consnmta  materia,  et  rebhs  state 
confectis,  et  corrnptis,  vel  nilril  re- 
nasceretur,  vel  res  ex  nihilo  refice- 
rentur :  qiiod  est  Mvaroy,  Lamb, 

Tamen]  Pro  tandem,  Plant.  Tereot. 
Fab. 

581  Ciueant]  Sint.  Fab,  An  ex 
Mss.  dnctn  scribendum  ?  Qua  nodum 
eieani  nuUo  t,  p,  i,  e.  quae  densam  et 
stipatam  efiiciant  roateriam.  Non 
tamen  teroere  mutandom,  saepe  enim 
etuere  a  poeta  pro  eae  dicitnr.  Hav, 

582  At  quoniam]  Argumentnm  est 
a  repugnantibus.  Si  quis  dicat,  cor- 
pora  prima  esse  fragili  natnra  prar- 
dita,  negetqae  esse  solidissima,  hsc 
pugnant  inter  se,  et  illa  esse  fragilia, 
et  eadero  ab  aeterno  tempore  ad  banc 
diem  integra  et  salva  remanere  po- 
tnisse,  cum  assidnis  ictibus  fuerint 
verberata  ac  vexata.  atqni  saiva  et 
incolumia  reroanserunt:  alioqui  res 
ex  nihilo  reficerentur.  ergo  corpora 
prima  sunt  solidissiina,  neque  fragili 
natura  praedita.  Est  igitnr  in  rebns 
aliquid  minimnm:  et  frangendaram 
rerum  modns,  et  finis  est  aliquis. 
Lamb»  Et  quoniam,  Falsa  snppositio 
ex  assertione  Peripatetica.  Fab, 

585  Denique  jam  quoniam]  In  dno- 
bus  cod.  manuscript.  et  in  aliqnot 
excusis  etiam  hoc  loco,  ordine  roata* 
to,  detnceps  sequebatinr  hic  versus, 
cum  aliis  sex,  Porro  st  nulla  est  /ran- 
gendiredd,fin.  ego  secntus  sum  ple- 
rosqoe  typis  excasos,  neque  tamen 
meom  esse  puto  hunc  vel  illum  or- 
dinem  probare,  aut  improbare.  Lamb, 
Hisvss.  15.  aliam  sobjicit  rationem 
Lncretius  ductam  ex  multiplici  na- 
tnrae  ronstantia,  ut  in  provehendis 
semper  animantibns  ad  certas  nsque 
virium,  incrementi,  ac  vitae  metas, 
in  iroprimendis  semper  iisdeni  singn- 
loram  generum  diacriminibus  et  no« 
tis ;  qnae  praeslitnra  sane  non  esset, 
nisi  principiis  uteretur  certis,  et  con- 
ttantibns,  atqne  adeo  dissolutioni, 
routationique  non  obnoxiis.  Unde 
enim  seminibus  quotidie  mutatitista 


«lOv 


nOTM  VARIORUM  IN 


Um  pertiaas  contUatia?  pnleeU 
Mn  eftdcn  hoaiiiiilMiiy  eliiaqoe  ni» 
aalibos,  comtaret  forma:  qMedam 
iniiieiitii  Tiribae  et  loogsvitete  fm- 
erentnry  dna  alin  ejudem  geaeria 
pnsiUn  nimis  essent,  et  brevissimai 
«tatis:  freqnenter  albos  oorros^et 
aliqnaiido  nlf ros  eyfnos  videremns. 
Occdb. 

M6  FiloMfnc  fncn^  Qnidans  iibri 
Imbent  fcncnd»,  miims  reete: 
¥is  non  me  fngiat»  Latine  dici  mi 
rilnwrr,  et  slmpiex  pro  compoiito 
interdnm  nsnrpari  solere.  Lamk, 
Relras  etiam  inanimatis  vitam  hoe  l^ 
coy  «it  snprn  «vi  stntisqne  finem  ae 
Borem  cniqne  snnm  tribnit  vtd,  vs. 
M6.566.  Preig. 

687  Fmderm  nefvrat]  Senec  in  Me- 
den  non  minori  elegantin  *  ftedem 
mnndi'  dizit.  Sic  enim  iile  vs.  SM. 
*  Bene  dissepti  fcsdem  ranodi  Trazit 
in  unnm  Thcsssla  piniis  Jnssitqne  pa« 
ti  verbera  pootom.'  et  vs.  €66« 
'  Vade  qnn  tiitam  popnlo  priort : 
Rnmpe  nee  sacro^  violente,  mnndi 
Foedera  sancta.'  adde  Clnnd.  1.  hi 
Koff.  In  princ  Preig» 

689  iVifc  roaimiiiehir  quUpum']  £t 
qnando  imlla  res  genita  snam  nascen- 
di  condidonem  mntnt,  ant  a  sno  imh 
tnrali  ordine  ditcedit,  immo  vem 
coiistantissime  legem  a  natnra  .de- 
scriptam,  mtnmqne  ordinem  servat, 
«sqne  adeo,  nt  corvi  nigri  ez  corvis 
mscantnr,  et  e  cycnis  cycnt  cnndidi 
gignantnr:  niiairam  dicendnm  etiam 
esty  prima  corpora,  ez  qnilHis  cetera 
eanstant,  et  quidem  mnlto  Bagisy  esse 
iaunaiabilia.  legendnm  aatem  est, 
f  ma  sflrase  eomtantf  potias  qoain,  nt 
vnlgOy  fwimis  sMiiNa  ooMfanf.  Lamb. 

Qw'a  cMistaa^]  Imo  constsnL  iu  al. 
f  aands.  raale.  Fab»  et  Crcedk.  Cm- 
titmt,  Saam  natnram,  snomqne  ordi^ 
nem  servant,  Utque  adeOf  icf  sarur  os* 
kcreSy^c.  Lsmb. 

600  Varkt  vaiMcres]  Varios  colore« 
babeiites.  Propertios :  '  Ant  variam 
plomse  versicoloris  avem.'  Pins.. 


immriim]  Ez  ordine,  vel  ^^^m^^ 
^t(n*t  v^i  ^9*9  m*  serie,  perpotnn. 
PUnt  Terant.  ViKgil.  Fa6. 

691  OslsndM]  8ic  fanbeot  libri 
mannscripti.  mun  vnlgati  habeat  oo- 
icndnnty  mendose.  Jimno. 

Jfnodas  fOMraldi]  Sie  legcndnm, 
non  gsmlolw.  et  ita  moz :  gemera^m. 
Oif.  I.  e.  sni  enjnsqne  generis  pm- 
prias.  qnadam  legi  volnnt  gfniiairis^ 
i.  e.  n  nntnm  insitas^  atqne  n  prinm 
staltm   ortu  tribntas:    nen    prohn> 


CarpeH  imeeu]  Mss.  C^rpsro.  For- 
tasse  etiam  emr.  nt  snpr.  vs.  Si7.  ot 
inf.  vs.  668.  G^.  Alias  eerfert  m- 
ssar,  i.  e.  in  corpom  esse.  Laak 
609  lfil€rt«]  Primordioran.  Fak, 
604  Rteieia']  Ita  veteres.  AUi: 
fcomcla.  Oif.  I.  e.  vidssim  vieta»  et 
snperata.  sic  restitni  secatns  libroa 
manoscriptos,  et  nonnnllos  typis  ez- 
cnsos,  in  hb  Paria.  Venet.  aatiq.  Vi« 
cetin.  Lamk 

607  C/lfns  alte  Urwmme  kenrnfi 
Vide  snpra  vs.  78.  ^  inf.  6.  01.  Off. 
1.  e.  terminiis  firmns,  ne  otabilis,  et 
qni  nnHis  virlbns  eonvelli  potest.  bic 
versnS)  et  snperior^  sopra  positi  snnt 
non  longe  a  principio.  Loai6.  Tsnni* 
nns  Jbcreat.  Ita  Msa.  omnes;  qno- 
modo  eum  etiam  oaancs  membfaws 
qnas  Lamb.  inopezit  faabennt,  nierito 
damnes  licet  Oifanii,  alfne  oils  irrw 
mtnos  hm^eat.  vel,  qnod  Faber  et 
Creecb.  reeeperanty  alfoe  aHf  lcrait- 
aas  ii«r<al.  somptum  n  termlno  qni 
finem  agri  cojasqiie  signat.  Oiym^ 
pins  Nemesianns  £cl.  1.  ^  Snb  te  m* 
ris  amoTy  sub  te  mverentin  jnsti  Flo* 
ruit;  ambignos  signavit  terminns 
agros.'  Hoe. 

608  Gmsraltsi  siecla]  I.  e.  genns 
omne  aninmntinm  quodqne  snam  ■»• 
taram,  &c.  referm  possent  gtnent^ 
Itm-Otfciay  hic  et  passim  Liicmtins 
dizit ;  ut  *  semper-lenitas  '  apnd  Ter. 
et '  semper^iletts '  apnd  Virg.  et  simi- 
lia.  Preig. 

Smiia]   I.  e.  animantiom  genera« 


T.  LUCRUTll  CARI   DB  RBRUM   NAT.   LIB.  I.         967 

liijii^.     Pro   •ingalmribos   euJM^ie  ad  id  pooctmny  et  etuumem,  qoodTU 

generM,  Fab»    Simpiidter  hoc  loco  «erpos  minni  potett,  nt  id  jam  cer* 

pro  omni  aninMVtmm  Kcnere  posnit.  aere  nefpieemos :  nimimm  id  caco- 

Statins  Lncretium  imStotoi  I.  11.-  p.  meoy  qnod  jam  snb  ospectnm  non  ca« 

m,  497.  pro  bominilMiOy  vel  potinsbo-  dit,  partibns  caret»  et  miaimnm  cst, 

minnm,  nt  apnd  Inferosy  simolacris :  i.  e.  noo  potest  esse  minns,  qoam  est. 

*  Interea  longam  cessante  magistro,  Verum  nt  totios  bnjos  loct  sente»ti- 

Grescatopns,  totisqneezspectentsseo  amnsqnead  versom,  Quaprvpiir  qm 

«Qla.ripis/  Prtig.  maieriaM,  ^c.  facilins  conseqoanmr, 

.  009  Nofnr.  mofas^  o.]   Quod  fieri  sciendnm  est,  Peripateticos  et  Epi^ 

•ios  doeety  et  itemm  Lucretius  4.  cnreos  cum  in  aliis  moltisy  qnsB  ad 

BOB  longe  ab  eztr.  Laai6.  baoc  disputationem  non   pertinenty 

Mehu]    Oesticnlationes   refemnl  tnminbismaximeinlersedissidere: 

fiKi  quss  sunt  in  parentibas.    Caosa  primnm  qnod  ilU  Tolant  omne  corpna 

oot  qood  sicutt  ayes  colorem  in  pen-  in  parteis  iofinitas  seeari  posse^  ne* 

Bio  oondem  refemnt ;  similiter  mores  qoe  ulias  corporis  parteis  nsqne  adeo 

pareBtnm  filii  reprsesentant.  qaoni>  parTOs  esse  posse,  ut  non  possint  ^ 

natora  primi  principit  ett  immo-  eri  minores :  id  est,  infinitnm  ntbil 


btHs.  cnm  idem  sit  ipsnm  in  filio,  cmo  qoidem  re  et  usu,  sen  functione, 

qnod  fttit  in  patre,  neqne  mntari  et  (ot  vnigo  ioqnimor)  actn ;  sed  rf 

qoeat ;  necessarium  est  igitor  eadem  Iwi^ici,  i.  e.  potestate :  qood  item  sen* 

genitivn  signa  inesse  filio,  qoss  ine-  sit   Empedodes  :    Epicurei   autem 

raat  patri.    De  similitudine  Piinina  contraycajosqnecorporiscenseiitmi- 

bec  grapliice  conscribit  libro  septi-  nimas  eM^  parteisy  id  est  ejnsmodi, 

monaturalis  bistorias.  SimfiitodiBam  qnibos  nuiiss  possint  esse  minores,  ad 

qoidem  in  meBte  repntatio  est :  et  in  qnas  cum  de?eQtnm  sit,  dtvisioui  bo1« 

qua  oredantor  moita  Ibrtaita  pollere;  his  jam  amplins  slt  relictos  locos  : 

?isns,  anditnsy  memoriaqoo  iiaostm  deinde.qnod  iili  Begaot  inaney  ut  et 

imagiBcs  snb  ^iao  conceptn.   Cogita*  EmpedocleSy  et  tamcn  motnm  rocipi- 

tio  etlam  ntriosHbet  animo  sobito  nnt :  Epicnms  antem  et  inaiie  ponit, 

transvolaBS  eflhigere   simiiitodioem  ac  mordicos  retiBcty  et  slBe  iBOBi  bmh 

•Bt   Buscere   ezistimatar.    Ideoqoo  tum  esse  ooo  posse  cooteadit.    Ho- 

plnret  io  bonuBe  qoam  io  csrteris  rBmdaornmversnamscriptaramviii<« 

OBmibns  animaiibos  differcBtie.  qoo-  gatam  paollom  iBimotaviy  partim  vo" 

niam  velocitas  cogitatioBmm  aBlmi-  terom   codicom  aoctoritato  fvetaay 

que  celeritas,  et  ingenil  varietas  mni-  partim  coniectiira  doctus :  qoam  od- 

tiformos  notas  imprimtt,  com  cs»teris  jovat  locusy  qui  scquitur  infra.  va.  YM* 

animantibns  iimBobiles  slnt  animi :  et  ^  Cnm  videamos,  id  extremnm  qo*- 

stmiles  omnibns  singnlisqne  in  sno  jnsqoe  cacomen  Esse,  qood  ad  se»- 

cBiqoe  genem.  Hasc  Secnndos*  Ari-  sos  nostros  mioimtim  esso  videtnr.* 

atoteles  vero  libro  de   goBeratioBe  Ssepe  aoteminbac  voce,  etfM^^et 

animalinm  secnndo  de  simtlitndini-  pm,  peccatnm  a  libreriis  ost,  com  ia 

boa  ot  earom  caasls  enixissimo  dis-  boc  scriptore,  tam  in  aliis.    Voait 

pBtatopiBioBesprlscoromconfntaas:  Boiicnniua  loci  ia  mentem,  qnicat 

qoi  boe  ascriliebant  aemioi  ex  toto  boc  eodem  in  libro,  infira  noa  looge, 

oorpom  dellBeBti.  Pias*  vs.  617.  ^  Qooi  qaoniam  ratio  reela- 

ViHMm']    Sic  Codroes,  at  VuUmm  mat  vera/  &c.  pro  qtio  iihri  aUqoot 

BOB  ioconaMdo  sobstitaatur.  Cmek,  volg.  babcaty  QwnI  fnswtom,^rc«  Lomb. 

Tmm  porr9qMiiuim^if€.]  Hoc  dicit ;  Nonc  aget  de  MiniaM^  (Epic*  4x4« 

Qnoniam  osqne  ad  eum  spicem,  sen  x'^^'^  vocabaty)  nltra  qood  aoUade- 


988 


NOTi£   VARIORUM   IS 


tar  fractio,  conira  PeripateticoB» 
lude  probabit  atomos  saaa.  Cacn- 
meo  aotem  vocat  Lncretias  panctnra 
illod  eorporis,  ad  qaod  nbi  deventnm 
est,  nalla  sectio  detnr.  Fab,  Alio  vss. 
16.  ntitur  argumento,  subtili  eqai- 
dem,  et  qood  pauci  perceperint :  Se^ 
miHa  secundum  Epicunimsimt  aliqoa 
qnantitate  prsdita^  qnod  vero  qnan- 
tum  est  extremnm  habet.  Id  antem 
extremum  mioimom  est  qnod  potest 
concipi;  neqne  nnquam  exislit  ab 
aliis  partibus  sejunctum  et  separa- 
tomy  atque  ex  istis  mlalmis  tota  cu- 
jusque  seminis  moles  construitur. 
Cum  vero  partes  constitoentes  a  se 
invicem  separatte  existere  nequeant^ 
a  se  iavicem  divelli  non  possnnt : 
quodcnaque  enim  Corpns  ab  alio  dls- 
jungi  potest,  sine  illius  ope  et  auxi- 
llo  snum  Esse  tueri  valet.  Ideoque 
qnodlibet  semen  simplex  necesse  est, 
et  indissolobile :  quoniam  constat 
partibus  conceptn  minimls,  et  quas 
nuUa  vis  potest  disjungere,  quoniam 
nulla  est  vis  qnae  in  nlbilura  valeat 
redigere:  in  nthil  eaim  nihi).  Alii 
legunt:  Qwmiam  esi  extrewmm  quod- 
que  cttcumen  Corporis  iiliuif  quod  nos- 
triy  Sfc,  Creech.  Nescio  cnr  veterom 
lectiooem  immutaverit  Lambin.  et 
qui  eum  postea  secuti  snnt  editores, 
cum  illa  qoae  in  Mss.  etiam  L.  B.  in- 
veniator  etomoib.  fere  impressiSyferri 
possity  TWm  porro  quoniam  eet  extre* 
mmm  qaodque  cacumen  Corporie  iUiuSy 
quiod  noatriy  ifc,  qnomodoet  £d.  Bas. 
nisi  quod  ita  distinguat:  Corporio: 
iUiu$f  quodf  9fC,  Hav. 

Quqjuaque  cacumen]  £x  qw^ueque  fe- 
cerant  quodque,  nt  ex  quoi^  quod, 
vs.  617.  Vide  et  inf.  2.  17.  3.  998. 
Gif, 

608  Nee  fuit  umquam  per  ie  eecr.'] 
I.  e.  neque  id  corporis  cacumen,  quod 
jam  ocnli  nostri  cernere  nequeuuty 
fuit  mnqnam  a  suo  toto  secretuni,  aut 
per  se  :  oeque  posthac  esse  poterit : 
qooniam  ipsnm  alterins  pars  est. 
Lamb,  Sed  yf  et  Hwdfj^i  tantom.  Fabt 


665  AUerius  quoniam  est  r/isum]  la 
aliis  vett  libris:  Alteriu»  quomiam 
tunt  ipsum  primaque  et  ima.  In  qai- 
bnsdam :  AUemiM,  Omnia,  nisi  £al* 
lor,  mendose.  Gif,  Secutos  sum  cod. 
Bertin«  et  Memm.  et  quosdam  t/pla 
excusos.  Lamb, 

Primaque  et  tma,  ^T^.]  I.  e.  et  pri> 
ma,  atque  ultima,  deinde  alie^  at^ 
qne  aliis  partes  corpus  conatitaaat. 
iMmb.  Non  contenmendnm,  qaod 
niius  ex  Vossii  codd.  habet:  jwiaM- 
qne  et  una.  Preig. 

667  Agndne  comL]  Qnidam  legi  vo- 
lunt»  Augnune  condenoo^  ^c.  Lamb. 
Alii  leg.  augminey  melins.  Intelligit 
antem  moieculas,  qnas  alibi  glomen» 
mina  vocaviL  Fab, 

Naturam  corporie]  Quidam  veteres : 
corporum.  Gif.  Tandem  corpos  coo- 
stituunt.  Fab, 

608  Necease  ed  kmrere^  ui  nequeani 
uUa]  Sic  restitui,  primum  Injecta  mi- 
hi  mendi  snspicione  ex  veternm  co- 
dicnm  scriptura,  quae  est,  Unde  que» 
ant  uUay  cum  vnlgati  habeant  Vnde 
queani  nuUa:  deinde  conjectnra  ao- 
guratus  ita  esse  legendum,  nt  ego 
excudeadum  curavi ;  com  pnesertim 
hanc  Bcripturam  ad  oram  codicts 
Memm.  annotatam  reperissem.  sen- 
tentia  antem  verborum  apertissima 
est.  necesse  est  (inquit)  ita  hsrere, 
ut  neqneant,  Sic,  Lamb.  Vet.  libri 
quidam  ;  smde  queafU  uUa,  Forte  : 
ui  nequeani  uUa,  et  ita  Lambiniis.  Gif, 

611  QU4B  mtatmif  sf t|».]  Atqui  sta- 
tim  negabit,  prima  corpora  nllis  par- 
tibns  esse  prsedita.  £t  certe  si  par- 
tibos  constant,  ergo  possunt  dividi. 
respondet  ipse  hoic  objectioni  versa 
proximo.  L4im6, 

Jlfifitmisparfi^iw]  Qnod  tamenfal* 
sum.  nnde  mox  additao»  exuUorum 
coneUiaiUy  Sed  magia  ttterna  poUeniia 
eimptieittUe,  Itaqae  est  correctio  sen 
emolUtio  andacioris  dicti.  Magis 
antem  significat  pottus;  idqaeni  fo- 
ret,  sensut  absnrdus  esset.  Catull. 
'  Id,  Manli,  non  est  tnrpe^  magis  mi- 


T.  L.UCRBTII   GA«I   DE   RERUM   NAT.   LIB.   I. 


989 


serum  est/  Fiibk 

612  Non  €X  M^iiifi]  Est  9t6p$t»(nfj 
nen  httlhpiiirmatSj  per  qnam  declarat, 
qnod  snperiore  versu  dixerat,  protQde 
ac  91  ita  dtcat :  sed  ne  erres,  andi  qno 
pacto  sit  boc  intelNgendnm,  qnod 
dixi,  prima  corpora  minimis  partibtis 
stipata  arte  cohserere  :  non  enim  hoc 
sentio,  prima  corpora  ex  uUarnm  re- 
mm  coBtn  atqne  congressn  esse  con- 
creta,  cum  siut  simplicissima :  sed 
hoc  significare  Tolniy  ea  esse  solidis- 
sima,  et  ita  compacta,  et  stipata,  ut 
neqne  frangi,  neqne  dissoWi  nilo  mo- 
do  possint.  Lamb, 

Non  ex  aUonim]  Gottorp.  cod.  tUo- 
rwn,  Lego  :  t//iirum,  sc.  partinm.  Id 
pnto  scnsns  postnlat.  Preig, 

618  8ed  mai^u\  'AXXit  fioAKov,  sed 
potius.  Lamb, 

614  Neque  deminvi  jam']  Sic  cod. 
Bertinianns  et  Memmianus  et  Veneti 
antiq.  qnos  secutns  snm.  atqne  ita 
legendum.  Lamb, 

615  Reeervane  semina  rebus]  Nam 
si  daretnr  fractio  ad  infinitnm,  ne- 
cessario  species  deminnerentnr.  Fab, 

616  Minimum']  I.  e.  aliqnid,  qno 
alind  minus  ense  non  possit.  Lamb, 
Modo  statnerat  semina  ex  partibns 
conceptu  minimis  componi,  talia  vero 
minima  esse  vss.  13.  notissimo  illo, 
qno  omnes  fere  philosophi  utuntnr, 
argnmento  confirmat.  In  his  yersi- 
bus  explicandis  non  tam  interpretis 
quam  patroni  partrs  agit  Oassendns, 
et  Lncretii  sententiam  corrigit  et 
emendat,  potins  quam  explicat*  Si- 
quB  enim  sit  in  hoc  argnmento  vis, 
siqnid  ipsa  verba  valeant^  roinima 
faaec,  e  qnibnssna  principiacomponit, 
Lucretius  plane  mathematica  esse 
voliiit:  ^  Quae  nullis  jam  prssdita 
partibns  extent.'  vs.  619.  Semina 
enim  Eplcnri  magnitndine,et  figura, 
ideoqne  parttbus  prsedita  esse  qnis 
dnbitat  nisi  qni  in  illins  philosopiiia 
hospes  sit,  neqne  Epicnrnm  mpi  yv* 
wias  'At^/kov  scripsisse  noverit?  Uoc 
igttiir  volnit  Lucretins :  Semina  pri- 


ma  sunt  indissolubilia  et  setema,  non 
qnia  partibus  carent,  sed  qnia  per- 
fecta  soliditate  pollentia  nuUa  vi  dif- 
fringi,  ant  divelli  possint^  Si  vero 
qnis  roget,  Qnales  sunt  istse  partes  e 
qoibns  Semina  prima  tanquaro  com- 
positaconcipinntnrP  Resp.  Eas  nnl- 
las  habere  partes,  et  esse  mathema* 
ticas :  nisi  enim  talia  minima  daren- 
tnr,  nulla  esset  inter  Rem  maximam 
et  mintmam  inaeqnalitas,  qnoniam 
utraque  res  infinitas  partes  pariter 
contineret;  ideoque  utraqne  esset 
infinita.  Epicnms  Epist  ad  Hero- 
dotum,  ob  9u¥0ftJ^€t»  hrr^  &purfi£yff  (rw- 
fum  ktrttpovs  Syicovs  fhat*  oth-€  yiip  fra- 
^Sf  lirctd^  iira^  rts  ttrp  8f  i  &rcipoi  6yKot 
Jh  rm  bwdpxowroff  iarl  porjffat  ir»s  iw 
ft-i  irempaKrft4voy  rovro  cfiy  t^  fUy^s, 
Creech, 

617  Ex  partibus  inflnitis']  Quod  ab- 
surdum;  nam  ubi  ad  i?MXufr^^ov 
devenero,  tum  licebit  Peripateticis 
porro  pergere ;  unde  fiet  nt  bis  mil- 
iesima  pars  in  totidem  partes  aeque 
dividi  possit,  ac  nniversa  corporis 
moles.  Fab. 

618  Quippe  ubi]  I.  e.  qnippe  cnm, 
sen,  qnippe  quia.  Lamb,  Qnando- 
quidem.  Fab, 

Dimidits  partis  pars']  Snspecta  miht 
est  littera  postrema.  Nam  cur  dtmt- 
duv  pariis  partem  potins^  qnam  ipsam 
illain  partem  dimidiam  dixit?  deinde: 
qttotam  dimidia  partis  partem  potissi- 
mum  velit  intelligt  non  addit.  Quid 
si  legamus  :  dimidia  partis  par  pro 
qnavis  parte  dimidia.  Dimidia  qno!- 
que  pars  babet  parsuum ;  par  antem 
dimidia  cujusqne  par(ts  nihil  aliud 
qnam  partem  dimidiam  eificit.  Preig. 

619  Perjiniet]  Ita  et  cnm  vet.  qui- 
bnsdam  malni.  In  aliis :  prafiniet. 
Oif.  Perfiniet  vMa,  Sic  habent  dno 
libri  manuacripti,  qnos  seqnor  :  alii, 
pneflniet,  Lamb. 

620  Escit]  Ita  ex  Vet.  libris  resti- 
tui.  Vide  Indicem.  Qnidam  Vet.  co- 
dex :  Quod  escit,  Oif.  Secntns  eram 
initio  lectionem  vnlgatam,  fiiid  essetl 


900  NOT/E    VARIORUM   IN 

cojoB  hanc  leotentiani  eue  BGrip«e*  «wmnaM  pro  sobstantif  o  accepiMc  v%r 

raoi,  Ergo  qiiid  ioteresiet  inter  sum-  detor.    Sed  nallo  eEemplo ;  et  l|^ 

mam  remm,  et  mioimam  i  nikil  sciii-  J>icreti«a  neairo  geaere  jam  ilfiasr 

cet.    Sed  com  aliqnot  io  lib.  mano*  «umi  diserte  dtaerat,  id  qnod  in  qoa« 

scriptis  scriptom  reperissem,  mmi*  que  re  miniiiMim  esse  com  Epioum 

mmqiu  quid  ettUl  atqoe  hanc  scrip«  statait,  in  illo  ¥ers.  616.  '  Praetecen 

tnram  jndicio  lectoris  ingeniosi  per*  aisl  erit  Minimnm/  Prelg,  Satis  hsec 

misissem,  eam  non  longo  post  tem*  snnt  speciosa,  sed  qaam  Peeta  Teran 

pore  in  editione  secnnda,  qnse  siae  617.  diierit  parlMi  dwiMfiam,  noii  vi* 

commentariis  prodiity  reprsesentavii  deo  cnr  faic  iawimoai  et  anaiaMm,  oeiL 


et  secntus  sum.  eseii  antem«  nt  docet  partem,  vttaperemn8,qnibnsvideMcet 

Festns,  valet  trU*  qnemadmodnm  sv*  tribns  toU  res  absolvitnr.    Possia  ita 

ferteU^  eodem  anctore  et  doctorey  sn-  etiam  legere»  dueibns  Mss.  Brgo^  re- 

fererii,  Enniusy  p.  60.  *  Dnm  qnidem  ram  uitier  $ummem  mimmtmque  ^nad 

et  nnos  liomo  Romss  lotK  snperescit.'  eseif,  NU  erU  ut  disfei.   i.  e.  nibU  dia* 

Nonnnlli  tamen  ent^  et  mj^eaUy  ^.  tabnnt,  omnia  ernnt  aimilia.  Hee. 

et   sioe   c   scribendnm   ezistimant.  621  Nem erot^ut iMaUmtl   O&iclSrrai 

JLamfr.    Erit ;  e  veteri  Latio.    Hnjns  tww  9taip4pme^,  i.  e.  non  poterit  fieri, 

lod  emendatio  Lambine,  non  Gifanio,  nt  summa  et  miiiima  res  distent :  non 

debetnr.    Arbitror  antem  corroptos  dtstabunt,  nisi  (ioquit)  erit  aiiqnid 

esse  veteres  codices,  et  Festom  ip«  miniimim,  nihil  intererit  inter  rem 

snm;  neque  enim  teniporis  fotnri  ter-  snmmam,  et  iiiinimam.  nam  ratiooe 

minatio  est  scit,  sed  sckt,  ut  a  lego^  eorumy  qui  quodvis  corpus  infinile  di* 

leget,  condo,  condet,  dec.    lade  est  vidi  posse  volunt,  etiam  res  minima, 

qnod  apnd  Festnm  alibi  iegas,  on«  foqae  ot  res  maxima,  in  parteis  infi- 

xscET,  oberit.    Fit  antem  a  Orseco  nitas  dividetnr,  et  seque  ex  partibus 

ISw  Bum,  nnde  1^««,  et  Ukw  toties  infinitis  constabil.  Lejii6.    O^x  ^  ^* 

apud  poetas  pro  eram»  Itaex  eo,  esco,  Karm  ier^  dM^^pew,  &c.  Feb* 

ut  a  floreo,  floresco,  &c.    Pro  erU  684   i^oi  qwomam  reiHi\   Ita  vet. 

autem  dicendnm  foit  roore  veternm  qMidamlibrisopravers.69ft»fae;tfS)[iie. 

enl,lirci:  undein  12.Tab.  nteeeU  pro  In  quibnsdam  libris:  qued.  Oif.    In 

nee  erU»  Fest.  in  Nec.    At  in  fnturo  nno  cod.  mann  exarato  reperi  scrip- 

modi  subjunctivi  dici  oportuit,  esse,  tum  Qni  gaMtam,  non  stne  Utnra.  nam 

is,  it,  ut  a  prohibeo  prohibesso  (i.  e.  audacnlns  aliqnis  ex  vooe,  Queif  co- 

prohiboero)  ab  expnjrno,  expognasso  natos  erat  facere  Quo4y  ut  est  in  ple* 

(i.  e.  expognavero.)  Feb.    Seu  Eaeetf  risque  libris  vulgatis,  ita  tamen  ot  aii< 

ui  Festiis,  Obescet  pro  Oberit :  seu  huc  appareant  rectsB  et  verse  scrip- 

EeUf  ut  veteres  pro  ErU ;  et  banc  tnrae  impressa  vestigia.  Lnmh, 

lectionem    probat    seqiiens  versus :  Negatque   Credere  paeee  aiii«am  ^ 

Alii  Essef.  Creech.    Sic  habent  om-  vicli»,  ^«.]  Cum  in  quatiuor  codicibns 

nes  Editiones.  Rernin  summam  qnam  caiamo  exaratis  reperissem  scriptnm 

dicat,  neqoaquam  ol>scurnm  est.  Ve-  negatquef  consentientibus  qnibusdam 

roni  quo  illud  adjectivnm  mimmam  exciisis,  et  item  mamiscriptis  a«'mam, 

referendum  sit,  non  patet    Scribe:  non,  ut  in  vnlgatts,  miiaii;  ego  sic 

Ergo  rerum  inter  Summam  Mimmum*  restitni,  existimans  haac  esse  veram, 

que  quid  eecU?  nnaquftque  res  seu  et  germanam  scripturam.    Qnod  ai 

corpus  habet  ettmmam  snam,  ac  miat-  quis,  mntata distinctione,  legt  mallet : 

mam  smmi  ;  ^irmmoiR  Lucretins  rbir  uegalque  Credere  poeee :  OMiaei  eietua 

a^ytcpura^,  Mimmum  rolKixwrov  vocat.  fateare  neeeese  eet^  9fe,  non  repngnabot 

Lamblnns  vocem  mimmam  s&qne  ac  aittmi  xietue  anteiri  ita  dictnm  intelU- 


T.   LUCRBTir  CARI    DB  RBRUM    NAT.    LIB.  I.  991 

getor,  nt  *  fiilmis  animi/  *  »ger  aohiit/  teres  pbilosophot  reprehendi  l  Lncre* 

*cxcniciatn8aiiiiiii,"8anciiis  «1111111/ et  tiiis;  primain  qnod  iiMitfiro^^consiitn* 

^milia.   Sententia  antem  bomm  TCr-  ant,  exeroto  inani,  deiode  quod  fa* 

annm  haec  est:  Cni  (inqnit)  qiiia  Yera  ciant  non  eiise  finem  rebns  s^andis^ 

ratto  reclamaty  et  quia  negat  te  cre-  neqne  esse  qnicqnam  in  rebns  mtnt- 

dere  posse,  necesse  est,  nt  tn  animi,  mnm.  Lamb.    Explicata  de  minimo 

aen  anlmo  victos,  fateare  esse  cor-  mathematico  sententia,  ad  minimnm 

pora  qnasdam,  qn»  nnllis  partibns  soiim  physicom  redit   Poeta,  quod 

consteot :  vel  nt  nos  excndendiim  co-  propter  soliditatem,  oon  vero  propter 

raTlmos :  Coi  qnia  vera  rallo  recla-  exilitatem,  indissolnbile  fingit,  et  «• 

mat,  negatqoe  aninram  credere  posse,  temum :  qnod  vs.  7.  Iternm  eonfirmat : 

aecesse  est  ot  tn  vietos,  dre.  Jjaai6.  Nisi  enim  ad  extremam  resolntionera 

<HM  Crvdciv  pssse  ilniaiiM,  vietuM\  natura  perveniret,  nisi  omnes,  etlam 

ANqoa  prisca  exemplaria  vicfam  ha-  mlnntissimas,  molecnlas  explicaret ; 

bent.    '  Animi  vlctos '  pro  *  victus  inepta  foret  remm  materies  innnme* 

animo'   consoeto    peetss    loqoendl  risillisqQibasdebetsabjicimntatloni- 

more.  ejcfns.   soperatos  argnmentis  bos,  atqoe  formit;  molecnlseenim  ex 

vene  philesophie.  Fiict.  Hiec  est  an*  variis  partibns  connexse,  et  inane  in- 

tiqna  et  vera  scrlptora,  qnam  Maral-  ter  se,  ex  sententia  Epicori, continen- 

Ins  mntavit  temere.    Ita  et  Inf.  all«  tes,  non  spquabili  pondere,  non  nni- 

cobi  kNinitor.  Gif,    Recte,  dnm  alii  forml  motn  donarentnr ;   alioram  ic- 

legant  Credire  pesse :  iiRwit  «cCiic,  ^.  tibos  maligne  obseqnerentor,  ideoqne 

Creech.  minlme  connecti  possent.  Creeeh.  De- 

€M  Denique  eie  mimmaMy  t^.]  Sic  niqmeni,  Ita  seiitentia  ipsa  postulante 

omnes  librl  recte.  I.  e.  Si  omnia  por-  edidtt  Lamblnns.    Denique  si,  Nar- 

ro  semper  secantur,  nihtl  regigni  po»  dins,  Oifimins,  Pareus.   Qnos  omnes 

terit.    Qnia  omnia  segmenta  semper  merito  negligimos;  reclamat  enim  vs. 

faabebnnt  altqnas  partea,cnm  reram  02S*  Creech, 

principia  non  habeant,  ot  vs.  747.        Pr^piereu  ptia  qua  nUie  eunt  par^ 

Qif,  Deoiqoe  nisi  (itiqnit  Locret.)  fiftw  ffNda]  Nosita.Lambinos:  mirttif. 
natora  res  omneis  creatas  In  parteis     In  omnibos  libris :  nanas.    Ex  hiatn 

mioimas  (minimas  antem  parteia  ap-  mendnm.    Sic  et  variatnm  snp.  vs. 

pellat  eas,  qnlbns  aliae  non  possnut  W2,  Oif.  MuUit  s,  p.  Sic  legendnm 
este  minorea,  et  ad  qnas  cum  perven-  est,  reclamantibns  omnibus  exempla- 
tom  est,  res  dividi  posse  destnnnt)  ribas,inquibose8taaUif  j«taljNirtt6icfl. 
dividi  ae  rejiolvi  cogeret,  nibil  ex  11-  hoc  enim  significat  Locretliis  :  orania 
llspartibns  reparare  posset ;  qnaelibet  io  minimas  parteis  resolvi  solent  na- 
haram  partium  rarsns  conttaret  ex  inra,  nonlnfioiCas.  iise  aotem  partes 
partlbns  infinitis.  at  qase  moltis,  ant  mioimfle  snnt  eorpora  prima,  et  pri- 
omnino  aliqoibus  partibns  conatant,  mordia  rerom,  qnae  in  nullas  jam  am- 
non  posaont  eas  res  habere,  qoas  ma-  plins  parteis  secari  possnnt.  Hajos- 
teries  babere  debet,  plagas,  pondera,  modi  antem  rorpora  ad  res  gignen- 
connexns,  dcc.  ni  minimaB  antem  re-  das  snnt  apiissima.  quod  contra  si 
posoi,  hane  scriptnram  sententia  ipsa  essent  mnltis  partlbns  aocta,  et  si  in 
postalante,  com  libri  vnlg.  habeant  si  moltas  parteis  secari  possent,  ea, 
mtoiNias,  plane  mendose.  qoam  scrip-  qnm  materles  genitalis  habere  debet, 
toram  qoi  toeotnr,  caecntiont.  Nam  habere  oullo  modo  possent,  videricet 
Epienrns,  et  eum  secntns  Lncretins,  variosconnexns,pondera,plagas,&c. 
volotttaUqnideaseinrebnsminimiim.  Licet  etiam  legerc,  Prvpierea  gvid 
Itaqoe  infra  pancis  post  paginls,  ve*     90»  euM  uIHm  pariilmt  aucia, tfe.  veram- 


992 


NOTiE   VARIOEUM   IN 


tamen  sicot  edidi,  legi  malo.  Quod 
anteni  ^pruN^cvroi  qnidam  legi  vo- 
luDt,  Propterea  quia  qu4B  vllis  sunt  par^ 
tibus  aucta,  taieis  versus  sibibabeant: 
Lucretio  vero  politissimo  scriptori  ne 
affingant.  Lamb,  MuUis,  Oplime  a 
Lambino  restitutus  bic  locus  est,  in- 
vitis  omntbns  Mss.  Fab.  QuiB  muUis 
recte  Lambinus  contra  omnes  Itbros. 
Codd.  QiMT  HuUis :  vitiose.  Gif.  Par. 
Qutf  ullis :  quos  qni  sequitnr,  Lncre- 
tinm  et  sensum  communem  deseret 

Creech, 

635  iVofi|WMtnit«a]Subaud.  habere, 
non  possunt  habere,  quia  coucreta 
sunt,determinata,  affecta,&c.  Itidem 
nt  metalla  se  habent  ad  lapidem  chy- 
micnm,  ut  vocant ;  sunt  enim  mortna. 
Fab. 

635  Gervniur']  I.  e.  a  natura  admi- 
nistrantur :  vel,  nt  videtur  hic  legen- 
dnm,  genuntur,  i.  e.  gignuntur,  nt  ssb* 
pe  alias.  Lamb,  Lambinus :  geHunlwr, 
contra  veteres  libros.  Gif»  Gfnnft- 
tur  Lambinus,  Oassendns,  eamque 
lectionem  contra  Gifanii  et  Parei 
Btrepitus  vs.  626.  probe  defendit,  et 
tuetnr.  Creech, 

636  Quapropter]  Cum  tractatnm 
sit  copiosissime  principia  prima  es- 
se  apterna,  indivisibilia,  immobilia; 
quap  tamen  corpora  cogunt  babentia 
varios  connexns,  pondera,  concnr- 
sns,  motns;  per  qoas  res  qnaeqne 
gernntur;  illi  maxime  fallontur  qui 
principium  rerum  omninm  ignem  esse 
putarnnt :  cnjus  opinionis  et  princeps 
et  auctor  babetnr  Heraclitus:  sed 
falUtnr :  qnod  evidentissimis  rationi- 
bns  demon«trabitnr.  Qnod  autem 
Heraclitus  ignemcrediderit  esse  prin- 
cipium  rerum  docet  Macrobius  et 
orones  ernditi^  bic  est  ille  Heracli- 
tos,  qni  tenebris  qnibnsdam  sensns 
Buos  diligenter  involvit :  qni  propter 
obscoritatem  desertusest:  ob  qoam 
caiiginem  aic^wosy  hoc  est  tenebrico- 
sus  est  dictus  a  Graecis :  de  quo  Hie- 
ronymns  primo  contra  Joviuiannm  : 
'  Heraclituro  quoque,cognoniento  ffK6- 


rwowj  sndantes  pbilosophi  vix  inteUi- 
gnnt.'    Extat  elegantissimom  poema 
Graecnm,quo  tector  admonetnr  voln- 
mina  HcracUti  ne  temere  attrectet ; 
qnoniam  primo  obtutu  oiTnndent  se 
ei  caligo  et  tenebrae ;  vemm  dein 
cum  sensnm  perceperit  inveniet  lu- 
men  sole  splendidius.    Graecanicos 
snbscripsi  versns :  Mii  rajofs  'HpoitXti- 
rov  ii^  itiipaJ^v  clXcc  fiifikov  Tob^iao, 
p4xa  rot  ^iefiaroSf  iffrpamr6s,  'Op^  icol 
aK&TOS  icrh  ixipiirero»,  ^  3^  <rc  ^uorqt 
EifroT^,  ^cpov  Kafjarpir^p*    ^cAmv. 
Hic  est  ille  Heraclitus,  qnem  Plato 
Cratylo  asserit  censuisse  cnncta  6a- 
ere  Bemper,nihilque  consistere :  ande 
fortasse  manavit  illud  ejosdem  Plato- 
nis  sexto  de  repnbl.    '  Multo  magis 
quam  sol  HeracUtius  extingnnotur.' 
Adde  quod  ait  Symmachns  in  episto- 
Hs :  *  Heraclitnm  pbysicum  snmmam 
laudis  arbitratum  ease  uni  placere.' 
Innnitqnoque  Cic.  1.  tert.  deN.  Deor. 
ignem  esse  principiom,  sic :  'Sed  om- 
nia  vestri,  Balbe,  solent  ad  igneam 
vim  referre,  HeracUtum,  nt  opinor, 
seqnentes:  quem  ipsum  non  omnea 
interpretantnr  uno  modo:  qui  qno- 
niam  qnid  diceret   intelligi   nolnit, 
enm  omittamus.'    Pius,     Nnnc   aU- 
quot  snis  rationibns,  quae  principio- 
rum  instar  sunt,  confirmatis,  ac  sta» 
bilitis,  incipit  allorum,eonimque  cla- 
raonim,  philosophornm  opiniones  re- 
fellere,  ac  labefactare :  atqne  ab  He- 
racUto  initium  facit :  qui  dicebat  (nt 
scribit  Laertius)  iriiKra  ta  wvpbs  <rvvc- 
ard^nUf  koX  c2i  rovro  hfaK^ta^'  rdk  wdm^a^ 
dpflU((Nrc«,  Koi  irvfo^cct  yuf6fx&a,  (Kitv  rk 
xo?^iiworafiov  Sfm^*  wKVoipxvov  r^  irvp 
i^vypaiywQax  kcX  hipa  yivteBat-  ffwiarrd' 
puevov  h/ipa  ylvtaBtu  dSwp*  mfyvvpiww  rh 
S9»p,  clt  y^v  rpiic€<r$aif  Kai  rcJmpt  iSbv 
irrX  rh  K4aro»  cTycu*  ir(i\iy  tc  ajbr^v  r^ 
yrjjv  x^^toBai,  ^  Ijs  rh  Sicap  yiM€a$ai'  ix  Sh 
roinw  rh  Koarh,  dfioiws,  tfc.  a0Ti|  S*  iarlv 
t}  Avv  696$,  i.  e.  *  Omnia  ex  igne  con- 
stare,  et  in  Ignem  resolvi.    Com  ati- 
tem  omnia  rarefactione,  et  conden- 
satione  fianr,  flnere  magna  ex  parte 


T.   LUCRBTll  CARl   DB  RBRUM   NAT.   LIB.  I.        968 

flaminis  iostar:  iftneni,  com  densa-  radiyoiitis  filiusy  Ephesi  oatas, -circa 

tur,  linoieBcerey  et  ita  aerera  fieri :  lxix.  Olympiad.  flomit :  l^cy  o^ 

aerem,  com  cogitnr  et  coogregatury  ircbva  ^jc  irvphs  (nnftardKu^  iccd  df  rovro 

aqaam  fieri:    aqnam  concretam  io  itm\^M$au  Creeek, 

terram  veiti:  atqne  baoc  OMe  viam  640  CUmu  ob  obsemwn]  Exqnodic« 

ad  locnm   infimnm.   contra    terram.  tns  est  <nanti^Sf  nt  tettatnr  Vitm- 

ipsam  fuodi :  ex  qua  fieri  aqnam :  vint,  et  item  M.  Tnll.  lib.  a.  de  Fini- 

ex  aqna  aatem  reliqna  similiter,  &c.  bns,  his  verbis :  '  Epicnrns  ita  loqni- 

haec  aotem  via  est  ad  snpremnm  lo-  tor,  nt  oon  ioteUigatnr:  quod  dnobns 

cnm.'   Pe  eodem  sic  Vitruv.  2.  2.  modis  sine  reprebensione  fieri  po- 

'  Heraclitns  Epbesins,  qni  propter  test:  si  ant  de  indnstria  facias,  ut 

obscuritatem  scriptomm    a  Oraecis  Heraclituscognomentoirjcortii^i:  ant 

morcu^s  est  appellatos,  ignem  prin-  cum  rerum  obscnritas,  non  verborum, 

cipinm  rernm  posnit.'    Eadem  fere  facit,  nt   non    intelligatnr    oratio.' 

snnt  apnd  Phitarcb.  de  Heraci.  lib,  Idem  lib.  3.  *  Sed  omnia  vestri,  Bat- 

1.  v€fli  r&p  optffK.  qnem  lociim  inox  be,  solent  ad  igneam  vini  referre, 

testem  prodocemns.  Lamb.  QtMprop-  Heraclitnm,  nt  opinor,   fequenies: 

ter  quiy  ^c.]  Positis  et  stabilitis  Epi-  quem  ipsnm  non  omnes  interpretan- 

cnri   principiis,  aliorum    senteniias  tnr  nno  modo.    Qni  qnoniam  qnid 

conveilit;  oinnia  argamenta  in  diio  diceret,  intelligi  noluit,  enm  omitta- 

distribneos  Capita,  impngnat  priioum  mus.'  Lamb.   Notissimnm  illius  cog- 

eos,  qoi  elementum  nnicum,  ac  dein-  nomentom,  <rian9t»bsf  et  otmd^s,  de. 

de  eos  qni  plura  assumunt.  Inter  pri-  qno  Laertins.    Fab,  *  De  indnstria, 

ores  deligit  Heraclitum,  vss.  70.  qui  et  consulto  occultedixit  HeracUtna.' 

ignem  constitnerit ;  reputat  nempe  Cicero  de  Finibos  lib.  2.  et  in  S»  de 

qnicquid  contra  illum  argumentatiis  N.  Peor.   '  loteUigi  noluit :'    Inde 

fnerit,   contra   c»teros    valiturum;  Xcorco^,  Tenebricosns  dictns:  Au- 

qnandoquidem  nihil  opponi  adversus  tbor  Homericamm  Allegoriarom :  6 

ignem  valeat,  quod  non  pari  jore  et  toSi^  XieoTwbs  'HpdicKwos  bacupvi  leat  itik 

de  aere, et  de  *quo1ibet  alio  conclu-  oviifi^\my9lKd(to$ai9tn>dfuya$€o\oy€trii 

datnr.    Et  certe  ad  rem  attendcnti  ^uirucA,  ^c,    Menagius  ad  Laertium 

illa  opinionnm  varietas  merns  eB»e  Vit.  Heracliti.    Natnram  via.  imlta- 

ludns  videtnr ;  qnatenns  cnm  earnm  batnr :  ^^ots^yiip  Koff  'HptdcXcirof^  nf  ^- 

autliores  diversa  snpponant,  circnla-  rcoiku  ^ci.     Themistius  Orat.  12. 

tiooe  tamen   ntuntnr,  qua  in  idem  Creech,   Inde  t^nebrosus  appellatns 

cadant  recidautque  omnes.    Sortia-  a  TertnUiano  de  Anima  c.  11.  *  Ut 

tur  enim  quis  elementnm  qnodcon-  merito    Heraclitos   ille    tenebrosus 

que  tandem  lubnerit,   is    nihil  aut  vastiores     caligines    anlmadvertens 

minus   consequatnr,    aot    amplius,  apnd    examlnatores    animsB,   tftdio 

quam  qoivis  alius,  a  qno  aliud  occn-  qusestionnm    pronnnciarit,  terminos 

patiim  fuerit;  siquidem  uoo  habito,  aoiinae  nequaquam  invenisse  omnem 

ilhid  condensans  ac  rarefaciens  sta-  viani  ingrediendo.'    Hav, 

tim  habebit  ctetera :  adeo  ut  nihii  InaneM]  Obscnrus  enim  hic  Scrip- 

plane  intersit,  sive  hoc  sive  illnd  pri-  tor,  et  qni  inteUigi  nolnit,  mnltos 

mnm  nsurpetnr.  Gaaaewlite,  Creech.  habuit  intcrpretes,  Sectatores  etiam 

638  LajjM  ettnt  a  vera  ratione']  £r-  plnrimos  *HpaK\€ire(ovs  dictos.  Laer- 

ravernnt  a  via  miUtari :  per  calles  et  tius  Vit.  HeracUti.  Creech, 

semitas  HeracUti  fallaces  et  lacinio-  C4I  Quamde  Gni^  quiinter  Grqjoe] 

sas.    Ptiw.  Hsc  eradenda  sunt,  et  in  eorum  vi-. 

630  Htraclitue]  Blythonis,  vel  He-  cem  ihta  sobstltuenda  :  Quam  gm- 

Delph.et  Var.Ciae.                    Lvicret.  3  R 


9M  fiOfTA  TARIQRDM   IH 

vhr  Gr^M  JMtcr,  ^  «m  nqwinBt,  liiTem,  vcrb«  iflUMitate :  i.  e.  ab  m 

Semot  ett :  Hic  HeracUtas,  qvL  cre-  re,  iii  qn  proprie  locmn  hebeDt,  »4 

didit  se  aliqeid  eiie  dum  tenelirtf  eiieiii  translate :  et  ita  tnterduni  eb> 

locem  inrolrerety  hee  est,  pbiioso-  scunL  nan  talia .  inrersio  parit  fere 

pbiam  obscuritatl»  plos  anctoritatts  obsceritateBs.  Cic.  Partit.    'Greaiis 

habet  in  caettt  iileramy  qni  sunt  iiia«  loqnendi  aUeran  sna  spente  ftMB», 

nes^  et  phiLosophicn  fmfis  ignariy  alternm    yersum    atqne    mntatnm. 

qnam  retolerit  gratiam  novitatls  in*  Idem  in  Brnto  bujusmodi  verbomm 

ter  illos,  quornm  finis  est  veritatem  immntationes  TpJrowt  ait  a  Graecie 

inqnirere.    Ordo  talis  est :  Heradi*  appellari.    Alii  per  tav«rM  esrfra  sif  • 

tus  est  elarior  Lnter  inanea,  quara  sit  nificari    putant,   verba   prsepestere 

graviorinler  iUos,  qoi  nndam  veri-  proiioiHiatay  nt  eefa,  keo.    Terent. 

tttem  indigitant  Pms.    QMesuIs  grw-  Heaut  S.  S.  ISl.  *  inversa  verba  tnay 

«if.    Ita  ex  vet.  libris  et  Festo  resti-  cervicea  eversas  taas.'  qnem  locn» 

toi,  etiam  ita  restituendo.    Qnaaidry  declarans  Tnrnebnsy  Maversa  verba' 

I.  e.  quam^  et  grmoU  pro  gfoou.  Oif.  (Inqnit)  '  i.  e*  Inflexay  tropoqoe  im- 

Qaemdf  grmveU  hUer  Grqjo:  Secntoa  nintata,  qnibns  plerwnque  amatorea 

sum  qoinqae   Ubromm  mannicript«  nti  solent,  verbl  gratia,  cum  ami< 


aMCtoritatem ;  qiiibiiscam  consentiont  appellant,  vitam,  animamt  cory  osel 

nonoulH  typls  eaonsl.    Deniqoehane  roeruroy  delicias,  et  similib.  nomini- 

scriptnram  agnoscit  Pompeins  Feet  bus.'  Jbtmb.    Notus  Terentil  locns. 

his  verbli  :  *  Qimmit  pro  pmm  nsos  ez  ee  probat  Tumeb.  inversa  verba 

%9§%  antiqoos  cnm  multi  veteres  tea*  esse  inieaa  et  tropo  mntata«    Qnod 

timonio  soat,  tnm  livins  in  primo :  vemm  est.    Foft.     *  Inversa  verba,* 

*  Jopiter  ut  mnto  fretus  mag i,  qnam-  Infiexa  et  tropo  immotata.    *  Inverai 

de  mann  stat :'  et  secnndoy '  Quamde  mores '  apnd  Horatlnm  mores  a  reetn 

tnas  omnels  legiones,  ac  populnreis :'  Virtutis  norma  deflectentes.   iamwr- 

Et  Lacret.  1. 1.  640.  ^  Clanis  ob  ob-  M$  Oassendus.  Creteh. 

senram  lingnam  magis  inter  inaneis,  644  BM]  Eloqnenter,  generaUter, 

Quamde  graveis  iater  Oriyos/  &c.  amosne.    Hic  est  ordo.    Leves  phi- 

Sententia  antem  hmc  est :  Clarns  ob  losophi  eaistimant  Ula  verba  lacat» 

obscnram  lingnam  inter  Orsscos  va-  esse  verai  qu«  pessnnt  beUe  tangere 

nes  atqne  inaneis,  BMgis,  qnaro  inter  aiires,  hec  eat,  captare  modalatione 

graveis,  eos  dico>  qai  veri  studio  du-  sua  interiora  animi,  et  mentem  de* 


cnntar.  Loai^     Quemdtf»  quam,  ut  mnlcere:  Jnxta  Ulnd  Persianom  1. 

aUl  probavere.    Addo  ego  et  oUm  Sft.  '  Treroale  scalpnntnr  nbi  intimn 

dictnm  fuisse,  fnodde,  a  Grmco  trrt  94,  verso.'    BeUnm  lestlvum  et  ekgniift 

(nam  fMsd  LatiDorum  natum  est  ex  dicimus.    Varro.    ^Orapei    belUorea 

fm.)  Versnm  itaqoe  LiicilU   apnd  qnamRomaninostrL'CatnIlus.  ^Nee- 

Noninm  lego,  <  Qnodde  tnas  lattdes  qui  enm  bella  piieUa  cnbet.*  Tiboll. 

cnlpaSy  nil  proficis  hilnm.'  Diccbant  !•  10.  71.  *  Nen  tibi  sed  Jnveni  eni-* 

etiam  ^Mode  pro  put  movendi  adver-  dam    vnlt   beUa   videri.*    Bettatol» 

bio.  Plaut.  Most  <  quod'  ege  eam  an  in  eodem  slgnificata  dlctnm  a  Pln»- 

scis  ^    Fa^     Nardius    vero    legit,  to.  Pme. 

Qmm  de  Gnii»  mier,  8fe,  imperite.  64ft£<l0|iido9W»sun#>he.apn.}Virf. 


Cruek,  Oeorg«  >•  46ft.  ^AIba  nec  Amyrio 

vera  ref«inM#]  Virg.  JEn,  6.    focstnr  lana  veneno.'    £t  *  Laoa  nee 


100.    <  Obscnris    vera    involvens.'     AMytio  mntabit  vellera  ftico.'  Piu&, 

Preig,  Translatio  ab  oculornm  sensn  ad  an- 

649  Inverstf  fneg  etA  ver^]  Verba    ditnm.    FuetUt  enim  oenUs  eeron»- 


T.  LUCRETII  GARI   D8  RBRUM  NAT.   LIB.  I.      905 

l«r:  Boni  aodito  teBtiuiitiir.   Virf.  048  NH  pndiSHt  einm']  H«c  ett 

Oeorg,4.  S34.  *  Miiesia  vellera  Nym-  h^jnB  argnnenti  ns.  dicit  Heracl. 

pb»  Carpebant  hyali  satnro  fucata  ignem  eaie  principium  reram :  liaoe 

colore.'  Lamb.  Fkeata]  Aodax  trans-  autem  varietatem  rerom  ex  conden« 

latio :  >ed  tam  egregitt  andaci»  quii  satione  et  rarefactione  existere.  id 

Don  indulgeat?  CretcK  fieri  nen  poteet  (inqoit  Locretios)  ; 

646  NtM  eur  iam  ffarioy  Sfc.]  Pri-  nam  ignis  condensotos  ac  rarefac* 
mom  vss.  10.  contra  Heraclitom  pre-  tos  vel  desinit  ignis  esse»  vel  ignia 
ponit  argamentom :  Concipi  noo  po-  natoram  retinet:  si  ignis  esse  de* 
testqoomodo  tanta  varietaa  reroro,  sinit,  ignis  igitor  non  est  principi* 
imo  qoomodo  onica  res  varletate  um.  sin  ignis  natnram  retinet :  hoe 
qoadam  partlum  praedita,  ez  ono  tantom  efliciet  condensatlo  et  rare» 
qnodam  simplici  ac  untformi  prinei-  factio,  quod  contractls  partib.  ignis 
pioconstet.  Esto  ignis,  at  nisi  qnid-  erlt  acrior:  disjectis  et  dissipatisy 
piam  aliod  admbceas,  nihil  onqoam  remissior.  Itaque  in  natnra  rernm 
babebis  prseter  ignem :  quoniam  quo»  nifail  erlt  praeter  ignem.  Loai^ 
modocuoque  tandem  partet  illioa  Demerier']  Sic  habent  lib.  raamiser. 
tran»mutafK  rommista»qne  inter  se  et  aliqnot  t jpis  impre^wi.  Deneeri  au- 
foerint,  perinde  semper  futarum  sit  tem  usorpabant  veteres  pro  denearif 
propter  eandem  omnlom  naturam.  et  detuere  pro  deneare:  quod  snpra 
£t  ne  evadat  condensationis  rarefac-  jam  indieavi.  Lamb, 

tionisque  beneficio  (iifatAati  kcU  «rvic-  NU  prodeetet  emm']  Qoasi  dleoret» 

Mfirw  4a  r§v  wvphs  itdinra  Laertius  Vit.  Qood  enim  ait  Heraelitns,   nt  sn<i 

Heracliti,}  moiiet :  intelligi  qoidem  dogmati  consnlat,  Ignem,  dura  den* 

posse  ez  eondensattone  partium  eali-  satnr,  hnmescere,  &e.  nil  agit :  qnan* 

darum  ignis  evadere  qnidpiam  cali*  to  enim  impensios  deiMabitnr  igois» 

dius,  ex  rarefaetlone  quidpiam  mlnos  tanto  et  ignis  amplios  fnerit;  quii& 

calidum;  atevaderefrigidum,  Imoet  rarefactio  nit  effieiet;    nam,   Ignia 

frigidissimom^  qoalia  in  rerom  na-  qoantnmvls  rarefactos,  ignis  tamen 

tora  molta  experimor,  qoi  hiteUigi  est.  Fab, 

posslt?  Creeeh*  656  Atper  ignhi]  Corrige  exprlscia 

647  Exmmeiemiili]  Sic  legendnm  excmplaribos,  emuipde^  li«e.  in  sq 
est  potios  qoaro,  ot  Tiilgo,  Ex  xfero  ei  coactos  et  stipatos.  9ont  ^l  tegont 
eantf  9fe.  tme  aotem,  id  est,  solo.  seqnU  $epar  pro  eeparaiue,  Syllab»  mensos 
tnr  delnoeps  peretpee,  id  est,  meroqne.  ne  annoam  facit. 


Laiii6.    JBffvero.  Lamb.  ime,  i.e.  so-  Qoam  ietme  habet  eaper  ignie]  It^ 

h».  Fab.    Qnid  moverit  viros  doctos,  vet.  libri,  mano  formisqoe  descripti ; 

enr  a  Lambini  lectioney  Ea  mto  ei  alii  vnlg;  fimt.  qood   Maroilos  est 

«mi  igoAf  recesserinty   non   video^  commentns.     Vide   Indtcem   euper, 

Nisi  forte  anctoritas  alicojas  Libri  Olf.    Lib.  Volgatl  habent,  qeam  teiae 

de^Ment.    At  vero  jam  Cod,  Oot*  haAffSMics  ijgmt:  manoscripti  antem, 

torp.    (monstrante    nuperrima  Ed.  pmm  toiue  habei  eaper  ignie:   qnam 

Lond.)  habet  ejus  vestlgia :   Ex  wro  seriptaram  et  in  prima  editlone  et 

si.    Qnod  idem  Gottorp.  Cod.  haliet  in  seconda  annotavi.  hanc  nonc  se- 

in  hoc  versn,  vereque  ereaiee^  non  est  quor.    Super  autem  hic  pro  eupeme 

cootemnendum.  Prdjg.  ImoetLugd.  sive  euperior  accipi   deliet.    Lamb^ 

Bat.  Codd.  ut  ex  V.  L.  nostris  patet,  Lambinus  de  igni  snpero  seu  mtherio 

cenfirmant  editam  a  nobis  lectlonem  intelllgit ;  (nam  et  ^er  et  siiptr  olim 

fjBime,sedeomiidemconstantarpKro-  dicebant,  oti   ex  Catone   Censorio 

9i«#retineat,egoqooqoeretittiil.2to.  cap.  149.  constat.)     Eadem  Oifanil 


996 


NOTA  VARlORUIf    IN 


meoB  est.  8ed  istad  Tattu  ne  qoid 
tale  potein  efficit.  Qniire  enUtiiDO 
hoc  loco  Super  esse  edverbialit  for- 
m»,  ita  nt  totuM  super  ignist  sit  reU" 
quM  ignU,  seo  alii  igbes.  Eneniplum 
cnpere«.  £o  tibi,  nec  longe  abeo. 
Virg.  3. 489.  '  O  mihi  sola  mei  snper 
Astyanactis  imago.'  imago  qnae  relt- 
qoa  es.  Fu6.  Ita  Codices,  Atpcr  i.  e. 
Supmor,  Lambinns.  £t  haec  inter* 
pretatio  forsan  admitti  potest  ex  vs. 
782.  At  To/vf»  ne  quid  tale  pntet 
Faber,  efficit.  Hsec  ilie :  '  Exintimo 
hoc  loco  Suptr  esse  ad?erbialis  for- 
mm,  ita  nt  Mni  tuper  ignis,  sit  reti' 
^uu»  ignie,  sen  alii  ignes.  £xemplam 
cuperes,  En  tibi,  nec  longe  abeo. 
Virg.  JEn.  3.  489.  *  O  mihi  sola  mei 
•aper  Astyanactis  imago:'  imago 
qme  reliqua  es.'  Senrins  vero  ad 
Virg.  Super  valde,  vebementer.  Alil 
legnnt  Suus,  et  ista  vox  non  incom- 
mode  respicit  Parie$m  vs.649.  Creeek, 
Superignis,  CKlestem  cnm  Lambino 
putant  Turneb.  Adv.  19.  16.  et  Vosst 
de  Aiialogia  2.  26.  qoo  paqto  per  by- 
phen  deberet  scribi ;  sed  recta  vide* 
tnr  Fabri  explicatio,  hic  pro  illo  igni, 
qui  est  reliquiiSy  poni.  Hev. 

651  Comductit  partibus]  I.  e.  con- 
tractis  et  congregatis.  cvmrfpkmif 
rw  /icfwi^^.ut  supra.  Lamb,  Conden- 
satis.  ffwiipourB^w,  Fab, 

Essef]  Scribendnm  esse :  subin- 
tellige  '  videmus :'  par  est  credere 
cnm  videamus  majorem  esse  partibos 
ardorem  ignis  coiicretis  quam  sepa- 
ratis  :  imiiio  necesse  est  concedas 
quod  peto.  Ptns. 

662  Seque  paratis]  Que  conjunctio 
interposita  e«t  gratia  metri.  In  co- 
dicibus  mannscriptis  legitur  disque 
jtjMltf,h.  e.  dissipatis  et  divisis.  Pius, 
Disque  supaiis]  I.  e.  et  dissupa' 
ft#,  seu  dtsftfKiltf.  Tmesis.  Sic  re- 
posni  commotns  scriptura  primnm 
trium  librornm  vetenim  aliquantura 
illa  quidem  depravata,  sed  tamen 
germsnae  et  rectae  proxima.  Sic 
eoim  illiy  de^ectis,  disque  superatis: 


deinde  Bertlniani  et  Memmiani ;  iil 
qaorum  altero  scriptum  est  plane, 
disque  supaiis  ;  in  altero,iltffiie  jofMftf. 
Fuit  tamen  com  pntarem  legendnmy 
disque  panUis,  disparere  antem  idem 
fere  valet  qnod  didncere,  et  disjan- 
gere.  Ces.  lib.  7.  de  Bello  GaHico : 
'  Disparandos,  didncendoaqne  ad  snoa 
cnraret.'  Vitmv.  2. 2.  '  Ex  hts  ergo 
congrnentibns  com  res  omnes  coire 
nascique  videantnr,  et  eae  infinitis  ge- 
neribos  rernni,  natnra  essent  dispara- 
tae/  &c.  Laiit6.  Et  dissipatis.  Snpare, 
jacere  est.  nnde  insipare  pro  inji- 
cere,  obsipare  pro  objicere,  (ot '  ob- 
sipa  pnellis  escam/  objice  Varr.)  i.  e. 
napifiaM^y  Aristophani.  Exempln 
autem  bojus  divikionis,  sectioni»,  trae- 
seos  in  verbis  et  nominibos  afferam. 
apud  Lncil.  eat,  *■  deque  petigo,'  pro 
de|>etigoqoe :  Noni. 'deqne  totondit 
agros.'  Enn.  at  vero  apud  eundem 
plane  mirablle  est,  '  Cere  comminoit 
bmm,*  pro  Cerebram  commionit: 
apud  Varr.  R.R.  2. 9.  'consue  quoqne 
faciunt.*  at  1. 9.  'perferve  ita  tit,*  pro 
ita  perfervefit.  S.  4.  *  Excaode  me  fe- 
cerunt  cnpiditate.'  Ita  in  quibnsdam 
precationibns, '  ob  vos  sacro,'  pro  ob- 
secro  vos,  et  'snb  vos  placo/  pro  sap- 
plicio.  Fest.  Ita  Enu.  p.  77. '  Annibal 
audaci  dttm  pectore  de  me  boriatory' 
pro  dtfhortatur  me.  Ex  Calpnrnio* 
Exempla  bene  wulta  apnd  Lucreti- 
um  repertes,  quibus  emolliendis  bsc 
emnt.  Fab, 

664  Taabus  in  coifjis]  Si  tales  caa- 
sas  ponas,  qoales  et  Heraclitus  et  alii 
induxerant.  Notanda  Latinitas.  Fah. 

Nedum  variantia  rerum]  I.  e.  tan- 
tom  abest,  at  tanta  rernm  varianfia 
esse  possit.  Nedum  negationem  coii« 
tinet,  et  in  extremo  membro  periodi 
aot  seoteotiae  ponitor.  VariasUia  au» 
tem,  i.  e.  varietas,  nomeu  est  ex  par- 
ticipio  factnm,  varians :  cujus  gene- 
ris  sunt  illa  apud  eundem,  relinen- 
tia,  repetentia ;  et  apiid  M.  Tull.  de- 
centia,  negaut;a,  repugnantia,  cohie- 
rentia  :  et  h»c  omnibu»  usitata,  dis- 


T.   LUGRBTil    CARI    DB  RBRUM   NAT.    LIB.   I.        997 

tantia,  afflaentia,  abandantia,  conve-  led  Tciyy§\a(us  feeit  Oifaniufl,  qni  le- 

nientia,  &c.  Lamb,  S^rit,  ied  quia  multa  sibi  cemunt  een- 

656  Alqw  hi  ri  fueumt']  Vnlgati :  traria  et»e.   o  versnm  admirabilem ! 

id  «fuofuej  ^c»  Gif.   Sententia  faornm  Venim  roetrnm  omitto.    Nonne  vi- 

verbornm  perspicna   ent.  hoc  eniro  dere  oportnit  loco  roD  etM,  debnisae 

fignificat  Lncret    Atqueri  hifaciantf  ibi  verbnm  aliqnod  fnisse,    cnm  id 

i.  e.  si  ponanr,  et  statuant,  inane  re-  orationis  vincnloro  probet :  et  fugi' 

bnt  adinlstnm  esse :  procederet  eis  tant ;   ergo  muttumtf  et  fugitantf  t^e» 

ex  aniroi  sententia,  quod  volnnt :  et  Fab,  Recte  Larobinua,  et  ibi  verbnm 

possent   ignes   nnnc  denaari,   nnnc  aliqnod  debere  ease  ad  vincnlnm  ora- 

rarefieri.    Nnnc  autem  cum  densa-  tionia,  £f ,  probat.   Et  fugitant,  Neg- 

tionem  et  rarefactionem  fingant  aine  ligamna  antem  illoa  qni  amant  MulU: 

inani :  longe  aberrant  a  vero.  nam  ut  Cmtraria  ine$ee.  Vel  AmMsa.  &^vroi. 

Dihil  ramra  eaae  potest  sinelnani;  NaBvint:  'Odi  tnmmnstos,  proinde 

Jta  nihil  densari,  quod  careat  inani.  aperte   dice   qnid    sit.'      Terentint 

Lamb,    FiieiMt.  Ponent,  supponent;  Mnssare  pro  Tacere   potnit;    Sile, 

fae  ita  eue,  rlB»,  &c,  Fab^  Initat  vst.  ccela,  occnlta,  tege,  tace.      Mutta. 

10.    Pbysicot  Heracliti  fantores  ad  Festnt  in  voce  '  Snmmntti.'  Creeeh, 

condensationem  et  rarefactionem  ig-  Vosstut  ex  lUuaa  qnod  in  Cod.  qno- 

nit  confugere  non  posse,  pront  inane  ^»»  tvo  repererat,  fecit  amue^  i.  e. 

non  adraittnnt,  atne  quo  nihil  ramm  itunHroi,  qnalet  a  tcriptit  tuit  arcebat 

fiatant  densnro,  nt  snpra  demonstra-  Hcraclitnt,  jnxta  illud  epigramma, 

verat  vt.  396.  Aliqui  legnnt  14  fuoque  qnod  apud  Diog.  Laert.  exttat :  *H^ 

ri  faciant,  Creech.  kKurot   ^*    ri    /tM  &r  udru  Jbucer\ 

658  Contraria  eaee]  Sic  ex  veteribnt  l^ioMroc ;  O^x  ^/(^  Mvowt  &XAi  /  #v«- 

tcripti ;  in  qnibut  erat :  ineise,  tmet-  ^o^^if .  Efr  ifwl  Mfmwos  rpurfi^pim' 

M,  nMteeanty  mictstf,  mu,     Vulg.  muUi,  ol  V  Mpi9iwi  OMs*  rawr*  oM  md 

Ita  tnpr.  vt.  367.  '  corporam  etse.'  ira^llvfwc^k^. 'SumHeraclitutego^ 

qnidain,  corTonun  tiime.  qnidam  eoT'  qnid  me  vexatit,  inepti  i  Non  voty 

poru  ee$e,  Oif.  ted  doctot  tam  grave  quierit  opna. 

Contrariaf  mnttaiil]  Secntna  tum  li-  Unnt  homo  ett  nobit  id  qnod    tcr 

brot  manntcriptot,  ant  eornm  certe  mille:  ted  MnutVix  tnnt  innnmeri: 

vettigia :  quoruro  alii  habent,  roiifra-  et  Manibnt  htec  recito.'  Sic  in  iptiun 

ria  inesee:  alii,nHi«te:  aiii,  ««:  alii,  qui  tolebat  omnet  alioa  itfw^aovs  vo* 

mttfiaiif :  quod  retineo.  miMtaiif  aotem,  care,  retorqueret  hoc  convicinm  IiU- 

id  est,  tacent,  muti  tonty  harenty  ne-  cretiut,  et  ex  vero,  ti  andiamut  Diog. 

que  habent  qnod  dicant.  eodem  verbo  Laert.  MryoXi6^pw  54  y^yanfo  wap'  dy- 

usurest  idem  tcriptor  6.  1177. '  mot-  rufoow  xaldirtp^vnrt*  &f  «al  Ik  tovo^^- 

tabat   tacito  medicina    timore.'    et  ypdfMfiaros   abroo    S^Aor,    hf  f   ^ifai' 

Virg.ll.^n.464. 'Flentmce8ti,mus-  noKvfuSlri  v6o9  ob  ^i,  ^  Fnit  antcm 

aantque  patrct.'  Idem  12.  667.  '  mut-  prae  csterit  elato  animo,  omnesqne 

tat  rex  ipte  Latinnt.'    Idem  valet  aliot  contemnenle,  nt  ex  ipto  ejnt 

apnd  Gnecot  fi^cur.  Homer.  ix.  8. 90.  opere  patet,  nbi  ait :  Multifaria  tci- 

Al  8*  Mtw^aaf  'Aeififaiff  rt  aai  ^Hpif.  Ett  eotia  mentem  non  jiivat/    Knnnt  : 

enim  verburo  natnuret  factnm  ex  lit-  ffjcovo'^  r^  o^Sa^f,  iX\'  aMr  l^  8^4- 

tera  fiv,    rontorum    propria,    ntpote  vcur$aiyitaifAaBurwdifTawaffkttrrov.*iin» 

qnam  toluro  proferre  possnnt     Ex  minem  audivit ;  verom  semet  inret- 

eadem  fi^,  fUMrHipia^  rautto,  tit,  tit,  et  tlgandte  veritati  deditte,  omniaqne  ex 

proverbiom.  *  Ne  fw  qnidem  facere  temet  didicitte,  ait.'   Quod  dictnm 

Aiidere.'La«i&.  Itaomninolegendnm;  tamen  in  tentnni   longe   meliorem 


VOTM  VAEIORUH   IN 


Mdpit  CMaulMmaSy  ct  pottea  Mms- 
f igt.  Prng'. 

«60  Et  /ugiUat]  8ic  babent  lib. 
■MUioscripti.  boc  ▼erbo  8»pc  otitiiry 
«t  6.  18S7.  «fagitabuit  ▼itere  ad 
atgros/  Lamb, 

660  Ardua  dmm  mit.  m.  «.  «.]  Sic 
fereM.Tttll.  Acad.  Iib.4.  «Altemai 
est,  qood  fallacibos  et  captiosis  in- 
terregatioDibas  circnnscripti  atqoe 
deceptl  quidaniy  cam  eas  dissoWere 
■on  possanty  desdscont  a  ▼eritate.' 
Talis  fere  senteotia  est  apnd  Aris- 
totel.  libr.  if .  IfiuL  Vutfu  Xtx.  ^.  non 
longe  adnodain  ab  extr.  Lmnb» 

Vem  vun]  Notayimas  alibi  boc 
loqoendi  genns, '  vera  ▼iai/  '  promta 
OttH/  *  nltima  natarai/  et  cetera. 
£mio. 

6til  Htassri]  Sic  legendum,  et  ita 
babent  Itbri  ▼eteres  omoes.  JLamh, 

66S  MiUergrapiim']  Libri  scripti  ha. 
bent  partim  riiptiM,  partim  rapilm: 
ciim  qaibos  concordant  Venetl  antiq. 
eC  Parisienses :  ceteri  excasi  omnes 
wefawi,  prmter  Vicetlnos,  in  qnibos 
logitnr  refitam :  ego  rapHm  pnto  rec- 
taa  esse  scriptaram,  e«mqae  esse  de- 
prayatam  ab  imperltls  Kbrariis,  qai 
seripserant  npfis.  per  x,  in  eztr.  syl- 
laba,  *  pro  m :  ex  quo  factom  est  post- 
•a  rapiiB,  si  qais  tamen  malit  r^pfviR, 
Mn  rejlcio.  imlttm  pato  esse  snppo* 
sitnm  et  adalterinnm :  raptim  autem 
interpretor  celeriter:  qnomodo  et 
•libi  nsnrpatnr.  Lamb,  Ita  veteres 
qaidam.  In  alils  Tett.  rapHs,  non 
reete,  nt  opinor.  Vnlgatl :  rapiam 
•tiMtam.  Qif.  napiim.  Alii  Ri^  ; 
Ah  M  raptiiy  id  est,  Ab  se  constipa- 
tis.  Alil  iVifhim.  Aiii  Aapevm.  Sed 
Haptim  sequenti  ▼ersui  maxirae  con- 
Tonit.  Creeeh, 

664  LamienjaeU  aique  eep.]  Lnnien 
jaeit  et  ealorem.  Slc  lib.  2.  de  sole 
▼s.  140»  '  At  vapor  is,  qnem  sol  mit- 
tit,  lomenqne  serennm.'  Lamh,  Ca- 
lorem,  jam  antea.  Varro.  '  nt  cico- 
nlse  Qoarom  bipennis  folminis  pln- 
mas  vapos  Perossit  alte.'  Ita  *?apope 


flammeo,'  PacoT.  apod  eandem  !■  te 
R.  R.  1.  9.  Ita  '  vapore  solis/  apad 
Cortiom,  ubi  de  Cydno  et  Cilicim 
teme  ingento.  Ovidii  locam  ia  1. 
Amor.  Eleg.  9.  ▼ideor  enendare  poo- 
se.  Ibi  Cupidinem  alloqoens,  serilNt, 
'  Non  possnnt,  iicet  ipse  ▼elis,  ces- 
sare  sagittse ;  Fenrida  ▼icino  flammo 
▼apore  nocet.'  Legendum,  oofieoy 
■on  oictas;  nam  propte r  illod  licft 
ipee  9eH$y  deboit  dicere,  lurt team  eai 
Jiammee,at  eemper  wrat ;  boc  eiBaio- 
ralc  est.  Fsfr. 

666  Quod  m  farte  uUa  sraAotf} 
Quidam  iibri  :  ma.  qiiidam,  dheeai, 
Oif.  Aliera  pars:  Si  wera  Igtmiha 
atmguatuf  (al.  male  slnnfafKr)  ife, 
Fab.  Porro  qoi«  posset  qaoddaai 
patere  eflagium,  Si  qaia  diceret  Ig- 
nem  extingai,  et  conyerti  in  aKnd 
corptts,  eapropter  arget  vts.  10. 
6eri  id  non  posse,  dIsI  admittitor 
abire  ignem  in  nihilim :  qnia  roa 
simplex  et  incoocreta,  qoale  debeC 
esse  illad  Elementom,  si  prima  qai- 
dem  et  anica  rerom  materies  faerit, 
matari  non  potest,  qnin  onniBO  p^ 
reat.  Nam  res  qoidem  composits 
sic  matari  potest,  at  desincas  esse 
qnod  erat,  relinqnat  partem  snperstl- 
tem,  qne,  veteri  statn  amisso,  novom 
subeat  ;  ▼emm  qnod  incompositnm 
est,  natnram  soam  deperdere,  qoiB 
piane  intereat,  nonpoiest.  Creeeh, 

Peieeee]  Posse.  petess«  antem  inte- 
griim  est,  et  eo  utebantnr  veteres,  nt 
Plantns,  et  Ennins,et  Lucilins,  etsi* 
miles.  anins  Luctlii  verms  in  prsesenti 
proferam,  ex  lib.  6.  '  Nam  si,  qsod 
satis  est  liemini,  id  satis  esse  potes- 
set;  Hoc  Ksterat:  nonc  cnm  faocnon 
est,  qni  credimtis  porro  Divitiss  nllas 
animnm  mi  explrre  poteSHC  ?*  Lumh, 

667  Ignie  ta  ceetu  ttingui,  miilArr- 
que"}  Sic  vet  libri  nostri,  nisi  qood  pro 
mutarey  feci  :  wtutare.  vnlgati :  eeetum 
etringi  masaaretfue,  £t  snpra  versa 
682.  &c.  variatnm.  Gif,  Seentns 
eram  initio  libros  vnlgatos,  in  qnltHis 
ita   impressom  est,  Ignd»  ni  cofos 


T.   LUORBTIi  CARl   DE  RBRUM   NA.T.   LIB.  I.        09f 


wkmigi,  wmimrtq^  tvrfnm :   q«tt  «ic  ra  hoe  loco  depraTato»  asM  HUtio 

declarabwn,  ignm  airmgif  i.  e.  den-  ptttabam»  io  quibi»  lcctori  sigQifica* 

aeriy  et  contrahi,  et>  .qnod  Mibaeqm-  ram  legi  reparotmi:  noo  etiaai  praiM* 

tnr,  «MiMre,  i«  e.  solidare>  et  con-  ram,  sed  fidlebar.    Itaqne  et  in  ae* 

atringere  corpot.  Dicebat  aotem  He*  ciioda  editione  rejiarotn»  edeodom  c«* 

raclitusy  nt  reiert  Plotarcbm.    Hn  ravi :  et  nnnc  item  hanc  acriptnram 

r^  waxufu^ftTmrm  rov  «n^  tls  oM  probo,   Tamebo  aateotieBS  i  atqne 

9W0>rf\A^Mr  r6mti  717*  frcara  hm-  lioc  ?erbo  utitur  et  Piantna  in  Tro* 

Xn^Mm^iTf  r9  M  f9v  wvf^  0tMf  dm-ff-  cuiento  9.  4. 35.    ^  Cttnam  a  pimci* 

^flrroi*  ioftiBvfuApmmm  tk  0tMf  &j^  7(i«>  pio  rei  item  poniasem  meaD,  Ut  annc 

rm^  dEc.  i.  e.  *  Id  igaia  qnod  ait  craa-  reparcia  auaTiis.*'    Sie  antem  compe<> 

aiaaimia  particolia  pnaditamy  cnm  in  aitnm  «at  repmrcOf  nt  reaero,  retegOi 

ae  oontrahitnr,  terram  fieri :  deiode  rocindo,  revelo,  r«figo>  et  simliia.  rp* 

terraffly  cmn  ab  igni  laaatnr,  aquam :  pmrco  eoim  idem  valet  qvod  noo  par* 

exhalantem  antemaqnom  etexteon-  co,  iargior:  bt  reaero,  aperio^  4re. 

«tam,  aerem.'  lo  aecooda  aotem  edi-  Al.  rfparcioi.  m«le.    Reparco  aotem 

tlooe  aic  excodeodom  curavi,  Igocs  eaodem  habet  vim  propter  iBod  aoom 

<o  Mflosfmgiit,  «nCora^oe  earpm$.  quam  Re,  qnam  mnlta  alia  verba,  nt  reUoo, 

acriptnram  onoc  item  amplector,  ot  refigo.    Nam  relioo  000  est  iterom 

•retkieo.    Ejoa  autem  aeoteotia  nen  lioo,  aed  id  quod  litom  «rat  detergo, 

eat  obecura:  ^lgoeia  io  cmtnatingni,'  picem  aeo  cerameotnm  abrado,  4ke« 

1.  e.  igoeis  in  congreaau  et  concre-  Ita  *  reperentere  oommooi,'  Tartol- 

ftione  rei  genitm  exatingoi,  et  corpna  liao.    At  Latioe  *  parco  Id  dicere,' 

Jgoeom  muUre,  dcc.  Imn^.  Alil  Strinf  oigoificat,  *  oolo  dicore,'  coveo  oe  dl» 


gt:  imperite.  Hitfarsyve,  Alii  Afeasa-  «am.    *  Parce  piaa  acelertre  maoaa/ 

r#for  i.  e  /Midtre  et  Camirimgere :  at  VirgiK  lEn,  S.  4S.    Itoqoe  repatea/k^ 

Muiare  probabit  qoi  va.  671.  legit  «sre,  sigoificabic  libeoter  fiicio,  oot 

■Crsidl.  qoid  tale.    Cetermo  v*k/oMrr,  io  hoe 

4)68  Focers  tf]  Igoeis  motare  cor-  verso  pre  v#^pwy  «ecipio;   ot  com 

poa.  £«fli^.  didmoa,  fkc   Ita  eaae ;   pooe  iiiom 

Purareni]  lo  exemplariboa  legltnr  esae  victum,  Stc  M.     Tnroebom 

rMfpfef,  hoe  eat,  coocedat.  pooit  i»-  eol   blc   asaeotitor  Lamblnoa,  vid. 

«ooveoieolia  qom  aequerentnr  at  cor^  Adv.  7.  9.  nbt  «d    veramo  etiam 

pna  ignia  in  maaaam  conflaretnr.  Snnt  prspcedeotem  mooet  af riiigi,  mmsara' 

qoi  legoot  jMvterr  pareeni,    Qoidam  que  carpme  acriptoram  depravatam  ea- 

parie  reparceiU.  Peraea  aigoificat  pra*^  se  ex  illo  antiqnomm  Codd.  eOmgmi 

hibea :  de  qno  Marcellom  lege  io  dic-  mnaarrfos,  i^e,    MaMeare  verbnm  io- 

tlooe  parecf •  Pompeioa.  'Poroetquo-  faodum  Locretio,  oeqoe  ei  noqnam 

qoe  dictom  ob  antlqnia  qoaai  porro  eloqnendnm   dlcit.     Clodlo  Thnaco 

arcet:  et  pro  oc  qnod  eat  continet  tamen,ntetServioJlfasserefacereeat. 

poolt.    A  qoo  porcm  in  agris  pnlvini  nt  monent  marginalla  noetra.  Preig» 

«t  areolae:  in  quibna  aulcatim  grana  671  Nam^  putdeunque']  Hiduo  ver* 

cnjosqoe  generis  semotnr :'  de  qni-  ans  iterantnr  infra  eod.  Iibr.  et  Mhk  t« 

boa  lege  PKoinm,  Varrooem,  et  Co-  Xomfr. 

inmellam  qooqoe.  Ptoa.    Repmreemit  672  Jtfera  esf]- 1.  e.  reiolatio,  dfaao» 

Ita  ex  vet.  omoibos  restitoi.  qnidam  Intio.  Virg.  Oeorg^  4.  MS.  '  Scilicet 

reparceaA  malont  teste  Pio.  Marollos  boc  nddi  deiode,  ac  reaolota  refeni 

«tVttlgati:  rrciptsn/.    Pororoit  qol«  Omnia:  oecmortieaaelocnm.'    Ubl 

dam  vttlgati,  male.   Q^,     Dabont,  Servina  honc  poetm  loonm  in  partei 

eoooedeot,  probabont.  eodicea  f«te-  addocit;    cojoa  Oruuoatici  veiba 


loeo 


NOTJB  VARIORUil   IN 


qaoniain  vttiote  cirettinferantnr,  e- 
mendatft  reponere  placet :  '  Locum 
roorti :  i.  e.  perditioni.  Nihil  enim 
ett  qaod  perire  fnnditnfr  poMit,  cnm 
Bit  T^  ww,  i.  e.  omne  in  qnod  redeant 
nniversa  retolnta.  Ret  aatem  hec, 
qnas  mort  vocatnr,  non  ett  mort: 
qnippe  qote  nihil  perire  facit,  ted  re- 
tolntio;  nnde  mort  (ita  lege  cnm 
Maatvicii  Ed.  non  nt  Tnlgo  mtre)  ple- 
ritqne  bene  interitot  dicta  ett,  quati 
intervenienty  et  mittamm  reram  con- 
aezionem  retoWent.  Lucretint  : 
<  Continuo  hoc  mort  ett  illiut  qaod 
(ait  ante  Connexum.'  nt  nltimum 
illod  Servii  tit  explicatio,  non  princi- 
piom  Dovi  ▼ertat.  Hao, 

Hoe]  In  qnod  motatnm  ett  tcilicet. 
Fnb. 

67S  Promii  tMquid  mt/perarej  4rc«] 
Vtt.  18.  concludit,  ti  extincto  igne 
generari  qnidpiani  debeat,  necettari- 
nm  ette  ut  tnpertit  aliqoid,  quod  de- 
perdita  ignit  forma  rei.ittiut  genera* 
tat  formam  indnat:  Pertpicnum  ett 
aotem  boc  ette  commnnem  materiam : 
quam  Lacretint  tnpponit  ette  incor- 
Tnpta  Corpntcola,  qaae  adjectione, 
detractatione,  trantpotitione  tni  va- 
ria,  nunc  formam  ignit»  nnnc  alicn* 
jot  alint  rei  exhibere  Taleat.  Quod 
aotem  ilU  Ignea  ez  natura  taa  non 
tint,  merito  argnit  ex  eo,  qnod  addi- 
tio,  detractio,  trantpotitio  nihil  ope- 
raretur ;  cum  ex  ipta  igait  natnra  re- 
nanente  Incolumi  nihil  fieri  pneter 
Ignem  pottet:  Deinde  tententiam 
Epicnri  ezponit :  Qnmdam  viz.  Cor* 
putcnla  nnlla  forma,  qoam  tentut 
percipere  ▼aleant,  prtedita,  rernm 
ette  principia,  et  ex  iit  di?ertimode 
eoeuntibnt  tam  ignet,  quam  reliqua 
emnia  oriri.  Creeck. 

Superml  Snperette,  ««^17(^06^1, 
nt  tnpra.  680.  Lamh, 

OUu\  lUit.  tic  loqnebantnr  antiqni, 
nt,  '  olla  centnria,'  et  'ollut  letho  da- 
tut  ett,'  ex  Varrone  de  L.  L.  6.  Vir- 
gil.  etiam  utnrpat  interdnm,  nt  lib.  1. 
*  OUi  tubrident  hominnm  tator  atque 


Deomm  f  etM.  TnU*  de  Leg.  Umi^. 

Illit.  Virg.  taepe.  ted  ille  locut  (^  Olli 

tubrident  hominum  tator  atque  Deo- 

rnm  Otcnla  libavit  gnatae ')  improt- 

pere  a  Dionytio  allatut  ett;  OIKenim 

significat  IVnc.   Itft,  pro  iUie  apnd 

Tereot.  et  Plant  alioqoi  unnqnam 

dixittet  Virg.  *  illi  gi^atfe  tute.'  Fub. 

676  Corpora\  Primbrdialia.  F«&« 

661  QntfdoM  dtetderti   aJbvrel    Sic 

repotni  a  tribnt   codicibut    mann^ 

tcriptit,  et  excutit  Paritientibut  et 

Venetit   antiqnit    admonitut    atqne 

adjtttnt :   in  qnibot  tcriptnm  reperi, 

dcaccndeft,  ol^tre.  decetfcre,  a6ire,  antem 

dictum  ett  iuervMrmi   cui  opponitnr 

id  qnod  ttatim  tequitnr,  0^0«  ay^ak^ 

IrtM,  i.  e.  alia  accedere.  Lamk,  De^ 

Mcedere.    Ita  ex  veteribut  legendnm. 

In  qnibnt  omnibnt  ett:    deeeenderim 

Hinc  Marallnt:   dUeedene,     Lambi- 

nnt:   dtcedere.  vide  et  timile  infr.  9. 

76.  Gtf.   Alii  legunt  Adtrty  aiqme  oMa, 

Creech.    Qnod  Ed.  Bat.  babet  odirr, 

intultum  non  Tidetnr,  quum  ipte  anc- 

tor  tapra  vt.  678.  dicat :  QiMnnn  ndi» 

<«,  oal  adtltt  111.  0.  m.  Hav. 

68ft  SA  tamen]  Quidam  libri  vete- 
ret,  et  omnet  volgati,  tanliMn.  Oif. 
Sic  emendavi  fretnt  aoctoritate  dn<^ 
ram  codicnm  manntcript.  aliit  inTitit^ 
in  quibnt  ett,  iSi  tOHtum:  tententin 
qnidem  banc  tcripturam  pottulat* 
Hoc  enim  tentit  Lucret.  NU  r^fer^ 
ret,  i.  e.  nil  prodettet,  teu  nibil  atti- 
neret,  qutMlam  ex  igne  decedere,  et 
quedam  ad  eum  accedere,  et  qoo- 
rundam  ordinem  mutari,  ti  nihilomi- 
nut  omnia  naturam  ignit  retinerent. 
Ziam6.  Ita  Lambinot  ex  qnibutdam 
Codd.  Alii  Codd.  Sitaniimi:  unde 
aiii  iSt  tandem  libenter  legunt.  Creedu 
Nuperrima  Lond.  £d.  in  variantib. 
lect.  notat :  tt  iaiadem  quMam.  Tcm- 
tum  alU.  Print  illud  ex  Mtt.  et  Mar- 
ginalia  nottra  refernnt,  ted  pro  ardo- 
rit,  arbQrie,  Lege  igitnr;  Si  iamm 
drdtrif,  4pc.  roire  enim  id  genut  voci- 
but  Indere  tolet  Anctor;  idqne  att* 
pint,  lioet  nou  ubiqne  notarana*  Pkv^. 


T.   LUGRfiTII   GARI   DB    RERUM  NAT.   LIB.   I.      1001 

684  Ommmodiu]  Scribo  unimodui,  Adv.  19.  cap.  12.  Preig, 

Hoc  enim  ad  omnes  igDes  se  halieret  690  A^eetu]  Jactii  ad  sensiif :  ap- 

nno  modo :   esset  unicum  principium  pnlsn,  sen  conjectu,  qui  ad  nostroa 

ad  singfula,  etiam  si  cuncta  crearet.  tactos  perveniat :  nam  '  adjicere  te- 

Uiniiiodt»  dicitnr  simplez :    omnimo*  lum/  est  plns  qnam  jacere :  uempe 

dM,  omnifarios :  muSHmodtis,  multi-  ita  jacere,  ut  ad  euni  locnm,  qoem 

plex.    Si  legis  ommmodus,  interpre-  jaculator  petit,  perveniat.    Caes.  lib. 

tare  ignem  non  tantum  calidnm  fo-  2.  de  Bello  Gall.  '  £t  ania  non  lon- 

turnm :   sed  habiturum  omnem  pro-  gios  hostes  aberant,  qoam  qoo  telnm 

prietatem :  cum  diversae  natune  gig-  adjici    possct ;   proelii    committendi 

nantor  ab  eo  per  Heraclitum  :  sed  signum  dedit.'    Idem  lib.  4.  *  Atque 

cnm  ignis  omnimodus  esse  neqneat :  ita  montibus  angustis  mare  contine* 

0«qnitur  nt  principinm  renim  esse  bator,  ot  ez  locis  snperioribos  telom 

neqoeat.   Pti».     Ita    ex    veteribos  in  litus  a^jici  posset:'  sic  Locret. 

acripsi.    In  qnibnsdam   tamen :    om-  dixit  '  adjectnm  odoris :'   4.    677» 

iNmodKf.  mnmodui  Oif.    Id  est,  om-  '  Nonc  age,  qoo  pacto  nareis  adjec^ 

nibtts  modis  ignis  esset.    Atqoe  ita  tus  odoris  Tangat,  agam.'  et  ^kimina 

legebat  Tnmebus  noster :   et  ita  ha-  adjicere/  5.  568.  <  Nam  quibus  e  spo- 

bent  libri  aliqnot   manoscripti  alii.  tiis  comqne    ignes    inoiina  posaunt 

•matmorfitfymanenteeademsententia.  Adjicere,'  &c.  etM.TuU.  *  adjectse 

vnlgati    pleriqne    habent  v$nmodui:  voees/  lib.  9.  de  N.  Deor.  '  JSxtilt 

quibnscuro     consentit    Memmianns,  Butein  eminent  qns  appellantur  an* 

quff  lectio  etiam  probabilis  est.  Lamb.  res>  «t  tegendi  caosa  factae  tntantnr 

Creareni']  Nempe  ignea  corpora  :  sensos,  et  ne  adjectae  vuces  labere»- 

qnodcnmqne  crearent  corpnscnla,  et  tui*  atqne  errarent,  priusiinam  ab  hif 

primordia  rerum  ignea,  id  «sset  ig-  polsns  essei.'  I<aiii6.    tbrfio^,  jacto, 

nis  oinmiiiMfos,iien  vatinodiM,  seu  om-  nt  dicimns,  telnm  adjicere.  Fab. 

uimodiiy  i.  e.  omnino,  et  omnib.  mo-  Tmi^ere  iaetui'}  U  e.  ad  tactns  nos- 

dis.  Lamb,  tros  pervenire,  eosqne  afficere.  Pnl- 

688  Neque  uUa]  Sic  habet  codex  chre  dictom,  tangere  tactui.  Lamb. 
Vaticanns,  qnam  scriptnram  secntns  Bene.  Nam  omnis  senaos  necetsario 
tom.  Ita  enim  loqoebantor  antiqoi :  tactos  est.  Fab. 

Plant.  ex  Varronis  libro  sexto  de  691  Dicere  porro,  ig.]  Porro  antem 

ling.  Lat.  *  gannit  odiosns  tots  iami-  (inqoit  Lncr.)  dicere  uonm  esse  rc- 

lia;.'   Terent.  Heant.  2.  3.  SO.  *  hsec  rnm  princtpinm,  ignem,  nihilqne  om- 

Ipsa  in  itinere,  altersB  Dnm  narraf,  nioo  in  natnra  rerum  esse  practer  ig- 

forte  audlvi.'    M.  Tnll.  de  Divinat.  nem,   quod  idem    Heraclitns  facit, 

lib.  2.   '  Sed  si  eadem  bora  alis  pe-  valde  delinim  esse  videtnr.   Lani^, 

codis  jecnr  nitidom  atqne  plennm  '  Dicere  porro  ignem  res  omnes  etse, 

est,  alifle  borridnm  et  exile,  qnod  de-  neqne  uUam  Rem  vnram  in  numero 

darari  possit  habitn  extomm  ?'   sic  rernm  constare,  nisl  ignem/  &c.    In 

idem  Lncret.  I.  S.  9ftl.    *  Ant  alie  secundo  versn  lego,  non  rem  veram, 

cnjus  desiderinm  insideat  res.'   Idem  sed  na^vram:  neque  uUam  Naiuram  m 

6.  892.    '  Et  potlus  nnlls  sibi  torpii  mniMro  rmim  eouitarey  ffc.    Qnippe 

conscin'  rei,'  &c.  Lamb.    UUa  rei,  concoqui  istod  non  potest,  NuUa  ret 

Ita  dicebant,  tottp,  illtpy  iptae,  altene,  tera  in  numero  rerum  eonstai.    Non 

Scc.  in  dandl  casn.  Fab,  enim  hic  de  iis  agitnr  qnn  sint  .et  ex- 

689  Rei]  01im,ut  Prisciannt  docet  istant  vere  et  &T»f ;  quod  fusiot  ex- 
llb.  1.  scripscniPt  r^i  et  ^i,  onde  plicare  non  est  necesse.  Ceterom 
passim  prodncitor.  Hao.    Vid.  Tum.  apnd  Lncretinm  rh  naiura  passim  po« 


1002 


VOTM  VARIORUM    IN 


fiitar  pro  re  creata,  id  est,  prodactfc, 
gcnita,  al  ^Atr^s  in  lib.  de  Mando. 
Fab,  Hif  11.  vss.  Criteritim  sensm 
adyocat,  ut  non  contlare  omaia  ez 
ignea  natnra  confirmet,  fatetur  He- 
racUtoa  ignem  sibi  ope  senvnnm  no- 
tnm  esae;  monet  Locretiiu  sensna 
Don  minni  percipere  plura  atia  di- 
^enm  omnino  ab  igne  natnra",  quam 
ipaum  ignem ;  eandem  autem  semper, 
ant  nnllam  nnqnam  fidem  aensui  ad- 
hibendom  eate:  et  deinde  Epicori 
aententiam  de  Criterio  breviter  ex- 
pODit.  Creeck, 

Mtu^  Rem]  Scribendnm,  anaam  dan- 
tibna  priicis  exemplaribns,  ignem.  Si 
dlcaa>rea  omnet  ignem  esaefalleria. 
kle  eat  ordo:  pcrdelirum  eiae  ▼!- 
detnr  dicere  reaomnea  ignem  esae: 
et  eat  perdelimm  aentire  rem  nul- 
lam  conatare  Teram  in  nnmero  re- 
mm  niai  ignem.  Piu»,  Rem  verum, 
Naiuram,  Qnippe  iatnd  concoqni  non 
poteat.  NvUa  res  vera  m  nmmero  Re" 
rmm  ccmiai,  Faber:  Deliciaa  Stoma- 
ehil  Reeveras  noa  Jejuni  non  con- 
tenmimoa.  Rea  aliqnaa  praeter  Ignem 
Apparere  nnnqnam  negavit  HeracU- 
tna:  at  Etie  nnnqnam  concessit: 
Hanc  oplnionem  convellit  Lncretins, 
ideoqne  probare  debnil  Res  esae  ve- 
ras,  et  qnas  sensns  vere  cognoscaDt, 
▼8.697.  Creeek. 

69S  Hie  idem]  Heraclitna.  FtA. 

Perdeliruml  Valde  delirnm  et  fa- 
tnnm.  Delirare  aignificat  a  recta 
ratione  discedere.  Metapbora  de- 
dncta  est  a  liria,  h.  e.  aolcis:  qni 
annt  in  agro.  Unde  errorea  et  ezor- 
iMtantia  deliromenta  dicnntnr.  Piat, 
Qni  pro  deiirum  scribi  ?oIunt,dWemM 
quaai  a  Kijpot,  fallnntur.  Naro  deHru» 
Toa  est  terr»  Italiae,  Varr.  Fab,  De« 
sipere  est,  et  aimilia  in  promptn 
habet  Lncretios;  nt  tunaidfowrw 
Epicums  apud  Diog.  Laert.  10.  67. 
qnales  loqoendi  modoa  ante  omloa 
habniase  ▼idetur  Sanctoa  Apostolus 
in  £p.  ad  Rom.  cap.  1.  versn  Sl. 
iMOTMiirfftirar  h  ratr  iMiXayio}Haif  oMrr 


Certe  Laeuntiua,  assidnda  llia  Loele- 
tii  peracrntator,  iib.  6.  de  Opificio 
Dei :  *  Epicori  annt  omnia  qac  drii- 
rat  Loeretins.'  Preig, 

694  Coiilni  aaiSMf]  Contra  eoa  aeii- 
sos,  qni  alia  sentlunt  pneter  ignem. 

Abeenaibue]  Pro  aenaib.  per  qnoa 
ignem  cognovit.  XiaHi6. 

Nam  eaatra  arasKa  ab  untiba»  ^ae 
repugnai]  Sic  locom  hnoc  expiican- 
dom  puto.  Pngnare,  aen  atore  ah 
aliqno,  eat  pngnare  pro  aliqooi  parlaa 
alicnjiis  toeri,  6cc,  HeracUtna  aoteni 
qni  aenaua  ease  certoa  dicelMtt,  pla- 
niaaime  cootra  aenana  agebat,  cnm 
diceret  omnia  eaae  ignem ;  nam  id 
ai  ▼ernm  foret  aensna  noatri  igoem 
aentirent,  quem  tamen  in  pomo,  io 
aqnoy  In  marmorey  llgno,  dEC.  non 
aentlnnt.  Fab, 

695  Umde  omuia  er,]  I.  e.  in  qnibna 
omninm  reram  fidea  uititnr  et  fnn- 
datar,  nt  aupra  dictnm  eat,  et  iofra 
plenins  dicelnr.  Leai^.  Uude:  ex  qni- 
bnaaenaibna.  Fab, 

696  Quem  nemmat  ignem]  Sic  liabent 
trea  Ilbri  mannaeripti,  Vatic.  et  Ber- 
tin.  et  Memm.  Lemft. 

697  CredU]  Heraciltns  credit,  aen- 
anm,  Torbi  gratia,  tactnm,  ignem 
cognoacere:  et  in  hoc  non  falllt«r. 
quid  enim  me  docolt  ignem  ease  cmli- 
dnm?  tactna.  Lamb, 

696  Ceiera  nan  credii]  Non  credit, 
aenaum  cetera  cognoscere,  qnse  ni- 
hilo  mlnoa  perapicna  annt,  qnam  i^ 
nis  P  ▼erbi  grntia,  aerem,  aquam,  terw 
ram :  qnse  etiam  aensibns  cognoacnn- 
tur.  Lamb,  Senaoa  nostroa  cogiMia- 
cere,  aera,  aqnam.  Fab. 

700  Qno  rtferemu»  enim]  Legendiua 
ex  priscia  exemplarjbua,  Qnad.  £t 
liic  est  sensns :  Qoid  afferemns  cer- 
tins  et  verins  esse  qnam  annt  illa, 
quns  aenan  corporeo  percipimna  ^  I2#- 
feremu».  In  inediom  pro  exempk» 
addncemns.  (^eTiiu».  Cognltins  et 
exploratius.  if»i»»enmbue.  qoam  aint 
iiln  qna»  aenaiiNia  Doatria  percipimno. 


T.   LUCKBTIl   CARl    DK   RBRUM    NAT.   tlB.  I.     1008 


i^i,  Scribe  fms  pro  quibDs ;  hoc  esty 
•emibiM.  PJMff.  Quo  r^enmm  tmm\ 
Bic  habeDt  qnattuor  libri  menuscript. 
quibuscain  coDgrunnt  mlgati,  Veneti 
lifeitiq.  et  Vicet.  probabantqoe  hanc 
scriptnram  Jovianni  Pontanns»  et 
Francisc.  Puccius.  qno  referemus 
ehim,  nisi  ad  sensas  scilieet,  tanqoam 
arbitros  et  jndices?  sic  snpray  ts. 
4S6. '  Haud  erit  occnltis  de  rebns  qno 
jreferentes  Coofirmare  animi  qnic- 
i|aam  ratione  qneamns.'  lib.  Tulg. 
autem  sic,  Qfud  rrfwremm  emmj  d^c 
mea  sententia  minns  recte.  Lamb, 

701  Qm  vera]  Sic  ex  Vet.  libris 
malim.  Marullns :  4110.  et  ita  yulgap 
ti.  Gif. 

702  Prtctereu  quare  mdefmum^  4^.] 
Vss.  4.  snpponit,  Si  aquam,  si  alia, 
tam  mnlta  inspezerimvs  tetigeri- 
mnsTe,  aliam  plane  nobis  naturam 
apparitnram,  qnam  ignera ;  nnde  do- 
eec  non  ess^  majorem  rationem,  cnr 
asseramus  onmia  esse  ignemy  qnam 
negato  Igne  qnidvis  aliud.  Gnssmdiii. 
Cteech. 

704  /gnts]  Hodie  ^giiss.  nt  snpra : 
J^^imt  ^giitf.  nisi  repetas :  nafiiraMu 
Quod  non  pnto.  Gif,  Qeam  iMjge^ 
eem  igwAe,  Repete  &ir^  mwv  Mioraai. 
NonnuDi  tamen  legi  volunt  igneie, 
seo  igniey  in  accnsandi  caso.  Lanb, 
Qimm  neget  eeee  ignee,  Satins  enim 
fnerity  cetera  ponere  et  ignem  tol- 
lere^  qnam  contra;  Major  enim,  si 
i^biL  altud,  Naturae  ampUtndo  sit; 
qoamqiiam  ez  iUomm  positionibns 
nil  taie  stare  possit ;  nam  manca  fo- 
retnatura.  Feb, 

Smmmmt  faaMn]  Qaidam  legun4 
oitam  Umun:  a  qoibns  dissentio. 
Lomb, 

705  JEqnn  ffideimr  emm]  Par  demen- 
tia  ▼idetnr,  id  est,  aeque  delirum  ac 
stultttin  Tidetnr,  solom  ignem  ponere 
et  concedere,  ceteris  omnibus  nega- 
tis  ac  sublatis :  atqne  igoem  negare, 
ceteris  omnibus  rebns  positis  et  con- 
oessis.  Lmnb, 

706  QiMprofrf^r  foi  Materiemf  dfc,] 
Peniqne  ¥ss.  7.  tam  de  igne,  qnam 


de  qoovis  aUo  singnlari  elementOy  de 
qno  eadem  dici  proportione  valeant» 
conclndit :  Omnes  vis.  deUrant  qui 
vel  ignem,  ot  HeraclitnSy  vei  aera, 
nt  Anaximenes  Milesius,  vel  aqnam, 
nt  Thales  MilesiuSy  vel  terram,  ut 
Pherecydes»  rernm  omnium  princi- 
piiim  statuerunt.  Creeck. 

707  Ceneieiere  poeu'}  Supra  vs.  607. 
eemeietere  eoh,  Preig. 

708  Et  qui  prineipimngign,  oifra]  Ut 
Anaximenes  MUesios:  de  qno  sic 
M.  Tnll.  in  Lucnllov  Anasimenes 
infinitnm  aera  dijut  eMe,  ex  qno 
omnia  gignerentnr.  et  Pintarchns 
T«r  ir^  bpetTK,  'Ani|«fiin|f  6  MiX^- 
mos  bp)^  rihf  trrem  b4pn  banpkme, 
Ik  7c^  ro&roy  rit  7t4vra  yly»oe9eA,  md 
•It  abrl»  isnkCee$M,  i.  e.  '  Anaxi- 
menes  Mileslns  princlpium  remm 
aerem  pronuntiavlt.  £z  hoc  eiiim 
oriri  omnia»  et  in  enm  resolvi.'  Ar- 
chelans  item  Atheniensis  aera  infinl<' 
tum  principlum  remm  dizit,  nt  refert 
Plutarchns  eodem  loco:  'Apx^^noe  S 
'AnAXoMpov  *A0fpnuos  kipa  tnroiporf  md 
tV  ^P^  ofrr&r  vwDdtfnfray  aal  fiJmmm, 
Lmnb»  Ei  qni  prineipimn,  Anaxlme- 
nem  Milesinm  prmter  oeteros  intelli- 
git.  Videndns  omnino  UbellnsPln- 
tarchi  de  placitis  Pbilosophornm ;  in 
qno  hmc  et  plnm.  Fab, 

700  Aui  humorem  quiemique']  Ant 
qoicunqne  aqnam  pntamnt  esse  prin- 
cipinm  reram:  utThalesMilesius,  de 
qno  Marcns  Tnllins  Ubro  primode  na« 
ton  Deornm,  et  in  Locollo :  et  Vitra- 
vias  libri  secnndi  capite  secnndo,  et 
prooemio  libri  octavi.  Xam^.  Aui  ta* 
fliorMi.  Uti  a  Thalete  factnm  est.  Fab, 

710  TerramoscreareomiNa]  Aristote- 
les  libro  primo  rSo  perii  rb  ^vouck  scri- 
bit  nnllnm  ex  physicis  principinm  re- 
rnm  terram  posoisse.  Lamb,  Terramee. 
Quod  mirandum  :  est  enim  tellus  ele- 
mentnm  iners  et  brntum,  qnodque 
aUenamopem»  nnde  excitetnr^  expec- 
tat.  Neqoe  nllom  omnino  nominatim 
reperio  qni  id  de  terra  dixerit ;  nam 
qnod  Pherecyden  aiunt  ejos  opinionis 
auctorem  fuisse,  haud  scio  an  de  upo 


1004 


NOTiE   VARIORUM    IN 


Pherecyde  ioteUigi  debett,  cnm  et 
alii  mnltiy  qui  Hieogonias  tcripserunt, 
a  terra  originem  rerom  repetierint. 
Locum  Aristotelit  alii  notavere ;  ita- 
qne  detcribendo  parcam.  Fab. 

712  langeque  errtuae]  Quidaro  co- 
dicet :  hnge  deerrasse,  Hand  tcio  an 
▼eriut  tiic.  Gi/.  Codices  dao  manu- 
acripti  babent,  longedeerroBtefridentur. 
Lamb.  Longe  deerraese  quidam  Codd. 
et  an  boc  tit  verius  adhuc  dnbitat 
Gifaoiut.  Creeeh. 

718  Adde  eiiam  qni  eondntplicant,  8^."] 
Inter  povteriores  Empedoclem  deli- 
fit,  vs.  116.  adversns  qnem  qnatnor 
elementa  asserentem  quicqnid  objicit, 
etiam  adversus  caeteros,  dno,  Tel  tria 
asserentes  intelligi  objectnm  potest. 
Nimirum  si  ne  quatnor  quidem  snnt 
repntanda  sufficere,  longe  niinus  pau- 
ciora  snfficient.  Non  sufficere  autem 
•quatnor,  imo  et  longe  plura  corpornm 
genera^  ad  tantam  rerum  ?arietatem« 
qnanto  in  mniido  cernitury  ex  infra 
dicendis  clarius  percipietur.   Interea 
vero  concipere  potes,uti  ex  una  litera 
non  niti  nuam  faciem  habes,  ut  A ; 
ex  duabns,  nisi  duos,  Am,  Ma;  extri- 
bns  nisi  sex,  ut  Amo,  Aom,  Mao,  Moa, 
Oam,  Oma ;  ex  qnatuor,  nisi  viginti 
qnatoor,  nt  Amor,  Amro,  Mora,  &c. 
ita  ex  nno  corpore  simplici)  quantum- 
vis  versetnr,  non  posse  unquam  ficri 
nisi  nnnm,  ex  duobus  commistis  nisi 
dno,  hoc  est,  nnnm  compotitnm,  quod 
prout  erit  rarins  ant  densios,  aut  ha- 
bebit  amplins  ex  nno,  qnam  ex  altero, 
ad  unius  magit,  quam  ad  alteriut  na- 
turam  accedat :   ex  tribut  pari  ra- 
tione,  nisi  sex :  ex  quatuor,  nisi  vi- 
ginti  quatnor.     Et  commuta  situs, 
commuta  gradut,  versa  ac  reversa 
quantnm  voles  omnia;  semper  tamen 
erunt  eadem  genera ;  ac  omnino  de- 
nique  ad  varietatem  rernro  innume- 
rabilem,  necessaria  esse  elementa  seu 
principia    varietate    innimierabilia. 
GoBMtubu.  Creech.  Verbi  gratia,  Ar- 
chelans,  qut  aerem  et  eam,  qme  cir- 
cnmfnsaett,  densitatem,  et  eam,qnse 
circumdata  est,  raritatem,  i.e.  iguem, 


et  aquam  vult  esse  prlncipi«-reriinl. 
CoadapliAmi.  Qnales  fuerunt,  Xeno* 
phanes,  qni  terram  et  aqnam  statuit ; 
Parmenides,  ignem  et  terram ;  G£ao- 
pides  Cbint,  et  ignem  et  aerem ; 
Hippo  Rheginus,  ignem  et  aqaam% 
Quas  omnes  opioionei*  stare  possunt  > 
nisi  argotari  libeai.  Sed  oon  semper 
veteribus  «qui  sumus.  Fah, 

714  Aerajmgentee  fgui]  QEnopidea 
Chios :  rcrram^/tfiiorifXenophanea. 
Armenides  antem  IgaemTerrae  junK- 
it ;  Qippo  Rheginus,  alque.Archelaus 
Ignem  jnnxerant  Aqu»;  et  Onoma- 
crittts  Igneni,  Aquam,  et  Terram  si- 
mnl  posoit  rerum  Priiuordia.  Fayait. 
Creech. 

Terrumve  liq.'}  Ut  Parmenidet. 
Lamb, 

716  £x  igni,  ferra,  ife.]  Apnd  9er- 
vinm  ad  £cl.  Virg.  6.  SL.  ut  et  ad  £n* 
l.  127.  legas,  Ex  igni,  terra,  aiqme 
anima  naiCKalsr,  et  imbri,  pro  jvrv- 
oretcere.  8ed  ita  Orammatici  non- 
nnnqoam  testimonia  veterum  Poeta- 
rum  addocente4,  aliqnod  verbom  pro 
insiitoto  sno  et  commodo  mutanty 
tuteqne  oratioois  filo  accommodant. 
Hnnc  locuin  respicit  Laciant.  Intt. 
Div.  11.  c.  IS.  ^Empedocles,  qoem 
nescias  ntramue  inter  poetas  an  in- 
ter  philosophot  numeres,  qui  tn  renun 
natura  versibus  scripsit,  ntapnd  Ro- 
manos  Lucretius  et  Varro,  quatnor 
elementa  constituit,  i.  e.  ignem,  ae- 
rein,  aquam,  et  tprram :  fortasse  Tria« 
megistum  secntns,  qni  nostra  corpora 
ex  his  quatuor  elementis  Gonstitnta 
esse  dixit  a  Deo.'  Hao. 

Atque  anima]  Atqoe  ex  aere  Virg. 
in  Sileno,  Sl.  ^  Namque  canebat  oti 
magnnm  per  inane  coacta  Semina 
terraromqQe  animaeqoe  marisque  fnis* 
sent.'  LBanb. 

Imbri]  Post  hoc  verbum  octodecim 
ven^uum  hyperbaton  est,  nsque  ad, 
'  Hic  tamen,'  &c.  Fab. 

717  AgrigentinMt]  Qnidam  libri : 
Agragantiuutf  qnidain :  Agragentinut, 
Oif.  Aeragantmut.  Dno  cod.  Manu- 
script.  habent,  igrigciitiiiaif:  Bertin. 


t.   LUGRBTII  CA.RI    DB   RBRUM   NAT.   LIB.   I.     1005 

^t  Memm.  Agragamtmus:  Vatic.  Agra-  sns,  Lilybaenm  ad  meridiem  et  occi- 

gentimu.  Acraga»  flavii  et  oppidi  do-  deotem.  Fab,    His  vss.  18.  Siciliam, 

meo  est.  dictum  antem  oppidiim  a  Empedoclis  patriam  describit,  illmn- 

flnvio  est.  Lamb.    Acragas  in  meri-  qne  egregia  lande  omat.  Creeeh,   Ad 

diana  Siciliae  parte,  hodie  Grigeniif  locos  qnos  collegit  Lamb.  addi  potest 

Gff^eiiit,  dfc,  Fab.  Jnstin.  4.  2.  ^  Sicilie  primo  Tinacrin 

En^^eihdee]   Vizit  Olympiad.  80.  nomen  fuit.'    Plin.  Nat  Hist.  8.  8« 

Epicbarmo  sqnalis.  Laert.  Oyraldus,  '  Trinacria  pluribns,  ant  Triqnetra  a 

etnosin  poetisOraecis,  qnimoxOal*  triangnla  specie.' Isfdoms  Orig.  14. 

lico  sermone  prodibnnt.  Fab,    Me-  6.  et  alii.  Hav, 

toDis  filins,  nt  aliis  placet,  Arcbinomi,  718    Geeaii]   Vide    Ind.    Oifanii : 

Qt  aliisy  Ezeneti,  sed  omnes  fatentnr  Gerere,    Sed  cave  credas.  Preig. 

Acragantinum  esse:  florait  Olymp.  719    Afnfraetibus]     Circuitionibns 

84.  eleganti  carmine  de  rernm  natnra  fractis.    Cicero,    '  Longo    amfractn 

scripsit,  docnitqne  omnia  e  qnatnor  circnmdcripta  oratio.'    idem,  '  Solls 

elementis  igne,  aqna,  aere,  et  terra  amfractn.'  Virg.  11.622.   'Estlongo 

componi,  et  in  ea  iterum  resolvi.  'E/a-  anifractn  valles  accommoda  fraudi.' 

vfSoicX^f  Mrrwpof  'AKpayamrof  r^TTapa  am  enim  in  jnnctnra  significat  plc* 

fthf  \^i  arotXM,  Uvpy  *A4pa,  *T8«fp,  mmque  circnm,  nt  anqnirere,  ambire, 

Trpr  8^  M  itpxuc^  SiW^ir,  ^iXisr  r^  ambustns,  ancilia,  bostie  ambarvales. 

«ol  veikos,  S»  ^  fih  iffrty  hwucht  rh  M  Lamb, 

HuupwrtieAif.  Plutarchus  de  Placit,  PU-  720  Imtium  glaucie  atpergU  Utiue  ah 

\ou  1.  3.  Creech,  wndie]  Ita  hnuc  locnm  interpungen- 

718  3Vi9iieM]  7VtfNe<ra  Sicilia  vo-  dum   putavi,   ex   qnibusdam    libris. 

catur  a  Latinis  quoniam  habet  tria  Quidara  c    vims  ab  undie,    Qnidaro  : 

promontoria.    Dicitnr  enim  triquetraf  lanio,  Oif.    /oanim  glaucie  aep.  virue 

Qt  placet  Qnintiliano,  qnasi  irt^inufra.  abu.    Hic  versus  varie  scriptns  est 

Trinacria  seu  Trinacris  quod  habeat  in  veteribnsexemplaribtis,  etvnlgatis 

tria  lUcpa,  hoc  est,  promootoria,  voca-  codicibus.     Nam  libri  Faer.  et  Tett« 

tnr  a  Onecis :  et,  nt  inqiiit  Plinins,  'a  et  Bertin.  habent,  Jontttmg^teuasairper- 

triangnla  specie.'    Ovid.  lib.  4.  Fast.  gii  viruaab  undis,  aut  in  undie,  Vatic. 

circa  medium :  '  Trinacris  a  positn  et  Memm.  lilua  ab  undie,  qnibnscnm 

Domen  adepta  loci.'  Piiif.    Sicnlis.  consentiunt  Ald.  antiq.  Paris.  Vice- 

Sicilia  enim  dicta  est  Triquetra  a  tri-  tinl.    Veneti  antem  recentiores,  et 

bus  promoDtoriis,  Peloro,  Pachyno,  utriqne  Lugdnnenses,  et  Florentini, 

Lily  ba&o.  Triqoetram  dictam  esse  qna-  /oiito  et  Libycie  aspergit  litue  ab  wndis. 

si  Triqnadram  a  tribus  sedibns  indi-  ego  hanc  scriptursm  proximara  adnl-' 

cat  Quintilianus  1. 0.  dicitur  et  dpu^o-  terinara  esse  puto :  illam  snperiorem, 

kU  a  Orfecin,  qnasi  rpwoKpia;  seu  a  germanam,  eamque  jam  in  secnnda- 

Thrinaco  qnodam   Siciliip   tyranno.  editione  secutus  snro.     Fimsantem 

Horat.  Sat.  2.  6.  55.  '  militibns  pro-  significat  cnjosque  rri  hnmorem  et 

missa,  Triquetra  Pnemia  Caesar,  an  virtntem  naturalein,  ut  docet  Nonins. 

estltala  telIuredatiirasP'Lam6.  No-  Lamb.  Majorem  enim  Siciliae  partem 

tandnm  genns  dicendi,  Quem  insula  mare  lonium  alluit.  aapergU  antem 

gessit  in  oristriquetristcrraruro.  pro,  positum    pro  a^fundit,' Fnb,     /oato. 

iDsula  triqnetra  gessit,  &c.    Sicilia  Magnam  enim  Siciliae  partem  Mare 

aateni  triquetradicitnrqnasirfMx^^;  loniom  alluit.   Qnidam  legunt, /oato, 

est  enim  ad  figuram  rou  A,  accedens,  et  Lffbtcis  aapergit  liUtu  ab  undia,    Alii 

et  tria  tucpa  habet,  Pelorum  ad  sep-  lon,  g,  a.  lAttua  ab  undis,    Optiml 

tentriooem,  Pachynum  orientem  ver*  Codd.  Firaf.     Ftras  autem  oon  Ha« 


1006 


MOTJB  VARIORUir  IN 


mores,  Dt  tArabians  et  Paber  scd- 
tinnt,  ted  Salem  denotat ;  sic  5.  475. 
tetrum  ▼inis,  '  Linqnit  enim  snpera 
tetri  primordia  Viri  Aspera/  CfferJk. 
Sic  9.  475.  '  Tetri  primordia  riri/  et 
6.  970.  *  Prrcolatur  enim  ?inis/  &c. 
Locanns  10. 194.  ^lVfrio  quorom  pars 
mazima  sncco  Coeta  diu,  vims  non 
ono  duxit  aheno/  Adde  Virg.  Oeorg. 
S.  281.  419.  Preig, 

Vinui]  Recte ;  adstipnlantibns  op- 
timis  membranis  nt  et  L.  B.  non  UitMB, 
significare  vero  salsedinem  et  amaro- 
rem  maris  dudum  docuit  Turneb.  19. 
16.  Hav. 

791  Fritu]  Freio,  Fignra  loqnendi 
priscomm.  qui  UmrUj  pro  lanro  dice- 
bant  et  multa  bnjusmodi.  hnnc  lo- 
cnm  citat  Priscianns  in  Ms.  sic: 
*  Mnlta  prspterea  ▼etustissimi  etiam 
itt  principalibns  mntabant  syllabis: 
gnmgmm  pro  chonfram,  chum- 
chim  pro  comchim :  homtnem  pro 
iiomineray  proferentes,  fiintes  pro 
fontes,  fraodes  pro  frondes.  nnde 
Lncretins  in  primo  libro  :  Aognsto- 
qnefretn  rapidnm  mare  dividit  nndis : 
pro  freto.'  Oellins  19.  90.  Noctlnm 
Atticaram.  *  Marco  Ciceroni  mollins 
teretinsqne  visnm  est  in  qninta  in 
Verrem,  fretu  scribere  quam  freto : 
perangnsto,  inqnit,  fretn  di?isa« 
Erat  enim  crassins  ▼astinsqne  per- 
angusto  freto  dicere.  Itidem  in 
secunda  simili  usus  modolamtne, 
Manifesto  inqnit  peccatn :  sicnti 
Ennlns  rectos  cnpressos  dizit,  contm 
receptum  ▼ocabnli  genns  p.  135.  hoc 
▼ersn :  '  Capitibns  nntantes  piaos : 
rectosqne  cupressos.'  Firmiorei  cre- 
do  et  viridior  sonus  esse  vocis  visus 
est  rectos  dicere  eopressos  qnam 
rectas.  Contra  vero  idem  Ennins 
s^re  fnlva  dixit.  et  Homeras  K4pa  /3a* 
MSbr.  PUi»,  Prodncit  hnnc  versnm 
testem  Prisc.  lib.  1.  altqne  fretu  po- 
sitnm  esse  pro  freio :  ut  Acheranta 
pro  Acheronta,  et  frundes  pro  fron- 
des,  et  iu  M.  Tnll.  Ver.  5.  <  Sictlia 
perangnsto  fretn  divisa/  Sicilia  au- 
tem  erat  olim  Italiae  continens,  et 


agro  Bratio  anoexa :  poat  vl  maris, 
qnod  nnnc  Sicnlum  dicitnr,  abscissa, 
atqne  abrapta  est  ad  Rhegium :  qood 
averbo-^ih^^^lMi,  i.  e.  frango,  dietaaa 
est.  Sed  tassen  fretus,  us,  in  nso  est. 
idem  Lncr.  6. 361.  <  Nam  ft-etas  ipse 
anni  pcrmiscet  frigus,'  ftc  Arnob. 
Ub.  1.  Advers.  Gent  *  £t  Umen,  h 
isti,  qui  pollntas  res  nostraa  vitioram 
criminamini :  stribiligines  et  voa  istaa 
libris  niis  in  maximis  atqne  admira- 
bilibns  non  habetis?  Nonne  aliod 
h»c  ntria,  atind  dicitis  boa  nbres? 
ccelus,  €t  CBlum?  non  item  lilns' 
et  filnm?  non  item  crocns  et  crocnm? 
Bon  itero  fretns  et  fretum?*  &e« 
Lamb.  FrHUj  Ita  hunc  locum  le- 
gerunt  veteras  magistri ;  qnos  inter 
Priscianns.  qoin  et  eadem  flemone 
nsns  Cicero  est.  Fa6.  Pro  freio^  nk 
docet  Voss.  de  Anal.  9.  17.  fmita- 
tns  hunc  locnm  nobills  Geograpfaus 
Pomponins  Mela  lib.  9.  7.  '  Id  an<* 
gnstnm  etaneeps  alterno  enrsn  modo 
io  Thtisram,  modo  in  lontinn  pelagnsr 
perflnit,  atrox,  ssevum,  et  Scylim 
Charybdisqne  sssvis  nominibns  in- 
clntnm.'  Hoe. 

Raptdwn  tmre']  Fretmn  Stcninm, 
Italiam  ab  insuia  dispescens.  Fith. 

799  U«dm  terrm  ortui]  Sie  legen- 
dum,  noo  Itatue  terrarum.  Sic  enlm 
loqunntnr  Latinl,  Mtalia  terra,* 
'  Campania  terra,' '  Oallia  ttrn^'  die^ 
Veramtamen  alteram  scriptvram  non 
danino.  Lamb,  Itaiite  terrarum  onu] 
Ita  omnes  Hbri  Vet.  Lambinns :  terrat, 
bene  quidem,  sed  libros  posco.  Gtf. 
Italiaterrai,  Terra  Italia,  terra  Gal- 
lia,  terra  Urabria,  terra  Ors^cia,  ter- 
ra  Apulia ;  sic  fere  semper  veteres. 
Ezempla  passim  apnd  Plautnm  et 
Varronem,  Lncretio  vlrfxfwm.  Fab. 
Ita  Lambinnsy  Italia  enim  Tenra, 
Campania  teira,  OalliaTerra,  apnd 
Veteras  oocnrrant ;  Terrmwm  Codd. 
Quidam  e  Mss.  legit  JEolutj  ea  enira, 
quam  Jocastes  iEoU  filios  ad  frettim 
Siculnm  habitabat,  pars  olim  dicta 
est  ^olia.  Creeeh.  Italug.  HaUm  ejc 
Gottorp.    codd.    refert    nuperrimn 


T.  LUCRBTII  CARI    DE   RBRUM   NAT.   LIB.  I.     1007 


Lond.  Ed.  io  Vtr.  Lect.  JEoHm  ez 
Mm.  Marf .  nostra :  addiU  hac  oota- 
la :  '  8ic  et  io  iiadem  Mm.  terrarum 
repperi ;'  ot  et  ed.  Oifaoli.  Additnr: 
*  £a,  qaam  Jocastes  JEoli  filiaa  ad 
Fretiim  Slculam  ioliabitabat,  pars 
dicla  JEoUA.'  Naoiii,  VoMii  ao  al- 
teriuf  cujufdam  viri  docti  lit,  ooo  li- 
qnet.  Preig.  JEoHa  terrttrum,  Ita  acrl- 
bi  debere  doceot  coostanter  Mss. 
Lngd.  Bat.  qnorum  aactoritate  ita  re- 
posoimos.  adde  Creechiom.  Hae. 

72S  ^as]  Siciliae  oempe,  qoae  cir> 
ca  tempora  Josoae,  atl  io  Epistolis 
ooper  ostendimas,  tI  Soperi  maris  a 
rellqoo  Italias  corpore  divnlsa  fait. 

F€b. 

72S  HUs  est  vagta  Charybdii]  In 
freto  Sicolo  ad  oram  Sicalam ;  nam 
errayit  Ovidins  qai  ad  oram  Italicam 
statnit;  in  eiim  errorem  a  Virgilio 
indnctos  est,  qaem  non  satis  attente 
legerat,  immemor  describi  a  Marone 
nnvigationem  a  Onecia  tn  Italiam ; 
tonc  enim  Charybdis  ad  latas  sinis- 
trom  Jacet.  Fab.  Vaita  dkarybdU,  qnas 
fntt  aqnamm  ▼orago.  Homer.  09.  m> 
IM.  Ka  xkpvfl^t  bMofPotfiUT  iUKom 
tbm^.  Virg.  ft.  ^  ter  gnrgite  vastot 
Sorl>et  in  abrnptnm  flnctos.'  Lamb, 

Btnaa  mm.]  De  ^toa,  et  ignibos 
ac  mormaribns  iEtnaB,  lege  1. 6.  Ln- 
oret  ibi :  '  Nonc  ratio  qiuB  sit/  &c. 
Lamb, 

724  JtfiiniiMrtt Jtonjnanim,  jrtf*]  Uoi- 
os  vocabuli  anrfaun  iograta  ista  repe- 
titio,  ac  per  iientm  reciprocatio,  mi- 
ram  si  nnllius  panlo  Elegantioris  an- 
rea  offenderit.  Prssertim  qnnm  mnl- 
ta  snppeditent  Tariantes,  qnas  prm 
manu  habemnsy  lectiones.  Teotemus 
aliqoid.  Lego:  Et  kie  JEtmBa  muuok- 
tar  MarwmraJUunmarumswman  §6  eon- 
Ugere  trat,  FaaeibaM  eruptoe  «ta  omais 
ui  evomai  igneiiy  Ad  eetbmi^  /eraai 
JUmmai  falgwra  emeum.  anraiiiii-trat, 
ot  apud  Teretft.  *  Semper-lenitas/ 
Jtftnmrtnr  b.  e.  monent»  neqne  falgum 
M  vel  od  CoAcai  cMraaai  euam/erre  mi* 
iMri  eiegantia  dicnator,  qoamO.  ft25. 


*  Magnum  conamcn  enndi  siimere.' 
Preig. 

Rureum  ee  conl.']  Nam  JEtna  ali- 
qoaodo  vicinas  arbeiscioeribns  et  fa- 
▼illis  obroisse  dicitur:  aiiqoaodo  tan* 
tam  vtm  cinerls  et  favillaram  ejecls- 
se,  at  vicini  bidnum  teoebris  sepolti 
viderentar.  M.  Tull.  de  N.  Deor. 
lib.  1.  '  Nos  autem  teoebras  cogite- 
mus  taotas,  qaaotas  qooodam  erup- 
tione  JEtnaeorum  igninm  finitimas  re- 
giones  obscuravisse  dicuntnr,  nt  per 
tridnnm  nerao  hominem  faomo  agnoa^ 
ceret:  cum  antem  tertlo  die  sol  Ulnx- 
iMct,  tum,  nt  revixisae  sibi  videren- 
tnr.'  Idcirco  dixit  mraNm.  Alii  le- 
gnntsttnMm;  quibnscom  non  pngna- 
bo.  Laoi^.  Propter  fot  exerapla  an- 
tiqnarom  cladiani  quas  ^toae  iocen* 
dinm  importaverat.  Fab, 

725  FaneUms]  Crateribos :  sic  eoim 
eas  faoceis  appeliaot  OrsBci.  idem 
Locr.  6.  701.  '  In  summnsant  venti- 
geni  crateres,  ut  ipsi  Nominitant,  nos 
quaa  fauceis  perhibemns,  et  ora.' 
Lamb, 

Eruptoe']  EmlMos.  Notandnm 
participtnm  '  eruptos,'  ab  absolnto 
verbo  ernmpo.  Lemb,  Notandnm» 
inqnit  Interpres,  'ernptos'  ab  ab» 
solnto  verbo.  Tamen  exempla  ali* 
bi  snnt,  qnas  vel  nnns  VirgiUns  muU 
ta  dabit.  *  Erupti  nnbibiis  ignea,' 
'  Promptus  corpore  sndor.'  Dein« 
de,  qnod  nec  Lambin.  nec  Oifan. 
cogitamnt,  emmpo  et  prommpo,  ab 
origine  prima  non  minns  activa  fne- 
mnt,  quam  abrnmpo  et  corrnmpo» 
Fab.  Sic  Virg.  JEn.  S.  199.  et  7. 
459.  *  Erapti  nubibns  ignes.'  <Pro- 
raptns  corpore  sudor.'  Cree^, 

Iterumwi]  Ita  vet.  libri  elegan- 
tissime.    Vulgati :  ui  vie.  Oif. 

726  Ferant]  Hoc  elegantins.  El 
ita  quidam  libri.  In  aliis :'  /erai. 
Oif. 

Fuigura]  Fulgores.  Nam  apnd  hunc 
poetam  /uigur,  et  /ulgor  pro  eodem 
ponuntnr.  Lamb,  Satpe  alibi  pro  fnl- 
gores.  F«5. 


1008  NOTiE   YARIORUM  IN 

Magna  modU  nutU,  fmrtmda]  Mag-  COrMykp;  Scc.   Quoram  ▼erstiamlwc 

na,  miranda,  duo  epitheta  iurwBirmf  fere  srnlentia  est :  Deosneque  capat 

posita.  Lamb.  bnmaDiini  babere,  neqne  bracbia  ex 

Videtur]  Sic  legendnm,  non,  ut  in  humeris  apta,neque  pede»,  neqoe  ge- 

valgatit.  videntur.  Umb.  naa,  neque  inguina  liirsuta,  sed  men- 

Cmm  videtwy  cumfertur']  Ita  loqne-  tem  sacrafti  et  divinaro  duntaxat,  et 

bantur  pro,  cura  feratur,  videatur,  cogitationibns    celeribns   unlveraam 

&c.  sape  alibi  Lncretius.  Fab.  mundum  moventem.  Lawib. 

729  Rebu8  opima  6oK«,  ^c.]  Mul-  7Jl  Carumque^  Plarisque  facieo- 
tiii  Codd.  hic  versus  desideratur.  dnm:  rifuiirepoi';  repetendum  enim 
FafUi.  Ille  vi«.  summsB  industri»  4»^  uomov  magis.  Alii  libri  habent, 
et  perspicacitatis  vir  multos  evolvit  clarumque.  Lamh.  Al.  carum.  id  erit 
Ubros,  quos  nequc  Lambious,  neque  Grac.  rifAtoy.  sed  malim  clarum.  Fab. 
Gifanins,  nequc  alii  videruot.  Creeeh.  Carumque.  Pluris  facienduro,  rttdm^ 
laidorus  Orig.  14.  9.  •  terris  frugi-  rtpot^.  Clarumque  alii  legont,  et  pro- 
fera,  onro  abnndans.'  Hav.  bat  Faber,  quasi  Lucrelius  dixUset, 

730  m  tamen  hoc  habuieU]  Vide  Nihil  habnit  pneclarius,  et  magis  da- 
apnd  Diog.  Laert.  multa  dc  Emped.  mm.  Creech, 

qoseboclocoreferrelongnmsit.  Non         Videniur]  Senhe  videtur ;  h,e.  SU 

possnm  tamen  mihi  temperare,  qnin  cilia  ejus  carmine.  Ptii*. 

▼ersus  ejns  gravissimos,  quibns  poe-        7S2   Quinetiam]  •O/wjpuri^i  V»««o- 

tas  iosectatur,  qui  membra  humana  u^^h   «wi  Sfu^»   «pi  ifipd^ruf   yh<^ 

Diis  affinxerunt,  ponam,  a  me  apud  iiMro^ipuc6i  re  ^v^  koX  roa  6xXois  roTs 

Ammonium    repertos,   commentario  xefii  toiijtmcV  *rrre^/«iai  xp*i/«wf .  A- 

ircpl  4p^i|ye(as,  rfxfifi,  5.  ubi  ostendit  rislot.  ir  r^  v^l  imnrtKShf.   Laertioa. 

Deos  esse  meras  energias,  natura,  et  Creech, 

essentia  sna,  non  ex  potestate  et  ba-        7S8  Voc^eraniur]  Ostendnnt.  pro- 

bitu  proficiscenteis,  ut  humanas.  sic  bant.    Ita  Aristoph.  o^^  XPV^  ^^ 

antem  ille  tandem:  Aih  ravra  th  6  qnod  alii  imitati  sunt.    Fab.     Qni« 

*AKpayairraf0s  ao^s  htt^irlfmv  robs  subtime  et  grandiloqaum  dicendi  ge- 

vepl  eeM^,  &s  MpmfKotiZSof  i^w,  iro-  nns  iu  poesi  sua  secutus  eat  £mpe- 

pih  ro7s  'Koniraus  \oyofi4vovs  fiABovs,  Mi-  docles.     Hujns  fragmenta  coUegit  in 

yayt  KporrYovpuhms  fih  Ktpt  'A«-^\AAiyof,  poesi  pliilosophica  Henrtcus  Stepha* 

«cfil  oS  ^v  abr^  vpoatx&s  6  A^yot,  Kark  nus.  Hav. 

ik  rhv  airrhtf  rpinroif  koL  wtpl  rov  de(ov         Reperta]    Ebpfifutra.    Inventa,  sea 

9a»nhs  cnrXMS  biro^MtifSfiwos'  Otfre  yhp  inventiones.  Fab. 
Mpofi4ii  Ke^oA^  Kork  yvTa  KiKaffraiy         784  Ut  vix  hum.]  Immortale  divini 

0&  ftJkv  aircd  v^mv  y€  lim  kkdtot  iitr-  ▼iri  testimoninm,  tanto  magnificen- 

aowrtv,  Ob  'k^^Sj  ob  $oh  yow,  ob  ^^Sca  tins,  quod  ab  illo  profectum,  qui  hoc 

Kaxy^€vra^  'AXXb.  4>fAiv  lep^,  koX  bB4ff'  io  loco  contra  ejus  sententiam  ire 

^vros  ^Xcro  fjtowov,  ^porriai  K^fffiov  parat.    Nec  absimile  apud  Jamhli- 

&rarra  KOTattro-ovaa  Bopat.  i.  e. '  Prop-  chum  de  Pythagoro.  is  p.  120.  Ed. 

ter  bas  cansas  Agrigentinns  sapiens  Kuster.  Tavrd  rc  o2r  A^intc  irpbs  «£- 

insectans  et  exagitans  poetarum  fa-  artv,Ktd&\Xarouujra.&sikro6rmr6iia» 

bulas,  quae  de  Diis  narrantur,  tan-  XoyovfiimtVy  koX  bZwdfrov  twros  «c^  &^- 

quam  humana  forma  praeditis,  subje-  BpmKov  tra  radra  ovjud^m,  4^^}  vXnnai 

cit  praecipne  quidem  de  Apolline,  de  o-o^s  clKat,  5r<  <bs  irtpa  *Kp^rrovos  iaro- 

quo  institutus  ei  erat  sermo,  sed  eo-  B4xfa$at  xph  rb.  ircpi  iaeiyov  Xex^^ntit 

dem  modo  de  omni  essentia  divina  koI  obx^iySp^ov,  i.e.  '  Hsbc  igitor, 

simpliciter  et  absolute  pronuntians,  aliaqne  id  genus  coinmemoraot,  fidei 


T.   LUCRETIl   CARI    DB   RBRfJM   NAT.  Llfi.   L     1009 

coiiciliaiKlflB :    curoqae  ista  in   con-  ille,  'lanrnni/  inquit,  'gerebatPy* 

fesso  Bint,  nec  fieri  pofsit,  nt  in  uni-  thia,  et  tripodei  ipsi  coronaii  entnt.' 

cum  bominem  congraant ;   hinc  jam  et  Diodornm  Siculum  1. 16.  pag.  623. 

liqiiere  antQmant :  quod  dicta  de  illo»  Lamb, 

non  taDquam  de  homine,  sed  tan-  741  Fecere  ruinat]  Sic  Arist.  1. 1. 

qtiam  de  Nnmine  quodam  accipienda  ^nfffuc»  larrovmtsykp  ol  Kvrk  ^HKoao^ttur 

slut.'  Hav.  Tp&TQi  tV  Mfi^tai^,  aai  r^y  p6(ruf  t«k 

7S3 /fic  <am«ii  ei  SMjnv,  4rf .]  Vss.  8.  iwTw^  i^erftdtnitray,  i.  e.    'Primi  illi 

Egregium  faisse  pfailosophum  Einpe-  pbilosophi  veritatem  et  natnram  re- 

doclem '  fatetnr,  Heraclito,  et  aliis  rum  quaerentes,  eversi  snnt,  seu  gra- 

quos  supra  refntaverat,  mazimis  li-  viter  ceciderunt.'  nain  versum  prox- 

eet  viris,  et  quibus  tutius  quam  ulli  ime  sequentem, '  Et  graviter  roagni 

DeorameracQlocredamQ8,mi^orem:  magno  cecid,    ibi  casu,'  puto  esse 

hunctamenprincipiareramnonrecte  declarationem,  seu   fyfjop^iatfy   biyut 

ttatuisse  plurimis  argumentis  demon*  versus,  xal  in^;lryiiaty,    Sed  cur  non 

ttrare  aggreditur.  Creeeh.  dixit  *  magnum  cecidere  ibl  casum,' 

I^feriores]  Empedocle.  Lamb,  ntS.SSO.  'Sensiferosmotusmovere?' 

736  Egregie   imitttf]    Valde,  im-  Lamb»  ILarrea^iKnaaif,  corraernnt,  ce- 

pense,  &c.   Rhetor  ad  Hereuaium  ciderunt.  Fab, 

lib.  8.    *  Nec  egregie  magnam  esse  742  /6t]  Circa  illam  quaestionem, 

Qtilitatem  andacter  pronuntiaverant.'  illud  argumentum.  Fab, 

Panlo  post :  '  At  si  quid  videmus  ant  743  Primiiifi,  food  moins,  4^.]  Ag* 

andimusegregieturpeauthoneBtnm.'  gredilur  refutationem  primo  vss.  4. 

Itaqne  '  egregie  turpe '  idem  ferme  Quod  tam  Empedocles>  qnam  cseteri 

fueiit,  quod  paulo  post  '  unicam  tnr-  plurium  elementoram  assertores  in- 

pitudinem '  vocavit,    Notanda  bsec  ane  perinde  ac  snperiores  rejiciant, 

foerant  ab  interpretibus.  Fab,  et  rootum  tamen,  raritatera,  mollitu- 

738  Ex  adffto  taaquam  cordW]  Ex  ani-  dinem,  quse  sine  inani  esse  nequeunt, 

mi.recessn:  ez  animi  penetralibiis.  admittnnt.  Creech, 

(i9vToy  voxOraeca,  compositaapriva-  740  Admitcent   ia   earum    Corjmt] 

tiva  pmrticula  a,  et  S^,  qnod  valet  AdmittumrebuM:  etAdmietuminrebut: 

*  ingredior.'     Snnt  enim  K5vra   eas  Ssepe  Lucretius :  Quidni  igitur  lega- 

templi  partes,  quae  snnt  abstrusn,  mus,  Corpore?  Creecb. 

et  quas  intrare  profanis  non  licet.  747  Deinde  fuod  omnino  finom,  ^-c.] 

Bixit  antem,  '  tanquam  ex  ady to,'  nt  Secundo  vss.  7.  qnod  velint  omne  cor- 

sit  tht^.  Lamb,    Lucaniis  Phars.  9.  pns  esse   infinite    dividuum,   secus 

606.   'Ule  deo  plenns  tacita  qnem  qnam  Lucretius  ante  ostenderit,  et 

mente  gerebat,  Effndit  dignas  ady tis  nnnc  eodem,  qiio  usns  est  Argumento 

e  pectore  voces.'  Prdg.  vs.  603.  probat.    Alia  Plutarchus  de 

Retponta  dedere]  Sic  M.  TuU.  2.  Placit.  Philos.  1.  13.  'E^rtJoicA^ff  vpb 

de  Fin.   loquens  de    Epicuro :   '  In  rw  rwadfw  aroix^lmif  BftaCaiMra  i\d* 

alio  libro,  ubi  breviter  comprehensis  x"""»  oio¥t\  arotxeuiy  »iplv  «rroixcW, 

gravissimis  seutentiis'  quasi  oracula  hfiotoftMf^^  6rcp  larX  arfioyyiXa.    'Hpd- 

edidisse  sapientis  dicitur.'  Lamb,  kKwrot^fJ/rtd,  rtata  ikdxtoTOy  koI  ifi^- 

7A0  Ex  Phcebi]   Qaidam  veteres :  fn|«2<r(i7ci.  cap.  17. 'EfiTc3oKA^f8i^ic/u- 

dio.  Gif.    Cod.  Memm.  habet,^jN>de  «rpoT4i«rK>«c»rr&(rroix«<a0vy«cp(yct,^cp 

ex  dto.  de  tripode  ApolUnis,  et  de  Arriy  i^idxtara^  koLoIoh^  otoix^o,  £t 

lanro,  lege  interpretem  Aristoph.  ad  4.  Eropedoclem  cum  Epicuro  jnngit : 

illum  locum,  in  Pluto  vs.  80.    Ti  8^  'E/iircOoicX^s  9k,  «cal  *Eir(icoupos,  koI  v^cf 

6  ^tfios  HKokw  ia  r&p  artfifjJirtnfy    ub)  So^oi  ftera  awiBpourfuo»  rSw  \§irrofUfAp 

Delph,  et  Var.  Clat,                 Lucret.  3  S 


101Q  NOt-fi  VARIORUM   IN 

hTpJ^I  I.e.  qmetem,  fioem,     interire  non  in  mhUam,  ^ed  in  .u^ 

nbi  dicta  dedit,  pansam  facit  ore  lc  po»»int,  cnm  «t  mh.l  omnmo  in  w- 

qnendi.'   Ennins  apnd  V.r.1,9.  de  rnm  natura  mmimum,  quod  dijidi 

L.L.  •  pausam  fecere  fremendi.'  Lo-  nequeat/  Idem  1. 1.  de  Fmib.  dwpo- 

cret  3.  872.   *  Inter  enim  jecta  eit  tans  advcrsus  Epic.  '  Ne  Utad  q«- 

vitai  pansa.'   et  4. 1109.   *  Parva  fit  dem  phyeici  est,  credere  aliquid  eiwe 

ardorU  violenti   pansa    paromper.'  minimnm,'  &c.    Vult  Irtnr    Eplc. 

Plaot.  Roden.  4.  6.  1.    *  Aliqnando  aliquid  esse  in  rebus  minimmn,  nem- 

oscuiando  meUus  est  «xor  pansam  ^^  pe  corpora  prima :  qu«  scilicet  jam 

•rl.'    Arnob.  lib.  5.  Adfers.  Oent.  secari  aut  dividi  non  possnnt,  eo- 

•Sed  quid    terrenU  obvolmse    voa  rumque  sententiam  nnnc  refellit  Ln- 

sordlb:  Denm  loquimar  matrem,  com  crct.  qni  negant  qnlequam  In  rebat 

ab  Jovls    ipsius   maledictis  nullam  esse  mlnimum.    Lege,  si  tibl  oom* 

pansam  facere  vel  exigul  temporis  modum  est,  qo«  hac  de  re  snpra  dixi- 

quiveritis?'   A.  Gell.  9.  18.  ex  Q.  mus.    Umb.                  .,       ^         , 

Cland.    Quadrlgario:    « Is   maxlme  750  Ciim   «deemws  li   extrCTwm] 

prcelio  commoto,  atqoe  ntrisque  sum-  Confcr  hunc  locum  com  illo  soperl. 

»0  stodio  pognantibos  manu  signi-  ore  598.    *  Tom  vero  qooniam  ex- 

ficare  cospit,  otrique  ot  qniescerent  tremum   quojusque    cacumen,    &c. 

pognare.   pugnae  pausa  facta    est.*  Lamb, 

Lamb,     Finem;    A.  Oelllus   9.  18.  769  Coivk»rea*po«M]Locn8estali. 

<  Paosa  pugn»  fiicta  est,'   Ennius  p.  qnantnm  obscnms :  quem  sic  dedaro. 

168.  *  Hsec  nbi  dicta  dedlt,  Pansam  Conjicere  ut  possis  ex  hoc  extremo 

facit  ore  loquendl.'  Cr«c*.  cacnmine,  quod  jam  cemere  non  po- 

Faeimi]    Supponanty  constitnant.  tes,  et  quod  ad  sensos  nostros  vide- 

f^^  tor  ease  minimom,  id  extremom  eiae 

Fri^ort]  I.  e.  frangendis  corpori-  in  rebus  mlnimum^  qnod  extremDm 

bns.    Lamb.  Ipsae  res  habent    Secntus  antem  snm 

Neque  pau9am  ttanfngcri]  lUque  scripturam    duornm    codicum    m»- 

fractionem  dari  ad  Infinitnm :  qnam  nuscr.  cum  qoibos  congronnt  Pwri- 

Bon  admiltebatEpicurus.    Cetemm,  sienses,  et  Veneti  antiq.  Nam  cm- 

Bon  est   finls  secandls   corporibus,  teri  codices  habent.  Coitfieere  «f  pos- 

et,  pansa  fragori  noB  stat,  idem  slg-  fif  ex  Aoc,  fiKv  cernere  mmi  girff,  i^c. 

nificant.    Fragor  autem  a  frago,  un.  qnam  scriptnram  si  qnts  probabity  ita 

de  fragesco  apud  Acciom  dnobus  lo-  erit  explicanda:  Conjicere  ui  possia 

cis,  pro  franger,  nt  a  tago,  tagax,  at-  ex  hoc  extremo,  quod  extremom  ha- 

tigo,  &c.    Fab.  bent  ea,  qnae  cernere  non  quis,  esse 

749  Nec  pnrmLm  m  rebui  mMtifiiun]  aliqnid  minlmum  in  rebns.    Lemfr. 

JlfiMtiiticm  inteilige,  quo  nihil  minus  Qiiod]    Qiw  Oifanins.    £t  in  se- 

esse  potest,  et  ad  quod  cum  perven-  qoenti  versu  inter  mtnijiiiiM  et  «•«- 

tnm  sit,  tnra  fiat  cnjoslibet  corporis  «sfere  Lambinus  legit  m.    Qoi  pro* 

secandi  finis,  nt  snpra  diximus.    Ad  bant  Qua  ita  explicant :  Conjicere 

honc  locum  pertinent  ea  quse  a  Cieer.  ut  possis  ex  hoc  extremo,  quod  ex- 

dtsputantur  snb  Varronis  persona,  L  tremum  habent  ea  qntB  cernere  non 

1.  Acad.  Qu»st.    *  Ex  materia  pu-  potes,  esse  aliquid  minimnm  in  rebni. 

tant  Peripatetlci  omnia  expressa  at-  Creeeh. 

qneefficta;  qu»  tota  omnia  acclpere        Qimt  cemere  iioa  ««••]  Ita  omnes 

petsit,  omnibusqne.modis  mutare^  at-  veteres  fere>  quod  onmino   rectum 


T.  LUGRETII   CARt   DB  RBRUM   NAT.   LIB.  I.     1011 

ett.     QiildaiD  ▼eteret,  MaralliMy  et  laho  tamen,  in  qnlbniidain  librta  It^ 

Vnlgatt :  qvod*    Gif.  vigacere.  Lamb.  Vigeteere^  Oif.  Nard. 

75S  £jrlrtfimciii]  Kxtremom  tUnd  esse  alii.  Qnibns  non  repugno.  Cneek. 

rh  ikixforw,  de  qno  antea  in  rebns  750  QM  atef,J€m^diaiet^habAas\ 

trrwt  coniistere.    Fub.  Ordo  est :  qnornm  utmmqne,  nerope 

Afiittmim  tncoiif.  r.]  I.  e.  roiuimnm  et  remm  sommani  ad  nibilum  reyerti, 

consistere  in  rebus,  seo  minimum  esse  et  ex  nihilo  res  gigni  ant   renasci, 

in  rebns.    Sic  antem  snpe  loquitnr  qnantnm  a  vero  distet,  jaro  hftbebas, 

Lncretiiis,  Ktn'  iam^po^^,    Lamb.  i.  e.  jam  cagnOYtsti,  Tel  panlio  ante 

764  Hw  «eeedU  item,  fwdjam]  Sic  didicisti.    Sic  antem  restitui.  men* 

restitnendnm  existima?!  certisslmis  dose  enim  legitur  in  ▼nlgatis  codici« 

conjecturis  ductus,  aiii  libri  habent,  bns,  et  in  nonnnllis  mannscriptis,  ka* 

pmdam  prinurd,    Lamb.  bebis,    Est  antem  hic  sermo  impli- 

Qmoiiuwi  pfiiiMrdta]  I.  e.  fnod.  Zn,  catus,  QMMnm  utrwmque  qaid  a  vero : 

Lambinus :  quodjam.    Qtf.  Jam  dideiy  kabeba»,  sic  enim  dictum 

Huc  aeee^  item']   Tertio  tss.  0.  oportuit,  si  versns  pateretnr:    Quo- 

qnod  mollia,  ac  proinde  mutabilia,  et  mm  «^rjuR^ice  ^ind  a  vero  dieiet,  jam 

in  nihilnm  abitura  elementa  facinnt :  habeba»:  nt  panllo  ante  dizimns.  quo- 

prima  enim  corpora,  si  mntarentnr,  modo  interdnm  etiam  loqnontur  Grae^ 

in  nihilnm  recidnnt :   at  e  nihilo  ni-  cl,  et  vero  liberius,  et  sspins.  Soph. 

hil,  etin  nihilnmnihil,snprademon-  in  <£d.  Tyr.    M^  nV  ira^,  AxA.* 

stratnm  est.    Creeeh.  iLptSos,  ^<r4  n  A^pmc^,  bKoifnfr,  iv  htat^ 

755  MoUia']  Ignem,  aqnam,  ter»  ti$  /m  9pf»,  Nam  hoc  ordine  verba 
ram,  aera.   Fab,  collocari  debnemnt,  Mh  pw  braiftnit^, 

^«f im]  Ergo  perennt ;  qnare  prin-  hW*  ifMubf  bKaliniif,  WS  W  ri  Mpatca  £r 

cipia  esse  neqnennt.    Fab,  iwatri^  icam»r.  Sic  iteram  Lncr.  S.  350. 

756  Atqui]  Qryphii  Ed.  at  qui,  nt  '  Sed  nihil  omnino  recta  regione  viai 
•t  Heinsiana  collatio  altera.  In  Declinare,  quls  est,  qni  possit  cer* 
Marg.  antem  Ed.  Oryphianse,  nec  nere,  sese  ?'  Idem  6.  175.  '  Fecit^ 
non  Heins.  collatione  prima,  cod.  ntante,cavam,docui,spissescerenii* 
Ms.  Bodleiano,  et  Ed.  Pii:   utqui,  bem.'  L«m6. 

Forsau  scripsit    Lucretins :   uique ;  Habebaa]  Qnidam  veteres,  et  noe* 

et  Teri.  754.  illnd  ^KOftiam  retlnerl  ter,  et  Lambini  qnidam  libri  kabebit, 

poterit,  qnod  ex  Lambini  conjectnra  Et  ita  quoque  ynigati.  O^,  Didicisti. 

in  ([uodjam  mntatnm ;  Oifanio  antem  ut  apud  Pl«ut.  Ter. '  habes,'  i.e.  didi- 

falem  yalet,  qnod  Sri,  apnd  Grmeos,  eisti.    Do,  pro  doceo.   Accepi,  pro 

sed   ioli    procnl   dnbio.     Optlmnm  didici.  Fab, 

enim  «ensnm  hi  tres  verans  fondent,  760  Deiude  iakmea  modie  muttia  e, 

b\  Ita  difltinguas:  Hue  aeeedit  Uem  af^iiermfna]  Deinde(iBqnitLocret} 

{quemam  primordia  rerum  MoUia  eon-  h«e,  que  Empedocles,  et  qni  ejns 

eiUuuni,  qute  moo  nativa  videmiuM)  Eeee  sententiam  seqncmtnr,  principia  re* 

€t  mortoH  eum  eorpore  fundUus,  uique  rnm  esse  Tolnnt,flnttt  inter  se  inimiea, 

Deiteai  ad  nihUum  jam  rerum  iumma  et  qnasi  ▼enena,  i.  e.  mortifera,  et 

reverii,  De  nUiihque,  9^,  Preig.  letalia.  aqna  enim  cnm  sit  humidft  et 

758  Vigetcere]   Ita  hic  malui  ex  frigidisslraa,  cnm  igne  mazime  png- 

qnfbiisdaminVet.  namviresc^«(qnod  nat  sicco  et  calidisslmo:   aer   com 

in  qnibnsdam  libris  est)  videtor  in-  sit  hnmidissimns  et  calidns,  cnm  ter* 

repsisse  ex  loco  snpr.  vs.  675.    G(f>  ra  pngnat  aridissima  et  frigida.  prae- 

Vireoeere,  sie  supra,  '  de  niiiiloqne  terea  ignis  cum  aSre  et  terra  pngnat : 

▼irescat  copia  remm.*  non  dissimn*  aer  cnm  aqna :  aqna  cum  terra.    Slc 


1013 


NOTJE   VARIORUM   IIS 


aotem  CatiiU.  Rnfiiiii  qaendain  '  ▼!• 
tm  ▼eDeDnm '  dixit.  Limb»  Qn&rtO| 
▼t8.4.  qnod  elemeota  coDtraria,  ac 
{Mrotnde  se  mntno  peremptnra,  ant 
nnoqnam  certe  inter  se  coalitnra  in» 
dncant.  Hornm  enim  elementomm 
fantores,  velnti  patrea  familias  singn- 
Itt  tnas  qnalitates  attribnnnt,  calorem 
et  siccitatem  alteri,  alteri  vero  hnmi- 
ditatem  et  frigns,  hnmiditatem  et  ca- 
lorem  tertio,  quarto  denique  siccita* 
tem  et  frigiu«  Ita  hsec  elementa  itt 
mutnam  pemiciem  armant,  ab  iis  ta<< 
men  nihil  prster  pacem,  concordiami 
et  foedera  exspectant.  Creich, 

761  Ipsa  inter  9e  $e  fwtf  vetunei]  Alia 
aliis  adyersa,   Varro    lib.  1.  R.  R* 

*  £jas  enim  salivam  fractnis  esse  ve* 
Bendm.*  Panlo  autem  snperins,  plane 
nt  Lacretius :  '  Qasedam  enim  pecn- 
des  cultnrae  sunt  inimics  ac  Teneno.' 
Aiibi  item  c.  45.  '  venenum  enim  ge- 
lum  radicibns  teoelli».'  Ut  alio  ne- 
scio  quo  loco,  '  talparam  venenum.' 
Sed  *  venena  formosarum  mnlterum' 
inadmirandis  illin  Afranii  versibus, 
longe  aliud  dicas.  Fab. 

762  Ut  tempeM,  coorta]  Sic  legen* 
dum,  Don  coaetHy  naro  sic  loqnnntur 
Latini  M.  Tnll.  Verr.  S.  <  Tant»  sn- 
Mto  tempestatfs  coorte  sunt.'  Lu- 
cret.  2.  662.  '  Sed  qnasi  naufragiis 
magnis,  multisque  coortis.'  et  4. 929* 

*  Usqne  adeo  tetra  nimborum  nocte 
coorta.'  Csesar  lib.  4.  non  longe  ab 
extr.  '  Tanta  tempestas  subito  coor* 
ta  est.'  idem  lib.  6.  non  longe  a  prin- 
cip.  '  Qni  nuntiarant,  superiore  noc- 
te  maxima  coorta  tempestate  prope 
omnes  naveis  afflictas.'  Idem  eod. 
lib.  'Maxtmo  coorto  vento.'  Lamb, 
{^aaeta,,  Stc  recte  omnes  libri.  Male 
ergo  Lambinus:  eomia,  Oif.  Male 
Oifanius,  cut  placeat  legi  eoacta,  male, 
inqnam,  nam  etsi  dixerit  Virgtiias, 
t»  nubem  cogitur  aer;  non  continno 
dicemns  tempeetas  coacta,  Fab.  Coacm 
ta  Mss.  rectins  :  Coacta  vero  non  rf 
Tempestate,  sed .  r^  Fnlmina  conjun- 
gas.  Creed^^  Coocta  etiam  complnres 


Libri  tam  Mss.  quam  excnsi  In  nn« 
pera  Lond.  Ed.  indicati,  sed  et  Marg. 
nostra  habet  addita  notnla :  *  recte 
sic  Mss.  et  alii  Librt.  maie  Lambw 
Cooria*  Nos  tamen  Lambino  ac  Fa- 
bro  hic  facile  accedimus.  Preig. 

764  Demque  qaaimor  ex  retes,  Jjpc.] 
Qninto,  vss.  18.  qaod  aot  dicere  de* 
bent  elementa  amissis  natnris  mntari 
in  res,  quse  deinde  rarsns  in  ipsa  mn- 
tentnr,  quo  casn,  non  ipsa  potins  re- 
ram,  quam  res  ipsornm  ptineipta 
sunt:  ant  natnris  servatis  aeervos 
solnm  qnosdam  ex  iis  fieri,  qno  casu 
nuUa  nnins  speciei  uniosqne  noBlnis 
res  ortretnr ;  sed  tantnm  Ignis,  aeris, 
aqnae,  et  terrs,  rndis  qnedam  et  in- 
digesta  moles ;  nt  ex  anri,  argenti, 
stanni,  serisqiie  rameotis  nihil  on- 
quam  prftter  aari,  argenti,  stannj, 
«risque  acervnm  efficles.  Condndit 
denique  reram  principia  senslbili  aii* 
qna  qualitate  prssdita  ad  reram  gene« 
rationem  prorsns  inepta  fore.  Crvsdb» 

766  Qnt  imvis  t/Ia  f n.]  Mntaf  g«. 
nns ;  dixit  enim  qnattnor  ex  rebos, 
deinde  in  eas  ret ;  nnnc :  '  Qoi  ma- 
gis  illa,'  i.  e.  ills  res,  et  iila  elemcii* 
ta,  ex  qaibns  omnia  nasci,  et  in  qnm 
omnia  dissolvi  volunt  Empedoclee» 
et  qni  eum  seqnnntur.  Qnod  si  qnia 
vocem  tUa,  referet  ad  voces  cwicte, 
etomiita,  videbltur  legendnm  Qoe  tni- 
nnf ,  d(C.  Lamb, 

767  Retro"]  Interpretare  rarsnm 
retrocedendo  et  vicissim  soecedeo- 
do:  ex  cadavere  fiet  rcins,  hoc  est, 
rnrsns  elonentnm.  Qnidam  corri* 
gnnt,  retraque  jntf ori :  cnl  si  arrides, 
expone  conventiones  ant  decreta  ex 
illis  principiis.  Scimns  enim  pacta 
et  conventiones  Grsecos  rciras  appel- 
lare :  nnde  Laconnm  leges  illie  no- 
tissim»  dictse.  nimc  idoneo  vert>o  rea 
ex  snccessione  elementornm  per  vi- 
ces  genitse  vocantur  retree  tanqaam 
leges  decretsB  ex  primis  legibas  ele- 
mentariis ;  prior  expositio  simplicior«- 
PiuM,  Retroque  putari,  Ita  nt  priaci« 
pia  dici  queant.  fab. 


J 


T.   LUGRUTIl  CARI   DB   RERUM  NAT.  LIB.  I.     1013 


'  708  MuUmipu  eohrem]  Ita  sappe 
filnai  pro  qnaUtatibnB  legas.  (est  an* 
tem  Tox  pictori»  artis  filum)  ita  et 
Xpoi^  ttsnrpaot  Orseci.  Fab. 
'  T71  Rvremqui  Uqwrum]  Elemen- 
tum  aqa»  liquidom.  Quidaln  legunt: 
nremque  WgueiUem»  Piub.  Roremque 
Uquorum.  Veteref  fere  libri:  Itfiio- 
rtf.  Gif.  lAqumii  habent  tres  lib. 
manotcr.  alil,  Uquorum,  Lamb. 

77i  NU  t»  coMoil.  aalicroifi  uf]  I.  e. 
nt  nihil  eorom  in  congreasn  natnram 
immntet.  Loir^. 

Condlto]  Gongressuy  coetn,  miz* 
tione.  p«ne  pecnliaris  Lucretio  voz 
est  in  ea  notione.  Fa6. 

Ut  mutet]  Vossii  cod.  alter  nt  et 
Marg.  nostra:  et  mutet.  F.  et  hm- 
tat,  nt  constmctio  sit :  st  ita  forte 
futQBj  etf  JQzta  illam  opinionem  tnam 
uUnaiuramumiatyt^  I^reig. 

774  Nom  exan.  q»  eorp,]  1,  e.  non 
qnieqnam  corpore  exanimo  constans, 
seu  non  qoicquam  exanimum.  JLdiii6. - 
€«m  eorpore*  Ita  Ubri.  Lambinns:* 
quid.  Gif. 

776  Jn  eeHu]  Quidam  Teteres :  csr- 
tain.  Gif.  In  ceHu  var,  I.  e.  in  con- 
ciUo  et  congressn  varii  acenri.  eeetu» 
idemsignificat  qoodcoilwi  imnio  ve- 
ro  esthts  et  ceeiue  idem  snnt.  Lmnb, 

777  Atque  arior  eum  rore  m,]  Sie 
repooni  non  dnbiis  coiyectnris  dnc- 
tns :  nam  libri  omnes  habent,  et  quo- 
dam  eum  rore  mau*  plane  mendose. 
sententia  antem  perspicua  est:  Si 
qoatnor  lilss  res  (inqnit)  ita  congre- 
gabtwtnr  et  coibnnt,  nt  natnram 
suam  non  nratent :  primum  nibil  ez 
lllis  crearl  poterit,  delnde  videbltnr 
aer  cnm  terra  confnsns,  et  onlor,  L  e. 
fgiiis,  eum  rore^  i.  e.  cnm  aqna :  qnod 
natnra  non  patitnr.  Sic  snpra  ardo^ 
rem  pro  Igni  posnit  tb.  609.  *  Occidet 
ad  nihilnm  nimimm  fnnditus  ardor.' 
ef  inAra  eod.  lib.  001.  '  Vemm  semi-. 
na  snnt  ardorls  multa«'  &c.  Lamb, 
Atque  ardor,  Ita  Lambinns  non  dn- 
Uls   conjectttiit   dnctns»    senlentla 


enim  ipsa  postnlat  Ardor  pro  Igne 
▼S.000.  Creeeh. 

770  Caeam]  I.  e.  latentera,  et  db- 
scuraro.  Idem  9.  180.  '  Quod  tales 
torbse  motns  qooque  materiai  Signi- 
ficant  dandestinos  csBcosqne  snb- 
esse.'  Lamb,  Non  obscuram  et  la- 
tentem,  ut  alii,  sed  sensibus  non  ap- 
parentem.  Creech, 

780  De  uumero  nequid]  Subintellt- 
gatnr  eit.  ne  ex  nomero  Ulorum  prin- 
cipiornm  sit  aUquid  qnod  invicem 
repngnet  et  generatlonem  impediat. 
Nam  elementa  nisl  essent  tenuissi- 
ma,  ignis  aqnse  repugnaret,  et  alte- 
mm  snccnmberet.  sed  cnm  sint  slm- 
plicia  valde,  non  possunt  ezercere 
vires  ob  tenuitatem  adversatrices. 
Quidam  codices  non  de  nuuuro  ha- 
bent :  sed  diminliiHat  hoe  senso.  Sint 
prlmordia  tennissima,  ne  qnid,  id  est, 
aliqua  virtns  intrinsecadiminuat,  hoc 
est,  corrnmpat  qnod  contra  pugnet, 
Id  est,  elementnm  contrarinm  tollat, 
et  obstet  aqua,  verbi  gratia,  igni ;  ne 
possit  ad  generatiooem  coire,  altero* 
natnrall  vl  in  alterum  obraendnm 
nitente.  Piue,  Emineatnequidfquod. 
Vera  lectio  procol  dnbio.  Pro  qna 
Heinsiana  collatio  prima,  nt  et  Marg. 
nostra  suppeditant  demineat,  In  Pil 
ac  Gryph.  £dd.  erat:  denumeronO" 
quid,  Qoo  sensn  i  nescio  :  nisi  forte 
scribendom,  de  numero  ne  qmdquam^ 
eoutra,tfc,  Preig. 

781  Quominue  proprie]  Itajitillnd 
concretum  non  sit  aqna,  ignlsy&c.  sed. 
proprletatem  suam  spedficam  ha- 
beat.  Fab. 

Proprie  quode.]  Forte :  proprU' 
umf  i,  e.  snsB  proprisBque  natorsB : 
non  miztnm  ez  omnibns  elementis. 
Gif, 

783  Qntii  etiam  rep,  tfe,]  Slc  Item 
Aristot.  ait  enim  elementa  inter  se 
commntari,  et  alterum  ex  altero  gig* 
ni.  Sed  ea  (nt  dizi)  appeUat  ele« 
menta  non  principia.  Inter  prinei* 
pia  autem  et  elementa  mnltnm  vnlt 


1014 


NOTiE  YARIORUM   IN 


iotereMe»  nfmtunt  anteniy  i.  e«  initi- 
mD  ducnnt.  Lamb,  Agit  de  circnla» 
tjone  sen  permntntione  elemento- 
rnm ;  qnamqnam  Peripatetici  recte 
diatiDgnnnt  elementa  et  prineipia. 
Fa6.  Sezto,  ym.  21.  qnod  admitten- 
tei  rantnam  Elementorum  trantmnta- 
tionemy  admittere  debent  commn- 
nem,  atqne  adeo  priorem  materiem, 
qntt  varias  eomni  formas  sacceasive 
indnat :  Empedecles  enim,  ejnsqne 
sectatores  docnemnt  elementa  mii- 
tnas  prmdas  agere,  modo  ignem  par- 
tem  aliqnam  aeris  abripere,  modo 
aerem  qoasdam  ignis  particulas  de- 
trafaere,  et  idem  facere  alia  Eiemen- 
ta.  Tlviafo^fimfw  rh  wvp  l^vypaiveato, 
mU  Upa  yinaeeu*  ^ta^iijieiw   iUpa 

T^  rp^«a^*  wCl  rm^  M6r  hc\  ih 
Kdin»  flirat.  wiJijM  M  «Mpf  tV  7*1^ 
MM^,  l(  fs  rb  0)wp  7(ywtf6m,  4k  M 
ro^rov  r^  Xonrj^  hiAoims*  uMpr  3^  flnu 
rV  ^  ^^  dicebant:  Laertins  de 
Heraclito  :  et  eadem  de  Empedocie 
affirmari  pomnnt.  Urget  antem  Ln- 
oretina,  mnteotnr  principia,  et  in  ni- 
bUam  recidettt,  ideoqne  cnm  elemen* 
t«  mntari  omnes  fatentnr,  ista  non 
siint  rernm  primordia :  e  nibiio  enim 
nlhil.  Quiedam  igitnr  est  materia 
Immolabilis  e  qiia  diversimode  mota 
et  dtsposita  modo  aer,  modo  aqoa,  mo- 
do  ignisymodo  terra  conficitnr.  Cre^ 
78S  Iftum  ie  vertere']  Hesjcbins 
tamen^Ay^vnn-a:  irrmxnempk"Efat9$0' 
kKh,  Qttod  si  Don  fallitnr  Gramma- 
t4cuH,  fmstra  dispntat  Lncretins. 
Falli  antem  non  patitnr  Plntarcbnsy 
qni  toties  affirmat  Empedoclem  agnos- 
cere  0Toix««a  rfir  oroixcltM'  Principia 
elementoram,  et  de  his  primis  prin- 
cipiis  intelligendiis  est  Hesychius. 
Inter  Empedoclem  igitur  et  Epicn- 
rnm  probe  convenit,  ntsi  qnod  £m- 
pedodis  sententia  sit  operosior,  sim- 
piicior  Epiciiri :  Empedodes  enim  ex 
primis  snis  principiis  elementa  coni* 
ponit,  et  ex  iis  elementis  constitnit 


ret  omnes ;  Epicnrus  aatem  e  primb 
principiis  res  cnnctas  immediate  coD* 
ficit.  Creeek, 

Aunu]  Spiritale  elemeatam  aeria. 
infra  vs.  801.  *  Ordine  mntato  et  mo- 
tn  facere  aeris  anram.'  Puis* 

786  Culorem]  I.e,  Ignem,  at  snpra 
ardorem  dixir.  Lamb, 

787  MvUre^nteare]  Prisci  cadices : 
mMtando  wMore,  b.  e«  ire  et  redire  per 
saperioram  corpornm  tranimntatto- 
nem.  Piifs.  Sic  babeot  qninqne  libri 
mannscripti,  qnibiiscnm  wlgati  con- 
sentinnt,  Paris.  et  Vicet.  alii  habent, 
iater  $e  mmiaiidOf  mearey  ifc,  qnam 
scriptnram  tanien  non  im{>robo :  sed 
antiqnam  ei  antepono.  niirCare  ta^cr  te 
antem  sic  dictnmy  nt  amare  iater  sr» 
4rc.  Lamb.  Marnllns  MMoado,  con-. 
tra  vet.  libros  omnes.  Gtf,  Mataref 
meare,  Ovid.  Met.  16«  244.  '  Orania 
fini^  Ex  ipsis,  et  in  ipsa  cadnnt.  re- 
solotaqne  tellns  lo  liquidas  rorrscii 
aqnas:  tennatiu  in  anras  Aeraqnc 
hnmor  babet,  dempto  qooqne  poo* 
dere  rarsns  In  snperos  aertenuissimna 
emicat  ignes:  Inde  retro  redennt, 
idemqne  retezitiir  ordo.'  Hoa. 

788  Ad  mdera  wnadt]  Qnidam  libri 
babent  ad  mdera  €aU:  et  ita  Virg. 
Georg.4. 58*  *Hioc  abijam  emis- 
snm  caveis  ad  sidera  cseii  Nare  per 
SMtatem  Uqnidam  anapexeris  agmeo,* 
dcc.  idem  £n.  10. 176.  '  cseU  cui>  si- 
deraparent.' Ziam6.  CieUyjamalibi. 
ita  Virgil.  ManU.  ssipissime.  Fab„ 
Ad  Sidera  Corji,qoidam  Codices :  mn- 
tatnr  vis.  hic  versos  ab  iis  qni  Mmi- 
dum  pro  Corfo  ssepiMime  poni  ignor»* 
rant  Creeelu 

700  iSiqierare]  UoprfypaaQai^  soper- 
esse,  reUqna  esse.  Iioai^.  PerpeUia 
remanerey  snperesse.  Fab, 

703  Namy  qaodimt^efidty  4*«-}  H«c 
versns  cnm  eo  qni  deinceps  seqnitor, 
jam  supra  positua  est.  Ad  hnnc  an* 
tem  locum,  atqne  ad  eenteotiam  per* 
tioent,  quss  scribit  M.  Tnll.  Z*  de  N. 
Deor.  his  varbia :  '  Praeterea  aoiaia 


T.   LUORBTU   GARl   DB  RERUM   NAT.  LIB.  I.      1016 

li«c  tam  intereant,  cuan  \m  naturam  gaBtar,  immo  potios^  ut  qaaBdam  cor- 

«liam  eonvertoDtor :  qood  fit,  et  cam  pora  tali  natura  prttdita,  i.  e.  immu- 

ex  aqua  oritur  aer,  et  cum  ex  aere  tabilia,  et  qns  nequeant  ollotempore 

«etber,  et  cuni  eadem  vicissim  retro  converti,  constitoas  ;  i.  e.  statnas  et 

commeant.'  Xani^.  exitttmes  posse,  ti  forte  Ignend  crea- 

794   Qua  pauUo  dixJ]  Sic  habent  rint,  eadem  pancis  demtis,  i.  e.  de- 

tret  libri  manuscripti,  non,  ot  alii,  tractis,  et  pancis  tributis,  i.  e.  addt- 

quod  pauU»  dix,    Sed  quse  sunt  ilia  ?  tis,  atqne  attributis,  ordine  et  wotu 

i|[nis,  aer,  aqua,  terra.  lamb»  mutato.  facere  aerem.  Immtf.    'AAAJt 

'795  IneotmmuUitum  teniunt}  I.  e«  in  ^toXXor,  sed  potias.  Fub, 

commatationem.     Venire  antem  in  801  Faeerederii  tnrag]  Sic  liabent 

4:ommatationem,nihilaliudest,quam  Itbr.  roanuscripti,  nieUus,  quam  qni- 

in  naturam  aliam  converti  et  esse  dam  vulgati,airrtsaiaram.  sicetpanllo 

commutabilia.  Lamb.    In  commnta-  post,  $03.  *  At  manifesta  palam  res 

tionem,&c«  id  est  commntantnr.  Hu-  indicat  (inqnis)  ia  auras  AeriSy'  6cc. 

josmodi  verbalia  in  «•  amabant  ve-  Lamb. 

teres.    Virg.  Mn,  12.  95.    *  o  nun-  802   Sic  aliae  aliie  rebu$  mutarier 

qnamfrnstrata  vocatus,Hasta,meos.'  oaifus]  Aliquid  nlceris  hic  lateat  ne- 

Varro  alicnbi  dixit, '  agitatns/  Cato,  cesse  est:  Latini  enim  sermonis  coa- 

faetus,  (in  singnlos  factus,  a  ehaque  suetndo  postulabat,  ut  scriberetur : 

/a(«n,    vel  fwur  ckaqae  /agon)  c  67.  JSic  aliae  alm  rebue  ree  muUarier  amnee. 

*  fiictoribus  det  in  singnlos  factus  olei  At,  inquies,  error  in  metro  fuerit : 

sextarios.'  Ita  eceanu  pro  occasione.  scilicet ;   glos»ema  entm  In  verse  et 

Enn*  *  occasu'  jnvat  res.'    Ita  *  con-  germansB  lectionts  locom  invasit.  Ne- 

eiliatns'   lo  hocce  libro.     £t  sane  qttedobitandnmpatemqninpromMte- 

nolto  melios  quam  posteriores  Lati-  rier  olim  scripserit  poeta  «er^icr;  Sie 

•li ;  aliud  enim  est  commntatns,  alind  aZtos  aUi»  rebue  ree  vertier  amnee,  Fre- 

«ommniatio :  lllnd  passiooem  signi-  quenter  enim  nsnrpat  rh  vertere  in 

ficare  debet,  boc  vero  vel  actionem,  ea  stgnificatione.  ita  in  hoc  ipso  libr^ : 

vel  agendi  niodnm.  Fab.  711.  '  et  in  rerum  natnra  vertier  om- 

Cemetare  neeeeee  eet  Ex  aitts  m,  quee]  nes.*  2.  S07.  ^  Natnram  rernm  mntare 

Ordo  est :  necesse  est  ea,  nempe  ig-  et  vertere  motns.'  Iterum,  872. '  PrsB- 

oem,  aerem,aquam,  terram,constare  tereaciinctas  itidem  res  vertere  se 

ex   aliis,  qum  nnnquam  commntari  se,'  Ibid.  821.  ^  in  ignes  omnia  versat.' 

possnnt.  Lamb,  et  926.   *  in  pnllos  animales  vertier 

796  CoiMwrftfr]  I.  e.  converti.  Virg.  ova.'    Sic  4. 126.  *  £t  cujnsqne  roodi 

4.  49S.  *  Magicas  invitam  accingier  formamm  vertere  io  onu'    Omitto 

artes.'-  PtMS.  cetera  exempla  qnae  legentl  oceiir< 


796  Qiria  potiue  taU^  4«.]  Hos  qua-  rent.    lllud  antem  rebue  res,  nt  rmM» 

tnor  versns,  qni  deineeps  sequnntnr,  f<s,  rem  res,  praeterqnam  qnod  aeees- 

qnidam  legunt  cnm  Interrogationis  sarium  est  hoc  loco,  nisi  Lncfetinm, 

nota,  hoc  ordine,  et  aensn:  Curjion  leetissimss   et   tersissimss   dictionis 

potins  constitnas  qnsdam   corpora  scriptorem,  ^offio^ew  dicemns,  tam 

tali  natnra  pnedita,  nt,  si  forte  ignem  crebro  nsnrpatum  ab  eo  est,  id  nt 

crearint,  possint  eadem  pancisdetrac-  amasse  videatnr.   Exempla  fidem  ib- 

tis,  pancisque  additis,  &c.  aerem  fa-  cerint.   <  Mnltamm  remm  in  rebns 

^re?    8ed  fortasse  prsstat  sine  in-  primordia  mista.'   <  Res  pntet  immis- 

terrogatione  proniintiare,  et  conjnn-  tas  rebns  latitare.'  '  Scire  Uoet  non 

>gere  eum  versn  snperiore,  hec  modo :  «sse  In  rebus  res  itn  mlstas.'    *  Mnl- 

N«  ttbi  res  oninei  ad  nlbikini  rndi-  Umm  remm  in  rebns  commnnia  dn- 


1016  NOT^   VARIORUM    IN 

bMt/    '  PMtremo  aote  oculot  rem  tic   liic  •entiifl :  iiisi  tempeitas  lit 

res  fioire  vldetar.!    Sed  lioc  satis :  famto  tempore  %xorieiis  mrbmim  m- 

neqoe  aJia  esemple  Imc  coo^essiMe  cittaiiimatantetdiniuitiirtabemem* 

attioet.  Fd6.    Faber  legit,  nec  ab-  bronim:   rnentibas  videlicet  eoram 

sorde,  Sie  alia»  tdiit  retut  tcm  verHer  flagelits.  Sic  Prisciannt  legit  lih.  yn. 

«MMs.  Creecb.  p«  708.  loqnens.    *  Vetnstissimi  ta- 

90S  Ai  «imitrmta  palMi,  4r^]  Alia  men   etiam  in  qnibnsdam  Latinis: 

objectio.    At  res  omnes  (dicit  aii-  qnss  nominativnm  in  et  prodnctnm 

qnis)eterra  crescont,  et  terra  ipsa  terminant,  pares  cnm  fenltivo  babent 

nihil  fere  gignere  potest,  iiisi  imbri-  syllabas :   in  hac  declinattone  sole- 

bos  irrigetnr,  et  solis  calore  foveator.  bant  prodncere  ablativnm  more  qtui^ 

Ergo  ignis,  aer,  aqna,  terra,   sont  tm  declinationis  vel  supra  dictorom 

principia  reruni.  Lajn6.  Objectioest:  Oraecornm:  nt  a  mole,  iamey  tabe: 

Omnia  e  terra  crescont,  qnod  nemo  quod  adbnc  etiam  profertnr.   Virg. 

neget ;  sed  tanien  nisi  benignns  aeris  vi.  421.    '  Oflam  objlclt :  ille  fame.' 

tepor,  lox  solis,  et  opportnni  imbres  Locanas  tn  10. 168.  *  Non  mandante 

accedant,  nihil  qnidqnam  terra  ex  fame   moltas    volncresqne  ferasqne 

sese  progignet;  ergo  fatendum  est,  ^gypti  posoere  deos.'     Juven.  ili 

aquam,  ignem,  d(c.  esse  principia.  15.  108.    *  Membra  aliena  ftme  la- 

Ad  eam  objectionem  respondet,  ca  cerabant,  esse  parati  Et  sna.'    Lo- 

non  magis  esse  principia  qnam  vi-  cretins.    Ijn6ri6ies  H  iabe  membrvnm 

num,  triticom,  et  alia,  qneis  vitam  ar6«se«  vaeiUoMi,  Pins.  Et  tabe  mmft. 

snstentamns.  Fab»    Tandem  vss.  20.  Itaet  vet.  libri,  etPrt9mann8lib.Yir. 

objectionem     proponit    et    solvlt :  Sic  inf.  8.  '50S.     Qoidam   veiereS, 

Plantae,  cttteraqiie  animalia  nutri-  Marnllns,  et  vulgati :  foeiUmtj  msle. 

tionem  et  incrementom  snnm  qoatnor  Vid.  et  inf.  6.  65S.   Gif,      £<  tabe 
elementis   debent.    Omnia  enim  e  •  Mmbormm  ar6.  vaeiUatit,    Hanc  scrip- 

terra  crescnnt,  qnod  nemo  neget ;  tnram  agnosdt  Priscian.  lib.  7.  con* 

sed  tamen  nis i  benignns  aeris  tepor,  firmant  qoattnor  codices  manascripti, 

calor  solis,  et  opportoni  imbres  acce-  Vatican.  Faemnsy  Tettianiis,  Becti- 

dant,  nibil  qnidquam  terra  ex  sese  nianns :  quiboscnm  consentiant  >Ve» 

progignet:  ergofatendnmestaqnam,  neti  antiq.  et   Lngdnnenses  alteri. 

ignem,  &e.  esse  principia.    Respon-  neque  est  quod  qnisqnam  pntet  le- 

det  vs.  800.    £a  non  magis  principia  gendnm  tabiy  veritns,  ne  secunda  vyU 

esse  quam  vinom,  triticum,  et  alia  laba  tofre,  brevis  sit:   nam  fortasse 

qnibns  vitam  sostentamos.  Qnseenim  eadem  ratione  prodncitnr,  qna  se- 

nutriant  non  snnt  iilico  principia,  sed  cnnda  vocis  fame.    Virgil.  JEn.  0. 

illa  potins  ex  quibos  ipsa  sic  contex-  420.  '  medicatis  fmgibns  ofiam  Ob- 

nntnr  nt  rebus  alimento  sint.   Creeck.  jicit;  llle  fame  rabida  tria  gnttora 

806  FoeUkmt]    Recreaat,   fovent,  pandens  Corripit.'  tabe  nmbarmn  an- 

mnninnt  contra  aritudinem.     Dici-  tem,  i.  e.  liqnore  nimbomm,  qnod  to- 

mus  focillo:  nnde  focillare  passim:  tnm  valetimbribns.  Lamb.  ToAtmm* 

et  focillor:    qna  forma  deponentis  6ormn«    Hic  vero  tnrpissime,  si  im- 

nsus  est  Varro  lib.  2.  de  ViU  pa-  qnamalias,  se  dedit  Gifanius;  qnod 

trom.  Reperitor  et  focolara  nnde  fo-  a  Jjambino  animadversum  non  fuisse 

cola  pro  notrimentis  foventibns  ot  miror.    <  Tabes  nimborom,' inqnit  in 

instaorantibos  vires :   qoa   dietione  Indice,  *  i.  e.  nimbi  noxii  et  pesti- 

PlautaaososestinPersa.  Legendnm  feri,  elegante  metaphora.  Tabes  ve- 

tamen  est  boc  pacto :    Imbribu»  et  teribns  nihii  alind  qnam  pestis  valet 

tabe  membrorum  arbuta  vaeiUmt:  nt  sea  pemicies.  Vide  Festnm,'  Inqait. 


T.   LUCRKTIl  GARI    DB   RBRUN  ^AT.  LIJI.  I.     I(tt7 

£«tiD  c€rte  ktrrk  in^pwAv  elephanti  co-  locnm,  qneiii  plane  expressit  LneaMia 

rio  circmntectum  etse  oporteat,  qm  10.  2Sff.    '  Adde  qnod  omne  capnt 

talia  Bcribat.    Lucretin»  ex  sensu  il-  floTii  quodcunqiie  soluta  Praecipifat 

liuB  qui  contra  ipsiiu  principia  ali-  glacies,  ingresso  vere  tumescit  Prima 

quid  olgiciebat,  dicit,  ni  tempestas  tabe  nivis/  nbi  tabes  nivis  est  distil^ 

ftnsto  tempore  et  imbribus   iodnl-  latio  nivis.     Diodorns  similiter  de 

geat,  ni  arbor  quandoqoe  uberrimis  Nflo  agens,   vocat   riKccMya   x^'« 

plnviis  ita  recreata  sit,  nt  folia  gra^  JEfne. 

ventor,  ni  sol  foveat,  ni  calorem  tri-  806  VaeUUiU]  Ita  recte  Mss.  Alii 

buat,  &c.  fruges,  arbnsta,  animantes  minns  recte  focUkmi,  sigotficat  gra- 

crescere  nequibunt.    Ibi,  ut  vides,  vatos  inflezosque  arbornm  ramos  prs 

omnia  fsnsta,  commoda,  opportona  pondere  guttarnm.    Vide  Var.  Lect'. 

adscribit  Lncretius :  ibi  antem  bomo  Hoe. 

noster  de  pestllentibus  et  noxiis  im-  808     e  pom9tJruge$]  lu  vet.  libri. 

bribns   narratnm  advenit.     Deinde  Ne  antem  pro  non  qnod   sententia 

faisnm  itlnd  est  quod  apod  Festura  postnlat.  G(ir.    Nim,  Uti  FayuS,  qoi 

legitur,  Tabem  nil  alind  quam  pestem  vim  et  argtimenta  poeta  optime  in- 

apud  vetere»  valere :  sed  ez  pluribus  tellexit.    Ne  pro  iVoii  e  Codd.   Gr- 

signifieatlonibns  cnm  unam  modo  an-  famme,  Creech.    Non  peeeinU    Tnr« 

notaiset  Festus,  existimavit  Gifanius  nebns  Adv.  19.  15.  probat,  qood  in 

nullam  aliam  praeterea  esse ;  cum  ta-  antiqnis  instrumentis  se  invenisse  ait, 

men  hic  Lucretii  locns  (si  vel  tantil-  nen  poeeimif  idqne  nulla  addita  nota 

Inlum  modo  enm  iotellexisset,)  satis  receptt  Creechiiu.    Atqui   si    quid 

ostendere  potnerii  aliud  omnino  cogi*  mntandom,  melius  ita  reponas  sopra 

tandom  Aiisse.  Tabes  enim  hnmorem,  vers.  806.  Ut  niei  tempeeiaey  &c.  poe- 

iloorem,  seu  liqnefactionem  sigoifi-  si»#  enim,  cui  ««oIiNiliir  mox  respon- 

cat ;'  nnde  in  6. 7ft7.  ^  tablficis  radtis  det,  mntari  non  debet.    Vide  Var. 

so>  omnia  Instrans ; '  et  *  Ubida  nix'  Lect.  Hoe.  Nonpoeemit.  Sic  Angl.sed 

apnd  Livinm,  qnsB  jam  /uiyMlrrraf,  et  nnllo  fiindamento.    Ego  omnino  poe^ 

rfiiMiHf  apnd  Diodomm  Itb.  1.  nbi  de  dnt  retinendnra  puto.    Sic  solet  Ln»> 

Nlli  incremento  agit,  idera  est,  pag.  cretios.  v.  gr.  1. 074.    '  Jam  tibi  res 

96*  edit.  Rodomannianse.  T^  9*  vx^  redeat   ad    nitum  funditns   omais.' 

0OS  Ti|r  (rc<r«pcif<lnfr  x<^'  ^  '''^  Bo-  Mox  etiara :  ^  exsoWatur,'  See.  &c« 

peiote  ft^t  «vpl  M^  ria  rpemhspkfw  Cetiitvamlmbfibue  versu  prseced.  da- 

iranry^f,  ^S^  r^  9ipn  SmXiwjuW  M  tivus  casus  est :  et  indulgere  imbri- 

r^i^^ppuetriaa^ftiiYWf-Kia^^  bns  eleganter  Tempestas  dicitnr,  et 

yMcu,  iral  t^  rwroy  Sie,  Ibi  mM^  quidem  tempore  faosto,  quasi  dicat 

Ti}KcMMix(^*s^P>Ificat,raoltamta-  jnsto.    Nam  Tempestates  pro  vario 

bem  nivis.    Inde  itaqne  fiictnm  nt  rernm  procreandamm  usn  varisB  sno 

trahere  ettabescere  pro  diffloere,  qnseqne  tempore  adesse  debent,  ut 

minni,  dtc.  usnrpent  veteres.  Unde  loqnitnr  alibi  Locretins.    Adeoqne 

et  /ternpopm&f  in  Androroaeba  Ennll,  et  ilia,  qnsB  imbres  afferre,  sive  im- 

p.  Ml.    *  Qttld  fit?  seditio  tabetne,  bribns  locnm  pr«Bbere  potestatemqne 

annnmerosaugificatsnos?'  Fab,  8i  faceresolet.    Quod  moneadnm  foit, 

h«ec^qn8eFaberattn]it,nooplaceant,  neqnis  Fabri   illa  Paraphrasi:  <  ni 

Faynmlege,etegTegiuminterpretem  tempestas  fausto  temporeet  Imbri- 

admlrabere:  qnidam  ieguut  Fectttef,  bns    indulgeat,'    a   vero  hojos  loci 

qnn  vox  Lucretii  'sententisB  nOn  ab-  sensn  abdncatnr.    Cnjns  editto  etlam 

snrde  oonvenit  Creeek,    Eleganter:  male  post  vocem  faeuto  distingnit; 

vida  notas  Fabri,  qni  addncit  Piodori  2Ms  autem,  non  tabi,  nt  et  «osittaat 


1018  NOT^  VARtORUIf   IN 

pro  vaciUenty  retiiieiidnni  omDiBo  pa-    et  valde  esaggera4  ^«ed  «fieit; 
tamns.     Ibi   cesora    sufficit.    Hic    mm  qoia  molta  oNiltaram  renuii  pri- 
•eosns  Bimis  est  maoifestos.  Preig,        mordia  io  rebos  moltia  mottioBMlis 


810  A4fwMU]  Post  alias  editiooes,  commooia  aant*    Illod  oriste  aotem 

etiam  Fabri  illay  Salmurieosis,  od»  ex  vs.  832.  traoasomrre  io  prompto 

iwDet  prmferebat,  male.  qoidni  enim  fitit.  ^  lo  «Mlftt  aotem  rekm  ita  te 

sibi  constet  poeta  P  precessit  enim :  rem  habere  diait^  qood  tamen  ez 

oifft    i$utulg€t,  vacUUmtf   fovtnt,    ipc  Ipsios  hypotliesi  io  rebos  qoibosvis, 

Preig.  omnibos  et  nniversis  se  ita  babet; 

jimisfs  tam  eorptre]  Sic  loqoitor  M.  qoemadmodom  paolo  iaferios: '  Pos- 

Tnll.  epist.  qoadam  ad  Oall.  lib.  7.  sim  nostris  in  veFsibos  ipsis  MULTA 


*  Vireis  et  corpos  amisi.'  iterom  Locr.  eiemeota    vides   moltis 

inf.  eod.  lib.  10S9.    '  Nam  velnti  pri-  verbis,'  dicere  contentns  est,  qoom 

vatacibo  natnra  animantom  Dtffluit  vere  potnisset  dicore :  QU£VISel»- 

amittens  corpns/ &c.  Lam6.    ^sits-  menta ;  nottom  non  elementum.    Ne 

§Q  corpore»    Qoeroadmodom  dicel>ant  ollom  qoidem  qood  noo  multis  verbis 

facere  corpos,    oti  apud  PbsBdrum  commone  sit  reporias.  Preig. 

optimnm  et  porissimom  scriptorem,  816  ilfotttflMdis]  Sic  omoes  vet.  fe- 

itaet  illomcorpusamitteredicebaot,  re,  et  omnes  Vulgati;  recte.  nt  ii|f. 

cui  snccos  corporis  deflwit»  ^ebfortUy  vs.  804«   quidam    veteres    tamen : 

rtMroi.  Contrariom  est  tfMfiorovoMir.  moiTa  modtf ,  non  male*  G|^* 

de  qoo  aliqoid  olim  dixi.  Fofr.     Ktrm  818    CoofmMotar]    CoUatio   Maa. 

ot  Curgme  «sitsi  Clcero.    Pro  Corpere  Voss.  prima :  coottiiafnlor.   Non  bm- 

B,  exbibet  Tempere,  Creech.  Je :  sed  nibil  moto,  Preig» 

812  A4futamur}  Freqoenter  et  mul-  82S  Qbm  eiiom  posttm   moehrie  to 

tlplicitcr  adjnvamur.     Sensos   est :  oersi^Mi  tpsis]  Utitor  eadem  siBsilitn- 

com  non  uno  alamnr  cibo  et  alimento,  dine,  atqoe  adeo  iisdem  versibos  lib. 

boc  est,  monophagia :  sed  vario  et  di-  S.  iMmh*    Eo,  qoa  smpe  otitnr,  simi> 

verso,  boc  est,  polyphagia :  hoc  indi-  Utodioe  vs.  7.  sententiam  snam  egre* 

cat  corpora  non  ab  nno  principio,  gie  illostrat.    E»dmn  iitterm  vaiio 

sed  mnltiplici  esse  compacta*    Ad^  tantom  ordine  dispositm  innnmerE 

joto  est  a^invo.    Morcus  Tollitis  ez  componnnt  verbat  et  Ibfma  et  soao 

.poeta  prisco :  '  O  Tite,  si  qoid  ego  plorimom  diversa :  qoid  igitnr  dnbi- 

odjnto  cnramqoe  levassc'     OelUos  temus  eadem   somino»  qom   loago 

hoc  verbo  otitor.  Piiis.  plura  qoam  liter»  sonty  qom  dlvorsos 

814  NtmifKm  f «i«  multa  modis,  ^]  etiam  babeot  fignras,  igoem,  teniBy 
8io  legendnm,  et  ita  scriptnm  est  in  oqnam,  omnem  deniqno  varietotw 
doobos  cod.  manoscriptis,  non,  ut  in  posse  constitoere  9  Creeeh, 
volgatis,  midH  Motfis.    Cor  alios  sliis  884  Eiemeutd]  literas,  charoctoiooy 
animantibus  sit  cibos,  copiose  ot  soo  qom  et  Or.  otmxmu  Feik, 

looo   diKpotat  Itb.  4.  887.     ^  Nonc  626  /oter  se  oorsos]  Itahic  veteres 

aliis  aUiis  cur  sit  cibns/  &c.  Xiam^.  quidam.  Gif. 

815  Mieta]  Oottorp.  Cod.  «totta.  620  Sotdtu  dietare  eoumtH  Semtm 
ut  et  Cod.  Ms.  Voss.  qood  non  ab  ssoaati  sic  dictom,  ot  lib.  ••  'anslus 
oliis  forssn  proscriptnm,  qnam  qui*  angor'  (nisi  forte  ibi  legendom  est, 
Ims  verso  prmced.  illnd :  nmfta  oMdis  ooaiHs  «egror)  apod  Plontom '  amm- 
Dimisplacnit  pro  nwtti  medie;  qood  nitas  ommna/ Captivis :  'pretiopro- 
omnos  fere  libri  habent.  Poeta  an-  tloso/  Epidioo :  *  nitoribns  nitldis»' 
tero  manifesto  captat  hoc  loco  omoi*  Casina :  *  pulchram  polchritodinem»' 
modam  vocis  hojos  multiplicationem,  MiUteglor.^ocremocrimooiam,'  opod 


T.   LVGRBTII   GARl   OB  RBRtJM    NAT.   LIB.  I.     1019 

Kstiiifn  {n  Lycargo  ex  Nonio.  Lamb,  yofLfif  i^  xpv^  trwwtrrdanuf  •Ih-us  4k 

Shnitu  Monnidu    Ita  *  caTas  cavernas'  rfir  6fu»»fupwif  /uKpmy  <r»fiSrw  rh  vSr 

Virff.  Ennins  aatein,  'cnptenter  cn-  ov/iwfc^icrOai;  Laertius  :  Fusins    Pln- 

flit;'  et  alia  id  genns.  Fah.  tarchns  C.  S.  de  Piacic.  Pliil.  1.  1. 

887  Tamum  eUmenia  queunt^  'Em^*  'Ajm^aj^pas  6  K^ctofJiAfios  i^hs  rmr  ^» 

rqpi,  Kenacrlamatio.  Xom6.   .  rwrks^bmhfjmoiiiptMsiara^ttrvM' 

■  8S8  ^e  Tetam'\    Marg.    E(   reinm*  it»yiipaibr^h;wapArafTw^iu^wsUrw 

qnod  non  caret  eiegantia.  Preig,  i^  trras  hiiwral  rt  yiy^eat,  fj  ^Mpter* 

889  Unde']  £x  quibos.  Sensus  est :  9m  els  rh  pii  &r  rpo^  yow  srpoa^p6' 

Primordialia  corpora  del)ent  »nppe-  iu0a  4rXi)Vy  irol  fuf^eeilri*  ohif  rhp  Ai|- 

ditare  plura,  ex  qnlbiis,  &c.  Fab,  Ali-  ft^frrpaiior  iprov,  rh  9lktp  viyomr  koL  ifc 

qnando  legi  Patettmue:  8ed  jam  niliil  ra6nis  riis  rpo^  rpi^erat  (^pi|,  ^^^ 

nnto  admonitna  «s.  778.  *  At  {yrimor-  kpnipta,  pwpa^  bora^  jrai  ri,  Konrii  fUput, 

dia  gignundia  in  rebuv  oportet  Natn^  T^^i^  oiv  ytwfUvw,  6f»o?ioyiir4ov  ^ortr, 

ram  clandeattnam,  ccecanque  adbi-  tnipTfrpti^r^srpoaipepofUyjfirdifraia»' 

bere.'  Creeeh»  rlrkipTafKt^iKriiaivrwirdpraaS^erai' 

880    Nsme  et   Anaxagora]    Nnnc  Koiiy  intivii  r^  rpotpg  iort  ft6pta  tOfurros 

contra  Anaxagoram  accingitnr.  *  An-  7ew«rr«A,  ica2  i^aCpvT,  Kcii  6er4w,  koI  &\- 

axagoras'  (ut  scribit  M.  Tnll.  lib.  8.  Kmp  r&r  &  Ijv  Xiyip  ecoip7|T&  /x^pia-  o6  yitp 

Acad.  Qnsat.)  «raateriam  iniinitam  doi*drrakt\r^ptaaBritnpii9dyetM,^itip' 

dixit  esse^  e  qna  omnia  gignerentnr :  tos KolrhffdwpraSra KaTaffKevdtetyiJJC  ip 

eamqne»  particnlat  simileis  inter  se  ro^s  iar\  X^  eempirrk  pbipta,  i^irh  ro9 

mlmtas,  primo  coofhsas,  postea  In  oh6puHarkfi4fni4patirrfrpwt^rtHSyo' 

ordinem  addnctas  a  mente  dlvina.'  pmftipotSy  6ftamfupelas  al^ks  iadkeire,  atd 

Hie  Itbmm  snum  sic  orsns  est ;  6fie&  i^hs  T«ir  «iT«r  *ir*^«ro«  Jtol  rks  ftip 

^^  xHitwra  ^'iwsV  airh  Ztgpt,  Kti  6pM0fupetas^  0M|f,  t^  9^  iroiowr  fltfrior,  T^i^ 

8MDAr^r  i.  e.  <  Simnl  erant  res  om-  pow  rkr  rk  wiit^a  9terra^aw.  CreedL 

nea :  mena  antem  ea  disttnxit,  et  in  Annxagorte.     Ad    ea,   qnae    collegit 

ordinem  redcgit'  QnaB  videntnr  esse  Creechins,  addi  potest  Ibcns  ex  com- 

a  Moae  snmta.  Lamb.    Refutata  He-  mentario  Ntcetas  ad  Oregorii  oratlo-   ' 

racliti,  Empedoclis,  et  aUornm  Phi-  nem  in  laiidem  Basilii  p.  51».  edif. 

kMophornm  de  rernm  princlpiis  sen-  Leunclav.    In  qnibnsdam  vero  codl- 

tentia,Anaxagoram VSS.08.  impngnat:  cibns  aliter  olim  fniflse  scriptum,  dis- 

Anaxagorasantem  ClaBomeiiios,  He-  cimns  ex  Servlo,  qni  ad  vs.  625.  ^n. 

gesibnii  vel  Ebnli  fillus,  viginti  annos  4.  ita  legit :  IVajw  ad  Anaxagoree  rc' 

aate  Xerxis  trajectionero  natns,  tette  namivs  hamoeomeritmi.  docens  respec- 

lAertio.  Ilie  docuit  materiam  tnfini-  tn  illlns  doctrinse  dixisse  Virgillnm 

tam  euey  e  qna  omnia  gignerentnr,  •  Exoriare  aliqnis  nostris  ex  ossibns 

camqne  particnlas  slmiiea  inter   se  nltor !'    De  iis  in  qnibns  magtstmm 

minntax,  primo  confasas,  postea  in  Anaxagoraro  secntus  est  Enripides 

ordinem  addnctas  a  mente  Divina :  videri  potest  Schottns  Nodor.  Cice* 

Glcero  Acad.  Qa«st.  I.  4.    Libram  ron.  2. 15.  flav. 

anum  de  Rernm  Natura  sic  orsns  est,  'OAioioju«p(ap]'  Hoc  nomen  scriptnm 

^if  wdpra  XP^fuera  <r,  vovs  V   a6rit  est  litterls  Latinis    in   aliquot  lib. 

SippSy  Ko)  tieic^/ii)oic.  Plntarchus  1.8,  mannscriptis.    nos   vulgatos    secnti, 

Ex  partibns  vero  inter  se  similibns  Orttcis  excndendnm  curavimns,  non 

res  omnea  componi  asseruit,  ex  Ossi-  pngnatnri,   sl    qnis   Latinls  acribat. 

enlia  Oisa,  Sangninem  ex  Sangninia  *0/ioiojuep9  antem  dicnntnr,  qnoram 

Ottttulis,  &c.  IXffTc  Af»x^s  rks  ^fiAsftc-  partes  appellantnr  nomrne  totins :  nt 

petar  Kojidmop  ykp  ia  rme  ^piirw  A^  os,  sangnts,  lapis.    Nam  qnamvia  bfte 


1020  NOTiB  VARIORUM  IN 

sint  inter  se  diuimilia,  comtaiit  ta-  copletiBtimtt  audent :  qaee  iati»  emi^ 

mcn  singnlapartibas  similtbas.  'O^om»-  vinci  a  Blarco  Toliio  pate,  cam  iUe 

fMf^  igitnr,  qaam  Aaaxagoras  prin-  lingaam  Romanam  ne  copia  qotdeoi 

cipium  remm  esse  dixit,  licet  inter-  verboram  a  Orsecasaperariaatamee. 

pretari  yel  similiam  partiam  natu-'  Exclamat  ille  aliqnantalam  qaldem 

ram,Telpartiamsimilitadiaem.  Ldjfi6.  importone,  O  inopem  Interdam  lin- 

'OftM9fjLfytuaf.  GrsBcaexcadendum  cu-  gaam  Grsecam :  sed  non  sine  cansa : 

ravimas,  contra  qaam  Anglicse  Edd.  qaoniam  nonnalU  iu  contendant,  at 

saltem  noperriroa  ;  ut  slbi  constet  Grsecis  nihil  deesse,  Latinis  permnl- 

Poeta,  qai  id  genas  plnra  coacervat  ta  desiderari  pronancient.'    Hcc  ille 

circa  fiaem  libri  quarti:  ImpfimU  GrsBCorum  omniam  doctisslmas :  qui, 

qnoniam  rem  Ipsam  patria   dicere  at  maxima  Teritatis  vis  est,  latinissi- 

lingoa  nequit,  nt  ipse  fatetar,  adeo-  mas  Utiaitatem  taetur  adversos  noa 

que  nec  scribere,  ut  par  est,  Latine  Gneculos  ne  dicam  graculos  propug- 

▼oluit.    Nec  video,  car  Lucretio  po-  naas:  qui  Incedunt  suffareinati  cnm 

tias  quam  cseteris  anctorlbus  Latine  libris  cum  sportulis :  et  operto  capi- 

scribentibas  Oraecorum  vocnm  Grse-  tulo  In  thermopolio  calidum  bibont : 

cam  scripturam  denegemns.  Preig»   -  merss  alaudse :  ne  dicam  meropes : 

8S3  EgetiaM]  Hoc  refer  ad  copu-  qoando  panclssimi  sunt  iHa  vetere 

landas  diversse  natnrse  dictiones :  in  Orsecia  digiti.    Hieronymus  quoqae 

qua  qaidem  re  beUiores  sunt  Orseci  magnomm  maxlmus  ad  Sunniam  et 

quam  Romani  nostri.    Livius,  cum  Fretelam :  *  Nec  qnis/  ait,  <  Latinam 

deAndrogyno  loqultnr,  traditOrse-  lingnam  angustissimam  pntct  qaod 

ciam  copalandis  dictionibus  aptissi-  non  possit  verbam  de  verbo  trans- 

mam.    Nec  tamen  concedo  lingoam  ferre :  cum  etiam  Graeci  pleraqne 

Latinam  esse  Grseoa  panperiorem  in  nostra  circnitn  transferant :  et  vetba 

necessariis;  quod  non  sequis  aoribaa  Hebraica  non  interptetationls  fide, 

admitteret  Cicero.  modestiores  fne-  sed  lingo«  su»  proprietatibus  nitan- 

rant  Latinl:  Oraeci  lieentiores:  nt  tur  exprimere.' Rnfinns  tamen  Ub.  1. 

qui  entelechlan  dixerant  esse  ani-  contra  Uieronymam :  *  Unde  et  noa 

mam ;  nostri  non  minus  perfecti  ha-  propter  paupertalem  Ungnm  et  re» 

bitiam  dixissent :  sed  peregrinlsfave-  ram  novitatem :  et,  sicat  qoidam^ait, 

mus;  et  in  nos  legem  sancimns  Ini-  quodOrsecommetaermolatioretlln- 

quam.    Hemicyclon  qnod  ilU  dicnnt,  gua  felicior  sit/  Scd  cuidam  hoc  Rnfi- 

idem  mnnditer  Apolejns  semirotun-  nns  ascribK  ut  apnd  se  snspectnm. 

dum.    Quod  iUi  Mvpun^Kmff  Ovidius  Seneca  Controversiamm  libro  sexto. 

concinnius  gemeUiparam :  nec  minus  *  Orsecas  sententias  in  hoc  refero :  ut 

excaltenoctilacamHoratins:et  enm  possitis  sestimare  primnm  quamfk- 

magnus  Albertos  imiutus  Ubro  de  cUu  Grscss  etoqaenUse  in  Latinnm 

animalibas  2S.    Audi  qoam  ingrati  transitoa  slt:  et  qaaotom  omne  qaod 

in  nosmet  simus :  et  alienis  favea-  bene  potest  dicl  conmsane  omnibaa 

moa :  idque  homine  Gneco  Tbeodo-  gentibos  sit :  delnde  ut  ingenia  in- 

ro  Gaxa  Latinissimo  a  nobls  stante.  geniis  conferetis :  et  cogitetis  Lati^ 

<Sed  enim  snfficit/  inquit  Theodo-  aam  lingnam  fhculutis  non   minoa 

msy  '  lingua  Latina  singuUs  Oraecae  habere,  licentise  minos/    Fronto  U- 

orationis  sive  vocabulis  sive  senten-  men  apud   GelU  9.   Noctium  Atti-^ 

tiis :  quaniquam  noonulli  quse  La-  caram  alt :  '  Non  inficias  imus  qnin 

tine  exprimere  nequennt :  hsBc  ino-  Ungna  Grseca  prolixior  fhsiorque  ait 

piae  Unguae  triboant  Latio» :  snam-  qoam  nostra.'    Frontoni  Cicero  re» 

que  panperiem  vttio  dare  iiogusB  lo-  clamat  his  TUuscalaaaram  qusstio<^ 


T.  LUGtlBTII  CARI   D£  RBRUM  NAT.  LIB.  I.      1021 

mun  «ecQttdo ;  '  Hkc  dao  Oraecl  ilii;  tt  «tc  <le,  dfc,  hmh> 

qnorom  copiosior  est  lingiia   qiiam  .  PauxUHsiUipumUnUitj^PwciwimiBt 

aottra,  non  Domine  appellaot.    Ita-  et  parvissimis,  optimns  interpres  Fa« 

^ae  indnstrios  homtnes  illi  stndiosos  yus  :  Os  viz.  maximum  et  paucissi- 

irel  potins  amentes  doloris  appellant :  mis  et  parvissirois  ossibnsconficitnr  I 

nos  commodins  Uboriosos.  alind  est  ^.  330.    '  Scire  licet  perqnam  panx- 

enim  laborare,  alind  dolere/    O  ver-  illis  essecreatam  Seminibus,  quoniam 

bomm  inops  interdnm  qnibus  abnn-  Aif  iens  nll  ponderis  aofert.'  Creech, 

dare  te  putas  Crecia,  alind  inquam  837  Viaeua]  Viaceria  facit  in  patrio 

est  dolere,  alind  laborare.    Teren-  casii.     Hoc  carmen   citat  Servius. 

tianns  tamen  alienis  magis  favet  sic :  Marcellns :  *  Viscus  positum  pro  vis* 

*  Qno  probarem  planios  et  sininl  qnam  cere.  Lucret.  Visceribus  viscns^  et  re« 

multa  GrsBcis  no^tra  non  responde-  liqna.  Virg.  Georg.  lib.  1. 189.  Tnm 

ant :  qovqne  respobdeQt  ab  ipsis  esse  laqueis  captare.feras  et  faiUre  visco 

Bobis  tradita/ PtMS.   .                      '  Inveotum.  i.  e.  tractis  visceribus. 

834  Pruuifium  nrum]  Sic  restitui,  Lucil.     An  qaod  pane  et   viscere 

coni  in  omnibtts  libris  volgatis  lege-  privoT  lidem  carnem  inter  corium 

retury  PrineipiOftfc.  atqne  hoc  idcirco  et  ossa  vwois  appellabant  Viscerari 

Donc    annotaviy   quod   Thraso   ille,  prisci  dicebant  viscos  popnlo  divi- 

qnem  saepe  describo,  meam  emenda-  dere :  quare  visceratio,  carnis  distri- 

tionem  secutus,  tacitam   prssteriit.  bntio.    Romani  prope  solenniter  La- 

qnamqnam  qiiid  in  hoc  qneror,  cnm  tinisinAIbanoviscerationemdabant: 

idem  fecerit  in  aliis  innnmerabilibns  ^  de  qua  Gellius,  Livins,  Servins  me- 

LamXu  mineriint.  Seneca  :  '  Visceratio  sine 

834  HomMomerian]  Sic  libri  veteres  amico  leonis  ac  lupi  vita  est.  Visce« 

litteris  Latinis  :  quodnovumnon  est.  ratim,per  viscera.  Ptus.    Vir  indns- 

Sic  inf.  AamuMitay  4. 1242.  Gtf.    Ho-  trinsysed  quem,  propter  ordinem  flo- 

moiomeriam.    Qusenam  dicantnr  ^uo*-  rentissimnm,  non  appellabo,  in  eo 

ofiMp^  moz  explicabit ;  ea  antem  sunt,  Ubro,  qoem  homiot  Germano  surripu- 

qnornm  vel  minimae  partes  nomen  to-  erat,  negat  viscQs  nnquam  pro  omni 

tius  sni  habent,  nt  lapis,  nt  anmm,  nt  carne  sumi  qn»  sub  cnte  sit:  atqne 

sanguis,  &c.    tAtinfi,similariiatem  di-  in  eo  ceteros  imperitissimos  esse  et 

cere  possemns.  Fa6.  Dogacissimos  dicit :  vellem  probas- 

83«    Ossa,   fye.]    Servius   JEn.  4.  set.  Id  certe,  qui  illi  favent,  si  pro- 

625.     «Esoriare  aliqnis  nostris  ex  bare  volent,  Liicretium,  Virgilium, 

ossibns  nltor.'  secundnm  Anaxago-  Ovidium,  atqne  adeo  omnes  bonos 

ram  qui  homioineriam  dicit.  i.  omni-  scriptores  adversatores,  faxo,  habe- 

nm  membrorum  similitudinem  esiie  bnnt.  Fab, 

in  rebns  creandis.     Ergo  sicnt  ez'  Sanguenl  Sangnis.  antiqui  pro  san- 

ossibns»  sic  ex  sangnine  et  medolUs.  gnine,   voce  notissima,  hoc  saHguen 

Nam  omnia  pro  parte  sni  transennt  dicebant.    Author  Priscianus  lib.  6. 

in  procreationem.    De  homiomeria  advocat  soperhac  re  testimonia  pris- 

AnaxagorsB  lege  Aristotelem  lib.  1.  cornm.  lege  commentaria  nostra  in 

de  generatione  animallum.  Ptas.  Plantnm.    Est   et  sangnen   arbor: 

836  Osn'6iif,  eic  et  d«]  Ita  veteres  qnae  virga  sanguinea  vnlgo.    A  Coln- 

nostri.  Marnilns;  ntVnlgati:OsstMi«  mella  sanguioaria   herba   dicitor  a 

ettide»  contra  veteres  libros  omnes.  sanguioe  sistendo :  quam  polygonon 

G^.    Sic  habent  dno  cod.  manuscr.  Graeci  dicnnt.  GeU.  Ub.  3.  *  £umque 

quA  scriptura  perspicue  recta  est.  intermortuosdefatigatumvulneribiis» 

Nam  vulgati  vitiose  babent^  Ossi^tis,  atque  spirautem,  quod  sanguen  de- 


1023 


VOTM   VARfORUIf  IN 


flnxerat,  cognoyere/  Suift  tamen  noii 
G«Uii  Yerba,  sed  Catonis.  Put$.  SMn' 
guenqiie  crt^ru  Profert  hanc  ver* 
anm  Non.  Marcell.  in  Toee  saagoeny 
et  in  ▼oce  TlAcna.  profert  et  Fl.  So- 
aipater  Charitins  lib.  1.  his  Terbis, 
^  Sangnis  mascolino  genere  dicitar : 
et  facit,  hune  sangninem.  Sed  Cato 
de  habitn  ait,  fanguen  demtttatnr, 
et  Lncr.  *  Vitceribns  vlscns  gigni, 
tangnenqne  crearl.'  Utttnr  eodem 
nomine  et  Enniat  1.  2.  Annalium : 

*  O  pater,  o  genitor,  o  sangnen  Diis 
orinndam.'  £t  idem  Ennint  apnd 
M.  Tall.  1.  6.  de  finib.  <  Non  refu- 
giat  timido  sangoen,  atque  exaibet- 
cat  metnP'  tettatur  et  Priscianas 
lib.  7.  Deniqoe  A.  Gelliai  lib.  S. 
cap.  7.  htec  Catonis  verba  profert : 

*  Eomque  inter  mortnos  defatigatnm 
vnlneribnt,  tegreque  tpirantem,  qaod 
tangnen  deflnxerat,  cognovere.'  Pro- 
bns  qnoque  grammaticut  in  Catholicit 
hnnc  locom  tpectavit,  cnm  tcriptit, 
'  Lucretiam  posuisse  hoc  sanguen, 
novo  more,  cnm  sit  hic  sangoit.'  Ite« 
mra  Locret.  panllo  infra,  *  tanguen 
an  otsa  f  Lamb.  Sangutn,  Ita  om- 
nino  primi  Latini  loqnebantur.  Nam 
mmguia  natn  junint  est ;  itaqne  a 
sanguen  tangninit,  ut  a  flumen  flnrai- 
ntt,  &c.  Fah.  Sanguenque.  Servint 
citat  ad  Tirg.  JEn.  1.215.  adjident: 

*  Sanguen  autem  ideo  dixit,  quia  tan- 
gninii  facit,  nt  carmen  carminit.  81 
enim  tanguit  diceret,  par  ettet  noml- 
natiTus  geniHvo,  nt  anguit,  pingnit.' 
Exttatapud  eundemad  Georg.  1. 1S9. 
ubi  qnae  prtecednnt  legat,  idem  ipse, 
non,  ut  est  vulgatum,  Uem  tpte.  Hav. 

889  Exawrufuepuiatmieia]  Stchac 
de  re  Laert.  KaBdw^p  ix  rdnf  ^^fidrMf 
KeyoiUifw  rhy  XP^^  avnardyaiy  olhrmt 
Ik  tS»  liuuoiiMpwp  iJLMpSnf  fwcpw  rh  ita^ 
ffvyK^ioBai,  Koi  vww  hpx^  Ku4iaH»s^ 
&c.  i.e.  *  Qnemadmodum  ex  auri  mi- 
cls,  qnse  appeilantur,aurnm  constare : 
ita  ex  multls  partibus  similibns  par- 
"^is  nniverBum  concretnm  ette:  et 
mentem,  motionit  principlnra  ette/ 


Lamb^  Granit,  partiColis,  dtc  nt  mK- 
ca  tbnrit,  x^pos»  ut  mlca  saiis.  aurt 
micas  Hiipanl  pipita»  vocant,  i.  e. 
grana,  i^futra  xpvaadf  Lat.  rameuim 
auri,  qnasi  raeimenla,  Fab. 

841  Ignibue  ex  igiwm]  Ita  ex  vet. 
libris  scripsi.  Qni  tamen  habebant: 
ex  igne$f  sen  ignee,  Ignem  ego  malni, 
Vs.  *  Sic  ignem  inter  te,'  itc»  qnhi 
ab  iibris  veteribns  aberat,  circnm* 
scripsi.'  In  quibusdam  iibris  vet.ibM- 
marem  humoribue,  Otf.  Admonueram' 
in  prima  editione,  versnm  himr,  qoi 
reperitur  in  ornnibns  libris  vnlgatis, 
Sic  ignem  inier  ee  poreit  «aeaxHtaf 
iMfd.  abesse  ab  allqnot  lib.  raanu- 
script.  enm  autem,  qoi  deincept  se« 
qnitnr,  sic  legi  in  nonnnUis  vnlgatis, 
Ign€mexignibue;humarem  exkmmeri» 
bue  esee ;  in  mannscriptis  aotem  aic, 
Ignibue  ex  ^gitit,  han,  ex  Jkam.  ettf • 
Unde  ortam  mihi  saspicionem,  ver- 
snm  Sie  ignem^  9^.  non  esse  I/icretia* 
num :  proximnm  autem  sic  e»»t  le- 
gendum,  IgMue  ex  ignem^  hamerem 
ex  humeribuM  eeee,  Itaqne  in  secanda 
editione  versu  illo  deleto,  sic  eden« 
dnm  cnraveram,  Ignibue  ex  ^gnfM, 
kumorem  ex  humeribu»  eeee,  utqne 
hanc  tcriptnram  tycophanta  omnl- 
nm  hominiim  impndentltttmnt  slbl 
arrogavit,  nt  et  allas  innuraerabi- 
leis.  eam  igitur  ego  nunc,  ut  meam, 
vindico.  Sententia  antem  ita  aper- 
ta  est,  ut  declaratlonem  non  reqni- 
rat.  Jam  vero  igmilme  ex,  hfaarpe^ 
est,  pro  ex  igmbue,  Qnod  al  qnit 
malet  legi,  nt  In  vulgatlt,  Igngm  ex 
ignibuef  hum,  i^c,  eqaidem  non  pug- 
nabo.  sed  antiqnam  scriptnram  malo.. 
Lamb,  Quidam  scribunt  Sle  ignem 
inter  ee  parme  coeuntibue  naeei  IgnUmUf 
exiguie  Humiorem  Bumeribue  eeee,  Hic 
de  Lambino,  Gifanio,  et  Pareo,  qno* 
rum  nec  Scripta  nec  Nomina  profec- 
to  unqnam  vidit,  raulta  commentns 
ett  et  nogatur  Fayns.  Creeeh,  Amat 
Lucretius  pneposltionum  postposltl- 
onem.  nt  jam  Buperins  notavimns. 
Qood  Onecornm  In  prirais  Poetamm 


T.   LUCRBTII  GARI   DB  RBRCH  KAT.  LIB.  I.      1023 


oiorem  redolet*  Qnodqae  non  saUs 
animadverternnt)  qui  liic  tnrbM  ex- 
citarunty  et  quaai  illud,  IgnUni$  ear, 
pro  Ex  igmbmBf  ferri  non  posset,  in 
altn  omnia  abiemnt.  Preig» 

84i  Putat^]  Hocloco  posiCnm  pro 
Ktylftratf  onde  *  rationes  putare/ 
Fah, 

845  N§c  kuMn  eate  uaOf  tFcJ]  Qnod 
Epicuro  non  placuit  Anaiagorsd  opi* 
nio,  ideo  Lucretios  ipsam  studiose 
inseetatury  et  initinm  facit  vss.  4.  a 
duobns  Argomentis  adversus  snperi- 
ores,  Heraclitnm,  Empedoclemy  et 
alios  altatis :  Uno,  qnod  inane  in  na- 
tnra  detnr  :  Altero  qnod  nuilnm 
Conlinnnm  infinite  dividnnm  sit. 
Creech» 

UUmpmrie  idem]  Marg.  nostra  uUa 
idMipaHe.  etiamrecte.  Preig, 

846  QKors  tn  wiraque  miki  pariter] 
In  ntraque  ratione,  nempe  et  in  eo, 
qnod  tollit  inane,  et  in  eo,  quod  vnlt 
corpora  io  parteis  infinitas  secari  pos- 
se :  parif^  atqve  UH,  i.  e.  aeque  at- 
qne  illl,  seu  ita  ut  illiy  videtnr  errare. 
Lamb, 

84r  Adde  ^od  imheeiUa]  Cum  pri- 
■mrdia  rernm  debeant  esse  validissi» 
mayatque  ab  omni  injnrim  tnta.  Lamb» 
QnsB  tamen  solida  esse  deberent.  Fak. 
Tertio,  vss.  13.  arguit,  qnod  cnm  A- 
nazagoras  vellet  constare  similia  ez 
similibus,  et  principla  esse  ejusdem 
plane  cnm  compositis  natnne,  seqne- 
retnr,  nt  composita,  sic  etiam  princi- 
pia  Interire  posse :  et  nnlla  certe  ra- 
tio  est,  cur^  si  mijor  qusBdam  camis 
portio  corraptioni  obnoxia  sit,  non 
sit  quoque  obnoxia  minor,  cnm  eti- 
ami  tametsi  consistas  in  aliqoa  mini« 
ma,  non  appareat,  qnamobrem  illa, 
dom  caro  sit,  pati  aliqnid,  destruique 
non  possit :  at  si  principia  corrnm- 
pantur,  In  niliilnm  recident,  quod  ab- 
sordnm  et  impossibile  esse  olim  de- 
monstratom  est.  Cree^. 

848  Si  jnimardia  emU]  *Eirar^f)Aw0'i» 
seu  ZU^mffif,  Lamb,  Si  CorrecUo  : 
rif ,  Si  tamen  vocare  prtncipia 


debemoSyAc  Pab, 

SimiU  atque]  Itaqne  esse  prlneipia 
non  possnnt.  Alioqui  crearent  aliod 
principium,  quod  ridlcnlum.  Fab, 

•850  Neque  ree  vlta  r^etnat]  Suban- 
di,  Illa  principia.  Fab, 

851  /a  oppreeeu  ooiido]  In  acri  op- 
pressione.  Lamb, 

853  Catibue]  lo  congressn  peml» 
ciei.  Tale  apnd  Plantum  Amph.  3« 
3.25.  ^Primo  csetu  vicimus.'  Pris- 
cum  tamen  exemplar  dentibue  habet : 
per  dentee  dbrruptionis  assiduas  mo- 
tationes  intellige:  quss  res  genitaa 
prementes  cognnt  esse  obnoxias  per- 
niciei:  unde  vetiistasab  Ovidto  dici- 
turedax.Pim.  Deniibiu,  Sieveferes 
libri.  Optime.  Quidam  veteres :  ren^ 
tibne,  etetibus  male.  G{f,  Stc  habent 
librl  manuscrtpti.  qn»  scriptura  sl 
emendata  est,  tralaUo  dncta  est  a 
feris  :  quie  qoidquid  invadiint,  den- 
Ubns  dilacerant»  et  discerpnot.  lo 
plerisqoe  libris  volgatis  legitnr,  Leti 
enbemtibuM  ipeie:  io  nonnollis,  LetM 
enbeuntHme  iptit:  plane  mendose.  as» 
sensos  snm  aliqnando  viro  cuidam 
docUssimo,  qni  putabat  hoc  loco  le- 
gendum  eue,  Ltti  eub  motibue  ipeie. 
cnjos  conjecturam  possnm  coofirmare 
exemplo  ex  2.  MT.  '  Et  qoasa  jaln 
leti  domioaotem  in  corpore  motom.' 
Ego  tameo  a  vetere  seriptora  disce- 
dere  non  sum  ansns.  Confirmara 
eam  potest  Amobios  lib.  3.  Advcr* 
sos  Oenteis  i  '  Hec  cora  ita  se  ha- 
beaot,  et  com  ab  snmmo  traditnn» 
teneamus  anetore,  non  esse  animas 
ionge  ab  hiatibos  morUs  et  faoctbos 
coostitotas/  &c.  tale  est  illod  Clce- 
rooisy '  Urbs  ex  faocibns  FaU  erepta.' 
et  illud  Crassiy  *  Eripite  oos  ex  fan- 
cibos  eoram.'  et  iteram  illod  ArnobU 
eodem  libro,  *  Ab  Orci  fancibos  vlo- 
dicari.'  Lamb,  Mors  omoia  absomity 
Tpdytt^  devorat,  CatoU.  inde  et  Can- 
cros  et  faoces  Orci  legas ;  ita  hie 
dentes  leUii.  Feh,  Snb  dentibne,  A- 
lii  Sii5  eegtibue:  Qoidam  libri  Subeuw 
tibue : ,  Moretos  legit  Snb  Metibue, :  at 


1QS4  NOTJK   VARIORUIt  IN 

DtntUm  •piiM  cowenit  Oftpreait  va-  Lmnb.    Stmgmi  mmm  •$.    Sic  mli&vl 

lido  10  Terin  pr«cedenti.  Creeek.  ex  Teatigus  vet  libromm,  qofle  sonti 

669  Smgmmis  od  ims]  Corrigt ndnni»  tanguis  onm ,  miv«u  «•  m>  •aogiriBii  «1 

foiifiisiiw  anii«  m:  fensn  ult:  Qnid  nos,     VnlgaU:  strnguk  an,  «mr  «fc 

eornm  dnrabit  cnm  Tenerit  hora  dis-  Lambinus :  9migueu,mi  Mso.  Non  male, 

•olntionis  et  exitii  i  ignis :  an  aqna :  nt  inf.  sed  a  libris  nolim  discedece. 

an  anima,  hoc  est,  aer :  an  ossa  qnsB  Gif,    SanguiB  uu  osso.    &a^giiis,  «iMf 

membromm  ligamenta  sunt  in  homi*  o$7  Gif.  Sauguu  au?  auue  0$7  Nard. 

ne:  qnse  terrss  reprssentant  elemen-  Godd.    Sangumi»  ad  uat;  Saugume 

tnm?  nihil  ex  his  cerle  corraptioni  raos:&afiiis4yio(w9«Aliqnilegnnt&s* 

poterit  obsiare^   Per  ignem intelligit  gma,auOeMum7  Ossnm  enim  Veterea 

elementumi  qnod  in  homine  est ;  per  agnoscnot  His  adderem  «Ssafvtseol 

hnmorem  aqnamy  per  aatam  aerem,  0$an7   Creech.    Qoi  receptam  lec- 

per  os  terram.  Reperio  tn  codiee  Tiri  tionem  sa^vis  «o  osse  hic  soUicitam 

docti  Codrl  Bononiensis  graromatici :  in  animom  indoxernnt  soooiy  nas  illl 

cii|as  mihi  legendi  copian  fecit  Bar-  ad  vs.  860.  plane  csecotiim  YidenUm 

tholomeos  Blanchinns,  .facnndns  et  Prsig.  Non;  inscandendoafl^guis4i* 

eroditos  mooiceps  meus,  Mosaram  Telli  debet ;  et  hic  Poeta  io  siog.  nu- 

saoerdos  intimns:  siaifuts  Z/iMoe:  qua  mero  loqoitor^  ibi,  qoantom  potest, 

dictione  significatnr   thmUe,   posset  in  plorali.  Ifae. 
qooqoe  legi  SfAoUn  pro  eimiliter,  Pios,        856  AUqua  vi  vieUkperire']  W  ▼icta; 

Mire  corrapti  sunt  hoc  loco  codices»  coroplosio,  ot  apod  Virg.  Oeorg.  I. 

tnm  manoscripti  tum  typis  excosi :  74.  *  Siliqoa  q^assante  legnmen.'  et 

eomroqoe  omninm  Tarietatem  longom  £■>•  9*  SSO. '  roit  oceano  nox.'  et  JEmu. 

sit  proponere.  alii  enfm  habent,  son»  4.  S80.  *  neque  te  teneo,  neqne  dicta 

gvifits  ud  noe7  alii,  saKgMtntS)  aniM  os^.  refello.'  Tel  dic  esse  rof/fixv^i».  Lamb, 

aiii,  sangtcts,  omos  7  alii  soafMts  6fwtm^  *poS5a  oXxtcdai^  &^ai^  yipw^  Feh. 
alii  aliter,    Ego  eam  scripturam  se-        8^7  Recidere]   Dilabi,  cadere  nir- 

c;ntns  sum,  et  quae  proxime  accedit  tos :  quidam  deddere  legunt,  offensi 

ad  veterem,  et  qnam  reperi  ascrip*  meosora  syllabica.  ego  nihii  immnio;- 

tam  ad  oram  cujusdam  libri  manu-  qnoniam  scilicet  exemplo  Homeriet 

scripti.  M.  Anton.  Muretus  putabat  Maronis  potoit  addere  alterom  coo* 

esse  legendnm,  QHtd  AoniM  7  eanguie,  sonantem,  ut  pro  nutu  syllabas  utere- 

oaossam?  Oseum  aotem  ab  antiqois  tur  ambigua  qnaotitate,  Ptns.    Rcc^ 

osurpatum  est  pro  osse,  teste  Sosipa-  eidere,    Sic  legendum,  non  reddeitt 

tro  Cbarisio  lib.  1.  Osso.    Varro  ad  antrrctfdsrs.  rscctdsre  antem  dictnm, 

Cicer.  18.  OMvo  et  Osso.  Idem :  Oeee  eadem  ratione,  qna  re/tpuiU  (Virg.  4. 

scribebant,  non  Osso,  qoamvis  Gell.  214.  '  coonobia  nostra  reppolit')  ret- 

Ub.  SS.  dixeriti  '  Calvariseqne  ejos  tolit,  reddocere,  repperit)  subbigity 

ipsum  ossum  expnrgaruot,  inaura-  et  siBMi.  Cic.  in  Mario:   «Subbigit 

mntque.'    Idem  Muretos  existimat  ipse  feris  tran86gens  ongnibos  aii« 

apod  Tereot.  in  Eonocho  A.  8.  S4.  le-  gnem.'  refferreapud  Hor.  pro  referre, 

gendom,  Viden%  ossam,  et  cibue  yoid  in  epist.  ad  Pison.  vs.  1S5.  <  Unde 

/ociat  olisiitis  ?  sed  non  est  ita.  nam  pedem  refferre  pudor  vetat,  aotope* 

ex  libroram  manuscript.  vestigiis  le-  ris  lexc'  ubi  vnlgo  legitur  pr^erre. 

gendumy  nt  conjecit  Langius,  Ftdsii'  Utebantur  enim  hac  machina  veterea 

ossMicmy  ff  ct^its^iiid/actalaitflivs?  os  ad    productiooem  brevium  syllaba* 

euum  autem, ct6iis a/icniis,  ian-ietiris est,  ruroi  in  verbis  compositis,  nt  primam 

Jam  qaod  quidam  hoc  loco  legi  vo*  litteram  verbi  simplicls  geminarent. 

luity  saNgutsiic.  an  ue  oe?  T«r^^«rac.  Recidere  autem  ad  nibiiumf  i.e.  ut 


T.   LUCRBTIl   CARl    DB  HBRUM    NAT.   LIB.   I.       1025 

lUbi  loqaltiir,  reYerti  ad  Dihilom.  Sic  oeaa,  uti  limiles  Homogeneas  voce- 

locutua  eet  et  M.  Tnll.  Phil.  7.  in  aiins.  Creech. 
extr.  '  Hnncr  tuom  tantom  appara-        860  Scire  Ucetnobii  veiuui]  Ita  rec- 

tnmytamqnepra»clarum,neadniliilom  tissime  in  vet.  libriSyUt  et  moz  vs. 

recidere  patiare.'  XraiN(.  893.  '  scire  licet  non  esse/  &c.  Gif. 

^«9ueau/m]  ElegantiaLncretiana;  Hunclocum  nimis  andaciter  corm- 

sic  inf.  V8«  1078.  '  Nec  quod  inane  peraot  arrogantes  quidam  bomlnes» 

autem  est,*  &c.  et  passim.  sic  1009.  et,  qnod  gravius  est,  versiim  proxi* 

<  £t  quod  inane  antem  est.'  Preig,  mnm,  nescio  quibus  cansis  addnctiy 

858  Tett^  ree]  Ad  fidem  et  proba>  snstuleranf.  Aiii  nnper  exorti,  sce- 
tionem  argnmenti  satis  ea  fuerinty  leratissimi  et  immanissimi  barbari, 
quae  ante  allata  snnt.  Fa(.  lianc  meam  emendationem  sibi  arro- 

859  Praterea  qucuiam  CUntSy  ifc,']  garant,  ut  alias  fere  omneis.  Lamb, 
Taiis  est  vis  hujus  argnmenti:  Cor-        Sanfuen  et  oeea]  Marg.  nostra :  «m« 
pus  cibo  angetur,  et  alitur :  cibus  an-  guin  et  ossa :  vitiose.  sic  forsan  reman* 
tem,  qoo  alimnr,  non  est  nnus,  neqne  sit  ex  integra  voce,  eangwmem;  quam 
nnius  generis.  alimnr  eniro,  verbi  gra-  hic  restitnere  omnino  debnissent,  qol 
tia,  pane,  camibus,  piscibus,  radici-  supra  vs.  853.  praetolernnt :  sangmifj 
bns,  caseo,  frnctibus,  et  baccis  arbo-  oji  ossa  7  vel  «aii^ts  (trisyllabum)  nn» 
ruro,  aqiia,>#t  vino,  et  similibns.  atqni  ne  oe?  vel  siroilia.    Imo  eanguenqn€ 
haec  sunt  alienigena  et  dissimilia  in*  qnodjam  vs.  837.  praecessit,  qnasi 
ter  se.  ergo  neqne  vena>,  neque  san-  contractum  ex  sangolnemqne  neces- 
gnis,  neque  cetera  singula  constant  Mno  accepissent.  Sed  jam  ex  Enoio 
partibos  siroilibns :  cum  omnia  h»c,  veteres  etiam  sangnen  dixisse  con« 
atqne  adeosingnla,  cibls  illis  omnibus  ttat,  a  qno,  ut  mnlta,  hoc  vocabnlnm 
alantnr,  et  crescant.    Qnod  si  dicant  etiam  transsnmpsit  Lucretins.  Utitur 
cibos  omneis  constare  corpore  misto:  eo  etiam  Cato  de  habito.  Preig* 
ergo  alienigenis  partibns  constabnnt.        861  ^t  nervoe  aUenigeniM  ex  partituM 
Itomb^    Vens,  sangnis,  et  ossa  variis  esse]  Qoia  constant  ex  iis  relms  qni* 
cibisatuntur;  atcibi  ejnsdem  generis  bns  alontur  et  aogescunt.     At  ea^ 
esse  non  possnnt :  ergo  neqne  san-  quibns  alimur  et  angemnr,  non  sunt 
gnis,  ncqne  venae,  dcc.  similaria  snnt.  ejosdem  generis,  neque  simiiibns  in- 
Itagne  Anaxagorae  homoiomeria  ca-  ter  se  partibns  constant.  Lamb,  Hnnc 
rere  possnmus.  Fab,   Qnarto,  sba,  0.  versnm  multi  Codd.  non  agnoscunt| 
prtedare  dispntat :  Ex  variis  alimen-  qnod  librariornm  negligentiae  impu- 
tis  qnae  dissimtlibns  prorsus  constant    tandum  est,  illnm  enim  sibi  vendi- 
partibns  corpora  nostra  nutriuntnr,  cat  Lncret.    Creeclu     Deesse  hunc 
unde  partes  nottri  corporis  dissimili-    versnm  in  omnibus  Mss»  monent  hio 
bus  constare  seqoitor,  singulae  enim    etiam  marginalia  nostra :  qnnm  ta- 
partes,  ossa,  nervi,  venae,  Scc,  diver-    men  omnino  hic  reqoirator ;  necnon 
sis  et  dissimilibns  alimentis  nntriun-     elegantiam  ac  morem  Lucretii  refe- 
tur.    Si  autem  dicant  ista  aliroenta    rat.  qnum  dicit  nobi»  venas  ex  alieni- 
continere  particulas  nervorum,  ossi-    genis  partibus  esse.    Id  genns  wap4K' 
nm,  &c.  fateantur  necesse  est  non    noKra  amat  Lncret  vid.  vs.  917.  et  sic 
esf^t  in  istis  corporibns  eam,  qnam     passim.  Preig, 

finxit  Anaxagoras,  Homoeomeriam.  862  Sine]  Nota,  nt  apnd  Plantum 
Diversas  et  dissimiles  partes  alieni-  et  Terentium,  pro  ^  si  antem,'  vel, 
genas  nnncnpat  Lucretius,  quas  re-  *  sique :'  quod  ob  sententiam  notan- 
tenta  voce  Graeca  vnlgo  Heteroge-     dum  fuit.  Fab, 

Detpk.  H  Var.  Cfas.  Lacrei.  8  T. 


1026 


KOTA   VARIORUM   IN 


86t  £iMff,4T9.]  Marg.  nofttn:  E»- 
M«,  confaMone  aeu  confletlooe  dn*- 
rom  litteramni  in  QHam  non  insolitn. 

Preig» 
8«7  Ffnti^iie]    Qmdnm    veteroa: 

aniffM.    Hinc  Mnmllni:  mmkfue. 

Fortaue  non  male.  Gif*    Slc  legen* 

dom,  non,  nt  habent  qntdam  vnlgati, 

nervU  rnmefWi   qaamvit  Tamebn» 

•Utor  iontiat.  8ic  enim  tnpra,  'Scire 

licet,  nobie  vena«,  et  sanBOen,  et  o*- 

i«/  &c.  JLom*.    Alii  legnnt  eemie^  i 

at  qnis  non  vldet  ex  vs.  860.  eemsgfnt 

retlnendum?  Creeek.  Tnra.  Adv.  19. 

15.  soNtigM.  Preig. 

868  Pneterea  ^fluMunquee  <«to,  tpeJ] 
His  VB».  6.  contm  Anaragoram  sex* 
Inm  proponitur  argnmentum :  Si  om* 
iria  qutt  e  terra  orinntnr  In  terra  la- 
toerint,  necesse  est  nt  terra  constet 
e  rebni  dlssimilibus,  qnoniam  corpo- 
ra  dissimilia  e  terris  oriuntnr.  Urget- 
qne  insnper,  Si  flamma,  fomns,  et  d- 
bIs,  qnsB  sont  res  inter  se  dlssimiles, 
in  llgnis  slot,  tum  Ugna  e  rebttsdissi- 
milibus  componi;  ideoqne  nnllam 
esse  homceomeriam.  Creeeh, 

869  Si  tma  iM  ierrie^  I.e.Sitnter- 
ra  latebant  priasqnam  cresceeent, 
ergo  terra  ipsa  ex  alienigenis  con- 
stabit,  qn»  (alienigena)  e  terris  ex- 
orinntnr.  Fab, 

SeeeeH  eet]  fia  enlm  omnia,  st  cnm 
Ugno  oomparentnr,  alienigena  onmb- 
nosnnt«  Fobb 

870  QiMS  ierrie  «BsrtwifKr]  Qwm 
nlienigena  ex  terris  oriuntur.  Lamb, 

Sn  Tm»^erUem'\  Transfer  simi« 
Uter  od  alia.  Lmnb. 

ers  Ex  aUemgenit  «oiMisfan*] 
Nempe  flanma,  fomo,  cioere.  Lamb* 
Post  hnnc  versum  ex  Olossemate  ir- 
repserant  duo  versas,  ot  et  snpra, 
qoiabsunt  a  vet.  libris.  G^.  Qnid 
sibi  eum  isto  versu :  *  Bx  alienigenis 
qase  Ugnis  exorinntnr:'  voluerit  Lam- 
blnas,  satis  mirari  nequeo.  Reliqiil 
dno :  *  Pneterea  tellas  qaae  corpora 
cumque  alit  auget  £x  alienigenis  quse 
Ugnis  exoriuntar/  qnos  reprssentat 


nnpem  Ed.  Lond.  in  var.  lect.  iit 
marg.  nostris  etiam  comparent,  sed. 
pro  KgoM,  terfis  habent :  qaod  procol 
dnbioad  mentem  fabricatoris  est,  «t 
iilud  quod  Lncretius  dixlt  elare  re- 

petit.  Preig- 

874  Ex  eiiemgenM  qaa  lignu]  Qaae 
<  aUenigena,*  nempe  flamma,  fomas, 
cinis,  exorinntur  e  lignls :  qnas  ligoa 
alio  sunt  generc,  qeam  flamma,  fn- 
mns,  cinis.  Verswm  qoi  in  libris  vnl-. 
gatis  deinceps  «eqnebatnr,  •  Pr«ter- 
ea  tellns,  qn«  corp.  camqne  al. 
aag.'  temem  incnlcatum,  sustnU. 
Hnnc  qaoque  versnm,  *  Ex  alienige* 
nisqn»  lignisexor.'  Thraso  delen- 
dnm  censet,  <wr  *p^  A^.  Lamt. 
Post  hunc  versnm  inserit  Lamblnos, 
ExiOiemgenU  quee  Ugnie  exarim^tnr: 
Et  castigat  Gifaninm  qnb  delendnm 
esse  ceosuit  At  dom  deieatur  i»tc 
versus  irascatar  Larabinns.  Cretek, 

875  lAnqiitur  kie  temde  laHUndi} 
Habet  (inquit)  hoc  loco  latebram  A- 
naxagoras,  in  qno  deUtescat,  nempe 
Id,  qnod  dicit,res  omneis  in  omnibas 
.  rebus  esse  mlstas  et  confusas:  aed 
iUud  unnm  apparem,  cnjns  plurasint 
mista,  et  in   prima  fironte   posita. 
Lamb,    Proponit  Anaxagorns  sente»* 
tiam,  eamque  vss. ««.  protinns  invn- 
dit.  Hajc  vero  Anaxagor»  sententia 
in  hanc  modnm  ab  Aristotele  ex» 
pressa  est :  *  Rcs  et  apparere,  et  de- 
ttominari  invicem  differentes  aiBDt, 
ab  eo,  quod  in  infinitornm  mistoim 
maxime  abundat:  non  enim  esse  to- 
tnm  pnre  aut  albnm,  ant  nigram,  aut 
dulce,  ant  caraem,  ant  os ;  cnjas  no« 
tem   amplias  unumqnodque   habet» 
eam  taiis  rei  nattiram  videri.*    Sen- 
sus  est :  Caraisnomtoe  v.  g.  non  eaao 
inteUigendam  natnram  simpllcem,  ac 
nninsmodi,  sed  congeriem  plnriom, 
imo  innnmembiUnm,  diversamm  par- 
ticularnm,  quse  hanc  corporis  sped* 
em,  quam  dicimus  caraem,  tam  fact- 
ntit,  cnm  major  qusedam  est  copia  il- 
lamm  particulamm,  qn«  ad  taloai 
speciem   exbibendam  idone»  sont. 


T.   LUCRBTII   CARI    DR   RBRUM   NAT.   LIB.   I.      1037 

qQam  ««terarttin  quarameunqae  qutt  faabent  MtMMW.  '  Minaeit'  aatein  (at 

sub  illis  deliteflcentes*  ipsis  conce-  ooli»reat   cum  Toce   ^saxi')   inter«- 

dant  formam  et  nomen:  faetaaatem  pretor,  duri^  rigidi.  tralatio  est.  in 

exsolutione  translationeqne   earun*  ooo  ood.  manuser.  legitnr  mituui,  ut 

dem   partium  in  aliam  congerieni,  conjnngatnr  eum  ▼oee  *  robore  t'  in 

tnm  particultt  eamem  cum  cmtet is  qno  Knest  etiam  tralatio.    In  qnibus- 

delitescentes  eC  nomen  et  formam  si-  dam  Impressis,  Frug€§  qmque  tape  mt» 

militer  concedant  aliis,  quarnm  copia  milas;  atqne  ita  habet  codex  Memm* 

mafor  fnerit,  et  species  visibilior;  eamqne  puto  esse  rectam  scrlpturam. 

Adversus  vs.  880.  ol>)icit  Lncretius,  Lmnb,     Hfimid  B.    Nard.   Minaae^ 

quod  si  bfec  vera  esset  seufteotia,  tnm  Creech.     Totum  loenm  ex  optlmis 

in  detritione  frngum,  berbaram,  et  Mss.  ita  puto  esse  legendnm  :  qvoque 

similinm,  oporteret  aliquando  appa-  ampe  mswwt  Ro^ore  quom  ra  $axijr.ifg, 

rere  speciem  saogufaiis,  lactis,  aiia^  htc  enim  'in^  et  *  franguntnr '  debet 

fomve  id  genus  rerom,  &c.  Oassen-  jnngi,  pro  infringnotnr,  qualia  multa 

dus.  Creeeh.  in  poeta  hoe.   Hoe.     Marg.  nostra 

Ft/ga  cepia}  Id  qnod  seqoitnr,  nt  mimtft,  astipnlaotibus  variis  lectioni* 

omnibns  rebus  res  omoes  immixtsB  bos  ed.  Dopern :  ut  sit  epitheton  ro- 

sint.  F«tb»  borfs,  sive  saxi  molaris.    Qnod  qni- 

876  Sibi  mmni]  Snpponit,  nec  satis  dem  non  ita  contemnendum  mibi  vu 

probat.  Fab.  detur.    Snpra  etiam  dixit:  ^minaci 

878  Plafta]  Sic  legendnm :  sic  enim  mnrmnre '  de  veDto.    Simiiia  forsan 

loqnebantur  veteres.  Ter.  Adelph.l.  allbi  de  rebns  alii»;  qosB  jam  non 

2.44.  'Te  plnria  in  bac  re  peccare  soccurruot.    Certe^fruges  minotas' 

ostendam.'    Idem  Phonn.  4.  S.  6.  frnmentnm   appellare   debnit      At 

*  mnlta  advenienti,  ut  fit,  nova  ble  qoo  exemplo  potuit  ?  Cur '  minntas  ?* 
complnria.'  Cato  Orlgin.  Iit>.  2. '  Fa-  Qnia  fraoguntnr  ?  At  tnm  potins 
na  hoc  loco  complm-ta.'  M.  Tull.  dixisset:  damt  mintitmftir.  An  quia 
Protag.  *  Confirmandi  genera  com-  ex  granis,  qnse  parva  sunt,  conscant  f 
plnria.*  Ooin  A.  Oellins  testimonio  At  Yeroidnlmls  otiosnm  atque  super- 
▼eternm  confirmat,  pluria  et  eomplo-  vacaoeom  est,  imo  prseter  nliam  ra- 
ria  potins  esse  dicendnm,  qoam  pin-  tionem.  Transanmptnm  procnl  dn« 
ra  et  complnra.  Lamb,  Sic  Veteres,  blo  hoe  adJectiTum  est,  nt  in  promp- 
nt  *  oomplnria  '  apud  Terentinm.  tu  erat,  sed  inconsiderate  factnm  est, 
Valeant  B.  et  Nard.  cnm  sno  piicrlma.  ex  vss.  889.  et  891.  Pari  facinore  ac 
Creech.  snpra  vs.  818.  ad  vocem  '  mista '  mo- 

Umm]  Serles  ▼erbomm,  Cofns  nitnm  a  me  est«  Preig. 

mixta  sint    plnra,    o0riM»    i^p^^Mrra  882  Fnmgimhir]  Marg.  nostra  t» 

vXcitf  rvyxdpff»  nnum,  pro  onicnm.  E-  /raNgwntar.    Qnid  si  ergo  ista  con- 

menda  locnm  Ovidli  lib.  2.  Trist.  Jongamus ;  nt  fiat  ▼erbnm  <  infran- 

*  Corroit  b»c  igilor Mnsis  acce^snb  gnntur '  pro  infiringuntnr.'  Vide  quse 
nno,  Sed  non  exigno,  crimine  lapsa  ex  Vossii  ad  Catull.  obs.  sup.  ad  vs. 
domns.'    Legendnm  est,  Si  nen  «sei-  71.  notavimas.  Pteig, 

gae.    Sensns  enfan  hic  esse  debet :  81  882  Sloi^gtitnts]   Qnia  ex  fragibu$ 

grave  peccatnm  meom  cst,  qno  fami-  gignitnr  sangnis  in  corpere  humano. 

lianostraMnsis  accepta  corruit,  il-  Lamb. 

Ind  saltem  nnicum  est ;  si  qnid  gnip  Aut  aHqM  mMfra]   Non  dnblto, 

viter  deliqui)  id  seroel  feci  noo  plo«  qnin  htec  verissima  scriptnra,  etsi  io 

ries.  Fa6.  Ubri^  9it  i  noetre  pue  e&rpore»    Mendo 

881  Afimc/os]  Quidam  librl  manuscr.  caosam  dedit  nettra,  Atiqaid  sc.  prte- 


1028  NOTiS  VARIORUM   111 

ter  fnii^ea.  Gjf.  Amidmm.  Aat  «llo-  snnt,  '  nottro  qw  corporc  alvntvf 

nim,  signam  subintelli^.  qn»  in  nos-  Prag, 

tro  corpore  alontnr,  Yerbi  gratta,  Te-         884  Qmmi  UyUi  ktpidem  ier,}  Haee 

narum,  nervonim,  otsium,  mUMm^  I.  e.  acriptora  probabilis  est,  sive  '  lapidi' 

aliorom.    Sic  ease  legendnm  ratio  et  sit  dandi  casos,  sive  septimi  pro  la- 

▼eritas  adTincont.    Hoc  enim  sentit  pide,  nt  *  colli '  pro  colle,  *  contaisi' 

Lncretins:  SiYemmessetqoodAnaz-  pro  contage,  et   simil.   apod   honc 

agoras  sibi  sumit:  conveniebaty  frn-  scriptorem.   Ltmb,     LapHi  Upidem, 

ges  qnoqne  minntas,  cnm  molnntnr,  Qoidam  libri :  Igpidem  im  lapidetm,  6i£ 

•ignnm  sanguinis  mittere,  aot  alia-  Cmn  Impiii  lapidemj  tfc,    Primus  ego, 

rum  rernm,  qnae  in  nostro  corpore  ni  fallor,  moneoy  Yersnm  faunc  adnl- 

alnntnr,  verbi  gratia,  nervomm,  tc-  terinnm  esse,  atque  adeo  hinc  eji- 

namm,  ossinm,  &c.     Quod  antem  ciendnm.    Mibil  enim  allnd  in  eo  est 

qoidam  legentes  ami  alipnd,  nt  est  qoam  qnod  in  versn  snperiore  lectom 

in  libris  vnlgatis,  et  nonnnllis  mann-  fiiit :  *  Robore  com  saxi  fraaguntnry 

•criptis,  snbjiciont,   Naeira  «pm  cor-  mittere  signom  Sanguinis.'  lUod  an- 

pera  almniur,  modis  omnibos  ineptnm  tem  '  manare  craorem/  nonne  idem 

est.    Conveniebat,  inqninnt  iili,  frn-  est  cum  rf  *  mittere  signnm  sangni- 

ges  minotas,  aut  aliqnid  prsBter  fra-  nis  ?'    Sed  nnde  natnm  putem,  m  ro- 

ges,  qno  nostra  corpora  alontnr,  sig-  ges,  dicamy  ex  glossemate  sciiicet, 

nnm  mittero  sangoinis.   Falsom  pos-  aot  aliquo  consimili  loco,  qoi  ad  oram 

aent  enim  signnm  mittere  ossinm,  ant  libri  adscriptns  a  stndioso   lectore 

nervorum,  ant  venamm,  et  cetera.  fuerat  ad  iUa  Torba  ['  Robore  cum 

Praeterea    illod    <  frages    minntas/  sazi    frangnntnr/]    poterat    qoidem 

nlmislonge  distat  ab  hoc  *  ant  ali-  bancVirgiliiimitationem  significasse, 

quid.'   Deinde  qnod  in  '  aiiqnid'  snb-  JEn.  1«  183.  '  £t  tprrere  parant  flam- 

intelligont,  prseter  frages,  fictum  ad  mis  et  framgerb  saxo,'   qui  locoa 

libidinem  contra  usnm  Latini  sermo-  hand  dobie  ex  hoc  Lucretlano  expres- 

nis.    Postremo   Tersns   inconcinnns  ans  est:    sed  maluit    addem  illiim 

esty    '  nostra  qno  corpora  aluntnr.'  Plauti   ex  Asinaria  1. 1. 16.  *  Nnm 

Qnid  mnlta?  omnia  Ipso  anctore  dig*  me  illoc  ducis  ubi  lapu  lapidbm 

na,  Lucretio  indigna,  ratione  caren-  terit  i*  I.  e.  in  pistrtnnm.  Fab,  Cma 

tia,  atqne  absnrda.  Lamb.  Ceteraram  lapidem  /a|»tdi  tcrtanif.    Hunc  vertnm 

rerum  qusp,  &c.  locnm  hunc  optime  ejiciendum  esse  monet  Faber,  qoo- 

restitnit  Lambinns.  Fab,  Ita  optime  niam  nihil  in  eo  est,  qnod  in  priori 

restituit  Lambinus :  et  solus  NardiuS|  ver»n  *  Robore  cum  nazi  franguntur, 

ejusqne  slmiles  amant  AUquid  no$tra  mittere  signum  Sangninis'  non  legi- 

quo  corpara  aluniur:  Nec  alii  magis  tur.    Turnebus  toetor,  et  docetin- 

sapiunt,  qoi  legunt  Aui  aiiquidy  nos-  telligendom  esse  de  quodam  moleodi 

iro  in  qua  corpore  ahmtur,    Creech.  genere,  in  quo  *  lapis  lapidem  terit,' 

Marg.  nostra :  aUquid,  quod  et  Var.  nt  est  apud  Plautum,  Asin.  1. 1. 16. 

Lect.   AnglicB  ed.  referunt.    Unde  <  Nnm*me  illoc  docls  ubi  lapis  lapi- 

vere^  et  recte  viri  docti  restitoerunt,  dem  teritP'  Aliquando  putavit  Lam- 

iiltfictd,NosirafiiocerporaQhm<vr:quod  binns  ferri  non  posse  lectiooem  vni- 

procnl  dobio  immotatum  foit  ab  iis,  gatam  Manare  eruorem   (quamobrem 

qoi  nescirent  posteriorem  syllabam  enimconveniebatexlaptdibuscollisis 

in  '  nostra'  prodnci  hic  posse.   Qnid  et  contritis  croorem  manare)  legen- 

autem  tam  dorum,  quam :   <  sangut-  dumque    esse  ilfaiiar«  ctdorem,  i.  e. 

nis,  ant  alinm  ?'  pro  aut  aliarnm  re-  iguem  seu  fiammam,  ot  sit  hic  Lncre- 

rum.    Deinde^  quxnam  illa  tandem  tii  sensus,  Couveuiebat|8i  Anaxagorae 


T.   LUCRBTII   CARI    DB   RBRUM   NAT.   LIB.   I.      1029 


«ententla  vera  esset,  ex  lapidibns  in- 
ter  se  contritis  calorenii  i.  e.  ignem 
maniire.    H«c  llle.    Quasi  ex  lapi* 
dibns  contritis  sciotillse  non  exiliant: 
ejiciatur  igitnr  hic  versns  tam  impor> 
tnnos  et  inntilis,  ne  forsan  allqni, 
qood  jam  Fayos  fecit,  ex  eo  concln- 
derent  Lncretinm  docnisse,  corpora 
nostra    saxis   et   lapidiblis    nntriri. 
Interpres    tali  fercnlo  dignissimns. 
Creech,    Cum  UpldL  Vide  Var.  Lect. 
Exterminavit  (et  quidemrecte)  Fa- 
ber,  defendit  Tnrneb.  Adv.  6.  24. 
Vossins  pater  testatnr  in  snis  mem- 
branis  scriptum  Cum  lapi^  ta  Utfndem 
L  m.  e.  in  addendis  ad  c.  12.  Ilb.  2. 
de  Anal.  Hao.    Ckjr  hpidi,  ^c.    De- 
lendnm  lionc  versum  monet  margina- 
fis  noster  annotator.    Recte,  nt  opi« 
nor  :  elt  enim  ^.itpoa^tAinHros'  nec  fa- 
cit  ad  Rhombnm.  glosSema  tantnm  et 
marijinalis  annotatio  partim  ad   id, 
qood  dixit  poeta,   *Mittere  signnm 
sangiiinis ;'    partim  ad  id  qnod  de 
'fnigibns    robore    saxi   frangendis' 
dixit  Cseternm  pro  ierimMM  corrnpte 
qnidam  liber  Ms.  Voss.  tenemus*  Pro 
emwemydvwwn  vocem  nihili  habebat. 
Preig, 

Cruorem']  Pntabam  ferri  non  posse 
hanc  lectionem  vnlgatam,  fninuirecrM- 
orrm:  (qnam  ob  rem  enim  convenie- 
bat  ex  lapidibns  inter  se  collisis  et 
cootritis  crnorem  manare  i)  Legen- 
dnmque  esse,  fiMnare  eolorem ;  i.  c. 
ignem,  sen  flammam :  nt  sit  hic  Ln- 
cretii  sensns ;  Conveniebat,  si  Anax- 
agorae  sententia  vera  esset,  ex  lapidi- 
bns  inter  se  contritis  calorem,  i.  e. 
ignem,  raanare :  sed  Tnmeb.  cni  as- 
senttor,  receptam  lectionem  retinet, 
et  ait,  verba  illa,  '  Cum  lapidi  lapi- 
dem  terimns.'  intelligenda  csse  de 
quodam  molendi  genere,  in  qno  '  la- 
pis  lapidem  terit ;'  nt  est  apnd  Plant. 
Asinar.  '  Nnm  me  illoc  dncis,  nbi  la- 
pis  lapidem  terit  P'  nt  sit  hatc  sen- 
tentla :  conveniebat,  ex  fmgibns, 
cnm  en  lapidibus  diiobns  et  molis 
«ootritb  molontur,  crnorem   effnse 


effloere.  Cnm  antem  ita  semper  edi« 
derim,  qnidam  barbarns  calnmniatur 
me  edidisse,  '  manare  calorem,'  ex 
eo,  qnod  in  erratomm  emendationi- 
bus  scriptnm  fuerat,  mmare  ealorem : 
qnod  errore  librarii  factnm  est,  qul 
initio  ediderat  manare  eakrem^  pro 
mamre  erwarem^  meo  injnssn :  statim 
antem  sno  errore  cognito,  in  omnibns 
exemplis  manare  cruorem  restitnerat, 
qood  nesclens  jnsseram  in  erratomm 
nnmeram  hoc  referri :  quod  fecit : 
idqne  perverse.  Nam  cnm  esset  in 
contextn  manare  cnutrefn^  recte  :  ille 
inter  erratoram  emendationes  posnit, 
nMNore  cit^orffin.  Lamb.  Cruorem,  Ita 
omneslibri.  Male  ergo  Lambinus: 
ealorem,  Gif. 

886  Laiieee]  Aqnas.  obiter  aperia- 
mns  locum  apnd  Papininm  Sylv.  4. 
7. 17.  nondum  satis  obviuro  :  ubi  Do« 
mitius  cnlpa  tamen  mendosi  codicis, 
foedissime  est  lapsns.    *  £cce/   in- 
qnit,  '  me  natnm  propiore  terra  Non 
tamen  portn  retinent  anueno  Desides 
Baise,  laticenve  notns  Hectoris  am- 
nis.'  Scribendum  ex  priscis  exempla-* 
ribns,  lUicenve  notue  •  Hectori»  armi»: 
et  intelligit   se  nnlla  nec  Baiaram 
nec  Miseni  teneri  voloptifica  amoeni- 
tate.  Scimns  etiam  Misenum  in  Cam- 
pania  vocatnm  a  Miseno  illo  Maro- 
niano  illic  sepulto  :  qni  fnit  Uectorla 
liticen,hoc  est,  litoum,retortam  vide- 
licet  tobam,  inflabat ;  de  qno  Maro 
sexto  JEq.  (unde  haec  Statium  de- 
scripsisse  ant  colorasse  contenderim) 
vs.  167.    '  Et  litiio  pngnas  insignis 
obibat  et  hasta.'  Pura.   Laiieei  dalei». 
LatieiM  dukie,  male.  Gif.    Ei  UUiee». 
Sie  legendnm  :  et  ita  habent  tres  11- 
bri  mannscripti :  quibnscnm  consen- 
tinnt  lib.  Paris.  Veneti  antiq.  Vice- 
tini, '  coosimili  ratione'(inquit)  '  con- 
veniebat,  herbas,'  qnibns  pascnntnr 
peendes  :  et  latices,  i.  e.  aquas,  qoas 
potant,  gottas  dolceis,  et  lactei  sapo- 
ris,  mittere.  Xiajn6.    Ei  laiieis.    La- 
tiee»  exCodd.  Lambinos,  convenie- 
bat  enimlaticesy  i.  e.  aqoat  qoas  po- 


1030 


MOTA    VARIORUM   IN 


tant  giittBS  duleet,  et  lactei  saporto 
mittere.  Haec  iUe.  Alii  LaHeis 
dtUcet  gmita»  legmit :  nec  repogoo. 
Cruek* 

887  JLamigerm']  Corrige  Imugeroy  et 
jtinge  cam  '  oberey'  leoBn  fernie  tali : 
Si  in  corportbns  omnia  snilt  confoMy 
simni  decei»at  lierbas  mtttere  gnttas 
lacteasy  non  diMimiles  illisy  qnm  ex 
nbere  snnt  lanigero.  Pnu*  Qmdi 
nmt  mbira  laetU*  Qnidam  libri :  9««- 
les.  In  qoibosdam :  it6<re.  Oif»  Si- 
mili  sapore  qoali  sapore  est  lae  orile. 
uhtra  laeiiSfi,^  lac:  iaiiaig«r«,  i.  e. 
of  iiy  seo  ori.  Honc  locnm  restitot  a 
tribas  codiclbos  maooscr.  adjotos, 
qoorom  io  daobos  scriptom  reperii 
qmU  mnt  ubere:  io  tcrtio,  fualee  eemt 
mbera,  Idem  Locret.  3.  370.  '  Ad  soa 
qoisqoe  fere  decorraot  obera  lactis.' 
sic  Varro  Tithono  «cpl  yipmy  dixit 
'  mammam  lactis.'  Lamb.  Ovis  lac 
ipsam.  Nam  t^  nber  copiam  slgnifi- 
caty '  diritis  ober  agri/  et  'nbere  gle« 
b«.'  Virgil.  Notom  est,  oStfap^^f. 
Ita  Enninsy  p.  15.  '  Dolcifera  fici 
iactantes  nbere  toto.'  Ubi  legeadnm 
esty  luotetOie,  Varro  etiam»  oti  apnd 
Noolom  legitor^  dixit  *  mammam  lac- 
tis.'  *  Ac  mammam  lactis  sogentem 
pascere  popom/  obl  in  qoibosdam 
codidbas  mole  legitnr  eargetUem. 
Fab.  Qoidam:  Mitteref  himgera  qmt- 
U  enmt  mbere  laetie.  quibos  satis  sim- 
plex  ▼idetor  esse  interpretatio,  Her- 
bai  ita  debere  nilttere  homorem  si- 
milem  iUi,  qoem  laoigersB  pecodes 
obere  lactis  contineDt,  id  est,  lacti» 
qood  ex  oberibus  sois  ill»  emittont. 
Verom  longe  prsestat  altera  lectio. 
'  Lanigernm '  qnoqoe,  snbintellecto 
arietis  vocabolOy  dixit  Or.  Met  7. 
319.  '  Protinns  innomerls  effoetns 
lanlger  annis  Attrabitor.'  ffoe.  Var- 
ro  *mammas  lactis'  dixit  i.  e.  lac. 
Noster  lib.  S.  370.  eadem  Yersos 
daninla,  sed  absqne  tali  metonjrmia 
utltor.    Preig. 

888  SdUcet  st]  Ut  sopra  rs.  809. 
'  scilicet  et  oisl  nos.'  inf.  vs.  000.  *  sci- 


licet  et  ligttis  non  est  tamen/  4ie« 

Preig. 

Friotit]  Tritis,  comminotis.  <Fri- 
are'  significat  digitis  terere  et  dis- 
pnlTerare :  verbom  cst  Plioio  tog»- 
torom  emditJsskBo  pecoliare.  Com- 
poiita  affrioy  et  Infrio,  et  friabile: 
qna  dictione  Pliniiis  qnoqoe  otitnr 
lib.  28.  Ptiis. 

890  /o  ierrie  ktfttare]  Margioalis 
apod  nos  annotatio  Ms.  babet :  tj» 
terra  ei.  qood  et  Vosiio  Ed.  napera 
Lond.  acceptnm  refert.  Fortasse 
scripsit  Locreiios :  Diiperltta  ta  ter" 
rie  ti  tatitm  mimUe.  ^dUpertUa  ¥i/ 
i.  e.  copia. '  minote '  aiitem  '  disper- 
tita/  i.  e.  paoxiilis  atqne  nriDntisker- 
bis,  fragibosy  froodibos.  Legi  etiam 
poteit:  diqMrttta  «i  i»  terrie^  9fc. 
JPreig.  • 

ilfiiiitfe}  Repetc  M  iraiMv, '  dece- 
bat.'    Fab, 

892  Prttfraeta']  In  priino  fronte» 
et  in  samno  qoasi  eortiee  fracta. 
£x  qoo  fnrafracti  dicootor  per  trans* 
lalionem  dnri,  contumacesy  perviea- 
ces.  Cic.  Offic.  3.  '  Cato  nimis  pna- 
fracte  videbator  mihi  terarinm  defoi- 
dere.'  Lamb,  Cnm  pre^fraeta fareaim 
Leviter  et  in  siimmo  cortice  fraeta, 
stricta.    Fab. 

Jiimitos]  Deeebat  acilicety  qnod 
sexto  snperiori  versn  occorrit.  Fab, 

896  Jtfn/tiinpdis]  I.  e.maltismodts: 
vel  mMlHmedie  ooa  vox  est,  et  cob«- 
ret  com  voce  '  rebos/  versu  proxi- 
mOy '  moltimodis  io  rebos.'  *  Mniti ' 
modis '  autem  pro  moltis  modis  osor* 
patom  esse  a  veteribus  testatnr  M. 
Tall.  io  Perf.  Orat.  *  Sed  qoid  ego 
vocaleis  ?  sine  vocalibus  s«pe  brevi- 
tatis  caosa  coDtrBhebitnt,  ut  dicerent 
mnlti'  modis,  vas'  argenteis,  passi' 
crinibus,  tecti'  fractis.'  Lam6.  Doos 
hosce  versus  idionde  buc  translatoa 
arbitror,(nsm  alibi  plus  semcl  legon- 
tur,)  atqae  adeo  toilendos.  Alioqoi 
dicendom  fuerat  non  debentf  sed  de- 
bere,  Fab.  Verum  Semimi  mmlti  m»-' 
die,  4rc.]  Duos  hosce  versos  aUoodo 


T.   LUCRBTII  CARl   DB  RBRUM    NAT.    LIB.   I.       1081 

hue  translatos  arbitror,    wm  alibi  ii^is,  qui  latere  debeat  io  arboribiis 

plot  lemel  leguotor)  atqoe  ideo  tol-  coUiftiooe  veheoienti   igDeflcentiboa, 

leodos.    Alioqoiooo  dieeodoro  foe-  Respondet   Locretins,   Non   ignem 

rat  debeni  sed  debtre:  Faber.  Ssope  quidem  esse  io  arbore  ipsa,  sed  taraen 

legootur :  otinam  indicasset  1  £t  ista  aemioa  igois  seo  molecolas  atomoroo^ 

de  dtbere  et  debeait  seotentia  atrox  qofo  certa  ac  oova  ratiooe  diiposita^ 

profecto  et  trocnlenta  eet,  et  qaae  speciem  ignis  exbibeant :  nam  alio* 

piorimos  Locretii  versos  jogularet  qoiu  si  igois  acto  et  revera  in  sylvis 

Creeek,  foret,  is  baod  dobie  soas  vires  passim 


897  Ai  eeepe  t»  HMifiitf]  Occnpatio  ontentaret.     Creeeh*    ArberUme^  ife. 

esty  per  qoam  adversariom  ita  facit  Ita  et  vs.  1096.    *  £t  ramosa  tamen 

disputantem  atqne  argnmentaotem :  com  ventis  polsa  vaciUana  ^tuat  in 

Qnsa   ex   rebos  exprimootor^  atqoe  ramos  iocombens  arboris  arbor.  £z^ 

eliciootor,  ea  io  illis  iosont.    Igois  primitur  validis  extritus  viribus  ig* 

ex  arboribus  inter  se  collisis.et  con-  ols.'    Sueton.  io  Tib.  o.  f^  de  ipso: 

flictis  elicitur:  ergo  igois  in  arbori^  '  Digrediens  iode  itioere  ooctnrno, 

bos  ioclusns  latet.    £tiam   fatetur  discrimen  vitie  adiit :  flammarepente 

Xhocydides  lib.  2.  incendiom  oriri  in  e  sylvjs  ondique  exorta,  adeoque  om* 

silvisy  soa  sponte  arboribns  inflam-  wm  comitatom  circumplexa^  ot  lA- 

matis  ex  conflictUy  his  verbis :  "HSif  vik  pars  vestia  et  capUli  ambureren* 

ybp  ir  ipetnr  0\i|  rpt^ura  h^  iof^utr  tur.'    Uav, 

w/^QMpfjMrwTofjJfTouitvpKcA^ki'  900  Flamaue  fiileerwU  Jiere  coerie'} 

<ye  da^  abrev  iui^,  i.  e. '  Jam  enim  in  Ita  ex  vet.  libris  scripsi.    In  alUs  t 

OMntibns  silva  a  veotis  in  sese  con«  fuleerwt  JUtmmBB  fulgere  eewie^    In 

trita,  sponte  sua  ex  se  ignem  et  flam-  qqibuidam :   ffuunmt^   male.  feie^ 

aMun  sursamextulit.'  hamb,   At  eeepe  fw^  ic.  arbores.    Gif.   Demec  fide^ 

eaagmt  fit  mmUibue.    Objectio  est:  remt  fiamam  fi^e^    Hunc  locum  fa^ 

At  ssBpe  fit  ot  ex  crebro  attritn  caco»  teor  a  me  w^  prsetennissamy  qui  in 

mina  arbonim  sobito  ioceodio  con-  Ubris  volgatia  sic  legitur :  Dpiiec  yiii- 

flagreot ;  ergo  ignis  in  ligno  est.  Pe-  eeru3iitfkummfii^i;ere  eeorio^  qu^  ta* 

titnm  ex  Thucydide  exeniplum  no-  nien  in  codice  Bertiniano  et  Vati- 

tissimnm  est,  cni  addam  et  Ulos  ver*  cano  ita  plaae   scriptnm   videram» 

sos  qui  apud  MaoiUum  leguntur,  lib.  Sed  nescio  qno  modo  fogit  me  ratiot 

1.  peg«  3T.  quamquam  ab  opinione  cum  prsesertim  eundem  mihi  indicas* 

Epicnri  diversns  abit :  ^  Sunt  antem  set  Adr.  Tnroebus  paucis  ante  qnam 

cnnctis  permixti  partibus  igaes,  Qni  excederet  e  vita  diebos.    Sic  igitnr 

gravidas  habitant  fabricaotes  fulmi-  legendum»  nt  ille  admonuit  ex  libris 

na  nulies»  £t  penetrant  terras,  £t-  veteribus.  Flammai  floni  antem  tra* 

aamque  imitantnr  Olympo^  £tcali-  latio  est,  sic  Horatins  £p,  17.  3S, 

das  reddunt  ipsis  in  fontibus  undas,  dixit,  ^Virens  in  JEtaa  flamma.'  et 

Ac  silice  in  dura,  viridique  in  cortice  Homer.  contra  IX.  1. 213.    ^A^  ^/m* 

sedem  Inveninnt,  cnm  silva  sibi  col-  piaf^Hf  i.  e.  'flammaexamit.'    Qnade 

lisa  crematnr.'    Sed  in  tertio  legi  replnraincommentariisHorat.  Jieia 

asallem,  i£l»efiietmtteRi«r  Ojyaipion;  dissimile  est  illnd  ejnsdem  LncretU 

qnodex  Virgilioadnrabratumscimns*  4.  452.  'Bina  locemarum  florentia 

Fafr.  Ai  ee$pe  m  mieg:ide^ife,    Propo-  lumioa  flammis.'    hamb,     Flammai 

nit,  solvitqne  vss.  10.  quod  Aaaxago-  flore.   "Mes  rrvpbe^  nt  ainot^  Home» 

ras  nrgebat  ad  probandum  omnia  in  ricum  est,  proferturqne  a  multis  hic 

oamUms  esse,  atqne  adeo  omnia  ge-  versns  ex  principe  poeta :  KJbrbp  Ml 

oarari  ex  omnibos.    £xeiuplam,  vix.  mfpbs  Mos  kiriwrgrre,  va^ffere  Ik  ^A^^ 


1033  NOTJE  VARIORUM  IM 


<Sed  poftqiHUi  ignii  flo«  avolaYit,  Creechlimi^aqDOtaMnirapeniLos. 

eessavit  aatem  flamnia.'    Vemm  id  dinensiseditiorecedityeCezPiicoikl. 

lei^ere  me  apad  Homerum  liaud  sane  antiq.  valfatam  olim  leetkmem  revo- 

memfni ;  qain  et  illam  vocem,  Mw-  eavit:  JUmmaJvlgm^e,   Vid.  Tamebb 


Toro,    Uomericam    esse    non   pnto.  lib.  6.  Adv.  cap.  14.cstenim  remip- 

Acroteleatiam  aatem  illud,  wa6aaro  sam  6.  1005.  ezponit  Locretias  bis 

M  ^^y  occurrit  Iliad.  V.  286.  Tamen  versibas :  '  Et  ramosa  Umen  qamn 

hujos  meUphorse  semen  est  in  alio  ventis  palsa  vaeillans  iEstaat  in  ra- 

Homeri  loco,  at  notare  poteramas,  mosincambensarboris  arbor;  Expri^ 

ni  occapasset  Interpres ;  idqae  in  mitnr  validis  extritns  viribas  igais : 

voce^Aio^drftr ;  qai  locns  legitur,  Non  £t  mieat  interdom  flammai  fervidos 

U.  T.  ut  ainnt,  sed  II.  L  vers.  S18.  ardor,  Mutoa  dom  inter  se  rami  stir- 

AifThp  M  icora  wvp  Mn,  Ktd  ^xh^  ifut-  pesqae  terantar.'    Com.  Sevenis  ia 

'  pMn,    Coi  et  locom  aliam  addere  £tna  pag.  m.  48.    '  Haad  alitery 

possamy  Uiad.  V.  888.    Tqywi  m/pieau^  qaam  onm  prono  jacaere  sub  anstro, 

ifupatnro,  woAamro  M  ^.    lUqae  Aat  Aqoilone  fremont  sylvst,  snnt 

qoi  magis  memoriosi  erant,  versnm  brachia  nodo  Implicitse,  hsec  serpont 

illam,  obi  Mos  wvp^s  visitnr,  qasBri*  junctis  incendia  rarais.'  ubi  vid.  Sca- 

tabant ;  alioram  enim  scrinia  compt-  lig.  Qnibos  adde  Senec.  Nat.Qasest. 

lare  menm  non  est;  hoc  addam  Un-  8.  22.  Plin.  16.  40.   Vitravias  qoo- 

tum,  Scio  ego  illastrem  esse  et  luca-  qne  :    '  loterea,  inqoit,  qnodam  in 

lenUm    metaphoram,    wvp^s    Mos,  loco  ab  tempesUtibas  et  ventis  den- 

'  flammai  flos,'  &c.  tamen  memiiSisse  sn  crebritatibos  arbores  agiUtSB  et 

non  abs  re  fnerat  in  valgatis  codici-  inter  se  Urentes  ramos,  ignem  ezd» 

bus  legi,  Donee  JtilomaU  JUamnes  fu^  taverant.'  Virg.  2.  Oeorg.  SIO.  idem 

gore  coorto,  Addo  ampliosy  Mos  qoan-  innnere  videtnr,  his  verbis:  *  Prsser- 

doqne  nil  esse  aliad  prseter  colorem  tim  si  tempestas  a  vertice  sylvis  In- 

vividinscolom.    Solon  apod   Dioge-  caboit,  glomeratqae  ferens  incendia 

nem  Iiaertium,  ^wri  U  ruf^s  Hri  Koffii^t  ventns.'  denique  et  Sutias  6.  Theb. 

ifof  imhif  6  Kpouros  «flmSavws,  iml  pag.  m.  808.    *  Non  grassante  noto 

tu0laas^9ls  r}»  BpAiw,  iptro  vbr}»aTt  citios  nocturaa  peredit  Flamma  ne- 

e4afia  Kd/Jum^  rteiarai,  6  8^  iJiMMrpoAw  mns.'    Pr«tg'. 
rf»f ,  ^iaitobs,  ma  ro^r  ^ue^  yi^       goi  SeUieei]  Respondeos  Lneretios 

Mn  K§K6v/iinKrat,  Ktd  pvpl^  icoXXWi.  concedit  adversario,  verum  esse,  ez 

'  Ainnt  qnidamy  Croesnm,  qunm  se  arboribns  inter  se  collisis  flammam 

exqnisitissimo   omninm   ornamento-  excitari:  non  Umen  iccirco  in  arbori- 

rnm  genere  composnisset,  subltmique  bos  ignem  insltum  esse :  sed  qoaedam 

in  solio  sederet,  interrogasse  eam,  ignis  semina  inesse :  quse  nbi  teren* 

an  pnlchrios  nnquam  spectaculnm  vi-  do  concnrrernnt,  et  congregata  snnt, 

disset,  illamqne  dixlsse,  gallos  galli-  silvas  iocenduot,  SciUcet  hoc  loco 

naceos,phasianos,  atque  pavones ;  na-  affinnat,  aot  comprobat,  proiode  ac 

turali  eos  nitore  et  incredibili  specio-  si  ita  loqoatnr,  vernra  esl  illnd,  qaod 

siUte   vestiri.'    Tale   aliqaid    apud  dicis,  neqoe  Umen,  &c.  in  qnibas- 

Platonem  et  Plntarchom  legisse  vi-  dam  libris  legitor,  Scmut:  oi  nsn 

deor.    Fab.  Ftdaerunt  Jhmmesfitlgort  ett.  Lanib.    Qnidem  libri :  Mt,  Oif. 
coarto.    Aiii  Flamnud  Jnieerunt  igne        908  Terendo'\  Jnnge  cnm  inferiori- 

toorto :  Alii  e  veteribus  Codd.  longe  bns :  et  ezpone  per  ramorum  attri- 

meitns,  FuUenmt  Jlammaijlore  eoorto,  tnm :  et  dom  terantur :  ut  est  illnd 

Creech.    Sic  fere  edendum  cnravi-  Maronianum  in  Bnoolico  lodicni  vuU 

mus.    Mss.  Lamb.  aliosqne  secnti,  et  gatissimum,  £cl.  8.  71.    * 


T.   LUCRfiTir  CARi   DB  RBRUJtf  NAT.  Llfi.  I.       1033 


iD  pratis  cantando  rniiipltur  anguis/ 
Piut. 

90S  QiMT  aliR  eimftuxere]  Qnidam 
libri  tjpis  impressi  babent,  Qu€b  tum 
cum  fluxere:  qaidam,  Qua  cum  coii- 
fluxere.  Lamb. 

004  Fati€L\  Ilind  fucta  cum  Lond. 
Var.  Lect.  tum  et  nostra  margi- 
naita  suppeditant.  Optime,  nt  opi- 
nor.  Nam  factam  flammam  et  se- 
roina  ardoria  seu  fiammae  sic  dis- 
tinguere  debuit ;  semina  flamnisB 
sunt,  unde  flamma  creari  del>ety  non- 
dnm  flamma  ipsa,  h.  e.  flammajam 
facta  ejns  ignis  naturam  indnemnt. 
Prdg. 

006  Conficerent']  Depopnlarentur, 
prostemerent.  Similiter  Lactantins 
lib.  2.  Div.  Inst.  '  Ignis  qnidem  per- 
misceri  cnm  aqua  non  potest:  qnia 
snnt  utraque  inimica:  etsi  comminns 
venerit  altemtrnm  quod  superavit 
conflciat  alternm  necesse  est.'  Unde 
*  confectores  ferarnm  '  vocati :  qnos 
bestiarios  appellaot.  PiuM, 

Vulgo]  Passim,  indiscrimtnatim.  5. 
030.  'Volgivago  vitam  dncebant  more 
ferarnm.*  Pitis. 

007  Jamne  tidee  igUur^  ^c.]  Hapc 
hujns  locl  sententia  est :  Jamne  igi. 
tur  perspicnnm  est  id,  qnod  panilo 
ante  dixi,  multa  in  rebns  commnnia 
reram  primordia,  qnae  alio  atqne  alio 
ordine  locata,  et  aliter  atqne  aliter 
mota,  res  dissimileis  ex  se  creant? 
Id  ostendit  a  similitndine  litterarnm, 
qnam  et  ssepe  alibi  nsnrpat.  Utitnr 
item  hoc  eodem  versns  principio,  aliis 
Focis,  nt  2.  277.  *  Jamne  vides  igitnr, 
quamqnam  vis  extima  multos/  Arc 
et  eodem  Hb.  vs.  882.  hanc  eandem 
sententiam  iterat,  iisdem  paene  versi- 
bns :  <  Jamne  vides  igitnr  magni  pri- 
mordia  rertim  Referre  in  qnali  sint 
ordine  qnaeque  locata?'  et  6.  562.- 
^  Jamne  vides  igitor/ &c.  Lamh,  Se- 
mlna  mnlta  ignis  in  lignis  latere  sn- 
pra  affirmaverat,  illa  autem  lignalsta 
non  consnmere,  qnia  aliis  diversas 
flgnrn  seminibtis  impedita  speciem 


formamqoe  ignis  induere  non  potue- 
rant;  et  indevss.  8.  snpra  posltam 
Epicnri  sententlam  egregie  conflr- 
mat :  Communia  viz.  esse  mnltarnm 
reram  in  multis  rebus  semina,  eadem 
principia  coeinm,  terras,  mare,  omnia 
deniqne  constituere ;  ideo  antem  res 
dlversas  esse  qnia  alia  semina  aliis 
diversae  flgnrae  diverso  ordine  jungnn- 
tnr,  et  diversimode  moventnr,  nt  in 
vocibns  tjona  et  ionis  communes 
snnt  literae,  at  voces  ipse  sunt  diver- 
sae.  Creech. 

000  Caniinettntur']  Alii  Coj^aiigaii- 
tur:  Cantingantur  B.  Contignaniur. 
Creech.  Contineaniur.  Marg.  nostra 
eot^unganiur.  qnod  et  Varift  Lectiones 
Ekiit.  Lond.  tanquam  ex  Fabri  Emen- 
dationibus  refernnt:  sed  in  iis  nns- 
piam  apparet.  Vulgata  lectio  omni- 
no  vera  est  et  jam  snp.  vs.  718.  sic 
expressa.  Preig. 

011  Atque  eadem  pauUo  interee  m«- 
taia]  Non  est  hoc  ita  accipiendum, 
qnasi  primordia  rerum  mntentnr,  sed 
ad  ordinis,  positurae,  motioais  muta- 
tionem  referendnm :  quod  satis  de« 
claratur  ipso  loquendi  genere  *  inter 
se  mutata:'  vel  intellige  primordia 
rernm  aliquantnm  inter  se  dissimilia 
ac  diversa:  nempe  aliis  in  alioram 
locnm  sobstitutis,  vel  aliis  adjectis. 
Lamb.  Non  respicit  inbstantiam  ip- 
sam ;  sed  ordineni,  situm,  &c.  Fab. 
Muiata.  Recte  Lambin.  ad  motnm 
refert,  qnod  moltis  etiam  exemplis 
demonstrat  J.  Fred.  Oronovins  Obs. 
lib.  9.  c.  1.  Han. 

012  Quo  paeto]  Qnemadmodnm:  sic 
saepe  alibi :  ut  2. 800.  '  Plnma  colnm- 
barnm  qno  pactoin  sole  videtur :'  et 
snp.  vs.  85.  *  Aulide  qno  pacto  Tri- 
viai  virgiois  aram^'  Sce.  Lamb. 

Verha  quoque  tpsa]  Argomentatnr  a 
pari.  Mntatio  ant  diversa  positlo 
literarnm  res  plane  dlversas  efficiunt 
iisdem  literis  manentibns,  nt,  amor, 
MORA,  ROMA.  vel  demptls  ant  additis, 
AX03,  dolor,  AK02,  remedinm,  KOl- 
N02,  commoDis,  KAIN02,  novns,  KK- 


10S4 


MOT^   VARIORUM*IN 


N02,  inaaU,  KEINOSy  ille,  XHN02, 
•aterit,  et  «lia  sexcenta.  Fab, 

914  CuM  tigna  atqtu  igneU]  Qaera* 
adroodum  (inquit)  cum  res  dissiraUes^ 
nempe  lignDra,  et  ignem,  paallwn 
matatift  literaram  elemeotis,  aliia 
additis,  aliis  detractisi  distincta  ▼oce 
notarani.  Lamb,  Sonitu  non  valde 
diatanti ;  atqne  adeo  panUolam  tan- 
tura  matatia  elementii.  Preig, 

915  J>emque  jam  qMeKmupu^  ^rc.] 
Ultimnm  argnmentum  contraAnaz- 
agoram  ftubjicit  ex  absnrdo  vss.  6. 
Seqaeretar  enim  iJytoMynpi^ai  ridentes, 
flentesqne,  et  alias  id  genus  constitni, 
nl  omnia  ex  similibas  fieri  probare- 
tor.  Crteck, 

917  CoRSMnit  notera]  I.  e.  Homceo* 
raeria  consimiiibos  partibas,  seu  con- 
simiiinm  partinm  principiis.  LamJb, 
Respicit  AnaxagersB  homoioraeriam. 
Fab, 

918  Rero»]  Aliqnid  deesse  nnt  in- 
Terti  sospicatnr  Oassendus,  ant  certe 
particolam  el  interserendam  esse  post 
f  rernm.*  Alia  Lambinns ;  et  Hi  dis- 
potent:  sive  interponas  <i,  sive  re* 
jiclaSf  eadem  est  argnmenti  vis,  et 
qai  nullos  in  Lncretio  hiatas  pati« 
tur,  ille  est  nimis  elegans,  et  moro* 
sns.  Creedi, 

919  Fiei  uH  riiM  tremOo]  Qaidam 
pntant,  inter  hnnc  versnm  et  supe- 
riorem,  aliqnot  versns  deesse:  ego 
Don  puto.  Itaque  bunc  locom  sic 
explico :  Si  qais  existimabit,  nihii 
eonmi  qus  cemuntnr  ocuUs,  aliunde 
qnam  ex  principiisconsimilibus  nasci 
poise,  hac  ratiooe  primordia  rerom 
peribuot,  neqae  jam  ernnt  primor- 
dia,  sed  res  concretae,  et  genitae,  at* 
qoe  etiam  animatas,  et  rationis  parti- 
cipes.  Nam  cnm  homines  nascuotar 
ex  aliqnibus  principiis,  et  cum  iidem 
interdnm  cachinnentnr,  interdnm  ia- 
crymentar ;  fiet,  ot  ea  principia,  ex 
quibns  bomines  constant,  cacbinnari 
qooqne  et  lacrymari  possint.  qood 
erit  absurdissimom.  Lamb,  Ita  ab- 
rnpte  sap.  1S3.  et  alibi  sepe.  Gif, 


Rednctio  ad  absordom.  Nihii  est  iu 
rebos  creatis,  ex  Anaxagorae  effato, 
qood  ex  coosimiU  natnra  non  sit; 
itaqne  cara  bomines  rideant,  Ulnd 
|i  principiis  ridentilMU  habeant  ne- 
cesse  est.  Id  antem  ridicolom :  £r- 
go.  Fab, 

CaekitmetU]  Cachinnos  toUant.  Uti- 
tnr  hoc  verbo  etiam  4.  1109.  '  Qnam 
famolse  longe  fogitanty  fartimqae 
cachinnant.'  Lamb, 

920  Gefuuqae}  OensB  ocnU  sant» 
ant  saltem  ea  pars  vultns  qose  sob 
ocblis  esU  Eonios  p.  148.  '  Pandite 
snlti  genas  et  corde  relinqnite  som- 
nam.'  Ovid.  Ub.2.A.  A.61.  <  Nec 
patrim  lacrymas  continaere  geoe.' 
Fab. 

921  Nwte  age  qnod  svperfiC,  ^cJ] 
Fatigatom  longa  de  remm  principiis 
dispotatione  Memmium  ad  raajora 
et  snblimiora  dacit,  de  soo  cannin^ 
vs.  901.  magnifice  loquatns:  Horri- 
dam  esse  Epicori  philosophiam,  nec 
ad  volgi  gostom  fatetor;  promittit 
vero  se  versibos  sois  saavibos  et  de- 
coris  ita  iUam  perfasomm  et  oma- 
toram  esse,  ot  speciosisaima  tandera 
et  dulciisima  videatnr:  saltem  id 
effectomm  qaod  medici  facioot»  qni 
ingratam  potionem  pneris  dantes  po- 
cnli  oras  melle  contingnnt ;  cn|us  sa- 
pore  decepti  pueri  amara  etiam  phar- 
maca  absorbent.  Improbas  qoidem 
hic  labor,  sed  fatnrse  glori»  epes 
incitaty  et  nt  Memmio  suo  totam  na- 
toram  rerom  explicet»  aggreditnr 
opos  difficile,  arduum,  et  a  onllo 
hactenns  Latino  carmiue  teotatom. 
Crteek. 

922  2V€C  M£  onMii  /aOti,  ifc,]  H»c 
repetivit  initio  lib.  6.  Gtf,  Nec  ma 
ammi/ailii,  Hone  locnm  imitatas  est 
Virg.  Oeorg.  S.  289.  *  Nec  snm  aniroi 
dobios,  verbis  ea  vincere  magnum 
Qoam  sit,  et  angnstis  bnnc  addere 
rebos  honorem :  Sed  me  Parnassi  de- 
serta  per  ardna  daicii  Raptat  amor  : 
juvat  ire  jogis,  qoa  nulla  prioram 
Castaliam  moUi  divertitur  orbita  cli- 


T.   LUCRETII   CARl    DE   RERUM   NAT.   LIB.   I.      1035 


vo.*  Jam  ho€  genns  loi|oendi, '  antmi 
fallit/  ■imile  illit  eat, '  victus  animi,* 

*  mataros  «vi/  '  naciiis  animi/  Sic, 
sic  et  6.  98.  <  Nec  me  animt  fallit, 
^uam  res  nova  miraqoe  menti  Acci- 
dat/  &c,  Sic  sup.  vs.  187.  *  Nec  me 
animi  fallit,  Oraiomm  obscora  re- 
perta.'  et  cetera.  LoMnb.  AnimifaUU, 
Hof  versus  com  Virgiliana  imitatione 
eonfert  Macrob.  Sat.  6.  3.  Plautns 
ita  dixit  '  falU  sermoni»/  Epid.  Act. 
2.  2. 66.  *  Nec  satisexaudiebam,  nec 
termonis  fallebar  tamen,  Quae  loqae* 
rentar.'  Hov. 

,Sed  ueri  Pereu$mi  thfno]  6i^o- 
irx^s,  t  e.  'thyrso  percutai/  ap- 
pellantor  ol  i9  ToZr  fiaitxifioa  hdmifiput' 
foi,  i.  e.  '  qui  in  sacris  Bacchi  furore 
divino  concitantar  :*  et  dacclii  sacer- 
dotes  tliyrsos  geatabant  in  Orgiis. 
SuDt  antem  thyrsi,  hasta  pampinia 
involat»  atqae  implicat».  Horat. 
Od.  2.  10.  8.  '  Eoce :  parce  Liber, 
Parce  gravi  metnende  thyrso.'  hmb, 
Thyno,  Vchiti  furore  qnodam ;  notom 
qaid  tbyrsas,  Ovpiro^por,  0v{fHnnrXi|7vr, 
qaeit  omnia  plena.  Fa6. 

023  Pcrciiistt  ikgrui]  Snmme  ele- 
gant !  qoodque  pulcherrime  illoatrat 
Hlad  Ovidii  in  epist.  LaodamitB  ad 
Protesilaum : '  Ut  quat  pampinea  te- 
tigiste  bicomiger  batta  Creditur,hoc 
illnc  qua  foror  egit,  eo.'  Exempla  ta- 
lia  apud  Nominm  patsim  tnnt  obvia. 
Qnare  Muta  nottri  Statio  notata,  nt 
^Docti  furor  ardons  Lucreti.*  2. 
8ylv.  7.  76.  Han, 

024  IneuBsit  amortm']  *■  Incntere  a- 
morem'  dixit,  nt  *  incutere  nietnm,' 

*  bellnm,'  et  simil.  tic  sup.  princip. 
vs.  20.  *  Omnibas  incutiens  blandnm 
per  pectdra  amorem.'  Lam6.  Ait  ip 
Prooemio :  *  Omnibat  incutiens,'  &c. 
Preig, 

025  Quonmeiiutiiiettui]  Qoonnnc 
incitatns,  ac  stininlatus.  Instingno 
composltum  est  a  verbo  stinguo,  nt 
prvttingoo,  rettingoo,  cxistingao, 
dittlngno.  Lam6. 


026  Atia  Pwrufiim,  ^.J  Prodncil 
tanqoam  tettem  hunc  locnm  Qnintil. 
8. 6.  dc  tropis,  et  ait  este  allegoriam. 
£t  certe  hanc  eandem  tententiam 
lib.  6.  videtor  Lacretiat  propriis  ver* 
bit,  et  tine  tropo  expretaitse  vt.  ft87* 
'  Denique  Batnre  htec  rernm,  ratio- 
que  reperta  ett  Naper :  et  hane  pri- 
mua  cam  primit  ipse  repertat  Nanc 
ego  tam,  In  patriat  qui  pottim  ver- 
tere  voces.'  tic  et  Hor.  Epitt.  1. 10. 
21.  *  Libera  per  vacuum  potnl  vesti- 
gia  princept :  Non  aiiena  meo  pretti 
pede :  qni  tibi  fidet  Dnx,  reget  exa- 
men.'  et  Virg.  Oeorg.  S.  10.  *  Primna 
ego  in  patriam  mecnm,  modo  vita  tn- 
pertit,  Aonio  rediens  dedncam  vertioe 
Mutat,  Et  viridi  in  campo  templnm 
de  marmore  ponam.'  idem  ibidem» 
vt.  201 .  *  Sed  me  Pamatti  deterta  per 
ardna  dnlcit  Raptat  amor,'  &c.  Nam 
panllo  ante  retnlimnt.  et  Oppiannt 
M.  a.  KvnryvrMr.  vt.  20.  "trypto,  mait 
rffif[xuaaf  iwtmtifittftai^  Aropv&r,  T^  ^* 
ptfirwr  oArw  ri»  kgs  hti/ntrmf  AofSaTs.  i. 
e.  <  Eia  age,  flectamnt  deterta  per 
aspera  currnm,  Qna  nondnm  pro- 
prio  callem  qnls  carmine  tririt.'  tic 
Entebint  non  longe  a  princlpio  hit- 
torim  Eccletiattic»  dicit,  le  primnm 
ingrestnm  tale  argnmentnm^  tan- 
quam  detertam  qnandam  viam,  et  a 
nemine  tritam,  inire  aatam  ette, 
&c.  Verba  ejut  hase  tnnt :  *Evcl  koI 
9p6roi  yur  T^f  bwa$4ffat»s  iwtfidartSf 
otd  ri¥*  ifhM^  Kol  krpt0^  Una  ilt^  iy- 
XtipovfjM^,  Sic,  Iterantnr  hi  aliqnot 
versos  initio  lib.  4.  I>ifn6.  Tam  iU 
Instris  hic  locnt,  nt  pattim  sint  imi- 
tati,  qni  Paraatsom  calcarint.  Vlr- 
giliut  prteterquam  in  notistimit  istit 
versibns,  obi  totum  locom  ab  Lncre- 
tio  translatnm  Servins  notat,  etiam 
Georg.  8.  8.  ^  Tentanda  via  est,  qna 
me  qnoque  potsimTollere  hnmo,  vic- 
torque  virnm  volitare  per  ora.  Pri- 
mns  ego  in  patriam  mecnm  (modo 
vita  tnpertit)  Aonio  redient  dedn- 
cam  vertiee  Mntat :  Primnt  Idam«* 


1036 


NOTiB   VARIORUM  IN 


u/  Scc  Phcdins.  Propert.  AnsoDt- 
D8.    NemesUnos.    Plinins.    aliiqne. 

Hav. 

AvU  Pieridmmy  4y.]  Vide  qn«  ad 

vers.  419.  Preig.  PieridMM,  Mnsa- 
rnm.  Pieria  BceoUa  mons,  in  qno 
MussB  genite  dicnntur.  Lamb. 
■  937  SoW]  Solea,  pede.  Itaque 
recte  apnd  Varr.  4.  de  L.  L.  legit 
Scaliger  F.  qma  $olo  teri  possiml  jofa 
terra.  Lamb.  Planta  pedis.  Varr. 
de  R.  R.  1.  47.  '  Splnm  enim  hominis 
exitium  herbap,  et  semit»  fundamen- 
tnm^'  i.  e.  ▼estigium  impressnm.  Fab. 
Loea.  Suspicio  olim  nobis  oriebatnr 
legendnm  aela^  ut  ita  poeta  loserit 
io  '  solo'  et  '  sola.'  Contra  tamen 
faciebat  repetitio  horum  versoum  ali- 
bi  apnd  poetam  nostrum,  ut  et  infra 
S.  144.  '  Et  vari»  volncres  nemora 
avia  pervolitantes  Aera  per  teoerum 
laquidis  loca  vocibns  opplent.'  Sed 
tamen  nihil  non  eif,  qnod  coofirma- 
tum  invenimus  apud  Vosslum  patrem 
lib.  1.  de  Aual.  qoi  c.  41.  manifeste 
iia  Gttat,  ut  appareat  ita  enm  vel  in 
Ms.  qnodam  invenisse,  vel  eam  lec- 
tionem  probare.  Noster  qnoque  *■  So- 
la  terrm'  lib.  2.  osnrpavit  vs.  592. 
Deniqne  par  fere  Insns  in  his  voca- 
bulis  est  apnd  Flavium  Vopiscum, 
qui  narrat  in  vita  Probi,  imperato- 
rem  devictts  Oallis,  iisque  coactis 
Romanis  ex  agris  sois  frnmentum, 
equos,  jumenta  suppeditare,  ita  inter 
alia  scripsisse  ad  Senatum:  '  Quid 
plora?  illis  sola  relinquimns  sola,  nos 
eornm  omnia  possidemos.'  Han. 

Integroe]  Nondum  a  qooquam  liba- 
tos,  seu  degnstatos :  vel  sinceros,  i.  e. 
limos,  et  poros,  tiKutpaftis.  Lamb,  Inr 
tegros.  Hinc  Horatius  ad  Mnsam,  l. 
26.  6.  '  o  qnae  fontibns  integris  gan- 
des,'  &c.  Fab.  Integroa.  Sic  elegan- 
ter  JCti  terram  vocAoi  integram,  in 
quam  nondnm  pecus  iojicitnr,  et  qnae 
depasta  non  est  a  grege,  in  L.  Sylva 
Caedua  de  verb.  appell.  nt  notat  Sca- 
lig.  io  Epist.  p.  410.  Hav. 


928  Atqne  hoMrirc']  E  fontibns  inte^ 
gris.  intellige  autem,  hos  esse  Mn- 
samm  fonteis.  Sic  Lncill.  Satyra 
tricesima  ex  Nonio;  '  Qnantnm  han- 
rire  animns  Mnsarnm  e  fontibns  ges- 
tit.'  Qnidam  tamen  subinteiligi  vo- 
Innt  illa  eadem  duo,  int^rot  fmdnu 
nt  sit,  atqne  hanrire  integros  fonteis: 
idqne  hyperbolicds  dictum  intelliga- 
tnr.  Qnorom  sententiam  adjnvat 
versns  ille,  qni  est  snpra,  nt  in  qui- 
bnsdam  libris  legitnr :  (/sfntf  «deo  itf-- 
go»hanttieefonHbusamMei»ttfe.  Nam 
hnatoe  legi  malo:  ut  habent  libri 
emendatiores.  Lamb. 

929  /iisigaeM^iK  meo  capiti  petere] 
I.  e.  et  ex  ea  re  meo  capiii  coronara 
expetere,  ex  qna  re  Musae  neminem 
corona  donarint.  Lamb. 

Inde]  Junge  cum  versn  seqnentiy 
'  unde  prins.'  £x  eo  loco  scilicety 
unde  poetarnm  flores  decerpserit. 
Fah. 

930  Velarlni]  Ornaverint.  Velarc, 
anctore  Servio,  est  redimire  et  exor- 
nare,  Maro  lExi.  11. 100.  '  Jamqne 
oratores  aderant  ex  nrbe  Latiua  Ve- 
lati  ramis  oleae.'  PiMM. 

981  Doeeo  de  rebua]  Cicero  Orat. 
pro  domo,  '  Docere  Pontificum  Col- 
leginm  de  Rebns  divinis.'  Creeeh. 

982  ReUigionMm]  Superstitionon. 
*  Diximns  noroen  religionis  a  vincolo 
pietatis  es%e  dednctnm :  qnod  homi- 
nem  Dens  sibi  religaverit  et  pietaie 
constrinxerit :  qnia  nos  servire  ei  ot 
domioo  et  obseqni  ut  patri  neceese 
est.  Eo  melius  ergo  id  nomen  La- 
cretios  interpretatns  est,  qui  ait :  re- 
ligionum  se  nodos  soUere.'  Hsec 
Div.  lost.  iib.  4.  Lactantins.  Ptna. 
Videtnr  significare  *  religionem'  dici 
a  religando :  qoamqnam  M.  Tnll.  du- 
cit  a  relegendo ;  a  qno  dissentit  Lac- 
tantins  libro  quarto  de  vera  sapientia, 
capite  vigeairoo  octavo,  probans  a 
religando  dici.  Idem  Lactantius  lib. 
1.  de  falsa  sap.  '  Magnum  hoc  opna, 
et  homine  dignnm :  Relligionum  ani- 


T*  LUORBTll   CARI   DB  RERUM   NAT.  LIB.   I.      1087 


mot  nodis  exsolvere  pergo,  (nt  ait 
Lucretins,)  qoi  quidem  hoc  eflicere 
non  poterati  qoia  nihil  veri  afferebat. 
Nostrum  est  hoc  officiom,  qni  et  Te- 
rum  Deom  asserimus,  et  falsos  refu- 
tamns/  Lamb, 

Animo$]  Marg.  nostra:  airiffttMi. 
Quod  etiam  ex  tribns  editis  librissen 
editionibos  suppeditaot  Var.  Lect. 
Londinenses;  vnlgata  lectio  nnde 
manarit  nihil  moramnr.  sofficit,  qnod 
et  in  Princ.  lib.  4.  compareat.  Preig, 

Porgo]  Ita  ex  vet.  qoibusdam  ma- 
Ini.  In  aliisi  nt  et  vulgatis:  pergo, 
Fortasse :  ex  toltere  porgo,  Qoid  sit, 
exporgo,  vide  Indicem.  Gif,  Pergo, 
Codex  Beriiii.  porgo:  etitemMem- 
mianus,  niendose^  opinor.  Lamb.  .  In 
quibu&damMss.  fMfgo;  qno  usns  est 
et  Enniusy  nt  ex  Servii  excerptis  in 
1.  JEn,  consUt.  Fab, 

QS8  Pango]  Ut  sopra,  26.  '  versi- 
bus  esse,  Quos  ego  de  rerom  natura 
pangere  conor.'  Ijmb, 

9S4  ConHngen»]  Tingens,  non  a 
verbo  tingo  seu  tinguo^  sed  a  tango. 
Idem  inf.  947.  '  £t  qoasi  Musso  dul- 
ci  contingere  melle.'  Itaque  paulio 
post  malim  legi,  Tait  taetu  reereata 
takaeat,  quam,  ut  scriptum  est  in  li- 
bris  omnibns,  tali/acto,  Lamb. 

Lepore]  Doo  lib.  mannscr.  habent 
Uqwere,  Lamb. 

036  Non  ab  nvUa  ratione]  Hoc  loco 
^  ab'  non  tollit,  ant  prlvat:  sed  ad- 
Jungit,  atqne  adjuvaf,  ut  '  locns  a 
frumento  copiosus/  et  *  a  vero  sensu 
Jndicas.  '  non  ab  nolla  ratione'  igi- 
tnr,  i.  e.  ab  aliqna  ratione,  qood  va- 
let  eiKaywsj  merito,  cnm  aliqna  ra- 
tione,  non  temere.  Lamb, 

0t6  Sed  veluti  pneriSf  i^c,]  Consimi- 
liter  Hieronymus  in  Rofinum  *  Iccir- 
co/  inqoit,  '  te  veneoi  calicem  cir< 
cumlinere  melle  voluisse  ut  simulata 
dulcedo  virus  pessimum  tegeret.' 
Hnic  Lncretiaoie  sententiae  sic  in 
epistolis  Symmachns  allusit.  'Ubi 
vero  chartolam  pono :  et  memetipsum 


interrogo:  cnm  absintfaium  menm  re- 
spicio:  et  circumlita  melle  tno  po- 
cnla  deprehendo.'  Quintiliani  lib.  S. 
Inst.  verba  sunt  hsc :  'Sed  ut  faoc  ipso 
alliceremos  magis  juventutem  ad  cog* 
nitionem  eornm  quae  necessaria  stn- 
diis  arbitrabamnr  :  si  ducti  Jucundi- 
tate  aliqua  lectionis  libentins  disce^ 
rent  ea :  quorum  ne  Jejnna  atque  ari- 
da  traditio  averteret  animos,  et  aures 
prssertim  tam  dedicatas  raderet,  ve- 
rebamur.  Qua  ratione  se  Lucretins 
dicit  prffcepta  philosophise  carmine 
complexum.  Namque  hac  ut  est  no- 
tom  similitudine  utitur :  '  Ac  velnti :' 
et  reliqua :  sic  nnnc  nos  veremnr 
ne  parum  hic  iiber  mellis,  et  absinthii 
multiim  habere  videatur:  sitque  saiu- 
brior  studiis  quam  dnlcior.'  Piais.  Sed 
veluti.  Testem  producit  hnnc  versnm 
Nonius  in  voco  '  absinthinm/  et  In 
voce  *  tsetra.'  Quinliiianus  porro  lib. 
8.  in  princip.  hunc  locum  respiciens 
ita  scribit :  *  In  ceteris  enim  admis- 
cere  tentavimns  aliquid  nitoris,  non 
Jactandi  ingenii  gratia,dec.  sed  uthoc 
ipso  magis  alliceremus  Jnventutemad 
cognitionem  eorum,  qu»  necessaria 
studiis  arbitramur,  &c.  qna  ratione 
se  Lucretios  dicit  preecepta  philoso- 
phiae  carmine  esse  complexom.  Nam- 
que  hac  (ut  est  notnm)  similitndine 
utitur :  Ac  veluti  pueris,'  &c.  Utitur 
eadem  similitudine  et  Themistius  in 
oratione  quadam  ad  Nicodemenseis, 
VLifiifrdo»  ^fw^  rohs  awpm^^povs  r&p  la- 
rpwv,  ot  rii  ntucp&repa  rSp  ^appJiKW  fUktri 
T^y  jc^Auca  Tcpixp^ayrcs,  v^fiy  9iZ6affu 
Qnem  locnm  Themistii  protulitMore- 
tus  Var.  lect.  lib.  6. 8.  'Imitandi '  (in- 
quit  Themist.)  '  nobis  sunt  sapientio- 
res  medici:  qoimedicamenta  amariora 
flpgris  dant  ebibenda,  oris  pocuU  mel* 
le  circnmlitis.'  '  Taetra'  i.  e.  amara, 
utNon.  Marcello«interpretator.'Me- 
dentes'  i.  e.  medici.  Lamb,  Hos  ver- 
SQS  ita  convertit  admirabilis  poeta 
Torquatus  Tatius,  Cosl  d  T  egro/oMcUU 
porgiamo  aeperei  Di  aoaci  liqaor  gti  orti 


1038  NOTiB   VARIORUH  IN 

ddtam;  SttuU  ^mariy  n^MMito,  m-  9»  Pmtnrmnaimi  Pro  piierlttp- 

4m/«  ct  b€te^  E  da  V  mgmmQ  rao  t»l«  sis.    Ita,  '  wm  stmii  taft/  i.  e.  tilii. 

ricMe.  ¥mk.  PlMtTcr.  Fak, 

MtienU^]  'AjM^yMPM,  Medici.  Fab.  940  Mma  ]Mn»o«c*,  ^c.]  Oneei  di- 

L  e.  medici.    Ovid.  Met.  Ift.  629.  cereot:  Loa  wapamvKKAp  rav  fUkirer, 

'  Nihil  ertet  posee  medeiitiiiii.'  et  ipse  Korawirp  8^,  &e.  Preig» 

UMTet.  Ub.  6.  <  «ditaentes/  pro  «di-  941  Deteptaifat  mm  «qnaiv]  'Q^^ 

tais:  arS.  tfee.  ^ptr.  y aie  eet  illud ;  *  cni  tecet,  ^> 

9t7CMaii<«r]Cegitftnty8ibiprope-  coDt.'    Qeomodo enaaii|iii  decepMi 

iMiat.    Jem  aatea.  Fe^.  est,  noD  capiatnr  l  Nisi  dieamM,  4e« 

996  Craltaf  vat]  Qniden  libri  Ae"  ceptam  qnidera  eete  poeroram  teia» 

ptrgmd,  qnidam:  AMpwoKJt,  Gtf.    lo  tem  labronim  tennf:  ted  icdreonon 

lib.  legitur  AepergwU :  in  capi»  qnia  abiiotliii  mcm  perpotmto 


mnUis,  Aepirmdj  et  ita  apnd  Qnin-  conTaleacit.  Leai^.    ^O^^pmfm,    Tale 

tiliaiinm,  aed  sine  dnbio  mendose.  illnd  TerentU :  '  At  enim  cavo  bo, 

Nam  ^aspirant'  factnm  ex  asper-  prinsqnam  aceeperisy  amittas.*    Ita 

Iputt :  aspergnnt  antem  credibile  est  ingeniose  ab  Ennio  de  Pergtunii  Tro- 

foisse  iaterpretationem  Terbi  *  con-  j»,  p.  94.  '  Qa«  neqne  Dardnniia 

tiiignaty'  ab  aUqno  litteramm  stodio-  campis  potnere  perire,  Nrc,  enm  cap« 

so  ad  oram  libri  lUlscriptam :  deiiide  ta,  capi,  nec,  com  combusta,  cremari.' 

posteaiaconteztnmtraiislatam.'Coii-  Qood  in  iEneidem  snam  traMtnlity 

tingont'  enim  oompositnm  yerbam  more  soo,  Virgiitus.   Fab,    Doiiatas 

Mt  a  verbo  siBqiUci  tango,  non  a  tin-  ad  Ter.  EmmclL  Act.  S.  8c.  S.  pag. 

gno.  ex  contactn  autem  remm,  maxi-  146.  '  Qnia  est  et  bonM  doius,  qao  a 

tae  liqnidamm,  et  coloratarom,  et  si-  medentibos  falK  «grae,  aon  tamen 

nuliuro,  contraliitar  simiUs  Uqnor,  et  decipi    poeta    Lncretias    testator.' 

eelor,  aliave   talis   qnalitas.   Lamk  Tnrneb.  Adv.  0. 14.  a  feris  traetoni 

▼anro  R.  R.  '  Levi  tectorio  contae-  pntat  qa»  saperstratit  froadibns  de- 

tas  paries.'    Non  potatt  meiins.  Fofr.  cept»,  id  perniciosas  Ibveas  cadnnt, 

Mox,  <  Mns«o  contingens  cnncU  le-  non  vero  ita  pneri  qni  amaro  pocnio 

pore/  imitatnr  Virgil.  Oeorg.  S.  40S.  sed    melfito    epoto,    convaiesenaf. 

*  Et  parco  sale  contingnnt'  Hav,  Hav, 

MeUii  dakH  Ut  Sibylla  apud  Virg.  942  Toli  tactu  reer.  eol.]  6ic  omIo 

4.486.  «Spargeas  hnmida  mella  so-  iegi,lali  taetu  inqnam,  i.  e.  tali  con- 

poriferamqne  papaver.'   i.  e.  offam  tactn,  qnam,  ut  vnlgo  legltur,  <att/ec- 

meUe  UUtam.     Faeit  et  hac  locns  torecr,val.  qnia  iibro  qniato,  obihi 

GeliU  11.29.   «Aopns,  ille  e  Pbry-  versns  iterantor,   ita  scriptom  est, 

gia  fabaUUor,  haud  immerito  saploM  noo,  nt  hoc  loeo,  telt  faeta,  eaksMt, 

eaistimatnsest;  quamqnitntiUamo-  antem  i.  e.  convalescat,  vaUda  fiat* 

nitu  snaraqne  eraat,  non  imperiose  Lamb,    TaU  faeto,   Al.  tadu,  mimis 

prftoepit  et  eoMnit,  ut  phiiosophis  placeat.  Fa6.    Tait  taeiu  Lambinns. 

ffiM  Mt,  sed  fMtivM  delectabilesque  ex  voee  Coaliagaai  in  vs.  996.    Non 

apologM  commentM,  rM  salobriter  plaoet.  Creeek.  Ita  sap.  vs.  789.  Mss. 

ae    perspicieater   animadverMs,    ia  /mTo  pro  paoro.  Hav. 

mentM  animosqne  hominnm  com  an-  94S  Htee  ratto]  Haec  pbiioMphla : 

diendi  qnadam  iUeoebra  indoit'  Hav,  ita  ss»pe  Cicera  et  noster  alU>i  pao* 

Jhdd  JfoMfOtf]  Epithetis  mus  Mt  eim.  Fab, 

valde  accommodatis.  mel  enim  dnlce  944  Retro^']  lu  vet.  Ub.  vnlg.  iiaa* 

ct  flavnm  est.  Lom^.  foe.  Gif.  Sic  habeot  omnes  Ubri  »• 


T.   LUCRBTII  GARL  DB  RBRUM    NAT.   LIB.   I.       1099 

Da«crif»tl:  neqao  video  qininobreiii  VBiyennmhoc  tnfioitam  lit,  an  ter- 

bttnc  acriptnrem  rejicere  debeamus.  minis  aliqnibns  inclusum  ^  variisqne 

Kam  relro  abkorrere  nihil  aliod  esse  argomentis  evincere  conaCur  omne 

pnto,  qoam  horrendo  retro  cedere,  ez  nolla  parte  terminatnm  esse,  sed 

refngere,  et  reformidare.  ut  JEn.  2.  tam    muUitodine    corpomm,   qaam 

S78.  'Obstnpnit,  retroqne  pedem  cnm  inanis  raagnitadine  prornis  infinitom* 

voce  repressit;   Improvisnm  aspris  Creeek, 

veluti  qoi  sentibns  angnem  Pressit  068  Ntmc  age  mmmai  eequanam  eU 

humi  nitens,  trepidasqne  repente  re-  ftni»  tfomni,  neene  eit^  evoh»  fteniy  ipwd 

fngity'  dcc.  Hom.  IX.  7. 8S.  ^nXipoptros  tfian«,  ^c.]   Hunc  locum  in  omnitHM 

&rM7}.  et  pauHo  post,  S5.  ^Aifr  ia^ex^  libris  vulgatis  depravatum,  in  qnibus 

pvn.  Ubri  fere  omnes  typis  excnsi  est,  Nwu  a§e^  siimma  oiMUy  9««  noiii 

habenty   ideoqne  VeHgus^  ^c.    Lamb.  nt^  ^.  restitni  german»  scriptnrm 

Rectlus  qnara  Ideoque,  qnod  Codd.  vestigia  secotns,  in  vetu&tift  exempla^ 

nonDalli  exhibent.  Creeeh»  ribns  non  leviter  impressa.   Sic  ODlm 

046  EtqnoHMuateoduleieoniingere']  babet  codex  Vatic.    Nee  eitevoioa- 

Qnidam  libri  habent  coidti^gtfere.  Ego  oms;  Tettianns,  Faern.   Nee  ei  ie  to- 

eoniiMgere  magis  probo,  a  verbo  tan-  Mmcs.   Bert.  et  Meram.    Nune  age 

go*  Ltttub/  eummaquanamsitfinieeorum.    NeeeH 

tMO  l>mii  perspicjs  omncm  Nohcram  evofoamtis.  Ex  his  igitnr  ritiosis  scrip- 

9«a  ftgura  sii  coiR|ifa]    Hellenismns  tnris  ad  rectam  et  veram  qnasi  mann 

Planto  et  Terentio,  Lncilioque  faroi-  dnctns  stim :  cujns  hKcsententlaest: 

liaris ;  *  nescio   ilhim  qni  sit/  pro  N«nc,  explicemns,  ^  ecqnie/  sen  *  ec» 

neseio  quis  ille  slt.    Sed  hoc  exem-  qna/  I.  e.  ntriim  aliqna  sit  finis  snro* 

pium  in  Pmnulo  nrbitror  esse  singn-  msB  corpomm  priroorom,  necne  sil^ 

lare,  certe  exsnperat  cetera :   6.2.  ikni^.    Nee  eii  cvoJeamvs.   Sic  libri 

106.    *  Patrem  atqne  matrem  vive-  veteres.  Forte :   Necne,  vel  Nee  tiet. 

rent  vellem  tibi.'    Pro,  pater  atqne  Gif.  Qnmstionem  ponit,  an  snmma 

mater  viverent.   Compia  antem,  prm*  primordialinm  corporum  infinita  sit 

dita,  omata,  cnlta,  &c,  Fab,   lAb,  4.  an  finita ;  dein,  ntrnm  inane  sit  im- 

in  qaibnsdamEdd.pcrctjiis;  sedmalCy  meosum  et  intermmatnm,  an  contro. 

nt  opinor.  Preig,  Fab,  Summm  eeputnam  eitftni»  eorumy 

050  Qnacimstctcoiiila^iini]  Com-  iVetnc  eii  evolvamue  B.  Nard.  Summa 

ta,  i.  e.  prsBdita  atqne  omata*  Atqne  aHdt.  Summai  qu^tnam  Fayus.    Nee  H 

ita  scriptnm  est  in  qnattuor  libris  tevolvmniu»,    Hae  stc  voliMm«s  Na^- 

mannecriptis,  et  in  Parisieiis.  Vene-  dins.   Creeeh,  Aimtnat  ce^Kattam.  Ita 

tis  antiquls,  Vicetinis,  et  qnlbnsdam  edidit  Lamb.  ex  conjectnra :  recen- 

aliis  Impressis.     In  nno  scripto,  et  sens  itidem  varias  codicum  scriptn- 

nonnnllls  excnsls,  Qna  eoneiei  euneia  ras.    Secntiqne  hnnc  Faber  et  Cree- 

ftgumu    Hocautem  *  constet  comta,'  chius.  Oilanius  rep08nit,smmmd9«tf- 

tale  est,  qoale  Blnd  sopra,  844.  '  Pri-  nom.  qnomodo  in  antiqnis  llbris  inve^ 

Yata  carerent'   Idunit,     lib.  4.  S5.  nisse  se  testatnr  Tumeb.  Adv.  10. 

hoc  temlstichlum  imitatnr  in  :  '  ae  16.    Sed  omnino  hic  est  pneferenda 

prmsentis  ntilitatem.'  Preig,  lectio  Membr.  L.  B.  quae  solse  yeram 

061  Sed  fMMttom  docm',  4^.]  Corpora  Lncretii  mannm  servarant,   nempe 

ene,  eaqne  perfecte  solida  et  iodisso-  smnmai  (naro  calaml  ritiom  est  stonma) 

fnbilia,  inane  etiam  mnltis  uipimentis  quadam,    Jam  enim  incipit  dispntare 

affirmaverat ;  ex  ils  vero  nniversnm  faoc  ne  totnm  an  sit  finitnm  an  vero 

coostnre,  nec  tertinm  esse  reram  ge-  infinitum.   Ifae.      Ec^iuBNam.  Marg. 

nns  docnerat  Lncretins.   Jam  vss.  7.  nostra :  ex  Voss.  Emendd.  Quetdam 

nobilem  qnmstionem  proponit,  '  An  an*  Tura.  adv.  10.16.  qucenam,  Preig. 


1040 


NOTiE   VARIOBUM    IN 


064  ReptrtMmeai]  Antea  probtvi- 
nns.  Fab, 

955  Rei  in  9«o  qtutque  genmtm'']  Sic 
omiies  qnidein  habent  libri  volgati; 
'sed  videtur  legendam  genmtwTj  non 
gerantur,  Verumtamen  nihtl  mn- 
tandam  censco.  Similiter  (inquit) 
pervideamus,  ntruro  ioane,  sive  lo- 
cas  ac  spatiiim,  in  qiio  res  qnae- 
qne  gerontor  «eo  gignnntnr,  sit 
prorsns  6nitum,  an  iiifinitum.  Lamb, 
GeroMiMr.  Ita  legendom.  supra.  Gif, 
8ic  edendnm  curavimus,  contra  qnam 
est  factom  in  Ed.  nnperrima,  qnsB 
^CRmi/ttr  hsbet;  cum  aliis  rationibus, 
tnm  Mss.  omninm  auctoritate  fre- 
ti  ;  qnibns  et  Gotforpiensis,  et  tot 
alii  nt  et  Codd.  Vossii  accedant. 
i^eig. 

057  An  immenMHm  pateat  vaiteqne 
pni/'.]  Dao  iib.  manuscripti  habent, 
nel  ad  ueque  prqf,  nt  et  vulgati.  Vatic. 
paieat  ad  ueque  Bertin.  et  Memm.  pa- 
iMl,  vatteque  qnamscriptnram  seqnor, 
nam  vulgata  pateat  vel  ad  uaque  prof, 
aopposititia  est :  quamvis  eam  non- 
DoUi  veteres  confirmare  videantnr. 
Nam  ratio,  prseter  alios  codices  anti- 
qoos  meliores,  eam  refellit.  Qood 
enlm  patet  osque  ad  profandum,  fini- 
tnm  est.  Nonc  aotem  evolvere  et 
expUcare  parat,  ntrum  summa  rernm 
ait  fioita,  '  an  pateat  immensnm,  et 
▼aste  profondom,'  i.  e.  an  sit  iofinita. 
nam  quod  vaste  est  profnodam  non 
babet  fondoro.  Loiiifr.  Vaelequepra' 
fundum.  Ita  veteres  quidam,  recte. 
In  aUis  vet.  pateat  ad  nsque  prof,  Non 
male  Lambinus :  rel  ad  ueque.  Gif. 
Paiefiat  ad  uaque  Nardios.  Sed 
rcctius  legendum;  pateat  vaMteque. 
Creech.  Sic  retinendom  pntavi- 
mas.  Licet  nnperrima  Lond.  £d. 
▼nlgatam  oUm  lectionem,  pateat  vel 
ad  usque  pn^undum^  revocet.  Torn. 
etiam  Adv.  10.  15.  vatteqiae.  Preig. 
Ita  Mss.  L.  B.  ita  Vossins  Pater  ex 
suis  restitoit  2.  de  Arte  Gram.  c.  20. 
Ita  Turneb.  Adv.  10.  15.  ita  in  se- 
cnnda  Ed.  Gifan.  ata  oUm  Carus  scrip- 
•it.    Pro  eo  qnod  in  DoonulUs  est  pa- 


teai  ad  ueqne^  Petrns  Candidas  in  Flo- 
rentin.  Ed.  reposoit  pa/</7at  od  KSfM, 
quod  seqnitnr  Ed.  Bas.  Hav. 

058  Oanie  quod  eet  igitur}  <  OmDe 
qood  est'  (inquit)  i.  e.  rh  «-or,  sen  t^ 
h^,  ipsnm  nniversnm  est  infinitum, 
sive  spectes  magnitndinem  atque  iD- 
finitatem  vacoi,  sive  primorum  cor- 
ponim  multitudinem  infinitam.  Co- 
jus  rei  hanc  rationem  afierebat  Epi- 
curus.  Nam  si  inane  qnidem  esset 
infinitnm,  corpora  aotem  finita^  nom- 
qnam  copulari  ant  cohserescere  pos- 
sent ;  sed  perpetoo  in  infinito  inani 
dispersa  ac  diijecta  ferrentury  comy 
obi  nitereDtur,  aot  qoibns  folcireDtnr, 
aat  nnde  coercerentnr,  plagis,  et 
verberibos  iteratis,  non  baberent.  sId 
corpora  qnidem  essent  infinita,  inane 
antem  finitumy  noo  haberent  corpon 
infinita,  nbi  coDtiaereotnr.  Ad  hanc 
locom  pertinent  qnae  scribit  M.  Toll. 
Iib.2.deDivinatioDe:  «VidesneEpi- 
curam,  qoem  hebetem  et  mdem  di- 
cere  solent  Stoici,  qoemadmodom 
quod  in  natnra  remm  omne  esse  di- 
cimns,  id  infinitom  esse  concloserit? 
Qood  finitnm  est,  inqoit,  habetesu 
tremum.  Qnis  hoc  non  dederit  ?  Qood 
habet  eztremam,  id  ceraitor  ez  aUo 
extrinsecns,hocqooqae  est  conceden- 
dum.  At  qnod  omne  est,  id  non  cerai* 
tar  ez  alioextrinsecus.nehoc  quidem 
negari  potest.  Nihillgitorcamhabeat 
extremom,  infinitum  sit  necesse  est.' 
Verba  Epicnri  hsec  snnt  ex  Laertio  : 
*AAAA  /ij^  KO^  T^  vw  Antpiw  krri.  Th 
yiip  nimpaa-fjUwoif,  tKpev  Ix*'-  ''^  ^  iapow 
nap*  trtpSv  ri  tfwpcrrai.  wapii  rh  vSof  8* 
oMci'  iarof.  "Qare  o^  ittpaif  Ix^i.  th 
tk  oba  %x^  '^'V^)  wipas  ohu  $x^  n4pas 
S*  oba  lxo>'>  tantpoif  &y  dq.  i.  e. ' At  etiam 
omne  infinitum  est.  Nam  qnod  fini- 
tum  est,  extremnm  habet,  extremnm 
antem  ex  alio  qoodam,  aeo  pneter 
aliud  cernitnr,  at  praeter  omne  nihil 
est.  Quare  extremom  noo  habet. 
At  qaod  non  habct  extremom,  finem 
noD  habet,  qnod  autem  fioem  doo  ha- 
bet,  infioitam  slt  oportet/  £aiii6. 
Owme  quod  eet  igitnr.    Hsc  est  et  es- 


T.   LUCRBTII    CAR!    DB   RERUM    NAT.   LIB.   I.     1041 

rten  et  senteBtftL  l«'ri  hifjas :    Qtiod  venies  ?  0ao. 

eet    omne,    Ben,  qnod    est   nmver->  900  Exh^emwn    porrOf  i^e.']    Diios 

BaiD,  rh  vay,  Id  nallo  modo  finttam  hos  versns  obscnfos  esse  oiunes  qne« 

esl :   nBin  si  finltnm  sit,    tnm    non  rontar,    nonnolU  corrnptos :    Faber 

erit  rh  omney  enm  necesse  sit  dari  delet,  neqne  ego  retinerem,  si  sine 

aliqnid  a  qno   finiatnr.    Fub,     Pri-  illii  integriiro  esset,  qood  nobis  ex- 

mnm  argumentnm,  quo  mitversi  in-  hibet  Liicretins,  Epicnri  argumen^ 

finitionem  vss.  1:0.  probat,  explicat  tnm.    Id   facit  jit  retineam,  et,  nisi 

Cicero  de  Div.  2. 154.    Qnodfinitnm  fallor,  non  ernnt  amplias  obscnri. 

est  habet  extremnm.    Qnis  boc  non  Qnldam  legnnt  Qmml  non,  i.  e.  nltra 
dederit.    Quod  antem  habet  extre*  '  qnod.  Creech» 

mum  id  cernitnr  ex  alio  extrinseons.  001  Niti  ultra  stl  quodjiniai]  I.  e.  ni* 

Hoc  quoqne  est  concedendum.    At  si  id  qiiod  finiat,  sit  ultraid,decnjns 

qnod  omne  est  id  non  ee/nitar  cx  alio  fine  ant  infinitate  qnaritnr.  Quidain 

extrinsecns.    No  hoc  quidem  neg^ari  legendnm  pntant  extra  pro  uUra:  qu» 

potest.    Igidir  omne  qood  est  non  scriptora  raagis   consentanea    esset 

habet  extremnm.    Epicnrns  ad  He-  cnm  verbis    Epicnri,    et  M.  Tullii. 

rodotam:   'AXXk  fikp  Kotrh  ira»  (hrnp6p  Lamb,     UUrasH,     Repone  Extra  tU 

^•,  T^  ykp  wtTTtpttfffiiyoy  tittpoy  Hx^i^  ex  vs.  902.  Creeeh, 

rhB^iKpovirap*  h-vp^yriettfpttrM^&ffTt  902  Quo  non  hngius]    Itft  vet.  li- 

rh  oIk  ix'^  ^Mpoy  iripas  oIk  Ix«>  »^P«»  bri.     Viilgaii :    ^trod.     Fortasse   le- 

8i  ovK  t^xoy  6ittHpov  hy  cfi;,  jcal  ob  irwirtpa/ff-  gendnm  :  quoadf  at  (tsepe  alias.     Gt/. 

/A(yoy.  Creech,  Locus  obscurns,  atque  adeo  corrnp* 

958    Nulla  regione  i?tarMia]   Niillo  tns.  secntnssnin  tamensrripturae  Te- 

limite.    '  Regio  via?/  est  recta  via;  terls  aoctoritatein  :    qnatn  sic  inter- 

qnod  firmari  potest  sex  septem  ex-  prctor:  *  ut  videatur:'  nempe  id  ex- 

empltsapnd  Virgiliatn.  Fab,  tremum,  qnod  finiat:   '  Quolongins,' 

969  Nmnque  exiremum  debehai  kab.']  &c.  i.  e.  ultra  qnod,  *  h«c  natnrasen- 

Cod.  Bertin.  habet  min^m.  ex  qoa  sns/  i.  e.  visus,  sen  aspectns,  '  non 

scriptora  qnidam  vir  doctns  legen-  seqnatur,'  i.  e.  non  possit  vim  suam 

dum  pntat  nam  qua,  *  qna '  auteni,  i.  explicare  atqne  expromere :  sen  non 

e.  aliqua  in  parte.  Lamb,    Namque  possit  pervenire,  '  hsec  sensus  natu- 

eztremmm.  Namqua  alii  legnnt  quos  ra'    antetn  Beucruws,     Quidam    viri 

negligo.  Creech.   Debebat  habere.  Le-  docti  legendum   putant,  Quoad   nou 

go,  debebU  habere,  i.  e.  habeat  necesse  longiut  hoe :  i.  e.  nsqne  ad  quod  ex^ 

est.    Mox   lego  quoque  ei  videaiur^  tremunt,  et  non  longins  hoc,  sensus 

pro  ui  videaiur.  Fab.    Namque  exire-  natnra,  nempe  visus,  perveniat.   Co- 

miim  debebai  habere,    Ita  huc  nsque  dice»  vnlgati  habent,  Quod  non  /on- 

lectum  fnit  et  editum,  putide  pror-  ^iiuAtfc.  quaescriptura  sinedubiode- 

sas,  cum  ita  diceret  Lucrettns,  quod-  pravata  et  corrnpta  est.    Cum  hsc 

conqne  igitnr  est,  nnsquam  est  finK-  scripsissem  anno  1503.  barbaros  qni- 

tum,  nam  si  finitnm  esset,  deberet  dam   Zoilits  tribns   aonis  post  hsrc 

esse  finitam,  quomodo  sanus   nemo  sibi  vindicavity  nt  alia  sexcenta  at- 

loqoatur.    Verum  itaque  et   since-  qoe  adeo  omnia  mea,  paucnlis  excep- 

rum    sensnm  *ex    optimis    Membn  tis.  Lamb.     Ui  videaiur  Quo  nonlou' 

Lngd.  Bat.  ftgnosce,  emenda  et  lege  gius^i^c.    Locnm  hnnc  obscurnm  at^ 

cnm  interrogatiouis  nora,  Nnm  qua  ex»  que  adeo  corruptum  esse  interpres 

tremumdebebathaberel  \\h\  Xhmende-  existimat;    additque  doctis  qnibus- 

bebat  mntari  debet  in  debebii,  Si  enim  dam  visnra  fuisse,  lcgendum,  Qiioad 

finitom  esty  nbi  ilhtd,qtto  finitur,  in-  iion  longiuM  hoc  eenauenatwa  tequaiur, 

Defph,  ei  Var,  CUu,                   Lucrei,  3  U 


1042 


NOTJS  VABIORtJM   IK 


Ego  autem  exifttimo  lios  dnoi  vcrsiis, 

*  Extremnm  porro '  et  *  Esse  Disi/ 
Scc*  sporiofl  esse.  Nam  illud  '  posse 
▼idetor'  in  acroteleatio  prioris,  et, 

*  ut  videatnr'  in  fioe  secundi,  non  pla- 
cet|  cum  nnlla  ex  similitudine  figura 
existat  Si  autem  nterqne  versua 
deletus  fuerit,  tnm  vere  absolntissi- 
mus  sensus  fnerit,  et  plane  perspi- 
cuus,  legendo  et  connectendo,  Niom- 
que  extremwn  debebit  habere,  Quo  non 
hmgvti  kae  sefuus  natura  eequatur,  I. 
e.  *  debebit  babere  aliqnod  extre- 
mum,  qao  longios '  (i.  e.  ultra  qnod) 

*  hiec  sensus  natnra'  (i.  e..  sensns  vi- 
dendi,  nt  exempla  ante  allata  snase- 
runt)  *  non  seqnatnr,'  non  pervadat. 
Si  qois  autem  retineri  illos  velit,  res 
jam  facilis  est  ad  explicandnm.  Fab, 

963  Nunc  exira  iummam  i(umdam'\ 
Nunc  hoc  loco  vim  habet  adversandi, 
nt  sspe  alias.  £x  hoc  ioco,  extra 
mtmmam:  probabilis  est  eornm  con- 
jectnra,  qni  putant  panllo  antelegen- 
dum,  niei  extra  eit  quod  finiat,  Jam 
vero  mendose  habent  quidam  libri, 
fxCra  rammitm.  Lamb.  Nunc.  Antem. 
nt  alibi  jam  in  eadem  significatione. 
Fab.  Extramimmam]  Nam  extra  to- 
tum  quid  sit  ?  Fab, 

964  Non  habet  extrenam:  caret  ergo, 
Ifc,']  £x  Epicuro  sont  hec  expressa : 
obx  Hucpov  ^X^h  ^^  ^  irfyas  lxe<. 
Lamb. 

965  Aaiistas]  Fayus  abnstoM.  Creech. 

966  Posaidit]  Ita  conjectnra  ductns 
scripsi.  Yide  Indicem.  I.  e.  tenet. 
In  libris:  posxedit.  Gif.  Possidit. 
Possidet.  Omnia  ferme  verba  se- 
cunds  et  tertis  commnnia  erant. 
Ita  Catnll.  Virg.  alii,  'obsidit'  pro 
obsidet :  *  fervo '  pro  ferveo,  *  strido,' 
strideo :  sensus  antem  est :  In  qno- 
cnmque  loco  totius,  sen  summie  re- 
rnm  consistat  aliquis,  tantumdem  in- 
iinitum  relinqnet  in  omnes  partes. 
qnod  vero  de  telo  jacto  sequitur,  rem 
illnstrabit.  Fab. 

968  Praterea  si  Jam]  Liber  nnns 
scriptus  habet,  Praterea  sic  tam.  ego 


tamen  nibil  mnto.  Lamb.  Pretiertm 
sijam,  ffc.  Pro  infinitate  ndiversi  ite- 
mm  vss,  16.  telo  sno  egregie  png- 
nat  Lncretins.  £sto  omne  littitnm; 
in  extrema  illins  nniversi  ora  coNoce- 
tur  aliquis,  et  telnm,  aut  ab  aliqno 
sistetnr:  si  evolet,  ultra  extreroam 
oram  patet  spatinm  ;  si  sistatnr,  ali- 
qnid  extra  extremum  est.  Ubicnu- 
qne  extrems  universi  or«  statnuotnr 
hoc  modo  instabit  Lncretins,  et  telo 
sno  minabitnr.  Creech.  8i  jam.  Ms. 
L.  B.  sic  jam,  qoomodo  se  in  uno 
etiam  invenisse  Lambinns  testatnr; 
dicit  posito,  non  conceaao,  nt  lo- 
quonturlogici.  Hao.  Sijam.  Egregie 
unns  ille  quem  Lambiout  vidil,  Liber 
scriptus :  Sic  jam,  concessio  est :  et 
hvc  distinctio  poterit  fieri :  Praierea, 
Mcjamfinitum  constituatmr  Omne  ^od 
est  spatium :  si  quis  procwrrai  ad  oras 
Ultimus  extremas  Jaciatque,  4*^.  Vnl- 
gata  lectio  dnmm  nescio  qnid  sonat : 
si  constituatur,  si  quis  procurrai,  dfc. 
Preig. 

969  Omne  quod  est  spaitiim]  Univer- 
snm.  Qui  inane  interpretantnr,  in- 
eptinnt ;  nt  patet  ex  vs.  972.  Creeek. 

Procurrat]  Quidam  libri  Vet.  et 
vnlgati :  percurrat.  Forte,  rectios. 
Gif.  Sic  habent  omnes  fere  libri 
typis  impressi.  Duo  mannscripti,  et 
Aldini  antiq.  cnm  Paris.  pereurrat, 
Lamb.  Procurrat,  Ita  Codd.  optiml. 
Alii  perciifra^  Creech. 

970  Jaciatque  tiolatile]  Virgil.  ^o. 
4.  71.  *  liqnitqne  volatilc  ferrum  Ne- 
scius,'  &c.  Idem  8.  694.  '  Stuppea 
flamma  mann,  telisqne  volatile  ferrum 
Spargitur.' '  Jaciat  telnm '  antem,  ab 
oris  cxtremis,  aut  certe  ab  eo  loco, 
in  quo  finem  constituerit.  Lamb. 

971  Invalidis]  Utrnm  dicis  id  jacn- 
lum  ab  oris  extremis  non  ad  oras 
extremas  pervenire,  quoniam  virea 
invalidae  jaculatoris  obfuerunt?  Qni- 
dani  interpretantur  invalidis  snmmo- 
pere  validis.  sensn  tali:  vel  sagitta 
lacertosis  brachiis  excussa  longe  vo- 
labit;  qno  coUigemas  vacuum  non 


T.   LUGRETll   CARI    DB   RBRUM    NAT.   LIB.   I.     1013 

fiDtri.    In   aliqaando   aaget :    quod  aspiratioDis  in  boc  loco  nedum  vim 

patet  in  inclyto,  incano,  et  id  genos  habet,   sed   coDsonantia  :    nt   apnd 

moltis :  qno  pacto  locntnm  Maronem  Horat.  Od.  I.  2.  81.  *Nube  candenti 

quidam    ▼olnnt   in  Georg.   1.   373.  humerosamictus  AugnrApollo.' licet 

'  Nnnqoam  imprndentibus  imber  Ob-  nonnyJli  eandentia  malint.    Qoantam 

fuit :'  et  Oeorg.  4.  564.  *  Ignobilis  v\m  habeat  afflatos  docet  is  Martini- 

oci.'  Pius,    Id  validis  uirum,  S^c,]  Sic  ani  versicnlus  in  geometria.  <  Tellus, 

restltni,  hanc  scripturam  efflagitante  qnae  rapidnm  consistens  snscipit  or- 

•ententia,  et  ipsa  veritate.    Id  telnm  bem,  Puncti  instar  medio  h»serat 

(inqoit)  utrnm  vis  longe  volare,  mag-  nna  loco.'    Hic  tamen  apod  Lncre- 

nis  vlribns,  validisque  lacertis  con-  tiom  potest  moltarum  vocalium  fieri 

tortnm,  an  aliqnid  obstare  posse  cen-  coUisio  et  pribeat  servari  nt  extritis 

ses?  Virg.  2.  52.  '  validis  ingentem  caelerisin  scansione  remaneatt,  longa 

viribus  bastam  Contorsit.'    Qui  ta-  quae  brevis  erat    Tntius  est  tameo 

9aUdis  retinent,  quod  est  in  Ub.  vol-  in  hac  dicticne  excludere  vocalem 

gatis,  et  valde  vaJidis  interpretantury  antepennltimam  et  scandendo  dicere 

Tcri^Xwfrrcu,   Koi    rwT^^vrai,    Lamb.  prohibat :  ut  deinde,  in  duas  metien- 

JnvaUdit . . .  Qm  fuerit.    I.  e.  valde  do  carmen  dedncamns  syllabas.  Ptiif. 

validis.    Itavet.  Lambinns:  Idvali'  Prohibeat.  Synaeresis  esse  potest,  nt 

di$.  et  niox  Quod  fuerit.    Etiam  non  sit    trisyllabum.    nt   in    '  proilium/ 

mal^.  Gif.    Id  validit.     Recte  Gas-  '  proelinm/ et  Festus '  proibiam.' Gi^. 

sendns  et  alii  inoaUdia  pro  valde  vali-  Qiiod  prohibeaij  officiatque,  fyc.     Sic 

dis.  CreecA.  legendum.proAt6ra<antem  proceleus- 

972  Quofuerit  iiitJSifin]  £o  volare  et  maticus  est,  nt,  *  Genua  labent :'  et 

pervenire,  qno  fuerit  mlssnm.  sic  an-  alibi,  ^  Arietat  in  portas.*  Licet  etiam 

tem  legendum  videtnr,  non  quodfue'  legere,  proibeat,  sen  prabtai^  rpurvK' 

rit,  nt  est  in  aliis :  quamquam  etiam  Xdfi»s.  officiat  i.  e.  obstet.  Lamb,  Pro^ 

hec  lectio  ferri  potest.    Sed  enim  hibeat.  Trisyllabum  ;  quod  non  magis 

Ita  nt  edendum  curavi,  loqnitnr  sep-  mirabile  haberi  debet,  quam  *  prae- 

timo  abhinc  versu,  infra,  ibi,  *  Qno  bet '  a  praphibet,  quo  ssepe  utitnr 

minusqno  missqm  est,  veniat,'  &c.  Plautus.  Fab.    Prohibeat.   Turnebus 

volare  aotem  translate  positom  est.  ex  Mss.  legit  prpbeat  per  crasin  pro 

Virg.  9.  698.   '  volat    Itala  cornns  prohibeat,  Adv.  19. 15.    Sed  non  est 

Aera  per  tenernm.'    Homer.  IX.  r.  opus.    Lamb.  et  Gifanium   secntus 

587.  itwh  8*  fwTOTo  vucpbs  ilar6s.  Lamb.  Bas.  prohibeat :  faciatque.  et  in  marg. 

Qtto.  Quod  Nard.    Hunc  versum  non  officiaique.  Hav.    Quod  prohibeat  offi^ 

agnoscit  B.  Creech.  ciatque.  Turneb.  Adv.  19.  15.  quod 

975  Quorum  utrumque  iibi  eff.]  I.  e.  probeat.  et  *  probeat,'  inqnit,  'hic  pro- 

ntromcnmqne    snmseris,    effngiendi  hibeatconflatisinunomlitterisvalet,' 

viam  intercludit :  ntrnmcnmqne  dix-  '  Preig.     Officiatque.    Efficiatque    vet. 

eris,  elabi  non  potes,  ita  ut  cogaris  qnidam  ;  male,  nt  pnto.  Vulgati :  /a- 

concedere  et  fateri  omne  esse  infini*  ciatque  ;  pessime.  Gif. 

tnm,  sen  sine  fine  in  omneis  parteis  979  Non  est  ea  ftnis  profecto]  Sic 

patere.  Lamb.  restitoi,  Jo.  Aurato  approbatore,  at- 

977  Prohibeat]  Jacolum  tendere  ad  que  adeo  anctore.  sententia  autem 

scopon.    Notandnm  '  prohibeo '  pri-  perspicna  est.    Sive  (inqnit)  obstat 

roa  intenta  a  Lncretio  proferri  pro  aliqnid  telo,  quo  roinus  eo,  qno  mis- 

dictionis  observante:  qnaemodopro-  sum  est,  perveniat,   nempe   ad  fi- 

dncitur,  modo corripitor :  nt  patet  ex-  uem  ;  sive  foras  fertnr :  profectp  non 

emplo  Jov.  Sat  6.  485.  *Profcctnra  erat  is  finis,  qnem  csse   posueras. 

domo  Sicola  non  mitior  ara,'  H,  vero  Nam  si  quid  obstat,  corpna  est,    At 


1044 


NOTiB   VARIORUM   IN 


corpos  est  io  nniverso,  et  est  res  ge- 
nifa.  Si  nitiil  obstat,  non  est  finis. 
Nam  si  finis  esset,  teltim  ultra  non 
▼olaret.  natom  antem  raendnm  est  ez 
nomine  'fini','  in  qno  t  elisnn  est, 
nt  integnim  sit  'finis/  et  ex  voce 
'  profecto :'  qna  depravata  factnm 
eit  ab  imperitls  et  indoctis,  *  profec 
Xwvn\*  et  ex  '  ea/  '  a.'  Solet  autem 
Lacret.  libenter  hoc  adverbinm  *■  pro- 
fecto '  uinrpare,  et  in  extremo  versu 
ponere,  nt  inp.  242.  'Tactns  cnim 
leti  omnibns  esset  cansa  profecto.' 
et  inf.  eod.  lib.  1022.  *  Nec  qnos 
qnaeqne  dareut  motus,  pepigere  pro* 
fecto.'  et  3.  998.  '  Nec,  qnod  sub 
magno  scrutentur  pectore,  quicqnam 
Perpetnam  aetatem  poterunt  reperire 
profecto.'  ibidem  1026.  '  Hsc  neque 
sunt  nsquam,  neque  possnnt  esse  pro- 
fecto.'  Lamb.  Ita  quidem  Jo.  Aura- 
tus,  vir  doctissimiiSy  et  recte,  ut  puto. 
In  Itbris  tanien  est :  aftne  prqfectum, 
Oif.  Non  ett  ea  flnis  profeeto,  Ita 
optirae  Lambimis.  Alii  a  fine  pro- 
fectum,  quod  Fayiis,  ut  solet,  appro- 
bat ;  qnasi  teliim  quod  prohiberetur 
vs.  977.  dici  possit  non  a  fine  profee^ 
tum,  Creecfa.  Ita  egregte  restituit 
Larabinns  probante  Aurato,  cui  to- 
tnm  tribuit  Gifiin.  ne  Lainbino  quid 
concedcrc  videatnr.  Mss.  L.  B.  nt 
omnes,  wm.  est  afine  prefeetum,  Men- 
dose.  Senios  enim  est,  qnodconqne 
eligis  adversatnr  tibi,  neque  est  pro- 
ftrcto  finis  ille  untversi,  qneni  tibi 
proposueras.  Hav.  Elegantissitne 
lioc  adverbio  uti  solet,  qnoties  ali- 
qoid  rejicere  aut  exagitare  et  salse 
ridere  ipsi  est  animns.  Sic  nirsus 
vs.  1022.  '  Nec  quos  qnseqne  darent 
motus,  pepigerc  profecto.'  et  3.  998. 
*Nec,  quod  sub  inaguo  scriitentur 
pectore  quicquam  Perpetuam  9ta- 
tem  possent  reperire  pro^ecto.'  et 
eodem  lib.  vs.  1226. '  Harc  neque  sunt 
nsqiiam,  neque  possunt  esse  profec- 
to.'  Virg.  ^n.  8.  532.  *  ne  vero,  hos- 
pes,  ne  qnaere  profecto.'  Ad  qnein 
locum  Servins:  *  Hic  'profeeto*  vetus- 
te  pro  expletiva  conjunctione  posi- 


tnn.  ambe  particnlie  ad  omatnm 
pertinent  tantnm.'  Amb»  pvta  '  Tero ' 
et  *  profecto.'  Prei^* 

981  Teh]  B.  Ceete  mamfesto  errore. 
Creech. 

988  EffugiumquefugteprMet'}!.^. 
et  fiet,  ut  fugtt  copia,  i.  e.  spatii  infr> 
nitas  perpetnnm  telo  effngiendi  atqne 
evolandi  locum  praebeat.  prolatare 
est  amplificare,  et  porrotenus  latiiis 
facere.  Lamb, 

984  JPfvef^rM,  tpaHum  SummtnJ  A* 
lind  argomentnm,  qno  probat,  spa- 
tinm  esse  immensuni,  infinitnm,  et,  nt 
snpra  locatns  est,  ▼atte  profnndmn. 
Si  spatinm  totios  summv  finitnm 
esset,  et  fundo  atiqno  termlDaretor  : 
corpora  prima  sno  pondere  ad  imnm 
conflnxissent.  qnofacto,  nihil  amplios 
sob  coelo  gigni  posset.  At  videmoa 
qnotidie  res  gigni,  &c.  Lamh*  Piw- 
terta,  Nova  ratio.  Bene  antem  ar- 
gumentator.  Id  enim  si  foret,  omnia 
jam  pridem  ad  imitm  deveniseent, 
propter  motnm  ingenitnm  principlia ; 
qn»  cnm  corpora  sintet  quidem  soK« 
dissima,  jam  ad  imum  definxisscot : 
neqne  qnidqnam  gigni  posset,  ita 
omnia  obstipata,  imnwwyA^  forcnt. 
Fah»  Praterea  ipaliimi,  ^.  Urget 
opns  poeta,  et  vss.  14.  snbjicic  in- 
commodum,  quod  eviniret  si  finitunf, 
ct  aliqnibus  terminis  iiiclnstmi  esset 
nniversnm.  In  isto  eDtm  fioito  imns 
aliqnis  esset  locns,  ad  qtiem  mattTies 
ab  setemo  subsidens  innata  sibi  gra- 
vitate  contendisset,  efirectnmqne  jara 
pridem  fnisset,  nt  depreraa  in  eum 
locnm  universa  materia  nihil  generari 
deiuceps  posset :  ex  seminibns  enira 
qniescentibus  nihil  orittvr  :  Com  an- 
tem  non  sit  iiuns  locns,  jogiter  mo^ 
ventur  principia,  nndiqne  nascuntnr 
res,  et  ex  iufinito  nniverso  nova  se^ 
mina  singnlis  mnndis  perpetno  infe- 
runtnr.  Creech. 

98d  Si  incluium  certie  ccmaisteret^ 
ConcUisio.  certitri  insisteret.  Oaaseo- 
dns.  Creech, 

987  Confiuxef]  Confinxisset.  cnjna^ 
modi  sunc  iila  aptid  Virgil.  'vixet' 


T.    LUCRETIl   CARi    DB    RERUM   NAT.    LIB.   I.     1045 


pro  vixiwet,  *  ezstinxem  '  pro  extms« 
isseni :  apod  Horat.  *  erepsemns '  pro 
erepsissemus, '  divisse '  pro  divisisse, 
^  evasti'  pro  evasisti :  apud  hnnc  ean- 
dem,  '  consamse '  pro  consnmsiMe : 
et  alia  sexcenta.  Lamb,  Ut  *  manse ' 
pro  mansissey  'invaase'  pro  inva« 
sisse,  Lacil.  *  Cesse/  infira  vs.  1104« 
pro  cessisse,  ^jusse'  pre  JBSsisse. 
'  vixet,'  et,  nt  necessario  legendom 
est  apnd  Virgiliom  in  v.  *  dejexet ' 
pro  dejecisset:  locns  eat,  vs.  543* 
'  Nec  booos  Earytion  pmlato  invtdit 
hoBori,  Qnamvis  eekis  avem  cselo 
dejecit  ab  alto.'  Ibi,  inqism,  le^ea- 
diim,  ecfh  d^xH  a6  tdio,  Quod  OiBi» 
nibns  probainm  iri  confidtflms,  qm 
Latinttatis  vim  sentiimt.  Fub, 

988  Nec  res  vUa  geri]  Legeodiini 
bic  videtur  geniy  reclamantibos  qai- 
dem  omniboB  codicibns :  sed  perviii- 
cente  veiitatis  voce.  Geni  autem 
valet  gigni,  at  saepe  jam  admonai. 
Verumtamen  si  qais  pervicax  gvri 
rettueat,  'geri '  (qnod  sspe  jam  ante 
dixi)  tractam  erat  a  ro  militari,  et  a 
munere  imperatoris,  qai  res  gerit. 
Nam  hoc  loco  profecto  noo  potest 
Tfaraso  interpxetari,  'res  geri/  res 
ferri,  nisi  secom  ipse  impodentia  cer- 
tare  volet.  Xam&.  LamlMmis:  geai» 
male.  Gif,  Geri  omnes  Cod.  vet.  ut 
et  Oenmtor  vs.  084.  eamqiie  iectio- 
nem  Gif.  Par.  Nard.  Omiies  prseter 
Lsmbtnnm  taentor :  at  contra  omnes 
libros  admittenda  est  ea  vox  qnae  La- 
cretiom  sapit,  et  ad  argumentum  ap- 
prinie  facit.  Creeeh.  Geri  edendom 
ciiravimos»  a  noperis  editionibus  re* 
cedentes,  ob  rationes  ssepias  jaro  al- 
iatas.  Preig, 

SubeoH  tegwnKt']  Sabcoelo.  M.  ToU. 
in  AratOy  '  Inde  est  ales  avis  lato  sob 
tegmine  esli.'  Lamb,  Snb  ccelo :  sob 
luoa.  Fab,  Snpra  in  prooemio  :  *  coeli 
sobter  labentia  signa.'  h.  e.  qna  pa- 
tetorbis.  Preig, 

989  Nec  /orei  omnino  teelum]  Id 
enim  conseqnens  est.  Fab. 

900  QKtppe  mbi]  Quippe  quia.  Lamb, 
Cam  videlicet.  Fab, 


992  M]  Marg.  nostra :  Aut,  male. 
Prmg. 

996  Genitttar]  I.  e,  administrantnr 
a  natora  rernm.  vel  lege  gemmtwrf  i, 
e.  gignimtar:  vel  potios,  dm^icr,  i.  e. 
raoventar.  £go  tamen  genndur  reti- 
neo.  Lamb,  Lambinns:  gtnuntar^ 
contra  vet.  libros.  Gif,  Idem  hic 
qnod  ad  vs.  987«  notamns.  Preig, 

996  Mtemaque]  Iirfemaque  B.  et 
alii  CodiceSy  noUo  aensa.  Creech,  JE» 
temaque.  £tMs8.Lngd.  Bat.  Ii|/sr- 
naque,  sed  male.  Preig, 

StqtpedUantur]  Uopifrrmz  snggeron- 
iur  et  sofficiontor  ad  res  gignendas. 
Lamb, 

997  Corpara  mai«riat]  Primordia, 
atomi.  Fab, 

998  Postreme']  Argnmentnm  a  dis* 
simili,  noto,  et  confesso.  aer  qnidem 
foonteis  terminat,  et  roontes  aera,  et 
ita  de  ceteris :  sed  orone  noUa  re 
extrinsecos  terroinari  potest,  cum 
extraomne  nlhil  sit.  Vel  dic  esse 
argttmentnm  a  simili,  hoc  modo :  Sl 
omne  esset  finitum,  necesse  esset,  id 
ab  aliqua  re  externa  tertninari,  qoem- 
admodora,  qa»  in  promtu  snnt,  aer 
monteis  lerminat,  moates  aerafini- 
unt,  terra  mare,  et  mare  terram: 
sed  nihU  est  extra,  qited  omae  ter- 
minet:  ergo  orane  est  iniiBitom. 
Lamb,  Aliohis  vss.  10.  utitnr  argii* 
mento:  Qoicqaid  eBia  terrainatur 
ab  aliqoo  quod  extra  se  est  fiaitar, 
sic  aer  terminat  montes,  et  raontes 
aerem,  mare  terras,  et  teme  mara. 
At  qiiis  dixerit  aUqind  esse  extra 
nniversnfn,  qnod  iiUns  temiinns  esse 
posstt,  eam  id  ipsum  qood  extra  est, 
sit  nni  versi  pars ;  oBiversm  enim  con* 
tinet  omne  quod  est  P  Coackidit  igi- 
tnr  nniversom  esse  immeosiim,  eam» 
que  immeMitatem  prseclara  periphra* 
si  describtt.  Creeck, 

Ante  oeulos]  Qoidqttid  yidemos,  fi« 
nitam  est;  at  r^vw  non  ita.  Fab, 
Ante  oculoe,  ut  snpra :  vs.  6S.  Nam  et 
hic  vap^XiDfi,  vs.  866.  Ex  acuHe,  Preif. 

999  Z>tsseptl]  'Opiteu  Fab, 

1093  Naturaloci]  Locas  ipse.  Fa6. 


l046  NOTA  TARIORUM   IN 

.    1003  Clara  mo  pereurrere  flumna  mnm.  Cojas  Tero  Dulla  pars  potest 

acrs»,  Perpetuo^  poMint,  <ni  laberUia  esse  nltima  id  profecto  infinitnm.    Si 

iradtt]  Inquibusdam  legitax/M/mtna;  autem  alterutrnm  (corpus  viz.)  non 

qood  tamen  neutri  interpreti  placuit ;  finiret  alfernm,  (inane,)  inane  antem 

an  quia  ia^fta  lentins  et  remissios  essetinfinitnmiquodolimprobaTerat, 

visnm  est  ?    at  ita  alibi  locntus  est  corpora  vero  finita,  nt  Stoicis  pla- 

Locretins ;  dein  et  Virgilius  accedit,  cuit,    dissolverentur   omnia ;    mpta 

JEn.  1.  898.  ubi  de  aqnila  insectante  enim  subito  compage  finita  semina 

cjrcnos  :    '  setheria  quos  lapsa  plaga  per  immensnm  inane  dlssiparentur, 

Javjs    ales    aperto  Turbabat  ccelo.'  imo  nunquam  coalnissenty  cuin  finita 

Atqni  solemne  celeritatis  exemplum  seroina  in  inania  infinito  semel  dis- 

est.fnlmen:    '  et  fulroinis  ocior  alis.'  persa   perpetuo    vagarentur.  'H»c 

Dein   '  clara '   an  bene  cum  natnra  omnia  Epicurus  ipse  ad  Herodotum : 

6aniinuni  congruet?    Itaqne   legrn-  dtrtyhp  ^fv  rh  ic^yby  Avupoify  rk  tk  ff^ 

dnm  existimo  /ulmina,  non  flumna,  fua-a  &parfUi>a,  o^ofioD   tof   ff»/swt   rk 

Fab.    Flumina,     Aliqoi  libri,  ut  et  vAiueroy  &AX*  i^pero  Kttrit  rh  ivupow 

Nard.  Fulmina  ;  bsBC  voz  et  Lambino  ictphv  iwrrappdpa,  oIk  Ix<"^a  '''^  ^tp- 

et  Gifanio  displicuit;    eam   Faber  ^CBovra,   Koi  ar^Xoyra  KoriiriLs  hm- 

amplectitnr,  an  merito,  jndicent  alii.  Kowds,  Creech, 

Creech,  1009  Natura  tenef}  Simplex  est  pro 

w    1004   Perpetuo  possint  avi  labentia  composito,  nt  tendit  pro  contendit, 

tractu']  Tractu  «prt,  i.  e.  productione  fertpro  offert,  &c.  Virgil.  Ita  '  tenet' 

et  coutinnatione  statis.  sic  '  longos  pro  retinet,  vetat,  obstat,  impedit : 

flamraarnm  tractus '  dixit  2.  207.  sic  Cicero  sspius,  Virgil.  Plinius  Secnn- 

6.   117.  '  corporis   tractum.'    Lamb.  dns.  sed  locos  afl^erre   piget.    Fab, 

Possint.  Possunt  vet.  libri ;  et  rectios  Et  quod  inane  autem  est.  nt  vs.  857. 

fortasse.  Gif.  Preig, 

.    1005  Ut  restet  minus  ire  meando']  1011  Ut  sie  aUemis']   Utque  sit  aUe- 

Nec  possunt  facere  flomina  meando,  rttis  B.  frnstra.  Creeeh, 

i.  e.  fluendo,  et  labendo,   nt  minus  -   1012  Aut  etiam  alterutrum,  nin  ter- 

viae  restet.  in  quibusd.  cod.  legitnr,  minet  aUerum  eorum,  Simpl.  natura  et 

Percurrere  fulmina  eursu.  quam  scrip-  pateat  tantum  immod.]  Si  quis  locus 

turam  non  probo.  Lamb.  est  in  hoc  libro  difiicilis  et  obtcums, 

1008  Ipsa  modumporro]  Natnra  (in-  bic  est :  neque  fortasse  mendo  vacat. 

qoit)  impedit,  quo  minns  summa  re-  Joannes  Anratus,  homo  acerrfmi  jn- 

rnm  sibi  modum,  sen  finem  compa-  dicii,  idemqne  amicus  et  collega  me- 

rare  possit,    propterea  quod  inane  us,  pntabat  priorem  quidem  versnm 

corpore,  seu  pleno,  terminatur:  cor-  sic  esse  legendom,  nt  legitur  in  vnl- 

pns,  seu  plenum,  inani.    Nam  (ut  gatis :  Aut  etiam  alierutrvm,  nisi  ter» 

dicebat  Epicnrus)  rh  nw  Awetp6y  Irri  minet  aUerum  eorum:  posteriorem  sie, 

r^  Tc  irA^ci  r&y  attpdrmy,  koL  r^  ^e-  SimpUce  natura  pateat  totum  immodera-' 

y4$€t  rov  Mvov.  i.  e.  *  Omne  sen  uni-  tum:  (nam  in  vulg.  legitor  tantum:)tit 

versnm  infinitnm  est  et  multitndine  per  '  totum'  intelligamus  rb%ay,qxiod 

corpomm,   et  magnitndioe   inanis.'  alias  appellat  omne  : '  immoderatnm' 

iMnb,    Iternm  vss.  13.   Universnm  antem.^slmplice  uatura,'  i.  e«  infini- 

esse    infinitnm    probat    Lncreiius ;  tum  nna  natnra,  videlicet  inani.  Sed 

qnia  corpus  et  inane  sese  mntoo  ter-  iibri  omnes  mannscripti  habent,  pa- 

minant,  ex  ista  antem  mntua  termi-  teat  tamen :  neque  habent  copnlatio- 

natione   necesse  est  ot  immensitas  nem  ^l,  post  vocem  'natnra:' et  ita 

oriatur,    quoniam    neutrnm,   neqne  vulgati  Parisiens.  Veneti,  Vicetinl. 

corpus,  neqoe  inane  potest  esse  nlti-  cnjus  scripturaB  rationem  explicare 


T.    LUGRETII   CARl   DE   RCRUM   NAT.   LIB.  I.      1047 


non  possam,  otsi  qiiis  dicat  ita  legen- 
dum  in  priore  ▼ersa,  Aut  si,  etiam  ai- 
terutrum  H  terminet  alterum  eomm 
Simplice  natura  pateai  tamen  immode" 
raium:  bac  sententia, '  Aat  si,  etiam 
«  alterotrum  terminet  altenim  eo- 
rnm,  pateat  tamen  immoderatom  sim- 
plice  natora/  i.  e,  ioane  tamen  sit 
infinitum  unica  natora,  li.  e.  corpora 
.prima  non  sint  infinita,  sed  inane 
•duntazat  sit  infinitom,  &c.  Sed  quo- 
modo  81  alterutrum  ab  altero  usque 
ad  infioitum  teiminatur,  potest  etse 
alterutrom  duntaxat  infinitnm  P  Om- 
hino  locus  est  mihi  qaidem  inexplica- 
bilis,  neqoehabeo,qaod  afiferam,  quic- 
qnam  melius.  scripturam  igitur,  quie 
reperitur  in  omnibns  libris  vnlgatis, 
quod  ad  priorem  versnm  attinet  vi- 
deamas,  eamqoe  sic  interpretemar: 
Aot  etiaro  nisi  alterotrnm  alterum 
eorum  terminet,  et  si  immoderatnm 
simplice  natura,  i.  e.  spatium  immen- 
snm  nnica  natnra  tantummodo  pa- 
teat,  quod  est  dicere,  si  inane  dnntaz- 
at  sit  infinitnm,  corpora  autem  prima 
sint  finita : '  nec  mare,  nec/  &c.  At- 
qae  hanc  hnjus  implicatissimi  loci 
explicationem  probabat  Moretos : 
cui  hac  tertia  editione  assensns  som. 
Sed  Yelim  copulationem  et  poni  in 
fine  versas  prioris,  hoc  modo,  Aut 
etiam,  altertiirum  niri  terminet  aUerum 
.evrum,  et  Simplice  naturapaieai  tanium 
Ammoderatum.  Prae  terea  posterior  ver- 
sns  videtor  mihi  sic  esse  explicandus ; 
'£t  iihmoderatam  simplice  natura 
tantnm  pateat :'  i.  e.  si  vel  infinitnm 
inane  sit  tantum  sine  corporibns  infi« 
nitis:  vel  infioita  corpora  sint  tan- 
tum  sine  inani  infinito :  si  hoc  ita  sit : 
Nee  fnaref  nec  teltuay  Ife.  Hsc  mlhi 
nunc  tandem  hnjus  obscurissimi  loci 
videtur  esse  sententia.  8ic  antem 
nsnrpavit  vocem  Mmmoderatum'  M. 
TuU.  lib.  2.  de  N.  Deor.  *  Vides  sab- 
4ime  fnsum  immoderatum  aethera, 
Qui  teneram  terram  circamvecto 
amplectitur.'  Lami.  AiU  etiam  aiter' 
uirum,  4-c.]  Ita  ut  volgo  legitnr,  et 
re  eres  qaidam  comprobant,  scrlpsi. 


Sententia  est :  Corpns  terminatnr 
inani,  et  inane  eorpore.  Nam  si  hoc 
non  fieret,  et  immoderatum  seu  inana 
simplice  natnra  et  impermixta  sea 
corpore  mutoo  terminata  tantummo- 
do  pateret;  hinc  efiiceretar,  quod 
nec  mare,  &c.  Qna  de  re  iofra  la- 
tius.  Gi/.  H«c  ille ;  sed  nihil  dicit, 
qnod  non  viderit  Lambinus,  et  acu- 
tius  inulto  et  solertius.  Sunt  qni 
existiment  versnm  illam,  *  Simplice 
natura,'  &c.  prorsus  esse  delendum  : 
sic  enim,  nt  aiunt,  nihil  in  hac  ra- 
tiocinatione  difficiiltatis  superesset: 
Qood  mihi  aliter  longe  videtur.  £x- 
isOmo  enim  versus  aliquot  hinc  exci- 
disse :  ita  ut  com  de  iocommodis  ab 
inani  immoderato,  sine  admistione 
corporis  infiniti,  et  alternis  misti  pro- 
ficiscentibus  dixerit,altera  pars  omis- 
sa  sit,  aut  non  satis  perspicue  a  Ln- 
cretio  explicata :  eadem  enim  iiwepla 
remaneat  necesse  est.  Deinde  dote 
illae  voces  *  alteram'  et  ^  altemtrum,' 
satis  id  probant  qnod  dico.  Fab.  De 
his  duobus  versibus  varia  Critici :  in 
priori  ri  pro  nist  legit  P.  nec  agnoscit 
copnlam  ei  in  posteriori  versu.  In 
postcriori  pro  ianium,  iamen  B.  P. 
Gif.  Par.  Omnesque  Mss.  ut  fatetur 
Lambinns,  nec  agnoscunt  Copolanief. 
Posteriorem  versum  adolterinomeste 
existimant  Oifaniiis  et  Pareus,  ideo^ 
qne  rejicinnt :  Auratus  legit  Aut  etiam 
alterutrum,  nisi  terminet  alterumeorum: 
SimpUce  natura  pateat  totum  immode- 
ratum,  Per  *  totum'  intelligi t  tk  iroy : 
qnod  alias  appellalor  'omne.'  /m» 
moderaium  auiem  rimplice  naiura,  est 
infinitnm  nna  natura  vis.  inani. '  £t 
hanc  lectionem  amplectitor  Gassen* 
dos.  Lambinns  haeret,  aliqnando  au- 
tem  legit  Aui  st,  etiam  alteruirum  ri 
ierminei  alterum  eorum  Simplice  natura 
pateat  tamen  immoderaium,  Hac  sen^ 
tentia :  Ant  si,  etiamsl  altemtmm 
terminet  alterom  eorutn,  pateat  ta- 
men  immoderatam,  simplice  natnra 
i.  e.  inane  tantom  sit  infinitum  unlca 
natnra,  h.  e.  corpora  prima  non  sint 
infinita,  aed  inane  dnntazat  sit  infini* 


1048  NOTiE  VARIORUM    IN 

tum :  Md  hanc  Bententiftin  abanrdam  qnani  mnlta  manns  ail  ewtli  ra^rtita 
esM  ipM  Yidit  et  confeMnii  est ;  et  templa  Tendebam  lacrymans/  Lamb, 
tandem   legit:  Aui  Hiam  tJUrutnim        1015  Dtenai  ctrporm  stmeU]  Deos 


md  iinnUut  mUirwn  e&ntmf  et  Sim'-  sanctoa;  sie  entm  ex  formnU  loq ul 

pUce  nafimi  paieai  tantuwi  immodera'  aolebaBt.    Ovid.  Amor.  3.  7.   '  A  te- 

tnm,    Exfttimat  Faber  vulf  atam  lec*  nera  qni»i|uam  aie  snrgit  muie  pnellait 

tionem  retinendam  e^M,  et  aliqnot  Protinus    nt    Mnctoa    possit   adire 

versns  bic  excidisse,  ita  utcnmde  DeOK.'    Quosegoversns  potios  quam 

inoommodis  ab   'inaiii  immoderato'  nllos  alios  protnli,  qnod  eos  a  nemine 

sine  admistione  corporis  infiniti,  et  usque    adhuc    emendatos    ▼iderim. 

alternis  misti,  proficiscentibns,  dixe-  Certe  nnperrima  editio  lioc    sphal- 

rit;alteraparsomiMa8it/antnonsatii  mate,  nt  infinitis  alits,  quie  ingenio, 

perspicne  a  Lncretio  explicata :  ean-  nt  aperiantur,  opns  habent,  iuqui- 

dem  enim&irapfayremearenecessees-  nata  est.  iegendum  :   A  teueru  fiii*- 

se:  deinde  duM  illas  Yoces  'alternm'  qui$  eie  eurgU  mune  fueUoj  ProimuM  ss 

et 'alterntrum'  probasse  qnod  dicit  eancta»  poeeU  udire  Deee.  NoUim  enlns 

Displiceut  omnia.  Integer  est  poeta,  est  post  rem  Veneream  Ha^i&r  fniMey 

nnliique  exciderunt  versus :  rejectis  ne  quis  ad  sacra  accederet,  nisi  ante 

Aurati,  OMsendi,aliQrumqne  conjeo  pnrgatns  esMt ;  '  diMedite  ab  aris/ 

tnri8,adraittatur  Cod.  Mm.  lectio,  et  Inqmt   2.  1.  11.    amnbiiis  scriptor 

sana  protinus  erunt  omnia  et  integra.  (Tibullns  est)  *qneis  tnltt  hesterna 

Legantur  itaque,  Aut  etiam  aUerulrum  gaudia  nocte  Veiuis.'     Jnvenalis  in 

fdei  termiMii  aUerum  eorum,  Simpliee  6.  6M».  *  Ille  petit  veniam,  qnotiea 

«iiiiira  pateat  tameu  immoderaium,   lo-  non  abstinet  nxor  Concubitn  sacris 

ane  vis.  ut  seqnentes  versus  et  vox  obMrvandisque  diebua.'  Qnod  et  cn- 

ipsa   *  patcat'   deuionstrant.     H»c  pitalius  erat.    Lodun  antem  Ovidii, 

Igiinr    liornm    versuum    sententia :  quia  hilarior  pauJo  est,  et  parapbraa- 

Nisi  *  alterntrum,'  corpus  vix. '  alte-  tium  explicari  Bon  eget,  x^V^^^vw 

rom  eomm,'  vis.  tnane,  terminet,  in-  homlnum  judicio  relinquam.  Fab, 

ane  vero  soiom  concedatur  Ji^itum,  1017   Di^^uka']  J>i$tipaia.  C   lle 

nt   olini  probavi,  et  Stoici,  contra  eeelum,    Deieeiem:  B.   Unde  aliqnls 

qnos  dispnto,  fatentnr  :   Nec  mare  conficiat  d^eetUf  aed  de  cetiu  vel  eoiln 

neo  tellus,  Scc,    Epicurus  ipse,  fa-  placet.  CrfscA. 

teor,  alteram  hiijns  argumenti  partem  CeUu]  Quidem  Vet.  libri :   ceite. 

proponit  in  £p.  ad  Herodot.  EXto  ih  Oif.    Al.  coUu,  ut  proi/tton,  |wmliiUDy 

«esi^  ^  iipurfUtfov,  r&  S^  trdfuna  &irci-  coikif  cmli,  poina,  peena.  Fak* 

pa,  0&K  Itir  «Txc  rh.  tartipa  trdpara  iwov  1010   Sive   adeo  po^uf]   Ai^p0amr. 

hr  dim/f.    8ed  eam  neglexit  Lucre-  quid  dixi,  fnturum  fuisM,  ut  copia 

tins,  qnoniam  inane  esM  infinitom  maleriai  de  suo  cmttt  et  eoncilio  de- 

aliis    argumentis    jam    probaverat.  pnlsa  per  inane  immensnm  difierre- 

Creech,  tur  ?  iramo  vero  nnnquam  quicquam 

Niei  terminat]  Sic  Vet.  libri :  recte,  congrediendo  geBoiHet.     Ratio  est 

Vulgati :  termiHet,  versum  proxiraun  in  promtn :  qnoniam  si  inane  dna- 

gimpliee,  ffc.  omnino  adnlterinnm  et  taxat  esset  infinitnm,  prtma  anten 

inducendnm  puto.  Minime  neccMa-  corpora  finita ;    nnnqnam  illa  cod- 

rius  est,  et  corrumpit  cum  eiegantia  gredi,  nunquain  cohaerere  potuissent, 

aententiam.  G\f.  led  per  infinitnm  inane  dispersa  va- 

lOlS  Pateat  tamen]  Ita  Vet  Ubri.  garentnr.  tale  est  illnd  snpra,  S43. 

Vulgati :  et  pateai  tantum.  Oif.  '  quse,  si  non  esMt  inane,  Nen  tam 

1014  NeccieUlueidatempUi]  Ennins  soUicitomotuprivatacarerent,Quam 

apud  M.  Tull.  Ub.  2.  de  0iv. '  Qnam-  genita  omaino  nuila  ratione  fnissent«' 


T.   LUGRBTII   CARI    DE   RERUM    FIAT.    LiB.   I.      1049 


Umb.    Imo»  iaqutt,  nU  omiiUio  ge- 
oitom  fuisset.  Fab, 

1020  Quomam  cogi  di^eeta]  I.  e» 
qeoBUni  cam  materia  essct  diaaipftia 
et  distracta,  in  uniimi  cooveoire  «t 
cenciliari  oon  potaisset.  Lamb,  Cogi» 
Concreftcere,  erw00^i^€(r9M*  Fab, 

1021  Certe]  Occnpalio.  Diceret 
enim  altquis :  At  mens,  ant  Dens 
posset  matcriam  dissipatam  colligerei 
et  congregare,  et  ita  res  creare.  boc 
negat,  et  refeUtt  Lacretios  ex  E^i* 
cori  sententia.  Lamb,  Stoicos  irri^ 
dens  jocose  propositum  argnmentum 
pposequitor  vss.  14.  Finita  enim  se* 
mioa  in  iofinito  spatio  dispersa  »un«> 
quam  oonvoiilAseiDt,  nisi,  qood  Stot* 
cis  placuit,  moodus  easet  gnade 
animal,  et  plaoe  Dens:  ejusque  se- 
mioa  summa  arte  et  consiiio  a  spiritUi 
per  omnia  membra  iofuso,  disposita 
fuissent.  Prudentia  haec,  et  raedi* 
tautia  Stoicornm  princfipia  deridet, 
et  ex  piacitis  Epicori  docet,  res  om- 
nes  fortuito  infioitorum  corporum  in 
infinito  inaoi  volitantinm  concursu 
tandem  procreatas  fuisse,  et  quotidie 
reparariex  istis  seminibns,  qnie  in- 
finita  corporum  primorum  copia  ju- 
giter  suppeditat.  Creeck, 

1022  Se  ardiae  qumque  mo,  atque 
tagaei}  Uaoc  scripturam  traxi  ex 
quattuor  manuscriptis  codicibus,levi 
immutatione  facta  longe  (opinor) 
7uigata  meliorem,  et>  nisi  falior,  ve- 
ram,  et  rectam.  Oedo  antem  verbo- 
rom,  et  sententia  hasc  est:  Nam 
certe  neque  consilio  atqne  tagaci 
meute  ('  consilio'  autem,  i.  e.  con- 
sulto)  primordia  rerum  se  quseque 
ordioe  suo  Locarunt,  neque  pepigere, 
3cc.  Sic  autem  habent  lib.  raanuscript. 
Ordtae  $e  tuo  quaque,  atque  eagaei  ukh- 
te  hcaruni,  Itaqoe  in  boc  loco  resti- 
toendo  ordioem  verborum  tantum 
mutavi:  nihil  de  meo  addidi,  nihil 
detraxL  Sed  non  dissimnlabo  lec- 
toriy  mihi  aliqnando  visum  esse  sic 
esse  legendnm,  Se  ordxae  $o  quaque 
ai(pu  eagaei  mnUe  loc,  cnm  pntarem 
'  sno'  natum  esse  ex  interpretatione 


vocis^so/  ad  oram  libri  adscripta, 
deiode '  so '  versum  in  '  se,'  et  ita 
factum  *  se  sno  :*  *  se '  autem,  quod 
erat  in  principio  versus,  qoasi  super* 
vaGaneom  deletum.  Lnmb,  OrdhuH 
quaque,  atquey  ifc,  Lambinns.  Vet^ 
qoidam :  se  suo  quatque.  quidam  ve- 
teres  :  ee  $ao  aique  oagacL  Marnllos  2 
Ordina  quaque  auo  atque  eagaci,  For- 
tasse :  Ordine  $e  $uo  aique  $agaci,  Vide 
Indicem.  et  inf.  vs.  d21.  Gif,  Qui- 
dara  libri  Ordine  eeeaoqueeque,  Marul. 
Ordine  quoque  $uo:  G(ifaioiiifi,  Ordina 
$€  iuo,  AUquando  etiam  Lambinos 
legit  Se  ordine  $uo  quaque :  Ordine  «e- 
que  $uo  B.  Alii  Se  ordine  queeque  euo  : 
proximnni  Tersnm  non  agooscit  B» 
CreedL  Margo  Nostra  id  ipsnm  ha* 
buit,  quod  et  Gottorpiensis  Cod.  et 
Vossios  in  Var.  Lect  £d.  Lond.  nem- 
pe:  Ordine  $e  $uo  quaque  ecgaei  mente 
looarunt,  Preig.  Levissima  matati- 
ooe  $ua  feci,  et  post '  se  '  distinctio- 
nem  posui ;  $ua,  i.  e.  et  sua.  Hav, 

1028  Pr^eao']  Vid.  ad  vs.  078. 
Preig, 

1024  Muiofa]  Quidam  motata  U* 
gunt  pro  valde  mota,  Plautus  Amph. 
L  6. 119.  '  Nec  se  jogula  qnoqiie  in 
caelo  motat.'  Poeta  in  Priapseis: 
<  Extis  altius  aptiusqne  motat,'  Ptiis. 

1025  Vexanturl  Snbinde  moventor. 
A  veho  derivatnm.  Maro  in  bacolico 
ladicro :  *  Dulichias  vexasse  rates :' 
pro  agitasse  inter  elidendum  et  tra^ 
bendnm.  lege  Oelliura.  Piu$. 

Ve^ntur  pereiia  plagie']  Democri- 
tns  dicebat,  KweioBeu  riL  a^funa  nar* 

AXAq^orMrior  Ir  r^  ^vW»  '•  ^*  *  ^^ 
▼eri  corpora  prima  in  infinito  pla^ 
gis  motois  ac  reciprocis.'  Sic  M. 
Toll.  deEpicoro  lib.  l.  de  Fin.  *  Cen- 
set  in  infinito  inani,  in  qoo  nec  som- 
mom,  nec  infimnm,  nec  medium,  nec 
ultimum,  nec  extremnm  sit,  corpora 
iodivldna  ita  ferri,  nt  concursionibus 
inter  se  coh«rescant.'  Quem  locnm 
sttpra  protuli.  Sed  non  dissimulabo^ 
in  eodictbos  dnobus  manuscriptia, 
Faerni,  Tettii,  scriptum  esse«  ver- 
mntwn  verc,  pU  Lamb»      Vexantur, 


1050 


NOTiE    VARIORUM   IN 


Versantur,  veteres  quidam.  Gif.  Per- 
eita  plagit,  lotellige  &\Xi}Xonnr(ar 
rwy  hr^iuiy  4p  t^  Airefpy.  de  qua  docti 
iD  philosophia  Democritea  seu  Epi- 
curea,  quae  penitissime  eadem  est. 
Fab, 

'  1027  Tandem  deveniuiU  in  tales  dis- 
ponturoBf  Qualibua  hme  rebus  comistit 
smmma  creata"]  Quamvis  ita  scriptum 
sit  iu  optimis  et  lucnlentisslmis  edi- 
tionibus,  constat  tamen  bic  errorem 
esse:  neque  enim  dnbium  est  quin 
legendum  sit,  idque  plane  necessario, 
Qualibus  hac  rerum  eonsistit  summa 
ereata.  ut  et  alicnbi  legi  scio.  Sensus 
autem  est:  '  deveniant  in  tales  dis- 
positnras,  qualibus  snmma  rerum 
creata  est.'  Illud  enim  quaHbus  ad 
disposituras  refertnr ;  quod  facile  vi- 
derit  qui  vel  levissime  sapiat.  Rerum 
autem  summa  est  rh  irw,  ut  alibi, 
'  Nec  summam  rernm  commutare 
ulla  potest  vis.'  £t,  <  Debeat  ad  nihi- 
lumjamrerum  summa  reverti.'  Sed 
neque  aliter  jn  toto  opere  locutus  est 
Lucretios.  Itaqne  exemplorum  satis 
est.  Nnnc  ad  secundnm  iibrum  ve- 
niamns;  ibi  enim  occurret,  opinor, 
aliquid  quod  manu  medica  opus  ha- 
beat.  Fab. 

■  1028  Relius']  Rerum:  Faber:  nec 
contemnenda  ista  emendalio.  Sensus 
autem  est,  '  Deveniant  in  tales  dis- 
posituras,  qualibus  rerum  snmma 
creata  est.'  Illud  enim  *  qualibus' 
ad  '  disposituras'  refertur.  Creech. 

1029  Magnos  annos']  Fort.  intelligit 
magnnm  illum  annnm  Platonis,  seu, 
melius,  Chaldaeorum  :  res  notissima 
est  Fab.  Magnos.  Forsan  intelligit 
magnuni  illum  Platonis  annnm,  sea 
potius  Chaldsornm.  Fab,  Isto  vero 
acnniine  non  opns  est,  cum,  ut  obser- 
vat  Gassendus  5.  643.  qnornmlibet 
astrorum  circnitns  magnos  vocet. 
*  Servata'  mox,  idem  est,  quod  for- 
roata.  Creech.  Otiosnni  Epitheton, 
nisi  annos  pro  quibusvis  tempornm 
periodis  accipias.  Vide  qnas  ad  vs. 
SI2.  notavimus.  Preig. 

1031  Avidum  mare]  Horat.  avamm 


appellat.  Lamb.  Integrent  mare.  Ex- 
hanstum  reficiant,  renovent,  &c.  fiu- 
men  autem,  ut  apud  Virgil.  passimy 
pro  aqna,  humore.  Homo  vero  ridi- 
cnlus  existimavit  rh  '  integrare '  hoc 
loco  significare,  integrum  manere. 
Hnic  mandes  si  quid  recte  cnratum 
velis :  Parenm  dico,  ne  nescias.  Fub, 

1032  Integrent  amnes']  Sic  legea- 
dnm :  et  ita  scriptum  est  in  quinque 
lib.  manuscript  nam  vnlgati  quidaai 
habent  integerent:  mendose.  Accioa 
apnd  Nonium :  '  Nam  hnc  venio,  nt 
mea  ope  opes  Troj»  integrem.'  Ar- 
nobius  Hb.  2.  adversns  genteis :  '  Vir- 
tntnm  omnium  servamus  atqae  inte- 
gramns  tenorem.'  Idem  ibidem  infra: 
'  Columba  mann  missa  revolare  di- 
dicit  addominicas  sedets :  canis,  cum 
invenerit  prvdam,  cohibere  et  coo- 
tinere  latratum:  verba  psittacus  et 
integrare,  et  noniina  prorsas  expro- 
mere.'  Ijtmb.  Integrent  annos.  Ita 
et  veteres  libri  nostri.  Gif. 

Vapore]  I.  e.  calore,  ut  saepe  alias : 
et  ita  Virg.  et  Horat.  non  scmel. 
Lamb. 

1034  Vivant]  Tralatio  est  ab  aoi- 
matis  ad  ignem,  admodnm  usitata 
scriptoribuB  omnibus  Gnecis  ac  La- 
tinis.  Horat.  Od.  3.  21.  23.  <  VivK- 
qiie  producent  lucemae,  Dnm  redieiu 
fugat  astra  Phcebus.'  Sic  Graeci  sclo- 
tillam,  i^rmtpovy  i,  e.  •  ignem  vivum/ 
seu  '  ignis  vitam*  dtcnnt,  et  imnfpawf 
apnd  illos  <  ignem  excitare.'  Lamb. 

Labentes]  Supra  princip.  vs.  2. 
'  Caeli  subter  labentia  signa.'  Lamb. 
Ut  in  procemio  *  coeli  labentia  signa' 
dixit.  Preig. 

1036  Ex  infinito]  Infinito  semper 
snbjnngit '  Inani :'  Fayns  et  alii:  cum 
tamen  nihil  evidentius,  qnam  qnod 
infinitnm  non  inanis  magnitndinem, 
sed  corpornm  mnltitudinem,  sen  po- 
tius  nniversnm  denotet.  Creech. 

Suboriri]  In  lociim  decedentinm  ant 
peneuntinra  oriri,  et  quasi  subvenire, 
atqne  in  subsidfum  oriri.  Lamb. 

1037  Unde  ttmiasa  solent  reparari  m 
tempore  quoque]  Hnjus  scriptnrae  aen- 


T.   LUCRETII   CARI    DB   RERUM   KAT.    LIB.   I.     1051 


tentia  dod  ent  obscnra.  hoc  enim 
per  eam  ftigoificatiir,  materise  copia 
10  locum  ejiis,  qnae  defliiic  ex  corpo« 
ribus  compositis,  et  rebus  genitis, 
suborieote,  io  qnoqne  tempore  ea, 
qn»  snnt  amissa,  reparari,  ac  resar- 
ciri.  Proxime  antem  accessi  veterem. 
Nam  io  libris  maooscriptis  fere  omnl- 
bns  legitur  partim,  In  tempore  qMaque: 
partim,  In  iempore  quoque :  in  pleris- 
qne  antem  impressis,  In  eorpore  qua^ 
que :  ex  qna  lectione  qnidam  legi  vo- 
Inot,  In  corpore  quoque,  i.  e.  in  qnaqne 
re  genita  corporea.  Qnod  si  qnis 
mailet  legi,  Reparari  corpora  quaque^ 
nt  qnidam  vir  doctus,  non  repugnabo. 
ego  tamen  vel  eam,  quam  secntut 
sum,  et  antiquam,  tutiorem  esse 
pnto;  vel  hanc,  In  corpore  quoque, 
Lamb.  Quoque]  Veteres  qnidam: 
quaque,  Oif. 

'  1038  Nam  vehtH,  ifeJ]  Propositom 
modo  argnmentom  his  vss.  4.  illns« 
trat,  docetque  res  cunctas  resolntum 
iri,  nisi  materles  ex  infinita  copia 
atomornm  jogiter  snppeditaretur, 
qofle  damnnm  quod  corpora  patinn- 
tur  resarciret,  nt  animalia  brevi  pe- 
rirent,  nisi  alimento  indies  repara- 
rentnr.  Creech, 

-  1039  Anuttene  corpu»]  Sic  loquitnr 
Marcns  Tollios  Epist.  7.  2G.  ad 
Qallom :  *  Ego  hic  cogito  commorari, 
qnoad  me  reficiam.  Nam  et  vireis, 
et  corpns  amisi.'  Idem  Lncretins 
snpra,  810. '  amisso  jam  corpore,  vita 
quoqne  omnis  Omnibus  e  nervis  atque 
ossibus  exsoliiator.'  LoMb. 

1041  DrfecW]  Desiit.  Lamb, 
■  Reeta  regione  averea  oiot]  .  Sic  resti- 
toi,  aliornm  locornm  similinm  testl- 
roonio  nsns.  2.  249.  '  Sed  nihil  om- 
nino  recta  regione  viai  Declinare, 
qnis  est,  qui  possit  cemere,  sese?' 
idem  4.  206.  ^  Eicit  enim  sulci  recta 
regionci  viaque  Vomerem,  atqne  locis 
avertit  semiuis  ictnro.'  sic  Virg.  JEn, 
2.  737. '  nota  excedo  regione  viarum.' 
Idem  7.  215.  *•  Nec  sidus  regione 
vite,  litnsqne  fefellit.'  sic  M.  Toll. 
lih.  6.  accns*   '  Nostrae  accuiationit 


regio  et  via.'  ibid.  '  Si  qnis  tantnlnm 
de  recta  regione  deflexerit.'  Lamb, 
AUqua  regione  aversa  viai.  .Ste  omnes 
libri.  Lambinus  tamen:  Recta,  Rt' 
gionem  autem  rtat  etiam  sopra  dixity 
et  infra  lib.  2.  Gif,  Recta  regioni. 
AUqua  ratUme,  B.  Nard.  Aliqua  re^ 
gione  Oif.  Pa.  e  vet.  Ilbris.  Creech, 

1042  Nec  pfaga  possenf]  Sichabent 
aliqnot  libri  typis  excnsi,  ct  duo  ma- 
nnscr.  alii  possunt :  ego  possunt  non  im- 
probo:  et  ita  hi  dno  versus  pende- 
bunt  ex  snperioribus  hoc  modo :  Nee 
simnl  ac  materia  defecit,  plagae  pos* 
Bunt  extrinsecns  snmmam  conserva- 
re.  possent  etiam  legere  licet :  erit- 
qne  sententia  aperta  hoc  modo :  Nec 
plagae  possent,  &c.  nisi  materise  co- 
pia  snboriri  posset,  i.  e.  si  materia 
deficeret.  Lamb.  Nec  plaga:,  ffc,  ex- 
trittsecus,  Ita  omnino  legendum :  im- 
perite  igitur  Gifanius,  qoi  in  ntraqne 
editione  habet  intrinsecus,  Fab.  Nee 
Plagee,tcc.  Neqnis  vero  forsan  obji- 
ciat  atomos  occnrsantes  officiose  se 
(etiam  fatente  Lncretio)  miituo  per- 
cntere,  ct  ex  eo  confllctu  fieri,  ut 
morantes  et  tardatae  coalescant,  et 
compiogantur  in  corpora  ;  ideoqne 
cnm,  finitee  licet,  sese  mntno  percn- 
tiant ;  sane  tantnm  abesse  nt  rebns 
jam  concretis  aliqoid  detrahatnr,  ut 
etiam  novis  semper  advenientibns 
atomis  magis  ac  magis  aogerentnr: 
monet,  atomos  finitas  se  invicem  per- 
petno  omniqne  pnncto  temporis  fe- 
rire  non  potse,  Imo  interdnm  debere 
resilire,  ideoqne  tempns  spatiumqne 
concedere  principiis  compositorum 
(roit  crvMxdff  KafovfUvois  Epicnrus  ad 
Herodotnm,)  quae  semper  motnm  af- 
fectant,  quo  rnpta  compage  a  te  in- 
vicem  avolarent.  Imo  nnllot  omnino 
futuros  este  icint,  nt  ollm  vt.  1019. 
observaverat,  nisi  atomi  essent  infi- 
nitap.  Creech, 

Possent]  PosswU,  recie,  Gif, 
Extrinseeus]  Intrinsecus  Oif.  ct  V. 

imperite,    ut    patet   ex    vs.    1054. 

Creeeh, 

1043  ConeiUata]  I.  e.  congregata, 


1052  NOTiE   VAaiORUM    IN 

poacta«  congreMa.   Laudt.    Subaadi,  1048  Vt  poMiai]  Principia  ren», 

9t  a<lde,  nisi  materiei  tnppetat,  •op^  et  corpora  prima.    Non  enira  omata 

peditet,   sufficiatur ;  id  enim  ratio  «orpora  prima  cum  omnibtit  cohm* 

postulat.  Fab.  rere  et  copulari.  poasunt  ea  igitory 

1044  Cudere]  Percutere :  ills  pla»  qnae  cnm  aliqoibot  cohsrere  non  po^ 

gap :  unde  ▼ocatnr  '  incus : '  tensut :  anot,  a  emtu  et  coacilio  iibera  ler«n« 

Motns  atomorum  agitat  illa  princl-  jtur,  et  vagantur,  doiiec  ovm  aUie 

'  pia ;  qnare  dum  materim  part  per  ^pnleoUir.    Praeterea  ex  rebua  ge- 

motum  disjicitQry  alia  movetur  osque  fiitis  qimtidie,  atqne  adeo  singttUa 

dum  novae  plagae  et  atomornm  imr  liorarnm  momentia,  eoipora  priiiia 

petus  iUam  vexant.   *  Cudere : '  per-  decednnt,  neque  perpetno  cnm  tia, 

cntere,  procudere.    Virg.  in  Georg.  qoibflscum  temel  coiverint,  cohmrea* 

%,  261.   '  Durum  procudit  arator  Vo*  cimt.  LamK 

pieris  obtusi  dentem.'  Pttis.  A  cmtu]  k  conp^ian.  Laai&. 

Partemque  fiioran]  Quidam  libri  ha*  106#  Ei  iaau^  ttf]  Nam  niai  cor- 


beut,  Pariimque  moruri,  Lamb.    Juo-    pora  prima  sint  infiiiita,  perpeli 
ge  4k  wapoMJfii^v  cum  r^  ^  interdum'    plagc  snppetere  oeqoeant.  £0116.  Ei 
verstt  abhinc  aecnndo.  Fab,  Partem'     iamen»  Hm  eoim  iofinita  ait  matorim 


^tte«  ParUmque  Gif.  qoam  vocem  et  oopia,  perpetoa  ette  neqneant  pla« 

FaberapprobatfjongLtque^iCffvvMAA^*  g«.  F«6. 

ko¥  cum  r^  *  interdum'  verso  abhinc  1061  Inftnitaafme  e$i  dc,  ^c]  Ojmi 

secuodo ;  at  Pariem  melius  respon*  atf  eis,  genns  loquendi  boiiis  scripto- 

jdetrj<alifle,'etTf  *tnmma.'Cr«ea^  ribos  «siutnm;  lic  S.  080«  'Mate- 

1046  Suppleri  aumma  queaiur]  Sic  ries  opns  est,'  dcc.  et  %.  %Q.    '  Ergo 

loqnebantor  veieres.  Plautos  Saty-  corpoream  ad  natoraat  paoca  vide« 

rione  :   '  retrabi    neqoitur,  quoqno  motEste  opot  omniiio;'eod«lib.B14. 

progretsa  ett  semeL'     Caito  lib.  1.  <  Scire  licet  nii  principtis  opos  esae 

Orig.  *  Fana  in  eo  loco  compluria  eolores.'  LaM^. 

f uere :  e^  ezaognravit,  prtsterqoam,  1069   iUud  in  hia  ra6K«]   P^ripa* 

quod  Termino  fanum  fuit,  id  neqoi-  teticomm,  et  veterum  Academico- 

lum  exaugnrari.'   Pacuv.    *  Si  qna  rom  (qounqoam  Piato  fortaate  cx- 

potestor   investigari  via.'  M.  ToU.  cipiendus  est,  de   qno    moz   dtce» 

EpisLlib.  O.ad  Papir.   <  Qni  primos  mo8)^et  Stoioorom,  et  omniam  de* 

Papisios  est  v4M:«ri  detitot.'    Idera  oiqoe  qni  nnom    m«a4«n,  enmqoe 

ahbi:  'Nnnc  de  rep.  consuli  coeptt  finitnm    ette  voloot,  tuec  teoteotia 

somas.'  Virg.  Mn.  S.  409.     *  Qood  est,  omoia  gravia  in  mediom  ferri, 

£eri  ferro,  liqoidove  potettur  elec-  levia  a  medio  ad  eztremom.    Epico- 

tro.'    Idem  Lucr.  S.  J02S.    <  Qiied  rus  autem,  et  ceteri,  qoi  mondos  een- 


tameo  expleri  aulla  ratiooe  potet-  gent  etse  ionomerabileia,  et  emney 

tor.' ^suppleri' antem,  t  e.  aliiscor-  iofinitnm:   aeqoc  eitremnm,  neque 

posculis  snccedentibns  redintegrari^  roedium  este   ooncedont.     Ita  eo- 

Atque  expleri :  ex  quo  verbo '  tupple-  mm  ratiene  neqoe  grovia  in  medi- 

menturo,'  natnm  ett.  Lamb,  Queaiur,  am,  neqoe  levia  od  extremom  mo- 

Ut  poteratur,  possetiir,  pottitor,  po-  veator.  M.  Tull.  lib.  3.  de  N.  Deor. 

testnr,  oequitnr,  quitum  est,  &c.  Ita  <  Omnes  enim  partes  mundi  oadiqao 

loqunti  suot  Ennius,  Scipio,  Plautns,  medium  locnm  cmpessentet  oitnntar 

Sallusiiut,  alii.  Fa6.    Praeter   Ltm-  seqnaUter;   maxime  aotem  cerpora 

.binum^&c.  vide  etiam  Vostiom  de  inter  tejnncta  permaneiit,  com  qoo- 

Anai.  lib.  8.  88.  flov.  dam  qnati  vincalo  circnmdata  colli- 

1046    Coguniur']   Plaga  scilieet.  gantur  :  qnod  fiicit  ea  natara^  qam 

Xiam6«  et  Fab,  per  omnem  mniidam  omiiia  meate  et 


T.   LUGRBTII    CARI    D£   RKRUM    KAT.    LIB.    I.       tOSA 


ratioDe  eofi6ciea8  fimditar,  et  medi- 
um  rapit  et  coavertit  ezUreaa.'  Sed 
PJato  qooque  in  Timaeo  videtnr  ne- 
g«re  esse  snrRnm  ac  deorftnm,  lu» 
▼erbis  :  Btiph  ik  /mU  itov^a¥  yuerh  'nff 
icdfrw  ^^fwf  Hm»  r«  Xtyofjtdtnft  i^mfS» 

Tvn  r6movs  S^  ^tUy  9i€t\ii<p6na  8i>c9 
T^  irw,  Irarrtovf ,  r^y  fihf  K^frmf  wpkt  ^ 
^perat  irdbitf*  itra  rufh  ff^k/taros  iyiw 

^x^h  '''^  ^  ^^y  ''P^  ^  iuuveim  ffrxi^ 
roi  irwff  oOk  6pi^  oHufxp  POfjSfw,  To8 
yitp  *«vrbr  obpanv  o^patpooJMf  iiTOf, 
9<ra  ftkv  t<ro¥  iupwrSra  rov  fiitfw  y^rfovw 
i^on-a^  bftoiws  oJbrk  xph  1(06"^***^ 
Kiiw  rh  8i  fjuhov,  r&  oibrk  fnhparmf  4r« 
X^«v  &^<m)ic^f ,  #1^  r^  leaT^  ktrutf^  ro» 
/ui^ca»  8<c  iit(rrtfr  c&iu.  rov  M^  mfffyiov 
ra^  irc^vK^ot,  r«r  ri  cl/w|firfw»»  &m» 
rif  ^  tAra»  ri$4fU90S  obx  h  SiKp  8^«  rh 
fofikif  Tpoorjicinf  &)Ofia  \4ywf,  6  ft^  7^ 
f*4<ros  hr  airr^  r^ot,  olPrc  icdrw  irc^vK^r, 
oihv  &M»  A^yetf^ai  dCicaiot,  &AA'  a^  ^r 
pbftr^,  'O  8^  ir^Ml»  of^c  8J^  /ia^os»  o<^« 
Ixair  Siii^opoy  airov  fi4povs  tr^pov  dar4^ 
pov  fiaWow  wfl6s  rh  fjJvoy,  fpn  r«r  imt^ 
irrmp6'  i.  e.  '  Grave  antem  et  lere 
•i  cum  ea  natnra,  quae  deorsnm  et 
snranm  dicitnr,  perpendatur,  planis- 
sime  declaraii  possit.  Esse  igitur  dno 
qnaedam  loca  natnra  inter  se  diversa, 
et  contrariB,  qu»  nniversnm  bifariam 
diremerint,  nnum  deorsnm,ad  quem 
omnia  qne  molem  aliquam  ant  pon- 
dus  aliqnod  habent,  fernntnr ;  alte- 
rnm  vero  snrsum,  ad  qnem  omnia  vk 
subigente  rapiuntnr ;  nullo  modo  ex- 
btimare  opOrtet.  Nam  cnm  totnm 
c«lum  rotnndnm  sit,  quscnnque  a 
medio  «qualiter  distantia  extrema 
facta  snnt,  ea  similiter  extrema  opor- 
tet  esse  nata.  Medium  autem,  cnm 
paribns  intervallis  ab  extremis  dis- 
jnnctnm  sit,  cnm  ex  adverso  cnm  ex- 
tremis  comparatnr,€xistimaDdum  est 
omninm  esse.  Cnm  igitnr  mundns 
»ta  natara  factin  sit,  si  quis  eorum, 
qnae  dicta  snnt,  snrsum  aut  deorsom 
ponat,  injnria  videbitnr  nomen  eis 
Don  oonveniens  imponere.  Nam  me- 
dios  qnidem  qni  in  eo  locns  est,  ne- 


4|ne  deorsnm,  neqne  sursom  diel  dc' 
bet,  sed  hoc  ipso  nomine  niedius  est 
appellandns.    Qni  antem  ambit,  ne- 
qne  medins  est,  neqne  babet  siii  par^ 
teia  alterara  ab   altera  differentem 
magis,  qnam  alteram,  quod  ad  me« 
dinm  attinet,  ant  nllam,  qnse  sit  e 
regione,'  dcc.  Lam6.      Qood  extra- 
mmn  non  habet,  id  habere  medium 
Don  potest:   at  snmma  summamm 
extremom  non  faabet ;  ergo  nec  me- 
dioni.    Cetemra  in  his  versibns  dis- 
ponendis  Lanbinianam  editionero  se- 
quor.   Fab,    Deniqne  ne  Memmios 
diversara  senteiftiam  amplexns  cen- 
tmm  esse  aliqnod  iiaiversi  crederet, 
in  qnod  omnia  tenderent  innata  sua 
gravitate,  ideoqne  non  opus  infinitar 
atomomm  mnltitndine,  qnae,  concnr- 
santes,  ictibns  extemis  hanc  mundi 
compagem  sartam  tectam  conserva- 
rent;  totam  illamde  centro  opinio* 
nem  convellit    pariter  et    deridet. 
Snpponit  antem,  ut  illi  tpsi  Stoici, 
qni  amant  centrum,  snpponont,  olim 
fnisse  confusam  particnlarum  copi- 
am,  in  immenso  spatio  nndiqne  dis- 
persam ;  has  vero  omnes  particnlas 
in  nnnm  puncinm,  medium  vix.  nnt- 
versi,niti,inde  terram  fieri  rotundam, 
in  medio  universi  suspensam,  omnes- 
qne,  etiam  adversas  hujos  globi  par- 
tes,  animalibus  habitatas  este,  qusB 
non  decidnnt  in  partes  coeli  sibi  snb- 
jectas,  qnia  gravitate  sna  in  medinm 
tendnnt :  inde  etiam  cirenmvolvi  s- 
thera,  et  solem  cceli  fornicem  perpe- 
tno  motn  percnrrentem  diem  opposi- 
lis  terne  partibns  altematim  facere : 
nec    unquam  timendum  imas  snm- 
masqne  compagis  partes  a  se  invi- 
cem  disjnnctas  fore,  cnm  in  uimm 
idemque  medium  nitantur.  Hapc  om- 
nia  vss.  16.  qns  tamen  vs.  1036.  et 
tribus    sequentibus  obiter   deridet. 
Absurdum  enim  grave  aliqnod  seip- 
sum  sistere  et  snstioere  posse,  aut 
in  adversam  terrae  partem  (cnm  vni- 
go  enim  sapuerunt  Epicnrsi)  snrsnm 
tendere.  Creech, 
1052  Fugf  quarere]  Sic  Hor.  9. 1. 


1054 


VOTM  VARIORUM   IN 


Od.  13.  *  Qoid  tit  fatiirain  cras,  foge 
qosrere.'  Preig. 

105S  in  wiedium]  Strabo  lib.  1.  dod 
longe  a  principio,  nbi  de  Indis  et 
Hispanis  agit,  illos  pronnncians  rp^ 
vor  94  rofa  Koi  iunlwo^aSf  *  qnodammo« 
do  antipodas,'  «al  Ih-t  r^s  4wl  th  i*4<rar 
^•pos,  Kiy^fM  r^y  ^Xf'^  ^Xo*'i  '  ^ec 
Don  moinm  Terins  centrnm  vei  me- 
diom  snmmap,  principii  loco  habent.' 
Hm,  In  medium,  i^eJ]  Hinc  apnd 
Stat.  0.  Tiieb.  p.  ro.  278.  Apolio 
inter  alia  canit:  '  Imane  tellas  An 
media/&c.  Preig, 

Orniita]  Gravia.  Nam  sic  definit 
Arist.  *  grave'  lib.  1.  de  caelo,  *  qnod 
snapte  natnra  ad  medtnm  fertnr :  le« 
Te,quod  a  medio  ad  extrema.'  Lamb, 

Niii]  Incnmbere,  vergere.  Lamb, 

1054  Naiwram']  OMa^,  Lamb. 

Atque  ideo  sine  uUit]  Qnod  tnm 
esset,  si  vera  dicerent.  Fab, 

1067  Iptum  eij  ^c,']  Hos  qnatnor 
versns  parentbesi  includendos  non 
tam  explicare,(quicquid  alii  sentiant,) 
qoam  convellere  istaro  de  centro  opi- 
niooem  contendo.  Creeek. 

1068  Sub  territ]  Snb  medio  terra- 
rnm  pnncto,  qood  '  centmm '  appd- 
lant.  Lani6.  Apnd  antichthonas,sen 
antipodas.  Fab. 

Sunum]  Ad  pnnctnm  medinm: 
qnod  tamen  Aristoteli  est  deorsum 
ferri.  Lamb,  Respectu  scriptoris  sci- 
licet;  antipodibus  deorsnm.  Anti- 
podas  autem  esse  nec  multi  e  veteri- 
bus  credidernnt,  neqne  sane  e  pri- 
mis  Christianis  multi.  Sed  in  eam 
rem  plura  a  doctis  congesta,  et  res 
bodie  notissima  est.  Fab, 

1059  In  ierram^e]  Sic  vetrres  qni- 
dam.  Aliis :  terra,  Gif.  Sic  habent 
qninqne  lib.  manoscr.  et  ita  legen- 
dnro,  non,  nt  in  vulgatis,  /n  terraque 
retro  requietse  repotta,  Lamb. 

Retro]  ndktv,  contri.,  Lamb, 

Retro  potta]  Prepostero  situ,  ut 
per  aquat,  Sfc,  quae  enira  simulacra 
animantnm  in  aqnis  videmns,  eorum 
pedes  versus  coelum  nostrnm  ten- 
dont.  Fab, 


1061  AnimaUa  cuneU]  Habeot  prioci 
codices  animalia  euapte,  Significabtt 
boc  animalia  sponte  sna  se  moventia. 
quae  anrigante  natura  vergnnt  in  cen- 
trum.  Piut.  AnimaUa  tubtu'  vagari] 
Magna  est  hoc  loco  scriptnrae  varle- 
tas.  in  aliis  enim  codicibns  scriptom 
est,  tupra  vagori,  in  aliiscaoirta  vagmri, 
in  aliis  .tuapta,  in  aliis  tuapte,  Ego 
tubtu'  reposni :  qnae  lectio  perspicae 
recta  et  vera  est :  tubtut  autem,  i.  e. 
sub  pedibns  nostris,  et  snb  medio 
terrae  pnncto,  in  regione  hniyfi4mm^ 
et  ArrivtfBMr.  Lamb,  Larabinns  ita 
egregie,  nt  opioor.  Nam  in  libris: 
euapla,  tuapte,  cuncta,  tupra.  Itaqoe 
omnes  vnlgati.  Gtf,  Subtu,  In  Mss. 
plerisqne  sitpra,  cuncta,  tuapie,  istam- 
qne  vocem  ronlt»  editiones  appro- 
bant,  sed  optime  reposnit  Lambinns 
tubtut :  nisi  forsan  audiendns  sit  Sal- 
masius,  qni  Epist.  69.  haec  babeL 
Pro  illis  Subtu^  vagari,  qoae  ex  inge- 
nio  sno  reposuit  Lambinns,  nota  in 
veteribus  libris  esse  partim  svprs, 
partim  tuapte,  partim  suapia;  ex  qni- 
bus  vestigiis  o!im  f<iciebam  tuppa^ 
i.  e.  snpina,  antiqaa  voce.  Nam  illi 
qui  pedes  nobis  adversos  liabent, 
bvriy^wtt  nobis  tnnt  snpini,  et  not 
illis.  Suppum  porro  notat  Festos  an- 
tiquos  dixiflse  qnod  nos  snpinnm  di- 
cimns.  Liber  Vossii  nostri  plane 
praefert  suppa.  Creecli.  Svbtu*  ragari. 
Egregia  lectio  Mss.  L.  B.  tuppa  ea- 
gari,  i.  e.  snpina.  cum  enim  imagines 
ambulantium  eorum  in  aqnis  viden- 
tur,  quasi  supina  ibi  vagantnr.  £t 
sic  qnoque  empndavit  Salmas.  ep.  69. 
probavitque  hoc  Creechins.  Spectat 
huc  Liiciani  locns  in  Demonacte,  nbi 
ista  de  Philosopho  illo  inter  alia  nar- 
rat :  ^vauc6y  rara,  wtpl  r&r  'AyrirdS«ir 
9ia\ey6fisifoy,  iMatrrfyras,  nral  iwl  ^p4ap 
ieYOTfiov,  KoX  8c/{as  ahr^  rj^r  4p  r^  ffSort 
aKikv,  Ijpero'  roOrovs  ipa  rohs  'Arriro* 
8ar  ttvcu  \4ycis ;  i.  e.  *■  Physicnm  qno- 
que,  super  Antipodibns  disserentem, 
snrgens  deduxit  ad  puteum,  illiqUe 
nmbra  in  aqua  commonstrata,  qu»- 
sivit:  Nnnquid  tales  confirmas  esse 


T.  LUCRETII   CARI    DB  RBRUM   NAT.   LIB.   I.       1055 


Antipodu?'  i.  e.  nmbrat  liominuiny 
nnllosqae  in  rebus  bumanift.  Hav, 

106S  Reeeidere]  Sic  babent  libri 
Parisien.  et  Veneti  antiqniores,  a  qni- 
bos  non  discrepant  manuscripti.  licet 
tamen  etiam  legere,  Decidere,  nt  re- 
feramns  ad  antipodas,  qni  videantur 
etse  snperiores  ea  cspli  parte,  sub 
qna  babitant,  si  pars  illa  caeli  ad  nos 
referatnr,  tamqnam  illis  antipodas. 
Lamb.  Ricidere,  Alii  Prcider«:  qnam 
▼ocem  etiani  Lambinus  admittit.  Im- 
merito.  Non  enim  obserravit  Lncre- 
tinm  oti  vocibos  opinioni  istae  qnam 
exagitat,  suisqne  prajndiciis  accom- 
modatis,  nt  enim  Centripetae  gravia 
a  circnmferentia  ad  centrum  olim  de- 
cidisse  existimarnnt,  sic  Lucretins 
eadem  gravia  a  centro  in  inferiores 
circnmferentiae  partes  recasnra  esse 
pronnntiavit.  Creeeh. 

Inferiora]  I.  e.  qnae  loca  sunt  nobis 
inferiora :  sed  animalibus  iilis  antich- 
tbonibus  atque  antipodibns  snperi- 
ora*  contendunt  (inqnit)  ea  antmalia, 
quae  sob  pedibns  nostris  vivunt,  nibilo 
magis  recidere  powe  in  caelnm,  qnod 
est  nobis  inferios,  quam  nos  possi- 
mus  sponte  nostra  in  C9lum  nostri 
hemispbaerii  voiare.  Lamb.  Nobis  sci- 
licet,  at  antipodibos  snperiora.  Fab, 

1064  C<r/t  templa']  Sic  snpra,  *  nec 
Cftli  lurida  templa.'  Lamb, 

1065  lUi  eum  videan(  tolem]  Qnat- 
tnor  libri  manusrripti  habent  f2/i,  Uli 
antem,  si  bsc  scriptura  placet,  posi- 
tnm  pnto,  pro  iUief  nt  apnd  Ter. 
Phorm.  1.  2.  41.  '  Interea  dum  sede- 
mns  illi,  intervenit  Adolescens  qni- 
dam.'  ego  tamen  olim  tn  prima  edi- 
tione  vnlgatam  scriptnram  secntns 
eram,  snspicatnsc  litteram  vocis  an- 
tecedentis  postremam  a  librario  esse 
omissam  propter  similem  primam 
vocis  snbseqnentis.  qnod  satpe  repe- 
rimns  factnm  in  libris  mannscriptis ; 
cnjnsmodi  est  illnd  apnd  Horat.  Sat. 
2.  8.  208. '  Qui  species  alias  veri,  sce- 
lerisqne  tumnitu  Permistas  capiet.' 
nbi  ego,  verissima  et  certissima  con- 


jectnra  dnctns,  restitni,  Qm  speeies 
aUoB  reris,  i.  e.  differenteis  veris. 
Nnnc  t7/s  magis  placet,  sive  accipi- 
atnr  pro  pronomine,  sive  pro  adver- 
bio.  Nec  qnemquam  vox  *  anima* 
lia,'  qnae  antecedit,  quasi  ea  non  possit 
cohaerere  cnm  provocabulo  t//t,  mo- 
veat.  Saepe  enim  scriptores  mutant 
genus.  lipet  igitnr  ita  hunc  locnm  de- 
clarare :  Com  illi,  nempe  antipodes, 
vel  cnm  illa  aninialia,  qnae  snb  pedi- 
bus  nostris  habitant,  videant,  &c,  Hoc 
igitur  sentit  Lucretius  :  Contendunt 
ii,  de  qnibus  loqnimnr,  cum  homines, 
qnt  sub  pedibus  nostris  vivunt, '  so- 
lem  vident'  i.  e.  cnm  eis  dies  est, 
*  nos  sidera  cernere.'  i.  e.  nobis  esae 
noctem.  Lamb,  IIU  cum  videant,  Ita 
in  veteribns  libris,  antiqne  pro  illic. 
Gif,  lUi,  Jam  superius,  pro  iliic, 
o/lt,  9fe,  Fab.  lUi.  Idem  qnod  illic.  Sic 
Ter.  lUi  etiam  pronomen  admitti  po- 
test  qoamvis  animalia  praecedat ;  mn- 
tare  enim  i^enus  aeque  licet  placetqne 
Lncretio,  ac  aliis  veterum.  Creech, 

1067  Et  nocteis  parileis  agitare^  dieS' 
qve]  Sic  omnes  fere  vulgati,  et  non- 
nulli  manuscripti  habent,  plnres  ta- 
men  item  manuscripti,  Parileis  agi* 
tare  diebus,  quibuscum  congrnunt  Pa- 
risienses,  ego  tamen  alteram  scriptn- 
ram  potins  secutussum,  quia  videtnr 
hoc  dicere  Lncr.  eos  homines,  qul  sub 
pedibus  nostris  habitant,  dieis  et  noc- 
teis  nobis,  sen  nostris  diebns  ac  noc- 
tibus,  pareis  atque  aeqnaleisagere.  Si 
qnis  tamen  alteram  scriptnram  magis 
probabtt,cumeonon  pugnabo.  Lamb: 
Diebtts,  Ita  fere  veteres  libri,  mann 
formisqne  descripti.  In  qnibnsdam 
vet.  diesque ;  nt  et  in  vulgatis  fere,  et 
Marnllns.  Gif.  Pariles,  Paribus  B. 
Diesque,  Diebus  Oif.  Pa.  alii  fere 
omnes  :  sed  istis  omnibns  aapientlor 
Lambinus,  qui  legit  diesque,  Creech. 

1068  Sed  vanus  stolidis  hctc  omnia 
ftnxerit  error]  Sic  habent  tres  libri 
mannscripti ;  vnlgati  autem  fere  om- 
nes,  porlvrtl  error.  quae  lectio  con6cta 
et  supposita  est.  a  dnobns  aliis  mann- 


1056 


NOTiE   VARIORUM   IN 


scriptis  absoDt  iex  versiiR,  qui  dein- 
ceps  seqauntiir.  finxerU  antem  inter* 
pretor,    fiDgendi  ansam    et  canram 
prftbuerit,  etpraeboiBse  credibile  est. 
Lamb,  Sed  tanu$,  tfc.    Explicatam  de 
centro  opinionem  his  vss.  25.  aggre- 
ditur.   Primoqne  docet  niiJlam  posse 
•sse  mediam  cum  inane  sit  infinitank 
Sic  Plntarchns,  aniversom  inikutnm 
est,  infinito  aotem,  com  ueqae  pria- 
ciplum  neqiie  finem  babeaty  mediom 
hal>ere  non  coiiyenit :  nam  et  ipsnm 
mediam  est  quidpiam  extremumi  et 
ipsa   infinitio   extremorum  privatio 
est;  etChrysippum  mantfestie  con- 
tradictionis  arguit,  qiiod  medinm  in 
infinito  locum  statait :  De  Stoic.  Re- 
pug.    Deinde  codccsso  medio^  nnlla 
suadet  ratio  fore,  ut  res  graves  in 
illa  media  inanis  parte  potins  qaam 
in  uUa  aKa  consistereat  et  qniesce- 
rent :  quonlam  est  natura  totiiis  ina- 
nis  cedere  ponderibas,  oeqae  potest 
ulla  illius  inanis  pars  sottinere  res 
graves,  quia  inane  soiidum  minime 
esty   ac   firmura,  rov  kgtov  ^{to-is  rijv 
^4ft€urw  ohx  oTdrt  odaa  voicidr^ai.  Ftfur- 
«rt^.  Nard.  et  Vnlg.  ParturH,  Creech. 
Finxerit.  Bcne.  Expressitformnlara: 
df  $/^pwasrmfra  «-OfSar.  Preig, 

10G9  Amplexi  quod  habeni]  I.  e. 
qnla  amplexi  sunt :  et  tenent  perverse 
prima  elementa,  et  primas  vias  natu* 
rsB  investigandaB :  quia  statim  ab  ini- 
tio  non  sunt  ingressi  veram  natui*» 
cognoscendaB  viaro,  sed  lonise  diver- 
sam.  Jam  vero  amplexi  kabent  sic 
dictum,  ut  a  Virg.  SLu.  2.  517.  '  et 
Divum  amplexae  simulacra  tenebant:' 
et  ab  ipso  Lucret*  6.  899.  '  Semina 
habent  ignis  tedae,  stuppseque  tenen- 
tes  :'  et  a  M.  Tullio  pro  Sylla, '  lUiid 
erat  genus  bominom  borribile  et  per- 
timescondum,  qui  tanto  amore  suas 
possessioues  amplexi  tenebaut,  ut  ab 
his  raembra  divelli  citius  ac  distrahi 
diceres.  Idem  lib.  2.  de  N.  D.  '  Quo- 
circa  sapientem  esse  mundum  necesse 
est,  naturamque  eam,  qusB  res  om- 
neis  complexa  teneat.'    Neque  enim 


probo  lectionero  viilgatittn ;  Amfkwi 
fttodMeiit,  ifc.  '  prima  viai'  autem 
sic  dictom,  ot  '  nltima  Datnrai,'  <  ab- 
dita  tempLi/  '  aeuto  belli/  <  abdila 
terrai/  ^  caernla  eaeli,'  et  sioiilia. 
LemA.  HellenismHS  DOtisaimus,  rtpi^ 
(flu  ix^i  pro  ^pei^f  et  alia  id  genna 
fsppe  apud  Atticos,  Euripidem  in  pri* 
mis.  Fab,  Notissimns  Hellenismo*^ 
rtpJsias  fx«  pro  ^^«9  et  alia  id  genoa 
ssBpe  apud  Atticos.  AmpUxi  ^utd  he- 
bent  Volg.  non  probo.  Cree^ 

1070  Nam  medium  ntMf]  K^trw  (in* 
quit  Arist  lib.  4.  de  csbIo)  Mrr(or  rf 
4ff%ikr^j  i.  e*  ^  Medium  contrariam  oW 
timo  est.'  itaqae  si  non  est  extremunf 
nec  mediom  est.  Lamb» 

1071  Infinita]  Fortame:  /i|^8Rtlii& 
slmile  inf.  2. 19.  Gif. 

1073  Qiiam  fiiams  alia  hmge  regimu] 
Nec  si  demus  esse  raediiimy  (inqoit) 
propter  hanc  causam  in  medio  po- 
tius,  quam  in  quovis  alio  loco  qoic- 
quam  consistere  queat.  Corropte  ha- 
bent  librl  qurdam  typis  excosi,  «iia 
hnge  raiioRe,  Lamb. 

1076  Concedat  aperiet  esfue]  Camee» 
daty  I.  e«  cedat.  aquey  i.  e.  aBqttaliter. 
male  auteni  in  vnlgatis  libris  iegituri 
Mquie  ponderibue.  Nain  praeter  aoc- 
toritatem  vetorum  codicom,  ex  illo 
loco,  qni  est  2.  2S8.  intelilgere  licet, 
hlc  quoqne  legendnm,  Mqwe,,  uon  JE^ 
quit:  *  Omnia  quapropter  debent  per 
ioane  qiiieturo  /Eque  pooderibus non 
apquis  concita  ferri.'  Lamb.  I.  e.  »- 
qualiter  cedaut  ponderibus,  qnacum'- 
qiie  motuff  fernntnr.  Qiiidani  leguot, 
aque  pondet-ibua  motit»  At  Gifao.  in 
edit.  2.  legit,  mota  quacumque  ferun" 
tur,    Eiei;an(iam  hominis!  Fab, 

1076  ^que  ponderibus]  Sic  vetercs 
Ubri.  vulgati  et  quidam  veteres :  ^- 
quus^  non  tain  recte.  Scripsi:  moto, 
etsi  Libri  fere :  motts.  Vide  Indicem* 
jGi/.  JEque  Gottorp.  Gif.  Par.  Lamb* 
Rectius.  T^  Ktvhv  r^v  i^  hfiolay  vaptT 
X€«  r^  Kov^ordrjf  koU  rp  fiapurdfr^  iir6fji^ 
M  T^  ai&yoy  Epicnrus^d  Herodotain. 
Pro  motics,  alii  lcgunt  mQtis,  Aiii  tno- 


T.  LUCRKTII   CARI   DB  RERUM   NAT.  LIB.  I.     1057 

lir:  Olf.iiiofa;  eligatlector.    PotuU'  cnpidine,  cnpiditate.  £«116.    Sic  ve- 

ribui,  supple   'pne.'   i.  e.   propter  toren    pro    *cqpidine'    vel  amore. 

ponduB  et  gravitatem.  Fayut.    Qnid  Quid  si  dein  legatnr  vineta  pro  victa  7 

hme  sibi  velint  alit  conjectenty  certe  Creech. 

Fayum  tapinnt.  Creeeh,  1083  Praterea  quoque  jam,  ipc,']    Si 

Moiui quac, /er.']  Qnidam  vir  doc-  qnis  liuoclocnm  usqite  ad  extremnm 

tU8  putat  legendnm,  P<mienbM9  motie  attente  legeret,  ut  erat  initio  «crip- 

^itfcimftie/erMUttr.  *feruntar '  antem,  tus,  et  ut  in  libris  vulgatis  legitur, 

▼idelicet  poodera.     Qnidami  Motu  non  easet  ei  fortasae  facile,  quo  re* 

quaeunque JfermUur,  hnmb,  feratnr,et  qnam  qnasi&i^air^8o(riyba. 

1077  Nee  ^uts^iiam]  I.  e.  nec  quis*  bent,  videre.    Nnnc  autem,  in  ordi- 

quam  locns  iuaniB  est,  ad  qnem  cum  nem  versibns  restttntis,  et  mendo  ex 

corpora  pervenerunt,  possint  in  eo  hoc  verso  snblato,  ut  legamus,  Pra» 

inani  stare,  tanquam  pondere  spoli-  terea  quoquejam,  non,  nt  vulgo,  Pra- 

ata :  nec  vero  inane  corporibus  snb-  ierea  quoniam,  ^c.  omnia  erunt  satis 

sistere  nilo  modo  potest.  Lmnb,  plana,    eipedita,   et  facilia.  Iiaiii6. 

1079  Nec  mttem]  Ut  saepius  jam  sn-  Qnln  etiaro,  inqnit  Lucretius,  sibi  non 
pra.  Preig,  constant ;  nam  ignis,  qni  corpus  est, 

SuMtiere]   I.  e.  fnndainenti  loco  secnndnm  illos  natnraliter  fertur  a 

esse,    fnndamenti    vicem  prabere,  medio,  non  in  medtum.  £picurns  au- 

b^iffTtiff$aA,  sic  2.  285.   '  At  contra  tem  existimat  ignem  ferri  in  altnm 

oulli,denullaparte,neqae  nlloTem-  pervim,  per  expressionem,  MAnfri^. 

pore,  inane  potest  vacnnm  snbsistere  Fab.     PerturlMtOB  fnisse  seqnentes 

reii/  IxnN^.    £t  ex  addUcto  hoc  poe-  Tersos  qneritnr  Lambinus.      In  ali- 

tfls  loco  patet,  nos  recte  reposnisse  quemsaltemordinem  redegit;  sed  in 

ex  Mss.  uUi  scil.  rei  vei  corpori  pro  meliorem  Gifanius,  qnem  seqnar:  se- 

ilH$.     Dicit  poeta  contra  natnram  cnndum  igitur  vss.  24.  argumentnm 

esse  inanis  motut  nllins  corporis  re-  contra  fantores  centri,  ipsornm  vis. 

sistere,  illnmque  snstinere,  tardare,  sententiam  recitat :     qni  enim  ab- 

id  enim  si  faciat,  ipsum  inane  fit  cor-  surda  memorat  eadem  refotat.    Do- 

pns.  Fab.  £is  bit6<rrviM  prsebere,  sos-  cent  anteni,  terras  tantnro  et  aqusB 

tinere.  Hao,  particnlas  ad  centrora,  ignis  vero  et 

1080  Qmii  eua  quod  mat.petU]  I.  e.  aeris  a  centro  niti,  ex  ignibus  etiam  a 
qnin  potios  semper  concedat,  i.  e.  roedio  sorgentibus  astra  stellasque 
cedat,  et  viam  ac  locnm  det  corpori-  fieri,  et  nntriri.  (nt  vigent  animaliXy 
bus:  qnod  ipsins  natnra  petit  ac  pos-  et  arbores  virescunt,  tellnre  succos 
tnlat.  vel.dic,  Qam  $ua  quod  nat.  ifc.  et  debita  alimenta  preebento.)  Cir- 
I.  e.ut  non  pergat  concedere,  et  dare  cnm  vero  omnia  solidos  aliqnos  cir» 
locnm  corporibns,  id  qiiod  soa  natura  cumvolvi  ceelos,  qni  leves  has  et  n 
petit,  et  postulat.  Lajn^.  medio  surgentes  particulas  sistant, 

1081  Haud  igitur]  Non  possnnt  et  contineant ;  nisi  enim  sitterentnr 
fgitur  res  In  coticilio  et  ccetn  con-  istae  particulae,  per  iromensnm  inane 
stare  et  permanere  tali  ratione,  snbito  diffbgerent,  coelnm  rueret, 
Bempe  quod  medii  cupiditate  affec-  terra  se  pedibns  nostris  subdnceret, 
tae  sint»  Lnmb,  et  dissolveretnr  totins  machio»  com* 

1082  ConcUki]  Qnidam  libri :  conci'-  pages.  Quandocunqne  eoim  aliqna 
Uum.  Oif.  /n  eoneilio,  I.  e.  in  con-  hujns  mnndi  pars  secessnm  facit,  to- 
gressn,  In  ccetn.  Lamb.  tlus  interitus  seqnetur.  Creech,   Pra» 

Cuppe^&ne]   Hermolans  in  Plininm  terea^  tfc,  Locnm  perturbatum  qneri* 

malit:  «afipeiit)ie,uti  pnto.  Gi/.    I.e.  tnrLambinas,etin  ordiaera  rodigir, 

Dtlph,  tt  Var.  Clat,                   Lucrei,  %  X 


105B  NOTiE  YARlORUIf   IN 


faatore  Fabra  et  Mss.  L.  B.  Diferit  Lrcav.  2.  97t.  '  Pacea  mi 

•IHffr  Oifaoins,  cni  Creecliios  fcvet,  iient.'   qaare  Papliiins  cnm  sigmA- 

qaem  videy  iis  oos  assensnm  damas.  care  vetlet  animnm  sapientis  tion  par- 

Plane  vero  ita  exstat  in  Edit.  Bas.  flari  pertnrbationibos,  inqnit:  *M- 

H«o.  sa  tn  mentis  ab  arce  Despicis  erran- 

QM0f«e  jam]  Omnes  prftter  Lam-  tes.'  Piu$, 

binam   QiiMiiam,  nallo  plane    sen-  1090  CM  emruU]  Lib.  5.  *  cseiulo 

sn:  forsanQMJoiuim:  et  vox  ista  sit  ponti/  et  ibidem,  <  cmmla  miiDdi/ 

otiosa,qnale8apndPoetas8Sepissime  iMmb.    Es  Ennio:  «Cottei  csBrohu' 

occnrront.  Creeeh,   Ita  recte  Lamb.  Fab, 

qnem  secnti  Faber  et  CreecUos.  Oi-  PmeeC]  Snp.  9ifi.  *  onde  mther  side- 

fanins  inepte  retinet  foonuoo,  onmi-  ra  pascit?'  et  lib.  5.  m.  '  Qooqooi- 

boslicet  Mm.  ndsentientibns,  nollo  nsqoe  dbns  Tocat,  atqne  iavitat 

certe  sensn.  Creechins  conjicit  etiam  teis.'  Ziom6. 

quiaiumu  Vide  de  varia  lectione  qo*  1091  fli  cetSgui  ignme]  Morg. 

ad  vs.  750.  ffor.  et  Pr«y.  tra,  non  inelegooter:  Mt  eeOigttt 

1084  Sed  temwum  afgoe  liquenm']  emme.    Omnis  calor  nompe  slbl  eoo- 

Tres  libri  mannscripti  habeBt,  8ed  Inm  colllgit.  Preig. 

terranc»,  aique  Kfoartf,  nt  lesendom  lOOt  Q«|ip«  eHam]  Qoidta  pntant 

fbrttsse  sit,  jSM  i«rroi,  atque  Uquorie.  esse  Locretii  verba,  ootendentis,  phi- 

Lamb.    Sed  terrwrum  aique  itgiiorif]  losophos  Ulos  etiam  in  eo  eEnre,  qood 

Ita  ex  vet.  Kbris  restitoi.    Vaigati :  iion  omnia  corpora  fingant  in  modlmn 

terrarumatqueUquarum.  Posseteiiam  nlti,   sed   corporo  terrorom    oiqoo 

legi :  temd.  Oif.    Terraram  eitque  <i-  aqoaram  dontaxat :  nam  etiam  cor- 

qu»ram]  Liquerie  Mss.  unde  Oif.  post  pora  gravia  (inqnit  Locret.)  videoraa 

Lambinnm  conjicit  legendnm  terroi  quodammodo  sursnm  forri,  qoando 

atque  Uquerie.  Creecfa.  animalia  mortalia  e  term  veacuntor, 

lifoorom]  Lamb.  in  tribus  Mss.  in-  dec.    Sed  videtnr  potina  eomm  phl- 

venit  lifiiorii^  quomodo  ef iam  in  L.  B.  losophoram  esse  rotlo,  per  qnoai  di- 

et  ferri  potest.  Ha».  et  Preig.  cont  levia  corporo,  ut  fiiunmas  et  vn- 

1086  Hunc  versum  non  agnoscit  B.  pores,  snrsnra  ferri,  lisqoe  solem  et 
Creeek,  sidera  pascL    Omnino  bic  locns  eot 

Et  quaei  terreme]  In  veteribns  qui-  aliqnantnm  diffioilisi  atqne  obscoras. 

bosdam  versns  ille :  Et  quaei^  ife.  erat  Lamh. 

ante :  Humorem,  ^e.  Qif.  1004  Niii  o  firns  ponB.  ^maque  m- 

1087  Expemunt]  Dicunt.  Xom^.  hetur]  Sic  visns  eat  mihi  tnndem  hlc 

1088  Dyffrricrj  Dissifmri,  disper-  locus  restitnendus,  idqne  oo  vesttgiis 
gl,  ut  lib.  9.  '  Scintillas  agere,  et  late  seriptnrtt  veteris :  qoam  la  prima 
diiferre  favillam.'  Lamb.  editione   non    satis    eonsideraram. 

1089  Cireumtreatare]  Propter  soin-  Quisque  antem,  videlleet  arboris  m- 
tillantem,  palpitantem,  ac  nictantem  mus,  cibetnr  porro,  1.  e.  alalor. 
flideram  micantinm  ignero.  Fab.  Lamb.    Quadque  cibutur]  Ita  ex  Vet. 

Cirewmtremere  erthera]  Com  potios  libris  scripsi.      Versus    proximos  : 

ipsa  signa  in  ccelo  tremere  videantnr.  '  Terra,'  dcc.   aapefnMhayrOf  ob  dob 

Sed  ita  sopra  qooqoe  S67.  *  Frnndi-  intellectnni   bvi^fiarrea  longifloimnn. 

ferasque  novis  avibos  canere  nndiqae  Nam  istnd  :    '  Ne   volocmm,'  dce. 

flilvas.'  qufle  ipsa  novitate  delectant.  conjiingi  debet  cnm :  '  lUod  in  hio 

Hae.  rebos,'  drc.  sopra.    et  olioqoi,  qoio 

JEthera]  Hic  pro  aere :  nam  omnia  dixit  nonquam :  terra  dat  cibatnm  o 

ifi  mthere  pofm  Incis  pleoasnnt.  nnde  territ  i  Abemt  etiam  a  qnodam  Vet. 


T.  LUCRETU  OABI   DS  RERUM    VkT.   LIB.    I.     1050 

Godiee  nostro.    Vid.  et  sop.  v<.  SS2.  ^etnlm.  Creech. 

Gif,    CMfiM  Citefiai]  Qkw^  eite-  1100  J8<ij»tiM]  I.  e.  rapientiaBi  io 

iur  Lambinosy  el  BeqneDtem  veraam  aodnmy  «eu  celeriter,  nt  snpra,  (»62, 

rejicit;  Quodque  ct6«tMr,  Oif.  ex  Vet.  *  Nil  $b  «e  qood  poasit  mittere  rap^ 

Cod.    mooetqne   v«muB   proximnoi  tlro.'  Horatius  EpUt.  2. 2. 128.  '  Eii- 

*  Terra  det/  4ec.  inaertnm  foiiwe  ob  guo  gratoqno  frnatnr  tempore  rap- 

•Bon  intellectnm  Mfifimw  loBgiiai-  tim.'  Ltmb. 

flnm:  nam  istnd   *  Ne  volncram/  iSiiMMcat]  Snbtraliat.  Virg.  Ecl.  8. 

4Be.  coBJnngi  debet  cnm  *  Illud  io  hU  -6.  ^  £t  anccus  peeori,  et  lac  snbdu- 

rebus/  Sce,  et  alioqni  qnis  nnqnam  citnr  agnis.'  idem  JEn,  3.  564.  *  Tolii* 

dixit  *  Terra  dat  eibatnm  a  terris  i*  mor  in  cslnm  cort ato  gui^j^iie,  et 

nberat  etiam  a  qnodam  vet.    Cod.  iidem  Sobducta  ad  maneis  imos  de- 

aostro.    Sed  alii  Codices  admittnnt»  soendimns  nnda.'  Lmnb, 

et  recipiendus  est  nt  sliqaiB  saitem  £1  omne»  ItUer  permisL  terra,  cte» 

alt  hiiins  loci  sensns,  cni  per  se  satis  Itvntf]    Hnnc  Jocnm  restitai  conjec- 

obacnro  istnd  Iv^fSaror  migores  tene-  tnra  dnctns,  ab  nno  tamen  codice 

bras  offnndit.  Creeck.  vetere  acyutns,  in  qno  vox  reruM  erat 

1096  Ne  volMerum  rUu"]  Totns  bic,  aiiena  mann  scripta,  et  tota  in  litnra 

qni  deinceps  seqnitnr,  loens  misera-  mersa.   sententia   autem   verl>orum 

bilem  in  modum  perturbatns  et  con-  ^^^  miiii  videtnr  esse :   £t  ne  omues 

fosns  erat ;   ez  qoa  ordinis  pertur-  homines  soiventes  inter  caeli  et  terrse 

balione  ita  obscums  erat,  nt  nulla  ex  rvioasy   *  corpora  prima/  ex  qnibns 

.ca  prolMibilis  sententia  elici  posset.  constant,  i.  e.  sua  principia  resolnti, 

£go  antem  versibus  in  snum  ordinem  abeant  per  inane  profundum.    Qni- 

restitutiSy  eadem  opera  eornm  sen-  ^^    tamen   eoheiUei»  legnnt   casu 

tentiam   deciaravi  atqne  explicavi.  quarto,  utconjniigatarcamvoce 'rn- 

iMmb.  inas ;'  vnlgau  autem  scriptnra,  rcnnR, 

Jtfamla  flNMidl]  L  e.  ambitus  ronndi.  ctBliqug,  mibi  nuUo  modo  probatnr: 

MeUphora.    Lmub,     Memia  «iMMij.  nun  <  rerum '  appellatione  etiam  cae- 


Ita  eleganter  appellat  ocelum^  quod  Inm  contioetnr.  Lamb, 

nndiqne  mandnm  arobit  et  coercet.  HOl  Rerum,  ealique  rMiiMs]  Ita  om- 

.^«46.6. 'Lanamqueefficerentetmag-  aes  libri.   Lambinus  :  <«rr<e  ecrlifKf . 

ni  jnmnia  mnndi.'  ifae.  £go  si  qnid  mntem,  ita  legam :  Intor 

IO0B    CMStmtit  ndione  oeqmm/tur]  uuxtao  terrmnm,  Ssppe  jnngit  illa  dno, 

Secntns  som  fidqm  qnatnor  libcornm  *  terramm  cmlique/   poeta.  6.  826. 

amnMriptomm»  quilMucuro  faciunt  245.  Gif, 

fiod.  Veneti  antiquiores,  et  Parisien-  1106  De  porit  eorp&ra  eeooe']  Sic  re- 

•es.  nam  ceteri  vnlgati  liabent/froa-  i4itul  ab  ono  codice  mannscripto  ad- 

tur.  Lamb.  monitos :  in  quo  scripttun  erat,  coT' 

1100  SM<ra/ta]   Sle  babent  qna-  poraadcetu,  non  sioe  litnra:  suspi- 

toor  libri  maniiscripti :  qnos  secotns  catos  prhnom  scriptocem  librarium 

sum.  nam  vnlgati  habent  penetraUa,  peccasse,  quod  vocalem  a  bis  scrip- 

'Tonitralia'  antem  interpretor  loca,  seritybocmodo^cerporaacftsf,  deinde 

In  qiiibtts  fit  tonitru :  BpwrM  Grsici  supra  litteram  c  ab  homine,  qnl  vo- 

BomiBant :  vel  in  qiiibus  habitat  is,  cem  aeeeee  Latinam  non  esse  videret, 

Hni  tonat,  Deus :  vel  qn«  ebservan-  sed  roendam  toUere  aeqoiret,  d  poti- 

tor   ab   Etruscis,   et   barnspicibu«.  tum  esae:  ntlegeretnradesse:  deinde 

Lemb,   3\mttraita]  Ita  Veteres  libri.  ex  verbo  iUo  corropto,  aeeose,   seu 

Peuetratiaf  Vulg.  Gif,  Recte  Lambi'  adeetey  seu  adeeeee,  factum  deeeoe,  cnro 

nu$,  dumB.  Nard.  aliique  retinent  esset  potius  ce«f«  repooendnm ;  qood 


lOCO  KOTJE   VARIORUM   IN 

Mo  fecimos.  Jam  boc  '  ceise '  con-  cepu,  dod  magna  opera  insarota,  ae- 
jnngo  cnm  prnpositione  de,  qoae  an-  qne  magno  admodnm  labore  anacep- 
tecedit,  ut  ait  *  decetae/  pro  decea-     to,  Sec,    Cnm  in  omnibna  libtta  et 


aiase.   stc  infra  2.  71.    *  Propterea  vnlg.  et  manoscript.  legmtnr,  Pi 

qnia,  qn«  decednnt  corpora,  qnoi-  perdueius  epeOa»  ego  certa  conjectom 

qne,    Unde  abennt  minnnnt'  et  8.  ductoa,  sic  reponi  josKi,  Parvo  p^r- 

224.  '  Aot  aliqno  cnm  jam  succns  de  fimetus  «prUa.  atqoe  hvc  eat  sine  da- 

corpore  ceasit.'  Lamb»  bio  vera  et  germana  scriptnra,  a  aae 

Ce9$e]  Ita  in  nostris.  Vnlgati :  de-  restitnta.  ita  enim  Latini  loqnnntnr, 

«tif.  Gif.  •  perfongt  opera/  *  labore/  *  pericnk»/ 

Nam  quaamqiue  prtna  de  parii  a>r-  jam  vox  opetto,  ab  opem  deminotnra 

pora  resM]  Ita  Lambinna,  qoi  de  Ln-  eat.  Horat.  Epist.  ad  Mscen.  1.  2.  8. 

cretio  optime  meritns  est.  B.  Qna-  <  Et  opella  forensis  Adducit  fcbreis.' 

cwupu  corpwe  deeue.  Creech.  Lamb, 

Ceete]  I.  e.  cestisse,  decessisse.  et  Si  peruatces]  Qnidam  veteres:  ak. 

ita  recte  emendavit  Lamb.  qnod  non  cni  conveniret :   nec  tibi  eetca,  vora. 

(nt  plf  raqne)  debnit  snblegere  Gifa-  seq.  Gif, 

nina,  qnaal  ex  codicibns  qnos  solos  Perdmeiu»]    8ic  omoes  llbri  Laro- 

inspexerat  hanstom.  Mts.  L.  B.  ot  binos:   perfuuetus»  Oif.    Peifuuetus, 

plnrimi  Yulgatiy  deesu.  «Parti^  vero  Melinaqoam  Perduetus.  Creecb. 

pro  parte  passim  otitnr  anctor,   ut  Per/unetms  opeUa]  In  lib.  Ms.  par- 

patet  ex  lib.  8.  et  6.    Plantua  etiam,  iiitcfiii.  male.    Dionysins  itaque  op- 

Cicero  in  poesi,  et  alii  osurparnnt.  tine,  perfunetus  speUa^  i.  e.  labore. 

Hwo,  Nam,  dnctns  ant  perdnctos  som  la- 

1106  Jamia  leti]  I.  e.  canaa  interi-  |K>re,  o^dku^r  #0Ti,  ne  dnbitea.  Fii6. 
tos.    Metapbora    est:    tic   8.   820.  1109  AUd]   I.  e.  Aliod,  ot  snpnu 
*  Haod  tgitor  leti  prseclusa  est  janna  Jjnmb, 

menti.'  et  5.  S74.    <  Hand  igitnr  leti  ff^a  ti6t  etfca  Nex  iier  enpkH  Nob 

praeclnsaestjanoa  caelo.'   Virg. /En.  tibi  ignoratio  cansarnm  eripiet  adU 

2.  661.  *Patet  isti  janna  leto.'  sic  tnm  ad  nltimam  cognitionem  totiaa 

Arnobiua  adverans  genteis :  2.  *  Ora-  natnr»  rernm.  Lamb,   Nen  tibi  caeai 

nis  eoim  passlo,  leti  atqne  interitus  ^^  jq  Vet.  qnibnsdam,  pro  ksh,  aoti- 

janna  est/  &c.  Iiojn^.  Interitos  cao-  qoe.  G^.    Efficacior  Mss.  L.  B.  lec- 

sa,  exitinm ;    exprimit  illas  Homeri  tlo,  nee  tUti  eaea,  i.  e.  nec  Ipsa,  dcc. 

*A8ov  irdAof y  qood  in  sacris  quoqoe  U-  Hao. 

bris  legitor,  pro  morte,  fine,  exitio.  mo  IMma  nafiirai]    VWmu  Mte- 

£oripides  in  Hecoba  vocavit  aK&rw  raty  nt  *  prima  viai/ snpra :  nltiBMan* 

iriJias,    Tale  etiam  aliqnid  apud  CaI-  tem  oatnrrn  intellige  nitimas  sen  prl- 

limachnm  in  Epigrammatia,  opinor.  nuu  natnras  cansaa.  Xaai6. 

F9b,  1111    Aeeemdenii\  Male   Gtfao.  in 

Jamia  leMi] '^^c  2.  820.  <  Hand  igi*  ntraqne  editione,  aeandant:   ad  e« 

turletbi  praeclusa  est  janoa  menti.'  enim  tenditqnaBinlibriaaeqnentibnay 

et  2.  058.  6.  1166.  1207.    '  Limen  prsaertim  antem  aecondo,  acriptnraa 

lethi '  dixit.  Preig,  est :  ex  qoo  obl  emerseris,  tom  om- 

1107  Hiuy  se  turba  dabit]  Hac  se  niajamtibi  prona  et  secnnda  ermit : 
ejiciet,  vel  bac  erumpet.  Lamb,  poat  illa  jam  ut  lobet  indas  Ucat« 

1108  Hae  si  pemosees  parva  per/,  p^, 
sfeila,  (v.]  HsK  si  perspecta  et  per- 


T.    LUCRKTll  CARI    PS  RERUM    NAT.    LIB.  I.     lOGl 


loterpreUtioiieiD  primi  libri,  et 
i|i  illain  notas  absolf  i :  labore  meo 
frnator  lector,  et  erroribut  ignoscat. 
Sed  qoid  ego  candidos  jndices  expos- 
eerem,  cnm  acrem  et  iniquam  for* 
san  in  ipaum  Xncretinm  cenmram  in 
animo  inatitnam?  Inqniram  enim 
qiiid  reete,  quid  perperara  commen- 
tna  est  poeta,  et  ut  oon  omnia  reji- 
ciam,  ftic  non  omnia  probal>o.  Qui 
landem  ingenii  Lncretio  denegavit, 
artem  conceasit:  et  quls  invidebit 
ilii  istnm  honorem  qoem  anmma  ma- 
Kgnitas  agnovit?  Opns  igitur  optime 
•dispofitnm  aasehmns;  ubique  nitet 
ordo,  etitase  invicem  adjnvant  ar- 
gnmenta,  ntnisi  in  Epicnri  opinio- 
nibus  qusedam  fuisset  deformitaS| 
qnsB  nnlla  veonstate  cohonestariy 
quaedam  infirmitas,  qoss  nnllis  inge* 
nii  viribns  snstentari  possit ;  pnlcher- 
rimam  simnl  et  firmissimam  philoso- 
phiam  poeta  exhibnisset.  Foelicita- 
tis  non  minimam  partem  existimat 
Epicurus  sine  roetu  vivere,  et  banc 
fcelicitatem  sola  natnr»  cogoitione 
acquiri  posse :  *  Terrores  animi  te- 
nebrasque  necesse  est  Non  radii  so- 
h»f  non  lucida  tela  diei  Discntiant, 
sed  natura  species,  ratioque :'  Lncr. 
M^  AAA^  tc  ri?ios  4k  r^ff  ^ffA  fur§A» 
pm  yi^tmSf  ^(n  lemrik  cwa^  Xc- 
yofM^ifmPy  cfr«  o^roTcXds»  vofdj^w  9ei  «T- 
Mu,  Ifwwp  inrape^faif,  lecd  wUrr»  MawWf 
waBdanp  8^  koSl  tmt  Xoiirwr.  Epicurus 
ad  Pythoclem.  Omniom  natura  cog- 
nita  levamnr  snperstitione,  liberamur 
metu,  non  conturbamur  ignoratione 
rerum,  e  qoa  ipsa  existnnt  horribiles 
ssBpe  formidines.  Cicero  1. 1.  de  Fin. 
Omnem  istam  formidinem,  quae  ho- 
mines  molestia  afiicit,  Epicurus  ex- 
istimat  oriri  ex  opinione  de  provi- 
dentla,  et  de  pcenis,  qoss  alteraro  ne- 
cessario  consequitur^  post  mortem 
futnris.  Qnis  enim  potest,  com  exis- 
timet  a  Deo  se  curari,  non  et  dies  et 
Boctes  diTinnm  Numen  horrere  ?  Vide 


Ciceronem  in  Lucnllo.  Itaisteinsa- 
nientis  sapientiae  eonsnltus  erro: 
contra  quem  si  quis  dispntet,  rem 
profecto  ageret  ridicnlam.  Commonl 
enim  sensu  caret  istius  sententiss 
fautor,  et  est  medico  committendns. 
Cura  benevoli  principis  aut  parentis 
raetuettristitia  liberat,  uec  benlgnos 
horremns.  Unde  igitur  iste  horror 
enm  nos  a  beneficentlssimo  et  poten« 
tissuno  Numine  curari  existimemns  ? 
Absnrdam  hanc  opioionero  in  primo 
libro  proponit  Lncretius,  et  post 
pneparatum  artificioso  exordio  Lec- 
toreni,  argumentuni,  quod  infoeliciter 
elegerat,  exornat.  Vs.  160.  Nihil  e 
nihilo  fieri,  et  nihil  in  nihilnm  revertl^ 
decem  argumentis  probare  nititur; 
ingeniose  fateor  invenit,  copiose  ex- 
plicat,  at  rem  ipsam  minlme  attingit.' 
Concedamus  enim  qnodlibet  e  qooli- 
bet  oriri  non  posse,  eertis  tempori- 
bus  res  nasci,  opns  esse  tempore  qno 
crescant,  et  materia  qua  angeantnr ; 
deniqne  certos  esse  aetatis  viriumque 
terminos,  et  agros  indubtria  et  cultn- 
ra  liominum  fertiliores  reddi:  sup- 
ponamus  insuper  nihil  interire  nisi 
▼i  aliqua  dissolTstur,  animalia  qno* 
tidie  nasci  non  posse  nisi  ex  cer- 
tis  seminibns  reficerentnr ;  snppona- 
mus  unam  eandemque  yira  res  cnnc- 
tas  dissolvere  non  Talere,  nee  natn- 
ram  aliquid  producere,  nisi  morte 
aliena  adjnvetnr:  quid  efficiet  Lu- 
cretlus  ?  Semina  ipsa  non  fuisse  e  ni- 
hilo  produeta?  Ant  nihil  Nnminis 
nutu  et  proYidentia  ficri  ?  Nentrnm 
concludet,  ideoque  decem  argnmenta 
periernnt,  licet  non  tam  ingenii  sni, 
quam  causss  vitio.  vs.  266.  Semina 
sua  ezilia  et  minuta  contra  lllos,  qni 
solis  oculis  crednnt,  egregie  tuetur  ; 
et  vs.  S30.  inane  esse  argumentis  qua- 
tnory  quibus  nemo  unqnam  meliora 
protulit,  evincit:  quorum  primo  et 
quarto  (secundum  enim  ac  tertinro 
non  snnt  ejusdcm  firmitatis)  nunqnam 


100? 


KOTJB  VARIORUM  IN 


vidi  qaod  repODt  possit.  Va.  420. 
NUiil  esae  prster  corpas  et  inaDe 
daobas  argamentis  coDfirmat,  feli- 
qnoque  omnia,  q«8B  alii  inter  res  nn- 
DMrant,  deiradit  in  elassem  acciden- 
tiam,  qntt  sola  opinione  a  corpore  eC 
inani  diatingnnntur,  et  snlMistant. 
Hic  Toro  caliide  snpponit  qnod  pro* 
bare  debait,  tolam  corpas  agere  et 
patiy  tangere  et  tangi  posse.  Hane 
enim  definitionem  hamanss  animae 
omnesqne  immateriales  snbstanlise 
aversantar.  Vs.  484.  Seminibns  snis 
perfectam  soliditalein  attribmt  mui- 
tis  argnmentis,  nec  repngno.  At  tc- 
ro  ideo  iUa  dissoWi  non  posse  nnHa 
snadet  ratio.  Soliditas  enim  seminnm 
oritnr  ex  partinm,  qnse  concipt  pos- 
snnt,  contacto;  at  in  omnlbos  con- 
cretis  corporibtts.datar  partinm  con- 
tactus  asqnalis  snltem  istiy  qoi  est  in- 
ter  partes  seminnm,  eontactoi :  ideo- 
qne  corpora  concreta  essent  SBqne  in- 
dissolal>iUa  ac  ipsa  semlna.  Reliqnn 
argnaenta  qnibns  suis  seminibns  ss- 


temitatem  adstmit  Titiosa  snppoai- 
tione  innitnntnr,  assnmit  qnod  pro- 
liare  deboit :  et  com  denMim  ad  mi- 
nimam  qnod  ▼ocant  mathematicnm 
fngit,  Ts.  M9.  magnis  dilBcohntilnM, 
latfor,  adfersarlos  premlt,  sed  ipne 
non  minoribus  tenetnr.  Vs.  8M. 
De  Heraclito,  Empede!cle,  Amam- 
gora,  aliiB,  trinmpkos  agit,  et  demnnn 
fs.  060.  nniferso,  qnod  cx  corpera 
et  inani  constat,  infinitionem  lonft% 
di»patatione  ■ttrlbnit,  nln  mnlla 
tra  Stoicoo  in  miiferso  infinito 
dimn  statnentes  copiosei  mnlta 
cnndnm  Epicnri  plndtn  omate ;  sedl 
illa  InlBhi  sappositionibns  snbnixa 
corrnant  Deinde  antipodBS  extorron< 
agit,  qnos  in  feteres  sedes  oKm  re* 
stitnit  sanior  philosophia  et  experiw 
eotia.  Utcnnqne  tansen  snis  nrgn- 
mentis  ndblanditnr  bominmn  imagiv^ 
natloni,  qnsi  in  infinitnm  deferri  amat, 
nec  unqnam  spaiio  fixit  termine%  nee 
fignre  andebit.  Cneek, 


DE  RERUM  NATURA  LIB.  II. 


1  Sume,  mdrt  magnoyife.']  Viden- 
tnr  httc  ex  Ulis  Menandri  snmta,  *fit 
^  rV  auUnrray  tanldt»  yfjt  ipfr,''^ 
lufr^py  iort,  f^  wXiarrm  nijida/ms  :  i.  e* 
'  Qnam  suare  est,  mater,  procai  e  tcr- 
ra  mare  cernere  non  navigantem.' 
Non  dissimile  est  illud  Oppiani/SiiBSl. 
«.  oAmvt.  *AXXk  B^ikBunra  XoSp^  ftm,  kc 
Tofifff,  huiBwp  94  iMt  fiwm  tfirr.  i.  e.  '  At 
mare  lalre  Ex  terra  mihi,  longe  aa- 
tem  mibi  propitium  sis.'«  Eodem  per* 
tlDent  illa  M.  Tnll.  Kb.  3.  Epint.  ad 
Attic.  *  Nnnc  rero,  cnm  cogar  exire 
de  nari,  non  abjectis,  sed  ereptis  ga<- 
bernncalis  cupio  istorum  nnnfragia  ex 
terra  intneri :  cnpio,  nt  ait  tnns  ami- 
cns  &k>phocIes.'  KiA  Moriypwvivg 
tlmwms  kK9v^m  ^sKdSss  iMs^  ^pnfL 


qnem  Sophoclis  loenm  proferc  Sto- 
bsBus  ex  Tympanf 8t.  panlo  integrio- 
rem,  Ti  ri^rw  x^^pw  ^Mitor  ftr  Adjfte 
«rr^  To6  Tfff  hn^Kbffta4  M  ^r4ytf  ««■« 
rp  niWMkf  &iro6irai  ^^«icdSsf  «ttfdrf  fp<»<; 
i.  e.  <  Qnam  majorem  anfano  iKtitlnm 
percipere  qneas,  qnam  terra  potien- 
tem  snb  denso  tecto  Imbrem  ciebrat 
nndire,  mente  qnieta  et  tranqnHla  ?' 
Lam6.  Propter  hos  fersns,  qaibno 
MenMninni  snnm  nd  Phllosopbi»  stn* 
dinm,  seposilis  alii8,hortatar,qnidam 
Lucretium  diritatis  accasant ;  morosi 
nimis  et  improbu  Id  nsserit  poeta 
qnod  omnes  sentinnt :  qni  doUrOy 
morbo,  dec«  laboramtem  Tidet^  proti« 
Das^OniefeUcem!'  CrserA.  8tat.O. 
Theb.  pag.  m.  S73. '  Ibi  corpore  nlx* 


T.  LUORBTII  CARl  DE  RBRUM  MAT.  LIB.  II.     10Q8 

to»  Metiri  iiniiiierany  ^Uuqae  hebi*»  perpetm.  iMb, 

tuiqiie  •ooram  Dalce  ViriA.'  Preig»  8  EdUa  doctrima  mifktUum  temfki  la- 

Jfert  enviM]  Tomidey  agiuto.  Ce-  rme]  Velnti  arcem  et  •pecnlam  phi- 

l«ll.  et  Virgil.  'masoaqiie  turgiuit  leaophiaBy  nnde  hamaoa  despicere  li- 

JEqnera,'  et  Mpe  alibi.  Fefr.  et  IWs.  ceat.    Hnnc  locnm  ante  ocules  habe- 

Adv.  8S,  B.  atqoe  Serv.  ad  Vir|(.  iEo.  bat  Virgiliua  in  Ciri.  Sed  yersns  oon 

1^.688.  transcribam.  fab,     Qo»  Lucretios 

8  JB  terro  imvnoii»  ett.]   Hnoc  ▼er-  Memoiio  soo,olim  Epicoros  Meoaeceo 

som  testem  prodocit  Nooios  MarcelL  proposnit.    M^rt  w4m  tIs  Ar  itthJJru 

XmA  ^tktae^f  tK^r*  y^me  M^mf  eowtArm 

8  QwCTiyosia srt]  Qoidamlibri :  fiiem*  ^thaae^Se'  stfrs  7^  Attpee  eMe  iartWf 

fiemeet,    Fortasse  vere.  Gif.  etrevipotpetwiAerhKafriiilfvxJliiftyiaUfeaf» 

6  Per  eampee  imetruetaf  4%.]  Desi-  ^  9^  \4ym^f  1t  fJiwm  rev  pXaffepuif  vitip-' 
derabatoc  hic  versos  io  Mss.  Vossii,  x""  ^h^^f  ^  vap^^gikee^Hu  tV  %"»'» 
qoibosdam,  ot  opioor,  ooo  omoibos ;  ZfmAt  4ari  r^  x^yprriy  irp^s  sftanynirfar 
ki  aliisy  oti  soperins  ootatnr  in  Var.  i^  ^ij^  «i^mwu  tV  ^^>  4  fnfieM  s&ei. 
Xioet»  coofueo  iegeliator  ordioe.   Sed  CreecA. 

mele.  seasos  pleoissimns  est.    Sicnti  9  Deepieere  mde"]  Ez  qnibns  tem- 

non  nisi  a  terra  ilinm  alterius  labo-  plis,senarcibns,possisdeorsumaspi- 

rem ;  ita  000  nisi  *  tna  sine  parte  pe-  cere,&c.  hoe  eoioi  proprie  Talet  ver- 

ricnli '  hsc  certamina  videre  suaTO  bum  *  despicere.'   Virg.  iEn.  1. 228. 

est.  Prdjg.  <  Despicieos  mare  veliTolnm»  terras- 

.   Taa  ebu  paeie  peri^  Secntnssnm  qnejacenteis.'  £t<despectsrey'idem 

•criptaram  qnatnor  Ubr.  mannscrip-  Virg.  10.  409.  *  Ille  sedens  victor 

toromy  qniboscom  consentinnt  libri  flammas  despectat  ovanteis.'  sic  et 

Parisienses,AldiniyetVicetini:atqne  'despectus'   est  e   loco  snperiore 

hanc  lectionem  longe  anteponnnt  vnl-  aapectus.  Cses.  lib.  2.  de  Belie  Oall. 

gatas  viri  doctissimi,  in  his  M.  Anto-  *  Qnod  oppidnm  cnm  ez  omnibus  ia 

ninsMnretus:  vnlgatiantemhabent,  circuitu   pnrtibas  altissimas  mpeis, 

Tmsin«par<s  pericjt.  Lamb.    Sic  om-  despectnsqne   haberet/   dEC   Lamk. 

oes  Vett.  optime ;  vid.  Indicem :  IW  VirgiUns  Ciri  hnnc  locom  expcessit, 

VnlgaU :  Tai.  Oif.    Ita  Scipio  apud  abi  male  est  i  deepiure,  Oif.    Pr»ter 

Appianiim  Alexaodrioom   de   Beil.  Virgiiiom,  i»  Ciri,  vs.  14. '  Si  me  jam 

Puo.  pag.  89.  pnelinm  gravissimom  sommasapieotiapangeretarceyQa». 

ioter  Masinissam  et  Asdmbalem  Pas-  tnoc  aotiqnis  qnae  bseredibos  est  data 

serem  cogoomeoto,seciiroscom  mazi-  coosors,  Unde  hominnm  errorea  Iook 

ma  spectavtt  voluptate : '  Id  prslinm'  ge  lateqne  per  orbem  Despiccre,  at- 

(inqnit)  '  Scipio  spectavit  e  sablimiy  qne  bumileis  possem  cooteauiere  co- 

taoqoam  io  tbeatro ;  aiebatqoe  pest-  ras»  Non  ego  te  talem  veoerarer  mo- 

ea,  sape  se  ioterfniase  variis  cert»-  nere  talt.'    Ovidins  qnoque  IS*  Mot« 

minlbnsy  sed  nnnqoam  taota  cnm  vo-  vs.  147.  '  Jnvat  ire  per  alta  Astra : 

loptate:  non  alind  enim  secore  se  jnvat,terris,etinertisederflicta,Nnc. 

'^spectasse,  decem  tnm  snpra  centom  be  vehi,  validique  buineris  tnsistece 

millibus  inter  se  dimicantibus.'  Hne.  Atlantis,  Pafaintesqne  bomines  pas- 

7  X>«2ct«f]  Saamae  Osssendnsy  et  sim  ac  rationis  egentes  Despectare 
fofsan  melius.  Creeeh.  procnl.'    £t  Statius  8.  Tbeb.  prope 

Beae  fnnst]  Ordo  verborom  est :  finem :  *  Mediis  nrbls  tibi  templa  di* 

quam  teaere  edita  temph^  bene  nsa-  cabo  Collibos,  lonias  qua  despectare 

nlu,  See.  L  e.  altas  arcois  bene  mn-  procellas  Dnlce  stt.'    Et  8.  Sjflv.  in 

nUas  sapieatum  doctrina.  tralatioest  Surrentino  Ppihi:  *  Celsa  tn  mentis 


1664  NOTj£  VARIORUM   Ifl 

ab  arce  Detpicis  errantei,  homanaqoe  quas  ■eqoor.  *  Koniie  yidere '  avfea 

l^ndia  ridef .'  Preig,  oratio   e^t    praecisa   et   dccartatas 

10  Palanteia]  Vaganteia, '  palantii '  (adde  Tom.  Ad¥.  6. 27.)  qoali  nti  lo- 
enim  non  patrii  casos  eat,  sed  acco-  lent  in  pertorbationibns  et  indigna- 
sandiy  nomeri  moltitudinis.  Lamb,  tionibiiSy  proinde  ac  si  dixisset :  Itane 

11  CertarefCon,tmder€fmiiiyif€,']  HO'  snnt  ceci,  nt  non  videant,  ^Blbil 
rum  contrariom  in  Epicnro  hruunias,  allnd  naturam  latrare/  i.  e.  poscere, 
titolo  venit  apod  Laertinm,  Arwp/SoX^  *  nisi  nt/  &c.  Lamb,  Videre]  Sic  ea 
yitp  iiruiKeUaf  ol9^  woktr§»as  l^ifwro.  Vet.  nostrisscripsi,  i.e.  *  Videreest*'. 
*  Nam  prsB  summa  modestia  ne  acces*  recte.  In  Vnigatis :  «idefif,  vt  et 
sit  qoidem  ad  Remp.'  Qood  tamen  Maroll.  Gif,  JVonjm  videre}  Licet. 
aliterloogeinterpretaturCic.7.  Fam.  Ita  ^  ^•my/urrwoif  solent.  Falb.  Vi-, 
•p.    Vid.  et  inf.  8.  62.  Preig,  dere^   Videtie  B.  Videre  Mss.    Opt. 

13  Rerumqw  potiri]  Reipublicae  Coi  eet  frustra  a  quibnsdam  adjongi- 
soramatem  esse;  quo  nil  infelicios  tnr.  Creech, 

homini  Epicureo,  et  ei  qoi  ea  naturse         17  Latrare']  I.  e.  poscere.  Festas : 

norma  vivat.  qoorsum  enim  bellnsB  'Latrare'  Ennius  pro  poscere  po- 

tnmultnanti  vaces?tibivive,tibivale;  suit.  LoHtb,  et  TWn.  Adv.  9.  2.  Cla- 

rk  iroKenieiL,  oUkw  vpbs  rh  «S.    Si  recte  mare,  /So^  Aristopb.  Fab, 
facies,  male  tibi  a  corpore  erit :  nam        Apprime  hoc  facit  Senec.  Ep.  119. 

■excenta  negotia  per  caput  Inqne  la-  '  Nec  illud  prapcipio,  ot  aliqUid  na- 

tns  salient:  si  male,  tnm  metues;  tnrseneges:  contnmax  est,  non  po- 

uno  verbo^  vile  mancipinm  fueris ;  wL  test  vinci,  sunm  posclt.'     Infra  6« 

quld  aotem  in  nsus  privatos  derivabis,  622.  Vossii  Mss.  hsbent  :    Terraqme 

id  omne  forte  cnm  fenore  reddendnm,  cumfumans  humffrem  tota  relairat.  Non 

etomnlavitaeprsBmiaamittenda.  Ita-  maleforsan.    Vossios  tamen  redAalal 

qne  'fuge  magna/  alt  ille:  icaixdtfff  pro  vulgato  r«Waf  ibi  restitnendnm 

finAvms,  Fab,     Qalbns  adjnngas  illa  censet.    Caeterum'latrare'  pro  pos- 

Epicuri :  1(ySa(oi  leal  wopifiKrrToi  rofes  cere  Ennius,  teste  Festo,  posoit,  sed 

ifiaoktfin^aM  ywMaif  tV  H  MpAwi»  alio  baud  dnbie  loco,  qnam  qoi  ex 

iff^dKotat^  ofkt»  wopdfoeros  wopnroiipretr''  Varronis  6.  de  L.L.  prodncitor.  iftnt- 

Boi'  Skaro  ^  /lir  bff^tAifs  6  rd»  nnudrrmm  flnns  eam  pectort  latratf  ifc,    Hic  eaim 

Bios,  MKmfioif  rb  rtis  ^^0«ms  bryaB^  e2  ex  Homerico  illo  expressns  est  Odyss. 

M  ^^  hf^a^Sf  oba  Ifx^oo-ir  oB  Irota  i^  T.  vers.  12.   KpeZttf  94  ol  &8or  ^XdKreu 

Vx9'  «^  ^  ^  ^^mts  oiiuSoif  itpix'  ^^  Petronio  placoit,  in  Carm.  de 

dnfoiif,  Creed^  Bell.  Civili :  <  Sed  velnti  tabes,  Uci- 

14  O  «issras  liem,]  Lutatius,  sen  tis,  conceptameduilis,  Intramembra 
Lactantlns  Firm.  profert  hos  versns  fnrens  coris  latrantibns  errat.'  Ut 
1. 1.  Instit.  s^  legit»  O  etaUaM  homir  et  Statio,  2.  Theb.  *  Qnotles  hsM; 
iwai,  4v.  Oif.  et  Lamb.  ora  natare  Fletibus^  et  magnas  la- 

16  DegUwr  hoe  «ri]  Apnd  Nonium  trantia   pectora  cnras  Admota  de- 

sic    legitnr    hic    versus :    Degimue  prendo  manu!'  Et2.  Sylv.  Carm.  1. 

hoe  0vi,  ipe,  Larab.  et  Oif.    Respex-  *  Stat   pectore   demens  Lnctns,  et 

isse    videtnr    locum   Enripidis,    in  admoto    latrant   prascordia    tactn.' 

quo  dnbitat  poeta,-«a   ne  vita  sit  Preig, 

an  mors,  quam  vitam  vocamus.    No-        Nisi  ut  quei  Ccrpore  e^umeiue,  4pc.] 

nins  legeraty  drgimiis  ;  arridet  raagis.  Vnlgati :  utque.    Veteres :  utquee,  «i- 

Fab,  guie,  ut  cui,  Ego :  91101,  vel  fvi,  vel  crn. 

iVoiiatf  videref  ^r».]  Omnes  lib.  vnlg.  Oraeco  more  omissnm  est  antecedena: 

habent,noMitfVMifHf.  Veteresautem,  ille.    Ita  fere  snpra  1.  88.ai^.  Nw» 

etmamucr.  fereonmeSyRONJieridffrv:  uif  cum  Corpere  s^uiutue,  ife.    Harc 


T.   LUGRBTII   OARI   DB  RBRUM   NAT.    LIB.   II.     1065 

ett  recta  et  gerniana  icriptiira,  qaam  qnatas  ostendit,  Eptcnreoi  non  eain 

partim  conjectara,  partim  ez  aocto*  solam  seqni  voliiptatem,  qaaB  suaTi- 

ritate  trinm  libroram  mannacrtpto-  tate  aliqoa  naturam  jpsam  movet,  et 

rum  reititui.    Ordoantemetsenten*  enm  jucnnditate  quadam  percipitnr 

tia  liorum  verlMrum  est,  non  videre  sensibuf,  ted  maxiraam  illam  eis  vi- 

bominesy  id  est,  itane  caecos  oportet  deri  voluptatem,  quas  percipitur  om- 

esse  hominesi  ut  non  videant,  natu-  nidolore  detracto:  iisdem  placnisse, 

ram  nihil  aliad  sibi  latrare,  hoc  est  nihil  esse  medium  inter  dolorem  et 

posceroy  nisi  ut,  cum  dolor  absit  a  Toluptatem :  eumque,  qui  dolore  ca- 

corpore,  etiam  mente  fruatur  jucun-  reat,summa  volnptate  perfrni :  denl- 

do  sCnsn,  id  est  volnptate,  semota  queomnisdolorisprivationesnmmam 

(ipsa  natnra  videlicet)  ab  omni  cnra  voluptatem  terminarl.  Lamk.    Al.  «1 

etmelp?  Omnes  igitur  libri  manu-  cm,  quse  lectio  si  admittator,  tom  in 

scripti  babent  mente,  sine  ulla  varie-    versu  tertio  emn  semoiu sln 

tate :  quibnscam  congmnnt  nonnnlll  secus,  eemota,  leges,  et  ad  vocem  '  na- 

typis  excusi,  u^  Parisienses,  Veneti  tura '  referetur,  non  antem  ad  rh 

anfiq.  Vicetini.  in  eo  autem  dissen-  citra,  ut  veliet  Gifanins.     Dii  boni 

tinnt  et  hi  ab  illis,  et  illi  inter  se,  ««a^  rini  BftnB»  juowrdv  1  sed,  inqait, 

qnod  alii  (Confer  Tum.  Adv.  5.  27.)  *  Antibiacchius  erit.'  Enge,  nunc  om- 

babent  niei  utqtd:  alii,  ntst  mi  «tn:  alii  nes  bene  mirs  eritis  res,  quia  Anti- 

nitl  utque:  ego  ex  cnt  fecl  eum,    Jam  bacchium  nominavit.  Fub,    Niei  ni- 

participiom'semota*referoadvocem  ^ict,  et  sequenti  Tersu,  Mensfue  le- 

'  natnra.'    Quod  si  qnit  contendet  le-  git  Faynt  contra  omnet  Codd.   Alii 

gendnm  ette  nttt  mt  cui^  qnemadmo-  approbant  mt  qui,  alii  ut  cuit  et  pro 

damhabentnonnnllitypitimpresti,et  Semota  legunt  Semotu':  fortim  rec- 

Vaticannt,  et  Memmianut,  non  pug-  tlut.  o^/Aoms  6yi§ia  uaX  ^ux^s  inrapa' 

nabo:  ted  participiua'  temota'  quo  ^iaroufuucapims  {'^  lort  r4?<or  roArou 

ttt    referendnm,  non    video.    Nam  7^  X^^  tatama  wpdmrofia^  A^c  ttfrn 

cnm    voce  *  natnra '  non  facile  po-  ii\y&fiu»  it4rr9   rapfimftew.    £t  mrtat, 

terit    cohterere,  propter    relativum  ifiot^  X^fto»   APX^"  '^   t^s  re» 

*  cni,'  et  propter  ejnt  antecedent,  iimsapims  ifp:   Epicnrat  ad    Menae- 

qnod  tobintelligitnr,  hoc  modo :  niti  ceum.  Creeeh* 

nt  ity  cui  abtit  dolor,  a  corpore  te-  ^tti  ut  em]   Oiftnii  co^iecturam. 

janctnt  fraatar,  &c   Itaquequihane  probat  Vottint,   nt   legendnm  tit: 

tcripturam  probabit,  neeeste  etiam  iVtti  ut,  eui  CcTpare  e^unetue  deihr  ofr- 

habebit  ex  participio  '  semota,'facere  $it,  mente  fruatur  Jueundo  eeneUf  euru 

temotnt,  ant  temotn',  qnod  qnibos-  «cnitAi',  metuque,    Qnid  ni  autem  ita 

dam  viris  doctis  non  displicet.    Jam  scripserit   poeta  i   qnum   et  seosus 

qni  se  hanc   lectionem    conjectnra  multo  elegantior,  nec  metro  qnic- 

dnctos  probasse  dicnnt,  triennio  post-  quam  metnendnm  sit.    Expressit  au- 

qnani  haec  a  me  scripta  snnt,  impu-  tem  Lucretius  id  ipsnm,  quod  £pi- 

dentissima  et  confidentissime  men-  cnri  ditcipnlus  Metrodorus  So^k^  «£• 

tlnntnr.  refellit  enim  eos  ipsa  prima  ora0^s  Kardarnfia  dixit,  *  Firmam  af- 

editio.    Sed  infinitnm  sit  toties  lec-  fectionem  corporis '  Cicero.  Preig* 

torem  admonere,   quoties    ftcinnt.  18   Mente]   Marallus  et  Vnlgati» 

Mamubi  non  fiicinnt?  Docet  antem  meatf ««,  pestime.    Gif.    Mentefrua^ 

boe  loco  Lneretios,  finem  bonoram  turjueundo  eeneu]  Ve ra  et  sincera  vo- 

esse  frai  voluptate,  et  dolore  carere.  loptas,  £picureo  homine  digna,  cor- 

qnod  prebabat  £picnras,  nt  apparet  pus  tnrbida  res,  fallax,  oMir  oro0np^f 

txM.TaU.lib.  1.  de  Fin.  nbi  Tor-  oftMy^i^.    Sed  dolor  absit  neeesiQ 


1006  VOTM  VAEIORUM   IV 

fltt ;  absqae  ea  re  «it,  cetera  qiHUi-    qfut  dmmmi  ampUf  fwo  feniMf  —  de- 
tiimvis   iiiag:ni6eBy  mitunf    piyi/Jrrmf    «ani.    £rgo  sic,  at  e4Miy  legi  male. 


9K^f  BfujtmoiuA  Upofittn^aifia  8o|cm»>     Lumlk*    Qtuf  dmmd  rumfm  dtUnm} 
«£>ff.    Fob,    Epicorei  ooo  eain  soleoi     Ila  ex  libris  ? ett.  scripsi.    Y ulg ati ; 


seqaebantnr  ▼oluptatem,  qase  snavi-  fiumque,    In  liac  re  ouUies  variataai 

tate  aliqna  natnram  ipsam  mevet,  eat.    Gif»    Magis    mnllo  plaoerety 

sed  mazima  illa  iis  videbatur  velop-  caaifMe.  Fab.  et  Creeeb. 

tas,  qasB  percipitar  omal  doiore  de-  92  JMUu»  f usfae  mH  miflatl  Sic  le- 

tracto:  ToU.  1.  de  Fin.    £t  eoroaii-  gendomy  noa,  ui  In  nonanUis  libris 

quando  dixit  Epicaros  «oy  iefM^  m^  cst,  mulimM;  neqoe,  nt  iu  aliis,  ibaud 

Maie^  iw  oio^ci,  £pist.  ad  Atense-  mmUa»;  neqne,  ut  babebat  Peotani 

ceom,  vox  ista  tHff^u  latias  sumen-  codex,aMiMi.    Seotentia  antem  bmc 

da,  et  oppooitor  movti,  qos  est  rr4-  ^^  •  Quamvis  etiam  nnllas  dqlictas» 

fftim  i^s  aMi^twf.  £picurtts  enim  de  nollasque  ▼olaptates  sopervacaaens 

▼olaptate  a  Cyrcnaicis  dissentit,  ol  adbtbere  peesint,  et  qnasi  sobster- 

fik  7^^  tV  K«ra0>nifMTiNV  s^  ^«pfpDw^  nere ;  tamen  ne  natnra  qoidem  qQie> 

ffi^  fiinir  9i  tV  ^  loHifris  ^  li  V^or^  qoam  gratias  desiderat.   Lwmk.  Nmt- 

po*'»  ^ho*}'  aol  0<i0^sf,  La«M't.  vii.  Epi-  Um.    Ita  legeodam  videtnr.    In  li- 

cori.    £t  £picttras  ipse  in  Ubro  wtpi  brls :  audfai.  slc  snp.  Ub.  1.  vs.  SM. 

o^iMi.    'Hfty  yiip  ^mfoffa  «a  kn-  Qjf.     Lambioos,  Gifaoina,  Parensy 

lia  mirogi  iifittructd  4aiw  Ifihift^  ^   M  alu,  et  lianc  leclionem  ipse  Faber 

X"^««li^pordnrMar^ain|0»lNyry«(f  amplectitur:  MuUmB  aUi,qaod  reti> 

fiKhcmu,    CriocJk.  nendom  jodice,  et  vs.  tl. .  *  Non 

19  Sgms^Ms,  aidnfue]  Ita  cooiecto-  magnis  opibos  jaconde  corpora  cn- 

fa  dflctos  scripsi.   Naro  Ubri  habeot :  rant.'  Admonitns  contendo.   CrssdL 

iiuiila,  etiam  non  nsale ;  nt  slt  anti-  Jlf uMai  emnino  legendnm  com  Vossi* 

bacehioa.      8ed   ex    prmcedentinm  arbitraoMU',  at  sensos  sat :  paoca  illa» 

eeiinam  mendis  pnto  et  bnnc  depca*  qnse  corpoream  ad  Datnram  opna  esse 

vatom.    jSpmolusainrti  dicit.  vide  et  videmns,  moltas  taoMn  deUcias  con- 

snpra  1. 46.  et  inf.    Gif,  linerey  et  snbstemere  pesse.    Prr^* 

2#  Peuoa  «Mfianii  eiii  ip«i}  Panca  Drliaoi]  Post  r^  delorem  miniasa 

vldemns  esse  utilia  ac  nccessaria.  nt  disliiictioae  sen  ^■oeiiy^  opns  eat, 

inp.  1.  IM9.  et  1M9.    ^lnfinitaopas  nen  Ti)u%;  qaippe  censecatio.ora- 

esl  vts  nndiqne  materiai.'  Lamh,  tionis  hec  iit  necesse  est :  Etlam  si 

Ergti]  Notandoro  pro  itaqoe  adeo.  aollas  voloptates  coogeras  (ex  iis  im- 

Sensus  cst;  homini  tnm  bene  esse»  tellige  qnas  natora  pravis  eormptn 

cnm  dolore  caret;  nam  volaptas  qai-  opinionibns  postolat)  satis  bene  aa- 

dem  corporea,  si  paolo  vehementior  lnr«  nostrs^  fiicrity  si  nnUnm  dolo- 

erity  sni  sensom  amitteti  dein  ani-  rem  seatiat.    Sed  ia  Latiailate  m^ 

mns  hominis  Uber  non  est;  ondeigi-  tandnm  maximey  qnod  aes  fortaasa 

Inr  rh  ofibrai  ?  nnde  illa  oftoov^  beai  prioM  aonotamnsy  <  loterdma  neqae/ 

-^HoMicritl  ?    Fmb.  positnm  esse  pro  nnnqimm.    AUeqni 

Sl  Qmm  demtmi  qmmpi  doloram)  nU  Uf  eerti  diceret  Lncretinsyqai 

Vulgaloe  eodiccs  sccntns  sam.  Bom  tamea  certi   aliqaid  afierre  vololt« 

mannscripti,  et  Parisienses,  et  Vene-  Deiade  irsi>u^li|f  seatentia  fiml. 

li   anliqaiores   babent,  pm  dmmtd  Sed  satis  est  monuisse.    Fmb. 

sam^ae  dsiorao.    Qoam  leetiooem  sl  S4  Si  noa  ourcf  iua^]  Honc  locaas 

qaia  probabit,  cam^,  ioterpretaa-  Imitatos  est  Virg.  fai  CoUce  vs.  Sl« 

dom  enl,  qaandocunqoe^  et  qnovia  *  Si  nea  Assyrio  IVieriBt  bls  laataea- 

leaipore :  vel  diceaaa  esse  vii^,  lere  Attalicis  opftut  dala  vetkra:  as 


T.    LUCR1STII   CARI   DB  RKRUM  MAT.   LIB.  II.      1007 

mtor  ftvrl  Sob  laqmeare  donHu  aiii*  noctv  factiUbontar,  et  totam  ■octem 

mnm  non  taogit  avarmn,  Plctarapqne  prodncebantnr.    Horat.  Od.  %l.  lib. 

decnsy  lapidnm  nec  fiilgor  in  nlla  Cog-  S.  ad  Amphoram,  39.   '  Te,  Libery  et 

nitoa  ntilitale  maoet,  nec  pocola  gra-  si  l«ta  aderit  Venns,  Segnesqne  no« 

tom  Alconis  referuDt,  Baetiqne  toren-  dnm  solvere  Orati»,  Vivaeqne  pto- 

ma,  n«c  Indi  Concbea  Imca  mam  doeent  lacem»,  Dom  rediens  fugat 

pretio  est :  at  pectore  pnroSaepe  so-  aatra  Phcebns.'  ad  quem  locum  plora. 

per  tenero  prosterait  gramine  corpns,  Lamb, 

Florida  cnm  teliaa  gemmaiiteis  picta  87  Ne€  domus  «^«nfo  fidgefi  Sec«- 

per  herbas  Vere  notat  dnlci  distincta  tna  tnm  qninqne  libroa  maBoteriptoa, 

coleribu»  arva/  Sic,    £t  Oeorg.  2.  qoibnBcnm  consentimit Vicetini.  Ne- 

461.    *  Si  non  ingentem  foribna  do-  qne  vero  ett  qood  qoemqnam  mo« 

mns  alta  snperbis  Mane  salatantnm  veat  syllaba  postrema  brevio  m  ver- 

totis  vomit  aedlbus  nndam,  Nec  va-  l>o  *  folget.'    Hanc  enim   licentlam 

riosiDhiantpolcbratestodineposteis,  sibi  interdom  permittnnt  poete,  nt 

IllosaBqtte  anro  vestets,  EpbyTeiaqne  iambum    pro    spondeo   ponant :    nC 

•ra,  Alba  nec  Assyrio  focatnr  lana  Virg.  5. 521.    '  Ostentans  artem  pa- 

veneno,  Nec  casia  iiqnidi  oorrnmpi-  riter,  arcnmque  sonantem.'  idem  13. 

tor  nsus  olivi :  At  secura  qoies,  et  IB.    *  Congredior.  fer  sacra  pater,  et 

nescia  fallere  vita,  Dives  opnm  va-  concipe  fmdus.'  Horat.Sat.2.S.269. 

riarom :  at  latis  otia  fondis,  Speinn-  *  Amator  Exciosns  qni  distat,  a^it 

cae,  vi viqne  lacus :  at  frigida  Tempe,'  obi  secum,  eat  an  non  V  &c.   Lucret. 

&c    NoUvit  Macrob.  6.  c.  2,  apod  4.  S40.  *  Ater  ioit  oculos/  lamfr. 

qnero  admonendns  est   leetor,  legi  Ftdgti^i  ItainVet  libris.  Vulgati : 

oofatafae  ticUy  pro  mur^aqui  Umpla,  /mlgmUf  renidiM,    Qood  MaroUoa  io- 

Lamb.    Ut  in  aulis  regum,  princi-  dnxit.  G^, 

pnm.    Lychnnclios  intelligit:  hodie  iftr; snlo]  Lancibns,  cantboris,  po« 

integra  simnlacra  non  sunt,  sed  bra-  culis,  &c.  *  Ingens  argentum  mensis.' 

cbia  argentea,  inanrata,  &c.    Virgi-  Virg.  *  Ridet  argento  domos.'  Hor. 

lins  meros  Epicnrens,  nisi  in  £neide,  Fab, 

hos  versus  aeqnare  conatns  est;  sed  Awroque  remdefi  Fortasse:  «sinqne 

tanto  conato,  tanto  moliminp,  nt  dora  reniiiei  Lucretins  scripsit ;  nam  versli 

magistrum    snperare    vnlt,    cadat.  seq.  auri  satis  soperqoe  meminit,  imo 

Versos  in  Georg.  et  Cnlice  ciiilibet  jam'  anreajuveniim  simulaera'  pra- 

obvii  sont,  neqne  hne  traMferendi.  cessemnt  Conjectnraro  snggerit  Pe- 

FtLh.  tronius,  in  Carm.  do  Bell.  Civ.  *  Ecoe 

2»  iMmpadus  igniferae  memUm»]  Ho-  Afris  eruta  terris  Citrea  mensa,  gre. 

jusmodt  simolacra  aurea,  in  asdibna  gcsservoruin,ostrumqnerenidenaPo. 

divitom,    caBdelabrorom   locmn    et  nitnr,    ac  macnUs  imitatur   vUibns 

vfcem  obtinent  Xom6.    Insignis  Ho-  aorom.'  •  Ostro  *  autem  arque  ae  *  ar- 

meriestlocns  do  Phaesribns  Odyss.  gento'  folgere  ac  renidere  domnm 

7. 100.    X^«iM  V  tf^  taOpoi  ioifjdfrm  apposite  dixit,  ioter  epolas  nempe 

hti  fitofmr^laroaaf,  eJ$ofUimi  BtdSas /m-  noctnrnas,  dom '  in  ostro  jactaiitor,' 

rk  x«pirlr  Ix^»,  ♦olwrrsf  w^ms  am-a  ot  vs.  S5.  loquitnr,  qni  monsis  accnm- 

Ututrm9anpf»A^in'  qum  ad  verbum  a  bnnt    Jam  vide,  qoam  apte  huic  os- 

Lneretio  nostro  expressa  esse  pnlcre  tro  « grainen  moUe/  argento  •  aqom 

docfiltCasaab.adAthoD.  Lib.4.Cap.  rivum,'  laqneatU  auratUquo   tectis, 

II.  Hen,  *altarttm  arborom  ramos'  mox  op- 

2»  Lmbm  noeturnie]  Snmtoosiorea  pooat.    Apod  Macrob.  hic  locos,  et 

et  apparatlores  cenas  apud  veteras  voIgatmlectioiitcoBvenieBteronrofao 


1068 


NOTiS   VARTORUM   IN 


rmddei  etiam  legitnr,  sed  et  pliini  ibi 
a  Tera  tcriptiira  recedunt.  Preig, 

28  CUkarig]  *Citbaras,'  ^Citliaraai/ 
in  Macrob.  et  ^Cttbara.'  Gif. 

RebooMt]  Resonant.  Virg.  Oeorg. 
S.  928.  'reboant  silTaeqne,  et  magQna 
OlympQs.'  Lamb. 

Templa]  Tecta,  Macr.  Gi/,  Longe 
mihi,  ni  debet,  potior  ett  altera  lec- 
ti0|  oMraUique  tecta^  et  ita  legiMe 
Macrobinm  constat ;  neqne  aliter  le* 
gisse  Virgilinm  dejerare  posinm,  uti 
ez  Culioe  jadico.  Quin  ita  etiam 
legerat  Horatius,  nti  infra  ad  il- 
lud  '  cnneqne  f equaces '  Tidebimut. 
Fab. 

AurtiUque  templa]  Macrob.  '  anra- 
taque  Tempe.'  Sed  *  templa '  yox 
Lncretiana  est,  nec  temere  tollici- 
tanda.  Preig.  Imilatnm  qnoqne  con- 
stat  Lucanum,  qni  non  modo  '  cceII 
templa'  diait  1.  155.  sed  qnasi  Ln- 
cretiannm  hnnc  locum  respiciens,  ita 
epulas  Cleopatrae  descripsit  10.  111. 
*  Ipse  lorus  templiy  quod  vix  corrup- 
tior  aetas  Extmat,  instar  erat:  la- 
qiieataqne  tecta  ferebant  DiWtias, 
crassnmque  trabes  absconderat  au- 
rum.'  Hao. 

29  Attamen  inter  ee]  Hanc  scrip- 
tnram  reperi  adscriptam  ad  oram 
libri  typis  impressl,  qnem  milil  com- 
modaverat  Vincentius  Laureus  Cala- 
ber:  eamque  secutns  snra^  rejecta 
vnlgata,  Ciiin  tamen:  ex  qna  proba- 
bilis  sententia  elici  non  potest.  qui- 
dam  docti  legi  volnnt  TKm  tameHf 
propius  accedentes  ad  vnlgatam. 
Ad  bunc  locum  pertinet  illud  Var- 
ronis  *Mpanrovpy.  *  Non  fit  thesaoris, 
non  auro  pectu'  solutum :  Non  de- 
mnnt  animis  curas,  nec  rellgiones 
Persarum  montes^  non  atria  diviti' 
Crassi.'  Lamb. 

Quin  tamen  inter  §e,  i^.]  Ita  omnes 
libri  et  Macrob.  Lambinns :  At.  vul- 
gati :  ctim.  Oif.  Istud '  Quin'  hic  ean* 
dem  vim  habet  ac  cum  dicimus, 
'Quln  omitte  me.'  Terent.  et  ante 
111  nm  PlaQtos,  Fa^    Tumtamen:  Cum 


tamen:  Quin  tameUy  Alil.  Qaai  tox 
a  Macrobio  prebatur.  CrteeHu 

Sl  JVon  magnu  apihuMf  ifc.]  K«i  /idfa 
ffol  (Sbcfp  vV  iucpordmpf  &vo8i8o  vcrii'  ^fiatf^» 
Epicams  ad  Menaecenm.  £t  inter 
Kvptar  M|af  illius  legas  :  'O  t^  ^6amt 
irAovrof  «cal  $ptOTos  iral  eOwdpwris  iarau 
Creeeh, 

82  Arridet]  Idonea  et  opportnna 
est  translatio.  Lamb. 

24  Nec  caUia  eitiue]  Sic  Horat 
Eplst.  ad  Loll.  1.  2.  47.  <  Non  do- 
musi  aut  fundns,  non  sris  acervus  et 
anri  ^groto  domini  deduxit  corpore 
febreis,  Non  animo  cnras/  &c.  Lomfr. 

85  TextiUbuificturie]  Bene.  Intel- 
llgit  belluata  tapetia,  atqne  adeo 
omnia  peristromata,  in  quibus  omni- 
color  lana  omnia  imitatnr;  namfMi^ 
X^wa  viliora  sunt.  Fab. 

Ottroque  rubenti]  Vestibas  stragalit 
pnrpnreis. 

86  Jaeterit]  Volnteris,  decnmbas. 
intelligit  vestem  stragnlam.  Fab. 

Ptebeia  t»  vette]  Petron.  de  Bello 
Civ.  princ.  '  Non  usu  plebeio  trita 
voluptas.'  Ccternm  tractat  hoiic 
locum  haod  ineleganter  etiam  Claa« 
dian.  in  Rufin.  1. 197.  etseqq.  Preig. 

87  Gaiee]  Ingentes  divitiasy  et  Per- 
sicae.  Lamb. 

80  Qaod  tnperett]  Nil  prosnnt  ist- 
hapc  corpori ;  animo  autem,  qnid  ? 
tantomdem,  inqnit,  fortasse  etiam  mi* 
nns :  nam  moUities  qnidem  vestis  et 
tbKpoffia  colorum  fortasse  javant  cor* 
pus :  animum  autem  snmpta  et  cnra 
lacerant.  Fab.  Hnic  tres  optimos 
Varrooift  Epicnraei  versns  anbjicia- 
mns:  'Non  fit  thesaaris,  non  auro 
pectu'  solatom,  Non  demnnt  animis 
cnras,  nec  religtones  Persarom  mon- 
tes,  noo  divitis  atria  Craesi.'  Creech. 

40  Si  non  forte  tuat  Ugitnet]  Eipt»» 
M/a.  nisi  forte  (inqnit)  corae,  et  reli* 
glonesy  et  mortis  formidines  perter* 
ritae  legionibns^  et  turmis  equitnmy 
effogtiint  ex  animo :  quod  nonqaaaa 
futarnm  est.  Lamb  jipttwunh  \oqni- 
tnr,  Fab. 


T.  LUCRBTU  €ARI   DB  RBRUM   NAT.   LIB.  II.     106D 


41  Fervere  cvm  frideas :  clauemlaie' 
91W  vagari,  Omatamque  armia  beUi  <<• 
mMlaera  cientem']  Ita  ex  Vet.  libris  et 
NoniOy  Fervere^  scripsi.  Alioriim 
•cripturam  piget  recitare.  Grf,  Fer- 
vere  eum  videas,  Noniiis  Marcell.  tes- 
tem  prodncit  versnm  ex  hoc  libro', 
hnjanmodi,  Fervere  eum  videas  claasem, 
kLteqve  vagari:  qaem  cum  ego  nns- 
qnam  reperissem,  ei  hic  locnm  esse 
existimaYi.  Perierat  autem  in  exem- 
plaribus  manuscript.  errore  librario- 
rnm,  propterea  quod  daorum  ver- 
•nnm  idem  principinm  esset.  Habet 
▼ero  h9C  iraafdxrt^  ▼ennfltafero  noo 
injncundam.  Quod  antem  simini  qiii- 
dam  impndentissimnB  triennio  post 
quam  hsec  scripseram,  ita  se  ex  Nonio 
scripsisie  dixit :  Fervere  cum  videas 
elaesemjlateque  vagari,  Omatamque  ar- 
miSy  belli  simulaera  cienlem^  deleto 
▼ersn,  Fervere  cum  videas  belU  «imiiia- 
cra  eienteis :  in  eo  declarat,  se  esse 
et  fiirem  impndentissimnm,  et  barba- 
mm.  Fervere  autem  a  verbo  fervo, 
qoosaepe  utitnr  et  Virg.  ut  Georg.  l. 
466.  *  Omnia  tnnc  pariter  vento,  nim- 
bisqne  videbis  Fervere.'  Idem  /En. 
4.  409.  'cum  iitora  fervere  late  Pro- 
iplceres.'  Lnciilins  etiam  indicativo 
*  fervit :'  '  Fervit  aqna,  et  fervet : 
fervit  nunc  :  fervet  ad  annum.' 
£01116. 

Fenere  cum  videaSy  9^c^  Perperam 
hnic  loco  ex  Nonio  intrusernnt  viri 
doctl  altemm  illum  versicnlnm  :  Fer» 
vere  eum  videoM  classem,  lateque  vagari, 
cnm  Nonins  potius  ex  Mss.  Lucretii 
corrigendns  sit.  Ingeniose  autem 
bnic  Nonii  apposnlt  Oifanius :  Oma' 
tamquearmiSf  beUi  simulacra  cientem, 
Sed  prior  parsconflata  ex  dnobns  illis 
verstcnlisy  qni  qno  fato  huic  loco  ad- 
bttserint,  mibi  nondnm  liqnet,  certe 
baad  param  tnrbant.  Fervere  antem 
cgregie  hoc  loco  dicuntur  legiones 
per  loca  campi, '  Cnm  circumvolitant 
eqoites,  raediosqne  repente  Trans- 
rolttnn^,  valido  qnatientes  impete 
•ampos  :  Falgur  ihi  ad  ceelum  te  toU 


lit/  &c.  nt  infra  vs.  S25.  loqnitnr : 
qoemadmodum  *  formicarum  iste  dis- 
cnrsus'  appellatnr  apnd  Senec.  Nat. 
Quaest.  lib.  1.  princ.  '  Cum  te  in  illa 
vere  magna  snstuleris ;  quoties  vide- 
bis  exercitns  subrectis  ire  vexillis, 
et  qnasimagnomaliquid  agaturycqni- 
tem  modo  nlceriora  explorantem, 
modo  a  lateribus  affusumy  libebit  di- 
cere :  It  nigrara  campis  agmen.'  De 
vermibns  enim  usurpat  Noster  ver- 
bum  '  effervere'  infra,  vs.  026. '  Qna- 
tenus  in  pnllos  animaleis  vertier  ova 
Ceroimus  alituum,  vermeisqne  effer- 
vere  terram.'  Preig. 

BeUi  simulacra  deuteis']  Sic  et  inf. 
vs.  324.  Virg.  qiioque  ^n.  6.  685. 
'  Pngneeqne  cient  simulacra  snb  ar- 
mis.'  ct  Sil.  Ital.  7.  119.  '  Fertnr 
ovans,  pngnaeqne  agitat  simulacra  fn- 
tur».'  Preig. 

48  Bis  Hbi  cum  rebus^  Veteres  : 
tum.  Sic  supra  lib.  1.  vers.  699. 
G{f. 

Timrfaetai]  Sic  omnes  veteres.  Ma- 
rallns  et  Vnlgati,  tim^acta^  male. 
Gt^.  Sic  legendum,  non,  nt  in  vul- 
gatis  quibusdaro,  tumefacto,  nam  ut 
omittam,  qnod  libri  manuscripti  ha- 
bent  tinufaeta^  sententia  Ipsa  hanc 
lectionem  flvgitat.  hoc  enim  sentit 
Lncretius,  di?itias,  nobilitatem,  im« 
peria,  potentiam,  uihil  neque  corpori 
nostro  prodesse,  neque  animo :  nisi 
forte  timores,  religiones,  curse,  et  ce« 
ter«  aniroorum  pestes,  perterritae  ar- 
morum  sonitn,  et  telornm  horrore,  ex 
animis  effuginnt.  qnod  longe  aliter 
est.  nsns  est  eodem  verbo  M.  Tnll.  de 
Off.  U.  *  Quamvis  enim  sint  demersae 
leges  alicojiis  opibus,  quamvis  time- 
facta  libertas,'  Scc.  Sic  enim  habent 
libri  veteres,  nbi  vnlgatl  tremefacta. 
Lamb,  Male  Gifan.  in  edit.  2.  cum. 
Fab. 

His  tibi  ium  rebus  tim^actee  refl^- 
ones  EJf^gimU  animo  pavida,  mortisqus 
timeres]  Non  possiira  ab  animo  raeo 
impctrare,  isthnc  nt  adprobem,  ret' 
%ton«s   timefaetee  pavida;   cum  t^ 


107D  ncrrA  tariorum  in 

« pavidas,'  et  rk  *  timefactiis'  idem  Tkgo  per  tempns  otnimqiie.'  sed  li- 

«intjHiincqmdem.quamobremlubens  bris  omnibas  reclamantibtis,  peettu 

legeriffl,  HiM  tUn  tam  refm»  pmefaeUe  legendum    arbitror.      Nam   etiamii 

reUigiamei  Ejffkgimmt  anime^  povuft  nwr-  iempu»  scriptnm  esset  a  Lucretio  pro 

Haque   titmeres?    Solet  enim  nostcr  capite,  tamen  ne  boc  quidem  ferri 

conjonctioDes  aut  transponere,  aut  posset.    Pectus  enim,  non  capot,  ex 

longius  paulo  trahere,  idqne  more  omniurapbilosophommsententiaper- 

veterum  poetarum.  QnlnetOridium  turbationum  sedes  est.    Quin  ratio-. 

ipsnm,    qui    tamen  arti  obsequitur  nem  ipsam  Epicnms  in  pectore,  Bon 

naxime,  idem  factitasse  satis  ei  con-  in  capite  coUocat.    Sic  enim  Lucret. 

•Ut,  coi  notior  ille  paulo  est.    Quod  boc  eodem  libro  infra :  280.  •  Tamen 

autem  pmioe  Hmore»  dixi  legi  velfe,  esse  in  pectore  nostro  Quiddaro,  quod 

■ibil  nra  novi  fecisse  arbitror.    Ita  contra  pugnare,  obstareque  po«it/ 

enim  optimns  qnbque  veterum  loqui-  et  S.  140.  *  Consilium,  quod  nos  ani- 

tur.  sic  OTidius  '  pavidos  metns'  ali-  mnm  mentemque  vocamus  :   Idque 

cubi  rocavit,  in  Fastis  opinor ;   alibl  situm  media  regione  in  pectoris  hs- 

*  paridam  formidinem/  in  Met.  nt  et  ret.     Hic  exsulut  enim  pavor,  et 

'  pavidum  timorem/  netcio  qno  loco ;  metus,'  &c.  et  eod.  lib.  615.  '  Deni- 

ttam  b»e  a  memoria  sunt.    Qui  otio  qne  cnr  animi  nnmquam  mens,  con- 

abundabunt,  plura  his  addent.  Fab.  siliumque  Gignitur  in  capite?*  Lamb^ 

Bmend,  Voce    « Timefactus'    utitur  Tmm  Mciwm  tempMM.     Antiqoe  prb 

Tullins  lib.  2.  de  Off.  nec  rejicimns,  tempora  seu  caput   Lambinus  :  pec- 

eUi  *  pavide'  seqnatur.    Alii  legunt  ta«»  contra  omnes  libros.  G^f.    Im- 

tumefacto.    Qnid  oi  « tumefactse  re-  ^umt.   Quidam  vctus  meus :  Rnquit. 

ligiones'  i.e.  superbs;  ut  <Dominus  Idem  :  TkMvaeuum  pectu»,  Hsec  lec- 

netus '   apud  Lucretium,     Atav^u  tio  Lambini  est,  cnm  iibri  omnes  con- 

tipapfihii  apud  Epicumm  ?  Laertius  stanter  babeant  tempM»^  quod  Gifa- 

in  vitaEpicuri.    Fabernon  potestab  nins  et  Lambinns  ipse  pro  capitCy 

animo  sno  impetrare  nt  approbet  Re-  (nam  tempns  in  singnlari  upm^ahs 

hgione»  tim^aetay  pavidap  cnm  '  pa-  significat,  uti  ex  VirgUio,  Catulld  et 

Tidns'  et  «timefactus'  idem  sonent,  aliis  certnm  est,)  sumi  existimant : 

quamobrem  lubens  legit,  His  (tdi  luM  mea  sententia  pessime.    'Tempus' 

rebm»  pave/aeta  rdigume»    Effitgiuni  enim  hoc  loco  vita  est,  quod  facile 

«ntma,  pavidi  merti^que  timere»  Tum  animadvertere  poterant :    res  enim . 

vaeuum  pectu»  iinfuaai,  ife.  Creech.  plana  est.  Fab.    Ten^jm»  Codd.  Car 

£t  cur  non  pavida  merHeque  tim&re»  put,  si  Larobinnm,aut  Gifanium  au- 

seribas?  sola  distinctione  mntata,  pro  diamus,  vitam  si  Fabrom.  Creech. 

morte  pavidnm  reddente,  ut  multa        46  QHadsirt(/ica(kAtfc]Quodsiluec 

talia.  Hav.  omnia,  nempe  gazas,  gloriam  regni, 

44  Ejffugimii']  Vide  Emendationes.  legiones,  ridicola  esse  videmus,  et  si 
Ceterum  ita  eaistimo,  tolli  debere  revera  roetns  et  curae  non  metuunt 
clistinctionem,  et  hnnc  versum  cum  anuorum  sonitus,  &c.  Lamb.  Cnm 
sequenti  connectendum.  Fab.  Net.  reges,  nobiles,  ditissimi  et  potentis- 

45  IVim  vaeuum  peciu»']  Libri  qui-  simi  hominum  metu,  cura,  solicitu- 
dem  veteres  habent,  vacuum  tempu»:  dine  tnrbentur,nec  beatiorem,  quam 
quod  si  probemus,  *  tempns'  accipien-  alii,  vitam  agaut ;  honorum,  divitia- 
dum  pro  capite,  ut  apud  Coraificium,  rum,  &c,  cnpiditatem  ex  ignorantia 
qui  lib*  4.  ad  Herennium  eadem  voce  verae  fsplicitatis  nasci  vss.  15.  pro« 
utitur,  ad  extr.  ibi,  *  Percutit  tem-  nnntiat :  nec  miram  tam  crassam  esse 
pns :'  et  apud  Virgil.  9. 418. '  it  hasta  ignorantiam,cum  omnes  veluti \n  tene- 


*»•  LUCRBTII  CARI   DB  AVRVM  HAT.  LIB.  II.     1071 

bHt  anfbnleniiii,  vitamqae  af  tmna  E*  ab  aon  efflaentem,   proTenieDtem. 

picurBaB  philMopbiK  liice  noDdiun  il*  Fab. 

lostmtam.  In  tenebris  ▼ero  noa  omnes  51  Qkm  ttine  $it  h$e  rat,  eg,"]  Cod. 

▼iTere,  ez  ▼ano  bominara  roeta,  et  Beriin.  babet  911111  ojnfw  sU  hae  ratw- 

ridicnliB  timoribns  demonstrat }  ut  pn«  «u  egedaM»  Lamb.    Omne  jtt  Aoc]  Qnl- 

eri  enim  in  tenebrit  metuunt  omniayet  dam  libri  veterea :  onwM  mi  hae :  eti* 

ridicola  sibi  ipsi»  effingnnt  pericnla,  am  recte.  Gif.    Alii :  Quin  amnii  eit 

mc  omnea  opinione  de  providentia,  et  ktte :  non  proi>o,  et  molto  minns  pa- 

futnris  post  mortem  poBnis  (segri,  ut  Uttas^oegeetas:  quod  qnidam  Codd. 

sentit  Efncuraa,  aomnio)  terrentur.  agnoscunt.  Creech,    Jam  pridem  vi- 

Ut  has  tenebras  fngety  et  Memmium  ris  doctis  arrisit  omiitf  nt  htpc  ;  tan- 

annm  omni  metn  et  aolicitodiiie  libe-  qoam  lectio  baod  improbanda.    V- 

lat  Locretiosy  epns  proseqnitory  et  trom  vero  haec  Foltonts  egeetae  potittR, 

serom  naturam  eopiose   et  omate  ao  pof ci^flt  dicenda  sit,  non  minos  ex- 

explient.  CreeA*  pendi  meretnr,  postqnam  ex  tantsB 

47  Refaeraqael  Sic  Horat.  Od.  8. 1.  fidei  Codd.  prodiit  et  b«c  scriptura : 

17.    '  Sed  timor  et  min»  Scandnnt  Qiitd  dMtoMy  gttin  OMnts  eiJt  hae  roHa- 

eodem,  quo  dominns :  neque  Decedit  wtBpoieetaet    £t :  Ojnitts  &tfc  raitioaU 

srata  trireroi,  et  Poat  equitem  sedet  egettae  eety  pro :  haec  omnia  a  rationis 

atm  cura/     Idem  Od.  2.  10.  21.  egestate  sen  Inopia    proficiscuntur 

*  Scandit  aeratas  vitiosa  navels  Cura',  sive  impntanda  sont^   nnllo  forsan 

nec  tnnnas  eqnitnm  relinqnit/  Sce,  exemplodictomfueritjquum:  Omats 

Lamb,  haeratiouie  poteitaeeetf  pro:  haee  om- 

Metut  Aomtnam]   Virg.  Georg.  2.  nia  potest  ratio,  vel  bsec  sola  potest 

490.    *  Felix,  qni  potnit  rernm  cog-  ratio  ;  nempe  timefacere  et  fogare 

Boscere  causas :  Atqne  metns  omnes,  relligiones  timoresque  mortis,  metos- 

et  inexorabile  fatnm  Subjecit  pedi-  que  illos  aodaces,  &c.  stylnm  Locre- 

bus,  strepitumqne  Acherontis  Aver-  \iannm  oleat.    Nam  et  infra  vs.  286. 

ni.'  Freig,  non  aliter:  'Qnare  in  seminibus  qno- 

Cara^  eeqaaees']  Horatius   hnnc  qoe  idem  fateare  necesse  est,  Esse 

locum  in  animo  habebat  cnm  scrip-  aliam  pneter  plagas,  et  pondera  can- 

sit,'  Scanditseratas  vitiosa  naves  Co-  sm  Motibos,  uode  htec  est  nobis  In- 

ra,  nec  tnrmas  eqnitnm  relinqoit/  nata  potestas.'    Nec  non,  qnod  sm- 

i.  e.  brrcKshnTm ;  ergo  facile  seqoaces  pios  usnrpat :   '  Hiscendi  est  nnlla 

snnt  cnrse :    unde  et  alibi  '  alatas'  pote stas.'  Preig, 

fadt :  '  Cnras  laqneaUcirenm  Tecta  52  iVaNt  teluti  paeri]  Iterantnr  hi 

volantes ;'  vides '  laqneata  tecta'  Lo-  quinqiie  vss.  qni  deinceps  seqnantnr^ 

cretiiet  *  cnras'  ipsas,  qnod  ex  hoc  et  8.  00.  et  priiic.  sexti.    Sed  qnod 

loco  banserat,  nt  innuimos.  Sed  dte  iiic  dicit,  pneros  in  tenebrls  timere^ 

To$<  volantes'exTheognide,  quod  pri-  Idem  fere  accidit  omnibus :  neqne  id 

mi,ot  videtor,  monemnsysompserat.  temere.    Nam  com  videndi  scbsds 

Grnci  scriptoris  versos  siint :  ^pop-  omniamsensunmsitprsestantisslmnSy 

rSBes    MpiAwmf   ikxxe»  vrspii  wotatx'  ocnlnsqne  tanqnam  corporis  dux  In 

Ixoudrcu.    Vides  ■*  ouras  alatas :'  sed  capite  sit  collocatos ;  in  tenebris  aor 

bsec  raptlm ;  tamen,  nt  recta  sint  et  tem  sno  mnnere  fongi  non  possit ; 

proba.  Fab,  fit  nt  in  tenebris  qnasi  eo,  quo  maxi- 

40  Rerumque  potentes]  Qni  potittn-  me  nitimnr  et  confidimns,  prsesidio 

tnr  rernmy  qui  com  imperio  sunt,  &c.  andati,  et  ab  omni  ope  derelicti,  pn- 

Fab,  veamus.    Hoc  pertinent  illa  Senecm 

60  Fmigorem  ab  marei]  HeUenismos,  eplst.  t.  lib.  10.    <  lUqoe  res^ialsa 


1072 


NOTA  VARIORUM  IN 


et  inanit  haiiet  adhoc  fidem,  qiiia  non 
coargnitor.  Tanti  puteroas  ocnloa 
intendere :  jam  apparebit,  qnam  tuta 
timeautnr.  Talis  ett  animornm  nos- 
trornm  confiuio,  qualis  Locretio  vi- 
sa  est :  ^  Nam  veluti  pueri  trepi- 
danty  atqoe  oronia  caecis  In  tenebris 
metuunt,  ita  nos  in  1.  tiro.^Qnid  ergo? 
Nonomni  pnero  stnltiores  sumus,  qoi 
in  luce  timemns  ?  Sed  falsum  est,  Lo- 
ereti;  non  timemus  in  loce:  omnia 
nobis  fecimus  tenebras,  nihil  vide- 
mus,  nec  quid  noceat|  nec  quid  ex- 
pediat.  tota  vita  incursitamus :  nec 
ob  id  resistirousy  aut  circnmspectius 
pedem  ponimns.  Vides  autem  quam 
sit  furiosa  res  in  tenebris  iropetos. 
At  me  Hercnle  id  agimns,  nt  longios 
revocandi  simns :  et  cum  ignoremns 
qno  feramnr,  velociter  tamen  illo 
quo  iotendimns,  ire  perseveramiu. 
Sed  Incescere,  si  velrmus,  potest. 
Uno  aotem  modo  potest,  si/  &c. 
Lamb» 

68  Hvnc  igihtr  terrwrem^  9^,1  Hi 
tres  versus,  qui  deioceps  seqnontor, 
positi  snnt  snp.  1. 147.  Lmb, 

Hwu  igUur  terroremJi  Jam  soperP- 
os  lecti  snnt  hi  versns.  Fab» 

61  Nuneage']  Nunc  aggreditnrad 
4isputationero  de  motu.  Est  autem 
motus  apud  Epicurum  triplex :  mo- 
tos  deorsum,  omnium  corporum  et 
pondemm  proprius,  ad  lineam,  sen 
ad  perpendiculum :  motos  per  pla- 
gam :  motos  per  declinationem :  de 
quibus  mox  plura  dicemus.  Lamb, 
Triplex  secundum  Epicurom  motus 
est,  deorsum,  per  plagam,  per  decli- 
nationem,  sen  per  clinamen.  Fa6. 
Argumentnm  secondi  libri  vss.  6.  con- 
tinetnr :  primo  promittit  se  explica- 
Inmm  seminum  motos,  qoibos  res 
generantur  et  dissolvnntor :  secundo 
caasam  istornm  motnom,  et  tertio 
■lotnnm  seminnm  celeritatem.  Hsbc 
cnm  perfecent,  parata  eront  omnia, 
qnibos  generationes  et  resolotiones 
reromexplicarlpossint*  Creeeh, 

68  Cegmhar]    Propter  ingenitum 


motmn:  qui  si  aliter  sit,  aliaqM»- 
renda  principia  sint,  et  ad  Deos  con- 
fngiendnm.  Fab,  Qatfoe  stt  oUts.  Qai- 
dam  vetns  mens  ;  quaque,  nt  aopra 
1. 62.  6iA  OlUi,  iiiis,  nt  snpra,  et 
ssBpe  altbi.  Lamb, 

64  Reddita]  Attributa.  Sic  s»pc 
alibi.  Lamb,  Reddita]  Tribnta,  ilft 
nt  natnraliter  illam  habeant.  F^, 

66  Nam  certe,  ifc,']  De  diversis  se- 
minnm  motibns,  et  eomm  cauta  dis- 
pntaturns,  viam  sibi  prsemnnit^  mo- 
tnmque  aliqnem  esse  contra  ignavos  * 
qnosdam  et  ioertes  philosopbos  ex  ia- 
cremento  et  decreraento  remm  vss. 
13.  demonstrat :  ideo  enim  augentnr 
res,  qnod  qusedam  materiss  particolsa 
advolent,  et  adhstreant ;  ideo  minn- 
nntur,  quod  molecnlse  qnsedam  nexa 
solntaa  avolent:  istas  vero  particn- 
las  accedere  vel  recedere  sine  mota 
qni  dixerit,  absnrda  dixit.  Creeck, 

Stipata]  Id  ni  foret,  res  in  statn  ma- 
nerent.  Fab, 

67  Quaniam  mimi  rem]  AirioAo^^ 
akwKoyiat,  Ut  probet  esse  motiim, 
snmit,qnod  snpra  probatom  est,  roa- 
teriam  non  esse  inter  se  stipatam, 
sed  rebus  admistum  esse  inane.  ma- 
teriam  autem  non  cohaerere  inter  se 
stipatam,ex  eo  intelligereiicet.qnod 
res  angentnr,  et  minnuntnr.  olK^iim 
antem  et  ^ffis  sont  motos  Kotk  va- 
<r^,  *  Usque  adeo  omnibos  ab  rebna 
res  qoteqne  fliienter  Fertor,  et  In 
cnnctas  tiimittitnr  nndiqne  parteis.' 
et  6. 033.  '  Nec  mora,  nec  reqntea 
inter  datur  ulla  floendi.'  Lam6.  Oe- 
cnlte  dilabi,  et  sensim  minoi.  Hac 
voce  elegantissimi  antores  ntuntnry 
at  non  Manilius  in  lib.  4.  *  Tunc 
et  opes,  et  regna  flnnnt.'  qnod  sensit 
Pareus.  Consnie  locum,  et  apud  Ma- 
nilium  Fluere  aliod  significare  ag- 
nosces.  Creech,       luere]  Sic4. 326. 

70  Videatur]  Non  Swc^,  sed  plane 
videamns. 

71  Qu<8  deeedujU  eerpera  qumque'] 
Stc  legendum  pntabam,  non  cor|»era 
cuMque:  qoamvis  qoidam  doeti,  in  bia 


T.    LUCRBTII   CARI    DB    RERUM    NAT.   LIB.   II.      1079 


Tiirnebns,  et  Mnretns,  et  PaAsera- 
tins,  probent,  nt  sit  tmesis,  pro  qnae- 
eunqne.  Lamb,  Alii  cunque:  non  tan- 
ti.  Creeek, 

72  Unde  abennt,  mtntdm/]  Id,  nn- 
de  abennt,  minnunt.  Lamb,  Quo  ve- 
nere,  ^c.  id,  qno  accessernnty  angent. 
Lamb,  AgmtHe  alii :  quos  non  se- 
quor.  Creech. 

74  Sic  rerum  «icifiiiMi  novatur  Sem^ 
per^  Qnia  qnod  ex  nno  decedit,  alteri 
accedit,  et  ortus  nnius,  alterius  est 


78  Et  quasi  curs.]  Sumtuni  a  Iiidis, 
qnoK  faciebant  Athenien»es,  qaosqiie 
iy&yas  \.afjnraJSo{>xovs  appt^Ilabant :  in 
quibus  is  qni  currebat,  lampada  te- 
nebat,  etycnrsn  coufectOy  ei  qni  post- 
ea  cnrsnrns  erat  lampada  tradebat. 
significabatur  autem  per  hanc  lampa* 
dem,  et  cnrsnm,  vitae  humans  brcvi- 
tas.  qua  de  re  vide  Aristophanis  scho- 
liasten.  Usurpat  hoc  et  Plato  lib.  6. 
de  legib.  Twmwvrts  ictd  iteTp4<poPTfs 
wtuZaSf  KoBdrtp  \afiir^a  rhp  filw  xapa- 


interitus ;  ita  qnaedam  aetemitas,  qno-     ^i^mts  ^kKKxns  ^  iKKmv,  i. '  Gignentes 


ad  ejns  fieri  potest,  per  snccessionem 
rerum  conservatnr.  Itaqne  Home- 
rns  lA.  2".  hominnm  statem  cnm  folio- 
rnm  ortn  et  natnra  comparati  vs. 
146.  Otiy  wep ^vKKuv yw^yTOtffi^ koL  &v- 
tpSnfi  i.  e.  '  Non  alius  multo  est  homi- 
num  ortus,  quam  foliorum.*  Idem 
IX.  ^.  464.  de  hominibus  :  Ot  ^^XXoi- 
«riy  iout&r^  ttAAorc  puhroi  Zo^Xry^s 
rcXetfoMriVy  ipo6piis  Kaprhw  PknntSf  "AX- 


et  alentes  liberos^  vitam  tanqnam 
lampada  allls  ex  aliis  tradentes.' 
Pers.  Sat.  6.  61.  *  Qui  prior  es,  cnr 
me  in  decursu  lampada  poscis?'  Huc 
pertinet  illud  Cornif.  1.  4.  Rhet. 
*  Non  enim,  qnemadmodnm  in  palae- 
stra  qui  taedas  ardenteis  accipit,  ce- 
lerior  est  in  cursn  continno,  quam 
llle  qni  tradit ;  ita  melior  imperator 
novns,  qni  accipit  exercitnui,  quam 


XoT6«'  ad<t>$iy6eowruf  Mipioi*  i.  e.  *  Qui     *"«  <!"•  decedit :  propterea  quod  de 


foliis  similes,  interdum  mnnere  terras 
Vescentes,  fiorent :  interdum  lumine 
cassi  Interennt.'  Sic  et  Mimnermns : 
*Hfins  9*  old  Tc  <^Wa  ^^ci  woXvdyOtfios 
&pri  ^pos,  8r*  alif^  oiryj^  ai^cTax  ^cXibv, 
I.  e.  *  Nos  antem,  qualeis  frondeis 


fatigatns  cnrsor  integro  facem,  hic 
peritns  imperito  exercitnm  tradit.' 
Et  illud  Varronis  lib.  3.  de  R.R.  <  Sed, 
o  Merula,  Axins  noster  ne,  dum  haec 
audit,  physicam  addiscat,  quod  de 
fructu  nihil  dixi,  cnrsu  lanipada  tibi 


fert  florifernm  ver,  Solis  fulgor  eas  trado.'  Commemorat  hos  ludos  Har- 
qoando  alit,  atqne  fovet.'  Cum  his  pocratioin  voceXo^xittioj/jhisverbis  : 
congronnt  et  illa  Lncretiana  6. 1276.     '»"P<**  (^*  '»"P^0  ^yowriy  *Aefiya7oi  ioprhs 


*  Sic  volvenda  aetas  commntat  tempo- 
ra  rerum.  Quod  fuit  in  pretio,  fit 
nollo  deniqoe  honore:  Porro  alind 
snccedit,  et  e  contenitibus  exit.'  Idem 
8.  977.  *  Cedit  enim  remm  novitate 
extrnsa  vetnstas/  Idem  hoc  eodem 
Itbro  infra,  575.  'Nnnc  hic,  nunc 
illic  snperant  vitalia  rerum,  Et  snpe- 


XofiwdJios'  IlaMaBrivaioiSf  'H^paurTtioiSy 
TIpofjLTfitioiSj  noX//ifl0y  ^yrialv  4y  r^  wtpl 
r&y  hf  rois  wpowvXaiots  wiydKwv,  "lorpos 
5*  ^i'  wpdrp  rwv  ^ArriJivv  cTircv,  &s  h  rg 
r&v  'AwarovpUov  iopr^  *AOjjivtdwy  ol  iraX- 
Xforaf  trrciKks  h^vKSrfS,  \a06yrts  rm- 
fUvas  KoLfjLwdZas  hwh  r^s  itTrias,  iftyowri 
rhy  "Htpaurrov,  66oyT€s,    bw6fiyrifia  rov 


rantnr  item  :  miscetnr  fiinere  vagor,  Karayo^o^ayra  rV  TCp^iay  rov  wvphs  8t- 

Qufm  pneri  tollnnt  visentes  luminis  Id^turovs  iKKovs.  i.  e.  *Treis(al.  ier) 

oras:  Nec  nox  ulladiem,neqne  noc-  dies  fcstos  Lampadis  agitant  Atlie- 

tem  aurora  secota  est,  Qnae  non  an-  nienses  :  Panatheoaeis,  hoc  est  quin- 

dierit  mistos  vagitibos  apgris  Plora-  qnatribns,  Hephaestiis,  i.  e.  die  festo 

tos,  mortis  comites,  et  fnneris  atri.'  Vnlcani,  Prometheis,  nt  aitPoIemq 

75  Mutual  I.  e.  mutno.  et  ita  saepe  libro  de  tabnlis  quae   in  templorum 

alias.   Lamb»     Mntno.  Hellenisuuis :  veRtibulis  positae  snnt.    Ister  vero  in 

Buccessive,  cvcUxo^.   Fab.  prinio  Atticarum  tradidit,  die  festa 
Delph.  et  Var.  Ctat.                    Lveret.  3  Y 


1074 


NOTiS   VARIORUH   IN 


ApttnrionnD,  eos  ex  AihenleDstbns, 
qui  palcfaerrimis  vestiban  oroati  sunt, 
■omtis  Iftmpadibtts  accensis  ex  iirbis 
focO|  Vnlcannm  landare,  eique  sacri- 
ficare,  ad  memoriam  iliins  in  morta- 
leis  beneficii  prodendam,  qnod  ignis 
nsnm  intellectum  alios  docnit/  Com- 
jnemorat  et  Isnus  hunc  Indnm  hf  rf 
W9pi  rov  «tXMrr.  kkftpovy  snb  extr.  ibi, 
Ttyvfofaffidffxv^*  ^^  Xa^v^i.    Eodem 
pertinet  iilnd  iw  r^  Mp  tov  'AiroAX. 
acX^p.    TryvfUKuridpxriKa  elf  npofiffitta» 
nbi  Tulgo  legitnr   wpofLififiafk,  men- 
doae.      Nam    Upoii^fi^io^    Promethei 
dies  festi  snnt :  qnibns  etiam  hi  Indi 
Lampadnchi  fiebant,  ot  diximns.  Ad- 
monet  me  hujns  loci  apnd  Isaenm 
emendatio,  ot  significem  lectori  Grae- 
earnm  litterarnm  studioso,  me  prope- 
diem  decem  rhetores  editnrnm  plns 
decies  milie  locis  emendatos,  et  scho- 
liis  ntilissimis  illnstratos.  Lamh,    De- 
bet  hic  versus  alio  migrare;  neqne 
eniro  sedem  snam  occopat.    Sic  igi* 
tor  eom  com  soperioribos  connectes, 
•i  me  AudiYeris :  Nec  remoratur  ibi: 
sie  rerum  $itmma  novatur  Semper,  et 
imier  »e  mertales  mutua  vivuni:   Et^ 
quaei  cureoresy  vitai  lampada  iradunt» 
Qni  non  indiligenter  legerit,  is  ita 
fieri  debere  aatis  ipse  per  sese  jndi- 
caverit.  Fab.  Emend.   Vide  emenda- 
tiones.  de  his  Indis  abunde  mnlta 
Meursins  in  lib.  de  Graecia  feriata : 
multa  ex  Aristopli.  Philostrato,  auc- 
tore  ad  Herenniumi  Varrone,  conge- 
ri  possent:  sed  id  alii  prsRStiteront. 
Fab»    £x  Pausania,  Harpocratione, 
Aristophanis     Scholiaste,    Varrone, 
Scriptore  ad  Herennium,  &c.  mnita 
corradont  Interpretes.    Breviter:  A- 
thenis  in    qnibusdam    festis  curre- 
bant  homines  accensam  lampada  te- 
nentes ;  qni  cumum  perfecerat  alteri 
eursoro  lampada  tradebat ;  inde  Aofi- 
waMee9ai  *  tradi  soccessive,'  ot  apod 
Philonemy  rh  rris  &pen}f  ^iyyosXafi' 
iraZw6fiafoy  is^  &XX^o<f  8ia&»xa7f  M- 
Xpovoy  yei^erai  H6fffitp,    Et  appbsite 
Plato  I.  6.  de  Leg.  yewwrts  Kot  Iv- 


rpi^wres  iraSSaf ,   KoBdxep  yJ^anZa  rtv 
/3(or ropaSiMrrcf  ftXAoif  l^tKKw,  Honc 
versnra  loco  suo  movet  Faber,  et  vs. 
76.  sobjongit.   Inter  se  mortalee  mutua 
vivunt,  Et  qiuui  eureoree,  8fc.    Creech. 
Adde  Herodotnm,  qui  lib.  8.  Histo- 
riarom,    refert    corsores   Persarom 
pernicissimos  primnm   secondo,  ae- 
cnndom  tertio,  et  ita  deinceps  ali- 
nm    alii   mandata    tradere   solitos; 
'  quemadmodnm/  inqnit,  *  apud  Grae- 
cos  fax  traditnr,  qnam  Vnlcano  per 
vices  ferre  cursores  perseverant.'  ci- 
tat  inter  alia  Bcroaldos,  in  Annot. 
App.  cap.  18.    Tom.  1.  Fac.  Crit. 
pag.  808.    Planins  ritns  hic  ex  Pan- 
sania  discilur,  qoi  Promethei  aram 
in  Academia  commemorat,  a  qna  ad 
nrbem  com  acceosis  faclbos  cnrre- 
rent.    Certamen  antem  tn  eo  positom 
fnisse,  in  curso  taedam  servare  ac- 
censam,  &c.    Idem  in  Cerealibns  ti^ 
ri  solebat,  nti  anctor  est  Themistins 
nnde  Cererl  forte  a  Prometheo  arara 
illam  dicatam  intellexerit  Pansanias. 
Vide  Beroald.  Ann.  App.  c.  18.  et 
Pii  Annot.  post.  cap.  114.  Tom.  1. 
Fac.  Crit.  pag.  619.  Pretg. 

70  Si  eeeeare  puta»1  Snbaudiendnroy 
enim.  Fab,  Quicunque  crednnt  no- 
vos  rernm  motns,  incrementum  vis. 
et  decrementnm  a  quiescentibns  ato- 
mis  produci  posae,  eos  insaoos,  nec 
refotatione  dignos  existimat:  insn- 
per  V8S.  9.  docet  semina,  qoae  per 
inane  vagari  probaverat,  motnm  vel 
soo  ponderi  debere,  vel  aliornm  ictni* 
Qnodcnnqne  enim  solidnm  (et  solU 
ditas  est  principalis  seminom  affec- 
tio)  id  grave  est :  gravia  antem  de- 
orsum  tendnnt,  ita  semhinm  motos 
deorsom  stabilitnr.  Cnm  vero  solida 
haec  semina  deorsom  tendeotia  in  cor* 
pora  vel  qoiescentia,  vel  tardios  pro- 
cedentia  impingnnt,  resiliant  necesse 
est :  corpns  enim  solidnm  in  altemm 
corpns  solidom  impactom  non  om- 
nem  snnm  motom  alteri  impertlt, 
ideoqoe  istis  gradibos  motus,  qnos 
rctinet,  alio  feretor ;  slc  motoi  sor- 


r.   LUCRBTII   CARI    DB   RBRUM   NAT.   LIB.   II.      1075 


•om  con6nnatnr.  Alter  horum  roo- 
tttum  est  nataraliii,  violentoa  alter, 
nterque  generationi  et  resolationi  re- 
mm  uecesaarias.  Epicarna  docuit 
mp9iia9ai  r4  tro/ia  Kdr»,  rori  fi^y  luerh 
9rd$iKif^^  mk  tk  KorkirapiykktffUf*  r^  8^ 
ttiw  H»o{tpwa  Kwrk  sKTfyipf  ira)  wakfi^v, 
Laertias.  Creeeh, 

82  Neceeee  eti  Aut  gravUaU,  ^c.] 
Loquitor  tiic  de  motibus  dantaxat : 
qooram  alter  omnium  ponderum  est 
proprioSy  Tocaturqae  motns  deor- 
som,ad  perpendicaluniy  et  ad  lineam: 
aher  6t  per  ictnm,  seu  plagam,  voca- 
turqne  motns  sorsum*  Est  et  tertius 
motos  Ko/r*  MytOavw^  i.  e.  '  per  decii« 
natienem/  qnem  infra  commemora* 
▼it  Lucretius :  qui  quamobrem  ab 
Epieuro  sit  ezeogitatns,  docent  M. 
l*uli.  et  Plotarcbos  maltis  iocis.  M. 
Tuii.  de  Fato:  <  Sed  Epieuras  declip 
natione  atomi  vitari  fati  necessitatem 
putat.  Itaqae  tertius  qoidam  motns 
ocitur  eztra  pondns  et  plagam,  cum 
declinat  atomns  intervalio  minimo: 
id  appellat  iKix^o^ :  qnam  declina- 
tionem  sine  cansa  fieri,  si  minns  ver- 
bis,  re  cogitur  confiteri.'  Sed  de  hac 
declinatione  dicemns  sno  loeo.  de 
mota  aatem,  qoi  fit  deorsum,  sic 
idem  M.  Tullius  lib.  1.  de  finib.  *  Cen« 
•eteoim,  eadem  illa  individoaet  soii- 
da  eorpora  ferri  sno  deorsom  pon- 
dere  ad  llneam  :  bunc  natnralem  esse 
omninm  corporom  motani:  deinde 
ibidem  bomo  acntos,  curo  iliud  ec- 
earrerety  si  omnla  deorsnm  e  regione 
ferrentar»  et,  ut  dixi,  ad  lineam, 
nnnqbam  fore,  nt  atowns  altera  alter 
ram  posset  attingere,  ita  attolit  rem 
eommentitiam :  declinare  dixit  ato- 
mnro  perpaollum:  quo  nihii  posset 
fieri  minas :  ita  effici  complexionesy 
et  copulationes,  et  adbasiones  ato- 
morum  inter  se:  ez  qno  efficeretnr 
mondos,  omnesque  partes  roandi, 
qasBqae  in  eo  essent.'  Pintarebus 
item  lib.  1.  irtpX  r&y  &pc<rK^.  duos 
motvs  dontaxat  ab  Epicuro  positos 
esse  refert,  motom  ad  linearo,  seu 


rootnm  deorsum  e  regione:  et-mo- 
tom  per  declinationem.  Seddicen- 
domest,  Plotarcham,  et  M.  TnH.  in 
ilio  1.  libri  de  finibns  loco,  praeter- 
iisse  motum,  qni  fit  sursom  per  ic- 
tnm,  sen  plagam,  ntpote  vioienlnmy 
minimeqne  nataralem.  Diogenes  ao- . 
tem  Laertius  triplicem  atoroornm 
motnro  ab  Epicuro  positnm  esse  non 
obscore  tradit  his  verbis:  Kumaeat 
8ir&  iTOfut  icirM,  rorl  fiky  Karik  ardBfiai»^ 
rori  }i\  Koirk  vttp4yK?affur  r^  8'  6m  ki- 
voifAnfa^  Korii  irXffyipf  Koi  ira\fki»,  i.  e. 
'  ffloveri  antero  corpora  individna 
nnnc  ad  llneam,  nunc  per  declinatio- 
nem ;  ea  autem,  qnse  sursom  moven- 
tur,  ictn  qoodaro,  et  palpitatione,  seu 
concassione  qaadaro  moveri.'  tiBamh, 

88  GraiwMe  sim]  Motos  s2f  r^  icdi- 
n»,  deorsuro.  Fah, 

84  Aui  idN  in|^«rri  okcHns}  Sic  ha- 
bent  veteres  aliqnot  codices.  Alita 
et  maxime  valgati,  OMlt  iotu  farie  aiie' 
riue,  Ego  iilos  seqnor.  Volgatam 
iectionem  tamen,  Aui  ieiu  forie  aUe' 
rttts,  non  damno,  sed  alteram  leetio- 
nem  ei  antepono.  Lamb.  Aui  ieiufarie 
aUeriue']  Ita  vnlgati  libri  et  veteres 
qnidaro.  Sed  in  quibusdam  veteri*  . 
bns  iibris :  Aui  iciu  a^ferri  edi,  £t 
mox :  iVojii  eoneiia  empe  Olmay  cenfiix^ 
ere  Ua  uti  diverea,  Oif.  Aui  ieiu} 
Motus  c«s  T^  &w,  sursnm.  Fab.  Aui 
ieiu  auferri:  Larobinns.  £t  in  qni- 
bnsdam  Codd.  Nom  eoasiia  eeee  06« 
via  cot^flixereUa  uii  diverea  repeutef 
qoaro  leetionem  tanqaam  probabikm 
ampiectitur :  at  istam  interpretis  fa« 
cilitatem  damnat  poeta,  et  lectionem 
rejicit ;  nam  gravia  semina  deorsiUD 
tendnnt,  ideoqne  consideraoda  snnt- 
tanqnam  '  snpeme  obvia.'  Creeeh, 

Nam  eUa  eupeme  Obvia  cumfUx^ 
ercyfii  ui  dt.]  Hnjus  scriptnne  senten* 
tia  perspicua  est.  fUxere  antem,  i.  e, 
per  concnrsnm  se  mutno  conlige* 
rnnt,  et  concnssernnt.  Utitnr  eoden» 
verbo,  aut  certe  ejusdem  verbi  su« 
pino  6. 1061,  <  Pnisareqne  flietn  Fer- 
rea  texta  sno/  &c.    Sic  eoim  ibi  le« 


1076 


NOTiE   VARIORUM   IN 


gendaoi  conteo,  non,  ot  ymlgOf  ftucin, 
Virg.  9.  667.  'Dant  flonitam  flictu 
galeae :  pagna«spera  sargit.'  in  qai- 
basdam  libris  manascr.  reperi  scrip- 
tnm,  Nam  emuUa  uepe  Obvia  cimJUx- 
ere  Ua,  itf  divena  repenU  DiMnUani^ 
^.  qase  scriptnra  etiam  probabiiis 
est.  Lamb.  Vide  Fayam,  et  admira- 
bere  acomen  liominis,  qni  sententiam 
Epicnri  tot  sttcalis  ignotam  tandem 
invenit:  Ea  viz. 'sarsam'  rfgio  di- 
cator  atorais,  ex  qnacanqne  adveni- 
rent,  sive  desaper,  sive  infra,  sive  ab 
ortn,  sive  ab  occasu,  sive  a  deztra, 
sive  a  sinistra,  &e.  £a  vero  deor- 
sam  regio  dicator  iisdem  atomis,  in 
quamcunqne  ferantur,  sive  sursam, 
sive  deorsnm,  sive  ab  ortu,  sive  ab 
occaso,  sive  a  dextra,  sive  a  sinistra, 
Arc.  Et  lianc  sententiam  Cicero  in 
1.  lib.  de  Finibns  rite  assecutns  est. 
Ita  res  omnes  in  tuto  sant :  Epico- 
rom  explicat  Fayus,  et  Ciceronis  so- 
lerdam  sno  testimonio  confirmat. 
Qnasi  Epicurus  non  existimasset  oni- 
nia  semina  ferri  deorsnm  pondere  ad 
lineam,  aut  panlulnm  declinare  semi- 
na  dixisset,  si  gravitate  sna  ab  orto, 
'  ab  occa»u,  a  dextra,  a  sini»tra  ferri 
potnlueat:  ant  hapc  scripsisset  Ci- 
cero  1. 1.  de  Fin.  '  Reqniro  quonam 
pacto  semina  sese  asseqnentnr  vicis- 
sim,  atqnc  compreliendent,  aut  quo- 
modo  ad  insertnm  complexnmque 
mutunm  accedent,  ut  subinde  res 
alias,  velnti  ipse  praedicat,  concnrsn 
progenerent !'  Alia  enim  semina  ab 
ortu,  alia  ab  occasu,  alia  a  sinis^ra, 
alia  a  dextra,  ad  insertom  complex- 
umque  nintuum  accederent.  *  Es*e 
snpra/  et  '  esse  infra  *  attribui  posse 
nniverso  agnoscit  Epicurus,  licet  non 
ut  sit  qnicqnam  snpremnm,  quicquam 
infimnm :  wa}  fthf  kot^  tov  dirc^pov  o& 
Sf7  Konfyopttff  rh  &»m,  ^  ic^r«,  As  &y  cfi| 
tI  fi^¥  itwrdfrttj  rl  8^  <ieaT«0r^r«,  /jpc.  Epi- 
coros  ad  Herodotnm.  Creech, 

85  Fiixere^  Sic  6.  1051.  <  Pnlsare- 
qne  fliclu  Ferrea  texta  suo :'  et 
Yirg.  9.  067.  <Daut  sonitum  fiictu 


galese.'  Omftuxere  B.  et  Fluxera 
Nardius.  Creeeh,  et  Voss.  de  Anal. 
p.  112. 

Diversa  repente  disst^.]  Hnnc  motum 
Korik  wXiryhr  et  loar^  xaXfibr  appelia- 
bat  Epicurus:  i.  e.  motum  qui  fit 
per  plagam  et  palpitatiooem.  Lamb, 

86  Oifrttstina]  QasB  principalis,  at 
ita  dicam,  proprietas  atomi  est,  du- 
rities,  soliditas.  Fab. 

Qaof  tint]  Legendum  omnino  ^Moas 
stai.  Qnod  habent  editiones  non- 
nuliae.  Preig.  At  qoa  necessitate? 
quee  iint,  i.  e*  ut  quae  sint,  Scc.  Hav. 

87  Neque  quidquam']  Nam  inane  non 

reniorator.   Fab.    Neque  quicquam  c 

tergia  ob$t,]  Slc  legendom,  non  rergi- 

bus.    Est  enim   versus   spondaicus, 

habens  non.solnm    in    quinta  sede 

spondeum,  veram  etiam  in  quarta,  ot 

bi  Virgiliani :  7.  6S4.  *  Aut  UeveU 

ocreas   lento    ducnnt    argento :'   et 

Oeorg.  S.  276. '  Saxa  per,  et  scopo- 

los,  et  depressas  convalleis.'  et  Hoqi. 

lA..  a.  SS9.  np6s  re  My  /uucd(fNW,  wp4s 

Tc  0pjrr&r  Mp^nrm¥  l  et  in  catalogo  8. 

668.  bv  tImv  'Atrru^xcMjSfp  'HpoaAifflly. 

Locr.  snp.  1.  209.  '  et  incnltis  prss- 

stare  videmus  Cnlta  loca,  et  manibus 

meliores  reddi  faetus.'  Lamh,    Lam* 

binianum  hoc  facinns  est  simile  pror- 

sus  isti,  qnod  l.  210.  commisit,  illis 

verbis :  <  Et  manibus  meliores  reddi 

fcetus.'  Vide  locum.  Neque  Oifanius, 

qnod  nullo  ibi  soccessu  fecit,  hoc  loco 

quicquam  babet  qnod  reponat.    Ve- 

ram  lectioncm,  ex  <  terglbns,'  '  ter- 

goribns,'   ^tergoibus'   Vossins,  opi- 

nor,  ernit,  Ucet  neque  Creechius,  ne- 

qne  Londiuenses  id  animadverterint. 

Scribe :  Net^  tfuicquam  a  tergo  ibus 

ebttet,    '  Ibus '  antique  pro  iis.    Oc- 

cnrrit  apod  Plautum  1. 1.  74.  in  Mil. 

Olor.  item  in  Prol.  Rnd.  et,  nbi  ex- 

tra  omnem  controversiam  ita  scripsity 

in  Trucnl.  1.  11.  14.   'Ibi  est  ibus 

pngnsB  et  virtnti,  de  prxdonibns  pr»- 

dam  capere.'    More  enim  solito  par- 

onomasiis  ludit.    Similiter  oibus  pro 

dils   in  Inscriptionib^s   Orateriants 


T.    LUCRBTII   CARI    DB   RBRUM  NAT.   LIB.    II.   1077 


reperias,  pag.  xlvi.  Nam.  9.  et  pag. 
xcviii.  Nnm.  5.  Dec  doo  filibcs,  pro 
filiii.  pag.  Duv.  Nam.  4.  Preig. 

88  Et  put  jactanj  ^c.]  Ut  melins 
faanc  jactationem  et  agitationem  se- 
mtntim  percipiat  Memmios,  ad  pri- 
mam  saum  librom  redncit,  et  vss. 
6.  monet  se  olim  docoisse  nollom  esse 
In  infinitospatio  centrom  aot  mediom, 
aot  imom  locnm,  qoo  seminateodant. 
et  ubi,  com  semel  attigerint,  qoies- 
cant :  ideoqoe  com  pondere  soo  de- 
orsom  feraotor;  et  in  alia  impacta 
aliqnando  resiliant,  qois  neget  illa 
plernmque  perpetno  moto  jactari? 
Creech, 

Jactari]  Agitari,  volvi,  ferri.  Fab, 

89  Remimseere  ioihui]  Repete  (in- 
quit)  memoria,  nihil  esse  imom  in 
somma  totios,  id  est,  in  omni,  sen  in 
oniverso,  4p  ry  irarrf.  Sopra  enlm 
Ilb.  1.  docoit,  nihil  esse  extremom, 
nihil  roediom,  nihil  primom,  ibi,  957. 
'  Omoe,  qood  est  igitnr,  nolla  regione 
viarum  Finitum  est,'  &c.  LajR^. 

Totiue]    Toi;  iroi^^s,  Sommae.  Fab, 

9S  Ottendi]  Lib.  1.  snb  finem.  Fa6. 

94  Quod  qwmiam  conetat^  tfcl  Igi- 
tur  com  seniina  assidno  motu  exerce- 
antor,  com  percotiant,  ac  resiliant, 
docet  vss.  14.  seniina  ista  resili- 
entla  ad  inseqoales  distantias  reflecti ; 
varietatem  lctuum  varietas  reflectio- 
nuro  seqnitur :  ex  iis  antem  quse  ad 
brevem  distantiam  reflectuntur,  et 
arctiori  spatio  jpctantnr,  fermm,  la- 
pides,  et  reliqua  dura  et  solida  cor- 
pora  componuntur :  ex  iis  quse  ad 
longam  distantiam  resiliont,  et  laxitis 
vagantor,  aer,  ignis,  et  molUa  ejtu- 
modi  et  rara  corpora  constitnantnr. 
Creech. 

Nimirwn  imUa  quies  eet"]  Mss.  om- 
nes,  qnos  annotator  noster  consuluit, 
habent :  matta.  Unde  facieodnm  cen- 
set :  imnto.  Nimirnm,  quasi  sensus 
foret :  raro,  nec  facile,  neque  etiam 
Inbenter  aut  sua  sponte  qniescere 
corpora  prima :  qni  quidem  an  inde 
elici  possit,  alii  viderint.    VnlgatQ 


lectioni :  nkUa  ^ee  eet,  ifc.  male  re- 
spondet,  qnod  seqnitnr :  *  Sed  magis 
assiduo,'  Scc,  cur  enim  *  magis'  dixit? 
ac  non  potius  :  '  prorsns  assidoo  ?' 
vel  simile  qoid  ?  Melins  forsan  erit 
restitoere  ipsam  Mss.  lectionem ;  ot 
sit  senstis ;  nimirom  molta  qoldem 
qniete  gaodent  corpora  prima,  sed 
plnribns  tamen  motibus  magisqne  as- 
siduis  ac  variis  exercentur.  Preig, 

Conetat]  I.  e.  sine  controversia  est. 
Lamb, 

95  ReMia]    AttribnU,  ut  ssepe 
alias.  Lamb, 

96  ilfagu]  Imo  potins.  Feh. 

97  ConBoUa  remditaMt]  Sic  antiqui 
libri.  In  Vulgatis  quibiudaro :  coii- 
faUa»  Marullns  et  Lambinus :  cemr 
fieta.  Ego  libros  sequor,  licet  vix 
intelligam ;  nisi  <  consilire'  a  salio ; 
et  hinc  *  consulta,'  ov/ynrqt^aira  prln- 
cipia,  i.  e.  coacta ;  eleganti  tralatione 
et  allusione  ad  verhum,  retMltani. 
Gif,  Contnaa  r«nittaji<]  Sic  reposui, 
partim  conjectura  dncttis,  partim 
veteris  scripturae  vestigia  secutos, 
cum  libri  manoscripti  habeant,  par- 
tim  contuitaf  partim  conJUetay  partim 
eoi{Wa:  Ucet  et  legere  conJHetaf  ot 
olim  edidi.  Fuit  et  cum  pntarem 
legi  posse  coiisvia,  ut  respondeat  illi 
quod  statim  seqnitur,  eonmexa  reenl- 
tant,  '  Consulta'  antem  a  verbo  con- 
siiio,  quod  barbams  qnidam  probat, 
ineptum  est,  et  sno  anctore  dignnm. 
Nam  neque  consilio,  is,  it,  In  tota 
lingna  Latina  reperitor,  neqne  si 
reperiretnr,  consultus  participiom 
ab  eo  fiogi  posset.  Omnino  cox- 
JUeia,  aut  coniuaa  legendnm  videtur. 
Nam  corpora  prima  ex  conflictu  aut 
contusione  resultare  probabile  est. 
IntervaUia  magnie  contuaa  reeuUaMt, 
MoKpiuf  9dirraPTau  Sic  enim  Epicnms 
(ut  refert  Laert.)  ai  /jAp  A  liMtpkif  im^ 
it^Xhktw  Siftrrayrac,  al  8i  a^r^y  t^  iraX- 
fiilv  taxouoiy,  Zra»  tiyfaav  els  ri^  ircpi- 
irAtf/d^y  irffcAcurfUvai,  ^  oreyaf6fMvai  ^h 
r&p  irXcMTumy.  i.  e.  '  Alin  atomi 
magnis  intervallis  inter  se  distant, 


107« 


NOTA   VARIORUM    IN 


«liae  iMilpitatioiiein  cohibent,  cnm 
casos  itft  tnlerit,  in  conciliam  et 
t;opa1ationem  conclnsap,  aut  ab  ato- 
win  perplexia  et  hamatis  retent«/ 
Lamb, 

Cmiftieta]  Ita  Lambinns:  Oifa- 
nius  antem  emuuUtij  quod  se  intel- 
ligere  negat:  Mss.  eanmUa^  qnod 
probo.  Notom  est  qoid  '  confolcio,' 
TUKi^,  mficdfwf  &c.  ita  pro  certo 
legendnm.  Exempla  afferrem  ex 
Planto  et  alits,  ni  operae  nrgerent, 
et  ratio  stndiornm.  Fab,  Coniuta^ 
Lambinns :  CantuUoy  Gifanins :  qnam 
Tocem  Yix  intelligity  nisi  '  consilire' 
a  salio,  et  inde  consulta :  Mss.  Coa- 
/kUa  :  qnod  probat  Faber,  notnm  est 
qnid  Cot^kleiOf  mmvStgf  irvKdf^»,  Sce, 
ita  pro  certo  (inquit)  legendom.  Sed 
festinantem  Fabmm  oper»  urgebant, 
ideoqne  non  Tidit  istam  lectionem 
▼s.  105.  repugnare.  Cenftieta  itaqoe 
amplector.   Creeeh, 

98  Nexantur  ab  ietu]  I.  e.  copn- 
lantur,  et  eohsrescnnt  per  plagam 
et  ietum.  qnidam  libri  manuscripti 
tamen  habent  vexantur:  qnos  non 
snm  secotns.  ne  illnd  quidem  dlssi* 
nnlabo,  in  nno  scriptnm  esse  vexan- 
iur  a  frictu:  quod  idcirco  adscripsi, 
nt  meminerint  stndiosi  litterarom 
homines,  librarios  illos  scriptores  se* 
pe  u  pro  6  posnisse,  et  contra  b  pro 
II.  Qois  enim  non  videt,  a  tietu  pro 
afrwftiessemendosescriptnm?  Atqne 
hic  locus  me  admonet  mendorom  il- 
lornm  apud  Non.  in  nominibos  *  pro- 
lotiom'  et'  prolovidinem,'  nbi  legen- 
dem  proliiMttfn  et pinsl«6tdtiieiii.  Lamb. 
Vexantur  qnidam  codices.  Ut  sopra 
bis  terve.  Gif,  Connectuntnr  per 
plagam.  Fab,  Quidam  Codd.  Vex- 
antur  ;  retineo  Nexantur  ;  vs.  100.  ad- 
monittts.  Haec  Epicnms  apud  Laer- 
tinm  :  A/  fi^p  ^ts  iiaxpi»  h^  hXXfiXw 
Marawraiy  at  8^  ainh^  rhp  froAft^  ^X"*^ 
tf-ir,  dratf  r^xoto^ty  tls  r^  ircpiirAofcV 
KfKkMfUpoi,  ^  arrya/j^^ftKPat  ^h  rihr 
ir\riKrut»p,  Cneeh, 


90  Et  ipueeuMqae  nMg^tt  ceintoMp]  Sic 
habent  dno  libri  manntcripti,  Vati- 
canns  et  BertiniannSy  et  impressi  on^ 
nes.  Sed  Faemi  et  impretsi  Floreo- 
tiui,  contenso,  qaam  scriptnram  a^ 
noscit  Prbeianus  lib.  10.  eo  ioco,  nbl 
docet,  a  Terbo  tendo  fieri  tensnm  eC 
tentnm.  Ego  eondento  non  improbo» 
Sic  et  1.  667.  '  Qnornm  condenao 
magis  omnia  conciliatn  Arctari  poa- 
sunt.'  Xiaiii6.  Magit  eomteneo.  Sic 
▼eteres  qnidam  et  Priscianos.  In 
quibnsdam  ▼eteribos  et  Tolg.  condem^ 
ooy  nt  sopra  1. 676.  Sed  vide  meadbi 
similia  inf.  Oif, 

100  Exiguis  intertaUit  oomiejM]  Sic 
legendum  polios,  qnam  coiifecte,  ant 
oofieeda.  Nam  ex  «onnexii,  vera  scrip- 
tnra,  factnm  oomie«sa:  es  qno  co»- 
vecta,  Canneeta  antem  nnllo  modo 
ferri  potest.  Lamb,  Comieeta  rmd- 
iant.  £z  qnibusdam  vet.  libris  ita 
scripsi.  Quidam  libri :  coif^a.  Con- 
vecta  Marullus,  comi^  Lambinns, 
male.  Vide  Indicem,  etinf.  111«  666« 
Gif, 

101  EndopedUa]  Impedita,  atque 
implicata.  Lamb. 

PerpUxiai]  L  e.  inter  se  cennexis 
et  colligatis.  Festns :  '  Plexa,  coUi- 
gata  significat  ex  Graeco:  coi  nos 
etiam  praepositionem  adjicimus,  com 
dicimos  perplexa.'  Ter.  Eon.  6. 1. 
1.  '  Pergin'  scelestn  perplexe  loqui  ^ 
Virg.  JEn.  9.  S91.  *  perplexnm  iter 
omne  revolvens  Fayacis  silvse.'  ver- 
bnm  *  perplexabile '  apnd  Plaut.  Asi- 
nar.  Et  in  vocabnlario  Laiino-greco, 
mannscripto,  qood  mibi  commodavit 
Cl.  Poteanos,  ita  scripium  est :  per- 
jrfeants,  ireir^tfyfc^s.  Lam6.  Per^kxia. 
irtptv€ir\^fUvots  ax^W^h  ^^*  ^*^ 

Ipta]  Ciim  ipsa  per  se  naturaiiter 
talem  cx^tv  habeant.  Fab, 

lOS  Et  eeiera  de  gemre  horum  Pee- 
eula]  Sic  distingnenditm  et  interpnn- 
gendum,  nt  sic  hic  Lncretii  sensos : 
Ea  corpora  individna,  qn»  exiguis 
intervallis  connexa,  et  suis  perplexk 


T.   LUCRBTII  CAHI   DB  BBRUM  NAT.   LIB.  II.     1079 


lignris  impedita  resiiltaDt,  wm^  et 
femini,  et  eetera  hnjus  generU  pau- 
cula  conttitHQnt  Laai^. 

104  Qutg  porre  m^aMii»,  tfcl  I.  e. 
ea  porroy  qnsB  magDnm  per  inane 
mofenlur,  et  vagaDtnr,  et  cita  duisi- 
liunt  longe,  longeque  resilinnt;  ea 
ereant  aera,  et  Mlem,  et  stmilia. 
Mamb, 

PaMcuki]  Nam  multo  paucioranu^ 
mero  sunt  solida  qnam  rara.  Fab, 

105  Ei  cUa  dcsffi<iKa<]  Sic  legen- 
dnm,  non,  ut  folgo  legitnr,  Cf<«ra 
dMlkmi:  qood  meadnm  natum  est 
O^  Indoctorum  bominnm  arrogantiay 
ant  certe  inscitia,  ac  stnltitia,  qui 
iMmc  loeom  non  iateUigentes,  cor* 
rapomnt.  Qnidam  vir  doctus  puta- 
bat  legi  etiam  posse,  CUafue,  qood 
Bon  displicet.  Cum  hasc  scripsissem 
triennio  post^Thraso  iile,  hanc  emen* 
dationem  sibi  arrogans,  scripsit,  ita 
esse  legendnm  nt  edidi,  et  in  vnlga- 
tis  roendose  legi  Cetera.  Qnid  flagi- 
tiosins?  Qnid  impndentins?  Lamb^ 
Vulgati :  Caiera^  male.  snpra  iib.  1. 
6t/.  Vttl|i^.  Lib.  CaUra:  inepte  qui- 
dam  Ciiaque»  Creech.  Omnes  l^iri 
Mss.  Catera  dissUtim^,  inqnit  anctor 
margiiMiium;  adeoqoe  in  hunc  mo- 
dnin  distingnendos  istos  versicnlos 
censnit,  opinor,  Ei  eaiera  de  gemre 
Aomm.  Paucula,iiMaporromagimmper 
tnanefBOgatUwry  Caiera  dtssittiiai  Umgey 
ife,  Sed  contra  Anetoris  mentem, 
qnantnm  Tideo.  Preig, 

107  Sufficmali']  Snppeditant.  iMnb, 

106  HMUique  pratierea,  ^c.]  Et  pr8B«> 
ter  4Ua  corpora,  qose  vel  magnis  in- 
tervallis,  vel  ezignis  femntur,  ita 
taroen  ut  coniiectantnr,  et  copulen- 
tor,  snnt  alia,  quas  nondom  congredi, 
Deqne  connecti  potuenint.  Lom^. 

Multaque  pr^Bterea,  4>c.}  Praeter  iUa 
semina,  qn»  brevibns  spatiis  resul- 
tantia  in  dnra  et  sotida  corpora  con- 
oectootnr,  et  illa  qusp  magnis  vagan- 
tia,  et  longe  recnrsantia  moUia  et 
rara  corpora  coastituuot;  aUasant 


ab  omni  nexn  et  eoncretlone  libera 
et  irreqnieta,  qose  aUis  incnrsanty  et 
perpetno  vexant :  porro  nt  ostende* 
ret  quasi  similltiidine  qnadam  peren- 
oem  iUam  sgitationeafty  qua  atomi 
eatra  concretiooes  per  inane  qnasi 
exerceatur  vss.  16.  imitatns  Pemo*^ 
critom  Leneippumqoe  e8t,dnm  Aris- 
totele  referente  compararant  atomos 
cnm  vocatis  illis  ramentis  corpnscn- 
lisve  per  aerem,  h  ^aiperai  h^  rat^  9th 
vw  Svptiw  iKTifftyy  QosB  snnt  in  solis 
radUs  per  jannas  fenestrasve  trajec* 
tis  conspicna.  Creeeh, 

Maguum  per  inone]  Virg.  in  SUeno 
Ecl.  6.  S2.  '  Namqoe  canebat  uti 
Diagnnm  per  inane  coacta  Semina  ter« 
raramqne,  animsBqne,  niarisqae  fuis- 
sent.'  Lamb, 

100  CoNciitis  rerum  qum  emt  r^eciai 
I.  e.  qnse  cohaerere,  et  conciliari,  et 
consociari  non  potueciuit.  Lamb,  I. 
e.  qnas  nondum  inha^snm,  sen  adhss- 
snm  snnm  reperire  potnerant.  Fab» 
.  111  UiimevMro]  Veteres  qnidam: 
wkemerabo,  Hoc  natum  ad  iUnd: 
*  reii.'  Gif. 

IIS  Couiemplator  enim]  Sic  idem 
6.  188.  '  Contemplator  enim,  cnm 
montibns  adsimilata  Niibila  porta- 
bnnt,'  &c.  rontuatus  est  et  Virg. 
Oeorg.  1. 187.  *  Contemplator  item, 
com  se  nnx  plurima  silvis  Induet  in 
florem.'  idem4.  61.  <  Contemplator : 
aqiias  duiceis^  et  frondea  semper 
Tecta  petont/  Xiam^.  Vide,  inqnity 
&C.  Pulvisculam  antem  iUum  ato- 
mos  vulgos  vocat :  imperite  nt  cete- 
ra:  atomos  enim  videri  neqnit,  non 
magis  quam  Tcntus,  qni  tamen  cras- 
sissimus  est,  &s  vpibe  &rofuuf,  Fab, 

Cum  toHe  Imnina  eumquey  ^c.]  I.  e. 
qnandocunqne  soUs  lomina,  &c.  Sic 
Aristot.  lib.  2.  de  Anima:  do^rh  ko- 

iw  rcur  Ml  rmw  9opOim  iueTtow,  i.  e. '  Ut 
qnee  appeUaptur  in  aere  ramenta, 
qnsB  ceranntnr  in  iis  qui  per  fenes- 
tras  transeunt  radiis.'  Lam6.    Cam 


1080  NOTiE   VARIORUM   IN 

tumqui,    Notandam  in  primls,  pro,  ibidem:  04S.   'Frigida  qaem  lemel 

qQotiescamqae.   noii    temere    alibi.  est  TitRt  pansa  secula :' et  item  alibi. 

Fab.  et  Locill.  *  Hsec  nbl  dietadedit,  paii-> 

114  InterHmfimdunt,  ^€.]   Sic  om-  sam  facit  ore  loqaendi.'    EDnios  p. 

nes  Vulgati  et  Veteres  pleriqoe  ao  146.  *  Paasam  facit  ore  fremendi.' 

Servlus,  \bt :    Namque   canebatf    4^.  sopra  1. 748.    '  Neqne  pausara  stare 

Ecl.  6.     Qnidam  tamen  vetus  meus  fragori.'  Lamb, 

etLambini:  /iiMrit,  forte  rodtt.  Gif.  119  Conctitts,  ei  dUeidwi]    Sic  le- 

Hanc  locnm  babebat  in  animo  Virg.  gendum  ea  aoctoritate  trium  librorom 

cum  scribebaty  *  Clara  per  insertas  mannscr.  et  nonnnllorum  impresso- 

^undebat  Inna  fenestras.'     De  qoo  rnm.    Discidium  autem  qaid  sit,  sa- 

tot  longse  /UkftSy  et  queis  carere  po-  pra  diumos.    Pneter  ea  porro  quae 

teramus,  in  scholiis  veterum.    Fab,  it>i  diximns,  non  pigebit  me  leetorem 

Quidam  Codd.    Inserti  radii:    quae  admonere,  sic  esse  scriptam  hanc  vo- 

lectio  yidetar  posse  aliquo  modo  e  cem  in  vocabnlarlo  illo  Cland.  Pn^ 

Servio  confirmari,  qai  ad  6.  Ecl.  Virg.  teani,  eiqne  hanc  continno  interpre- 


scribit  e  Lncretio   hiec  corpnscula  tationem  snbjungi :  *  diacidinm/ 

Mnfasis'per  fenestram  '  radiis' solis  ptfffi6s.     '  Discldium'   inqoit,  i.  e. 

▼ideri.  Creeeh,    Imo  non  aliter  pu-  separatio,  et  divortinm.    Nam  'dia- 

tofnisse  lectom  tempore  Virg.  qnl  cidium'  etiam  pro  divortio  inter  yi- 

ideo    'insertas'    dixit    *  fenestras.'  rum  et  uxorem  nsnrpatnr.  JLoaii. 

Hav.  Exercita']     Fatigata,   agitata.   sie 

Per  opaeademorum']  Per  parteis  do-  Nonius  in  voce  exereitum.    Terent. 

mus  opacas.    Quidam  legendum  cen*  Adelph.  4.  2.  48.    *  Ego  te  hodie  ez- 

Bent  per  aperta  domorum:  sed  errant,  ercebo,  siiicemiom.'    Virg.  £n.  S. 

meo  quidem  judicio.  Illud  admonen-  182.    *  Nate,  Iliacis  exercite  fatis.' 

dus  est   lector,  in  uno  cod.  mano-  Suetooios  de  Tiberio :   ^  Pneritiam 

scripto  ita  legi,  Inserti  fundunt  roiii:  habuit  laboriosam,  et  exercitam,  (al. 

qnam  scripturam  tamen  minus  probo.  exercitaiam.y  Lamb. 

Hunc  locnm  spectavit  Servius  cum  120  Cin^jieere  ut  poerie  ex  koe]   Ut 

adscripsitadillumlocum  Virgil.  inSi-  possis  ex  hoc  parvornm  corposcolo* 

leno,'Namquecanebat  uti,'&c.Omne  rum  concorBu  et  conflictn,  qnas  per 

enim  qnod  est,  aot  continet,  aat  con-  opacas  domornm  parteis  aolis  radiia 

tioetnr.  et  corpus  volunt  esse  MtuvSf i.  iilostratas,  infusts  per  fenestras,  jac- 

e.  qoasdam  minutissimas  parteis,  qose  taotur,  conjicere,  quo  pacto  primor- 

roft^,  i.  e.  sectionem,  non  recipiuut.  dia  rerum  per  inane  jactentnr.  Iioai^* 

unde  et  6rofwi  dictn  snnt  qnas  Ln-  121  Qualeeit]  Sensns,  Ut  facile  in- 

eretins  minutiores  dixit  illis  eorpas-  telligas  quale  illnd    sit  qnod  dico, 

cnlis,  quaB  infnsis  per  fenestram  ra-  scilicet,  Prima    eorpora  in   magno 

diis  solis  videmos.  Lamb,    Ita  loge,  inani  agitari.  Fab, 

nec  illos  audi,  qui  Peraperta  domerum  122  Duntaxat]  Qnttre,  licet,  In  to- 

amant    Creeeh,  to  Latio  exemplum  non  reperies  hn- 

118  Nee  dare  paMMm]  Nec  ipsa  ces-  jus  signlficationis :  nam  rh  *  dnntaz- 

sare,  nec  aliis  cessandi  facnltatem  at '  boc  loco  non  significat  pdmif,  ant 

dare.     Pansa  nomen   est  a  Grseco  yow^  nt  vulgo,  neqoe,  nt  Gifanias, 

verbo  wa^fjtai  deductum :  qaod  quie-  scilicet :  sed,  nsque  adeo :  Epiphone- 

tem  et  cessationem  significat.  utitjjir  ma  est*    Latini  aermonis  amatorea 

eodem  et  8.  872.   *  Inter  enim  jecta  notabnnt.  Fab, 

est  vitai  pansa,    vageque  Deerrant  12S  Exemplare]  JElxemplar,  ipeci<» 

passim  motos  ab  sensibos  orones.'  men.  Lamb, 


T.   LUCRBTII   CAR[    DB  RBRUM    NAT.   LIB.   II.      1081 


Extmpktni]  Czemplar.  QoKimnciio- 
mioa  tn  ar  exenDt,  omniDo  deeortata 
•nnt ;  naai  olim  in  wre  exibant.  Fab. 

Et  vtaiigia  noHHai]  £t  vestigiay 
qnibiis  ad  eornm,  qusB  de  primordiii 
rerum  dicimus,  iotelligentiam  et  cog- 
nitiooem  perTenire  posiis.    Lamb, 

184  Hec  Hiam  magia  kae]  Sic  le- 
gendnm,  et  ita  icriptnm  est  in  tribos 
libris  calamo  exaratis:  neqoe  vero 
est,  qnod  qoisqnam  libc  loquendi  ge- 
nos  improbety  ut  insoleos,  adoeriera 
tmkmm  hmc^  p? o  ndtetiw  ammMm  ad 
ktee,  sic  enim  loqoebantor  antiqoi: 
eojnsmodi  illa  sont,  *adigere  arbi- 
troro/  et  *  adigere  josjorandom/  pro 
*  adlgere  ad  arbitrom,'  et  <  adigere 
adjosjnrandom.'  Tole  est  iUod  Uo- 
fatianom  Epist.  18.  lib.  1.  '  Propog- 
nat  nugis/  i.  e.  *  pngnat  pro  nogis.' 
ad  qnem  locom,  si  tibi  commodom  est, 
lege  qosB  annotaTimos.  Lamb.  Ma- 
rollos  contra  Teteres  libros  scripse- 
rat:  Anc.  Oif. 

125  Tarbare']  1.  e.  torbas  ezcitare, 
tomoltoari.  Nam  firr6ore  hoc  loco 
absolotndi  est.  sic  Virg.  6. 800.  *  £t 
septem  gemini  torbont  trepida  ostia 
Mili.'  EtTerent.  Hec.4.4. 12.  *dom 
ne  redocam,  torbent  porro  qoam  ? e- 
lint.'  torbent  (inqoit  Donatos)  i.  e. 
«rrenty  et  tomoltoentor.  Locret.  eod* 
lib.  infr.  2S8.  *  Aot  ex  offenso  com 
torbant  corpore  in  ipso  Semina.'  ex 
4|ao  illod  impersonale  apod  Virg. 
Tltyro,  12.  '  ondiqoe  totis  Usqoe 
adeo  torbatnr  agris.'  obi  alii  male 
•cribnnt  I«r6aaiiir.  Lamb.  Trepidare, 
motari.  Fab, 

126  Qnod  iali$  iwrbai]  Hojosmodi 
agltatio  tomoltoaria  nollam  habere 
potest  cansam,  nisi  motom  impressora 
a  principiis  :  qoid  igitor  de  Princi- 
piis  ipsis  dixeris?  Qoa  sequontnr, 
rem  in  aperto  statoent:  sont  enim 
clarissimsB  perspicoitatis.  Fab, 

127  Ceeeoa]  Obscnros  «t  latenteif. 
Virg.  JEn.  6.  SO.  *  Cseca  regens  fiio 
yestigia.*  M.  ToU.  lib.  2.  de  Orat. 
ad  Qoint.  fratr.  '  Res  ciecas  et  ab 


aspectns  jndicio  remotas.'  Idem  Lo- 
cret.  infra  proximo  versu,  *  Plagis 
ibi  percita  cscis/  et  ita  saepe.  Lamb. 

180  in  cmctaM  deniifue  parieis]  Qui- 
dam  libri  scripti  roano  habent,  /n 
eunctas  tmdique  parteie,  Lamb. 

ISl  SciKcet  hic  a  fnincipiis]  I.  e. 
sciUcet  hoc  moto  jactantnr  et  erraot 
cetera  omoia,  dncto  a  principiis,  sen 
a  corporibos  primis,  motionis  initio. 
vel  sic :  hic  vagus  motus  corpuscnlo- 
rom  omnium,  qosB  sob  sensns  nos* 
tros  cadont,  a  primordiis  et  corpori- 
bns  primis  nasdtor.  haec  mihi  Tidetof 
hojos  voigatSB  scriptnrse,  qoas  etiam 
incodicib.  antiqnis  reperitor,  senten- 
tia.  Qoidam  aatem  sic  legi  voloat, 
SkiUeeihic  ei  prineip,  est oHmibme errory 
ntsithspc  sententia:  Quippe  etiam 
*  principia,'  i.  e.  corpora  prima,  hoc 
modo  jactantor  et  vagantnr,  qoo  mo« 
do  minota  illa  oorposcola,  qose  in  so- 
lis  radiis  inter  se  certare  et  deprce- 
liari  videntor.  Lamb. 

1S9  Parvo  enni  coneiiiain]  I.  e.  par- 
va  mole  constaut,  pancomm  primor- 
diorum  congressu  concreta  sunt. 
Lamb,  In  qoodam  Vet.  Cod.  nostro ; 
cofpore  concHiaia,  Gif.  Vis  ratioci- 
nationis:  Qoanto  mioora  corpora  et 
simpliciora  coocreta  sont,  tanto  et, 
ceteris  paribos,  agilior  motosest,&c 
atomos  per  se  ipsa  movetor,  et  ab 
illios  moto  concreta  minora,  &c  Fab, 

1S4  Et  quaei]  Libri:  Ec^ee,  Oif. 
Et  puei  proxima  eoMi]  Qno  enim  pro- 
pios  ad  simplicitatem  principiomm 
accedont  concreta,  tanto  facilios  mo- 
ventor.  Fab, 

1S6  Ipeaque,  fuee  perro]  I.  e.  et 
haec  ipsa,  ea  dico,  quas  sont  ab  aliis 
icta  et  impolsay  lacessnnt  ea  qosB 
deinceps  paollo  simt  m^ra.  io  duo- 
bos  libris  mannscriptis  reperi  scrip- 
tom,  idaquef  qucPy  ife,  qoam  scripto- 
ram  non  som  secotos,  interpretatio- 
nem  verborom  Locretianoram  esse 
snspicatns,  ab  aliqno  stndioso  lectore 
ascriptam :  deinde  ab  imperito  libra- 
rio  in  locum  rectas  suppositam.  Nam 


10S2  NOTJE   VARIORUM   IN 

*'  ipsa '  intellifeiida  sant  et  eorpore,  ram  MUris  Incit   trajeetioiiem  per 

qa»  ictibns  alionim  impalsa  cleiitiir,  tanta  hec  spatia  adeo  celerem  tao- 

lea  (at  tribaB  verbis  dicam)  corpora  qaam  argamentam  a  minori  vss.  tS^ 

ab  illis  icta.  Lsmb»  indacit.    Lncera  e  molecalis  qaibaa- 

1S7  A  pHiidjMts  asMidil  moiMs]  Er-  dam  ez  sole,  ipso  fonte  iocls,  proflo- 

f  o  mottts  impressas  et  nataralis  ato-  entf bos  constare  sentiebant  Epico- 

mo :  sed  id  Jam  saperias.  Fa6.  rsei,  bas  insaper  molecalas  constar* 

A^cendW}   Marg.  nostra:  aftie«ifi#,  v  princtpiis  diversis  motibos  agitatis, 

haod  male.  Preig»  onde  commanls  molecalamm  motoa 

Ei  exit  ptmU,  n0§tr,]   Ut  motom  il-  tardior  fit  et  remissior,  deniqoe  per 

lam  ocnlis  cemamas,   alioTe  seoso  aerem  non  invenire  yiam,  sed  faeere ; 

perciplamos.  Lamb,  et  aerearom  partieolorom  ooeorso  re- 

140  Ne^  quibu»  idfaeUaiiflUigiM]  Ita  tardari :  semioa  rero  stmplicia  esao 
ex  Teteribas  libris  scripsi.  Ne  pro  corpora,  non  privatis  partiom  soo- 
iisii.  Volgati:  Xe<r.  Oif.  Nec,  qui"  rom  motibos  impedita,  et  per  liberaai 
bu§  idfaciaMt  pf.]  Sic  habent  nostri  inane  deferri:  et  hinc  concIadooC 
libri  Teteres.  qaod  sl  aliter  haberent,  radlos  solis  cam  sont  tenoissinue  qom* 
tamen  sic  legendam  esset.  Hoc  eo  dam  atomorom  contextar«,  qase  ia 
adscripsi,  qaod  Tbraso  dicat  scrip-  onom  motora  non  omnes  conaentiont, 
tam  esse  in  sais  llb.  veteribus,  Ne :  neqoe  per  spatram  plane  liberom 
idqne  approbans  ait  positnm  pro  wn.  tendant,  conce<lere  detiere  celeritat» 
Qno  nibil  ad  hnnc  locam  ineptias  esse  ipris  atomis,  com  et  solntse,  et  spatio 
potest.  Lamb,  Adde,  nam  ratioci-  penitns  libcro  femotar.  Kai  ^ad 
nationi  aliqnid  deest,  adde,  inqaam,  4f  hik  row  K&fov^opk  Kork  fjai$€/dm9  &*drw 
'  Nisi  a  mota  principiorum.'  Fab.  rnr»  wmf  brrum^dnwp  ywoftSn^  waif 

141  Nunc  qua  mobHiiae]  Nanc  do-  pfSiicos  TeplKipnw  h  kwtforoirr^  XP^ 
cere  parat,  quanta  mobilitate  prsdita  o^vrrcXc?,  &c.  Epicarus  ad  Herodo«> 
Btnt  prtma  corpora :   idqne  argnmen-  tom.  Creeck, 

to,  sen  coniparatione  a  minori.  Lamb,  14S  PrtmuMaMreranmOyi^e.']  Hanc 

Heddita']  I.  e.  attributa  :  ut  snpre  locnm  mutoatos  est  Yirgil.  Sxk.  4. 

faoc  eodem  lib.  95.    *  Nimirum  nalla  ff84.    *  Et  jam  prima  novo  spargebat 

qaies  est  Reddita   corporibas.'  ibi-  Inmine  terras  Titfaoni  crocenm  lin- 

dem, non  longea  principio,64. ' Qnss-  qnens  aarora  cnbile.'  Lamb,    In  Ma- 

ve  sit  otlis  Reddita  mobilitas.'  et  in-  crob.   lib.  6.  cap.   1.    Cma  priauns 

fra  eodem   lib.  767.    *  Prseterea  si  mirora  reepergit,    Male,  nt  poto,  coin 

nalla  coloris  principiis  est  Reddila  tra  omnes  libros.  Gif,    Argnmenta- 

natnra.'  et  1.  204.   '  Si  non,  materies  tnr  a  minori  ad  majns ;  sl  enim  tanto 

qula  rebiis  reddita  certa  est  Oignun-  mobilitas  per  ple num,  certe  per  spa- 

dis.'  ibidem,  678.  'Deniqne  jamqno-  tinm  miniy  libernro,  nti  aer  est,  &e. 

niam  generatim  reddita  finis  Cres-  qnanta  igitur  per  inane  ?  Fab.    Ma- 

cendi  rebus  constat/  /^c.  ibidem,  629.  crobins  ollro,  Ctim  primium  Aurara  re- 

*  Porro  81  nnlla  est  frangendis  reddi-  tpergii,  Creech. 

ta  finis  Corporibus.'  et  S.  618.  *Si  144  Nemora  avia  pervoHi,]    Etiam 

non  certa  loca  ad  nascendum  reddita  hnnc  locnm  mntuatus  est  JEn,  8. 24. 

cuiqne  Sunt/  et  5.  619.  '  Non  (in-  in  princip.    *  Omnia  pervolitat  late 

qnam)  simplex  his  rebns  reddita  can-  loca,  jamque   snb   aoras  Erigitar.' 

sa  est.'  Lamb.  Nnnc  ostendet  quanta  Iterum  Lucret.  inf.  S46.    *  Et  quse 

rootus  celeritas  in  prii^cipiis  sit.  Snnt  pervolgant  nemora  avia  pervolitan- 

autem  versns  plane  admirabiles.  Fahk  tes.'  Lamb, 

Ad  dectarandaro  celeritatem  atomo-  146  Aiira  tenerum]  Ut  snpro,  *  le» 


T.   LUCRRTII   OARI   OE  RBRUM   NAT.   LIB.   II.       L063 

neras  wul»  aares ;  liqaidain,  ot deii«  cojas  seDteotia  non  cst  obseara.  ho9 

tem/  fM^ojc^,  &c.  Fab.  eDhn  significat :  vapofy  id  es t,  calor 

lAquidiB  vodbui]    Horatios    hioc,  qtiem   sol  mittity   non    transit    per 

Carm.  1.  24.  S.    '  Coi  liquidampa-  inane  vacuum.  idcirco  tardiasire  co- 

ter  Vocem  cum  cithara  dedit.'  Fab.  gitur,  interea  dom  undas  aerias,  i.  e. 

Et  Virg.  Oeorg.  1.  410.    *  Tnm  liqni*  humidom  et  caliginosom  aerem,  per- 

das  corvi  presso  ter  gnttnre  voces  meandOy  quasi  diverberat.  Lamb,  I.  e. 

Ant  qoater  ingeminant.'  Crueh,  aerem,  liqnidum.  G\f,    I.  e.  aerem 

147  Cottoe«<tre]  Translatio.  sic  liqaidom,  inqnit  Oifanins:  pessime: 
poeta  qaidam  vetus  apud  M.  Tull.  neqne  enim  arganientationis  vim  aiii« 
TnscnL  S.  *  Herbis  prata  convesti*  madvertit.  Deinde  deterrimam  lec« 
rier.'  Lmnb»  Virgilius  /Bn.  G.  640.  ttonem  secutiis  est,  hanc  scilicet; 
'  Largior  hic  eampos  sether  et  lumine  ofrtas  fnocl  sof  dw&btrH  wndoB,  8ed 
▼estit.'  Cneck,  hic  morari  noUm :  iilnd  '  qnasi'  plane 

148  OmmbvM  in  pnnnpiu]  Ante  ocn-  oecessariam  est,  debetqae  jungi  cnm 
los  ,omniom  positnmy  omnibus  aper-  *  nndas,'  hoc  sensn,  qnem  tibi,  lec- 
tnm :  liraroA^s  ivrbf,  Lamb*  tor,  probatum  iri  coofido :  At  calor 

140  Ai  oopor]  Vapor,  i.  e.  calor,  ut  Ule  solis,  quantumvis  celer  sit,  tameo 

ssepe  alias.  argumentam  est,  ut  dice-  cogitnr  meare  per  aerem  turbidum» 

bam,  a  rainori,  hoc  modo :  Si  calor  et  qaasi  nndosara,  propter  ventos*  et 

et  lameo  solis,  qoaB  ipsa  constant  ex  accessnmdecessnmque  exhalatiooom, 

corporibas  primis,  tam  cito  meaot  qose  perpetuo  lo  illom  recipiootur. 

per  spatinm,  qnod  non  est  inaoe:  Praeterea  corpora  primordialia  sin- 

qnanto  citius  crediblle  est  corpora  gillatim,  divulsa  alia  ab  aliisjactan- 

prJma  per  tnane  deorsom  moveri  ?  ad  tur ;  at  corpora  lucis  et  caloris  ex 

bano  antem  senteotiam  pertioent  illa^  globo  solis  maoaotia   raeaot  com- 

qnae  snnt  6.  iM>6.    "  £t  tempestates  pleza,  0^fi»A«x0^a,  inter  se  se,,  ac 

terra  csBloqae  coortsp,  £  cselo  emo^  conglobatay  inde  itaqne  fit,  ot  tar- 

tMy    terraque,    repente    &cessont.'  dinseant  Fub,   Oasseodusy  et  Codd. 

PrsBterea  qaod  dicit  hic  Locretins  9«asi  doai:  Alii  quod  Sol:  quam  tan- 

vaporem  et  lumen  a  sole  mitti,  idem  qaam  pessimam  lectionem  Faber  re- 

fere  dicitnr  iofira,  SIO.  aliis  verbis :  jicit,  et  ez  voce  llla '  nodaa'  mira  ez- 

'  Sol  etiam  sonmio  de  vertiec  disso-  torqaet ;  calor  ille  solis  qoaotamvif 

pat  omnels  Ardocem  io  parteis,  et  celer  sit,  tameo  cogitor  meare  per 

lumioe  conserit  arva.'  idemqne  de  aerem  turbidum,  et  quasi  undosum, 

igne  snpra  1. 664.    <  iEstiferignisuti  propter  ventos  et  acccssam  deces- 

lumenjacit,  atque  vaporem.'  Lamb,  sumqne  ezhalationam,  qusB  in  illom 

160  Qmo]  Qoamobrem.  Fah.  perpetoo  recipiootar.  Creeeh, 

151  Aerku  qwaei  dmn  dwerbJ]  Tres  152  Carpueeula  qumque  tapmia]  Sic 

librimannscripti,  etaliqnot  tjrpisiffl-  legendnm,   non  ei^r««,   ut»  habent 

preasi:  atriqoe  Aldioi,  Parisiensea,  omoes  fere  codices  volgati,  ct  oon- 

otriqoe  Lugdnoeoses,  habeoti  quod  oulli  veteres.  sed  veritas  et  ratio  oa- 

§ol  dherb*  imdas.    Pootaous  legebat,  porie  efilagitaot.  Lamb.    Ita  io  vete- 

oirrMs  quaei  dum,  atque  hsc  scriptora  ribos  oostris*    lo  aliis  et  Vulgatis : 

reperitur  io  cod.  Bertio.  et  Memm.  vapores,  mendose.  Gif, 

ez  qoa,  si  conjectoram  facere  liceret,  15S  Complexa']  Compositura  nomen 

ego  ezistimarem   legendum,  Aeriae  est  a  con  et  pUxUf  ut  perpleza,  im- 

qmd  tum  lUwerberet  «ndof.     Verum-  pleza:  non  participium  a  verbo  com- 

tameo  eam,  qnam  secotns  som,scrip-  plector.  Zaiii^. 

turam  rectam  et  veram  esse  puto :  154  Simul  inter  ee  reirahm^mr]  Sie 


1084  NOTiE  VARIORUM    IN 

legendum  est,  si  anctoritatem  qaa-  ille  orat  pro  M.  MarceHoi:  *  Aat 

tuor  Ubroram  manascriptorum,  qni*  dtim  legnntur,  ohstrepi  clamore  mili- 

buscnm  consentiunt  impreBsi  Paris.  tnm  videntnr.'  Lamb,    Miror,  inqoit 

Yeneti  antiquiores,  sequimnr.  deoi-  interpres,  ex  verbo  absolutOi  patiena 

que  hanc  scripturam  agnoscit  Pri-  fieri.    Sed  nonne  dicebant,  *  Ille  ant 

scianos  lib.  S.  Sed  ego,  et  libris  om-  ille  nocetur?'  quod  idem  est.  Fab, 

nibos  repngnantibus,  et  Prisciano,  si  157  Re»  remoraiur]   Crescfre  meree 

hic  mendo  caret,  reclamante,  tardoa*  B.  vitiose,  ut  etM  rejRor«<iir.  Creech» 

tw  legendum  pnto,  sententia  longe  158  Suis  e  partilms  umtm']    L    e. 

planiore  et  concinniore.     Qnin  Pri-  effecta  nonm  corpus,   atque   onnm 

scianum   et  libros  Lucretianos  cor-  totnm  e  suis  partibus.  hoc  dicir,  non 

rnptos  esse  arbitror :  et  a  Lncretio  tiood  significare  velit,  corpora  prima 

ac  Prisciano  tardanhw  scriptnm  esse  partibus  constare,  sed  nt  ostendat 

existimo.    Vemmtamen  jndicent  bac  esse  infracta,  ac  solidissima.  sic  sopra 

de  re  eniditi.  Lamb.    Legendum  pn-  1.  SS6.    *  Qusb  minimis  stipata  co- 

tat  Lambinus  tardantur,  *  vei  libris  hserent  partibus  arcte:  Non  ex  nl- 

omnibus,'   inqnit,   '  reclamantibns :'  lornm  conventn  conciliata,  Sed  magis 

miror;   neque  enim  onqnam  melius  seterna  poUentia  simplicitate.'  Lamb, 

Lucretius  locutns  est.    Qni  in  an-  159  Ctmmxa']  Sic  legendnm,  non 

gnsto  aditn,  cnm   magna  horoinnm  amnexa:    quanqnam    reclamantibna 

mnltitndo  est,  irvwAiffenfra»^  ii  facile  omnibns  libr.  mannscript.  et  impres- 

vident,    nullum    dnbitandi     locnm  si»y    prster    Venetos    recentiores. 

fuisse.  Fab,  Reclamantibns  omnibus  Lamb,    Cenmxa  in  veteribns  qnibns- 

libris,  Larobinns  legit  tardaiiitur :  Fa-  dam«    Vnlgati :    conmexeu  nt  et  Ma^ 

ber   libros  seqnitur,  et  addit,  nun-  rnll.  Gif,    Hic  locus  vulgo  maie  ex- 

qnam  melins  Lucretins  locutus   est.  plicatnr,  qni  scilicet  male  legatnr. 

Qni  In  angnsto  aditu,  cnm  magna  ho-  Sic  enim  emendari  oportnit,  At,  ^uee 

minnm  mnltitudo  est,  awvfiUr^a^y  emd  sotida  primordia  statpticitate,  Cwr 

illi  facile  vident  nullum  dubitandi  perinanemea»tvaeuum,neeresremon- 

locum  fuisse.    Hsbc  ille,  sed  rem  ip-  tur  UUaforisy  quin  tpsa  sios  e  peartibm» 

oam  non  attigit:   semina  qnse  cor-  Mamn,  ITiitan,  tagnemcapertf  JocKmcon- 

pora  rara,   qnalia  sunt  radii   solis,  nixa/muiiKr.  Natns  antem  error  est 

constitnnnt,  cita   dissilire,  et  longe  iu  rris  vapopeurias  scriptoris  librariiy 

recursare  asserit  Lncretius,  horum  qni  ante  oculos  habebat  versnm  il« 

▼ero  dissilientinm  longeqne  recarsan-  lum,  *  At  qna' ....  Doctl  viderint, 

tinm   communem  rooium  tardiorem  docti,  inquam.  Fab,  Emend,    Recte: 

fore  quis  non  percipit,  ideoqne  s«-  et  frustra  Connexa  legitur.    Creeek, 

mina  inter  se  retrahiP  Creeeh,  Suis  e  partibus  unum,  Unum  t»  ^juem 

Et  extra"]  Dnm  enim  effundnntnr  conntxa  loeum,  4pc.]  Satis  in  emenda- 

ex  globo  solis,  nndiquaque  ab  am-  tionibns,  nbi  de  Palillogia,  &c.  osten- 

biente  aere  ofllcinntur.  Fab,  dimus,  qna  ratione  hic  locos  intelli- 

155  OJkiuntur]  Mire  ex  verbo  ab-  gendns  esset:  sed  quia  deprehendi 

soluto   o^cto,   patiens  fecit  offieior,  aliter  sentire  Lambinnm,  ejus  verba 

Id  qnod  notat  Priscianus  eo  quera  proferam,  '  L  e.  effecta  nnnm  cor- 

dixilibro.  Hinc  participinm  o^cctus :  pus,  atqne  nnnm  to'tum  e  suis  par- 

Lucret.  lib.  5.  774.    *  Quove  roodo  tibus :  hoc  dicit,  non  quod  significare 

goleantoffecto  Inmine  obire.' o^iMN-  velit,  corpora  prima  partibns  con- 

f nr  antem  valet  obstando  et  ofilciendo  stare,  sed  nt  ostendat  esse  infracta, 

impedinntur.    Sic  M.  Tull.  a  verbo  ac  solidissima.'  Fallitnr.  hoc  tantnm : 

*  obstrepo/  fecit  *  obstrepor.'  sic  enim  satis  eoim  esse  debet  qnod  erroreoi 


T.   LUCRBTII   GARI   DB    RBRUM    NAT.   LID.  11«      1085 


indicaTi :  est  qtiippe  mera  Palillogia. 
Vide  Emendationes.  Ejaa  figarae  oc- 
casione  fiet  iit  loci  cujusdam  apud 
Ovidiam  in  Amor.  lib.  8.  Eleg.  14. 
emendationem  proponam.  Poematis 
argamentam  eet,  at  si  peccatara  sit 
puella,  occulte  peccet.  '  Mens  abit 
et  mortor,  qaoties  peccasse  faterii, 
Perquemeos  artos  frigida  gattaflait.' 
Mox  addit,  '  Tunc  amo,  tanc  odi 
frnstra  qnod  amare  necease  est,  Tunc 
ego,  sed  tecnm,  mortuus  esse  velim.' 
In  tertio  versa  illud  *  amo/  locam 
habere,  si  quis  judicium  coosnlaty 
non  putabit:  id  enim  res  ipsa  indi- 
cat;  iegendum  crediderim,  Tunc  ah! 
twc  odi  fruUra  quod  amare  necease 
ett,  Fab. 

162  MtUHplexque  loci  epatium]  Ck>d. 
Yaticanus  liabet  MuUipUcesque:  ez 
qna  scriptura  suspicari  posftit  aliquis, 
legendom  nadtipUcisque  loei  tpatium: 
ego  tamen  vulgatam  lectionem  reti- 
neo.  Lamb,  Multiplicisque  loci,  Ita 
ex  qaibusdam  veteribus  scripsi.  Ut 
et  inf.  4.208.  In  aliis  :  MuUiplexque, 
Oif.  Arridet  magis  altera  lectio, 
muUiplicisque  Joci  epatiumy  ifc,  ex  Mss. 
Codd.  Fab,  Legat  qui  velit  MuUipH' 
cieque.    Creech. 

I6S  Pervolgant]  Celebrant,  com- 
plent.  Lamb.  Planent  ^  conceiebrant' 
in  1.  replent,  convestiunt,  perfun- 
dunt,  &e,  Ltanb*  et  Fab.  Ita  vete- 
rem  poetam  apud  Varr.  dixisse  <  litus 
pervolgans/  docet  Turneb.  Adv.  23. 
16.    Hav, 

SoUe  fulgura']  Solis  fulgores,  sen 
lumina.  nam  fulgur  et  falgor  idem 
valent,  praesertim  apud  Lucr.  Lamb, 
Luxy  splendor,  nitor,  &c.  Fab, 

164  ConeUio]  Tf  irpoajLpiffu,  men- 
dose  in  quibusdam  libris  legitar  Con* 
eiUo,  significat  enim,  non  esse  irpoai' 
p*<ri¥f  i.  e.  consiliam,  in  corporibus 
primis,  neque  iUa  consulto  aut  move- 
ri,  aut  tardari.  Sic  supra  1.  1021. 
*  Nam  certe  neqne  consilio  primordia 
rerum  Se  ordine  quseque  suo,  atque 
sagaci  mente  Locarunt'    Lamb,  Hic 


vs.  deest  in  qnodam  vetere  nostro. 
Gif.  Neque  eoim  dixerit  quispiam, 
principia  dum  inter  sese  deliberant 
qu»  prima,  quae  secunda  ferantur, 
cessare,  morari.  Fab,  Huncversum 
quidam  Codd.  non  agnoscunt,  et  in 
seqnenti  versu  pro  pertcrutari  exhi- 
bent  pereectari,  Qni  retinet,  Fabri 
explicatione  fruatur:  Neque  eoim 
dixerit  qaispiam,  priocipia  dum  in- 
ter  se  deliberent  quae  prima,  quae  se- 
cnnda  ferantur,  ce8sare,morari.  Qui 
rejicit,  eo  modo  quo  potest,  explicet. 
Creech.  Nam  neque  conaiUo»  Margo 
noster.  Abest  hic  versus  merito  ab 
omnibas  Mss.  Vernm  quas  ista  erit 
connexio  ?  qnis  sensus :  '  Prlmordia, 
qnae  solida  snnt  simplicitate,'  vs.  157. 
'  debent  praecellere  mobilitate '  vs. 
160. '  nec  perscrutari  primordia,'  &c. 
rectone?  an  accnsandi  casu  posita 
postrema  haac  vox?  Male  igitnr  reji- 
citur  hic  versns,  qui  ad  sanum  sen- 
snm  constituendum  requiritor.  At- 
qne  is  demum  hic  est :  Nam  primor- 
dia,  neque  concUio  (qns  lectio  mihi 
magis  placet)  morari,  hoc  est,  instar 
senatns  alicujns  consessum  aliquem 
agere,  neque '  res  singulas  perscruta* 
ri '  cognntur,  nt  deliberent,  dispici- 
ant,  ac  '  videant,  qna  ratione  qaaeqoe 
gerdntar.'    Preig. 

165  Nee  perscrut,  prtm.]  I.  e.  ncc 
primordia  debent  singiila  quseque 
perscrutari,  ut  videant,  &c.  In  non- 
nullis  iibris  vulgatis  et  antiquis  legi- 
tnr,  Nec  pereectari,    Lamb. 

166  Geratur]  Administretur  a  na- 
tnra:  vel  lege  genatur,  i.  e.  gignatur. 
Quod  aotem  Thraso  hoc  loco  ^  gera- 
tor,'  interpretatur  gignatur,  proco- 
datur,  seu  prodncatur,  primum  veri- 
tate  victus  fatetar  tacite  legenUiim 
euegenatur:  deinde  facit  intelligen- 
do,  nt  nihil  intelligatt  postremo 
suam  lingnae  Latinae  inscientiam  in- 
dicat  ac  declarat.  Lamb,  Lambi- 
nus :  gtnaturf  maie.  Vide  Indicem  : 
'Oeri.'    Gtf. 

167  At  quidam']  Haec  dispntantur 


1086  NOTiE  VARIORUM   IH 

in  Platonem,  et  in  Stoleos :  qoi  mao-  sont,   pHlcherrimam.  qniddam   est : 

dnm  8  Deo  creatnm  etsey  et  ejna  pro-  Dens  omninm  eansamm  efficientinra, 

▼ideotia  gubemari   volnnt,   non  nt  caosa  est  optima/    £0016.    Contrm 

Epicnrosy  qni  ez  atomorom  concur-  Stoicos,   Academicos    et   assertoree 

sione  fortnita  bonc  mondi  pulcherri-  providentis.     MajUria  Natwram:  t. 

mum  ornatum  esse  perfectnro,  et  sine  e.  materiam  tpsam.    Fafr.  Providon* 

nlla  divioa    providentia  aot  opera  ti«  impoteolissimns  impngnator  La- 

seqnabilem,  et  ratom,  et  immntabi-  cretins  scommata  qnsedam  tss.  16« 

lem  rernm  omninm  ordinem  conser-  effondit  contra  eos  qni  materiam  in« 

▼ari  existimat.  qnam  Epicnri  senten-  ertem  dicnnt,  et  non  vi  soa  aot  ne- 

tiam  sic  insectatnr  et  refellit  M.  Toll.  ccssitate  oatorse,  sed  roente  Divina 

lib.  9.  de  N.  D.   ^  An  cnm  raachina-  rootam  esse  et  dispositam ;  radera  de- 

tione  qoadam  raoveri  aliqoid  vide*  inde  materi am  sine  nlla  arte  ant  con- 

mos,  ot  sphaeram,  ot  boras,  nt  alia  silio  hnnc  mondom  posse  constitoere, 

permnita;  non  dnbitamns,  qnin  illa  eaque  perficere  opera,  qnse  volgnt 

opera  sint  rationis :  cum  autem  im-  hominum  rationi  et  providentise  at- 

petum  cftlt  admirabili  cnm  ceieritate  tribnit;  volnptatemesse  docem  vitss 

moveri  vertlqne  videamus,  constan-  hominom,  illius  nntn  omnes  regi  et 

tissime  conficientem    vicissttndines  gubernari ;  nec  hominnm  eansa  mun- 

anniversarias  cum  snmma  salnte  et  dnm  hnne,  ant  qnidvis  aliod  a  Deo 

conservatione  rerum  omnlum ;  dobi-  fieri,  audacter  et  impie  alBrmat*  De'- 

tamns,  qoin  ea  non  solum  ratione  niqoe  promittit  se  olim  ostensnrom 

fiant,  sed  etiam  ezcellenti  qnadam  compagem  mnndt  tam  ineptam,  in- 

divinaqne  ratlone  ?'   Idem  eod.  lib.  concinnam,  et  vitiosam  esse,  nt  Di- 

paullo  snperios :  '  Isti  autem  qnem-  vina  sapientia  sit   prorsos  indigna. 

admodom  asseverant,  ex  corpnscnlis  Qoid  fecerit  hic  promissor  tanto  bia- 

non   colore,   non   qoslltate   aliqua,  tn  dignum,  lib.  5.  videbimos.  Interim 

qoam    wot^Tnra  Orffci  vocant,  non  quanto  sapientior  iile  qui  *  Cmlos  Dei 

sensn  prmditis,  sed  concnrrentibus  gloriam  enarrare '  dixit  1  CreedL 

temere,  et  casu,  mundom  esse  per-  1G8  Reddi]    Haec   constans  -Mst. 

fectnm,  vel  innnmerabileis  potins  in  Logd.  Bat.  est  scriptnray  nnde  patet, 

omni  puncto    temporis   alios  nasci,  neque  rentur  hic  ferri  posse,  neqoe 

alios  interire?  Qnod  si  mundnm  effi-  aliter  quam  admoderate  legi  in  versn 

cere   potest   concnrsns    atomornm:  sequenti  debere.     Quidam,  inqoit, 

cor  porticnm,  cor  templum,  cor  do-  ignari,  stolti,  objiciunt  natnrlm  tam 

mnm,  cnr  nrbem  non  potest?  qnas  admoderate  reddi  non  posse  rebos 

snnt  minus  operosa,  et  mnito  quidem  hnnianis  sine  Deum  numine  &c.  fin- 

faciliora.'    Herticlitus  antem,  «cd<r/uoy  gnntDeosh«comniaqneconstitnisse. 

(inqoit)  odte  ru  Mtf,  oHr^  tis  Mpdirmy  Hav» 

Hoiritrwi  i.e. 'mnndom  neque  qnis-  169  J^topere  hunumis]   Tam  com-^ 

quam  Deorum,  neqne  qttisqnam  ho-  positis,  qnsqne  humanas  pmdentim 

minnm  effecit.'  '  Quasi  metueret'  (in-  rationibus  similes  sint.    Fab,    Cnm 

qoit  Plutarchns)  <  ne  a  Deo  re  abjodi-  Salmasio  tamen  e  Mss.  rectins  forsan 

cata,  i.  e.  hoc  jndicato,  Deum  non  legatur  pro  Ac  moderatie,  Admoderata 

esse  mondi  oplficem,  suspicari  posset  humanis  rationibus:  i.  e.  ut  hnmanm 

aliqnis,  bominem  esbe  ejus  effectorero.  rationes  postulant :  et  h«c  Interpre- 

8ed  praestat  nos  (inqnit  ille)  Platoni  tatio  optime  respondet  vs.  174.  *  QnO'» 

fidem  habenteis  et  praBdicarc,  et  ca-  rum  omnia  causa  Constituisse  Deoa 

nercy  hunc  mundum  a  Deo  esse  con-  fingunt.*  Creech, 

ditom.    Mondos  enim  omninm  qnae  ulc  medmif ts]  Ordo  verborom  eat : 


T.   LUCRBTIl   OABI   D£  RBRVM  NAT.    LIB.   II.      1087 

rmtor  materi»  Dataram  non  poase  demrecidit.  Lamh, 

eBDoram  tempora  matare,  frugesqae  172   Dux  vUte  d.  volJ]    Vohtptas, 

ereurei  «iDe  Deorum  Dumine,  rattoni>  qnam   bominesy    atque  adeo  omoea 

bus  taotopere  bunanis.  i.e.  taro  hu-  animantes  ducem  aeqHuntur,  antcer- 

manis^   tamqae  prope  ad  rationem  te  seqni  debent.    Volimt  enim  Ept- 

huma^m  accedentibua,  et  tam  mode«  corei  omnia  in  hac  vita  ad  vohipiatem, 

ratis,  td  e«t,  tam  temperatia,  eoustan-  tanquam  ad  finem,  e^se  referenda. 

tibns,  ratis,  et  certis.  sic  autem  hunc  Lamb. 

loeam  restitui,  cnm  vnlgo  legatnr  oc  17S  Rtaper  Veueria]  Percomplez- 

moderatef  veterum  codicuro  auctorii^  um  Venereum.  sic  loquitur  infra  eod. 

tatefretas,  et  tamen  Donnibil  etiam  lib.473. '  Autjuvategrediensgenita- 

conjectura  ductus.  Lamb.  Sic  editum  leis  per  Veneris  res.'  ibid.  922. '  Inter 

de  coDJectura  Larabim,  cnm  antea  sefte  nUam  rem  gignere  conveniendo 

esset :  ae  moderate,    Ms.  maximi  pa»  Per  Veneris  res/  &c.  et  5. 022.  <  Nec 

tris  et  Dobilissimi  filii  Vossiorum :  reperire  cibnm,  nec  jungi  per  Vene- 

AmiMBitf  ratienUmB  aimoderate,  Nimi-  ris  res.'  Lamb,  T&  *A0po^ia :  nt  '  rei 

riui  scribendum  est :   TantQpere  Au-  sacras'  t&  e«ia  dixit  Severns  in  £t« 

mantt  ratumibue  admederaie.  u  e.  ac-  na  vs.  46S.  teste  Scaligero.  Hav, 

commodate,  atteroperate,  voce  Te-  Blanditm]  I.  e.  Blandiendo.  blan» 

reDtiaaa,  opportune,  sic  nt  rationes  diUm  dictnm,  nt  exsultin»,  insertiin, 

necessitatesqne     hnmanae     exigunt.  cnrsiro,  raptim.  blanditim  autem  esse 

Vnlgatm  qnidem  ne  seusns  constat.  legendnm  conjeci  ex  scriptara,  quae 

Gron.  Obs.  S.  6.    £x  scripto  codice  reperitur  in  uno  vetustiss.    codice, 

plane  legendum  opinor:  adiMM/frale.  bUmditir.   'Blanditir'    enim  factum 

Putant,  inquit,  qui  r^y  vp6yoia»  asse-  ex  blanditiz,  qnod  valet  blanditim : 

rant,    sine  divino  numine   tempora  nt  snpra  raptis  ex  raptim.  reperi  et 

annornm  mutari  non  posse  adroode*  in  alio  blanditum.  Lamb.   Blanditim. 

rate  humanis  rationibus,  i.  e.  prout  ItaLambinus,  rectissime.    Vulgo  et 

hnmanse  rationes  postulant.  '  Admo-  in  aliis  veteribns :  blandilum*  Gif. 

derate,' ut  'adtemperate'  apud  Co-  174  Quorwn]  In  nomine  possessivo 

micnm:   Andr.  6.  4.  IS.  ^Adtempe-  Minmanum,' primitivum  inclnsnm  est 

rate  venit  in  ipsis  nuptiis.'  Tanto-  '  hominnm,'  nt  sit  <  geniis  humanum ' 

pere  admoderate,  adeo  consentanee  pro '  geuus  hominnm ; '  et  ita  conve* 

bumanis  ratlonibus.   Nec  odmoderore,  niet  provocabulum  relativnm  'quo- 

nec  admoderari  satis  placet  Salmas.  rum.'  Lamb,     Hominum.  Antea  ta- 

Epist.   XLVI1I.     Haud    dissimili  lo-  men  humannm  genus  dixerat ;    sed 

quendi  forma  Horatins  dixit:  *  Na-  numerum  mutavit.  jam  supra.  Fab, 

turae  convenienter  vivere,'  Sec.  Preig.  176  Cum  flngunt]  Sic  nnnc  eden- 

171  £t  jam  cetera  mortaleie,  9^,]  dnm  cnravi,  codicem  Bertinianum  et 

I.  e.  jam  etiam  cetera,  ad  qnae  diva  Memmian.  et  Vatic.  secutus,  in  qni- 

voloptas  homines  quasi  mann  ducit,  bus  scriptum  est  confingunt,  Senten- 

Dempe  nt  per  res  Venereas  geons  tia   antem    et  ordo  verborum  est: 

snnm  propagent,  ne  genns  hnmanum  quorum  (liomiunm)  cansa  cnm  fingnnt 

funditns  intereai,  repete  &ir^  icotfov,  Deos  omnia  constituisse,  omnibus  in 

rentnr  illi  materiam  efBcere  ant  con-  reb.  magoopere  videotur  a  vera  ra- 

sequi  non  posse  sine  Deorom  nutn,  tione  aberrare.  Lamb,     Coafingunt] 

volantate,  ac  providentia.    Quidam  Ita  veteres  libri.    Marullus :  fingunt, 

legendnm    putant,   Nec  tam   cetera^  eed  in  omnibu»,    Videbatnr  illi  nimis 

•nbintelligentes  rcntnr  naturam  ma-  abrnptnm  illud  :  Omnibue,  Ego  libros 

tcriae  posse,  Scc»   Qase  scriptnra  eo-  sei|Uor.     Nam  et  ita  scpe.    Forte 


108d 


NOTiG   VARIOaUU    IN 


etiam  legeDdaiD  :  cumfingmU,  Gif. 

177  Nam  qnamvis  rerum']  Etiam  li- 
bro  qointo,  bi  qai  deinceps  seqnan- 
tnr,  sex  venas  ponantar.  Lamb»  QuaAi 
diceret:  Si  etiam  principia  rernm 
physicarom  ignorarem,  tamen  ea  con- 
sideratione  cceli  ipsius,  in  qooisti  cu- 
riosos  Deo8  statuunt  quaai  in  specula ; 
ex  oniTersa  meteorologia,  et  infinitis 
aliis  ostendere  possem,  &c.  Fab, 

178  £x  ipsii  cceli  rationUms]  Sic  lo- 
quitur  1.  60.  '  Nam  tibi  de  summa 
cceli  ratione,  Deomqoe  Disserere  in- 
cipiam/  Lamb, 

179  Reddere]  'AnSiMpai,  ostendere, 
ob  oculos  ponere,  colligere.  Lamh, 
Ostendere,  probare,  docere.  alibl. 
Fab. 

180  Nequaquam  nob.  dhiiiit.  tfc.'] 
Sic  8. 14.  *  Nam  simnl  ac  ratio  toa 
ccepit  vociferari,  Natoram  rerum 
haud  divinitos  esse  coortam/  Scc.  al. 
creatam.  Lamb. 

181  Qua  Umta  e$t]  Quamque  luec 
eint  B.  Creech. 

18S  Nwnc  id  quod  e.]  Hic  versos 
videtnr  sopervacanens,  minimeqae 
Locretianns.  Lamb.  Honc  versoro 
^cXfJ*»  Dionys.  recte  opinor.  Fab. 
Honc  versuni  rejicit  Lambinos,  an 
merito  alii  judicent,  certe  nec  super- 
vacanens  est,  nec  Locretio  indignos. 
Olim  affirmaverat  semina  omnia  de- 
orsnm  tendere,  et  omnem  motom  sor- 
som  esse  violentnm,  idem  nrget  vss. 
8S.  et  docet  nollnm  corpus,  ne  ignem 
quidem  ipsnm,  natnraiiter  sursom 
ferri,  sed  vi  aliororo  corporum  extru- 
di,  eodem  modo  qoo  succus  in  arbo- 
ribns,  sanguis  e  venls  exiliens  et  trabs 
aquis  imroersa  ;  qiiis  enim  ^ubitat 
et  snccum  istunY,et  8angninem,ettra- 
bem  istam  in  inani  deorsum  tendere, 
licet  alter  per  trnncum  ascendat,  al" 
ter  e  venis  emicet,  et  altera  ex  undis 
emergat:  cbservat  deniqne  radios 
solis  ad  terram  deorsnm  tendere, 
stellas  etiam,  meteora  ignita,  et  fnl- 
inina  in  terras  cadere,  et  conclndit 
flammam  aon  vi  soa,  sed  corponim 


extmdcDtiam  impnlsa  sarsnm  ferri : 
Koi  rh,  wpSna  ftky  SarXh,,  itai  r&  4^  #«ccl- 
pw  ffvyKfAfima  fidpos  Kxf^ :  Plntarcfans 
1.  Plac.  PhiL  Cap.  18.  £t  Siropli- 
ctus  docet  Epicuri  fuisse  sententiam 
ivaif  cdfM  fidpos  ^X^f  ^V  '^  ^^  fiap^ 
rcpa  b^fdifttpy  rik  h^ow  fiapia  bw'  Acct- 
9M^  Mjdfitadai  M  rh  &iw.  Creech. 

184  Nune  locut  eet]  Nnnc  conatDr 
docere,  omnia  corpora,  sna  vl,  et  na- 
tura  deorsnm  ferri :  qnod  si  qua  snr- 
som  interdum  ferantur,  eum  motum 
esse  violentnm,  atqne  ab  ipsoram  na- 
tura  alieDum.  Sed  videtnr  hic  legen« 
dum,  Nune  opusettf  Stc.  Veramtamen 
nihil  ausim  mntare.  Limi6. 

186  Sua  vi]  Natnraliter.  Nnm  nec 
ignis  quidem  sine  vi,  siae  expressiooe 
seu  extrusione  alta  petit.  naUnm  enim 
corpns  sursam  fertur  nataraliter.  Ftdi. 
Ciceroois  de  Epicuri  hac  opiDlooe  lo- 
cam  illostrat  Taraeb.  io  Operib.  pag. 
Sao.  Hav. 

187  Nee  tiH  deni  in  eo/,]  I.  e.  aec 
te  Id  eo  indncant,  nec  tibi  sint  fraudi, 
et  cogant  te  credere,  non  omnia  cor- 
porasua  spontedeorsnm  ferri.  Lamb. 
In  eo]  Ita  ex  veteribns  nostris  scrlp- 
si.  Vulgati :  timeo.  Gif.  Sic  legen- 
dnm  est,  non,  ut  vulgo,  timeo:  quam 
scriptnram  in  secnnda  editione  re- 
presentavimus  a  Tnmebo  admoniti, 
cum  eam  in  libris  nostris  veterib.  re- 
pertaro,  in  priroa  per  impradentiam, 
et  aliud  agentes  prsteraiisissemuB. 
Lamb.  Nec  alii,  vitiose :  et  impe- 
rite.  Timeo  pro  in  eo  legit  Nardius. 
Creech. 

188  Augmina  sum,]  Angesennt. 
Lamb. 

Sursus  enim  wrsusgignuntur]  In  vet. 
quibusdam:  Gj^une.  Gif.  £st  ta- 
cita  Mviro^>opkf  Snrsum  enim,  in- 
qnles,  fertur  ignis;  ad  quam  versn 
sequenti  respondet,  Sed  fruges  et  ar- 
bores  in  altiim  feruntnr,  propter  vim 
snbigentem  qn»  e  terra  prorumpens 
in  altnm  crescere  cogit,  cnm  tamen 
oninia  pondera  naturaliter  (quantnm 
in  se  est)  ferantur  deorsum.  Fab. 


T.   LUCRBTII  CARI   DB    RBRUM  NAT.   LIB.  II.     1089 


\^  Etskrsumnit,]  Solntio  est.  re- 
spoodet  autem  hoc  modo :  quid  tum 
poitea,  si  OammBe  snrsum  movcotur? 
Etiam  frnges  et  arbores  sursum  cres- 
cunty  com  tamen  omnia  corpora, 
quantum  in  ipsis  est,  deorsum  move- 
aotor.  Lamb. 

NUida/r.]  Snp.  1.  253.  <At  nilids 
snrgant  frnges/  &c.  Lamb, 

191  i9u6silttm/]  Sursnm  saliunt. 
Itaque  malim  legi  •  susst^tim^  <.Sus- 
som'  enim  dicebant  antiqni  pro  sur- 
sumy  et  '  deossom '  pro  deonum. 
iMmb.  Bene  Lambinus:  videndnm 
aotem  an  in  tota  lingua  Latioa  ver- 


quitor,  exempli  gratia,  S.  222. '  Quod 
genns,  aut  Bacchi  cum  flos  evanuit, 
ant  cnm/  &c.  ib.  278.  '  Qnod  genos, 
in  nostris  membris,  et  corpore  toto 
M ista  latens  animi  vis  esti  animxque 
potestas.'  ib.  432.  *  Qood  genns,  in 
somnis  sopiti  ubi  cernimus  alta  Ex- 
balare  vapore  altaria.'  ibid.  596. 
'  Qood  genos  est,  auimo  malefactnm 
cum  perbibetur.'  iv.  272. '  Qnod  ge- 
nos  iila,  foris  qos  vere  transpiciun- 
tur,  Janoa  com  per  se  transpectnm 
prsebet  apertnm.'  et  5.  478.  *  Qood 
genns,  in  nobis  qusedam  licet  in  sta« 
tione  Membra  manere  tameu,  cum 


bnm  '  subsilire  *  locum  habeat.  *  Sos-    sint  ea  qoae  moveantor.'  et  Marcoi 


silire '  procol  omni  dobio  non  a  prn- 
positione  snb,  sed  soso  sosom,  qood 
sorsum  valet,  suam  significationem 
motoator.  Preig, 

102  Deguatant]  Translatio  est ;  de- 
pascontnr,  absumont,  lambont,  ot 
loqoitur  Horat.  Sat.  1.  5.  73.  *  Nam 
vaga  per  veteremjdilapso  flammacn- 
linam  Volcano,  sommom  properabat 
lambere  tectom.'  Lamb,  Hanc  me- 
tapboram  ad  telum  transtnlit  Virgil. 
^n.  12.  37t>.  '  et  snmronm  degnstat 
volnere  corpus.'  Alio  autem  loco  bi- 
bere  dixit,  de  sagitta  ^n.  1J.804. 
'  virgineomqoe  alte  bibit  acta  croo- 
rem/  Fab, 

193  Sine  vi  ntfijeeta  jmtandum  esf] 
Ita  etiam  in  libris  nostris,  et  aliis  eti- 


Tollios  de  Inveot.  2.  <  Id  faciet,  sl 
ostendet  aliqna  ejos  nota  et  commo- 
nia  officia :  qnod  genos  in  parenteis, 
cognatos,  afmicos/  &c.  Idem  ibid. 
*  Nam  est  qoiddam,  qnod  soa  vi  nos 
alliciat  ad  sese,  non  etaolomento  cap- 
tans  aliqno,  sed  trahena  sna  digni- 
tate:  qood  genos,  virtos,  scientia.' 
Lncill.  Sat.  lib.  6.  '  Crebrae  ut  scin- 
tiilaB  in  stricturis  :  quod  genns  olim 
Ferventi  ferro/  &c.  Lamb.  Quod  ge- 
nua]  Veloti,  qnemadmodum.  Fab, 

195  Cruorem']  Notandum,  sangnis 
mittit  cruorem.  alind  enim  sangnis, 
aliud  cruor,  alind  inqnam,  uon  qnod 
ad  substantiam,  sed  vp^s  hXXoloMriVf  et 
frigefactionem.  Proprie  enim,  ubi  ex 
venis  effusus  est,sangui8  dici  amplins 


am  vulgatis.    Lambinns  ex  uno  co-  saoguis  non  debet,  sed  croor.   Fab, 

dice :  eubigente,    Est    pro   dactylo.  loe  Ntmne  videe  etiam,  ^.]  Delec- 

Vide  Indicem :  *  Versus.'  Gtf.    Sine  tatus  videtur  Lucretios  hoc  versuom 

vi  subigente]  Sic  restitui  ab  nno  cod.  principio :  ut  inf.  vs.  207.  '  Nonne 

manoscr.  adjutus,  com  in  aliis  omni-  vides  longos  flanmarum  ducere  trac- 

bns  libris  legeretur,  sine  vi  eubjecta^  tos  V  et  4.  1297. '  Nonne  vides  etiam 


plane  mendose ;  qnod  bomo  barbarns 
probat,  com  ^llaba  postrema  vocis 
snftjecfa,  longa  sit.  Quid  est  aotem 
tam  perversom,  aut  inscitnm,  quod 
non  probet  ac  recipiat  stupor  cnm 


guttas  in  saxa  cadenteis  ?'  etS.  601. 
<  Nonne  vides  etiam  qnam  late  par- 
vus  aquai  Prata  riget  fons  interdum, 
campisque  redundet  V  ibid.  646. 
'  Nonne  vides,  etiam  diversis  nnbila 


impodentia  et  arrogantiaconjunctus?  ventis,  Diversas  ire  in  parteis,  infer- 

Lamb,    Ita  Lambinus  uno  Ms.  adjoo  na  sopernis  V  et  6.  806.  '  Nonne  vi- 

tos.    Alii  omnes  whjeeta,  Creech.  des  etiara  terra  qnoque  sulfur  in  ipsa 

194  Quod  genus\  I.  e.  qoale  est,  seu  Qignier  r'  &c.  Lamb. 

cojus  generis  est.  sic  saepe  alibi  lo-  X^NamquammagVmertimusaUum'] 

Delph,et  Var,  Ctos.  Lucret.  3  Z 


1090  NOTiE  VARiORUM  IN 

Sic  restitai  ex  aactoritate  ▼etemin  Sic.  sed  vis  aiDbrentift  ilUm  expriaiify 

codicaiD,  partini  ex  coDJeotmray  quam  M}J$€i.  itaqae  gcavlori  et  denaiorl 

magis,  tam  ma^,    Sic  loqoebaDtor  eleniento  cedit,  ooo  asteoi  apoBle 

politi  illi  acriptores,  ut  sop.  admonni-  »aa  sar»um  fertar.  Fub^ 

mns.  jam  hoc  *  mersimos  altum/  sen  906  Quaniwn  tn   «e  est]    Sua  wu 

*  alte/  significanter  et  proprie  dic-  Lamb, 

tam.     Itaqae  quae  '  mersa'  bic  di-  Dedueere]   Deprimere  et   defierre 

cnntnr,  mox   dicuntnr  'emergere.'  flammas.  Lamb, 

Atqne  boc  toturo  barbams  homo  se-  Pugneni]  Contendant.    Tramhitio 

qaitur,  et  probat^  quasi  snom.    Vul*  est.  Lamb, 

gata  aotem  scriptura  wrguimMSj  inep-  206  SuhUma  ftokmteia']  Sic  habeaC 

ta  est.    Alii  unmuM  repoonnt,  qnod,  omnes  libri  tnm  mannscriptt,  tora 

sicubi  reperitor,  natnm  est  ex  *  mer-  typis  excnsi.  quod  eo  dico,  ne  ^iiis 

simus.'  hamb,    Nam  quam  magi§  nr-  putet  legeodom  tublimM:  qnod  acioy 

iimus  alte]  Ita  veteres  omnes  et  ?olg.  quosdara  conatos  esse,  Tcrenteis  oe 

Larabinns  tamen :  merstmiis,  non  rec-  syllaba  nltima  longa  sit.  qood  longe 

te.  Gif,    Quam  magit  urgimua  B.  et  aliter   est.   sic  eoint  idem  4.  1S4. 

alii  Codd.  <  nrgere '  enim  apnd  Vete-  '  Qnae  mnltis  formata  modis  sohlioie 

res  nt  fervere :  alii  ornimis.  Creech.  feruntur.'  et  6.  96.  '  Propterea  qoie 

£go  «rsimiM  prsefero»  mox  enim  prea-  concurrant  soblime  volantes  £theric 

«imifs,  non  premimua,  Dein  opponitnr  nnbes.'  et  item  Virg.  Oeorg.  S.  lOS. 

prius  hoc  rf  *  revomit/    efllcacins  ^  Jamqne  hnmiles,  jamqne  elati  seb- 

qnam  si  legas  m^rrimiis  ;  est  enim  me«  Ume  videntnr.'    Idem  ^n.  10.  664. 

tapliora  a  cibo  desnropta,  qnero  qni  '  Sed  snblime  volans  nnbi  sc  inunls* 

sumere  vult  invito  stomacho»  nrget  cuit  atrv.'  Lumb, 

per  fances,  unde  postea  ssepius  revo-  Noeturuaafaeaali  Inteliige  hdrrwfrua 

mitur.  Hav,  bpripas,  IVq;eo<ieiMS  Leiine  diciMitnr. 

109  Retomit']    Alibi  scriptnm  eat  Fab, 

removei :  mtnus  recle.  Lamb.  Gi/,  et  S09  Nam  eadere,  4*^.]  Virg.  iEn.  jl. 

Creech,  9.  '  Suadentqne  cadentia  sidera  aoni- 

200  Plve  parte]    Dimidia   parte  nos,'  atqni  stelle  in  terram  son  de- 

amplius.  Fab,  cidnnt,  sed  sicci  quidam  halitns,  so- 

208  Sic  igiiur  debeniy  f^e,}  Qneroad-  lis  et  setheris  ignibns  accensi.  LaaUf, 

inodom  (inquit)  ligna  sponte  quidem  Fallitnr,  inquies,  Epicnras,  et  com 

sua  deorsum  feruntnr,  sed  per  ex-  iiio  ima  Locretiua,  neqne  enim  ateUm 

presaionemqnandaro,etvi8nbigentey  cadont.    Ita  est:  sed  mnta  nomeiiy 

sursom  moventnry  et  in  aqoam  mer-  pro  stellie,  pingoem,  snlfnrosam,  et 

sa,  revomnntury  ac  rejiciantnr :  ita  oleaginosam   exfaalationem    ponito ; 

dicendom   est  flammas  non  aoapte  qood  dicit  verom  erit  taoien.  FA 

natura,  sed  vi  aliqoa  expressas,  per  Lambinus  et  Pareos  e  Virgilio  ex'. 

aoras  sobvolare.  debeni  miccedere^  i.  e.  plicant  Lncretium,  <  Snadeiitqoe  ca- 

credibile  est  saccedere :    qood  est  deotia  sidera  somnnm.'  locnm  inspi- 

sorsnro  moveri.  Lamb,  ce,  eosque  viros  nihil  agere  depro- 

204   Expretaa]  'EicdAi^Mrcu,    per  hendes.  Creeeh, 

expressionem  emissae.  Lamb.  210  Diatnpai]  I.  e.  dissipat,  et  dia* 

Suecedere]  lEisThAy»  ^^ptaftu,  snr-  pergit.  Ulitor  et  M.  Tnll.  in  Lmtio : 

snm  ferri.  Fab,  *  Ea,  contrahere  amicitiam,  dissnpare 

Qtiam^Hiim]  Qoamvisponderaflam-  discordlam.'  Talia  sont  iUa,  'simi- 

ms  contendant  naturaUtcr  deducere  Ure/  siraulare  :   '  recnperare,'  recU 

flammamy    deprimerCy    icatrafidA^af,  perare :  '  exsnliora,'  exsiliiwiy  qoam- 


T.   LUCRETIl    CARI   DB  RBRVM   NAT.    LIB.   U.     1091 

«ftttm  <  exsoUiim/  flon  etiam  *■  exiiU-  2ie  IltKdin  ku quoqu^  Ndiic  ineipit 

iim*  dici  poMe  arbitror.  Jjumb»  dispatare  de  motu  tertio,  qui  fit  per 

511  Et  bnmne  cotmrit  trta]  Trans-  declinationem,  sen  itar*  iyKXt^iMi  qoam 
latio:  *  conterit'  enim  ponitnm  trans*  excogitavit  Epicoras  dnas  ob  caosaa : 
late  pro  complet  ei  colliMtrat.  Ltmb,  Primnm,  qiiod  si  corpora  prima  sa* 

512  Vtrgititr]  Prependet,  profiin-  apte  natnra  ad  perpendicnlum  mo- 
dttnr.  Virg.  JEn.  6.  S44.  '  invergit  ▼erentnr  dontaxat,  neqoe  panllam 
▼ina  sacerdos.'  ad  qnem  locnm  notat  declinarent ;  numqnam  inter  se  copn» 
Servias,  *  vetcres  in  sacris  inferomm  larentnr,  nnmquam  cobsererent,  nnm* 
▼ianm  ita  fibare  solitos,  nt  patera  in  qwim  condigerent ;  et  ita  numqaam 
partem  Imvam  converteretnr :  qnod  qoicqnam  gigocrent :,  deinde»  ut  fati 
v«rgere  dtcebant. '  Plaut.  CorcnL  1.  necessitatem  vitaret.  qoa  de  re  sioM. 
S.  19.  'ipsum  expeto  tangere,  inver^  Tnll,  ttbr.  1.  de  N.D.  '  Cnm  videret 
gere  in  me  liqnores  toos  Sino  dne^  Epicoms,  si  atomi  fcrrentor  in  locnm 
tim.'  qoidam  tamen  iegont,  tpargitMr  inferiorem  snopte  pondere,  niiial  fore 
dfrior.  Lamb.  Servins  ad  ^n.  12.  in  nostra  potestaite,  qnod  esset  eamm 
727.  *  qno  vergat  poadere  lethnm.'  motns  certns  et  necessarins,  invenit 
Bene  <  vergat,'  nam  morienles  Infe-  qno  modo  neeessitatem  fati  eifage* 
rofl  petnnt  £t  btec  melins  Locretl-  ret :  qnod  videlicet  Democritnm  fo* 
vm  explicant  qnam  illa  qose  alii  la^  gerat.  ait,  atonMsm,  cnm  pondere  et 
terpretes  ex  Servio  ad  ^n.  C  244.  gravitatedirectodeorsamferatar,de« 
pmferant :  '  Frontique  invergit  vina  dinare  panliuliim.  Hoc  dicere  tnr- 
sacerdos.'  *  Vergere'  est  cooversa  pios  est,  qnam  iUiid  qmod  vult,  non 
io  sinistram  partem  mana  ita  fim*  posse  defendere.'  Sed  proprins  bn- 
dcra,  nt  pntina  convertatnr,  qnod  in  jos  dispotaitioiiis  locos  est  infra  vs. 
inlbrais  sacrisfit.  Alii  legant  ipMrgi*  251.  '  Deoiqne  si  semper  motuscon- 
fnr.  Creecli.  nectltur  omnis,  £t  vetere  exoritnr 

218  Trtnweno§ftte9tUtr€,  4^.]  Qtiem-  semper  novns  ordine  certo :  Nec  de« 

admodum  globi  ferrei  exprimuntnr  clinando   faciunt   primordia   motns 

cz  fistnlis  aeneis.  Lamb*  Principinm  qnoddam,  qnod  fati  fa« 


91AAkruptinubi!mtigmui]aU\iTg.  dera  rampat,'  &c.  ad  qnem  locum 

$•  £n.  109.  <  ingeminant  abnipti  nn*  plnra  dicemns.  Lamh.  Nunc  aetnrua 

bibns  ignes.'  Ste  Grseci  wp  bmfftiy^  est  dO  mota  tertio,  qoi  est  Km*  lyicAi- 

dlcnnt,  i.  e.  ignem  abscissom,  et  qni  ra^,  qnem  Epicnrna  excogitarat  ad 

linblbae  scissls  ernpit.   qnod   notnt  iati  nccessitatem  avertendam.    Sed 

Tnraeb.  Adv.  6. 27.    Ne  qois  anteai  de  eo  iaferins.  Fa6.     De  seminnm 

boe  loco  iegendnm   pntet  abmpHSf  nsetn  natnraii  deorsiun,  et  violento 

tetlificor,  in  qnatnor  libria  mana-  snrsnm  fiise  poeta  dispoUvit :  nnde 

•criptis,  et  ia  ploriaqiie  excnsia  iegi  aatem  motos  iile  violentns  nisi  ex 

abrufiif  non  abn^tit,    £t  qnod  vnlgo  betn?  at  gravia  seqnali  velocitate  ad 

ia  eodidbus  Virgilianis  legitnr  eo,  lineam  per  hiane  descendentia  nun- 

qaam  sopra  testem  prodnxi,   ioeo^  qnam   coocnrrarent,  atia   nunquam 

a6nip<ts,  antiqna  exemplaria  docent  ameqneraatnr  aUa,  proinde  nnllafo- 

legendam  obrupiL  Lamb.    Virg.  Mn,  ret  omnino  geaeratio,  niliilqne  exis- 

$.  12.  et  6.  459.     *  Erapti  nabiboii  lerat  *  Desertnm  prater  spatinm  et 

Igaear^^Proniptiiecorporesndorr^et  primordia  essca:' Hoc  vitio  labora- 

JEmu  S.  122.  melini  ox  Codd.  vet.  le*  bat  Democriti  senteatia,  qni  onienm 

gatnr  <  Abropti  nnbibns  ignes'  qnam  tantnm  motiim  imr&  vXirH^  (ita  enim 

ubmptit,  Creech.  legeiidnm,  non  «aT&  vA^ior,  ut  ex  Ci- 


1092  Vorjg  VARIORUM  IN 

rerone  manifeitaiii  est,  qni  lib.  de  sapra  breviter  adnonuf,  nollo  eze 

FatO)  'Qaandam  Tini  motas/  inqoit,  plo  proposito.    Itaqae  nane  dao  ex*> 

*  habebnnt   a   Democrito   impaitio-  empla  hujas    rei  insignia    atferain. 

nis,   qaam   plagam  ille  appeliat,  a  Unnm  est   in  oratione  Clnentiana, 

te,  Epicare,  gravitatis  et  ponderis :')  qa«  vulgo  Inscribitnr,  pro  A.  Claeii- 

agnovit:    PlaUrch.  de  Plac.  Phil.  tio  Habito:  in  qnaqae  passira,  *  A.. 

1.   2S.    Epicoras   igitor  doas  spe-  Cloentios  Habitns'  cognomento  a|»- 

cies  motiis  natoralis  coostitnit,  ali«  peilator,   com  et  pro   A.  Cloentio 

am  ad  perpendicolam,  aliam  ad  de-  Avito  legendnm  sit,  et  A.  Claentim 

clinationem,  'ZwUovpot  Mo   Mi  rns  cognomento  '  Avitns'  sit  appeliaB» 

mi^H§Sy  rh  K»rh  <n6BpapF^  icai  rh  «ca-  dos.    Alterom  est  in  Catone  majorey 

rh  wap4yKXtaiy.   Piotarchas  de  Plac.  obi  Tulgo  legitar :  '  Aodire  te  arfoi- 

Pbil.  1.  2S.    Motus  hic  decliiuitio-  tror,    Scipio,   hospes    tnns  habitns 

nis  Idcirco  necessarios  est  Tisns,  qoo-  Massanissa,  qnsB  faciat  hodie,'  Sce, 

niam  alioqoin  nallos  inter  atomos  ic-  cnm  legendom  sit,  hoapet  tuus  amfiv. 

tos  fotaros  fnisset,  nollaqae  proinde  De  qoibus  locis  me  admonnit  Petr. 

extitisset  nnqnam  ulllns  rei  genera*  Fal>er  Tolosanos,   rir  doctiss.  cnaa 

tio.  Cicero  in  lib.  1.  de  Fin.  '  Censet  nna  Romae  essemns :  idqoe  se  a  Co- 

Epicoros  eadem  illa  individna  et  so-  jacio,  jnrisconsnlto   letatis    nostm 

lida  corpora  ferri  sno  deorsnm  pon-  clarissiroo,   accepisse  addidit.     Sic 

dere  ad  lineam,  hnnc  natnralem  esse  infra  in  principio  lib.  S.  cod.  Vatl- 

omniom  corporom  motom.    Deinde  canns  habet :  '  Qnod  te  imitari  ba- 

ibidem  homo  acntos,  com  illod  oc«  beo.    Qoid  enim  contendat  bimado 

cnrreret,  si  omnia  deorsnm  e  regione  Cycnis?*  cnm  perspicnnm  sit,  iegen- 

ferrentnr,  et,  nt  dixi,  ad  lineam,  non-  dom  esse  meo,    Sic  contra  *  OTire' 

qoam  fore  nt  atomns  altera  alteram  pro  obire,  et  molta  similia  in  eisdenft 

possit  attingere,  Itaqoe  attolit  rem  libris  ssepe  reperimos.  Lmb,    Cif- 

commentitiam.   Declinare  dixitato-  noteere  avenuu]  Veteres  libri :  <  habe- 

mnm  perpanUnmqno  nihil  possitfierl  mos,'  antiqne  pro  avemns.  Gjf. 

minns,  ita  effici  complexiones,  et  co*  217  Reeium  per  tnane]  I.  e.  mot« 

pnlationes,  et  adhssiones  atomomm  perpendiculari.     Ita  antem  dicitnr 

inter  se,  ex  quo  efficeretur  inuiidas  rectnm    inanp,  nt   '  recta  regione 

omnesqoe  partes  mundi  qnae  in  eo  viai.'   Neqne  enim  necesse  est  legere 

snnt.'   Hanc  sententlam  V8S.  86.  ex-  eiisticm  per  tniitte,  qnod  coipiam  videa- 

plicat  Lncretlus.  Creech.  tnr.  Fab,    Alii  iilam,  qnam  apposni, 

210  Cognotcere  avemut']  Non  celabo  Interpretationem  seqnnntnr.  Creeeh, 

lejctorem,  quod  leve  ac  nngatorinm  218    Ponderibut  propriu]    Innata 

fortasie  cuipiam  vldeator,  sed  ei  U-  gravitate.    Firme']  Sic  habent  Ubri 

men,  qni  versator  in  lectione  libro-  veteres,  de  qna    scriptnra  jodieet 

rom  calamo  exaratorum,  magni  sit  lector  ingeniosns.    Nam  ex  vulgatis 

momenti:   in   quatoor  libris  mann-  alii  habent /ermtf:  M,  ferru  Lasib. 

scriptis  legi  c<^otcere  kabmutf  per-  Ftnne]  Ita  veteres  libri.     Vulgati: 

spicne  mendose.  quod  eo  consilio  no-  ferme  et  ferri.  Oif. 

tavi,  ut  sciat  lector  minus  tritns  in  Ferri  incerto  tempwre  nuerHtfue  fa- 

hujnsmodi  libris,  primum  in  eis  aspi-  euf}  Ridicnlom  plane    vidori  qoeat 

rationis  notam  ssepe  esse  snperva-  qood   hoc    loco    scribit    Locretiua, 

caoeam ;  et  contra  tmpe  desiderari :  prima  corpora  moveri  incerto  tem- 

deinde  ssRpe  6  pro  n,  et  ii'pro  b  pore,  inorlisqnetlocis ;  diceS^id  ad 

scriptum  reperiri :  quemadmodum  et  vitandam  fati  necessiutem  valerew 


T.  LUCRBTII   CkUl    DB  RBRUM  NAT.   LIB.  II.      1008 

Intelllgo ;  sed  oon  mlnat  ridienla  as*  nium  optima  et  rectiMima,  cnm  pne- 

sertio  foret ;  cnm  omnia  corpora  in  sertim  in  omnibns  libris  antiquis  re* 

inani  ttqnivelocia  sint:  de  quo  dn-  periator  expressa,  ut  in  prima  jam 

bitari  non  potest,  cnm  pondos  ferri  editione  indicavi.  Lamb. 

20.  librarnm  cum  alio  pondere  ejue-  280  ToHtum  ^od  momen  mMiaiuM 

dem  materisBy  quod  libra  unius  sit,  die,  pMsJ]  Sic  reposui,  secutus  anti- 

•i  Tolesy  non  citius  terram  attingat,  qun  scriptnr»  vestigia.    Nam  trea 

si  uno  eodemque  momento  cadere  in-  quidem  manuscripti  codices  habent, 

cipiant.    Sed  uno  verbo  dicendum  Tauium  qmod  fnomra  miUare  dicere  foe» 

est,  agi  boc  ioco  non  de  motn  primo,  stf.    Bertinianus  autem,  et  Memm. 

sed  tertioy  sen  de  clinamine.    Fa6.  sine  nlla  litnra,  ant  dissensione,  ita 

/NCfrto  iemipore^  nou  nno  de6nito,  sed  ut  excudendom  curavi,  Tanfam  qu9d 

modo  hoc  modo  illo  tempore :  *  in-  memen  mvfotem  dieere  pome,  qnibos- 

certis  iocis,'  aliis  atqne  aliis :  ita  mo-  cum  congruunt    Florentini  vulgati. 

ventur  semina  tanquam  animalia  qum  Tnmebns  autem  legi  volebat,  Toii- 

vs.  256.  '  Declinant  motus  nec  tem-  twm  quod  momen  muUUus  dicere  poeeii. 

pore  certo  Nec  regione  loci  certa,  £t  '  mutatus'  interpretabatnr  mnta- 

sed  nbi  ipsa  tulit   meos:'  ita  Lw-  tionis,  nt  sit  bsec  sententia :  vix  di- 

cretine  maiignns  providentiae  hostia  cere  possis  levem  mutationem  esse 

stopida   sna  et    brnta  semina  tan-  factam.     Jam  vero  *  momen'  idem 

tnm  non  animo  et  voluntate  donat.  valet  quod  momentem,  i.  e.  ekiguns 

Creeeh,  motns,  fowii.    Qnidam  docti  piitant 

219  SpaOo  m  peUert  pauUmn]  Ita  legendom,  Tanium  quo  ad  momeny  4rc. 

veteres  libri.     In  qnibnsdam  vulg.  alii  quidam,  Taiitem  quod  mtntmiMi 

antique:  d€pe2terr.    Marullusy  ut  Vui-  momenium  dieere  poeeis.    Appellabat 

gati  fere:  deeedere;  male,  contra  ve-  enim  minimnm  iUnd  spatinm  iKdxur' 

teres    libroi.   G^.     Spaiio   Hcedere  tov,  nt  testatnr  M.  Tnll.  de  Fato. 

jMwliKm]  OmneSy  qnos  vidi,  libri  ma«  *  Tantnm  qnod '  autem  locutio  vete- 

onscripti  habent;  spaHo  ee  pdlere:  ribns  nsitata,  Plauto,  Terentio,  M. 

Parisienses,  et  Veneti  antiqniores,  Tullio,  ceteris :  qus  idem  fere  valet 

et  Vicetini  depeUere:  qoos  non  snm  qood  <  nisi  qnod,'  *  hoc  tantum/ '  non 

secntns.d<ced€ronon  rejecissem^enm  amplios  qoam  qnod.'    De  qno  satis 

presertim  qnidam  testentor  scrip-  multa  in  commentar.  ad  £mii.  Prob. 

tnm  reperiri  etiam  in  exemplaribns  Lan^.     Momen.     Ita  veteres  libri, 

antiqoissimis,  quemadmodnm  legitnr  rectissime.    Vulgati :  mintmiMi  mata- 

In  Florentinis  et  Venetis  recentiori-  iutn.    In  qnibnsdam  veteribus :  mii- 

bns,  nisi  plnrlB  fecissem  cujusdam  iare.    Forte,  ma/olni,  nt  Tumebni, 

docti  viri  conjectnramy  qni  existimat  pro  mntationis.  Gif, 

legendnm  eeeederef  ex  antiqna  scrip-  Tanium  quod  momen  muiaium  dieere 

tnra  ee  pelUre,  quam  tamen  ipsam  pofstt]  Intelligit  clinamen  sen  PfuK^ 

verbis  Qceroois  confirmare  possim  ov;   qnod  nt  explicet^  att  intelligi 

ex  lib.  1.  de  N.  D.  '  Omnia  antem  licere,  si,  quam   minimam   declina* 

ista  rernm  effigies  qoomodo  ex  indi-  tionem  cogitare  potes,eam  principiis 

viduis  corporibus  oritnr?  qnm  etiam  tribnat.  Fab,    Tanium  f  «od.    Exem* 

•i  CMenty  qum  nnlla  snpt,  peiiere  plaabnnde  congessit  Lambinns,  pro 

se  ipsa  tamen,  et  agitari  inter  se  tantnm,  vel  levissime,  &c.  Fab.   Mo» 

concursn  fortasse  possent :  formare,  mcn]  Usns  est  aliqnoties  et  Manilius. 

fignrare,  dec.  non  possent.'    Qnare  Ftif,    Ita  vet.  Lib.  Tnrnebus  legit 

M  palkrt  scriptnra  sit  fortassii  om*  Moaion  madaim^  i.  e.  mntationis  (nt 


1094 


NOTJE  YARIOJtUM   IN 


ipie  I^icret.  '  In  comniitatuii  ▼€* 
Di«nt :')  «t  sit  haec  scoteatia,  tIx  da- 
cere  poBBts  levem  mutetienem  esse 
factam.  A\\\f  TmUmn  quoad  moanen : 
attiy  Quod  aiiiiiiimm  wMtotmn:  Ci- 
cere  lib.  de  Fato,  '  Cur  decliaet 
atomiu  uno  minimo,  non  declt- 
net  daobns  aut  tribns?'  et  Lncret. 
infra  VB.  248.  *  PaolQm  clinare  ne- 
ccBse  e>t  Corpora,  nec  plnB  qaam 
minimom.'  GaaBendus:  Jf tntimMi  mo- 
MMittM.  Creecb. 

aSl  Qwodnisi  deeUnare^ifes}  Bre^i-» 
ter  ¥88.  4.  bunc  motam  declinationis 
admittendam  docet,  alioqnin  dis- 
joncta  semper  et  disereta  ferrentnr 
Bcminay  tanqoam  imbriB  fnttae ;  nallfle 
fbrent  adhieBioneB  et  complexioneB 
atomoram,  et  proinde  nuila  compo* 
Bita.  Creeck, 

82S  Nec  fmret  offemmu  notiiB]  I.  e. 
■ec  corpora  prima  omqnam  inter  se 
offiendiBsent,  et  confliaissent :  non 
eBset  nata  occnrsatiOy  aut  offensio 
atomorom.  offeneue^  i.  e.  at  OrBcci 
appeilant,  Awdw  if<rit.  Utitur  oodem 
vocabnlo  infra  eod.  lib.  48S.  '  Aat  ex 
effeiMn  cnm  tnrbant  corpore  in  ipso.' 
et  lib.  4.  SOO.  '  Cogit  hetieseere  enm 
crebriB  offentibns  aer.'  et  6.  SS3. 
*  Non  igitnr  mnltis  offensibaB  in  re» 
morando  Hflesitat.'  Lctmk.  O^^fNSMt] 
OocnrBatto.  Fob* 

22S  QModBi/oree]  Occnpatio  est. 
8i  quis  (inquit)  forte  eziBthnat,  gra« 
viora  corpuBcida,  quo  citinB  directo 
per  inane  ferantur,  eo  magis  incidere 
posse  in  ea  quae  sant  leviora,  et  itn 
plagaB  quasdam  gignere,  S{nm  motos 
genitaleis  reddere  qneant,  errat. 
Nam  si  non  eBset  inane,  per  qaod 
moverentur  corpora  prima,  Bed  omne 
esBet  pleuum,  et  in  eo  pleno  move- 
rentnr  principia  rerum  ;  vaieret  h«c 
ratio,  et  diceret  aliqoid  qai  ea  nite* 
retur,  cam  perspicuum  sit,  aqnam  et 
aerem  facilius  cedere  corporibus  gra- 
vioribus,  quam  levioribns.  nnnc  an- 
tem  com  probaverimoB,  corpora  pri* 


ma  por  iaane  moveri ;  dicendiim  eBlr 
aeqne  ceieriter  moveri  corpora  primn 
levissima  atqne  ea  qnaB  sant  g ravia* 
Bima.  LBmbn  Vide  notam  ad  iliam 
lecum,  '  ferri  incerto  tempore.'  Febm 
Motnm  huoc  ad  deciinationem,ji(nK» 
iwrk  irei^irpO^iiirw^  ita  deperit  Lacre* 
ttas,  ut  iilum  noUo  modo  sibi  extor-» 
queri  patiatar  ;  idcirco  vm.  18.  acri^ 
ter  insurgit  in  eos,  qni  existiraaBk 
graviora  semina  per  inane  desceadea* 
tia  posse  aaBeqoi  leviora,  et  illa  per- 
eutere ;  ita  ut  non  opas  sit  ista^ 
qnam  fingit,  Bemiaum  dedinatioae  s 
asBerit  omnia  seraina  BBqnivelocia  ea- 
80,  et  pari  pernicitate  per  Inane  £ecriy 
ideoque  illa  qum  pone  Bul>eaiit  naa* 
qnam  po&se  asseqai  prseedenlia: 
mediom  quidem  facere  aliqaid  ad 
motus  acoelcratioDem  ct  retardalio* 
nem,  et  corpora  ejuBdem  materim 
pondere  inaequalia,  cum  per  aqaam 
ant  aerem  Buperne  dooranm  cadant, 
non  aeqttiveiocia  OBBe^  quod  faJaam 
CBt,  concedit :  vult  autero  motnm  ca 
velociorem  aemper  ieri  qno  spatinai 
liberins  sea  inaaios  est,  at,.Bbi  spati^ 
nm  deiiiqoe  Uberrimum  ioaaiB8iauua« 
que  est,  motas  sit  velocissiraiu,  et 
qui  plores  in  eo  annt  motaa  ii  sint 
mqne  veloeeB.  CrBtdk. 

225  PotoBSf]  Antiqnnmy  et  tameo 
integrum,  pvo  posBO,  a  vertio  potis^' 
Bum,  qood  vaiet  poBsum,  at  supia 
diximus.  Lam6. 

226  ABchna]  Margo  nootra  r««im. 
qaod  notandnaB.  Ftv%* 

227  /ncidereeBiqKroMBrifraB]  Le. 
iacklere  in  corpora  levtora,  et  prop* 
ter  levitateBB  tanliora.  SicloquitQr  in« 
fra  paucis  post  venibus,  240.  *  Hand 
igitnr  poterunt  levioriboB  incidere 
omqnam  £z  iinpero  graviora,  neqae 
ictus  gigoere  per  bo.'  Lamh* 

AUput  «ta  fldgat  gv*^^  ^  ^^- 
stitui,  reclamantilmB  codiciboB  ora« 
niboB,  in  qailmB  legitnr  ^iie^  gig^ 
nerOf  veritate  ipsa  hanc  Bcriptnram 
flagitante.  hoc  enim  slgpificat,  veren^ 


,  T.   LUORBTII   OARI   DB  RBRUH   NAT.  LIB.  II.     lO0ft 

dma  Mse,  ti  omnte  eorpori  prtma  eoToloGiofsecandmnEpicomotmo* 

«ei|DO  eolortter  per  inane  ferantur,  tw :  «al  /u^  «ol  \trmu;xS$  duwyKuum 

nenmiMimmi  alia  aliis  incidant :  at-  ^^  M/wvs  $hm,  Zrwf  di^  rovminvHir* 

qne  Ita  plagas,  tee  ictns  non  gignant»  p^poimu,  ^fi«6t   iirrmiwrorros'   otfrf 

ex  qoibus  ietibas  motnt  genitalet  ori«  T^  ^  /Baptif  earrw  oUr^^orrm  rmw 

antur.   Meam  coi^ectaram  adjnvat  «oi^^s  Sroar  71  8^  ;«i|Uy  Airavrf  oArotf , 

aimilit  iile  locus,  quem  panllo  ante  •^  ^  fUR^  rwv  pMjdXmif,  &t  v4irru 

teetem  produxi  S.  241.  <  Neqne  ictue  «^  <riftiimpo9  IpeoM^w,  5rar  fiiia^r 

glgnere  per  se,  Qoi  varient  motus»  iKtfioM^mshanmhprptoWiiMUrhvKa'^ 

per  quoe  ■atnra  gerat  res.'  Lmh.  f^  ^  *rmm  npoivom  ^op^  obft  ii  icArm 

Pyigmi\  Ita  Lambinm  :  nt  '  gignere  ^  '^S^  '^  fi^tpStv  rf  rux^rirr*  9tm^' 

lcttts/  iaf.  vs.  S41.    In  Kbrls :  piagis,  p«*  Epicorua  ad  Herodotum.  Creeek. 

Oii,  et  Creecb.  9^9  JB^  fonderiln»fwm  tffuti]  Ex 

S28  GenikiUe  reddere  nuftue]  Ita  nt  hoc  ▼ersu  emendari  illnm,  qni  est  lib. 

reecreentnr.  Fa6.  •  1.  eo,  qnem  modo  commemoravi,  lo- 

'   StO  DcorsH»]    AHi  Rtrum:   qusB  co.  Lamb,    Series  et  sententia  est ; 

▼ox  fespondet  vs.  8S9.  *  Nataraqne  a»qae  femntnr  etiarasi  seqna  pondera 

tonais  Aeris.'  CrHek  non  sinl.  Fa6.    Atqw  PonderUm»  e 

Stl  Pro  ponrfrrttus]    Pro  ratione  sais  forsan,  qao»  alibi  jactat,  Mss. 

pondemm)  i.  e.  proot  graviera  aut  Codd.  edidit  Fayus  :  tales  Codd.  tam 

levlora  sunt.  Iiam6.  eleganti  viro  non  invideo.  Creeeh» 

'   CoMt  aslsfar«}  Casns  snos  celerio-  941  Per  u]  I.  e.  solo  motn  ad  B* 

res  habere,  citius  eadere.  Fab,  neam,  tine  nllm  declinatlone.  Creeek, 

939  iVaMrofue  «saaif]  In  voce  It-  949  Psrfuosuatara^rera^rw]  I.  e. 

md»  dom  syllabse  breves  habentur  administret  res.     Sed  videtnr  hoc 

pronnalonga:  vel  u  fit  consonans:  etiam  loco  legendnm  fenal,  uon  gsrol. 

qnod  Item  lit  locis  innamerabllibae.  nam  qoos  pauUo  ante  motus  genlta- 

leis  dixit,  per  eos  motus  nunc  ait  na* 


9SS  Jfoird  pessunl  «911«  rem  fuam-  tnram  res  gigncre:  quss  idem  valentt 

foe}  Hand  ssque,  i.  e.  oon  ffqoaliter,  veramtasnen  nibil  muto.  Lamb,    Ita 

non  similiter.  nam  aqoa  magis  sub-  omne»  llbri.  Lambinns,  gemif  male* 

sMt  corperibuS)  qnam  aer.  hlnc  Ibr-  Oi^»    Genai,  OiAuilas  et  Parens  h«« 

casae  fii,  ot  homines  natare  possint,  voci,  qnam  deperit  Lambinus,  niml- 

qol   didieerint :   volaro   nooqoam  :  um  quaotum  infensi,   legnnt  gtratf 

qood  aves  powunt :  lignom  in  aqna  qoasi  genai  non  meliua  respondeat : 

exstot,  neqoe  mergatnr ;  In  aitre  non  vs.  938.  *  Quss  possint  genitalee  red* 

eutet,  neque  qniescat,  sed  deorsom  dere  metos.'  Creeeh, 

feratur  in  terram.  JLomd.    HiecLam-  94S  Quereeltamalfueeitam]  Relu* 

bAnos,  sed  looge  alia  est,  eaque  ipea,  tata,  quam  modo  exposuent,  opini* 

quam   apposul,  Lncrelii   sententia.  oBe)Oouelnditvss.&teminadeclinare 

€!reedi,  perpaullom,  et  quo  nibil  potest  mU 

9S4  EMupsreto]  Convenit  cum  vi-  nus  esscy  ita  etlam  nt  non  obliqoe 

dnlore  nomine :  ^natura.'  G^.  nmveri  dicantar:  sensos  enim  ipsi 

957  Quta  sua  fuod  natwra  petU^  ^.]  docent  gravia  doorsom  tendentia  non 
Usorpavit  honc  versam  snpra  iti  ex-  obliquomotn  ferri;  at  iidem  sensue 
tremo  printl  libri.  <  Qoio '  autem,  i.  e.  non  negant  gravla  mlnimum  docli- 
ot  non.  Lamb.    QaiM]  Ut  non.  Pah.  oare ;    declinatio   enim    minor  est 

958  /mme  futsf um]  Qnod  nnlli  rei  qnam  ut  perdpi  possit ;  Ideoquecam 
reublity  nam  quo  liberios  est  spatiumy  non  fefrageBtoff  senaoty  et  postolet 


1096  NOTiE  VARIORUM   IN 

rerain  generatio,  qufle  sine  itto  motn  qna  probabilitate  defendere   pnetit 

nunqaam  prorsns  foret,  admittenda  Epicarns;  CiceronicertenonTideba- 

est  seminom  declinatio,  Creeeh,  tar.    *  Sed/  ait,  '  qais  est  qai  poisit 

PoMUum  eUMars]  libri  volgati,  et  cernere  principia  niliil  omnino  rectn 

nonnalli  mannscript.  habent  incUtmre.  regione  viai  declinare  sesef  8i€  solet 

io  nno  lib.  manuscr.  legitur   plane  Epicnrus  scilicet ;  non  vides  ilU  non 

cimor^ :    quam    scripturam    probo  :  decUnare,  ergo  ita  fit  ut  dico.   Argn- 

eamqae  pato  esse  corruptam  ab  eo  mentatio  fallax  est,  etsi  alias  vera 

qui  putaret  verbom  cUnandi  non  esse  esse  possit.  Fab.   Modeste,  et  motos 

Latiniim,  cnm  ab  eo  nascatur  vox  vel  maxime  obUqnos  sequins  postulas- 

'  clinamen/  qna  infra  utitur,  vs.  202.  set :  si  sensuum  jadidum  timeat,  ab- 

'  Id  facit  exiguum  clinamen  princi-  eant  isti  molesti  sensus,  et  hoc  uno  se 

piorum.'  Lamb,    Ita  veteres  quidam.  falli  patiantur.  Non  iniqoior  est  pos« 

In  aliis :  iucUnare,  Oif.   Alii  iaciinare  ;  tnlatio : '  Nam  et  ipsa  declinatie  (Ci< 


sed  quis '  clinare*  rejiceret,  qui  *  cli-  ro  de  Fin.  1.)  ad  libidinem  fingitnry 

namen'  vs.  292.  adroittit  i  Creeck,  ait  enim  Epicurns  atomos  decUnare 

244  NeeflueqmanmxaimmL]  Id  ap-  sinecansa^quonihUturpiusestpbysi- 

pellabat  Epicurus  Ai(x«^o*^>  ut  tes-  co,etillommotamnatnralemomninm 

tantur  Laertius,  et  M.  TulL  lib.  de  ponderam  e  regione  inferiorem  locnm 

Fato.   verba   M.   TnlUi  sunt  bsec:  petentinm»8ine  cansaeripaitatomis: 

'  Tertins  motus,  cum  declinat  atomos  nec  tamen  id,  cnjns  cansa  hsec  finx- 

intervallo  minimo :  id  appellat  ^-  erat,  asseqnutus  est.    Nam  sive  om« 

XWTor.'  Lau^.    Nee  phuqaam  mini'  nes  atomi  decUnabnnt,  nuUe  nnqoam 

mann.    Quod  anlea  dixerat,  <  Tantum  cohserescent,  sive  aliae  declinabnnt, 

quod  momen  mutatom  dtcere  pos«  alisB  suo  notarecteferentor;primum 

sis.'  M.xiaroif  Epicnro.  Fab*  erit  hoc  qoasi  provincias  atomis  dare, 

Ne  fingere  molm»]   Huc  pertinent  qQft  recte,  quse  obliqne  ferantur ;  de- 

illa  M.  Tnllii  Ub.  1.  de  Finib.  '  Nam  inde  eadem  iila  atomorum,  in  qno 

et  ipsa  declinatio  ad  libidinem  fingi-  etiam  Demoeritus  haeret,  turbulenta 

tur,  (ait  enim  declinare  atomos  sine  concursio  hnnc  mundi  omatam  effi- 

cania:  quo  nihil  turpins  physico,)  et  cere  nen  poterit'  Creech, 

illum  motnm  naturalem  omniam  pon-.  249  iSed  nikU  Mimne,  ^e,]  Ordo  est : 

derum  e  regione  inferiorem  locum  sed  qois  est,  qni  possit  cemere,  cor- 

petenUnm,  sine  cansa  eripuit  atomis.  pora  prima  nihil  omnino  se  de  reeta 

Nec  tamen  id,  cujns  oausa  hsec  finxe-  regione  declinare  ?  impiicaU  oratio : 

rat,  assecnttts  est.    Nam  sive  omnes  qaaiis  Ula  est,  1. 756.  <  Qnorom  ntmns* 

atomi  declinabunt,   nuU»   umqnam  qnequidaverojam,distet»habebas.' 

cohserescent ;  sive  aliae  declinabunt,  Verbum  dediaare  hoc  loco  jungitnr 

alise  sno  nntn  recte  ferentnr :   pri-  cnm  qnarto  caso,  et  est  ^^efrfffruc^ ; 

mum  erit  hoc  qnasi  provincias  atomis  nt  apud  Virg.  iEn.  4. 185. '  Nec  dnki 

dare,  qnse  recte,  quae  obUqne  feran-  decUnat  lomina  somno.'  et  apnd  M. 

tnr :  deinde  eadem  illa  atomorum,  Tnll.  de  Fato : '  Qnae  ergo  nova  cansa 

in  quo  etiam  Democritns  hseret,  tur-  in  natnm  est,  qose  declinet  atomnm  ?' 

bulenta  concnrsio  hnnc  mnndi  oma-  Lamb* 

tnm  efficere  non  poterit.'  Iiam6.  251   Denifue  $i  eemper']  Si  motns 

246  Ne  fingere  motue  obHqnoe  fridea-  nnicns  esset,  neqne  nUa  declinatio 

mur]   Neqoe  enim  natorae  corporis  daretur,  unde  libertas  homini  P  Fab. 

coogrneret;  at  ciinamen  illud  suum  Prodeclinationeseminnmitemmpug- 

haud  equidem  sdo  «n  vel  ievicala  aU-  nat  Laeretioay  vss.  4S.  Qnosdam  mo« 


T.   LUCUBTII  CARI    DB  RERUBI   NAT.   LIB,  II.     1097 

tas  CMe  TOliiiitario»  omnes  sentiiiDt,  254  Quod  foH  fmd.  nimp.]  I.  qaod 

iil>ertatem  in  se  ipso  qnilibet  perci-  toilat  fatnra.  sen  fati  neceesititeni. 

pit,  et  similem  esse  in  aliis  animaiibos  Hac  de  re  sic  M.  Tail.  lib.  de  Fato : 

non  inepte  conjicit ;  iiia  enim  videt  '  ^^  Epicuros  deciinatione  atomi  ▼!• 

motna  snos  non  certo  tempore  cer-  ^^ri  fati  necessitatem  pntat.    Itaqne 

toqne  ordine  peragere,  sed  pro  Itbitn  tertins  qnidam   motns  oritor  extra 

yariare,  et  nnta  sao  Ttvere.  Imo  cnm  pondns  et  plagam,  cam  deciinat  ato- 

careeres  snbito  patefiant,  tantnm  non  mos  intervalio  minimo :  id  appellat 

videmus  ipsam  ▼olontatem  eqoi  pro*  4^dxia*rctf,    Qoam  declinationem  sine 

mmpeDtem  et  longe  praecurrentem  causa  fieri  si  minus  verlMs,  re  eogitur 

antequam   moventnr  artns  :    primo  confiteri.  non  enim  atomas  ab  atomo 

plausa  erigitur,  intemus  animi  motns  pnlsa  deciinat :  nara  qui  potest  pelii 

prttcepa  fertur,  dum  spiritns,  qni  per  «iia  ab  aiia,  si  gravitate  feruntor  ad 

nerros  in  singola  membra  dirigendi  perpeDdicalamcorporaindiyiduarec- 

sont,  tardins  conveniant    Animlqae  ^^  lineisy  ut  Epicuro  placet?  Sequi- 

motui  morosins  obseqnantnr.  Deinde  ^^^  ^'^^™  ^^  ^>  ^^'^^  *b  aiia  numquam 

cum  extema  vi  impeliimur,  aliqnid  depeliatur,  ne  contingat  qnidem  alia 

intns  latet  qnod  vi  isti  obsistat  et  re-  oliam.    Ex  quo  efficitur,  etiamsi  sit 

pngoet ;  et  aliud  plane  nos  agere  sen*  atomus,  eaqne  declinet,  deciinare  sine 

timus,  cnm  nostro  nntu,  quam  cum  causa:  hanc  rationem  Epicnrns  in- 

alioram  impalsn  moveamur.     Unde  duzit  ob  eam  rem,  quod  veritus  est, 

vero  hsee  libertas  ?  Excnte  semina  ne,  si  semper  atomus  gravitate  ferre* 

ipsa,  nihil  tale  in  iis  latet,  ex  raotu  tur  naturaii  ae  necessaria,  nihil  libe- 

directo  et  ad  lineam  fati  et  necessi-  mm  nobis  esset,  cumita  moveretnr 

tatis  catena  nectitur,  ex  ictn  (si  po-  animns^  ut  atomorum  motu  cogere- 

test  esse  ictus  sine  dedinatione)  ea-  ^^^''  Legito,  si  vacas,  cctera  qn»  se- 

dem  sequitnr  necessitas^  Relinquitur  qountiir.    Huceodem  pertinet  locns 

-igitur  sola  declinatio  cul  se  debeat  i'^^  ^^  ^^^'  ^-  ^^  ^*  Deor.  quem  paul- 

libertas.    Motum  hunc  declinationis  ^^  t^ite  testem  produximus :  <  Veiut 

Plutarchus  De  An.  solert.  docet  ab  Epicoms  cum  videret,  si  atomi  fer^ 

Epienro  induci,  Swatt  cls  tV  fuhy  4  rcntnr  in  locom  inftriorem  suopte 

rixn  vaptiff4\Bp,  Kt^  th  l^'  ^ifOf  /ih  M»  pondere,  nihil  fore  in  nostra  potea* 

Xirrcu*  '  Hanc  Epicnras  rationem  in-  ^^^^»  c|<icd  esset  earam  motus  certus 

duxit  ob  eam  rem  quod  veritns  est  ^^  necessarius,  invenit  quomodo  ne- 

ne,  si  semper  atomns  gravitate  ferre-  cessiutem  fati  effugeret,'  &e,    £a- 

tur  naturali  et  necessaria,  nihii  libe-  <>««  de  re  sic  Pintar.  I.  xirtpa  rmf 

rum  nobis  esset,  cum  itamoveretur  f^  ^ffitniuAr%pa\  OM  ybtp  uirt^  t# 

animus,  nt  atomoram  motn  cogere-  *E«-uw^  Maau^  Mp  rw  /ucyiimir, 

tur.'    £t  alibi :  Epicnras  ab  atomis  irpuiephif  olhw  wpdrfp»  icai  fou\or,  &ro^ 

petit  prasidtnm,  easqne  de  via  dedn-  irapryKXiyai  pStof  hA  r<Axi.xiarwj  &rvf 

cit,  et  uno  tempore  snscipit  res  dnas  ^pa,  ira2  fda,  icai  r^  irapcor^Xtfjp,  ind 

inenodabiles :  unam,  nt  sine  causa  fiat  rh  l^'  ^^  p^  Mxirrai.  I.  e.  <  Neque 

aliquid,  ex  quo  existet  nt  de  nihilo  coim  ipsi  (Stoici)  dant  Epicuro  re- 

quippiam  fiat,  qnod  nec  ipsi,  nec  cni-  mm  maximaram  causa,  rem  tam  par- 

quam  physico  placet :   alteram,  nt  vam  et  levem,  atomum  unam,  deeli« 

cum  duo  individna  per  inanitatem  fe-  naie  minimo  intervallo,  ut  astra,  et 

rantur,  alterum  e  regione  moveatnr,  animalia,  et  fortnna  recipiantor,  et 

alterum  declinet :  Cieero  de  Fato.  nt  ne  libera  voluntas  ac  potestas  no« 

Cruik,  bis  pereat.'  Xo]n6.    ■ 


1008  MOTA  VARIORUM  IN 

^  Exu^i$nionecmmm]AtqneiU  ms,  cftliimquft  rigiuMlo  Comi^lett/ 

9it  fatttm.  oam  fatam  nikil  aliad  ent,  In  doobas  Kb.  maniwcript.  tcriptni 

qoun  «i^^f » Bca  m/firAod^alnMr Tcr«y-  ca t,  Per  wum/tra  fMtgaatttt :  cajag  «cri^ 

la&n :  i.  e. '  series,  lea  connezio  caotm«  tara  sententia  plana  est :  MMmquep  ae 

ram  ordinata,  sea  cansamro  inter  se  qoid  dissimalem»  celcris  antepoM» 

nexaramsteraitas.'  Jam  qai  introdn*  qaidam  legendnm  censent,  Per  mea»- 

cnnt  cansaram  seriem  ordinatam  ac  brareguMtwr:  atqne  ita  iegitnr  in  codk 

sempiternam,  ii  mentem  hominis  libe*  Memmiano,   et  Tettiaoo.    £i    qv« 

ravolMnUtespoiiatam,fatinccesBitate  scriptnra,  si  oo^ie<^tnr«  locna  esl,  li- 

devlncinnt»  nt  scribit  M.  Toll.  de  Fa^  benter  facercm  gemmiwr^  i.  e.  gigaa»- 

to.  Lamk»  tor.    Qaasi  diceret  Lucretins,  in  no- 

S67  F^  ttcolm  voUmUuf]  I.  e.  fatis  bis  a  Toliintate  motns  pro^cisciy  at- 

aoDalligata.Sicantem  legendomboc  qne  oriri.  qnod  qnidem  idem  valet, 

loeoy  non,  nt  in  vnlgatis,  aiwteeotep*  atqae  id  qaod  et  paallo  ante  dictnm 

tae:  at  contra  prozimi  versosscripta*  a  nobis  est,  e|  Aristoteies  item  tiadi* 

ra  recta  est,  Per  qtmm  progredimmr^  ^it,  velantatem  esae  principiam  et 

«ao  dueU  fttemfue  volmpiM.  tale  enim  originem  motns  in  nobis.  Fnit  anlena 

est  illad  Virgilianom  in  Alez.  Ecl.  lapsos  proclivis,  nt  ex  gfmmlm',  fieret 

8.  66.  ^trahit  sna  quemqne  volup-  g<nait«r:  deinde  ez  germiim',  moda 

tas.'  Iiam6.  regunturf  modo  rigmUur.    Sic  anta» 

868  Per  fumu  progredimur]  Ita  ex  loqnitttr  aiibi,  ut  sof»ra  eod.  Vh,  80. 
veteribos  libris  descripst,  rectissfme.  *  Cessandoqae  novos  raram  pro^g^ 
Veriiam :  iuqwmy  id  postolat.  «alap-  nere  rootns.'  Qai  anten  *  geri  om* 
laty  legendam.  Marullns :  «oliiatet,  tns '  pro  creari  Laliae  dici  poise  p«* 
BMle.    lu  et  6. 188.  et  1. 141.  G^.  tant,  in  lingna  Latina  sant  hoapiieiy 

969  Dfriiwamiis]  Inclinamus,  varia*  n«  quld  gravins  dieam.    Oereradici* 

if  dirigimasy  et  abanrde  Fayns  VU  tnr  proprie  et  nntrix,  ant  mater  alnm» 

Creech.  Biun,  aat  filinmy  et  bi^liia  onnsy  et 

Tempore  certo]    Hor»  momento,  q<u  vestitos  est,  vestemy  et  celoratna 

pttacto  temporis,  4r  ieeapei.  Fa6.  coloremy  et  simUia :  traaslatey  impe- 

861  Nam  dubio  proe.  kie  r,e,quoi'  ratorbeUonHetaaglstratnspersoiiam 

fuevolJ]  Volnntas  estprinctpinm  mo«  pnblicam,  et  aegolioram  gealory  aen 

tnsin  nobis.sie  Aristot.  Pbys.  Lamb,  proenrator,  negotla,  et  aimilia.    Gop 

869  JSi  Jbme  ms#«s  per  membra  ge*  rtre  motoveraprocreafleantgigBera 
nmlir}  Sicconjectaradoctnsscripsi;  motns,  scio  Latine  dici  nnllo  modo 
eom  in  veteribns  libris  qnibasdara  in-  posBe,  qnicqiiid  bUtercmt  Thfasoneab 
«enlssem :  reguntuf.    Qna  in  re  va»  Lmh, 

riatam  etlam  apnd  Saliast.  et  snpra  i^gmitar]    Qassendiis    uogeHiimt 

1.488.  Vnlgati:ngmiUr.  Recteqno"*  elii   iZcfimtar.    De    aoima    mtmdi 

q«e  qnidam  veteres :  ei^f«ihir.  Oif.  Maniliiis^  '  Cnm  spiritna  nmis  Per 

£*  Mmc  miotue  per  membra  o^gonlvr]  cnoetas  babltet  partesy  «tqne  Irriget 

Omnes  Itbri  typis  excosi,  quos  qui*  orbem  Omnia  pervoUUas,  corpnaqno 

dem  viderim,  babent,  per  membrm  ru  aaimalo  fignret'    Croeek, 

guuiur,  qnam  scripturem  si  probabi-*  8Cfl  Noune  uideo  etiam  paief»,  Ump. 

ans,  erit  translatio;  et  hnnc  locmi  p.]  Virg,  Oeorg.  1.  618.    *  Ut  onm 

sic  ezpUcabo :  binc,  i.  e.  a  volnnute,  careeribna  aese  effndere  qnadrigm/ 

■loUs  rigantnr,  i.  e.  complentnr,  a^  Stc,    Lamb,    Temporepuueio']  Sie  um* 

l«ntnr,amplificaatar»etpropagantar.  Ureslibri.    G(^. 

5. 694.  '  Qood  maria»  ac  terras  ob«  866  Fts  ciqHda  EfHonun]  Ut  apad 


T.   LUCRBTII  CARI   DB  RBRUM   KA.T.  LIB.  II.     1099 


VirgilMi  Ma,  4.  US.    *  Odora  c*-  mn  UbeBtim  legerem.    Cwcdk. 

wmm  jrts.'   Oneck.  90O  C^(  vidms  iwihm  motmi  ^.]  Sie 

Tam  demtbit9]   Idem  ft.  Mft.  *  8««  hmbent  codd.  Aldioi  recentioiet,  et 

pc  ita  dcMbito  penoiBte  cftde  ce^  Farts.  et  Lofd.  ntrlqoe,  et  mami-* 

leateis.'   Ennius  s  p.  290.  *  Cum  d^  script.  Bertin.  Memm.  Teltian.  <  iai- 

Bnbito  me   orat   malier,  lacrymani*  tnro'  aatem  interpretor  ingressmn, 

qoe   ad   genaa    accidit.'      Piautas  seoiotroitnm:  nt  libr.  1.  IS.    <  Sig<- 

Baech.  1.  1.  46.    *  Qnid  si  apud  te  ni6caBt  Initam  percnlsm  corda  tna 

vnniat  desnbito  prandiam,  aut  potn-  vi.'  alU  habent  tactiiimy  nt  mannscrlpt. 

tlo/  dec.    Lon^.  Vaticanns,  et  excust  Vicetinl  ae  Flo- 

Qitam   mnu   mt  ipta]      Profert  rentlnl:  qnam  posteriorera  scrfptn. 

hnne  locnm  Nonins,  sed  eerrapte*  nm  si  recipimusyin  vece  ^inttinm,'! 

ScriptnmestenimineftemplisNoniii  et  u  coeunt  in  unam  syllabam.  sio 

f  amn  aMis  Met  ipMy  b  pro  »,  com  as<  idem  S.  978.  «  et  mobilis  iUa  Vii,  inl- 

piratione  supervacanea :    qn»    dno  tinm  motes  ab  se  qnm  diridit  oUis/ 

ssipe   peccmtor  In  codlcib.  man«<i  Lamb, 

•oript.    ut   supra    dlziroai.     Lambt  271  IXiH  perre]  Bari  porro,  i.  e. 

QwMi  auBf  Mtit  ipm]    Quidam  vete-  amplificarl,  ac  dilatarl,  seu  permana- 

res,  et  in  Nonio:  Aafrd.  vide  Indi-  re,distribni,didi.8icfere8upradixit, 

Wn«    Gif,  *  dare  se  fora»,'  ad  extr.  lib.  1.  Lttmb, 

266  Omms  emm  Mmn,  4v.]  Vss.  6.  272  Nee  ebmU  eei,  ^v.]  Quia  hoo 


motas  volnntarios  animaliam  obiter,  fit  ab  invitis :  illud  sponte,  et  yolnn< 

nnc  Inepte  expticat:  volt  ipse  ani-  tate  nostra.    Vide  Ariftot.  Ubr.  8. 

rons,  deinde  coliigit  spiritus,  qui  sibl  ^k^  Nuco^  nbi  dispntat  «fpliwoMriov 

ohseqaantor^  per  nervos  in  merobra  xeX  hcovtrioe,    Lemb,  I.  e.  longe  aliter 

diriglt,  langnidos  fovet,  novos  et  vi-  fit,  cum  invlti  trndimur ;  est  enim 

gentes  snbministrat,  ita  movetnr  anl-  aliqnid  in  nobis  qnod  repngnet.  Fnb, 

mal,   et  contlnnatnr   Ulins    motns.  Explicatnro  modo  voluntarium  mo- 

Cteeck,  tnm  vss.  12.  Ulnstrat,  eomparatione 

267    Cin^atrt  ddtei]   In   qnllMisd.  facta  Inter  enm  et  motnm  violentnm ; 

Ub.  manuscr.  scrlptum   est   cenari  nam  motn  violentowti  vim  exter- 

qood  non  temere  admoneo,  sed  ut  bbui  sentimns,  cnm  nntn  nostro  pro« 

sGiant  stndiosi  leclores,  sspe  a  libra-  eedamas,  nihU  tale  :  deinde  vi  exter* 

rils  UUs  positnm  reperiri  e  pro  qui  imb  repngnat  vohintas nostra,  aliqiian- 

nt  f  aca'  pro  aqna,  <  deUca '  pra  deli^  do  etiam  viocit ;  nnde  patet  esso  aU^ 

qna,  ef  simllia.  nisi  qnis  dicat,eondri  qnod  princlpiom  Internuin  motni,  U« 

esse  rectnm  et  integmm.  de  qao  jn-  bernm  plane,  nec   nila  necessitate 

dlccnt  emditi.    Omnino  oonfwri  ma-  vlnctnro.    Creeek, 

gis  probo.    Lfun^.  ProcedlMtis]  Qnldam  veteres :  pro- 

CoBfuirt  defol]  In  qnibnsdam  vete-  cndisinf.    Oif. 

ribns  nostris,  et  Lamblni:   «ondH;  27S  Vtribem  eMerim]  Signlficat  id 

nt  fortasse  Ita  legendnm  lit :  oonciri  qnod  Aristoteles  eo,qoem  modo  dizl, 

doM,  condto  per  artm  Omiii$j  nt,  l|pc.  loco  /Bloior,  1.  e.  vlolentnm  nominat: 

Oif.  qood  sic  definit  Ule :  B/aior,  oS  bpxh 

968  CoBnc4W  eeqmiwr]  Sie  habent  I^Mdtrifnidir^vfi/Sa^Xofi^iovTovirpdTroy- 

omnes  libri  vntgati :  qnidaro  ocripti,  Tot.  t.  e.  *  Violentom  est,  cnjos  prin- 

ooBniara.     Iiaiii6.     CoBBtJnt  eeftmtur^  dpinm  est  extrinsecns,  nttiU  adjn- 

Sic  ex  veteribus  qnibufdam  roalni.  vante  eo  qnod  aglt.'   Samsit  autem 

In  alUs :  oonncxtt.    Variatum  est  et  partem  Aaoiwiw,  I.  e.  *  ejus  qnod  fit 

sopravs.  150.    Gif,    Cum  aiiiscon-  invite.'.    Nanf .  aao^for  dividitnr  ^s 


1100  NOTA  VARtORVlf   IK 

T^8^1fr)9ouir,AriXinrarftr«ailr^tfnvw-  molm  Mrsaau    Lttmb.  PmdtnJ  'Bx 

Xtt^,  Kot  is  rh  fiUu»Vy  i.  e. '  in  id  qood  qaibas  oritur   motoa    deoruim,   qoi 

fit  per  ignorantiam,  qnod  posteo  mo-  proprioa  ottomDinm  oorpomm.  X«m6« 

lettnm  sit,  enjosqoe  pasniteot,  et  in  Plog»  motnm  tnrtom  effidont,  poB- 

violentnm.'    I«m6.  dnt  antem  deortnm ;  tertinm  antom 

276   I>oiiteiMi  «ojb]    Eam,  nempe  faciet  IPyicAia^if.    F«&. 

materiam.  nonnolli  libri  babent,  Ih^  S86  Uwie  Lnr  mt  naMt}  A  qna  de* 

mee  dama  nfr,  nnde  legendom  exit-  clinatione  nata  ett  in  nobit  Ui»ertaa 

timavi,  Ihmieum  cnn.    Nam  ▼nif  ati  agendi,  fati  necettiUte  tolnta.  lior* 

babent,  Dmte  emm,  ^.    Lamb.  cnt  TnlUnt  iib.  primo  de  N.  D.  *  Epi- 

177  VU  extima]  Nonnnlli  Ubri  ba-  enmt  cnm  videret,  ti  atoou  ferrentttr 

bent  exters.    Lamb.    Vis  extira]  Ita  in  iocom  inferiorem  tnopte  ponderey 

omnino  legendum  puto.  ex  veteribut  oihil  fore  in  nottra  potetUtOy  qnod 

Ubrit,  ttt  mox :  <  Extema  qoasi  vi.'  asaet  eamm  motnt  ccrtut  et  necetaa« 

MamHnt :    extima,   ct   ita    vnlgati,  nnt,  invenit  qoo  modo  nocestiutem 

male.    Gif.    Extera  meUut  qnam  ex-  effngeret.'    Legendnm  ett  antem,  «t 

<ima  LambinL    Creeeh,  excndendnm  cnravimnty  ntKf 


278    Cogit]    Btdftraiy    iMerpdiu.  ftffttat,  nt  tcriptnm  ett  in  eodice  ma- 

LoLmb,  nntcript    Vaticano  et  Memmiaao: 

280  Qaitfdom]  Ncmpe  volunUtem  noo,  ut  habent  pleriqne  libri  excnai, 

fati  necettitate  tolutam.    Lamb.  et  ottiftanatapofottat.    Lamb. 

Feh,  Peteeta»]     Facoltat    qna    retta» 

28S  £<  pr^eeta  refir,']  Et  profuta  mnt  et  advertamnr  motni  eoacto». 

reprimiUr,  et  retro  qoiescit.   Iiam6.  Pdb, 

Concotta,  profosa,  ctf  rh  irpMv  itv-  287  J}e  ntJbtit  fuoauony  4*0  ^^  ^ 

^etaa,    Fab.  Pr^eeta]  Qoati  procnl  nihilo  ettet  h»c  nobit  innata  qnidU- 

rejecU,  Faynt  :   ama  interpretem.  bet  agendi  potettat,  ti  non  ettet  ato* 

CreeeiL  moram  dedinatto.    iiam6«    NihUde 

284  Qaare  in  Semmba»,  ifc,]  £  li-  nihilo  fit ;  at  volnntat  liben  ex  pri- 
berUte  volonUtit  motnm  deciinad-  mo  ant  tecoodo  motn  ette  noB  po* 

'onit  VM.  10.  dmnnm  adttruit.    £x  tett ;  ergo  admittendnt  aUot  motoa, 

icto  nnnqnam  natoetnr  itta  liberUt,  per  l^yicAi^iv  tciUcet.    Fab,    De  mU- 

ictnt  qnippe  ett  vit  exteraa,  qnm  U-  le  foemamf  ^.]  I.  e.  ret  non  finnt  ex 

berUtl  maxime  advertatar,  pondot,  nibilo,  qnia  pondnt  et  lctnt  atomo- 

Ucet  tit  principiom  moUt  interaum,  ram  id  impediont,  at  pondnt  et  ictoa 

dnm  tamen  deortnm  eodem  temper  atomoram  non  faciont,  nt  nobit  in- 

tenore  tendat,  qon  minot  advertatnr  nata  tit  Ubertat  agendi.  Htec  Fayat : 

libertati,  qnam  ipte  ictnt,  tola  igitnr  qnibnt  nibUabtordiutvelipteFajna. 

rettat  decUnatio,  qom  nec  certo  tem»  Creeeh, 

pore,  nec  certo  loco  facU  neeettiti^  288  PondMf  <aim]  Per  qnod  eorpo- 

tem  istam,  quam  et  ictnt  et  pondnt  ra  deortnm  moventnr  per  te,  et  tna 

indncont,  evitat,  et  rnmpit  fati  foe-  tponte :  et  cnm  teqnaU  celeriUU  mo* 

dera.  Creeek,  iSfmiai6Hf]  Primit  cor-  veaotnr,  nnmqnam  alternm  ab  altero 

poribnt.    Fabn  tangi  potett.    Jjomb,    Natnra  pon- 

285  £fff  flliom  frett,  pL  et  pemd,  derit  onmia  corpora  ex  mqoo  depri* 
ooat.]  Nempe  deciinationem.  Per-  mit;  qoare  plagit  fieri  omnia  no- 
tpicae  igitnr  hoc  loco  Lucretint  ex  qnennt;  ted  ne  ment  nottra  neceeai- 
£picari  tententia  tertiom  gennt  rao-  Utem  agendi  intettinam  habeat,  de- 
tot,  qui  fit  per  decUnationem,  ponit.  bet  admilti  molot  per  Kyi^ja»,  Fab, 
Lamb,    Preeter  plaga»]  Per  quai  fit  289  8ei  me  ree  ipea]  Sicomnetqnl« 


T.  LUCRBT]!  GAHI   DB  RBRUM  NAT.  LIB*  11.     1101 


dem  habent  librt :  sed  legendani  pu- 
to,  meni  ipmf  vel  reclamantibns  librii 
omnibas,  ratione  banc  scriptaram 
efflagitante.  Lamb,  Res  ipta,  Sic  om* 
nea  librl.  Larobinas  tamen:  mens, 
▼id.  Indicem.  Gif,  Palmarla  Lam- 
bini  correctio.  Mss.  enim  omnes  ha- 
bent  res ;  qaod  boc  loco  stare  posset 
hwpopuc&s,  sed  nihil  praecessit  ad 
qaod  referri  qneat.  Fab»  Codices 
omnes  ne  ree  ip$a,  Istis  omnibns  Co- 
dicibns  praferenda  est  Lambini  con- 
jectara,  sententia  ipsa  postalat,  meiu. 
Hanc  locnm,  de  qao  nibil  interpre- 
tes,  difficilem  existimo,  et  ita  ezpli* 
candam :  de  nihilo  niliil  fit,  ergo  II- 
bertas  volnntatis  ex  aiiqao  oritnr; 
qaodnam  vero  istad  sit  jam  inqoirea- 
dum  est;  motus  seminnm  est  dn- 
plexy  alter  natnralis  deorsnm,  qui  a 
poodere  procedit,alter  violentns  snr- 
somy  qai  ab  icta :  jam  ab  icta  omnia 
non  fieri  manifestnm  est,  qnoniam 
aliqnu  motns  a  pondere  procedlt;  iste 
antem  motns  a  pondere  procedit, 
dnm  sit  nataralis^.  et  eodem  semper 
tenore  labatnr,  libertati  non  magia 
favet,  quam  ipse  ictns ;  ne  igitnr  ani- 
mns^qai  ex  seminibns  constat,  neces- 
sitate  aliqua  intema,  i.  e.  mota  qai  a 
pondere  procedit  determinetar,  sola 
potest  seminnm  declinatio  efficerOy 
qusB  in  incerto  loco,  incerto  etiam 
tempore  facta  illins  libertatis  caosa 
cssepotest.  Creeeh» 

Neoeemm  ItUestinum']  Necessitatera 
intestinara,  cnjos  causa  efficiens  esset 
motus  atomoram  natnralis  certns  et 
necessarius,  qni  fit  deorsum.  Lamb» 
Neeesse  est  nomen,  nam  necessus,  ne- 
cessis,  necessitas,  et  necessam  lec- 
tomest:  Donatus  ad  Sc.  5.  Act.  5. 
Eunnch.  Ter.  Creech* 

292  Exiguum  cUnamen']  I.  e.  mina« 
ta  dedinatio  atomorum :  '  clinamen ' 
antem  a  verbo  *  clino,  as.'  ex  qao 
<  ac^inis.'  Horat.  Sat.  2.  2.  6.  *  Ac- 
cliiiis  faisls  animas/  &c.  Sic  enim  le- 
gtnd0ni.esse  indifavitnns,  cam  volgo 
legeretur  AeelieiSf  tfc,  La^ib. 


204  Nec  sHp.  mag,  fuii  umq.]  I.  e. 
neqne  contractiora  inter  se,  et  densi> 
ora  nmqoam  principla  fucrnnt,  ne- 
qne  rariora,  et  diductiora,  qaam  bo- 
die  sunt.  Lamb,  I.  e.  nec  densior, 
nec  rarior,  itpauripa,  Qaod  verum ; 
sed  etsi  verum  id  de  summa  summa- 
rum  sit ;  de  mnndis  variis  aliter  se 
res  habere  potest.  Pab,  Semina  mn* 
tari  non  posse  oiim  docuit  Lncretins, 
jara  vss.  14.  asserit,  nniversara  mate- 
riam  nec  minoribns  nnqnamy  nec  nn« 
qnam  roigoribus  intervallis  distinc- 
tam,  qnippe  nnllum  semen  perit,  ita 
ut  biatus  reiinqnatnr ;  nnllam  novnm 
semen  introdocitur,  nnde  spissius  ^- 
eret  universura.  Deinde  motns  se- 
roinura  esse  imrautabiles,eosdera  olim 
ftiisse,  qni  nauc  sunt,  et  eosdera  in 
•temnra  fnturos.  Ideoque  qnales  res 
olim  productsB  erant,  tales  iteram 
prodnci  posse.  Quippe  ubi  eadem 
seraina,  idem  semper  pondas,  et  nbi 
nuUa  vis  exteraa  introduci  possit, 
ibi  idem  motus,  qui  ex  illo  Pondere 
profioit,  sit  necesse  est.  Creeeh, 

299Elposihoe  s.]  Ita  veteres  libri, 
rectissime.  Gif,  Et  post  hae  semper] 
Al.  Et  posi  hoe  semper^  tfc,  Lamb. 

ftOO  Et  qua  consuerunf]  Quidam  ve« 
teres  coiistierta^  Forte :  ^a,  Gif. 
Ei  ques  consueruni]  Sic  legendnm,  et 
ita  habent  duo  libri  mannscripti :  alil 
consuerini*  Ridicnle  autem  Thraso 
potat  legendnm,  Et  qua  consueruni^ 
Sfc,  ut  sit  haec  sententia :  et  qua  con- 
ditione  prima  corpora  consoerunt 
gigni,  eadem  condltione  gignentuF: 
quasi  vero  primordia  rerum  gignan- 
tur,  et  non  res  omneis  gignant,  vel 
certe  ex  lis  res  oranes  gignantor. 
Lamb, 

Eadem  CondiHone]  Eadem  lege,  eo- 
dem  pacto.  Iiairi6. 

ftOl  Inque  valebunt']  Et  invalebnnt, 
sen  invalescent.  rfi^if.  iit  Virgil. 
Mn,  9,  288.  *  Inqne  salntatam  :'  et 
Lacret.  '  conqoe  giobata/ '  ioque  pe- 
dita,' '  dlsque  supatis,'  *  keque  grega 
ri,'  et  slmil.  sexcenta.  Lamb, 


IIOS  NOTifi  TAHIORUM   IN 

.   Sa2  QiMMfiNii  qunquB  M.  e«<]  Ver-     iMfr.    CMtra  LRefefitin  fiMUk 
buMi  e$if  qiiod  «berat  a  plerisqiie  ▼■!•     quU  ol»pciary  ipSM  BeiiMa  kaae  4e 


gatit,  repofloi  anctoritate  mannscript.  perpetao  seraimini  not«  opinioi 

Dodicani  et  alionuB  ▼nlgatoniift  fre-  erertere,  Bam  si  onivecaa  materia  ag^ 

tas.  Laiii&.  taretnry  nade  reram  tiQiinia  rh  mvm 

80S  Nte  retum  nmmamy  jjrc.]   I.  e.  tam  alta  qniete  torpescere  vidtettir  ? 

nee  rh  vSr,  i.  e.  Dniverstim,  lea  Gmney  Respondet  poeta  vst.  2S.  ioepte  14 

ot  saepe  ipte  appellat,  vis  oUa  com-  objiciy  neccsse  enim  est  nC  motos  se- 

motare  potest.  longe  igitor  aiiod  est  miDam  sit  imperceptlbilisy  cmn  ipsa 


pmney  qoam  mmidos.    Nam  mondos    semiiiaaciemocolonimfflgiaot. 
interibit  etiam  ex  sententiaEpicori.     de  sobjongit,  renim  etiam  seosiliili* 


immo  vero  idem  senClt,  infinttos  qoo*  om  mofeos  ociilos  nostros  e  longinqo« 

tidie  mondos  et  oriri  et  interire.  5.  speetantes  non  raro  latere,  qaod  ex- 

M.  '  Qnod  sopereit,  oe  te  in  promis*  emplis  oviom  per  agrog  reptantiom, 

sis  plora  moremar,  Principio  maria,  et  militmn  per  campos  diteorrentiom 

ac  terras,  caelomqoe  toere:  Homm  iUoitrat.  Creedi. 

natoram    triplicem,    -tria    corpora,  ftll  PraUrqwm  H  ftnd]  Vt  cclons, 

MeoMQiyTreisspecies  tam  diuimiles,  oer,  aqoa,  &c.  Lamb*    Ut  sont  aer, 

tria  talia  tezta,  Una  dies  dabit  exitio,  aqoa,  ccefaim,  astra,  ite,  Fab, 

noltosqne  per  annos  Sostentata  met  ftl9  Oohm  «nim]  Respcnsio  est  ad 

moles,  et  machina  mmidi.*  idem  00«  Mwo^of^  snperiorem.  Fmb. 

dem  lih.  iofra :  244.   *  qoa  propter  I^nge  uoetria  ab  muiba»  iafra'}  V^ 

laaxnna  mondi  Com  videam  membra  detor  legendnm,  Nbetrie  ah  teni 

ftt   parteis  consnmta  regigni,  Scire  ipM.veromtamen  nihilmotaie  aoi 

Ucet  c»li  qnoqoe  idem,  terraeqoe  fo*  Lamb, 

isse  Principisie  aliqood  tempos,  cia-  Infra']  Lamb.  ip$a»  Otf.    Ifta  aili 

demqne  fotoram.'  Lamb»  cxblbent»  sed   LAmbinns  nihU  mv- 

S06  Ex  oauu]  Ex  snmma»  ex  oni*  tare  ansos  est.   Creedi,    Jufra  jmoet 

"eev^Of  ht  rmi  woin^e.  ot  paQlIo  ante  laage  a  eetuibae,    I;  e.  sensns  nostri 

diximiis.  illa  attingere  neqoeont.  Lambin.^io 

JVe^MS  ntrsMi,  tn  omMe  Uade]  Ordo  pro  ti|/ra.  non  male :  frnstra  tamen  de 

ett:  neqoe  .  rorsum   qoicqoam  ett,  haclectionednbitabat;  namlib.qno- 

Qnde«  i*  e.  ex  qoo,  nova  vii  coorta  in  qoe  tertio  occarret.  Fab. 

Onme  UFrompere  qoeat.  Xiasi6.    /0  Slft  Qiidpfv|i<«r  o&t  i tta]  Com  in  do» 

omMe]  tts  rh  vfiy.  Laa$b,  obns  libris  calamo  exaratis  seriptimt 

S06  lUad  im  ki$  rebae]   Objectios  reperissem:  liftt  iUnm:  ego  ex  voce 

Qoi  fieri  potest,  nt,  com  principia  tttom  feci  tSa,  ot  inteHigaaros  cor» 

perpetno  moto  jactentur,  summa  ta*  pora  prima.    Qiiod  si  qaisotaletleg^ 

men  qniescere  videatnr?   Fateor,in*  tiiam,  ot  snbintelligamns  primomm 

quit,  videtnr;  sed  non  qoiescit  ta«-  nataram,nonmagnoperereptignabo:: 

men  ;  com  enim  prima  corpora  per*  sed  tom  venn  proximo   legeadmt 

videri  oeqaeant,  qna  tandem  ratione  etit  narpereddtet.  Lamb.    Qoaprspfcr 

illornm  motns  videas  i    Si  pilam  vi-  «6t  ttta,  ifc,  Qnandoqnidem  ea  videra 

dere  non  potes,  quo  pacto  de  illins  oon  pores,  qni.tandem  eornm  motnm 

motu  judicabis  ?  Fab.  cognoscas?  Fab.    Ubi  ipss.    Lamb^ 

iUod  tn  hie  refras]   'Mvn^topd,  noo  aos  iUa.    Veteres  qnidam  tpsmi.  qoi- 

est,   inqoit,  minim,   ipsnm   nniver-  dam  :  iUam,  MaroUos :  tpmiat.  Oif. 

som  atqoe  ipsam  soaunam  reram  vi-  ei4  Sarpere]   Pro  sorripere.    Sie 

deri  stare  et  qniescere,  cnm  princl-  Horat  Od.  4. 18. 18.  *  qnid  habes  II- 

pia  rerom  perpetno  moto  agitentoK.  Jins,  ilUos,  Qoie  spirabat  amores: 


T.  LUCRBTir  OARl   DB  RBRUM  NAT,   LIB.  II.     IIOS 


Qnae  me  sarpaeral  nihi^  Lmb,  Sv^ 
pere]  Sorriperey  aubducere,  eripere, 
furari.  Virg.  JEj^,  §,  845.  *  oculos 
fnrare  labori.'  Fab.  Sic  fere  contra- 
hi  ac  mutilari  voeabola  solent  apnd 
poetas  priscosy  quoties  metri  neces- 
9ltas  postulat.  Ego  vero  a  me  vix 
impetro,  nt  credami  tale  quid  ipsis 
unquaro  in  meotem  venisse.  Porro^ 
ut  verbom  'surripere'  hoc  loco  tri- 
syllabum  fiat,  eur  integra  syllaba  rt, 
fau  e.  antepennltima  potius,  quam  «ini« 
ca  littera  e  in  penuJtima  exteritnr  i 
Quid  ni  enim  scripserint  plene :  *  sur- 
ripere/  pronnnciantes  tamen,  tan« 
qnamscriptumesset:  aurpere?  Sic 
2.  680.  iegendum  sive  prononcian- 
dnm  erit:  coniingere  partOj  nt  lectio 
Mss.  Vossii  contiagere  parato^  pro 
contingere  pario,  subsistat,  qnam  sen- 
sns  postulat.  £t  lib.  4.  vs.  965.  de» 
grere  de/famt,  juxta  Oifanii  scriptnram, 
qnce  habet  df^srcre.  Nec  obstat  lo« 
ciis  Horatii,  a  Lambino  adductns,  nbi, 
«urrtjMi«ra^,  similiter  retineri  poterit, 
et  tamen  TcrfKurvXX^i^Mt  efferri.  Non 
enim  positio  litterarnm  pu  prttceden- 
ten  syllabam  magis  in  boc  verbo  pro- 
ducit  qnam  qu  quoties  in  reiiqnis  oc- 
cnrrit.  Preig, 

816  Praeertim  eum  qua}  Argnmen- 
tnm  dnctum  a  rebus;  qnse  videndi 
sensn  percipiuntur.  cujus  argnmenti 
hssc  vis  esL  Si  earom  rerum,  qnas 
cemere  possomns,  motiis,  aspectum 
nostrnm  fugiunt  .propter  longum  lo« 
corum  intervaiium :  qnanto  verisimi- 
lius  et  magis  cnm  ratione  consenta- 
neum  est,  princtpiomm,  qnae  sub  sen- 
sum  ocnlorom  non  cadunt,  motns  non 
cerni?  Lamb, 

817  /n  colU]  In  coUe.  sie  alibi  por- 
tit  voct,  contagi^  if^  pro  parte,  voce, 
contage,  &o.  ponere  solet.  XajB6.  Jn 
coUu  Sic  partij  et  fortasse  vod,  inf. 
4.  703.  G\f,  Pro  coUey  prster  ne- 
cessitatem.  Vide,  qusB  ad  iib.  5.  nisi, 
qnod  lioc  loco  Euphoniae  consnltnm 
videtur.    Sic  iterum  vs.  322.  Preig* 

Tondeutes  pab.  U]   Tondentesy  u  e* 


depascentes.  sic  Virg.  Oeorg.  1. 16; 
'  Terceatum  nivei  tondeat  dnmeta 
jttvenci.'  et  ^n.  3. 637.  '  Qaattno» 
hic,  primnm  omen,  eqnos  in  gFamloo 
vidi  Tondenteis  campam  iate,  con- 
dore  nivali.'  Eadem  ratione  dktnm 
est  ab  eod.  6.  697.  <  Rostroque  im* 
manis  vnitnr  obnnco  Imraortale  jecnr 
tondens.'  sic  enim  legenduBy  ooDt 
nt  vnlgo,  hmdene,  Lamb. 

318  ReptmWi  Translati».  Horat. 
etiam  ad  homioes  transtnlit  Epist» 
ad  TU>nU.  1.  4. 4.  <  An  taoitnm  silvaf 
inter  reptare  salubreis,'  &c.  JLomfr. 

319'  Gemmamtes]  I.  e.  rore  perfn^ 
sae,  etita  gemmarom  speeiem  prae  se 
fereotea,  ideoi  5. 462.  '  Anrea  enm 
primnm  gemmantels  rore  perlierbas,' 
&c.  £am6. 

320  aatioH  agn£}  Venoste  a  Vari 
rone  dictnm  est,  *  agni  satnlli.'  Fab. 
Eiegaater  §aiiate  Marginalia  Vossit 
habenl»  modo  noo  sit  nomen^  sed 
adverbiam^  nt  mox :  '  blandeqne.' 
Preig. 

ChronUeani]  Adulterinom  verbnm, 
ciu  siocerom  snbstitttendmn  est  co^ 
miaeantf  boc  est,  capite  vicisslm  arie^ 
tando  lodunt.  Conieeare  et  coniftcare 
idem  qnod  capnt  adversnm  per  vlces 
Innrgere  motuis  ictibns :  quod  arieti 
pecnliare  est,  qni  fi^ootem  adversaril 
fronte  percntit^  et  ab  eodem  reper- 
cutitur.  Cum  QuintiiiaoDt  *  capite 
conificans'  dixit,  hoc  significare  vo« 
Ittit.  Qnidam  eronieeant  defeodunt, 
a  saitibtts  nnde  crnsmnta :  qnasi  si^ 
nificare  vellet  Lucretins  agnos  ia 
pratis  lattos  et  piognes  saliitorei 
Snnt  et  qni  *  croniscant'  pro  cornibna 
decertant  interpretantnr  gratia  «netrl 
panlnm  ioversa  dietaone :  nt  '  cro- 
niscont'  posttnm  ait  pro  eorniscant^ 
h.  e.  aiterno  comn  pelnot:  et  licet 
agni  teoeri  comna  non  habeant :  imi* 
tantiir  tamen  arietes  comigeros :  qal 
criomachiam  exercent  Quid  si  eo» 
ruecant  iegis  i^  propter  ilind  Juvenalis  i 
( Sed  procnl  extentnm  petulansqoalit 
iiostia  fnnem,  Tarpeio  servata  Jovi, 


1104  NOT^   VARIORUM  tN* 

frontsmqae  coiUAcat/  JurUconsultns  tusso,   is.'  est  autem  ico^^«,   wd 

libro  digestornm  nono  '  committere'  KOfrCrroty  *  comibui  dimico/  et  *  cor- 

dicit  in  hoc  iignificata :  cnjus  verba  nibas  peto.'  quo  retbo  utitnr  Tbeoc. 

sunt  haec :  *  Cum  arietes/  inqait,  ^  et  et  Plato.    De  scriptora  autem  illa, 

boves  commisissent,  et  alternm  occi-  quse  in  nonnullis  item  lib.  veter.  re- 

derit.'  Pttu.  BUmdeque  eoruseant.  Se-  peritur,  caniteaitty  qnaerendnm.  Lamib» 

cntus  foeram  jam  in  prima  ediHone  Blandequi  ccnUeaiU]  Ita  ex  vet.  Co^ 

cod.  mannscriptoSyVaticannmetBer-  dicibns  restitni.   Vide  Indicem.  In 

tinianmn,  et  typis  excuso»,  Floreuti-  quibnsdam  veteribns  croRiscoxl.  Qni- 

nos.  in  quibns  plane  legitor  coruMeani*  dam :  conueanty  mendose.    CorMJcoiic 

Nam  cet«ri  vnlfali  fbre  omnes  ha-  est '  vibrare.'  Gif.    NoUtbi  hoc  ver- 

bent)  partim  cknmiBcant^  partim  cro»  bnm  occurrit,  nisi  apud  QnintiliaDnm 

nheantf  partim  coatfcan^. '  Coroscant^  ex  Cicerone;  significatqne,  nt  vide- 

interpretabar  dimicant,  comlbns  sci-  tor,  arietare.    Sed  pro  contscoRt  snnt 

licet :    cornibos  se  motoo  petentes  qnibus  legendnm  videatnr,  eonmami, 

comscaiioncm  quandam  referant.    Sic  a  KQvi^Wy '  pnlverem  j actare'  (nt  apnd 

fere   Virgil.    nisi   quod    hf^rprrusm  Virg.  <  pedibns  qoi  spargat  arenam'} 

nsurpavit  /En.  12.  019.    '  Cunctanti  quod  probare   non  possura  vel  ob 

teinm  ^oeas  fatale  cornscat.'  idem  hanc  unam  rationem,  qnod  cnm  r^ 

8.  661. '  dno  quisque  Alpina  corascat  blande  ea  vox  congraere  non  potest. 

Osesa  mann.'  vei  simpliciter  corns-  Lambions  sinipicatur  legendnm  oo- 

cant)  trepidant,  liuc  et  illnc  moven-  muant  a  Kopi6<roovtn  eornu  petunt;  nam 

tur,  saltitant.  sic  fere  Plautns  Rnd«  qnandoqne  KopAcro^»,  quod  vir  doclna 

S.  6. 42.    '  Equidem  me  ad  velitati-  negabat,    idem  est   ac  KopAarmy  n€ 

onem  exerceo.    Nani  omnia  corosca  tairofuu  pro  ^oiuu  dicitnr,  et  virvm 

prs»  treroore  fabnlor.'    Neqne  vero  pro  t^«»;  erat  antem  idiotismna 

quemqoam  movere  debet,  qnod  Vir-  MoXewy  qui  et  pro  ^fjarinrw  dicebanl 

gilius   in  eis  exemplis,  quss  supra  ^iixiirom,     8ed  cum  in  Mss.  Codd. 

poBuiy  hoc  verbum  h^^frrnt^Sis  nsur-  legatur  vel  cnmtscon^,  vel  cftroKtsamf, 

pat.  Nam  nihilo  magis  est  activum,  haud  equidem  scio  an  legi  debeat 

quam  mhrandi  verbnm.    At  cnm  di-  conttscanf,  donec  innotoerit  qnid  sit 

cantnr  ignes  et  flammae,  et  linguss  coatscorc,  de  qua  tamen  voce  infra 

vibrare,  absolute,  nt  alibi  notavimus :  aliqnid  scribetur.    Quid  autem,  in- 

dicimnr  tamen  etiam  vibrare  ensem,  qnies,  si  legatur,  bUmdeqaie  comueant, 

hastam,  venena,  &c.  active.    Sic  igi-  nonne  syllabsB  modns  facere  debebity 

tnr  eoniteare  proprie  absolntnm  est,  qno  niinns  rersns  stet,  cnm  prima 

qnamvis  et  active  interdum    usur^  syllaba  prodocenda  sit,  idqne  irdo^ 

petnr.    Virg.  Georg.  4.  73.    '  Tnm  MyKp  ?    At  ego  aliter  longe  sentio ; 

trepidse  ioter  se  coennt,  pennisqne  qui  sciam  propter  liqnescentiam  toS 

corascant.'  ibid.  08.  ^  elucent  al«,et  R  syllabam  esse  commnnem,  qnem- 

folgore  coruscant,  Ardentea  anro.'  admodnm  rh  ^4p^  apod  auctorem 

Haec  igitnr  scriptora  mihi  videtnr  diligentissimum    (Callimachus    est) 

probabilissima,  et  me  hercnle  totis-  hymno  in  Cererem  nnice  ostendet ; 

sima  :  eamqne  hac  tertia  editione  re-  137.    *fy^  fi6as^  [at  Mss.  ibt  ^^. 

tinni.   Vernmtamen  etiam  mihi  venit  VossJ]  ^pfitfiSXa,  4»ip€  (rr^xvr,  olont  0^ 

in  mentem,  fortasse  corvssoitf  esse  le-  pwpu&r,    Vides  in  eodem  verso  prio- 

gendum,  antconisivnl,  averboGrsco  rem  in  ^p/Se  modo  oorripi.    Cujns 

KopCrrtt,  ex  qno  fit  Kopdovm  commn-  rei  olim  exempla  aKqnot  ad  Phse- 

niter.  credibile  enim  est  hinc  Lucre-  drnm  protuli.    Ceteruro,  qnod  factn- 

tium  fiaxisse  *  corosso,  as,'  aut  *  co-  rnm  me  supra  pollicitos  snm»  Ufai^ 


T.  LUCRETII  CARJ  DB  RBRUM  KAT.  hlB.   II.  1105 

*  eoBUcare/  si  vera  lectlo  est,  ex  rem.  Idonb, 

corniscare  oriri  potnit  per  abjectio*  Subter^']  Kt  aiibter  pedes,  snb  pe* 

Dein  Tov  R.  qnemadinodniB  ex  K^rrpnr  dibnn.  Lamh» 

fit  centOy  ex  wifZm  pedo,  et  alia  id  ge*  S28  R^eettuU  tous]  Refemnt  voces. 

nna.  Fab,  Lambinns  Conueantf  vel  eo»  in  quibnsdam  cod.  mannacriptis  re* 

niffeaif,aicop^i»Comibu8peto:The-  peri  scriptnm,  Clamor  quoqne  nwnii$ 

ocritns  Idill.  S.  6.  T^  Ai^r  KMi«M»ra  Idt^  et  ^eetat  voeee  ad  eidera.  Lamb. 

^Xdffaeo  /a^  rb  icopv^ :  Schol.  ^  rb  Ckmuireqtu  numtee  leii  r^ecttaU,  Qni- 

iBv^^*  fA^  «rc  icfpar(o<p*  rb  ybp  mforU  dam  veteres :  eUtmer  quwjpu  m/Bntee^ 

{tuf  KOffCrrta^  ol  *ArriKoi  Kiyevaaf^  As  leiiy  et  ^ectat,  Gif. 

irwrp§x^^  bXXfy<ois  rmt^  Kpmify  leal  Jtfinidi]  Veteres  qnidara :  carit.  HoO 

rbs  Kofv^  ir\irrr<Wofr,  KeSkprrfwiUsfw,  ez  Olossa.  Gt/. 

At '  coniscans'  ntitnr  Cicero  in  Piso*  S29  Et  eireiemieelUaMt  eqmte»]  Hos 

nem,  '  Capnt  opponis  cnm  eo  conis-  dnos  versns  alio  translatos,  in  sniim 

c«ns.'    Qnintiliani  Inst.  8.  S.  qnidni  locnm  restitni  [n.  post  vs.  324.]  Ixiiii6. 

Igitor  Coiiiseaiil  retineamus,  cum  sit  SSO  IVaiisiRtllMitf  vaUdo']  Libri  ma« 

apposita  vox,  et  signiBcet  Arietare,  nnseripti  dno,  et  Aldini  antiqni  ha- 

vel  Gornibns  peteref    Hic  vero  mira  bent,  TVamiMaiif.  hnnc  lociim  pro- 

commentns  est  Fayits ;  docet  enim  fert  Macrob.  lib.  6.  Satnrn.  nbi  os« 

Quintiliannm  lib.  6.  Ciceronem  voce  tendit,  hinc  effictnm  atqne  imitatnm 

'  coniscans'  utentem,  et  hnnc  ipsnm  esse  illnd  Virgilianum  iEn.  4.  164. 

Lncretii  versum    laiidare  :    ita   isti  <  alia  de  parte  patenteis  Transmit- 

semper  errant,  qui  alienis,  non  suis  tnnt  cnrsn  eampos/  &c.  sic  et  Vaier. 

ocolis  ntnntnr.  Creeck,  Flaccns  8.  434.  '  jamqne  ipse  recenti 

S22  Coiidor]  Intellige  velntl  avarpo*  Stat  tnmnlo  piacida  transmittens  ag- 

^i^,  sen   glomeramen  album  qnod  mina  lanro.'    3VamiMtiiii]  Ita  vete- 

lenge  videtnr.  Fab,  res  qnidam.    In  aliis,  TranamUiwet, 

524  Bem  emalaera  dentee']  Virg.  6.  Gif. 

074.  '  Qua  Indo  intentns  belli  simu-  Impete]  I.  e.  impetn  :   qna  voce 

lacra  ciebat.'    ibid.  585.  *  pngnaeque  plnribns  locis  ntitur,  nt  4.  418.  *  De- 

cient  simnlacra  snb  armis.'  Latiifr.  spectnm  praebet  snb  terras   impete 

525  Fuigw']  I.  e.  fulgor :  stc  item  in«  tanto/  &c.  et  5. 506.  *•  Ant  hominero 
fra  sexto  versn.  videtur  enim  Lncret.  tanto  membroram  esse  impete  na- 
altero  pro  altero  promiscne  et  diSia-  tnm.'  et  6. 186.  '  Exstractis  aliis  aiias 
^6ptn  nti.  Ut  lib.  4.  191.  ^  Et  qnasi  snper  impete  miro.'  qnod  item  no- 
protelo  stimnlatur  fnlgure  fnlgnr.'  et  men  indicat  A.  Gellins  19. 6.  a  Nae- 
snp.  boc  eodem  libro,  50.  *  neque  vio  poeta  esse  nsurpatnm.  Lamfr. 
fulgorem  reverentur  ab.anro.' et  lib.  832  In  eampis  eeneutere  feigee''] 
5.  011.  '  nnllo  qni  sit  fulgore  nota-  Tnnc  enim  omnia  e  loco  edito  viden- 
tns.'  LanU>,  Fnlgwr  ibi  ad  C€Bl,eet,}  tur  Ince  collecta  sen  raperenssa  con- 
lA.  /BL  456.  tKoBnr  94  rc  ^aiverai  abyii'  vestiri,  qnasi  nimho  igneo.  Nimbns 
'Or  r£y  ipxoft^fw  bmb  x<iA«ov  0covc-  antem  scrpe  nnbem  radiis  anratis  fnl- 
atoio  JJykn  wafupaifAtoaa  Si*  aiB4pos  o6po-  gentem  slgnificat.  Virg.  atque  ita  in- 
v^  lirc.  Lamb,  Stat.  5.  Theb.  princip*  telligo.  Fab, 

'  Tellns  jam  pnl vere  primo  Crescit,  et  SS3  Nune  agejam]  Hine  incipit  do- 

armornm  transmittant  folgura  sylvae.  cere,  primnm  atomos  formis  seu  figu- 

Preig,  ris  inter  se  difierre :  deinde  ostendet, 

326  Rciud«sctt]  Splendore  armoram  figurarnm  dissimilitndines  esse  fini- 

perfusa  hilaritatem  quandam  prae  se  tas :  postremo,  singnlarnm  fignraram 

itttf  et  qnasi  risn  difiondit  spectato-  corpora  prima  esse  infinita.   Lmb, 

Delph,etVar,Clus,                    Lueret,  4A 


1106  NOTiB   YARIORUM  IN 

SeMl  meiDiiiUse  necesu  trb  ta«»  igam  mihMmodi.  Rcs  qnulibet 
t»m  coiyuiicta  in  atomo  agnosoere  eontemplemnr ;  qno  major  earom  »«• 
Epicnmm,  ma^^itudinem  acilicet,  «•  memsy  eo  major  pleramqne  fignraran» 
gnram,  et  p<indns;  eetarabinc  pen-  varietas,  et  idem,  qnod  de  rcbo» 
dent.  Fa*.  De  soliditate  Beminam,  aliis,  est  de  seminibos  -sentiendmm. 
et  de  affectiontbns,  pondere  vii.  et    Creech, 

motu,  qn»  ex  iUa  proflnant,  oopiose  »»9  Ut  n^w  Jh.  vii  d,  ne^]  I.  e. 
disputaYit.  Jam  de  alia  seminnm  mt  primordioram  neqoe  finis  neqne 
affectlone,  fif ora  fia.  qnss  magnttn*  nnmenw  sit  uHns.  Nam  t>  wSi^  diee- 
dinem  conseqottar,  (figara  enim  tciw  bant  Democritns  et  Eplcuras  easm 
minns  et  modns  magnitadinis,)  dictn-  Infioitnm  et  magaitadioe  spatil  in-* 
rns,  monet  Tss.  5.  atomos  esse  diver.  finiti,  et  maltitndlne  atomomni. 
simode  fignratas.  Non  prefecto  qnod    JLnm^. 

ipiaram  figwrss  dUcerni  vUn  magis  »41  £sfi  jmn  jHsJ  Wmili  textnm  s 
valeant,  qnam  de  magnitndine  est  translatio  a  tela :  sie  didmns  poenn 
dictnm,  sed  qnod  ea  fignratio  ratloni-  et  orationem  esse  lemii  filo,  crasso 
bqs  variU  comprobari  possit:  Epi<  filo,  sabtlli  filo.  LncretMis4.fMI.  ^Qiisfr 
caml  apud  Plutarcbom  docet  ato-  volgo  volitant  snbtili  prmdita  fik».* 
mos«  «Ita  Kx^  •^fuwo  A^  e»f«rf 4.  Fihim  significat  etiam  interdnm  ox- 
Eplcoras  fipUt.  ad  Herodotnmy  vjl  tremum  cujnsqne  rai  Hoeamentnni» 
^rofna  rw  irmiJiJnww  mt  /i«rri,  l|  Sr  mU  nt «.  688.  *  Perparvum  qnlddam  in- 
tU  ^itpi^M  ybwrroi,  iral  ds  &  Ztakiai^-  terdnm  mntara  videtnr  Altemtram 
rai,  Ar^i}«T<(  4rri  ra2^  Bta^opeSs  rdv  bi  partem  filnm.'  idem  '  Forma  qno- 
fXiVMiw  aif  T^  dupcerhf  7cW<r«ai  r^  qne  binc  solis  debet,  fiiomqae  viderl/ 
Twra^of  itapopiLs  4h  •nSy  oMv  (for-  Plautns  Mercat.  4.  4. 15.  « satU  acl- 
tan  ir4tfimp)  ^itArmir  wapimXaifitUimit»  tnm  filnm  mMlierU.'  Arnob.  lib.  g- 
Cresck,  adv.  Oent.    •  At  vero  ves  Deos  pa* 

8ft6  Nea  quad  midta  porMm]  Non  mm  est  formaram  qned  ampleeti- 
quod  parnm  mtiltasint  corpora  simili  mtni  mensione,  filo  etiam  atteimtna* 
figura  nata,  (aam  tantnm  abest,  nt  tis  hnmano.'  Apnlelos  lib.  de  Deo 
paocasint,atetiamsuitinfimta,)sed  Soorat.  loqaens  de  dsBmonam  cor- 
qoia  emnia  corpora  non  snnt  simill  porlbus :  *  Sed  fila  corpomm  possi- 
inter  se  figura  prssdiU.  Lamb,  fn-  dent  rara  et  splendida  et  tenula  nsqne 
telligit  mnlU  esse  simiil  fignra,  non  adeo,  nt  radios  omneU  noetri  tooria 
anteminfiniu.  Ceteram  per  formam  etraritatetransmittaat^et  splendore 
intellige  figuram;  nt  diai;  neqtie  reverberant,  et  subtlHtate  fmstren«> 
enim,  qnod  nonnullos  in  frandem  in-  tnr.'  Oell.  I.  14.  4.  <  Factt  quippe 
dttxit,  figura  et  forma  dlversa  sunt.  imaginem  Jastitltt,  fierlque  solitana 
F^b.  Nam^uodmmlUpmm^dfe.^  In-  esse  dicita  pictoribus  rhetoribosqQO 
talligit  mnlta  ease  simili  figura,  non  antiqnioribns  ad  bnnc  fere  modmn : 
autem  infinita :  hsec  Faber.  Contra  fbrma  atqne  filo  vtrginaH,  aspectn  ve- 
Lucretins  vs.  6S9.  <  Primordia  rerom  bementi,'  fto.  tamb.  Antea  dixi  in 
Inter  se  simili  quss  snnt  perfecta  atomo  constderari  debera  magnltiidi- 
fignra  Infinita  cluere.'  vid.  vs.  091.  nem,  figuram,  et  poodns.  Lncratio 
e  qoo  quid  hssc  sibi  velint  dUces.  aatem  figiira  dichnr  quoqne  fomia^ 
Cr€0eh,  qnod  idem  est.    8ed  quia  QnintiUa- 

888  Nec  Nrinua  cam,  4«.]  Primo  vss.  nus  alicnbi  (10.  Instit.  ut  opinor)  ato« 
4»  docet  semina  diversimode  esse  mos  vooaverat  fignsas,  Otfanina  io 
figiirala,  qnod  verUimUe  non  sit,  cor-  Indice,  sed  dUaimolato  monttorU  snl 
puacola  illa,  cnm  aint  infinita,  ^sse     nomlne.  hoc  loco  fignram  pvo  8t< 


T«   LDCRBTII   GARI   DB    RBRUM   NAT.    LIB.  11.      1107 


mimil  pertii«d«re  cnpit ;  enn  tamen 
BuUibi  illustrina  imperitiain  anam  eir» 
ca  lia«  hypotheses  ostenderlt.  Loenm 
alinm  affert  e  6.  949.  'qnlppe  ete- 
nim  qnornm  partea  et  membr»  fide» 
mns  Corpore  natlTo  et  mortaliboi 
e«e  fignria.'  Ibi  qnoqne  'fignrat* 
pro  atomis  lomi  dicit.  Itaqne  rem 
■OTam  habemnsy  atomos  cormptibi- 
lei,  priacipia  qntt  pereant.  Sed  Me 
DOD  itabit  Gifanins;  affert  enim  et 
locnm  aliom  e  4.  748.  'Proinde  et 
semiolbns  distant  ▼arlantqne  figuris.' 
Item,  669.  'Namqoe  fignraram  nt 
ratio.'  Idem,  660.  ^  Proinde  forami- 
nibiis  debent  Tariare  fignrm.'  Qnibns 
omnibns  in  locls  se  plane  puernm  pro- 
didit;  et  tamen  qni  in  hoc  genere 
seriptornm  snbacti  non  snntyhomi- 
nis  illius  fidem,  qnae  nnlla  stt^  msxi- 
mam  essecrederent;  videlicet  splen- 
dida  et  locnlenta  editio  est ;  sed  pne- 
ter  id  qood  fnratrin»  debnit,  of^ 

942  Praierea  gemu  Immmtmy  4r^.} 
Argnmentnm  ab  effectls:  anhnantes 
tpsmy  qnas  constant  es  atomis,  anl- 
mantes  (Inqnam)  cjnsdera  generis  et 
speelei,  differnnt  inter  se  figora.  non 
eoim  omnes  eqai,  non  omnes  tanrt, 
■On  omnea  canes  (et  idem  de  eeteris 
sentiendnm)  simili  sont  figura  pra^* 
dlti,  Nam  si  ita  esset,  materpro- 
lem  oon  agoosceret:  at  moter  pro* 
lem  agnoscit,  nt  eqna  snos  eqnnleos, 
eanis  snos  catnlo»,  cenra  snos  hinmi- 
looy  et  contra;  ergo  atomornm  non 
OM  est  fignra.  hnnc  Tersnm  cnm  eo 
qni  prosiDie  seqaitnry  eitat  Non.  Mar- 
cellns  io  voce  'peendes/  probans, 
non  solom  qoadrnpedes^  Tenmi  etiam 
piseesy  *■  pecodes '  appellarl.  Lamb, 
Secnodo  vss.  7.  ▼arias  principiomm 
fignrv  argunntnr  ez  eo,  qood  omnia 
natnralia  ez  Hs  contextay  homines, 
fersBi  aYOs,  pisces,  &c.  diversimode 
fignrentnr.  Creeeh. 

MuUfqmt  nafcmtef]  Dno  epitheta 
masime  piscinm  propriai  mntss,  et 
nAloalas.    Ito  Qntci  vhmfo^  yh99 


tuit  li/ptmiw  dicant.  sed  tamen  non  eoi* 
neis  pisees  esse  mntos  tradidernnt 
Aristoteies,  alii  nonanlli.  l6ge,  sl. 
▼aeas,  qnsB  annotaTimns  in  comroen^. 
tariis  nostris  Horatianis  ad  illnm  lo- 
cnm  Od.  9;  Hb.  4.  19.  *  O  nratis  qno- 
qne  piscibns  Donatura  cycni,  si  It- 
beat,  sonuffi.'  '  Sqnammigenim '  an- 
tem  prosquammlgerornm  positnm.  sie 
infra  eod.  lib.  1089.  ^  sic  deniqne  mn- 
tas  Sqammigernm  pecodes.'  Linnb, 

949  Et  Utia  arfnenta'}  Necessaria 
prorsns  emendatio,  qnam  Editoribua 
Londinensibns  aceeptam  ferimns,  et 
Inbenter  ampleetimor.  Prdjp.  et  Ua»> 

944  Ei  earia  vebteret]  Vel  dissioH- 
les,  vel  varii  coloris,  et  womtXat,  Idem 
4.1001.  'Tam  varie  fnginnt  volu- 
eres,'Ac.  Lamb, 

LtHaniid]  Qnid  Mbi  velit  hoc  la» 
iantia,  non  satis  dispiclo,  nisi  forte 
ketaaiia  dixit,  al>  effectu,  qnse  Heti- 
ficant,  sea  faetari  faetont  volncreis. 
Qnid  si  legendnm  dicamu8,,/liKtte]i<ta  ?' 
qnid  »i  hetaniia?  i.  e.  invitantia. 
Lamb.  Ferri  non  potest  iliud  heian^ 
tia;  quanqnam  enim  probe  scio  nsl^ 
tatnm  foisse  apnd  veteres  liatii  lerip- 
tores  rh  faefare  aliquem,  pro  Isetitia^ 
perfhndere,  hilariorem  reddere ;  (nam. 
eeee  prodit  Livius  AndronicnB,  teqne- 
rogatnm  venit,  lector,  *Jamne  ocn» 
los  specie  ltetavist(  optabill  ?')  tamen 
minns  aptnm  buic  loco  id  verbnm  est ; 
qnod,  nt  Tidetur,  e  verra  snperiori 
in  hmic  per  Incnriam  deductnm  est ; 
'  Sqnammigeram  pecndes  et  l«ta  ar«, 
bnsta,'&e.  Legendnm  itaqoe  pnta- 
▼erim  HquenHa.  Loca  autem  liqoen- 
tia  emnt  lacns,  palndes,  flnvii,  nta- 
ria.  Unde  Virgilius,  qni  Iiucretlninl 
fereplemmqne  exprimit,  (quem  enim 
ante  oculos  potius  Dtaberet,  quam 
Lncretinm?)  in  JEn.  6.  dixit  724». 
'  Prtneipio  coelnm  ac  terras,  camposo 
qoe  liquentes,  Lucentemqne  globnm 
Ifine,  Titaniaqne  astra,  Spiritns  intns 
alit/  &e.  Ita  Grseci,  bypii  H^evet^, 
^  liqnidas  vias '  pro  mari,  flnvio,  &c, 
Primam  antem  lo '  Irqnentia '  vei  bro*> 


1108  NOTJS   VARIORUM   IN 

vein  esse  vel  longam,  si  maTis»  oses  quod  venerabantar  pro  deo.  Featw» 

et  consaetudo  poetaruin  saiis  osten-  Lmh*  Adde  Stat.  0.  Tbeb.  pag.  267« 

duot.      Lociifl  porro  Livii,    de  quo  '  Non  secuft  ac  primo  fraadatam  lac* 

modo  agebani,  apud  Nonium  Mar*  te  juvenciim>  Cui  irepid^e  vires,  et 

ceilum*  legitur.  Fab,    Qnid  sibi  velit  loiiM  ab  abere  sangais,  Seu  fera,  aea 

bsc  vox  latantia  nescit  LambinuSy  dnras  advexit  pastor  ad  aras,  Nnnc 

nisi  forsan  ab  effecta  loca  aqiiarum  vallem  spoliata  parens,  nonc  flumina 

dicantor  *•  Istantia^'  qnia    volncres  questu,  Nanc  arnienta  moveti  vajca- 

Itttificent:  ronjicit  antem  legendnm  osqae  interrogat  agros,  Tunc  pigei 

yKvt^aiUia,  vel  iactenlta,  i.e.  invitantia*  ire    domum,    mmstoqae    novissima 

Faber  legit  UquemtUiy  snamqiie  con-  campo  Exit,  et   appo»itas   impasta 

jectnram   tnetur  antoritate  Virgilii,  avertitnr  berba/  Pre^* 

qai  dixit  *  Campos  liqoentes.'    Vos-  ftSS  Twierem,  pr.  m.  c.]  Virg.  /En, 

sins  ad  Catnlluni  p.  2M.  Uttaniia  de*  4. 48S.  '  Vidit  turicremis  cam  dona 

fendit ;  et  confirmat  ez  vs.  884.  iib.  5.  imponeret  aris/  &c«  Macrobiiis  lib.  6. 

'  Pner  hand  qnaquam,  quin  sarpe  etiam  Iiam6. 

tnnc  Ubera  Mammarum  in   somnis  S66  At  mater  oirtd.  Mit.]  Hnnc  af* 

Itttantia  qnaerit.'  Cretek.  fectiim  matemumy  matrum  omninm 

t45  Cemcelebrant]  Colonty  celebria  commanem,  ac  natnralem  erga  fmtos 

reddnnt:  nt  1.  ft.  '  qoae  terras  frngi-  suos,  etiam  Oppianns  'AAicvr.  a.  d«- 

ferenteis  Concelebras.'  Lamb,  scribit  snb  finem  bis  verbis :  OW  f 

S48  InvenienB  tamen  inter  $e  diet»  l^ieo^ar  npi  w6pruu  ^xaXitm  M^- 

Jignriel  Doo  libri  mannscripti  habent,  Wpcf,o&K  Mir*f$9ywaAK^imnnm^xami 

dbtare  Jlgurae,     Bertinianus  antem,  K«Mcvrfir,  oibTohs  5^  avifaXy^iwiai  r^fnvar, 

4ifferre  Jigurii:  et  ita  Memm.  alii,  dec.  nam  satis  est  milii  tocum  indi* 

dwlar»  Jk^urie,   qaot  sequor :    etiam  casse.  et  item  apod  Ov.  lib.  4.  Faa- 

dijferre  Jigurie  probo.  Laiii6.    In  ve-  tomm,  Ceres,  amissain  filiam  lamen-» 

teribus  qnibiudam  nostris:  differrej  tabili  voce  reqoirens,  cum  vacca  vi- 

ot  inf.  vs.  084.  '  Primis  differre  figo-  tnlnm  snnm  raptom  gemente  com- 

ris.'  Gtf,  parator :  '  Ut  vitulo  mugit  sna  mater 

S40  Nee  ratiene  alia^  tfc,]  Quarto  ab  ubere  rapto,  Et  qoarit  faetus  per 

vss.  82.  ostendit  banc  diversimodam  nemas  omne  suos.'  I<«r6. 

fignrationem,  non  tantam  in  rerum  S56  Unqaii]  Nescio  qnis  Nan  pai: 

generibns,  sed  in  individuis  ejnsdem  Quit  a  Qtdoy  quiesco :  Non  Qmt^  L  e. 

generis  manifestam  esse  et  conspi-  non  facit  quiescere  vestigia,  ut  apnd 

coam:  ex  sola  enim  diversa  figura-  Plautum  '  Qoiesce  istam  rem:"Qai^ 

tione  agnitio  matris  a  prole,  prolis  a  esce  istum  tumuitum.'   Si  esset  vox 

matre  in  brntis.    Hoc  argnmentum  Qkm,  quam   nondum  inveni,  iectio- 

illastrat  preclara  descriptione  vaccm  nem  yeram  esse  judicarem.  Creeek, 

mactatum    vitulum    reqnirentis :    et  Biadcia]  Aix^^tf,  bifidis.  Lamb, 

demum  qoedam  de  agnitione  matrnm  »60  Adtieten»]  Lnctn  et  dolore  oi^ 

ab  h»dis  et  agnis  sobjungit.  Creech,  bitatis  perfixa  ibi  stans,  obstnpefac- 

861  Nota  cluere]    Nota  apparere,  ta,  ArurWiamra  iavH^.  Lamb,    Nescio 

oota  esse.  Laifi6.    Animalia  vis.  inter  qah  Adeittens,  ex  voce  ahra,  Hesy- 

te,  vel  sibi  invicem  nota  sont  Creech,  chius  Mrra'    ^i^i6n|/Aa  cu^cr.    Scho- 

363  AnteDeum  delubra]  l.  e.  ante  liastesadquartumldyUiumTheocriti, 

Beoram  simulacra  et  statnas.    Nam  JttTra'   iwltpBeyfta  fiovKo?iUB^^  9«^  a^ 

'  delabrum '  dictura  est  quasi  deli-  yovffw  ol  fiovK6\oi'  bftoims  md  rh  ^trra^ 

brum  :  estqne  fustis  delibratos :  i.  e.  Idein  ad  quintom  Idylltnm :   Slrra, 

lignutu,  cui  cortex    detractus    est:  ^<rra,«oi/uy4«^,oivoAiK^Kal/3oMKoAi«^ 


T.  LUCRBTII  OARI    DK   RBRUM  NAT.   LIB.  II.     1109 


'9wi^4y fMra.  Ita  hne  conjectara  Vac- 
cam  Lncretii  in  Pantorem,  Capra- 
rinm,  vel  Armentarium  convertit: 
Adaeciima  alii ;  AdMetn  i.  e.  Proxi- 
muni;  Lambinns:  AdmtenM^  Lactn 
et  dolore  orbitatis  perfixa  il>i  stans, 
ttupefacta,  hmrHiiirvfftt  kwrHiif,  Faber. 
CreecK 

Ei  erebra  remeii']  Crebra,  {.  e.  cre- 
1>ro.  Virg^.  Georg.  ft.  600.  '  Et  pede 
lerram  Crebra  ferit.'  idem  4.  128. 
*  nec  aera  comantem  Narcissum.'  sic 
apnd  Hom.  icpann^  pro  icpaarw&s^  et 
timilia.  Lamb,  Plant.  Ter.  melint 
i]aam  retrieU  eiabaiam.  Fab. 

ftOO  Adeiahubm']  Retfieii  adMiahu- 
hm,  lioneste  dictum,  nt  illnd  Ter. 
Hecyr.  8. 2.  4.  ^  nunc  ad  eam  visam.' 
Idein  Lucretins  6. 12S0.  *  Nam  qai* 
cnniqae  suos  fugitabant  visere  ad 
tegros,'  Sic.  Plantus  Menaechm.  1. 1. 
82.  '  Nonc  ad  euminviso.*  idem  Tru- 
cul.  2.6. 17.  '  Nunc  ad  amicam  de* 
cimo  meose  post  Athenas  Atticas 
Viso.'  Lamb. 

Perfixa]  Trantlatioajacalatoribas. 
Sic  infra  8.  806.  '  Nec  gelidi  torpet 
teiis  perfixa  pavoris.'  Lamb.  Htnc 
Horat.  *  desideriis  icta  fidelibns/  &c. 
Pab. 

861  Nee  ieu,  eal,  aiqne  k,  ror^vt- 
geniee]  Quse  ex  rore  vigorem  et  vlreta 
colligunt ;  nominlli  tamen  legi  ma- 
Innt,  vireniee.  non  admodom  dissimile 
ett  illod  snpra :  819.  *  Invitant  her- 
bse  gemmantes  rore  recenti:'  com 
lioc  loco  coBgmit  ille  Virgiliannt 
Oeorg.  8. 620.  *  Non  umbrte  altomm 
nemorum,  non  mollia  possuot  Prata 
movere  animnm,  nec  qui  per  saxa 
volntus  Pnrior  electro  campum  petit 
amnis,'&c.  Lamb. 

865  Derivare  ^veiml  oiitiii.]  Sic  om« 
oes  qnidem  ferehabent  libri  manutcr. 
et  vnlg.  que  scriptnra  si  recta  cst, 
<  derivare '  positnm  videtnr  translate 
pro  avocare,  et  avertere.  Sed  locns 
est  mibi  valde  snspectns.  Itaque 
ollm  in  prima  editione  cum  in  duobas 
librit  manntcriptit  reperissem  scrip- 


tnnk,  Derivare  quemii  aie,  cnmque 
ssepe  me  antea  hic  lecns  craciassetf 
qnod  pntabam  Latinos  Ita  loqui  non 
soiere,  *  derivare  animum,'  pro  avo- 
care  animum  a  molesta  aliqna  eogi- 
tatione,  ant  cora ;  eaistimaram  ha» 
tcriptnra  attente  considerata  legen- 
dom,  ut  ego  in  prima  et  sec.  ed.  im- 
primendnm  cnravi,  Derioare  quemU 
alio,  neqne  me  mese  conjectorte  ne 
nunc  quidem  poenitet.  derivare  alh 
antem,  boc  est  convertere  alio,  quo 
modo  loqnitnr  4.  1067.  '  atqne  alio 
convertere  mentem  :'  vel  traducere 
alio,  qno  modo  ibid.  1066.  *  Ant  alio 
possis  animi  traducere  motus.'  *Deri- 
vare '  enim,  '  alio,'  seu  in  aliam  per- 
sonam,  nsitatnm  bonis  scriptorlboe. 
Ter.  Phorm.  2.  1.2.  '  atqne  ex  cri- 
mine  hoc  Antiplionem  eripiam,  atqne 
in  me  omnem  iram  derivem  senls^ 
Marcus  Tull.  1. 1.  accnsat.  *  Aiio  re* 
sponsionem  soam  derivavit.'  idem  pro 
Milone :  *  Dicam  enim  non  derivandi 
eriminis  canta,  sed  ut  factum  est.' 
idem  I.  accus.  4.  '  Qnid  est  qnamob- 
rem  pnles  te  tuam  cnlpam  non  mo- 
do  derivare  in  aliquem,  sed  commn- 
nicare  cnm  altero  posse  ?'  Lamb,  Be^ 
rieare  quemii  aittmiffli]  Ita  ex  omnibut 
libris  legpndnm.  Et  Virg.  Oeorg.  8. 
620.  *  Non  mollia  possnnt  Prata  mo- 
vere  animnm.'  Et  modo  bie  :  <  Ob- 
lectare  animnm,'  Sce,  Lambinnt  ta- 
men:  olto.  Oif.  Flectere,  avertere» 
mntare.  Fab.  Alii  «itiiiimtr  nt  vt. 
868.  'Oblectare  anlmnm :'  etVirg. 
Oeorg.  8. 620.  *  Non  mollia  possnnt 
Prata  movere  animnm.'  Alii  Dert- 
vare  qaeunif  anhmam  euraque  ietare: 
Pro  aiio  reliqni  pngnant,  et  landant 
Ciceronem  alicnbi  dicentem,  '  alia 
responsionemsaamderivavit'  CreecK 

Curaque  levare]  Sic  habent  libri  ve- 
teres :  alil,  euramque  levare.  quam- 
qnam  parnm  refert  utro  modo  scri- 
batnr.  Lamb, 

868  Cmugeraa  noruni  m,]  Ita  in 
veteribus,  et  #esto.  Apnd  Macrob. 
eornVena.  Glf.  Agnique  peiuici]  '  Pe- 


1110 


MOTiB  VARIORCM   IN 


ttiUotei  et  petolci  appellantiir  (ib* 
^nit  Featni)  qoi  protervo  impetii,  et 
crebro  petooty  Ivdendi  alterios  gni^ 
tltu*  Virg.  Q^wrg»  4«  10. '  neqoe  ovea, 
luediqae  petnlci  Fioriboft  iniulteBt.' 
citat  Mocrobios  lib.  6.  I<aai^. 

»69  B^kmitm  pecMd€$\  Oveis.  Sic 
aotem  ease  ieii^adon,  Bon»  ot  habeat 
libri  vnlgati,  Btdattm  peewdkj  argnoot 
iretere*  codioee.  sic  Virf .  Oeorg.  1. 
971.  '  DalantHmqne  gregea  flnvio 
■lersare  salnbH.'  Idem  ft.  467.  ^  Qnin 
etiam  tma  delor  balaatam  lapans  ad 
OMO.'  Putavenim  tamen  olim  legea* 
dM  Bafanta$  peewdef,  Sic  enim 
fSere  Idem  Locretiiis  loqoitnr  4. 1130. 
'etiam  pecabui  balaatibos  spgror.' 
Sed  Bonc  ^Araliim  maio.  Propios 
enim  ad  scriptaraBi  antiqoam  accc- 
dit.  Xia«i&.  Ita  qoidam  codices  ve- 
teres.  In  qoibnsdam:  Butahtm,  in 
qoibosdam  :  pMtidit.  male.  Vide  In- 
dicem.  Lambinos:  BaUmU$M  Oif. 

Qieed  naUtra  repatcit}  Qnidam  docti 
legendnm  censenty  Quoad  maiwra  re- 
pMcti.  preterea  quidam  libri  vul- 
gati  habenty  Qnod  natmra  pepoeeit, 
Lamb. 

870  Ad  iua  q^deq^  fere']  Facit  bic 
«ersiu  ad  confirmandam  conjectnram 
meam,  ad  1. 409.  *  Dissilinntqne  fero 
ferventi  saxa  vapore.'  Quae  loqneadi 
ferltas  non  aliunde  videtur  profecta, 
qnam  a  snpervacanea  pro  metro  sol- 
licitndine.  Scribo  DieaiUMatque  fere 
fervenH  mxa  vMpere,  Preig. 

Uberalactie]  Ubera  lactea.  supra 
1.  886.  '  Lanigene  qnali  sunt  ubera 
lactis.'  Lamb, 

971  Poetrema  quodvia}  Slc  Stoici. 
Marcus  TuIL  iib.  9.  Acad.  '  Stoiqum 
est  id  qnidem,  nec  admodum  rredi- 
bile,  nullum  esse  pilum  omnibiu  re- 
bus  talem,  qnalis  sit  pilus  alins :  nul- 
lum  grsniim.  Hsbc  refelli  possunt : 
sed  pognare  nolo.  Ad  id  eniin,  qnod 
agitur,  nihil  interesl,  oninibus  ne 
partibus  visa  res  nihil  differat,  an  in- 
ternosci  non  possjty  eCiam  si  non  dif. 
feiwt/  idem  ibid.  *  Vides  nci  ut  in 


proverbio  sit  ovonrai  timilltad*^  Uh 
men  hoc  accepiniBS,  Deli  fnisae  tmm 
ploreis  (salvis  rebas  illis)q«i  galli«ae 
alere  solerenL  hi  cnm  ovnm  isspexe- 
rant,  qose  id  gallina  peperisset»  dl- 
cere  solebaBt.'  Lamb.  Eandem  ape* 
cialemy  sen  (ot  loqBBUtnr)  iiidividna» 
lem  dUferentiam  agnosci  docet,  6.  A 
siquis  attendat,  non  modo  ia  berba, 
sed  etiam  in  granis  IVomenti,  Ib  cob- 
chiSy  et  similibns :  et  demum  vsiu  4. 
conclndit  semina  ipsa,  cum  a  bbII# 
artifice  ad  unam  formam  facta  siBt, 
debere  non  miBus  quam  res  cspteraa 
variis  et  diversisfigaris  oroari.  Creeek* 

Qmedaie  frmHentmm]  £  vs.  947.  re- 
pete  '  Somere  perge.'  CVr«dk. 

979  Jntereurrat]  Ceoset  qoidam  ex 
amiris  legendnm  tBtercarraii*,  ut  snp. 
vs.  999.  *  Qnalia  sint  et  quam  loBga 
distantla  formis.'  Ego  vnigataai 
amplector.  Han. 

975  Pingere']  Variare,  eraare.  trana* 
latio.  Lamk. 

TeU.  grem.']  Yirg.  Oeorg.  2.  99C 
'Conjugis  in  greminm  Ivtss  deseen- 
dit.'  JLosi^. 

ilfe/(i6as]  MioUee  unda  dtcnnter^ 
qnia  facile  cednnt  aliis  corporlbBa. 
Virg.  JEn.  0.  817.  *  Acceptt  veniea- 
tem,  et  moUibos  estulit  nndis.'  aic 
itemm  Lncret.  I.  289.  *  Qaam  cobb 
mollis  aquae  fertur  uatnra  repeate 
Fiumioe  abundanti,'  &c.  Lamk, 

976  Jncurm]  Valde  corvi :  nt  apnd 
Vcrgilium  Georg.  9.  911.  *  Incana* 
que  menta  Cioiphii  tondent  hirci.' 
iMvit,  Pro  laeat,  Carmen  hoc  Mar* 
cellus  advocat.  Plautus  ia  Amphit. 
5. 1.50.  *  Postqnam  peperit,  pueroa 
lavere  jussit :  nos  occoepimus.'  Virg. 
Georg.  9. 959.  '  Lavit  improba  teter 
Ora  cruor.*  Piue,  lAtori»  tacarct  6. 
/•  tf.  a,  Hunc  versnm  profert  No- 
nius  in  voce  *  lavit,'  ut  probet,  boe 
verbum  a  veteribus  nsiirpatnni  CMe 
in  tertia  conjogatione.  quod  item  ad- 
monuimus  in  comm.  Horatianis  a4 
Oden  8.  lib.  9.  VernmtameB  iu  cod. 
Bertin.  et  Yaticano  scriptnm   eal. 


T.  LUCRBTIi   CARl  DB  RBRUM   NAT.   LIB.   II.     1111 


BMkm  ptarit  ^tftur  mmwi.  Atqn» 
ito  hic  reponeadaiii  esM  ceBseo»  re- 
clMMBle  atqoe  invito  Nonio.  *  Pa* 
vire '  mitem  est  ferire.  M.  TolUns 
llb.  2.  de  Div.  *  Se4  qnia  cum  pa»- 
cnntnr,  neceftse  ett  ali^nid  ex  ore  ca- 
4ere,  et  terraai  pavire,  terripaviHra 
|»rimo,  post  terripiidiom  dictnm  eat,' 
drt.  Quod  li  ii«c  scriptnra,  qnam 
aeentni  snmi  Nooii  aoctoritate  et  tea- 
timonio  non  niteretnr,  eg o  eam  rrje- 
oiMm.  qnamqnatn,  ut  dicam  qnod 
•entioy  et  jam  anlea  satie  ofltendi, 
Nonii  anctoritas  non  semper,  neque 
nbifis  milii  gravts  est :  nt  neqne  boe 
loeo*  XiOin6.  Ita  in  veteribus  nostris. 
Qnidam  veteres:  ievit.  Qnod  de- 
formatom  videtur,  etsl  non  sit  ma- 
Inm.  Sic  Mamllns  ex  ftmJ^  qaod  in 
Tetlibrts  inveneraf,  etiam  fecerat: 
tos^.  Ita  et  legendns  Nonius.  Re- 
tineri  ergo  poterit  percommode.  <«(/'. 
Itaex  Ms.  Lambiotts,coBtra  Noniiim, 
recte.  '  Pavit '  enim  signifieat  per- 
cntit,  qnatit,  ferit;  idem  quod  plan* 
glt,  Virg.  '  Nnnc  nemora  ingenti 
vento,  nunc  litora  plangnnt.'  Oeorg. 
1.  m.  F9h.  Bftelem  affttom]  Virg. 
Georg.  1 .  114.  '  CoUectum  hnmorem 
bibula  dedncit  arena.'  hmh* 

878  JVai«ra^o»Mm€Mistaili]  Alii: 
tnmivky  ut  Nefnrv  sit  recli  Oasusy  ac 
seasns:  qnoniam  primordiomm  Ba« 
tnra  constat,  i.  e.  sibi  constat.  IVdig. 

S80  Foftim]  Moveri,  ferrl.  trans- 
latio.  hmb, 

881  PerfaeUe  nt  jamy  ^v.]  Hanc 
pro  varietate  fignramm  contentio- 
nem  imui  inanem  et  inntilem  esse,  sed 
variis  natnrsB  phmnomenis  explicandis 
iiecessariam  demonstrat ;  et  ex  ils 
ipsis  natnrsB  phsBBomenis  varietatem 
fignramm  egregie  et  copiose  probat» 
Primo  vss.  9.  docet  cor  ignis  folminia 
facilins  et  fortins  res  penetrat  qaam 
tgnis  e  teda  vel  e  lignis  ortns ;  nempe 
ignis  fnlminis  e  parvls  et  snbtilibns 
•eminibus  constat,  dnm  craisiora  snnt 
et  bebetiora  semina  istins  ignis,  qni 
o  teda  ant  lignis  oritnr.    lUa  alia  se« 


mlna  aliis  minora.  Cttiek.  PttfuUe 
«s<iam]  Sic  excndendam  cnravi,  cum 
a  vulgatis  absit  particnla  Jom.  qnod 
et  alii  «mcoiidtit  post  secnti  snnt  qoasi 
vnlgatum.  Iiem^.  Perfmtik  €$i  mML 
Ita  orones  libri.  Lambinas  tamen  : 
9tij«M  anMit.  Mox  vs.  288.  qnidam 
veteres,et  Vulgati  fereomnes:  pene» 
treliuty  nt  jnngatur  v$  jUat.  £t  moz 
vs.  884.  Quidam  veteres  :  caUetiB* 
Don  maie  ntrumque.  Gif, 

KaUmu  afitmi]  I.  e.  intelligentia. 
supra  1.  449.  *  Nec  ratione  animi 
qnamqnisqnam  possitapisci.'  M.Tnl- 
lins  libro  primo  de  Inv.  Rhet.  '  Neo 
ratione  aniini  qnisqnam,  sed  plera^ 
que  viribtts  corporis  administrabaat.' 
£am6. 

888  PAis/ralior  ^jgnts]  Sie  habet 
cod.  Bertinianus  et  Memm.  vnigati 
aotem  peneirmHWf  mendose.  peueiraUe 
antem  actionem  significat,  ut  alias 
notavimns.  Xiom6.  To^u^psf,  pene- 
trantior.  nt  ^  penetrabile  frigns.'  Virg* 

888  E  iedie']  Teda  sextnm  genns  est 
arbornm  cognatarnm,  quse  picem  et 
resinam  gignnnt  snnt  enlm  hsB  seX| 
pinns,  pinaster,  abies,  pieea,  larex, 
teda.  lege  Plin.  16.  10.  Lamh. 

Quam  noeterflmt,  ^v.]  Videri  alicnl 
possit  legendam  esse  fmttf  pro  eit  i 
sed  nil  mutandom  ;  est  enim  illnstris 
translatio;  eed  qfue  comtmMe  tefMkHe 
ebdmeiaperiret ;  deinde  illins  exempli 
innnmera  snnt  apnd  Lncretinni.  Fofr* 

884  Caleelem/klmimie  ignem]  Codi- 
ces  Bertinianus  et  Memmianos  ha- 
bent,  Caleetie/ulminie  ignem.  Lamb* 

885  E  parvU]  In  aliis,  et  perme : 
qnod  malim.  Fab,  Ei  Perm»  mavnlt 
Faber,  et  sapit.  Creedi, 

Figwrie]  Figmae  et  eyfniamk  vo* 
eari  docet  individna  haec  corpns* 
cnla  Tumeb.  Adv.  5.  85.  qnod  qun* 
dam  sint  hamata,  alia  nnclnata,  qua- 
drata,&c.  ffoo. 

887  Tioeter  JUe]  Qnidam  pntant  hinc 
andendi  Virgilio  datam  ansaro  cnm 
£B.4.88.lnqnit!  <  Solns  hie  inflexit 


/ 


1112  NOTilt  VARIORUM   IN 

•ensiiii,  «niihaoiqiie  lalMiiteni/     £t  Ulo  inalleni  cnin  Lambiiib,  i|iiaiii  Jkiff 

apnd  enndem,  JEd,  6.  79S.  *  Hic  i\t,  mbUd  cnin  bono  Payo.    Alia  aeniiaa 

hic  est  tibi  qnem  promitti  ••pins  an*  non  tantnm  aliis  majora,  sed  aKa  hn- 

diit.'  Snnt  tamen  qni  Acmpef  hU  pro-  nata  et  ramosa  cmc,  dam  alia  rotnn- 

dnctam  Tolnnt,  andentqoe  aaserere  da  tint,  yst.  7.  demonstrat    Vioi 


hnnc  non  esse  dactylnro  pedem.  Pms.  enim  ideo  cito  per  colnm  tmnalt, 

Sic  restitui  secntus  .codices  Ald.  an-  dnm  oleum  tardins   iluit,   qnonlam 

tiqnos,  Vicetinos,  Parisienses,  Lng-  olei  seroina  hamata  snnt,  et  inde  pci^ 

dnnenses :    qaibascam    consentinnt  pleaior  nezns,  ita  nt  non  faciie  adeo 

maanscripti    Bertinian.  et  Memm.  exsoWantnr,  ct  coli  ibramina  pene- 

et  jam  kie  pronomen  qnin  breve  sit,  trent.  Creeeh^ 

non  dnbinm  est    Virg.  JEn.  4.  Sa.  ft9t  Mti^rUnu    elcmcnrii]    Atomia 


<Solu8hicinflexitsensus,'&c.  Lamb.  crassioribns.  Fak. 

ft88  Per  comu]  Per  latemam  cor-  S94  Avi  magU  hamaiu]  Qn»  ky- 

neam':deqaaepigramm8ticaspoeta:  «ii0T^o«(n  nominat  Epicnms.  Lmh, 

*  Bas  Lateraa  Ti»  claosis  feror  aarea  Per^  f^icatU]  £t  valde  perplekls. 

flammis.'    Erat  et  ea  vesica :  de  qna  tmesis :  nt  *  Inqne  peditis,'  *  conqne 

idem  poeta :  '  Cornea  sl  non  8nm,nam  globatis,'  et  similia.  Lamh^ 

qnid  sum  fuscior  V  Poeni  ex  ebore  395  ^oa  tmn  dediuU]  Sic  legen- 

tennissimo  factitabant :  onde  Planto  dnm,  non  didmeUu  atqne  hanc  scrip- 

In  Anlnlaria  8.  6.  20.  *  Cnriosus  ag-  turam  confiraiant  codices,  Vaticanna» 

nns  pellncet,  ut  laterna  Pnnica.'  Pku,  Bertinian.  et  excusi  Vicetini,  ac  Pa- 

Per  eonm  inmrit.    Sic  habent  librl  risiens.   daUuU  antem    tnterpretor 

mannscripti    tres  :    qnibuscnm  con-  embiUia  ai^e  attamaia.    Virg.  Ecl.  6. 

gronnt  ntrique  Aldini,  Vicetini,  Pa-  6.*  Dednctnm  dicere  carmen.'  Afraii* 

risienses,  Plorentini.  Sed  codex  Ber-  <  respondit  voce  dedncta.'    Pompon. 

tinianusconiinn.percenisiantem,  sive  'Vocem  dedncas  oportet,  iit  mnlte- 

cemum,  lateraam  corneam  intellige.  ris  vidcantnr  verba.'  lege  Macrob. 

Lamb.   Per  ecrmm,  Ita  vet.  libri  qnl-  Satnra.  6.    Alii  dufncta  probant,  et 

dam.    In  aliis :  cormi.  Gif.    Per  eer-  interpretantnr  Uistracta.  qnam  scrip- 

fNm  alii  e  veteribns.  Vss.  8.  docet  toraro,  tanqnam  mendosam^  rejicio : 

eandem  diversitatem  figurarom  can-  neqne    eoram  qni  eam  tuentor  nse 

sam  esse  cnr  lux  per  cornu  transit  movetaactorita8,quia,  nt  hancscrip« 

dnmaquainsuperficiesistitur.  Creech,  tnram  scio  esse  veram  et  rectam,  Ita 

Vossins  legit  pcrconnuR,  qnod  mascn-  illos  expioratnm  habeo  pingueis  esse 

lini  generis  eue  ait  com  Prisciauo.  atqne  hebeteis  et,  quod  p^jns  est, 

At  *  vernm'  pro  vera,  nentro  posnit  quodqne  vel  oplima  ingenia,  et  snbti- 

Plantns,  in  Rud.  5.  8. 15.  '  Nam  qni-  lissima  jndiciaoorrampit,  malevoleii- 

dem  hoc  vere  natnm  est  verum :  ita  tia  et  livore  snfiiisoa.  Lamb,   Didwetm 

In  manibna  consenescit.'  Preig.  repetUe]  Ita  recte ;  i.  e.  distraeta.  Qna- 

889  Minore"]  Bono  animo  sit  Fayns :  si  dic«ret :  atooii  hamatSB  snnt  initio, 

non  secum  piignat  Lncretins :  alia  se*  nec  statim  omncs  didnctse.  Veterea 

mina  aliis  minora  esse  libenter  ag-  qnidam :  dedacia.  Oif.  Tenuia,  snbti- 

noBcit,  nec  tamen  sibi  ipsi  repngnat,  lia,Xsirro^Mp$,  si  tta  de  atomo  loqni  lU 

licet  semina  minima  esse  olim  dixe-  ceret;dednctns,tennatus,raetaphorm 

rit.    Per  minima  enim  nihil  aliud  vo-  a  lana,  ut  opinor ;  exempla  passlm.  al. 

Innt  Epicursei  qnam  stmpUcia,  solida  didacta,  nt  in  Libb.  Mss.  legitnr,  qnod 

corpora,  ideoqne  individna.   Creeeh.  essetdtstracta,  divnlsa,separata,  &c. 

891  Ei  <iuamm$  cubita]  I.  e.  qnan-  sed  pessime,   nt  opinor.    Nam    iii 

tumtis  subito.  LamB,   QuaHiitmvii  w-  concretis,  atomi  non  mntant  natia- 


T.  LUCRBTIl  CARI    DR  RBRUM   NAT.  LIB.  II.       1113 


ram.  Ridtcule  iUque  Oifanina,  qoi 
acribit : '  atomi  bamatDe  annt  iDitio,  nec 
atatim  omnes  didacts.'  Planaum  cla- 
rom  date.  Fab,  Ipse  ridendns :  Ha- 
mata  seroina  perpiexe.  connecti  qnis 
neacit?  'Semina  in  concretis  natn* 
rem  mntare/  nec  ipse  credidit  Gifa- 
mui,  baroatas  vero  atomos  subito  di- 
dnci  non  poase  existimavit,  et  recte  : 
Didueta  igitur  libenter  legerem,  ci^m 
senina  hamata,  et  inter  se  perplica- 
ta,  nisi  didncantor,  per  coli  foramioa 
permanare  non  possunt.  Creeeh, 

ft96  Smgvia  iwtquef  Smgida]  na- 
^iXAoTia,  ut  apud  Virg.  Ecl.  6.  20. 
^timidisqne  snpervenit  ^gle,  ^gle 
Naiadom  polcherriroa.*  Lamb,  £x- 
iatimavit  interprea  esse  irakiXXoytaM 
in  eingala,  Mihi  vero  contra  vide* 
tur :  aeries  enim  verbomm  h«c  est : 
'  Singula  queqne  primordia  possent 
per.singula  cnjnsqne  foramina  per- 
numare.'  Fab. 

S96  HueaeeeditytAinh]  Aliisargo- 
mentis  ab  effectis,  seu  exemplis  po- 
tins,  docet,  prima  corpora  non  iis- 
dem  figttris  omnia  esae  proidita. 
Lamb,  vss.  10.  idem  nrget  argumento 
e  diverao  remm  sapore  diiclo;  lac 
enim  et  mel  dolcia  sont,  qnia  con- 
atant  e  corposcolis  ea  ratione  confi- 
goratis,  ot  in  organum  gustatus  effu- 
aa,  porulosqne  ejus  Bobeuntia  appo* 
site  ipsis  eisdem  particnlis  «ccommo- 
dentor,  sicqoe  ipsoni  demolceant,  le- 
niter  placideqne  afficiant :  absyutbl- 
um  vero  et  centanrium  amara  etacer- 
ba,  qnod  corpnscula  ex  qnibos  con- 
stant  ea  ratiooe  confignrentnr,  nt  in 
porulos  organi  subeuntia  hand  debi- 
tam  habeant  cum  ipsis  commensnra- 
tionem,  unde  et  particnlas  ejusdem 
eompnngant,  concidant,  convellant, 
organnmqne  adeo  dilanieut,  discer- 
pant,  asperiter  moveant.  Et  binc 
licet  conjectare,  dnlda  e  Isvibns  et 
rotundis  corpnscolis  componi,  amara 
ex  asperis-  et  hamatis.  Creech. 

400  Teetra  abeinthi  nat.]   Supr.  lib. 


1.  0S5.  <Sed  velnti  pnerls  abaiiitbia 
tstra  medentes  Cnm  dare  conantnr/ 
Scc,  lamb, 

400  Fer%qa£  Ceni,']  Et  feri  centanrH 
natura:  i.  e.  centanrenm,  sen  cen« 
taorium,  prodnctis  iis  sytlabia  qoas 
sont  ante  ultimas.  Ferym  autero  ap- 
pellat  proprie,  respiciens  Chironem 
Centaurnm  partim  equnm,  partim 
boroinem:  et  ita  immanemy  agrea- 
tem,  et  non  humanom., '  Centaurinm' 
(inqnit  Festus)  *  medicamentnm  a 
Chirone  Centaoro  inventnm.'  Virg» 
Oeorg.  ft.  270. '  grave  olentia  centan- 
rea.'  Lucret.  4.  124.  ^Abrotooiqne 
gravesy  et  tristia  centaqrea.'  Lumb^ 
Centaorium  ipsnm,  &c  plantas  notia- 
simae.  Fab,  ut '  Absyiitliium  tetmmy' 
et  lib.  4.  *  Tristia  Centaurea.'  Va- 
leant  grammatici  com  bellis  istis  de 
immanitate  Cbironis  conjecturis,  et 
miserFaynscumsnoulgrtfStts.  Creech^ 

401  Perierquent  era]  I.  e.  efficiuot,' 
ut,  qul  ea  gustat  ac  mandit,  os  dis* 
torqoeat :  quemadmodnm  aiant>  eoa 
qni  berbam  Sardoam  degnstarinty 
ore  distorto  niori:  nnde  risus  SaN 
donius.  Hom.  'Odv^.  Haflbhntm  V 
iy^Kaffv^,  Lamb, 

404  Qum  amara]  In  voce  91MS,  diph- 
thongus  tf  corripitor,  neqne  eliditnr. 
qnod  sa&pe  fieri  solere  admonnimna 
in  comment.  Horat.  *  qnie  amara,  &c« 
cnnqne,'  pro  qiupcunque  amara,  &c« 
tmesis.  Lamh,  Faciont  nt  qui  in  ot 
admiserint,  os  sibi  distorqueant  prop* 
ter  eornm  amaritiem.  Ter.  Enn.  4. 
4.  3.  *  lUnd  vlde,  nt  sibl  os  distor- 
sit  carnnfex.'  Fab,  Virgil.  imitator 
Oeorg.  2.  246.  '  At  sapor  iodicinm 
faciet  manifestus,  et  ora  Tristia  ten- 
tantnm  sensu  torquebit  amaror.'  flae. 

406  Ftos  rescmdtfrc]  Sic  habent  dno 
cod.  mannscr.  et  typis  exciisi  Paris. 
Florentin.  nni  Logdon.  al.  re^ringerei 
Lamb.  Qoidam  veteres : /«sMigiare. 
Vide  Indicem.  Oif.  Rnmpere^  Ape- 
rire.  Alii  legunt  rettringere^  qnod 
forsan  idem  valet.  Cree^h, 


1114 


NOTiB  VAEIOEUIC   IN 


408  Omnia  pHtnm^  homy  ^.]  Hac« 
tMMi  de  dnlci  et  «iiaro  sapore,  jaoi 
▼M.  18.  docet  res  aliis  etiam  seosi* 
tos  JDcnBdas  aot  injncondas  lieri 
propter  eandem  cauiara,  qnoniam 
▼in,  Semina  e  qnibns  constantsint 
UeTia  et  rotnnda,  w^  aspera  et  ha< 
mata.  Sic  in  gratis  sonis,  odoribni, 
•t  coloribns,  rotunda  et  Isevia  semi- 
na,  in  infratis  antem  haniata  et  as- 
pera  afnosces.  Crttek.  Bonm  tennhm 
ti  flMla  tmehL  Commoda  senstbns 
aliis,  sed  non  tactni ;  quod  genns  in* 
finita  cibaria  snnt.  Fab,  In  hisce 
*  sensibns'  ct '  tactn '  dandi  casu  ac- 
cipi  potest  pro  tactni,  et  tamen  seqne 
recte  ablativns  dici  potest ;  nti  do« 
coit  Vossins  de  Constmct.  cap.  64. 
infine,  loca  similia  addnceni  et  il- 
histrans.  Virg.  Oeorf .  S.  416.  *  S»pe 
snb  iromotis  prsseplbus  ant  mala 
taeta  Vipera  delitnit.'  qnod  et  pro 
tactui  accipi  potest,  sicnti  *sensn' 
nliqnnndo  pro  sensoi,  atqne  ita  nos- 
tmm  *  sensibns '  paritf  r  diceretnr : 
nt  in  dandi  casn  in  Mimiambi  Cn. 
M atii  apnd  Oell.  Ift.  95.  <  Qoapropter 
ddnloare  convenit  vitamy  Cnranqne 
acerbas  sensibns  fnbernare.'  Hov. 
410  Sfrr€fttrid,acerb,H9rr,]  Aeer^ 
kmm  kmreremf  tralatio  est  a  f  nstandi 
iensn  ad  anditnm.  Nam  acerba  sunt 
liofum  et  palato  iofrata  prop- 
ter  insitam  immaturitatem :  seirsB 
horror  autem  nou  g nstum  sed  audi- 
tnm  offendit.  M.Tull.  lib.  6.  Tuscnl. 

*  Snrdi  vocem  citharfedi  non  andinnt: 
ne  stridorem  qnidem  serrse  aodinnty 
tum  com  acuitiir.'  Lamb, 

419  Mueerm  mele']  Cantileoas  mnsi- 
can.  sic  eycmea  meU  dicit   inf.  604. 

*  £t  cycnea  mele,  Phflebeaque  ds- 
dala  cbordis.'  /it^i|,vox  6reca,nnde 
poetae  melici,  qoaiis  Simonides.  Plin. 
7»  94.  *  Inventa  memoria  est  a  Simo- 
aidemelico.'  de  quo  Quiotil.  11.9. 
videntnr  antem  hi  poift»,  melici  ap- 
pellatiy  qnod  eomm  carroina  non  ad 
lyram,  sed  ad  aiia  orfaoa  musica 


canereatnr.  Idem  Lneret.  i.  $i§4 
*  Modo  orgaAici  meltcoi  peperel^io* 
norei.'  ixiMifr.  Cantica  elaboratn  eC 
ex  arte  composita.  meie,  pelafe,  cete» 
oinrpantnr  a  Oraedi,  Fmb,  Caaticn 
elaboratay  et  ex  arte  eompoiitn. 
'  Mele '  nt  <  Peiafe :'  vi.  604.  <  Cjrc- 
neamele/  1.  Otl.  *  Mnaaeo  iepore' 
vs.  046.  <  Mnivo  melle/  6*  »96.  *  Mtf- 
licoi  ionores.'  Creeeh. 

Orgauiei]  Qni  dif  iti  pnliantes  or- 
fanornm  chordai»  ien  nervoi»  iua- 
veis  inde  eiicinnt  sonoi.  Idem  6. 
596.  *  modo  orfaniel  melieoa  pepe- 
rere  ionorei :'  qnem  locnm  jam  jani 
protoli.  Lamb,  Qnt  orfana  aen  in- 
itruinenta  mnsica  tanfunt.  Fab, 

416  Mebibhu»  digUu]  Sic  iefeadnoi, 
nonnobiiHm»,  Lamb. 

Bspergifaeta]  Excitata.  Laanh, 

FigmvMi]  Conformanty  Soi&UAMri. 
Lemb,  Bene.  nam  in  arte  caneDdi  snnt 
<rxfti»ma  et  xpAiutra^  iit  in  saltatiooi- 
bus  sen  staticnlis»  Fab, 

410  Seema]  Scio  hoc  noroen  pasilm 
in  veteribni  marmoribni  et  membra* 
nii  icribi  cnm  diphthonfo  «,  aemM  x 
vernntamen  nmm  iecuUu  inm,  prse* 
iertim  cnm  iit  Onecnn  mnfri|:  ly  an* 
tem  vertatur  in  e  loofnm.  LohA, 

Craee  Ciiiei]  Crocnm  Cilicinm  lan- 
datnr,  nt  olenm  Venafranumy  vinnm 
Faleraum.  Ovid.  Fast.  4.  'Terqne 
lavet  noitras  apica  Ciliiia  coniai.' 
Plin*  91.0.  <  Prima  nobilitai  eet  cro- 
co  Cilicio  in  Coryco  rooutCy'  dcc.  per- 
fnndebatur  antem  icena  croco.  Ho- 
rat.  Epiit  ad  Auf  ost.  9. 1. 70.  *  Recte, 
necne  crocnm,  floreiqoe  perambnlet 
Attse  FabiiUi  ii  dnbitem:  clament 
periisse  pudorem/  &c.  Iiam6.  Croci 
enim,  qui  e  Cilicia  advehebatnr,  flo- 
ribtts  scena  resperfebatur.  Martia- 
iis,  alii.  Panchafi  antem  Arabim 
pars  thnrifera.  Fah*  Croco  vino  per* 
misto  fundrbantnr  Theatray  nt  tradit 
Piinius,  qno  et  illnd  ex  priino  libro 
sylvarnm  trahunt  qnidam :  <  £t  oleoti 
sparf  ere  nyrobo.'    Qood  noo  probo, 


J 


T.  LUCRBTII  OARl   DH  RBRUM   NA.T.   LIB.  II.      1116 

iMni   veni   teotio   serrAt:  thifmhr^  NMlpfiil  4isp«Ut  TanMb.  AdT.  16.  S« 

FlaTioi    i»   CoBJectMei»,  ca|i.  88.  in  fine;  ftotatqoe  PritciMMai  deccre 

tMii.  1.    Fnci»  Crit.  pcff.  066.    Seii  '  molcco '  ia  supiao  Mlftviii  «t  inmlc- 

▼i4endtti  Gevutiiis  ad  Statil  locnm  tum  faoere.    LamlriBiaiMe  tamen  lee*> 

Ulam  1.  tyiv»  in  Epitkal.  Stelln,  ubi  '  tioni  adhaerere  sete  dicit.  irav. 

de  '  Odoratii  imbribos/  <  Cilieum  429  Hcad  miu  frhte.  oL  kn»re]  Sic 

nlmbis/  4cc.  Preig.  legebat  bnne  venam  Pontanoa,  et  Ita 

417  Araigtu  prepter  exhakt]    Ita  habent  ood.    Aldini  anllq.  et  Parl« 

mallem  quam  p^yter  oderee  eadmUit  sicns.  ita  deniqne  emendatam  est  a4 

Creech.  oris  codienm  Loffdnttensinm :  lcvo- 

PeMthmee]  Arabicos.  Virff.Oeorff*  rem  principiaiem  InteUiffe  bevorem 

4. 179.  '  Pancfasis  adolescunt  iffni*  primomm    corporumi    sen    princl* 


bas  armk*  Lemb,  piomm,  nt  contra  statlm  dioet 

419  Puecere]  H.  e»  delectare.  tra-  rise  sqoalorem.  usns  est  eadem  voco 

latio.    Sic  Terent.  Phorm.  1.  9. 16«  l(.  247.  <  Scire  licet  caeli  quoqae  idem 

'  Restabat  alind  nibily  nisi  ocolos  terrseqne  faisse  Principiale  aliqaod 

pascere,  Sectari,  in  Indum  dncere,  et  tempos,  clademqoe  fbtaram.'  Xaaik 

ledncere.'    Virff.  Mn.  1. 466.  *  atque  424  At  cmilra  fueeeumfee]  Sic  le« 

animnai  pictura  pascit  inani.'    Lucr.  ffendmn,  et  ita  habent  cod.  Aldinl, 

1>  67.  '  Pascit  amore  avidos  Inbians  et  Vicetini  Parls.  et  aliqnot  mannscr. 

in  re,  dea,  visns.'  LoMd.  Post  versom  proKimom  in  omnibne 

491  Jkrpee,  teetriqme  «id.]  NonnoUi  volffatis  libris»  ( Aldinos,  et  Vicetinoa 

loffant,  fetdi  turpee^e:  In  qoibosdam  escipio,}  feperiantor  doo  versos  iii« 

libris  scriptom  est,  twrpee  eUdique.  epti,  et  snpervacanei.     Itaqne  eoa 

Sed  hoc   *  olidi'   depravatnm  esse  rq|eoi,  cnm  absint  a  manoscript.  ot 

poto :  alibi  *  csU.'    Effo  ex  hac  vi-  in  codice  Joviani  Pontanl  deleti  sint. 

tlata    scriptnra    Ubenter    fecerim,  Cum  hoe  scripsissem»  trienoio  post 

lorpM  /eHHque,  Lsmb.    Qoidam  ve«  barbams  homo  idem  se  fecisse,  hoc 

tercs :  <iir|ie0  eUdique.     £t  ita  Ma-  est,  hoc  rersos  delevisse  dicit.    Po« 

rollos.    In  quibusdam :  eeeU,    Latet  testne  uUa  describi  major  Iropnden* 

qoid.    Forte  ieffendivny  eeM.  epecie  tia  ?  sed  qnid  qoeror  de  hoo  loco  ?  oM 

Miii,  i«  e.  cmralei.    Aot,  forte  legeo-  non  est  sui  similis  ?  JUwi^. 

dom,  eceei;  qoi  doo  colores  torpes  et  426  SqutUere]  Sqoalor  proprie  aspe* 

feri  habeotor,  Gi^.  ritas  est ;  itaqoe  vestis  aoro  et  siffoie 

429  Omnts  enim  eeueue  quee  muMj  aspera  (sic  enim  volffo  loqnontor) 

fjueatque']  In  eo  codices  mano»  '  sqnalens  anro'  dicitor  Virffil.  aliaa 


script.  secoti  somos,  <^od  uuUeet,  re*  aiiod.     Istod    aoiem   sqoalor  6t  a 

jeeto  Ulo  muUutf  ezcodendnm  cnra-  sqoaiosy  onde  sqnalitas  et  sqnalos. 

vimas  (qoamqoara  nonnuUi  habent|  Sed  bis  locns  non  est.  Fub. 

utuieeat)  qnibuscnm  consentiunt  vnl-  426  Suut  etiam  qum]  Etiam  corpns- 

ffati  Veoeti  antiq.    Vicetini,   Pari-  cnla  qo»dam  esse  dlcit  media  inter 

siens.  in  hoc  non  som  secntos,  qood  lievia  et  aspera.   Lumb,     Qooniam 

habentcMiR^etdeiihir,vitio8e,Bon,nt  snnt  qnssdam  objecta,  qofe  sensoa 

loffendom  est,  eauea,  juvatque,  Lamb.  orffana  nec  prorsns  lacerant,  ot  ama» 

Omnes  veteres  libri :  quee  mulcet  cMm-  ra,  nec  ita  delectant  ut  dolcia,  sed 

90«  «iifCNlMr.  Marulltts,  et  Vulffati :  titjllant  potins  et  ffrato  doiore  exci» 

muUai  eaueUf  juvatque.    Veterum  li-  tant,  ideo^utandnm  est  nec  prorsus 

bmram  Ula :  eumque  mdeutur  oon  io-  levia  et  rolnnda  eoram  semina  esse^ 

talUffo.    Modo  ea  posoerat.  vs.  404.  oec  hamata  et  aspera ;  sed  anffnlis 

Gif,    De  varia  lectioae  hac  mM^ct  et  qnibosdam  extantibos  fifforala,  ita 


1116  KOTiS  TARIORUM   IN 

at  atiqnatennR  pnngere  valeAnt,  la-  bantnr  et  amabtnt)et  dWersai  intni 

cerare  noa  pottint,  tbs.  5.  Cneeh.  species  non  line  effofione  qnadam 

4S8  AngiiMi§]  In  libris  ▼nlffatis  et  animi,  et  •xnltationeexplicat.CreraA. 

«anoBcriptii  tcriptnm  reperi  partim  4iS  Di$iMU  denimltL]  Ste  habent 

amgeUiif  partim  imgmbilie,  qood  tdem  qninqne  lib.  manuscr.  et  ita  legeo* 

▼alet.  £am6.  ei  Gif,   AngMi$\  Ttn  «dnm,  non,  nt  vnlifo,  temMUu  Lamb. 

ptffidois,  parvis  angnlis.  Fofr.  Sed,  inquies,  tgni  figura  orbicolaria 

FroitaRlites]  Prominentibns,  pro*  con veniet  maffis ;  nnde  igitar  demtaia  ; 

Jectis,  extantibns.  Fab,  dein  prolnse  plane  nliam  figninm  de» 

420  TUtiiafv]  TairfoXXfw,  tralatio.  siderant,  qnippe  igni  adversss.    Sed 

Nam  titillare  est  certB  partiscorpo*  ignls  mordet,  pungit;  ergo  non  itn 

risfanmanicoDtaetn,nempeeJns  qom  perfecie  orbieolaris  est  gloroeram»* 

mib  alis  est,  risnm  vel  invilo  excitare.  nis,  qnin  aliqnid  extet,  qnod  pnngat ; 

Itaque  solns  bomo  titillatur.     Hic  nam  de  pmlnis  certa  res  est.  Vir 

nntem  translate  poenit  pro  eo  qnod  maxinins  in  pliysiologla  *  dentatum* 

est,  contactu  neque  prorsns  jncnndOy  hoc  loco  pro  fignrato  aecepit :  illnm 

neqne  plane  aspero  et  molesto,  sen-  adlbts,  si  vacat,  p.  995.  edit.  prioria. 

sus   hilarare,   et   qoasi   dilTundere.  F<ib,    Fignrata,  ne  pntes  Lncretivm 

tamh»  Telle  ignis  atomos  angulosse  esse,  nov 

4S0  FcBcvld  Jom  9«o  de  ^.]  Horat.  orbicnlaris  figurse,  et  '  sensas  nter* 

8at.S.8.7.<acriacircnmRapula,lac«  qne'  (ita  legit)  dicitnr,  metonymi- 

f ncs?,  radices :  qnalia  lassom  Pervel-  cds  pro  Utriosqne.   Gassmdas.    Sed 

Innt  stomachnm :  siser,  alec,  fsecola  plns   '  dentata  '  significat :    semtnn 

Coa.'Iiomfr.  Defspcnlaet  garo,  legen-  enim    ignts    compnngnnt    sensnra, 

di  interpr.  Horat.  et  Martialis.  Gre-  ideoqne  necesse  est  angulos  qoosdam 

d  etiam,  sed  Toce  a  Latinis  snmpta,  habeant  extantes.  Frigns  ad  fignrAm 

4fnikKffif  Tocarunt.  Fab.  trigonicam  seu  piramidaleni,  qoss  hi* 

'   Imdafque  eaporee']    Sic  restitni  ex  mlrum  constat  ex  qnatnor  faciebiw 

anctoritate  doorum   cod.   mannscr.  triangnl8ribu8,Epicnrus  refert.   Et- 

tametsi  Bertinianns  habeat,   htvite:  enim  in  £pist.  ad  Pythoclem  glaciei 

MemnHanns,  initieey  non  nmUe,  sed  caosam  declaryns,  fieri    eam    dicit 

cnlpa  est    scriptornm    iibrariomm,  «mt^  MKi>^  jjJ^  rov  wept/^eptM  axV^ 

qni  scribebant  interdum  I  pro  t,  et  tm/ioG  Ik  tov  Ciorot,  adimam  ik  tAt 

eontra  i  pro  l,    Inulam  Horatins  et  aKoKffm  koIL  ^vywrbfv  rfir  hf  rf  fSiein 

Plinins  dicnnt  amaram.  Horat.  Satyr.  Wapx^mnff  ^  Kork  S^  iV  it«tfcy  w 

ft.  8.  61«      'Emcas  rirideis,  inulas  roto^w  wp6aiepurarf  Scc,  *  Diim  explo- 

ego  primns  amaras  Monstravi  inco-  dontnr  ex  aquh  orbicularia  (efiectri- 

qnerei'  duo  alii  item  mannscripti  ba-  cia  caloris)  corpnscula,  coarctantor 

bent,  vidteque  eaperee,  vieia  It^gnniinis  vero  in  eadem  aqna,  reperiuntnr  sca- 

genns.    Virg.  Oeorg.   ].  75.     Mnt  lena,  et  acutangnla,  ant  dnro  eo  cor- 

tenues  fetns  viciv,  tristisqne  Inplni.'  puscnlaadsciscnntur extriosecus,'&e* 

irulgati  fere    orones  habent,  vinique  Eadem  Plntarchus  in  libro  de  primo 

eaporee,  Lamb.    Herbs  notissiroa  est,  frigido.  Creeck» 

aubtee  nostris  hominlbus.  Fab.  4Si  Tactus  uierque']  Tactiis  ignls  et 

431  DenfffMe  jam  eaUdo»  ignetj  tfc,]  pminsB.  qoidam  doctus  legendom  pu- 

Ad  taetnm  tandem  venlt,  et  illins  ob-  tat,  iaetua  uiriquej  i.  e.  tactns  ntrins- 

Jecta  diversimode  figurata^esse  docet  qne.  Lamb.      Quidam  legi  ▼elient, 

Tss.  1  i.  qnia  calor  et  frigus  organa  taciue  utrique  (i.  e.  uiriueque)  proina 

dlYersimode  aflliciont    Deinde  tac-  et  ignis.    Ille,  ille,  qoem  dicebara 

tam(qiiem  Epicurasi  unice  admira-  modo,  sic  scribit  [Videtnr  nler^iM 


T.   LUCBBTll  OARI   OK   RRftUM    NAT^  LIB.   U.     1117 


dicl  metODymlcde  pro  iilniiifii«]  £g  o  roba  Irrvyx^iMrraf^  «eal  ir^ 

Ubentiui,  at  jam  alibi»  .tacium  pro  roy  ftpbf  rw  M^*   vid.    Easebiam 

tactjbilitate  siimerem.  Fab.  Praep.  Evang.  1. 14.  Cap.  27.  Lncre- 

.  494  ToHu»  tMim  to^i.]  Aioitov^,  ut  tius  imitatar   Eplcurum,  inde  bmc 

•np.  princ,  1.  0.    *  Tcy  Dea,  te  fugi-  exclamatio,  et  iUa  infra  1002.  <  Nom 

ont  Tenti/  hamb*  proh  Sancta  Denm  tranquiUa  pee* 

Pro  dvDum  wmim  UM€ia\  Pro  DU  tora  pace/  ftc.  Creeoh, 

immortales,  pro  Divom  atqne  ho*  4S6  Corporis]  Vir  sammi  jodicii 

minom  fidera.  hit  exciamatiouibns  uti  Fayui  existimat  corpos  hoc  in  loco 

•olemus  in  indignationibus,  quasi  bo*  |dem  significare  ac  in  1.  306.    '  Tao* 

minibiis  diifisi  ad  Dcos  confugientea.  gere  enim  et  tani^i,  nisi  corpos,  nnlla 

M»  Tall.  in  Lslio :  *  Nam  quis  est,  pro  potest  res.'  Croedu 

Deam  fidem  atqne  bominum,  qai  ve-  Re»  extera]  I.  e.  exterior.  onde  a 

lityOt  neque  diligat  quemquam,  ne-  Papiqio  exier  honor  dicitiir.  Ftnt* 

qoe  ipse  ab  ullo  diligator,  circumfla-  438  Avi  ex  offnuu]  Sic  legendnm^ 

ereomnibuscopii8,'&c.innnmeraBunt  et  ita  habent  quattoor  libri  manuscr* 

«Ua  apud  Plaut.  et  Terent.  exempla*  asos  est  eadem  voce  sup.  223*  *  Nec 

•ic  idem  Lucret.  infr.  eod.  lib.  1032.  Ibret  offensns  natns,  nec  plaga  crea« 

<  Nam  pro  sancta  Dcnm  tranquilta  Uu',Lmnb»  Jam  antea  ;  com  corpora 

pectora  pacoy  Quas  placidnm  degunt  diversae  natorm  se  se  matno  offea- 

«BTam,  vitamqne  serenam/  6cc.  Qood  dnot,  et  altera  alteris  intercttrrnnt. 

autcm  ad  higns  loci  sententiam  atti-  Fab. 

aet>  snpra  lib.  1.  docuit,  tactuni,  sen-  Cam  turbtuU]  I.  e.  turbas  exdtant, 

snm  esse  maxime  corporis  propriom»  nt  accipiamus  absolnte,  qoomodo  et 

V8. 305.  *  Tengere  eniin  et  tangi,  nisi  sap.  125.    '  Corpora,  quse  in  aoUa  ra« 

corpos,  nnUa  potest  res:'  contrain-  diis  turbare  videntur.'  ad  qaem  lo* 

ane  neqne  facere  qnicqnam,  neque  cum  lege  qus  annotata  sunt.  vel  con« 

pati  poBse,  sed  dontaxat  motionemt  jnnge  cnm  voce  sciisMm,  qn»  seqni- 

•en  motionis  facoltaiem  corporibus  tur^  hoc  modo :  cuui  semioa  turbant 

prsebere :    quod   his    verbis   docait  coBfandnnt  sensumyOtsit^Mpyifriifidr. 

Epicurus :  rh  8i  Kwhtf  oHr^  to^m^  oHr^  Lttmb,    Nentrale  est,  sea  absolotoro : 

waO^uf  B^ecroi,  &^A^  icfvi^ror  fiSro^  ZC  qiiamqaam  et  cam  ry  «eimmi  possift 

UufTov  roh  o^iuun  wap4xrrai,    De  Uc-  jnDgere.  Fab.  Ita  veteres  Ubri.  Vul- 

tu  integros  commentarios  scribebant  gati :   affetua.  Oif* 

Epicurei.  Gif,     Ad  tactnm  provo-  439  Coiifmndtmtque]  De  voce  ista 

caty  sensuum   omnium    principem;  nihUinterpretes:seminaintersecoB- 

nam  sensus  omnes  ad  tactum  revo-  «ita  confhndnnt  sensum,  quia  iumul- 

cantnr.    Itaque  uno  appellato  omnes  toantnr ;  nisi  qnis  niavult  CompMa- 

utelligere  potest.    Ex  criteriis  au-  g^nt^  at  in  vs.  420.  Creech. 

tem,  quse  tria  sunt,  sensus,  anticipa-  440  QiuMins/amporlem]  Qnamlibet 

tiones»  et  pasftiones,    prim»  partcB  volespartem:  vel,  Ne  longins  abo* 

dand»  Bnnt  sensibus.  Fab,    Pro  di-  am  :  id  enim,  ut  sapra  ostendi,  sig- 

«Mm  mmniia  aaictol  Poetice,  non  phi-  nificatr^^jam.   Fab. 

losophice;  certe  non  aar'  'Esrkovper  442  Qmapropter  iongeforwuu  diaiaref 

loquitur  [proh  dii  immortalesj  qnos  tfc.]   Becte    argnmentatnr  ;   varioa 

frnstrainvoceSySiUloBsecnmmagere  edunt  sensns :   ergo  varias  figuraa 

mvnm  credideris.  Fab.     Inconside«  habent.    Fignrarom  varietas  id  effi- 

rate,  nt  et  omnia  de  tactu.  Epicurns  cit ;    non  magnitudoy  non  pondus, 

ipse,  ZpKovs  M  Kol  6pmonobs  patpfows  rois  per  se  qnidem.  Fab. 

kurrov  fitfiKiois  iyypA^t^  bfufis  rc  ow  443  Var.  edere  seasa]  Amicns  qni* 

ex»f  «o^  ^^  A<a,  aol  N^^  A(a,  i^opitmf  dam  mens  legi  posse  pntabat,  «ortaa 


1118  KOTJ&  VARIORUM   IN 


rMtM  MMif •    Rfo  nilul  Biato :  Im»  nt  fennni   ntrbiqae  dlunltet/  Se€. 

tf«re  9mum  «atein  plana  niendosam  Yirg.  6.  659.  'PortftadverM  ingens, 

eit.  Lamb.    Edere  temu»]  Ladere.  nt  tolidoque  adunMte  oolnmttft,  Yia  nt 

mpra  et  inf.  vs.  469.  GtA    Alii  le-  niiila  ▼iram,  non  ipsi  exseindere  ftrro 

gniit  reddere^  nlhil  mnto :  at  Imderej  Caelicols  ▼aleant.'    Itaqne  adanmn 

qned  amat  Oiianina,  nollo  medo  fer-  «x  re  dictoa,  quod  nvlla  ▼!  domar^ 

ri  potest.  Creedu  hoc  est,  vind  aat  frengi  possit :    n 

444  Dgmqme  ftie  «oiM,  ^.]  Hacte^  verbo  ^ei^m,  len  Sc^irdUy  qnod  *  do- 
Boa  divertltatem  figurarmn  probavit  mare'  aignificat ;  et  particnla  priva»' 
es  divertli  motibai  qnos  in  organia  te  a.  £01116.  Ita  respnit  icCiM,nt  fer- 
•enMum  ofajecta  exeitant :  jam  aiia  rnm  ntrinqne  diiieoltet.  Rsde.  TliBt 
argomenta  congerit,  vts.  34.  e  firmi-  de  tangaine  hirri,  ride  id  qaoqoe.fiil- 
tate  et  fluiditate  remm  dncta.  Qiup-  tum  ett  et  nngateriaih ;  nam  vel  ani» 
dam  enim  temina  habent  haipulot,  co  malleoii  icta  In  pulverem  abibit  ; 
miicalotve,  qaibat  pottint  tetc  invi-  htrciniit  antem  craor  non  maglt  noc^ 
cem  irretire,  cootinere,  et  tpatiolit  bit  qnam  tericam  aut  gottypium.  Feihm 
inonibat,  quantam  fieri  potett,  te*  449  Riebera  ferri]  Tralatio  ett  nb 
ehitit  Impedire  mataam  tete  evol-  inanimoad  aliod  inanimum.  nan»  ro-' 
vwidi  dittodaiidiqoe  Ubertatem:  it-  bnr  proprie  de  qoeren  dicitar.  sic  tnp. 
tn  firmn  dnraque  corpora  conttitaant  !•  881.  '  Robore  cnm  intaxi  fraagnn* 
iftt,  ferrnm,  taxa^-et  iimilia.    AiiiB  tur.'  Lamb. 

particoliB  Imves  tnnt  et  ad  orbicnla«  460  ClmuHe  fei<aa<ia]   VectlbaSy 

fem  figaram  accedentet,  et  ex  iit  aut    clavibua    retlttentia,    tonitniv 

finkfoeorpomcomponat;  nam  parti-  ednnt.   Qtiidam  legnBtfatf  cfaiulrii 

enlm  Ittvore  etorbiculari  figara  pra»-  exetwUia^  et  interpretantar,  aem  qoi^ 

ditm  ditiodabilet  tnnt,  emobilet,  im-  bnt  ports  tant  indnct»  atqne  oper- 

pnlanl  fccile  cednnt,  et  in  procllve  ts.    8ed  prmtUt  lectionem  recep- 

provolvi  pottnnt.  Creeek.  tam  tneri :  et  per  eera  iotelligere  vel 

445  HooMttf]  M.  TulL  lib.  2.  Acad.  cornicet,  qaiboi  fi)rei  pultantnr,  at 
<  Ut  iile,  qnlatperii  et  la?vibat :  hn*  ptacet  Tumebo  («opifrar  appellant 
mntit  nncinatitqne  coKporibut  cob«  (>r«ci)  vel  cardinet  abenot,  qaed 
ereu  hmc  eate  dicot,  interiecto  imu  Ule  magit  probat.  Lamb.  J>e  cardtnia 
dI.'  Lamb.  ttridore  intelKgendom.    Vir  doctii- 

446  Et  quaei  ramoeU]  Sic  rettitnt  timnt  qni  aliter  tentiebat,  alibl  erat, 
teentat  codicem  Bertiniannm,  et  ali-  ant  certe'ibi  indfligenter  fuit.  *  Re- 
Oidaoamanntcriptot.iiaroceteri  vet.  ttantja,'  qnati  tiutinentta.  F116.  T»- 
et  vnlgati  habent  per  ramee.  Lamb.  crferantw,  Voit.  ad  Catoll.  p.  1T0. 
P«rramat,  vulgati,etquidamveteret.  Preig. 

Gif.  £rgoimplicati8,tedexteatione  461   lUa  autem  ddfetW]  Sic  legen- 

inmqaali,.  perplexabili,    Ste.   veluti  dum,  non,  tUa  faitfm.  Lamb. 

tont  ramornm  brachia.  Fab.  452  £iie  magie,  Jleido  qaa  eerfort 

447  ildaaianttna  taara}  Nota  de  la-  Hq,  e.]  Sichabent  omnet  fere  vnlgati, 
piilo  pretioto  et  qni  nunqnam  magnat  qnibntciim  contentinnt  diH»  mann* 
molis  «tt,  taxum:  nam  de  magnete,  ieriptLtedood.8cip.Tettii,et  Faemt 
quem  taxum  vocat  alibi,  looge  alind  habent :  J^sae  magie,  UfMsdo  pm  cer- 
•it  Fab.  poreJUmdaeomUmt.  Lamb.    Qaidnnt 

448  Prtma  ocw]  Metaph.  a  copila  veteret:  %Ktdi.  Quid.' codieet :  JU" 
milttaribnt.  Fab.  wida.  Oif. 

letae  eoaltemn^re  muia\  Sic  Plin.  de  45»  Noe  fffwaitormim]  Interhonc 

adamantibua  87. 4*    <  Incadibnt  de-  verMim  et  tiiperMKem   interpoaitoa 

prehendantnr^  iU  retpnentet  ictom»  loerat  a  netcio  qoibaa  bominibiii  vcv- 


T.   LUGRBTII  OARI    DE  RBRUM    NAT.    LIB.  II.       1119 

•os  et  niepidlMlmos,  et  ab  bojai  loel  est  qood  qnemqaam  moveat  syTlaba 

tenteotia  alienissimos,  Namqvepapa-  olttma.  nam  brevem  esse  licet:   cn* 

wns  hau9ha  Uem  est/aeiiUf  iiaod  aqna'  josmodi  est  in  bis, '  soblime  volantes/ 

mm.  eum  ego  delevi.  sententla  antem  *  snperne  gnberna/  et  simil.  Lamh» 

hnjnslocibaecest:  Ea(inqnit)ex  Ise-  I»  froeUve']  A  qnibasdam    vete- 

▼Ibns  et  rotnndis  principiis  constent  ribqs  abest.    In   qnibosdam  libris: 

oportet,  qme  sunt  liqnida,  et  6uida.  penmrsvt.    Ante  honc  versum  in  li- 

eni  rel  argnmento  est,  qnod  eomm  bris  Tolgatls  et  ▼eteribns  quibnsdam 

glnmeramina  qnseque,  i.  e.  corpuscnla  hic  est  Tersus,  meo  jndicio  nothns : 

et  rotnada,  sen  particnlsB  glomeris  Namque  papaverU  hautttu  Ua  estfaeiHt 

*]n  morem  globosaey  non  retinentnr  quamaquarum,  In  quibnsdam:  tdfii 

iDterseyidestynoncohserentinterse,  eet.  Gif. 

neqne  maaent  constipatss  ant  com-  465  Omnia  poetremOf  4rc.]  Qnsedam 

pttctse.  Lamb,  sunt  corpora  qnse  inter  flnida  nume- 

GlpmsnMitiM]  Ita  ▼ocat  atomos  re-  remns,  vss.  9.  Fnmns,  nebuia,  flam- 

tandas,  ait  Oifiinias.  reale ;  sed  ei  ig-  ma,  ^c.  quas  we\  levissimo  ^impetn 

noaeendam  eenseo :  post  Lambinnm  dissoWi  possunt  et  dissipari,  ideoqne 

erravlt.    Kamqnam  entm  Lncretins  ex  hamatis  et  inter  se  perplexis  semi- 

atomof  glomeramlna  vocavit,  neqne  nibns  non  constant.    Eadem  tamett 

adeopotait:  sedintelligitmolecnlas;  corpora  sensns  pungnnt,  Ut  nebnta 

4|nod  explioaretor,  si  obscoram  foret.  et  fumns  ocnlos,  res  etiam  dnras  pe*- 

Bxmaltisatomisfitglomeramea;mnl-  netrant,  ut  flamma  lapides  etsaxa: 

.ta  gloBeramina  eorpus  magnnm  con-  ideoqne  e  IteYibus  et  prorsns  rotan» 

•tslanot.  Fab.  Faber  Yix  ignoscit  Oi-  dis    principiis    non    componnntnr. 

faalo  aeribenti  Lncretinm  vocare  ato-  Hsec  antem  vss.  8.  ex  acntis  semini- 

nos  orbicnlares  glomeramina;  non-  bns  partim  componi  asserit.     Ista 

qaam  eolm  Lncretius  atomos  vocarit  est  hnjns  loci,  qui  toties  exercoit  kt' 

gloBscfamimiy   neque    adeo    potnit:  terpretes,  sententia.  Creeeh, 

sed  Fabri  clementiam  non  implorat  Pimcto  tempere']  I.  e.   brevissimo 

Oifimiasy  et  poeta  potnit  vodare  ato-  tempore.  /^mdoparticipiumest.  Alii 

nos  glomeraminaf  vecavit  enim.  Nisi  legnnt  puncio  iemporu  ego  nihil  mntOi 

^ois  oenseat  Lncretinm  de  figoris  se-  Sic  snp.  eodem  libro :  9^.    *  Nonne 

minom  dispotaotem  aliod  quam  se-  vides  etiam  patefactis  tempore  pnnc» 

mina  significare  velie.  CreeA,  to  Carcerib.'  &c.  et  4.  215.  *  Jamne 

454  Et  pr6cunu»  iUm']  I.e.  etcor-  vides  igitnr,  qoam  pnncto  tempore 

ias  eoram  prodoctos,  et  porrotenns  imago  ^theris  ex  oris  ad  terramm 

continnatas,  item,  i.  e.  similiter,  in  accidat  oras  ? '  Lamb,  Ita  Ubri  vete* 

proclivem  et  pronum  locum  volabiiis  res.  Alii:  temperit,  Oif. 

est:  stmiliter  aatem,  nempe  at  glo<  457  i9i  mtmcs  ommfras  swii]  Ita  legit 

meramina  inter  se  non  retinentur.  Mnretns,   elegantins  qnam    vulgati 

*  Procorrere '  est  porro  carrere,  al  Codd.  qui  Si  mimu  omnia  exhibent. 

progredty  proienre,  &o.  porrogradi,  Creeeh, 

et  porro  ferrei  scu  in  pnblicnm  gradi,  Si  miHu»  omni6iis  eunf]  Muretas 

etin  pablicam  ferre.  in  qnibnsdam  legendam   putat,  Si  mtmif  omjit6tis 

libm  tamen  scriptnm  reperi,  Ctper-  sim<;  non,  ut  vnlgo,  8i  minue  omnia 

ernmuitem^  Nelioc  quidem  retlcebo,  euntf  cni  assentior.  Nam  snpra  dixtt, 

a  eodice  Bertiniano  al>esse  prmposi-  <  Omnia   postremo/   nt  hic   iterare 

tionem  tn,  qnse  est  ante  nomen  pro-  eandem  vocem,  sit  TavroJiaytbf,  Lamh, 

siioe.  qnie  scriptnra  si  cni  placebit,  Si  mhm»  omnibue  eunt]  Optima  haec 

'procltve'    erlt    adverbinm.  neqne  Mnreti  emendatio  est.   I.  e.  si  non 


1120 


NOTiE  VARIORUM   IK 


omiiia  fnmt,  nebaltti  &c.  sant  rotmi- 
da.  Fub, 

469  Ptmgere  uH]  In  qoibaBdam 
librU  scriptnm  est,  panden:  in  non- 
nullis  impressis,  pamgere:  atramqoe 
mendose.  Lamb, 

460  Nec  tamen  harere^  4^.]  Hanc 
▼ersom,  et  duos,  qni  deinceps  se- 
qonntnr,  d/ScXl}'»,  ac  delendos  censeo, 
tanqnam  inculcatos,  adulterinos,  ne^ 
qne  Lacretianos  germanos.  qnod  cur 
ita  sentiam,  cum  possim  plnribns  aliis 
nrgnmentis  firmissiimis  probare,  his 
tribus  contentns  sum:  qnomm  hoc 
primnm,  quod  sint  sapervacanei :  al- 
terum,  quod  sententiam  corrnmpant : 
tertiuni,  quod  horum  versnnm  scrip- 
tor  dical  cognosci  posse,  re»  illas^ 
Inmom,  nebnlasy  flammnsy  et  simiL 
constare  ex  acntis  elementis,  cnm 
dicere  debeat,ex  Isevibos  et  rotundis. 
nam  acuta  elementa  in  iis  rebnslocam 
aon  habent.  Lamb.  Indncit  hos  tres 
versns  Lambinus.  £go  ob  libromm 
consensum,  non  ansim»  Sed  pro  ssn- 
eikoM  ex  veteribns  libris  restitni  s€n<i- 
tet,  nt  melior  sit  sensus.  Gjf.  Hos 
tres  versns  optime  ejecit  Lambinus; 
neqne  enim  a  Lucretio  esse  possnnt 
In  secnndo  typographicus  error  est, 
eeMribfoe  pro  seii<t6ics.  Qun  vox  unice 
probat  non  esse  Lucretii ;  aliqno  enim 
exemplo  opns  fnit  ejusdera  naturv, 
cnjns  erant  fumns,  nebulsB,  &c.  Ibi 
nntem  sentes  et  dnmos  arripit.  Lam- 
bini  vero  ratio  nil  probat :  cum  dicit 
debnisse  dicere  anctorem  illorum 
Tersuiim,  *  non  acntis  ex  elementis/ 
•ed  Is^vibns  atqne  rotnndis ;  non  ita 
est  Id  enim  homo  nngator,  qnis- 
qnisille  fnerit,  de  sentibns  dictnm 
Tolebat,  non  de  corpore  fluido.  Fa6. 
Hos  tres  versus  agnoscnnt  Codd.  re- 
jicit  Lambinus  ;  asseritque  superva- 
caneos  esse :  qnasi  non  deboit  Lu- 
cretins  affirmare  fluida  ista  pungen- 
tia  et  penetrantia  acuta  semlna  non 
minus  quam  levia  et  rotunda  conti- 
nere :  atomi  enim  vel  Iseves  vel  ro- 
tnadi  non  pungnnt  corpus,  neque  pe- 


netrant :  libenter  igitor  retlserem  sl 
esset  quod  pro  eeoAikiae  reponi  possit. 
Creetk^  Fnmns,  inqnlty  flammsBy  4cc» 
effectu  quidem  senitibns  sont  similee, 
•ed  non  cohsereotia  et  doratione ;  nt- 
qne  ita  pnngnnt  qnidem  sobito,  ^c 
at  non  din,  qnoaiam  acnta  modo 
sont,  non  vero  ramosa  et  perplezn, 
ntseotes.  ffcie. 

4flS  Sed  qaod  amara']  Oocnrrit  tad- 
te  objectioni.  poterat  enim  qnispiam 
dicere :  si,  qoB  fluida  snnt,  ea  cod- 
stant  primordiis  Isevibus  et  rotnndio : 
amara  antem,  et  cetera  qnse  IssdnBt 
sensns,  ex  asperis,  hamatis,  et  sqon- 
lidis:  qnid  aqna  mariaa  fiet,  qMO 
liqnida  est  simnl,  et  hamata  i  Lnahm 
Alia  sont  floida,  qna»  simnl  et  amam. 
ant  acerba  v.  g.  Aqaa  marina ;  hme 
omnia  componi  asserit  vss.  14.  partim 
e  Isevibns  et  rotnndis»  nnde  istomai 
flniditas,  partim  e  sqnalidis  et  aspeiioy 
nnde  acerbitas  et  amaritudo;  deai» 
qae  demonstrat  istlosmodi  corpora 
ex  particulis  diversimode  figoratis 
oompiogi,  qnoniam  separari  possnnt, 
percoletnr  enim  per  arenam  nqim 
marina,  asperas  particnlas  deponit» 
et  cnm  Isvibos  sois  tantnm  et  ro- 
tnndis  seminibus  dukis  flnit.  CresdL 

464  Sadar  aii  aaarie  eet]  Sndor  eet 
maris,  i.  e.  aqna  marina.  Emp^ 
doclis  est  hoc*  Nam  Empedoclea 
dicebat»  mare  esse  sudorem  terrm, 
nt  testatur  Aristoteles  lib,  2.  firrfMp. 
cap.  3.  enm  reprehendens,  his  verbis : 
*0/Ao£c»9  M  7«Xo!or  mU  cf  tis  «lir^  Apvm 
T^s  yiis  «Zkoi  rV  BdKofrraif,  tlteraU  ri 
aai^s  ^fmaiiaai^  aaddx^  *I^Mr«8MB\j|T. 
itfhs  ifehiaw  yhp  oSrm  «or^,  lams  d(pfMr 
koMtft*  i^  y^  /uraipopikf  woatrutda,  wpbt 
M  T^  yamimi  t^  ^^tv,  ofrx  hcoM*! .  I.  e. 
'  Similiter  antem  ridicnlum  estetiam, 
siqnis,  cum  dixerit  terriB  sndorem 
esse  mare,  esistimet  se  plani  et  ma» 
nifesti  aliquid  dixisse:  qnemadmo- 
dnm  Empedodes,  Nam  ad  poesin 
qoidem  ita  locutusy  satis  dixit:  sed 
ad  cognoscendam  maris  natnram,  pn» 
rnm/  Iiam6«    Hic  vero,  sicnbi  sJaaSy 


T.   LUGRBTll    GARI    DE   RERUM   NAT.   hlB.   H.      1121 


mirificos  ludoi  pnebent  Interpretes. 
'  Sudor  maris/  inqiiinnt,  *  est  aqiia 
maris.'  Bene  sane.  Sed  qnid  ita 
tandem?  Qnia  scilicet  testimonio 
Aristotelis  probari  pofest  ex  veteri- 
bns  physicis  nonnuUos  ita  fnisiie  lo- 
cotos.  Sed  ego  utrnmqne  falsnm 
esse  omnibas  snffragiis  faciie  vincam ; 
id  qiiod  mox  apparebit.  Locns  ille 
AristotelislegiturinsecnndoMeteoro- 
logicornm  pag.  655.edit.  Parisieosis : 
en  tibi  bominis  verba,  ex  cap.  S.  ia 
qno  de  marts  salsngine  ex  professo 
agit :  ^Ofiolcn  8i  7c\o(oy,  «cal  cf  rti  «iirdry 


coroprobatnr.  Legendum  itaqne : 
Sudor  amanu  vt  esl,  Sfc,  His  addo  et 
aliud :  Quod  de  Empedoclis  senten* 
tia  legerant  interpretes,  si  in  loctini 
convenientem  conferre  Tolebaoty  de- 
buisse  ea,  qnae  hic  scripsernnt,  ad 
hos  libri  5.  versns  retolisse,  ubi  dis- 
putat  Locretiosy  qua  ratione  factum 
fiierit,  ut  mare  e  terra  expressum  sit* 
Ibi  enim  diserte  'sudorem'  terne' 
vocavit :  vs.  484.  '  Inqne  dies  quao- 
to  circom  magis  «theris  sstns,  Et 
radii  solis  cogebant  ondique  terram 
Verberibus  crebria,  extrema  ad  li- 


HpHra  liis  y^s  cZrai  «ri^  ddKarrw,  ottrai    mina  apertam,  In  medio  nt  propulsa 
Tt  «ro^f  c2p9fclMu,  «coOnir^  'EftcrcSoicXiif.     suo  condensa  coiret ;  Tam  magis  ex- 


wphs  wohiaip  yhp,  Scc,  i.  e.  '  Neque 
minus  ridicnle  dixerit  qiiispiam,  utl 
ab  Empedode  factum  videmns,  qui 
mare  sndorem  esse  tellnris  dixerit/ 
&c.  Hoc  quidem  loco  Aristoteles 
solens  more  sno  facit,  ut  meliorcs 
carpat ;  quasl  scilicet  agatur  de  ge- 
nio  rris  Mcutrunis :  sed  id  alias  vide- 
bitnr ;  ad  rem  veniendiim.  Empedo- 
cles,  Si^  fierttipopSa  scriben*,  dixity 
mare  esse  sudorem  terras ;  at  Lncre- 
tiiis  sudorem  maris  noininat,  o  bonc. 
An  igitur  Lucretium  inter  et  Empe- 
doclem  qnidqnaro  erit  quod  ntriqne 
convenire  possit?  An  vero,  qnod, 
si  qutd  nnqnam  alind,  ridiculnm  est, 
mare  ipsum  *  sndor  maris  *  fuerit  ? 
Non,  nt  opinor.  Deinde  negamiis  lioc 
quoque,  Lucretinm  hic  de  saltnginei 
seUy  nt  veteres  loqnebantnr,  de  ama- 
rore  maris  egisse :  hoc  eniro  sex  ^ep- 
tem  demnm  versibns  inferius  faciet : 
*  £t  qno  mixta  putes  magis  aspera 
laevibns  esse  Principiis,  unde  est 
Neptnni  corpus  acerbum,  Est  ratio 
secernnndi/&c.  Ubi  *  Neptuni  cor- 
pns'  mare  est.  Qnamobrem  satis 
confido  fore  neminemy  cui  de  nostra 
conjectura,  nisi  st  certa  potius  emen- 
datio  vocanda  est,  dubitandum  vi- 
deatnr.  Agitur  enim  tantum  de  su' 
dore,  qni,  ut  et  lacrymae,  salsus  et 
amaros  esse,  vel  sensns  jndicio,  vel 
auctoritate  Aristotelis  et  Plntarcbi, 


pressus  salsns  de  corpore  sodor  An- 
gebat  mare  manaodo,  camposqne 
oatantes.'  Qnid  vero  qnod  in  Mss. 
Codd.  ad  orani  horum  versnum,  de 
quibns  superius  actiim  est,  adscrip- 
tnm  legitnr,  de  mtdor^  saho?  Non 
igitnr  aliter  olim  legebatnr  hic  locns, 
qnam  nt  a  me  restitutus  fuit.  Po- 
terant  fortasse  hsec  fnsius  tradi;  sed 
doctioribns  scribimus,  qnibus  haec 
sat  ernnt.  Nam  salsnm  et  amarnm, 
a^4wp6y  et  iriitpby,  alterum  pro  altero 
'suftii  non  est,  opinor,  cnr  probem^ 
com  ea  res  notior  sit,  qnam  nt  binc 
illinc  petitis  ex  ntraqne  lingna  testi- 
moniis  egerc  videatnr.  Fa6.  Sudorem 
maris  vocat  salem.  Aiictor  Et.  M.  in 
XifiSo6fuBa,  vide  T.  Fabri  £p.  Crit. 
p.  188.  nbi  non  f^te  corrigit  Por- 
phyrii  locum,  qai  fic  legendos  r^» 
ddKarrw  ^«cd\ci  /B^yoi^  tdKpvoif.  vide 
qnoque  versns  Empedoclis  apod  PIu< 
tarchum  lib.  1.  c.  S.  placit.  Philos.  nbi 
y^iF  vocat  mare.  Fojj.  Faber  legtt 
6liKdor  amaruM  ut  ett  et  asserit  Lucre- 
tiom  his  7.  vss.  de  sudore  tantnm  dis- 
putare.  Haec  conjectura  illi  mirifice 
placet,  et  frnatnr ;  noo  invideo.  5k- 
dor  maris  seu  udor  marit  lege^  Non 
qnia^  ut  interpretcs,  Enipedocles 
olim  vocavit  roare  Sudorem  terrae, 
(S^pSra  riis  yris  Aristoteles  2.  Meteor.) 
sed  quia  *  Sndor/  seu  nt  alii  '  Udor/ 
idem  est  ac  Humor :  vid.  Varronem 


Delph.  et  Var,  Cla$, 


tMcret. 


4  B 


L 


1122 


NOTJE  VARIORUM    IN 


de  L«  L.  llb.  4.  voce  '  Usns.'  De  ni- 
dore  «nteni  et  noo  de  iqat  marina 
hic  loci  Bgere  poetam  isti  mU  dicnnt 
qui  indiltgenter  legnnt.  Crtetk, 

Mmme  U  mirubUe  habendMm]  Sic 
habent'  pleriqne   codlces  typis   ex* 
onsi :  quos  lecntns  sum.  nani  mann- 
scriptl  hoc  loco  depravati  snot :  ex 
qntbus  quidamy   cnm   aliis    ▼nlgatls 
coogmentes,  babent  wuraHle  empuim: 
alii,  mirabUe  debei.  ex  qna  scriptnra 
vitiosa,  facere  ansim,   mirtri   debee, 
Lamb.    Mudme  id  mirtdnU  eniquam'] 
Ita  veteres  libri,  haud  scio,  an  recte. 
Mamllus  etVplgati:  habendum.  Gif. 
465    Nam  quod  Jluvidum  eet]   Hic 
m  non   eliditor:    qoa  de   re   snpra 
diximns  lib.  1.    Respondet  antem  ils 
qnss  objecta  fnerant,  boc  modo :  Non 
est  qnod  qnisqnam  miretnr,  eadem 
interdnm  esse  et  amara,  et  flnida: 
qnamvis  dixerimus  floida  constare  e 
lasvioribns  et    rotundis    elementis: 
amara,  ex  asperis,  squaiidis,  et  mo- 
lestis.    Nam  in  bis  qnas  snot  amara 
sfmul  et  liquida,  dicendnm  est  pri- 
raordiis  rotnndis,  politis,  et  IsBvibns 
eut  admlsta  qnsedam  doloris  et  mo- 
lestisB  corpora,  id  est  horrida,  aspera, 
et  squalida :  qno  flt  ut  provolvl  pos- 
sint  simul,  et  sensus  laedere.  Lamh, 

400  Mixtm  delorii]  Admixla,  forte 
rectins.  G^f, 

Dehrii  corpara]  I.  e.  aspera,  et 
sqoalida.  Lamb,  Aspera»  inseqnaUa : 
node  dolor  et  insnaTis  motos.  Fab, 

407  Nec  tamen  kmc  retimeri  hamatal 
I.  e.  nec  tamen  h«c  iiaraata  inter  se 
retineri  et  hssrere  necesse  est.  sic 
supra  locutns  est :  vs.  451.  *  Nec 
retinentor  enim  inter  se  glomera- 
mina  quapque.'  Lamb, 

408  SciUeet  eeee  globoeaf  tamen  cum 
Sfual,  con».]  Sic  habent  omnes  librl  et 
mannscripti,  et  typis  excnsi:  neqne 
est  qttod  qnisquam  dnbitet  de  integri- 
tate  scriptnrm:  eciiieet  autera  posi- 
tora  pro  sctre  Ueet:  nt  apnd  Ter. 
Heaut.  2.  3. 117.  'scilicet  factnnim 
me  esse/  ibidem :  5. 1. 19. '  Contiouo 


injecisse  verba  tlbi  Dromonem  Bci« 
licet.'  sic  apnd  Plantum  videlicet  pro, 
▼idere  licet,  in  Sticbo  4.  1.  49.  <Vi. 
delicet  parcnni  illnin  fnisse  seneni, 
qni  dixerit.'  ibidem  panllo  post  vs. 
51.  *Videlicet  illnm  fuisse  neqnam 
adolescentem,  qoi  illico,'  dcc.  stc  idem 
Lncretins  snpra  1.  211.  'Esse  Tide- 
licet  in  terris  primordia  remm,  Qne 
nos.'    Ita  totius  hnjns  lod  hsBC  sen- 
tentia  est:  Scire  Ucet,  ea  principia 
ex  quibos  constat  aqna  marina,  esse 
globosa,  cnm  taroen  constent,  i.  e. 
sint,  sqnalida.    Debet  antem  distinc- 
tionis  nota  scribi  post  ▼ecera  *  glo- 
bosa,' ut '  tanen  cnm'  sic  intelUga- 
mus,  qnasi  dlctum  sit  cnra  tamen. 
Jara  antea  :  Scias  licet  esse  globosa  ; 
neque  allter  veteres.    Ceteram  post 
'  globosa '  distinctinncnlam  ponito,  nt 
legas  conjnnctim,  'tamen  com,'  i.  e. 
quamvis.  Fab,  ScUicet,  *  sclre  Ilcet/ 
Qt  sepe  Lncretins ;  qnodcnnqne  enim 
est  flitidnra  ex  orbicntaribns  et  glo- 
bosis  principiis  constat.  Creech» 

470  Magii  a^ra]  Cave  fstnd  magia 
cnm  ospmi  jungas :  nam  cimi  rf  putea 
connecti  debet :  alioqui  a  sensu  abi- 
eris.  Vab, 

471  Vnde]  A  qnibns,  nempe  prin- 
cipiis  asperis.  Linn^. 

Eet  Nept,  corp.  aeerh.']  I.  e.  aqua 
marina,  salsa  et  amara  est.  infra 
eod.  lib.  TB.  054,  *  Hic  si  qnis  mare 
Neptunnm,  Cereremqne  ▼ocare  Coo- 
stitnet  frnges,  et  Baccbi  nomine  ab- 
nti  Mavult,  qnam  laticis  proprium 
proferre  vocamen  Concedamus,  nt,' 
dcc.  Arnob.  1. 1.  adv.  Oenteis,  tm- 
ditnm  esse  a  veteribns  scribit,  *  Nep- 
tunnm  esse  appellatum  ex  eo  qood 
aqoa  nnbat  terram.'  Cicero  vero 
Ilb.  2.  de  N.  Deor.  a  nando.  *  Acer- 
bum'  improprie  posuit  pro  amaro: 
vel  *  acerbnm '  intellige,  Knguas  inja- 
condnm,  ingratum,  ac  molestum,  at 
sop.  Lamb.  Aqna  marina,  qiiod  ex- 
empltmi  post  sudorem  nunc  sumit. 
Fab. 

472  Eet  rat.  eecem.]  l.  e.  ratio  et 


T.   LUCRBTII   CARI    DU  RBRUM   NAT.   LIB.   II.     1123 

vift  6st  aliqna  fecernendi  ejtis  qaod  etse,  qoemadmodnm  excndeDdnm  cu« 

dnlee  esty  ab  eo  qnod  eet  amarum.  ravlmtiBy  vincniit  lib.  tres  manuscript. 

Lamb.  et  Ald.  antiq.  et  Paris.  nlsi  qnod  in 

SeartMmque  videndt]  SeMendif  ot  Paris.  et  nno  mannscript.  legitnr, 

aecemendi,  a  Yerbls  ejnsdem  signifi-  lAqMU  enim  tatri  mpera  prim.    Prisc. 

cationis.  Fab,  antem  libr.  6.  btinc  versnm  paollo 

479  HumcrdakettM]  Conjectnra  aliter  profert.  sic  enim  ille^  Liquit 

dnctns  Ita  scripsi.     Vlde  Indicem.  enim  eupera  tatri  vestigia  viri.  sed  vel 

Vnlgati  duteie^  Qif.   Ham.  Meef,  M^  aliod  agebat  Prisc.  vel  scriptoris  li^ 

^'«O  Sl  vnlgatam  et  receptam  serip-  brarli  peccatum  est.  Lamb,    Priscia- 

taram  tueblmnry  Aajner  dafetf ,  hlc  erit  nns  lib.  0.  Linquit  ffeetigia.    Qnidam 

ordo:    ita  (subiotelUge)  ut  hnmor,  veteresetlam:  Uqiut  Olf.  Viri,  8er- 

nempe  dnlds  in  fbveam  6uat,  et  man^  vlos  ad  Vlrgll.  Oeorg.  1. 128.  *  Hodie 

snescat,  nbi  idem  hnmor,  nempe  dnl*  tres  tantnm  habet  casns :  hoc  virus, 

cis,  crebro  percolatnr,  id  est  perma-  boc  virns,  o  virns.  Antiqni  hnjtis  virl 

nat,  et  pertreiMft,  nt|  &c.    Sed  vide*  dicebant.   Lncretios.  Metri  primor* 

tnr  legendnm,  Bumer  aeerbue:  ut  sit  dia  vlri.''  Hav, 

blo  ordo,  Ubl  hnmor  acerbus  perco-  470  Qaa  magiel  Qula  sunt  aspera 

latnr  crebrios  ita,  nt,  Sic.  vel,  ut  qtii'*  scillcet.  Fab, 

^am  existimat  male  de  mc  meritnS|  477  Quod  qumiam  deeuiy  ^-c.]  H.  e. 

Hmnbr  dulcU,  ubi,  ^.  vel,  Humet  qnod  probandnm  snsclpit;   variant 

duket :  dulcet  antem,  seu  duteit,  i.  e.  fignrm  atomornmi  et  est'  illarnm  va- 

dulcescit,  nt  idem    ille   notat.  cnr  ria  magnitndo,  nt  Jam  ostensnm  ett, 

enim  cnlqnam,  qoaBtttmllbet  iroprobo  ied  tamen  llla  varietas  inflnita  non 

atqne  injnttOy  snum  erlpiam?  nisi  est;  etsi  sit  indeflnita,  seu  incom* 

forte  hoc  qnoqne  llll  aliennm  est,  non  prehenslbilis.    Id  primo  probat  vss. 

suum.  *  Humor'porro,nempesalBn8,  ^.  ex  ipsa  seminum,  quam  olim  de- 

^t  marinus.    Llcet  etiam,  nt  mihi  vi-  monstraverat,  parvltste.     Ut  enim 

detnr,  legere,  Pereetaiue,  ut  sit  hic  flgorarum  varietas  foret  Infinita,  ne- 

ordoverborum:  Est  ratlo  secemundl  cesse  est  nt  immensa  slt  seminum 

hnmorls  salsl,  ab  eo  qni  dnlcls  est,  qnorondam  moles,  cnm  sola  immensa 

ubl,  id  est  quando,  bumor  (marinns  magnitudo  sit  infinitae  varietatls  fign» 

scllleet)crebrinsldem  percolatus,tta  ramm  capaz.    81  corporis  figuram 

ut  in  foveam  fluat  et  mansuescat,  dol-  motaro  vells,  transpone  partes,  qoot 

cit,  sive  dolcet,  i.  e.  dulcescit.  qood  sont  dlverss  posltlones  tot  emnt  di* 

si  cni  placeblt,  slc  erit  distinguen-  verse  fignrse ;  idem  in  semlne  aggre- 

drnn,  Seoreumque  videndi  Humer  dukit  dere,  omnlbus  modis  partes,  quae  in 

«M,  per  terr,  erebriue  idem  Pereolatue,  lllo  conclpi  possont,  versa  et  trans- 

ife,  Lamb.  poue,  et  finitam  tantum  fignrarom 

474  PereehUur]    Qnasi  per  colum  varietatem   in   tantillo  corpore  ag- 

pnrgatnr,  onde  eolatue  apnd  TertulL  nosces.    Epicunis   docoit,   cfs^   rb, 

lib.  1.  ad  Nationes,  ^Serenltas  co-  frxfyima  r&r  brSfAwr  Airtp(Xiyirra,    olnc 

lati,'  pnra  scilicet,  *  Innnbilos  sether,'  &9«tpa,  Plntarchos  de  Placit.  Phil.  1. 

Virg.  Vims  antem  antea  occorrit  pro  1.  C.  I.    'Ar6fMi  reus  Sta^opouf  oOx 

hnmom.  Fab,  bitX&s  tartipoi  <{^if,  kkKk  fjiSyor  isrtpl' 

476  lanq,  «n*  eup*  tat,  9^.]   Nam  Xi/irroi,  ei  fiii  /lAXci  rts  ical  ro7s  /uct^- 

aqua  marina  (inqnit)  sopera,  i.  e.  in  tfctrir  a)rA»f  tls  Artipow  abrhs  ^ic/SdAAcir, 

superiore  parte  terrs,  linqnit  pri-  8rc  4p  ry  &purfi4w^  fieyiBtt  &ircfpoi/f  ip^ 

mordia  tsetri  viri,  id  est  humorls  na-  pow  Zta^pia  bi^rarop.  '  Epicoros  ad 

tnralis  marinl,    Ita  antem  legendnm  Herod,    Ita  recte  legiC  Oassendns: 


1124 


NOTiE   VARiORUli   IN 


Meii>omiua  aoteni  suis  emendatioiii- 
biis  omnia  turbavit.  Creech, 

478  ^E^a^Tffa,  ix^fi^t  annexa, 
connexa,  pendens :  fidem  autem  i.  e. 
probationem :  ut  et  Orsce  viims  in 
eadem  notiooe.  Fab,  Apta^  adepta 
Bartbius.  ut  in  vs.  6S6.  Clandiani 
de  Bello  Getico.  '  O  meritam  nomen 
faplicibus  aptrtriumphii.'  CreeeJu 

Primordia  rerum]  Hoc  illod  eat 
quod  probandom  suscipit:  Tariant 
fignrae  atomorum,  et  est  illarum  varia 
magnitudo,  ut  jam  oatenaum  ett :  sed 
tainen  illa  Tarietaa  iofinita  non  eat, 
etai  indefinita,  seu  iocomprehensi- 
bilis,  locommoda  jam  proferet.  Cui 
addas  hoc  ad  illnstrationem,  atomo- 
rnm  non  unam  esae  magnitndinem ; 
sed  raagnitudinia  varietas  qnanta 
erit,  non  debet  certe  esse  infinita: 
alioqni  fieret  nt  unica  atomos  totum 
e&set ;  at  eo  ducit  te  invitum  figura- 
rum  varielas :  nam  infioitae  figorarum 
varietates  necessario  infinitas  magni- 
tudines  postulant.  Qoae  seqnuntnry 
his  ita  expositis,  plana  sunt  et  per- 
spicna.  Fab. 

470  Finita  tariare  ftgurarum  ra- 
tione']  Sic  legitur  hic  versus  in  quin* 
qne  lib.  manuarriptis,  nisi  quod  in 
uno  scriptnm  est  variataf  non  tariare, 
In  codicibns  autem  Aldiois  antiq. 
Vicet.  Parisien».  et  ceteris  vulgatis, 
Finitas  variarefigurarumrationee.  qna- 
rum  lectionum  utra  sit  potior,  jndi- 
cet  lector.  verbnm  variare  quidem 
neminem  movere  debet,  si  hoc  loco 
absolute  poni  praeter  morem  videa- 
tiir.  nam  etiam  alibt  eodem  modo 
usurpatnr,  nt  infra  eod.  libro,  quinto 
abhinc  vertu.  Nunc  ad  htijus  loci 
sententi&m  veniamus.  Posteaquam 
docuit,  primorum  corporum  fignras 
dinsimileis  esse  sc  dispares,  docet 
jam,  eas  ipsas  figuranira  disslmilito- 
dines  ac  varietates  finitas  esse.  qna 
de  re  flc  Laert.  ex  senlentia  £picuri : 
tifibs  ^  roirois  rh  SfrofM  rw  amitArmf 
KoJt  (itariLy  i^  &»  Kol  al  avyKpUr^tt  yimv» 
rai,  Kcd  fls  h  ^io^iovrai,  Tp  4v€pr)9l^ 


itit§fikriirraf  vtpikifirrd  lirri  rtus  hna/po^ 
ptus  rw  axifiiukrv¥,  oh  yitp  ^warh^  y&do"- 
$«u  roaaOras  ^Mpopiis  ix  ax'lf^'^^  ip€p- 
7€(f  99pttiX.nf»fi4fmPf  &c,  i.  e.  *  Prte- 
terea  corpora  individna  et  plena,  tx 
qnibns  res  compositae  concretvqne 
gignontur,  et  in  qnae  dissolvuntnr, 
compreiiendl  non  possnnt  re  et  asn, 
figorarnm  antem  diflerentiis  possunt. 
Non  enim  fieri  potest,  ut  tot  remm 
natoralinm  differentiae  ex  fignris  re 
comprehensis  nascantnr.'  In  nna- 
qnaqoe  antem  figuratione  simpliciter 
infinita  sont  corpora  individna :  dlf- 
ferentiis  autcm  non  snnt  iafinita,  sed 
eo  taotum,  qood  re  comprebendi  non 
possnnt,  infinita.  Sic  propemodnm 
Plutarchus  vfpi  r«v  i^aKSmi9  rois 
^iX.  cZra<  9h  rk  axhfarra  rw  ifr6puaf 
inreplKiiiwray  oinc  Awttpa.  i.  e.  '  Fignras 
autem  atomorum  re  comprehendi  non 
posse,  non  tamen  esse  infinitau.' 
£iOir6.  Finita  variare.  Fimtas  ra- 
tiones.  £t  ita  infr. '  variare  figura» :' 
et  *  ratio  figurarnm'  nihil  est  alind, 
quam  fignrae,  Lncretiano  more.  Vt 
'  ratio  animi.'  Gif, 

480  Qmod  si  nan  Ua  sii]  Tale  ea| 
argnmentom  Lucretii:  Si  essent  in- 
finitae  atomorum  figurae,  essent  ali« 
qoae  atomi  immani  et  immensa  niag- 
nitndine:  hocf^lsnm:  ergo  et  illad. 
minorem  propositionero  sic  prebat, 
'  Nam,'  &c.  Lamb. 

482  Nam^ue  in  eadem  uma  fn^vjfiro- 
jus  brevUate]  Secotus  sum  in  hoc  verHn 
religiose  codices  veteres,  nisi  qnod  ex 
qwijusmSf  feci  ^ut^asfunouSf  i.  e*  ciijns- 
qne,  ut  <  qnicqnid'  pro  qnicqne  nsor- 
pari  solet  et  apnd  hunc  poetam,  et 
apud  alios  scriptores:  qunjustis  au- 
tem,  ant  cniuMtiSy  ferri  non  potest  in 
hoc  versu.  Lamh.  Cujusimsiin.  Itave* 
teres  omnes  libri.  m  in  '  eadem'  noa 
exteritur.  Nnmeri  snnt  £nniani.  Ci- 
cero  de  orat.  Male  volgati  et  Lam- 
binns:  cv^uscujus,  Gif. 

484  Fac  enim]  Sic  liabet  cod.  Ber- 
tinianus,  qoem  secutus  sum.  alii,/<ice 
enim.  Lamb.  Ita  veteres,    Mamlliia 


T.   LUCRBTII   CARI   0E  RERUM   NAT.   LIB.   11.      1125 


et  Valgati :  /<«e.  Vide  Indicem.  G^. 

485  TribwvelPluriinuauge]  Non, 
tres  ant  plares  partes  iddat»  nt  alii 
interpretes;  sed  snpponas,  e  tribns 
ant  plnribus,  i.  e.  definlto  partiont 
numero  conitare.  Qnaelibet  dgnratio 
positionem  partinm  pecnliarem  exi- 
gity  porro  antem  partes  magnitndinis 
finitae  tot  modis  transponi,  et  com- 
poni  poisnnty  nt  nnllns  tandem  posi* 
tionis  modns  snperstesfiat:  alioqnin 
enim  novis  et  noTieln  infinitnm  partes 
essent,'  ex  qnibns  magnitndo  tandcm 
infinita  oonciperetnry  cnjnsmodi  sane 
in  atomo  oon  est,  qnsB  infra  visnm 
longe  consistit.  Oassendns.  Creech, 
*  488  Omnimodia  exj^tus  erie]  Libri 
mannscript.  sichabent.  alii:  Omhi- 
mode  expertue /ueris.  omni,  modia  an- 
tera,  i.  e.  omnibus  modis.  Lamb, 

OmuimodiM]  Omuiimodef  Omnimodo. 
Gif. 

'  489  Formd  epee,}  Formarum  epeeiem 
habet  secnnda  mea  editio:  sed  primse 
editionfs  lectionem,  Formaif  hic  as- 
sero.  Lamb.  Ita  et  paulo  infra.  Lam- 
binns:  FormaL  Glf. 

491  Addendum  parteii  aWu  erU]  I. 
e.  parteis  alias  addere  oportehit: 
qood  loqnendi  genns  notavimns  supra 
1.  112.  ad  illnm  versnm,  <  £temas 
qnoniam  pcenas  in  morte  timendam :' 
et  item  ad  189.  '  Mnlta  novis  verbis 
priesertim  cnm  sit  agendum.'  sic  Var- 
ro  lib.  8.  de  L.  L.  *  Sic  omneis  repn- 
diandam  arteis,  qnod  in  medicina,  et 
in  aliis  mulds  discrepant  scriplores.' 
Lamb, 

492  AdsimiU  raiione]  Sic  restitoi 
llbrornm  mannscriptomm  anctoritate 
fretns.  Virg.  6.  602.  '  Qnos  snper 
atra  silex  jamjam  casnra,  cadentiqae 
Imminet  asslmilis.'  Lamb, 

.  495  Quare  nomeit  ut  ered,  p.]  Obx 
taritf  9mm3/tnOT^Sf  i.  e.  *  non  potest, 
vel  non  debet  fieri,  nt  credas.'  Lamb. 
497  Immaui]  I.  e.  ingenti,  nt  apnd 
eundem, '  immania  templa.'  Lamb. 
.  ilf««tmttal<]  Voxrara^maximitas:' 
quam  nt  probet  esse  Latinam,  bunc 


versnm  profert  Nonius  Marcellns. 
Utitur  Arnobins  lib.  6.  '  Ant  vero  In 
rastis  porrigere  se  longius,  atqne  in 
maximitate  producere.'  Lamh,  Vox 
Lncretiana :  qnaa  tamen  fastidio  fa%' 
tidiosnlas  anres  non  magis  radere  de- 
bet  qnam  '  proximitas'  saepe  apud 
Ovidtum.  Fab,  Sic  '  proximitas'  apud 
Ovidium,  'optumitas,'  et  'opulenti- 
tas '  apnd  Plautum.  Creeek* 

499  Barbaricai  vestea]  I.  e.  Baby- 
lonicae.  idem  4.  102S.  '  Cnm  Baby- 
lonica  magnifico  splendore  rigantnr.' 
vestes  snnt  purpnresB  textiles,  aut  acu 
pict»,  ex  Babylonia  avectae,  vel  dic 
Phrygias  significari.  Lamb,  Phrygiae, 
Persicflp,  Babylonicae.  Hsec  omnia  a 
conseqnenti  dlcnntnr,  et  plane  neces- 
saria  snnt  ex  positis.  Eo  enim  fieret, 
nt  qnae  hodie  splendidissima,  snavis- 
sima,  &Ci  snnt,  ea  ab  aliis  aliisque 
tandem  vincerentnr :  denique  eadem 
incommoda,  quaR  modo  de  magnitu- 
dine  dicebam,  enasci  videres.  Fab, 

Melibitaque]  Festos : '  Melibaa  pnr- 
pura  a  nomine  insulae,  in  qna  tingitur, 
est  dlcta.'  Virg.  JEn,  6.  261.  •  Pnr- 
pnra  Masandro  dnplici  Meliboea  cn« 
cnrrit.'  Meliboea  autem  ThessaJias 
est  urbs,  de  qua  Strabo  lib.  9.  et  item 
Stepfaanns  de  nrbib.  Lamb,  Melibeea, 
Meliboea  Thessaliae  oppidum  infec- 
tnra  purpnrae  nobile.  nam  quod  ex- 
cerpta  Serviana  insnlam  facinnt,  nn- 
gae.  Fab.  Jam  tibi  Barbarieto  veetes, 
8fc,]  Vss.  15#  aliam  accipe  rationem : 
Si  alisB  et  altSB  fignrae  in  infinitnm 
concederentnr,  nutlae  essent  extremas 
qnalitates  rerum  natnralinm  cert»  et 
determinatse ;  qnando  fignratione  no- 
va  ita  variarentnr,  nt  et  qoacnnque 
optlma  melior,  et  qnacnnque  pesslma 
deterior  exoriri  possit.  Vestes  pretio- 
sissimi  coloris,  odores,  soni,  et  sapo- 
res  optimi  ab  aliis  snperarentur,  nec 
ampHus  in  honore  essent ;  dnm  qnas 
jam  ingratissima  videntur,  et  quae 
maxime  aversamur,  prae  aliis  deterio* 
ribns  qnotidie  exortis  eligerenins.  A 
Peneo  ad  Sepiada,Gyrtona,Melibae8| 


11S6  fiOTM   VARIORUM  IN 

Castanea ;  pares  ad  famaBi,  aiai  qnad  16«  19.  «Ma  aalemy  it  e.  gesera.  wuig. 

Philoctelea  alamnoa  Melibsam  illa*  «Miiia,  faut  r«nMi,  «I.  LAmb.    Itm  «t 

minat'.    Pomp.  MelaS.i.  Ad  qaem  libri  ooatri  in  qoibusdam : 

locum  Vouiusy  Non  ob  Philoctetem  Vaigati :  MdHto  ftm  rmm  i 

taatam  asrbi  bec  illastrior  erat  aliia  Gifm   Palcra,  *  Venos  aoreay'  (qomm- 

jstis  daabaSy  sed  et  ob  porparm  tinc-  qnam  es  Uatoriay)  *  eqni  anrei '  apod 

taramyliacretins8.499, 'Melibaeaque  Piad,  in  1.  0|ymp.  ^  aorena  pner/ 

fttlgens  Pnrpora  Tliessalteo  concha-  Apnl.  XF"'^  hnn^,  Aristmnnl.  Fflfr. 

rum  tincta  colore.'    Sed  et  Vii|^  503  Smfnm]  Veteres  libri  it&  rec- 

locum,  cum  inqui t  iEn .  6 .  951 .  <  Qnam  tissime.    Volgati :  tmfrrhm.  Gtf. 

plnrima  circum   Purpura  Mseandro  Jlfyrrjb«]  Vet  Codd.  Ani^nui;  idena 

dnplici Melibca  cncurrit/  de  hac  ipsa  sonat :  |A^|^^i«yi^pa  vV AiaMfiw, 

nrbe  interpretautur.  Alii  tamen^quod  iwHSii  rk  v^MJk  vim  ^i^m  lik  Ifii^'^ 

sciam,  ThessalicaB,  vel  Melibmensif  ^JMw^tr*.    Atbenmns»  p.  6Q&  Tid. 

pnrpnrae  non  memineront.  Prsterea,  etiam  The^pbrastnn  de  Odecibiia. 

Festas  Pompeins  dicit  insulam  foisse,  Crteciu 

*  Melibaea  purpura  a  nomine  insnlaey  604  Cyoiea  maU\  Caniiones  «7010- 

io  qua  tingitnr,  vocatnr.'  Atqai  hiec  rom.  cycnos  traditom  est  moribnndoa 

Melibcea  in  recessu  sinus,  quem  Os*  suaviasime  canere.    Plato  in  Phae- 

sseetPeliipromonioriaefficiont^erat  donet  KAww  Ayagqpprfyicw  t^c  H#^ 

sita,  nihilque  minns  erat  quam  insala.  Ajora  ifiowi^  yw^/yfiifrn  9vi  fU^Xmn  wur 

Locum  itfque  Lucretii  et  Virgilii  de  P^  rh»  0«^  ciff^Uycuy  ol  curl  0c^mrrc9 : 

Ph»nicia  purpnra  accipiendnm  9^^  t.  e«  '  Cycoi  meiitnri  tnm  mmiunaie 

existimo :  in  ditione  enim  Apamise,  canunt,  leetantes  quod  ad  Deom  itnrt 

qaae  Pella  dicta  erat  a  Macedonibos,  «unt  eom|  cojos  soot  ministri.'  iUa^ 

capotqnefuitaliqaamdiuomninmSy-  autem  Graecum  est.  alc  supray  va. 

rise  civitatom,  insnlam  Melibmam  ele-  ^12.  '  Ac  Mnsaea  mele/  ^c.  iMmb* 

ganter  describit  Oppianns,  aitam  in  Dmdtia  ahortfit]  Variata,  «v*mgiA« 

Oronte  flnmine,  qui,  antequam  mari  /Ura  chordis :  qn»  varios  sonea  red- 

mergitnr,  late  circa  iUam  stagnat.  dnntchordis:  velvarietate  frata,et 

Tbessalicas  vero  illas  eonchas  dixit  jucanda.     Phmbea  antem  imellige 

Lncretius,  qnia  a  Tliessalis  vel  con«  qnae  cithara  eannntor.    Nam  poeiao 

dita  est,  vel  nominata  est  ita  Phaeni*  Pboebnm  oithara  canenlem  iaclnnt. 

ola  Melibaea.    Tbessali  emm  et  Ma«  Hom.  IA« «.  60S.  0^  ink^  ^dfiuyym  «ip- 

cedonea  innnmeris  Syriae  locis  patria  imkKioSf  V  4c^  'At^Xam».    £t  Mercn- 

tndidere  cognomina.    JBlinc  illa  in  rius  Phaebo  pro  virga  qnam  ab  eo  ae- 

Syria  vocabnla,  Berrboea,  Edessa,  La*  cepit  lyram  .ei  vicissim  donasse  dici. 

rissa,  Heraclea,  ^gae,  Cbalcis,  Eu-  tur.  £iafli6.    Quae  vario  fidium  sono 

ropos,  Dinm,  Maronea,  Pieria,  Cy-  cannntnr»  drc.  Fak. 

restieat  aliaqae  infioita.  Creeek,  607  ddere  Uem  reire  feeetW]  Sen- 

600  l^indo  cohre:  et  mwea]  Aberat  sns  est :  Qnod  de  praestanlia  certo- 

n  vnlgatis  omnibns  copolaiio  et  post  rum  unguentorumy  pnrpnnp,  cantico- 

vocem  '  colore :'  qnam  restitui  con«  rum,  qoae  qnandoqne  oppreasa  silere 

jectnradnctnsyCnmreperisseroscrip-  mododicebam,  id  contra  de  f<Btore, 

tom  io  dttobos  eod.  manuscr.  eeloreU  sono  ingrato,  tnrpiindine,  te.  ^cai 

Lamb.  Ucet.    NuUns  enim  adeo  lieter  odor 

501  Awea  poe.  rtdmli  imb,  eol.  ifcJ]  est,  qni  non  infinitis  partibns  taetrior 

Sic  habent  cod.  manuscripti,  et  ita  fieret.  Fa5, 

legendnm.  qnod  item  jam  pridem  ad*  611  Qtue  fnsn.  n. «.  «n  reh,  rwdd.]  I. 

monnitP.Victoriusannotat.inEpist.  e.  qnae  qnoniam  in  rebns  locnm  non 


T.   LUCRBTII  €ARI   DB  BBRUM  NAT.  LIB.  II.      U27 

h«l>eiit,  vel  non  Rnnt  rebns  attribntaiy  Ae.  lamb, 

▼el  ia  rebns  Don  reperinntnr,  &c.  610  AndpUi  qwnu  «aitroM]  Hme 

I^tmb,  «alore,  illinc  frigore  dominante.  imi* 

Certa  eljbm]  Et  qnoniam  certa  fi-  enmy  i.  e.  fiiie,  nt  interpretfttiir  Tor- 

ni»,  &c.  alil  legnnt,  eeri^^ftniMj  nt  nebus.  Lawtb,     Terminnm  intenige, 

»it  ▼ersns   hypermeter.  sed  errant.  nltra  quemnec  frtgnsint«ndat«r»nec 

Lamb^    Certaque']   Ita  lego  omnino.  calor.  Fab, 

In  libris  omnibns  fere,  eerta,  Lambi*  Notaniw']    Metapbora  a  terminis 

nns:  eertaet,  Vide  In  Indice.  Ven.  depactifi:  alioqui  locns  vnlgo  non  in- 

Dactyl.  Gif.  telligitnr.  Fab, 

612  Utrimiue']  Et  ab  iis  rebns  qnae  690  Ineeeea  prtitaM]  8i  hanc  acrip- 

sensns  vebementer  offendunt,  et  ab  tnram  recipirans.  nt  rectan  et  ger- 

iis  qusB  magnopere  delectant :  vela  manam,   *  insesta'   hiterpretabimttr 

doobus  extremts  contrariis.  Lamb,  obses^a  et  circnmfnsa,  ant  obtecta  : 

614  ^6  igmUme]  A  caloribus  ssstir  atque  ita  babent  libri  fere  omnes  vnl- 
vis.  Lamb.  Hunc  locnm  de  Zonis  ac-  gati,  pneter  Aldinos  antiq.  in  qnibos 
cipieudnm  non  pnto,  sed  de  vi  inten-  impressnm  est  i^fenea,  In  mann- 
sissima  ignis,  de  frigore,  de  tepore,  scriptis  antem  allis  scriptom  reperi, 
dEC.  Fab,  Confirmat  vss.  7.  qnia  tiisfliaa,  et  ita  babent  ViceCini:  in 
vnli^o  res  deterniinastnr  contrariis  aliis,  iii^fSM;  qnssscriptnrtB  varietas 
qualiutibns,  qnse  ita  extremsB  sunt,  facile  declarat,  locnm  esse  eomip- 
nt  plures  qnidem  gradus  medios,  at  tum.  Ego  aliqnando  existimavi  le- 
nnllom  prorsus  extra  se  babeant.  genduro,  itifeeta  pruinie.  Sic  enim 
Creech,  loqnnntnr  Latini:    *  visB  latrociniis 

615  Finitumeet]  Spatinm.  Lam6.  iofest«,aetasaliornmlibidineinfesta: 
Retro^]  A  frigoribus  hibernis  ad  roare  praedonibns  sen  piratis  infes- 

calores  spstivos.  Lamb,    Retroque  re-  tum,  pro  infestatnm.'    Sed  Turneb. 

meneum  eet]  A  prninis  ad  ignes ;  res  cujas  jndicinm  pluriml,  ut  debeo,  fa^ 

plaaa.    Nota  tamen  passivsB  signifi-  cio,  ait,  scripturam  antiqnornm  codi- 

calionis  remeneaey  ut  adepiuey  expertue  cnm,  defendi  posse,  si  intelligamns, 

et  alia  id  genns  apnd  Sallnstium.  Fab,  infeeea  frmnie  dtctnm  pro/essa  tn  pra- 

516  Finit  eeim]  Declarat  id  qood  tats,  i.  e.  desinentia  in  pminas  :  seo 

obscnrius  dixerat.  finU  antem  legen-  finita  pminis,  sen  fatigata  prninis. 

dum,  nonjSats.    Sed  alitei^bac  de  re  qnod  coneoqnere  non  possnm.  Lamb, 

M.  Tnll.  lib.  0.  de  rep.  et  Virgil.  et  Ita  vett.  libri  fere.    In  quibnsdam 

ceteri:  qnamquam  LnGret.de  summa  tamen:  tti^easa.    In  vnlgatis  tassssa, 

remas  agtt,  seo  de  omniy  M.  Tnli.  do  iitfetia,  Gif.    Sic  omnino  legi  debere 

mundo.     Epicorei  enim  non  unum  credidi:  etiamsi  i^feeia  ferri  queat, 

mundnm,  sed  plnreis  et  innnmerabi-  in  notione  passiva.    hfeeea  antem, 

leis  esse  volnnt.  sic  igitnr  M.  Tull.  Turaebi,  non  placet.    Iweeua  vero, 

*  Cernis  antem  terram  qna&i  qnibus-  occnpata,  nt  locns  insessas  ab  boste, 

dam  redimitam  et  circnrodatani  ciiif  &c.  Fab,  Obsessa,  circnmfnsa.  Alit 

^nlis :  e  qnibus  duos  inaxime  intcr  se  Jnfeeta :  Turnebus  Infeeeapruinie^  i.  e. 

diversos,  ct  cssU  verticibus  Ipsis  ex  Fessa  in  Pruinis,  seu  desinentia  in 

ntraque   parte  subnixos   obrtguisse  pruinas,  sen  pruinis  finita ;  ita  inge- 

praina  vides :  mediom  antem  illum  nio  et  acnmine  sno  abntitnr  vir  ille 

et  niaxtmiui   solis   ardore    torreri.'  magnnS|  ut  iqaperiti  labrarii  errores 

Virg.  Qeorg.  1. 2U. '  Qninque  tenent  explicet,  et  defendat.  Creeek,    Le* 

€SBlam  ZonsB,  qnemm  una  comsco,'  gendom  liand  dnbie  ineeeea^  qood  vel 


1128  NOTJS  VARIORUM    IN 

nnuft  locus  Statii  evicerit,  qui  est  Kb.  Ind.  Lamb, 

18.  Tbeb.  p.  m.  516.  '  Somnosqiie  fe-  Primordia  rerum  Uter  ««  «vnilt,  ffc.l 

rarum  Prvtereo  horrendis  insessa  cu-  Probavit  dissimiles  figuras  esse  ff ni- 

bilia  monstris.'    Ubi  apposite  de  fe"  tas ;  si  autem  similes  illdem  finifas 

rarnm  cubllibns,  quibus  decumbunt,  essent,  sntnma  finita  foret:  at  finita 

participio  insessa  utitnr,  ita  nt  neque  esse  somma  non  potest ;  ergo.  Fab. 

iitfema^  neque  tt|^ensa,  iieque  intftsia  524  Etetum  disfaatta,  tfc.]  Nen  ad- 

pro  eo  sobstitiii  ullo  colore  qneat.  scripsissem  in  liac    tertia   editione 

Manifesto  antem  Lncretinm,  nt  solet,  iioc  quiddam  leve,  slc  esse  Kcriptora 

imitatnr.    Vide  etiam  Canteri  Nov.  in  tribns  lib.  manuscript.    Vaiicano, 

lect.  2.  8.  Preig,  Merom.  et  Bertiniano,  nisi  homo  bar- 

521  Qiiod  quoniam  docui]  Probavit  barus,  et  quod  gravius  est,  insignite 
dissimiles  figuras  finitas  eue;  jam  impndens,  et  contumeliosus,  post 
vss.  7.  snbjungit  aliam  Epicuri  sen-  nieas  dnas  editiones,  contendisset, 
tentiam,  '  Semina  viz.  qnsB  snnt  simi-  hnnc  versnm  ita  legendnm  et  scri- 
lis  figurflB  nnmero  infinita  esse,'  infi-  bendum,  iwflnita  dmere,  ewim  dittaH' 
nita  orbicolaria,  Infinita  ovata,  infi-  tia  eum  stf,  i^c,  coi  neminem  doctnm 
nita  pyramidalia,  atque  ita  de  cste-  et  sannm  creditornin  puto.  Est  enim 
ris  ;  addit  deinde  rationem  ex  infini-  versus  ipso  quidem  plane  dignissl- 
tate  seminiim  superins  probata;  mns,  Lucretlo  vero  indignissimnfl. 
quippei  eum  species  fignramni  finitae  Qnod  autem  mt  a  Marnllo  factnm  efe- 
sint,perspicnnmest,  si,quflesobipsis  nim,  ex  eiitm,  quod  erat  in  mann- 
cootinentur,  atomi  fioito.forent  nu-  scriptis;  magnum  et  impndens  men- 
mero,  nullamfore  inuniverso  atomo-  dacium.  nam,  ut  de  aliis  taceam,  li* 
nim  infinitatem.  Kaff  kitimiif  8i  ffx*!'  quet  mihi  dejerare,  Ita  scriptom  esse 
Ikifricw  atr\Mf  ttvcipof  c&riy  Mfwir  ob  hunc  versnm,  ut  edidi,  in  cod.  Bertin. 
yjk^  T^  iror  dfif  r^  irA^ci  r&r  Mfimy  qnem  scio  nunqnam  in  Manilli  manus 
HiwtipoPf  cl  fiii  awX&s  ttvcipoi  t»  ^cn»  al  incidisse.  qnid  est  esse  sycophantam» 
teoB*  iitd(mf¥  rt  irxyiii^fifrt»  dfunat»  £pi-  si  hoc  non  est,  ea  conferre  et  emen- 
curuB  ad  Herod.  Creech,  tiri  in  alterom,  pmsertim  doctnm  et 

522  Ex  hac  apta  fldem  dueit]  Sie  clarum  virnm,  (mitto  dicere,  raortn- 
snp.  vs.  477.  *  Quod  quoniam  docni,  um,  quo  quid  sceleratins  ?)  quse  per- 
perg.  conn.  rem,  q.  £x  h.  apta  fid.  spicne  falsa  snnt  ?  Lamb, 

ducat,  p.  r.  Finlta  var.'  &c.  et  M.  Tull.  524  Cluere.  «ntm]  Sic  habent  vete- 

Tusc.  ub.  5.  *  Fttlgentem  gladlum  e  res  iibri.     Mamllos  fedt :    ^eiitm, 

lacnnari  seta  equina  aptum  deroitti  male.     Vide  Indicem :  Eiitm.  Glf. 

jnssil.'    Idero  Acad.  lib.  2.  *  Mundns  «Pro  Enim  coiiteM^nttt  Glfanins  et  Pa- 

•undique  ex  se  sptns.'    Idem  de  Fi-  reiis,    qnibus  nlhil    magis   displleet 

nib.  lib.  4. '  Ordo  rerum  conservatus,  quam  versus  integer.  CrMdk, 

et  omnia  inter  se  apta,  et  connexa.'  528  Quod  qumiam  doc,  wunc  stuiotl.] 

Ab  hoc  loco  incipit  docere,  cujnsque  Nnnc  incipit  docere,  infinita  materiet 

figurfeprimordia,intersesimilia,es8e  corpnsenla,  ab  aetemo  tempore  fm- 

infinita :  qood  hoc  modo  probat :  Dis-  que  continnata  plagaram  imptilslone, 

similitudo,  sen  distantia  figorarum,  snminam  rerum  cootinere,  et  ita  rea 

finita  est,  ut  aote  probatum  est.  at  si  omneis  natnraleis  singolareis  ab  «• 

Blmilet  principioriim  figurae,   erant  terno  usqne  tempore  progignere  et 

etiam  finitae :  fiet,  ut  summa  materise  procreare;  £«m6.    Qiutaor  seqnen* 

sit  finita.    Hoc  falsnm,  (contrarium  tes  versns  taaquam  Inidoneos  arga^ 

enim  sapra  probatom  est;)ergo  et  il-  mento  explicando  prstermisit  Gaa^ 


T.   LUGRBTli   CARl   DB   RBRUM   NAT.   LIB.   II.      1129 


BendoB.  Et  «besBe  poflsant,  si  consi* 
deremnt  Lucretinni  de  figurift  semi- 
nnm  disputare ;  si  vero  parttculsre, 
qnod  seqnitnr,  argnmentum  specte* 
juufy  necessarii  videntnr:  atonomm 
siib  nnaquaque  fignra  infinitatemmo- 
do  proliaverat :  objectionem  vero  im- 
minentem  prsevidentem  prsevidet, 
qnss  nt  melins  nna  cnm  responsione 
intelligatnr,  quatnor  bis  versibns  lec« 
torem  monet,  qnid  expectare  debnit. 
CretfcA. 

Nmne  age  uUmJmni]  Snmmam  re- 
rnm  stnre,  et  contineri  per  continua- 
tas  ab  seterno  plagas.  Fmb, 

ASl  ProUlo}  I.  e.  impnlsu,  sen  te- 
norcy  nt  interpretatur  Donatns  in 
Pliorm.  nbi  hunc  versnm  Lncret.  pro- 
fert.  ad  illnm  locnm,  *  Ne  te  iratus 
snis  ssBvidicis  dlctis  protelet'  docet- 
que  protelnm  dictnm  esse  vel  a  «p^ 
et  iXciir,  vei  ab  assidno  telomm  jacto. 
Utltnr  eadem  voce  idem  Lneretius 
4. 101.  *  £t  qnasi  protelo  stimulatnr 
fnlgnre  ftilgnr.'    Est  antem  hic,  nt 
opinor,  slgnificatque,  longe,  prodnc- 
te,  perpetno,    et  eontinuo  tenore. 
*  Protelare,  longo  propellete  (inqnit 
Festns)   ex    Qr»co  videlicet  t^Xm, 
qnod  significat  longe.'  Tnrpill.  apnd 
Noninm :  *  Propter  peccatnm  panx- 
illnm  indignissime  Patria  protelatum 
tutf  ssBvitia  patris.'  lege  et  Noninm 
in  verb.  *  protelare :'  nbi  hos  versos 
Lneilii  profert,  *  Qnem  neque  Luca-  * 
nis   oriundi  montibu'  tauri  Dncere 
proteio  validis  cervicibn'   possent.' 
Sic  Catnll.  ad  Catonem :  '  hnnc  ego, 
si  placet  Dionse,  Protelo  rigida  mea 
cecidi.'  IJa«^.    Plnra  liic  poosem,  si 
Inberot :  sed  nolim  onnstnm  hls  notis 
Lncretinm.    *  Protelnm  *  proprie  est 
tenor  ille  dncti  aratri  per  snicos.  Ita- 
qne  ''prbtelnm''erit  coutinnata  ac- 
tio  et  ikwa^os,  Reliqna  forte  ad  Te- 
rentinm  oiim»ni  me  liamm  r€rnm  tse- 
deat«  F«&.    *  Protelaro '  Fngare,  Te- 
rent  Phor.  Act  1.  Sc.  S.  *  Ne  te  ira- 
tnssnlsssvidieis  dictls  protelet.'  vid. 
denique  Voif«    ad  Catnll.   p.  ISS. 


Cretek.  Hinc '  protelare '  apnd  Ter« 
tnlliannm,  asstdunm  Lncretii  imiia- 
torem.  De  Hoenit.  cap.  4.  *  Hasc  te 
peccatornm  fluctibus  mersom  perla- 
vabit,  et  in  portnm  divinse  ciemen- 
titt  protelabit :'  et  de  spectat  cap.  1. 
'  Tanta  est  enim  vis  voluptatnm,  nt 
et  ignorantiam  protelet  in  oceaslo* 
nem.'  et  alibi.  Adde  Scalig.  ad  Var- 
ron.  p.  S60.  etad  Virg.  catniecta  p. 
240.  Hm. 

6S9  Nam  fwed^  'Anftnro^opo.  Dlcet 
aliquis  (inqnit)esse  quaedam  animalla 
aita  aliis  rariora,  verbi  gratia,  elefan- 
tos,    monocerotes,  phoenlces:    cum 
igitnr  elcfanti  rari  sint,  debent  eo- 
ram  corporom  primornm,  ex  quibos 
constant,  fignrss  eue  raras  et  finitsp : 
ergo  qnsedam  corpornm  primornm  ^*- 
gnrsB  snnt  finitse.  hsec  est  ^ro^op^, 
seu  objectio.  Lmb.    Objici  poterat, 
species  qnasdam  animantum  et  alio* 
ram  conerotornm  rariores  esse  qnam 
aiioram:    Qnid  tum?  inquit:  si  in 
hoc  mundo  ita  se  res  babeat ;  in  aliis, 
qui  infiniti  numero  snnt,  aliter  fit. 
Fab,    Objicit  sibi,  posse  videri  fini* 
tas  esse  atomos  snli  aliqnibns  fignris, 
cnm  rariora  qosedam,  et  minns  fre- 
qnentia  animalia  esse  videamus;  et 
rospondet  vss.  S7.  primnm,  Ilia,  qnae 
liic  snnt  rara,  abnndare  alibi ;  ele- 
phantes  v.  g.  qnos  Roma  vix  nnqnara 
vidit,  in  India  esse  plnrimos.  Deinde- 
qnamvis  nnica  nnins  generis  res  esse 
in  orbe  concederetnr,  nisi  tamen  infi- 
nit»  ejnsdem  foran»  essent  atomi, 
ftttnmm  non  fnisse,  nt  ea  res  nasee- 
retnr  et   procreiceret :   idqne  alla* 
ta  comparatione  egregie   illnstrat. 
Creech, 

6S8  Faeundmnque  tRMHfs]  Sic  'ne« 
cessarlo  legendum,  non  nt  vnlgo,  F«- 
euMdamque  magie,  Loqnttnr  euim  de 
animalibns  raris  dnntazat,  in  qnibns 
natnre  sit  mlnns  farcnnda.  Lamb,  Sic 
veteres  nostri,  et  Lambinns.  Vnl- 
gati:  magi»,  Oif.  Fetemiidam^  mi* 
mis]  Aiii  magiif  qnos  sequi  nolo ;  Fte* 
eandam  fRinMs  naturam  in  itUSf  infn- 


1130  NOTJS  VARIORUM   IN 

condiera  «oiinalia,  Oastendas  i  q«od  eztTemit  Afncm  postlom  ria 

diflpiicet.  Crteth*  doniiciiiis  praebere,  sodosqoe  in  iisy 

5M  Ai  regimuy  tocofiie  oUo]   Hsec  cC  pecorom  stalMilis  palos  ElephoBto» 

est  solntio  objectioois.  Lamb,  rnm  deatibiis  fieri  Polybius  tradit, 

M  HntUUui  gaeretiMiMetil  I.  aotore  Oolosta  regnlo :  Plin.  8.  !•. 

e.  possoot  esse  mnlta :  t el  nibH  ob*  idem  Locrotiom  ▼oliiisso  Lombtaas 


staty  qoo  mioos  malta  sint  aninmlia  docet,  et  es   itto  Fajns : 

siaf  ularla  in  eo  genere,  alio  in  loco,  Respidt  tabnlam  aliqnam  in  qaa  1»- 

etiamsi  apud  nos  panca  et  rara  sint:  dia  vaUoeborno  clnctaosset:  Faber, 

genere  antem  left ndom,  ww  genertu  qoi  Lncretiom  obiqne  tabnlas  spec- 

sie  statim,  *  Sicot  qoadrapcdnm  onm  tantem  iiidneit :  maaimam  Indift  Tina 

prlmls  esse  vidomns  In  genere  an-  in  elephantis  sitam  ene  quis  nescit  P 

gnimaaos/  4sc.  et  infra,  *  Esse  igitnr  Illomm  ope  se,  snamqiie  patriam  In- 

genere  in  qnovis  prinwrdia  remm/  di   defendebant.     lUtc   cogita,  et 

Sic.  Lemb,    Itorecte;  ntmox:   « in  roentem  LocretU   attinses.    GrooBfc. 

genere/  Sie,  et  vs.  667.  *  Esse  igitnr  Mira  ad  bnno  locnm  Lambinas,  et 

fonere  in  qnom/  Ste,  Gif,  Faber  narrant,  Vcmm  sensom  Croe- 

^aflMnonfa^  r«pleri]  Qoi  respon*  chios  tetiglt.    Onmino  enim  de  ele- 

deat  alionnn  Ireqnentis».  Fo6.  pbantis»  apod  Indos  in  aclom  pro- 

6S7  Afigmmmm]  In  hanc  senten*  dnci  solitis,  suisqne  dentibnSy  tan- 

tiam  ita  scriblt  libro  de  opificio  Lao>  qoain  ▼allo  ebomo,  Indiam  monienti- 

tantioB.    ^  Jam  eaim  manos  amissa  bos  loqoitttr  auctor.  Geroiiia  loqaeD- 


dignitate,  quam  nonc  habet,  aiobili-  di  ratio  est,  qna  utitnr  6.  Stt.  ^  Deni- 

late  nimia  promuscidis  similis  mira-  que  qnid  Cretm  tanms  LerasBaqoe 

biliter  ▼idoretur :  essetqoo  hoc  pUoe  pestis,  Hydra  TcnenaUs  posiet  val- 

angnimanos :  qnod  geous  in  illa  im-  lata  ookibris  f  et  lib,  4.  Tfaeb*  Stat. 

roanissima  belloa   mirabittter  effec-  '  £t  galea  annosi  vallator  dentibos 

tum  est.'  Pias.    Qoibas  manos  ^t  apri.'   Deniqne,  Ul^.  9.  de  Eiephaatis 

iortiiis,  flexilifl,  lobrica,  volabilts  ser>  libjcisy  in  aciem  ediictiSf  adeoqoo 

pentis  in  morem.  M.  Tall.  lib.  2.  de  ad  ipsam  vdntl  intorprolationom  hn- 

N.  Deor.   '  Manos  etiam  data  ^-  jos  loci  Locretiaoi :  <  Stat  niveis  loa- 

pbantis/  &c.  Iteroro  Lncret.6.  lOSl.  gom  stipata  por  agmlna  Tallnm  I>«ii- 

*  Inde  boves  Lncas  turrito  corpore,  tibos.'  Prmg,    Josepb.  de  Bello  Jnd. 

tsetros  Angnlmanos,  belti  docoernnt  S,  16.  §.  4.  pariter  (ot  ibidem  osten» 

vohsera  Pceni  Snfferre,'  dic.  Elcfanto  dinras  pag.  189.  Edit.  nootrv)  inpeae- 

antem  pro  manu  est  pmhoscis.    8ed  trabiles  Britannos  didt  propter  mn- 


do  elei^antis    lege  Plininm  8.  19.    rnm  oorandcm,  anre  scUicct»  qn«  a 
Lasi^.    Qnorum  manns,  son  probos-  '  continenti  dividnauir.     2o4"V#e  M 


cis,  est  vehiti  angais.  Feb,  koI  r%  B^rrrovdr  rtixsr»  el  nSr  'IipMyo* 

Jniia  ftiennn  mti.  e  «att.]      Nam  X^/»Mrrc(jecffivmi#^c9.  I,  e«  '  Porro 

(ut  scribit  Plin.  lib.  8.)  '  postinm  vi»  et  Britannorum  mornm  eonsideratei 

com  in  domiciiiis  pr«ebeBt  dentos  ele-  qni  HierosolyaMinHn  moris  adeo  eoo- 

phantorum :   svpeisqoe  io  iis  et  pe«  Aditis.'  fioo. 

cornm  stabolis  pro  palis  iieri  ea  his  641  Sed  tanea  id  f aof ae]    Ui||as 

dentibus  Polybios  tradidit.'  Pias  et  lod  hsec  seatentia  est  i  Vofam  oslo, 

iMmb,  demos,  ^inam  rem  nnius  genoris  In 

6S8  VeHe  mmntwr  «^anio]  Respicit  toto  orbe  terrarnm  eme  natapu  nisi 

tabuiam  aliqnam  in  qna  India  vallo  emnttamen  infinita  materiss  eorpora 

obnmo  ciocta  esset.    Qase  dicuntur  slmiKa,  et  ojnsdem  formse,  ox  qnibns 

ab  diis,  &c.  nihil  moror.  Fa6.    In  ea  rei  coaflat»  in   Incem  proforri 


T*  LUCRBTII  CARI   OE  RBRUM   HAT.   LIB.  lU     1181 


qneat:  neqae  creari,  oeqM  cresU 
procreicereetalipoterit.  £aM6.  lo* 
geoioftior  «rgnineatalio  qoMn  ▼idea* 
tor.  Fab. 

541  /o  orbe]  Nibil  motaTiy  qoaoi- 
Yis  libri  doo  mano«cripti  babeaot,  lo 
•rM.  Satis  est  mibi  admoooiMe  leo« 
toremy  otrooMiae  aBorpatom  etie  o 
▼cteribos.  JLmk»  Jn  erM.  Ita  io 
Teteribos  qoiboidam;  qood  rectioi 
poto.    lo  aliis  tamen :  orfre.  Oif. 

M6  Qood  mfertM]  NoU,  led  et 
alibi,  poiitom  inl  prttterea.  FoA. 

AMqn§i  Noo  ilmpliciter  ootriri» 
Terom  et  ad  adoltam  perveoire  wtO" 
tem ;  oti  docoit  Toroeb.  <»•  87.  licoti 
et  io  tUis  iof.  1180.  *  Donioom  alei- 
cendi  sommom  tetigero  cocomeo:' 
ot  1. 188.  *  Qoiiqae  raa  de  materio 
grandeicere  aliqoe*'  Hoo» 

647  Omo«]  Tbw.  Ltmk. 

«48  CWof  gnnt9lU  tH]  Qam  od 
ooom  rt ro  gigncndam  Toleoot*  Lumb^ 

660  BMtrim  («ole  to  f#li«o]  I.  e. 
in  taota  atonwrom  SMiltitodine  et 
copia»  ety  ot  ▼erios  dioom»  iofinitatOt 
Zm^  Non  potoit  Elegontioiy  com 
perpetoo  ogiteotor  lemioo»  et  lint 
omoi  leqQore  mogii  BnoqoioU.  CrMck. 

IWftofoc  ofiioo]  I*  0«  in  torbo  ato- 
morom  disiimilii  fignno.  Lnmk\  Io« 
telligit  otomoi  qon  od  oooatitatt<^ 
nem  aliorom  generam  loo  ipecierom 
noceiioriii  lont.  <Fa6.  /oMiil  od 
ctffon»  Fayoi,  ot  wlet!  I^icretioi 
ootem  intelligit  otemoi  qo»  od  eea* 
ititotienem  oliorom  genemm  oocei* 
lari»  sont.  Creioft. 

061  JlorteomfsoitlieoJi]  Liber  Va- 
ticonoi  halMt»  coaciljari.  ego  tameo 
nihil  mnto.  £aoi6.  Cenciitan,  qoi« 
dam  Ubri  Yeteiiei.  Gi^.  Ceocitieotft] 
lo  notlonc  paisiTay  Qoam  rationem 
hal>erent  cnr  conoiliorontor»  et  9inh 
syi^oliqQod  fooereot?  lU  jam  la- 
prol.  1881.  <  noqoe  enim  coniilie  le 
locamot.'  Fub, 

668  8td  qnmiy  4«.]  I.  o.  qnomad- 
modam,  Ac  Sic  i«pe  alibi  poeta 
noiter,  exempU  caasay  8.  146.  '  £t 


qooii  eom  capot,  atqoe  ocoloii  ten«- 
toote  dolore,  LBditor/  &c.  Idem  4. 
163.  '  £t  qoaii  molta  brcvi  spatio 
lummittere  debet/  ^  Sic  et  M. 
TqIUos  in  CaL  mij.  *  £t  qooii  pomo 
00  arboriboii  li  crodo  loot,  ayeUon- 
tor ;  li  matora  et  cocta,  decidoot : 
sic  riUm  adoleicentiboi  vis  aofert» 
senibos  matoritas.'  Lmb, 

ill<Votf  flNiilM9Mceort.]  Sic  reposoi, 
secotos  Ubros  omneis  roaonscriptos, 
com  io  volgotis  legator,  ceoHsfOf 
Morttt;  qoB  scriptora,  qoamvis  vi- 
deotor  specioso  et  prolwbUis  (lic 
eoim  locoUs  est  8«  678.  <  Veotas 
obi,  atqoe  animis  sobito  vis  maximo 
qosdam  Aot  extriosecos,  aot  ipsa  ab 
tellore  coorta  est,'  dec.)  placet  temen 
mibi  mogis  ontiqno.  i^eoi^.  MaroUos 
oootm  omoos  veteres :  «sotts»  Q\f. 

668  dUgtmmi  Tooiidom,  commo- 
Um,  &c.  sopro.  Fd^ 

TWBiitra,  fo6eroa]  Sic  restitoiyse- 
cotas  vestigio  veteris  scriptors.  nam 
(som  reperisiem  io  tribos  libris  bm» 
nascriptis,  imosimy  Meenia;  io  ooo, 
<raos<ra  eorva  oorioa:  sUtim  conjeci 
*  cavemo'  cormptam  faisse  ex  go- 
^oroo ;  atqoe  ez  '  goberoo '  factom 
osso  '  goveroa/ o  pro  6 :  deiode^cop 
veroa :'  postremo  wrioaf  .*  qood  poi» 
tromom  est  in  Ubris  vnlgatis.  qoam 
moam  coiyoctaram  spero  doctos  vi« 
roSy  eoiqne  maxime,  qoi  vorioti  soot 
io  lectiooe  membmnarom  ontiqoo* 
ramy  probatoms.  osos  est  l<ocret« 
eadem  voce  4. 441.  *  et  rocta  soperao 
goboraa.'  *  goboma'  aotem  idem  ^m^ 
let  qnod  goberoaeola*  qoo  de  voco 
plora  ad  Ulom  locom  dicemus.  Lunb, 
Uimbinos  go^eroo  egregie»  ex  vete« 
ribns  libris.  lo  oliis  et  volgatis  :  ca- 
rioai.  Oif.  £gregia  Lambioi  enien« 
dotio:  iroieroa,  L  o.    gobemacola. 

664  iAoirNmas]  '  Antemoa,'  (at 
scriptom  eitio  Tocoboterio  01.  Po- 
teaoi)f^^oKi(stf:  i*e.  <cononavio 
gli.'   ZiaNi6. 

Tsoseifoe  oolaNirif]  I.  e.  remos  flac- 


1133 


NOTiB   VARIORUM   I>1 


taanteis.  Virg.  JEa,  7.  28.  <  et  in 
lento  Inctantiir  inarmore  tonss.'  £n* 
nius :  '  Pone  petnnt,  ezin  refernnt 
ad  pectora  tonaaa.'  Idem :  *  Poste 
recnmbttey  Yestraqne  pectora  pellite 
toosts.'  '  Tonsa  (inqoit  Festos)  re* 
mns,  qnod  qnasi  tondeatur  ferro.' 
Tonsse,  nt  interpretatnr  anctor  vo« 
cabolarii  Latinograeci,  kShtai,  Lamb, 
Remos.  Ennias  apnd  Festom,'  Poste 
recnmbite,  vcstraque  pectora  tollite 
toDsis.'  Jjtge.  pfnu  recumbiie  ;  expri* 
mit  gestnm  remignm.  Fab, 

665  ApUutra]  *  Aplostra'  (inquit 
Festus)  '  navium  ornamenta,  qnasi 
amplnstria,  quia  erant  amplius,  quam 
essent  usu  necessaria,'  scriptum  est 
in  vocabuiario  Latinogrspco  Cl,  Pn- 
teani, '  Apiustmm :  wrtplby  tXo/ov,  As 
"Eyyior  fca2  HKpoy  tiis  vpApa?.'  Cic.  in 
Arato,  '  Navibiis  absnmtis  fluitantia 
qnserere  aplitstra.'  quemadmodom  au* 
tem  Lneretins,  et  M.  Tnll.  dixerunt, 
'  flnitantia  aplnitra :'  sic  Virg.*10. 80«. 
^  flaitantia  transtra.'  Lamb.  '^A^Ka^rra 
ornamenta  navium  erant,  non  in  pro* 
ta,  ut  pleriqne  veteriim  scripsernnt, 
'sed  in  poppi.  omamenta  enim  quse 
in  prora  erant,  *  acrostoiia'  diceban- 
tnr.  De  his  et  aliis  id  genns  olim 
multa  obtervaram :  sed  illa  omnia  in 
iib.  1.  Schefferi  viri  diligentissimi, 
qoos  iile  de  militia  navali  veterunf 
edidit,  occupata  video.  Fab,  Ver- 
bnm  '  floitare'  in  hoc  negotio  mire 
placnit  Lncretii  imitatoribos,  Yirg, 
JEo»  10.  SOO.  *  Fragmina  remornm 
quos  et  fluitantia  transtra  linpedi- 
nnt.'  '  Petronins,  Carm.  de  Bell.  Civ. 
proprios  Nostro  accedens  :  *  Unde 
omnes  terras,  atqoe  omnia  littora 
possit  Aspicere,  ac  toto  floitantes 
orbe  catervas.'  Preig, 
•  657  Ii^imarie  tMS.]  Itaqne  Hero* 
dotns  in  Polyhymn.  ex  persona  Per- 
aarum  regis,  mare  9o\€p^  worofii»  ap- 
pellat.  et  Pittacns  uuus  e  septem  di- 
eere  solebat,  Turr^  y^,  Awtffrov  M 
&dXarira :  i.  e.  *  fida  res,  terra ;  inli- 
da,' mare.'  Lamb,    Virg.^  ^o.  3. 69. 


'  Inde  ubi  primafides  peUgo,  placa- 
taque  venti  Dant  maria,'  &c.  Prei£^, 

669  PeUacia]  I.  e.  fallacia,  a  pettbrt- 
eftdo,  Utitureadem  voce  etiam5. 1002. 
'  Necpoterat  quemquam  placidi  pel- 
lacia  ponti  Sobdola  pellicere  in  fran- 
dem,  ridentibns  nndis.'  '  Pelltcere' 
(inquit  Festu8)*in  fraudem  indncere 
idem  alibi  in  verbo  '  lacit,'  *  lax 
fraus  est.'  Virg.  JEn,  2.  90.  <  invidia 
postquam  pellacis  Ulyssei  (Haud  ig- 
nota  loquor)  superis  concessit  ab 
oris.'  Arnobins  *lib.  4.  adv.  Oent. 
'  Qnis  est,  inquam,  qui  credat,  ad 
hnmanas  accnbuisse  Denm  mensas, 
interemtum  avaritis  cansa,  fefelllsse 
snpplices  ambignitate  responsi  ?  pi«- 
cellere  in  fnrnm  ordine  ?  adnlterasse  ? 
servisse  ?  vulneratum  esse  ?  et  ada* 
masse  ?  et  per  omneia  libidinnm  for- 
mas  Incestarum  cnpiditatnmque  clr- 
cnmegisse  pellaciam?'  Lamb„  Recte 
plaeidi  p,  p,  non  veropeiitfas,  uti  citat 
Philargyrios  ad  Virg.  Georg.  4.  443. 
*  Vemm  nbi  nnlla  fugam  reperit  fal- 
lacia.'  nbi  docet  qoosdam  codicea 
qiioqne  habere  peHocta,  sicuti  JEd,  9. 
00.  <  pellacis  Ulyxi.'  Adde  Janam 
Rutgers.  Vair.  Lect.  6. 16.  Havi 

661  JEtmm  debebuui  epana  per  omiu] 
Qnidam  lib.  seriptt  habent,  tnma  tfe- 
6«6«af  sparta  pcr  omiiefii.  Lamb.  Per 
omnem']  Hoc  rectissimum  ex  veteri- 
bus  libris  puto.  In  aliis.  omNe.  Olf. 
Al.  avum  omnem :  nam  et  tevue  dice- 
bant,  nt  alia  id  genns  sexcenta.  Fab, 
Ommm  Gifanins;  et  fimatnr:  tfMt 
enim  Veteres.  Creeeh, 

662  MMu»  maieriai}  Modo  dixit 
<  materim  pelagos,'  et  jam  '  sestna 
materiafi.'  Creeek, 

669  In  cimctHicm  ttf  potnnt  eemp, 
eeire]  In  concilium  coire,  i.  e.  conci- 
liari,  congregari.  Lamb, 

667  Eaeeigitur  geuere]  Conclndity 
cnjnsque  generis  prjmordia  esse  infi- 
nita.  Lamb, 

• '  Geuere  tn  quevie]  Vel  ex  hoc  loco 
apparet  supra  legendum,  ilfniea  Hcei 
genere  eue  i»  eoy  i^e,  Lamb. 


T.    LUGRBTIl   CARI    DK   RBRUM    NAT.  LIB.   II.     1133 


6C9  N$e  Bnpernre  quemii  m^u$  uU' 
que  ixiiialee]  I.  e.  dcc  ulique  inotus 
exUiale«,  et  pestiferi,  res  genitas  sa- 
perare  et  fuoditns  perimere  possuDt, 
qniD  exfltiDct»  aliquando  reoafleaDtor: 
nec  genitales,  et  ad  gigoendum  utilea, 
et  lalotares,  quennt  ea$deni  in  per- 
petnum  aerYare.  mendose  in  omni« 
bus  lib.  scriptom  et  impreasum  est 
exUiaUU,  Legendam  enim  ejrtltaicf, 
iD  recto  casn.  Lamb,  Aiind  yn.  12. 
contioetar  argumentnm,  qnod  su- 
perius  conseqoitnr:  si  finita  nni- 
usmodi  figur»  semina  snppopamiUy 
tum  res  ex  iis  finitis  seminibus  con- 
stitut«y  cum  semel  solut»  fnerint, 
nunqnam  instaurareotur.  Si  finita 
foerint  s^mina  fmstra  generatio- 
nem  et  augmentationem  renim  ex« 
pectaremas.  At  quid  certlus  qoam 
res  alias  nasci  et  angeri.  alias  di- 
minni  etinterire?  Unde  semina  si* 
milis  figurse  uumero  iofinita  ease  coo- 
cludendam.  Creeeh,  Exitialee'}  £st 
rectus  casns,  ut  moz  :  auctifici  moiue, 
contrarii  hisce.  G(/'. 

A70  SahUem']  Rernm  scilicet.  Fab» 

578  Sie  iequo  geriiurf  ^c.]  Sicseqnali 
'(inqnit)  priocipiorum  certamine  seu 
prcelio  bellam  geritor  ab  «terno  tem- 
pore.  Nam  peque  res  genitsB  ma* 
nent  aeternae,  neque  in  perpetnom 
intf  reunt ;  sed  et  res  quse  genit» 
sunt,  iotereant;  et  qnae  interiernnt, 
renascuntnr.  Ita  fit,  ut  summa  re< 
mm  sit  «eterna,  cnm  res  singnlares 
quotidie  nascantnr  et  moriantnry  ori- 
antur  et  occidant.  Lamb» 

674  Contradum]  Sic  idem  lib.  4. 
965.  '  Naut»  cam  ventis  contractam 
cf  rnere  bellum.'  Lamb, 

575  Vitalia  rerum]  I.  e.  res  vitales. 
qnemadmodam  apnd  Horat.  Epist. 
ad  Scspvam,  1.  17.  16,  '  tu  poscis. 
vtlia  rerum :'  i.  e.  res  vileis.  quem 
locnm  nos  in  omnibos  libris  corrop- 
tom  restitoirons,  ex  auctoritate  codi- 
cnm  manoscript.  '  Res  Titaieis'  an- 
tera  intelligf,  qnse  ad  vitam  aliqaid 
confcrnnt,  et  adjavant*  Lamb, 


576  Et  euperaniur  iUm]  Videri 
poasit  bic  versns  ex  Lncilio  sumptnsy 
nam  in  veteri  codice  ex  secnndo  Lu- 
cilii  profertnr :  *  Et  superant  nrnae, 
miscetnr  funere  vagor.'  Sed  locos 
bis  corruptos  est;  qnanqoam  scio 
urnam  ad  mortoalia  pertincre.  Fab» 

Vagw]  Vagitus.  Festos :  Vagorem 
pro  vagito  posnit  JBnnius  lib.  16. 
'  Qui  clamorem  oppngnatis  vagore 
volanti.'  £t  Lncr.  2.  576.  <  £t  supe- 
rantur  item,  miscetnr/  &c.  prodncit 
testem  hanc  eondem  Lucretii  versnm 
Nonius,  sed  corraptnm.  XiaiR6. 
.  577  Vieenteelamimiaeras]  Nascen- 
tes.  1.  2S.  *  dias  in  luminis  oras  £x- 
oritnr.'  Lamb, 

.  578  Nee  nox  uUa  d.  tfc,]  I.  e.  neque 
nox  nlla  diei  snccessit^  neqne  dies 
ullus  Doctem  excepit,  quo  non  ab 
altera  parte  poerorum  natcentium 
vagitns  auditns  sit  s  ab  altera,  voxeo- 
mm  qoi  mortem  amieoram  aut  propin- 
qnorom  lamentantor .  ac  deplorant. 
Atqoe,  ttt  brevios  complectar,  e odem 
die,  et  eadem  nocte,  alias  nascitar, 
alins  diem  obit  snpremum.  Lamb' 

581  lUud  tit  Aif  reb.]  Nnnc  docet, 
DnUam  rem  genitam  uoo  primordio- 
mm  genere  coostare.  Lamb, 

Obeignatum]  I.  e.  mcmorite  man- 
datom,  in  pectore  conditnro.  Transr 
latio  ducta  a  tabulis  obsignatis  :  ea 
f  nim  obsignare  solemo»,  qnse  ab  aliis 
videri  nolomus,  qnseque  diligentis- 
sime  custodienda  tun  putamns.  sic 
Arnobios  ioquitor  libro  S.  adv.  Gent. 
'  Quia  foroicem  Luciliannm,  et  Mar» 
syam  Pomponii,  obsignatttm  merooria 
continetis.'  Ldjii6.  Dicimus,  Reconde 
boc  imis  sensibns.  Virg.  £cl.  S.  54. 
*  Sensibns  hsec  imis,  res  est  non 
parva,  reconde.'  Sed  qnse  talia  sunt 
nt  condantnr,  fere  plernmqu^  ob'* 
signantor;  iis  iwifioXii  anftetou  appo- 
nitnr,  &c.  itaque  metaphoricds,  Hiec 
iu  animo  habe,  serva.  Fub,     » 

682  Et  m€m.  m.  m,]  Declarat 
qnod  obscttrius  dixerat,  icoKt  lf)fii)vf  (oy. 
Lam6. 


1134 


Y^OTiE  VARIORUM   IN 


«8S  NU  este,  Ife.^  Nibil  esse  ln 
promptii  positniB,  nihil  Ditnitt,  oibil 
genitniii,  qiiod  ez  niio  genere  prinei- 
piomiti,  mt  qnod  ex  omnibm  unias 
figarae  et  aimiUbus  principiis  coiutet. 
'  Nil  esse  in  promptn'  anten,  snbin- 
tell.  *  eomm,  qaomm/  &c.  Lamb. 
Nihil  et$e,  in  promptu  qwtrum,  pfc, 
Sie  interpnnxi,  et  scripsi.  Valgati 
altter;  ct  post,  tfU^tar.  Gif.  Uno 
verl>o  14  probat  qnod  verissimnm  est, 
nil  esse  simplex  in  concretis:  qno- 
nodo  enira  fieret,  at  inoltse  ejnsdeiii 
generis  magnitndineSy  et  ejosdem 
generfs  figurtt  eelnererent  sine  rln- 
cnle ;  itaqne  dlversmnaliquid  osse  de- 
bet.  Series  ▼erborum :  '  Nihil  eoram 
omiilam/  quorum  oatara  nobis  neta 
•It,  tale  esse,  nt  cotistet,  Sec,  Fab, 

Qmetym  Mlnra  ieuhir]  I.  e.  qnse 
nota  sunt,  seo  qnoram  natora  nota 
est.  Parro  aotera  sic  habent  llbd 
mannscripti :  Talgati,  Quomm  «afRm 
^ttMuit,  Lamb. 

58ft  Et  quam  i/uieque  meigie  mtUtne 
vU,i^.]  Prise.  bunc  versvm  profert 
litir.  6.  (qoamvis  eom  paollo  aliter 
legat)  docens  vU  a  Lncr.  numero 
rooltltndinls  osnrpatam  esse :  nt  eti- 
am  a  Sailost.  llb.  S.  bistor.  *  Malo 
jam  assoetom  ad  omneis  vis  cootfo- 
Tersiarom.'  Utltor  eadem  voce  io 
eodem  oomero  et  S.  860.  '  Et  qoasl 
multse  vis  oolos  corporis  exstaot.' 
Animadvertat  aotem  literamm  sto- 
dlosus,  etiam  ositatum  fsisse  bonis 
seriptofibus  hoc  loquendi  genos : 
*  quam  magis,'  '  Ita  magis  ;'  *  qnam 
magis/  '  ita  pluta.'  Nam  nsitatios 
Hlnd,  de  qno  aKt>i  diximus,  *  qnam 
magis,'  *  tam  raagis.'  Sic  aotera  ci- 
tatur  hic  versus  a  Priic.  '  £t  quam 
multamm  rerum  vis  possidet  in  se.' 
Lnnb,  Ita  ex  vet.  lib.  Valg.  que : 
et  mox :  phiHma.  Iti  Prisciano :  Ei 
fumn  meUiarum  rerum  vie;  male,  otl 
poto.  €i\f, 

MuUue  vts]  Facnltates,  tr,  virtntes. 
Ita  lo  plurali  nsnrpatnm  a  Sailustio 
est.    Fab, 


587/rapiMria]  Sic  legendom.  Nam 
slc  mperio  veceres  esse  locotos ;  qood 
qoldam  semidoctl  et  armgantes  noo 
tldeotes,  snpposoerant  boe  ioco  pte* 
rima.  Ideoiqne  et  ailbl  feceroot. 
jLmR^. 

ft88  D)seel]Ofiendit,declaratTni« 
latio  est.    Lumb, 

f 80  Mncipis  teUm^  ifc]  Parecbs* 
tls  admysieria  Cybeles*  Vide  biri 
lcetor,  admirabile  politlssiml  poetoe 
faigeiilam.  Oif*  Primam,  telhis  pri-^ 
mordia  omne  geoas  habet ;  htunorem^ 
igoem,  berbamm  fmgomqoe  mate* 
riam.  Fflfr.  Primom  argomentnm 
vsft.  0.  docit  e  term,  qoam  e  diversia 
stininnm  geoeribna  coostam  nemo 
oegabit,  qoi  Ibntes  ebirilientes,  flam- 
loas  erampeotes  ex  illrns  visceribita 
vlderit,  aat  qnl  iltem  arboms  pmdo- 
eere,  et  homloibos  feritqoe  alimeota 
snbmiiilstmm  eoDsMemverit.  Ista 
eoho  omnia  ex  semtoibos  ejosdeio 
•iagnltndiois,ponderis,etftgone  orirl 
deqoeaat»  Deiade  vss.  6*1.  molta  sub- 
jnngit  de  terra,  pmot  Mater  Deomin 
et  Cybele  dleta  a  veteribns  poetis 
foit,  omameota  lilhis  Dese  describit,, 
mysteria  totlns  fabol»  explicat,  de- 
ridet  soperstitiooem,  et  tandem  pro« 
videntiam  Ipsam  eoovellil.    Creeek, 

flN)  Unde  more  «im.  ooi.]  I.  e.  ez 
•quibns  fontes  flinirina  volabilia  et  de* 
lalMtttia  in  mam  effaodentes,  mara 
redintegrent :  qood  partim  a  veotisy 
partiro  a  sole  minaitnr,  parfim  a 
term,  dum  per  termram  meatns  dU 
manans,  ad  capnt  amnium  mvertitnr : 
ot  idem  Locretias  ait  6. 289.  *  Qood 
sapemst,  hnmore  novo  mam,flnmitta, 
fonteis  Semper  abnndam,  et  latleei 
manare  perenneis,  Nil  opos  est  ver- 
bis :  magnas  deearsos  aqnamm  Un« 
diqoe  declamt,'  Sie,  Lamb,  Fontea 
volventes  ftumina,  i,  e.  fioenta.  Fab, 
Frigara  Cod.  Vossii  qnod  Salmaslo 
aiiice  placet.    Creeeh. 

f91  AdHdue  rentnani]  Sic  legen* 
dnm,  et  Ita  scriptuffl  est  in  libr.  ma* 
nuscriptis:  nisi  qnod  Vaticaoos  ti* 


T.   LUCRKTII   CilRI    DB    RBRUM    NAT.   LIJl.   II.      1135 


brar ii  ciil|»a  habet,  removent,    Lamb. 
Habetf  igna  wnde]  Habet  corpora, 
ex  qnibns  tgneaoriantur.    Idmb» 

69S  Eximiu  vere]  Sic  liabeot  om» 
nes  lib.  raanuscripti.  Omnes  fere 
volgatiy  Ex  tniis,  qnos  non  sum  secu* 
ttts.  ^  Eximiis'  autem  ioterpretor 
egregiiSy  iniqgoibos,  non  vulgaiis,  ne« 
qne  «sitatis,  Lunb,  EjnmUe  vero] 
Sie  Yeteres  libri  onuies.  Yide  Indt* 
cem :  '  £ximins.'  Mamllas  ex  Virg. 
lib.  5«  fecerat :  Ex  imU;  contra  ve« 
leres  Ubros.  Gif.  Magnls,  Plantns 
m  Trinommo  dixit  *  Eximios  sump- 
tns.'    Creeck, 

Impeine  JEinm]  Sic  pnio  *  impetnaa 
iEtnsB '  dictum  esse,  nt  *  tmpetnm 
caeli '  6*  889.  '  Princi|HO  qoaotum 
c»li  tegit  Impetns  Ingcna.'  De  JEt- 
nsB  autem  ignibns  copiose  dispotabtt 
Itb.  6.    Lmnb, 

594  3\un  jwrro  nit,"]  Porro  antem 
habet  primordia  in  se  inctusa,  unde 
fruges  et  arbores  hominibns  efferre, 
et  pabula  mntia  animantibns  ac  feris 
snbmlnistrare  possit.  iMmk,  NUi' 
dos]  Sop.  1.  afiS.  *  At  nitidc  snrgnnt 
frnges,  ramiqoe  virescnnt/  Scc,  et  in- 
fira  eodem  lib.  in  extr.  1157.  '  Prse- 
terea  nitidas  fniges,  vioetaque  IsBta/ 
Ste»    MMmb, 

596  F^Kulat]  Qnse  cibatoi  esse  pos- 
sunty  stn  rainns,  in  styamenti  loco  illa 
erunt.  Fab,  Mollrs,  teneras,  seo 
vento  facile  mobiles.  Codex  Vossii 
flmnoe;  qns»  vox  vs.  874.  aliqno  modo 
confirmatur,8ed/tttdMmalo.  Creech* 
Unde  etiam  fimdoM  frondetty  4*^.]  Re* 
stitacndam  veterem  Cod.  Vosiii  lec- 
tionem  censet  hoc  loco  SalmasiuSy 
£pist.4S.  nempe:  'Unde  etiam  6o- 
vios,  frondeis,  et  pabnla  Iseta.'  At  con- 
tentus  fnit  Lncretins,  dixisse,  telki- 
rem  homlnibns  fruges  etarbustasup« 
peditare,  de  potn  nihil  soliicitus; 
quare  igitur  plnra  feris  annuffleraret  ? 
praeterea  :  '  nitidse  froges  '  et 'flul* 
dtt  frondes,' '  arbustaque '  et '  pabola 
laeta,'  qoamegregie  inter  sese  respon- 
dent;  ut  taceam  floviorum  impiici- 


tam  mentionemfactaravs.  590.  etiam- 
si  pro :  vobsenteB  fiumina  fonteUj  ibl 
legas :  toieetUeo  frigora  fonieio^  qnod 
idem  ilie  vir  doctns  tantopere  laodat 
eadem  epistola.    Preig,    . 

698  Qiiarefli^gnai>eiunmitfer]Hco 
eadem  Cybele  a  poetis  appellatnr, 
et  Cybeli  cnltrix,  et  Dindymene,  et 
Berecynthia.  Arnob.  Ub.  5.  adv.  Oent. 
'  Terrmm  qnidam  e  vobis,  qnod  cnnc* 
tis  sofficiat  aniniantibus  victnm,  ma^ 
trem  magaam  esse  dlxemnt :  eandem 
hanc  alii,  quod  salotarlnm  semlnnm 
frngem  gerat,  Cererem  esse  pronmi- 
tiarnnt;  nonnnlli  Vestam,  quod  In 
BMmdo  stet  sola,  ceteris  ejns  pnrttbns 
mobilitate  in  perpetna  constitntis/ 
&C.  Idem  lib.  7.    '  Sed  et  magna 
mater  accita  ex  Phrygio  Pessinnnte 
jnssis  consimiliter  vaAnm,  salotaris 
popolo,  et  magnamm  cansa  laetitla- 
rum  fult.'  d(c.  seqnitor  statim :  *  Ni« 
hil  qnldem  alind  scribitnr  missnm  ab 
Attalo  Kege,  nisi  lapis  qnidam  noa 
magnus,  ferrl  mann  hominis  sine  nlla 
inipressione  qui  posset,  coloria  fhrvl 
atque    atriy    angulis    prominentiiroa 
iittrqualis :  et  qnem  omnes  hodie  ipso 
iUo  videmns  in  signo  oris  loco  posl* 
tum,  indolatum,  et  aspernm,  et  si- 
muiacro  faciem  minns  expressam  sl- 
mntatione  pratbentem,'  &c.  de  ea- 
dem  lege  Herodiaimm  lib.  1.  etOvid. 
Fast.  4.  et  M.  Tulliam  oratione  de 
harasp.  reapons.  et  Varr.  lib.  5.  de 
L.  L.    Lmb,     BSagna  denm  mater] 
£t  tdMolute  MeydKrif  onde  ttoyo^s^ta. 
Fab,    Qnare  magna  Deum,  tfc,]  Inci^ 
pitfabnla:  Favete;  terra,  quae  parit 
omnia,  Mater  Deornm,  hominnm,  et 
ferarum  dicta  est ;  sacra institountur, 
qoft  partim  ad  physicara,  partim  ad 
etiiicam  trahit  Lucretins;   illa  qns 
Jovem  spectant  proponit  deridenda : 
sed  ipsa  prodit  l>ea.    CreecA.    Le* 
pide  Hydaspes  ad  ^gyptios  qui  Ni* 
lum  sirailesqoe  Deos  eelebrant,  re- 
spondet  spod  Heliod.  lib.  9.   pag« 
467.  r^  yow  «orofi^y  rompy  tfrc  aal 
aatt  bftas  9c^,  aai  airot  tatoM  rh  word* 


U36 


NOTiE   VARIORUM    IN 


IJMVf  4f  AiBi^mMf  Mpo  tapairdfanvaaf 
9ucaltts  tty  vap*  ^wv  rvyxiifoi  <rci3c(<r/Aa- 
Tos,  fi^krrip  6fi»  ywofUyri  6«dy.  i.  e.  '  Cs- 
tcrum  cnm  iluviam  hunc,  sen  yestra 
opinione  Deum,  et  omninm  flnviornm 
camnlnm,  ^tbiopnm  terra  ad  nos  de- 
dncat,  merito  a  vobls  coli  debet,  qnai 
Tobis  Deornm  raater  existat.'    Hav, 
001  Subiimem  in  cutru]  Sic  hnnc 
versam  restitnt,  reclamantibns  libris 
omnibus,  conjectura  sola   ad   lianc 
Mriptnram,  nisi   fallor,    rectam  et 
veram  dnctns.   Atqae  hsec  rae«  con< 
jector»  ratio  est    Ita  scriptom  erat 
in  emendatis  illis  et  antiquissimis  li- 
bris,  Sabhmem  m  caiTa.    Annotatnm 
est  postea  ab  allquo  studioso  ad  eram 
Hbri  e  re^one  hnjns  loci,  idqne  signis 
dnobns  similibns  appositis,5^ailm: 
qa«  erat  interpretatio  vocis  '  Subli- 
mero.'    Deinde,  qol  ex  illo  codice 
aliud  exemplum  descripsit  scriptor 
librarins,  existiroans  vocem  Subli$H€m 
eBBe  mendosam,  et  Sedentem  in  ejns 
locnro  substituendnm,  ita  fecit :  de- 
inde  semidocti,  hunc  versom  legen- 
tes,   cnm    animadverterent  primam 
sylltbam  vocis  '  Sedentem '  esse  bre- 
vem,  neque  hiiic  loco  convenire,  re- 
posneront  satis  temere  Sedibue,   Ita 
ex  SubUmem,  Sedibue  factnm  esse  pu- 
to.  haec  mea  coDJectura  est.    Qnas 
mibi  ita  demum  ^baroxitt  videbitnr, 
si  doctis  probabitnr  :  sin  minus,  pri- 
mnm  fatebor  me  parnm  vidisse :  de- 
inde  rogabo,  nt  aliquid  melius  repe- 
riant.    nam  mea  qnidem  sententia, 
vox  Sedibus  boc  loco  inepta  est   Dic- 
tum  esl  antem  a  Lucretio  Sublimen  in 
eurrUf  et  item  a  Sex.  Julio  Fronti- 
no  lib.  1.    Stratagematnm,  cap.  9. 
ita  nt  a  Virg.  '  Sublimes  in  equis '  7. 
^n.  285.  nam  '  snblimis  in  curru' 
nihil  alind  significat,  qnaro  qni,  vel 
qaae  vehitur  in  curru,  et  sedet  in  sella 
cnruli.  quod  si  barbarns  homo,  qdi 
hanc  meam  emendationem  non  tam 
roalevoleatia  et  invidia,  qoam  caeci- 
tate  roentis,  et  igaoratione  bonarum 
artium   impeditus,    improbavit,    ac 


damnavit,    cognovisset ':    volgatam 
lectionem  noo  defendisset.    Sic  Li- 
vius  lib.  38.   *  Itaqne  iret  consal  sab- 
limis    corru,  ronUijngls,    si    vellety 
eqois :  ano  eqno  per  nrbem  verani 
trioropbam  vehi,'  &c.    Possem  hn- 
jns  locotionis  plnra  afferre  exempla : 
sed  ita  in  promtn  res  est  iis  qni  ali* 
qnid  vident  in  liiteris,  nt  non  egeat 
exemplis.  Virgilios  videtar  hnnc  lo- 
cum  imitatns  JEn.  0. 784.  *  QuaJis  Be- 
recynthia   mater    Invehitor    curra 
Phrygias   tarrita  per  arbeis   LeUi 
Deam  partn,  centam^  complexa  ne- 
potes,  Omneis  cvlicolas,  oroneis  so- 
peraalta  tenentes.'  ad  qiiem  locom 
notat  Servins,  '  quia  ipsa  est  terra, 
que  urbeis  sustinet,  iccirco  designa- 
ri  (al.  adtigmari)  ei  coronam  cnm  tor* 
ribus.'  Lamb,  Sedibui  in  eurru]  Male 
conlra  omnea  libros  Lamblnun:  Sub» 
Umem.     Nisi  fallor  enim,   designat 
poeta,  eam  vehi  sella  cumli.    6t/. 
Sic  optime  Dionyslns ;  tn  aliis,  Sedi- 
bu$:   qnam  lectionem  qni  probaint, 
iuepuriai^  suam  prodnnt.    Fab.  SuUi^ 
mem  in  curru^  ifcJ]    SedUmM,  Codd. 
Oifanius :  Sedihu,  SeduU,  vel  Seduleui^ 
Palmerins :  sed  istorom  omniaro  li. 
bris  vel  coojectnris  praeferendus  est 
antiqnissimus  Lambini  Cod.     Creeck, 
Quod  ita  omnino  scribendnm  dicit 
Lambinus,  ubi  omnes.  libri :  Sedibua 
in  curru,  qnaie  est  tandem?    Qnid  si- 
roile  <  Sedibus,'  et  <  Subliroem  r    At 
ille  taroen  ad  sua  soronia  abit,  et  qno-. 
modo  mendom  inoleverit  inanissimns 
conjectator  comminiscitnr.    Nec  eo 
dico,  qnod  studinm  improbem;  sed 
qiiod  enm  mnndo  imposuisse,  et  qni 
non  aliter  esset :  nolnisse  a  quoqnaro 
leviter  reprehendi,  aeqao  animo  non 
fero.    Quanto  verins,  scripsisse  La- 
cretium :  SedUue  m  oimi  b^ugo»  agi- 
iare  leonee?    Vt  *  Seditus '  adverbiam 
sit,  qna  forma  alia  multa ;  ant  SeduH 
in  curru  Ut  enim  '  sella'  aiit  sedes  cn- 
rnlis,  ita  '  cnrms  sedulis.'    Neque 
mala  scriptiira  Sedulem  in  curru^  iit 
euruUm  dicimas :  qnsB  omaia,  vnlga-» 


T.   LUGRBTII  OARI   OS  RBRUM   NAT.   LIB.  II.     1187 

to  neiidd  alBiiia  sunt   PoiM.  Spieik  pit :  fcritas  mollita  per  iUam  Credw 

Tom.  4.  Fac.  Crit.  p.  096.     Tan  tor.   id   carru    teatii&cata  «uo  est.' 

mcriter  nove  effictts,  nnliaqQe  aacto-  iMmb,  Aliam  rationem  dat  Oppianoa 

ritate  comprobatis  ? ocibna  instructus  ex  poetico  figmento,  Cnrete«  ridelicet 

Lambionm  aggreditor  ille;  qnid  fac-  ob  aervatnm  Jorem.  In  leonesa  Sa- 

tnroa  tandem,  si  rite  armatns  cnm  ip-  toroo  foiue  mntatoa;  qaibns  pro  ter- 

ao  in  arenam  deteendcret!     Preig,  rata  vita  Jopiter  pottea  regnum  tn 

Lambioiis  reclamaotibna,  ut  ipae  ait,  feras  dederit,  ttal  i&rytSay^  $9im  iipfm 

omnibus  llbris,  sobstitait:  iShMimem  *^iri$  mMSws  M  {^c^Xpffir  HymHFut: 

i%  imrru,  proqne  eo  vehementer  png-  i.  e.  '  et  terribilem  celerem  cnrnim 

ftot,  et  qnomodo  librarii  SuhUmem  io  Rhess  fapcundse  iub  jngis  trahunt.' 

SedibMs  transformare  potneriot,  ra-  Locos  integer  exstat  Lib.  Knniy.  tet- 

tiones  corominiscitur.    Oifanins  tne-  tioy  mox  a  prineiplo.  JEfao.    Qmiflirts] 

tnr  scriptoram  veterem,  qua  designe-  Qnaotumvis.  Lmnb* 
tnr  sella  comlt  vehi  solitam.   Palme-        606  MurtUqtu]  Sic  ab  Ov.  tarri- 

rios,  SedUue  aot  SednU,  aot  deoiqoe,  fera,  a  Virg.  turrita  appellator.   D»» 

Sedidem  in  omtk,  conjectat.    Sed  vi-  batnr  antem  rauralis  corona  ei  qui 

detiiraliquidvo]ais8eLacretias,qnod  primus  murnm  subiisset:  qoBB  erat 

ne8<^  an  aliter  facile  ezprimere  po-  anrea.     Et  poeta  urbeis  appellant 

tnerit.    Id  docet  Varronis  fragmen-  iBar^^dpous,  i.  e.  *  pnlcris  coronis  or- 

tnm  apod  Aognstlnnm  ez  lib.  16.  re-  natas,'  sen '  pnlcre  eoronatas.'  Hom. 

mm  divlnarnm  :    *  Eandem  dicunt  l\.  r.  98.  'Hfian  rf ,  $r^  1)mAAc  fitipf 

Matrcm  Magnam:  qood  tympannm  *BpakKii^  'AXic^wt^  T^^sirtw    lDirr«- 

habeat,  significari  esse  orbem :  qood  ^dlry  M  e^.  i.e.  *  qno  die  Alcmena 

torres  in  capite,  oppida :  qood  sedes  Hercolemerat  paritoraio  urbeTliebe, 

fiogaotor  circa  eam,  com  omnia  mo-  sen  Thebis  bene  corooatis.'  quod  in- 

▼eantor,  non  moveri.'    Ergo  SeHkme  terpretatnr  Eostathins,  cintix^crry,  1. 

fo  sorro,  intellige  ex  Varrooe,  circa  e.  '  qon  boois  et  Hrmis  moris  sept» 

eam  factis  vel  fictis.    Hinc  edOpnw  sunt.'  Lamb. 

oppellat  Apollonlos  lib.  1.  160S.   Al-        607  Eximiiemmiiialoeie']  Sic  habeitt 

eo^ttil,  xp^tA  ce  r^  Up^  dffmn6vta  Ub.  maouscr.  qnibos  osos  snm.    Vol- 

AiMfiov  6Kpv6eifT9s,  it^penw  IXi(|aai0«i  gati  fere  onines,  Ex  tmts.    Ego  anti- 

Hhriipa  ovfterdermf  itMcdpmf,  Gron.  obs.  quam  scripinram  probo,  vernntamen 

1.  i.  c.  6.  jttdicet  lector.    Quidam  testantor  se 

jBifi^gos  egii,  letfnfs]  Macrob*  Sat.  scriptum  reperisse  io  libris  suis  ve- 

I.S1.  'Qnis  enim  ombigat  matrem  terib.  fistrvaiis oimo.  locis.  Arnob.lib. 

Deom  temm  haberi?    Haec  Dea  leo-  6.  allam  rationem  afiert,  bis  verbis ; 

nibos  vehitnr,  validls  Impetn  atqne  *  Verum  Deom  mater  adolescentoli 

fervore  animalibos :  qnsB  natnracaeli  latum  sciens,  interqne  homines  illum 

est :  cnjtts  ambitii  aer  contlnetnr.'  tamdin  faturnm  salvnm,  cjuamdin  es- 

Hac  de  re  sic  Virg.  £n.  S.  11S.  '  Et  set  sotutns  o  matrimonii  ftedere,  ne 

Joncticarmmdominsesobiereleones.'  qnid  accideret  Aisesti,  clvitatem  in- 

Aliam  mox  causam  sobjungit  Locre-  greditnr  daosam,  moris  ejos  eaplte 

tios.  jLaiii6.    l^ones :  Aerie  tn  epaUel  soMevotis :  qood  eme  tnrritum  ratiooe 

Leonis  enim  natura  ardentissima  est  ab  hac  cmpit.'  Lom6.  E^imii  mmiUa\ 

etrapida.  Fab,  Stc  in  Veteri  qnedam;  rectissime. 

604  A4JuMxere  feraty  quia]  Ovid.  F.  Vide  Indicem.   Lambinns :  Eamncis. 

4.  aliam  vnit  causam  eiee :  *  Cnr  hnic  Volgati :  Ex.tmis.  Oif.    In  prtori  ta- 

genas  acre  leonom  Prvbeot  Insolitas  men  editione  Extremie  habnit.    Al. 

ad  jnga  cnrva  jnbas  P  Besieram.  cm-  exlr«mis.  nibil  interest.  Aliis,  eximie; 

Delpk,  e$  Vwr.  CUu,  LuerH.  4  C 


1138 


VOTM  VARIORUM   IN 


quod  nec  macis  necesse  est.  Fnb» 

608  Quo  nunc  intigm]  Qaa  corona. 
Lamb.  Nota,  signo,  &c.  Coronam 
muralem  ioteUigit,  ob  torres.  Fab. 

609  Horr^e]  Non  potest  satis 
laudari  istud  HarriJUe ;  quis  enim 
(de  Yulgo  loquor)  non  imis  medullis 
coliorrescat,  ubi  pnlsatis  aeramentis 
nugs  prodeunt  linjusmodi.  Fob.  Sic 
vs.  62S.  '  Impia  pectora  ▼ulgi  Con* 
terrere  metu  qute  possunt  namine 
Divae.'  Creeeh, 

611  Idaam  voeUant  nu^em]  Phry' 
giamf  e  Pbrygia  advectam.  Lamb. 
Veram  Etymologiam  esse  arbitror 
(quod  dico  aliis  indictnm  est)  non 
quara  Lucretins,  et  aiii  omnes  attn- 
lere,  sed  hanc,  Xiai  sunt  montes  et 
loca  saltnosa,  (Hesycbius,  Eustath. 
Herodot.  in  Melpomene  sect.  259. 
ubi  male  interpres,  quod  monuisse 
sat  est,)  unde  et  fl^  pro  llgno  sen  ma- 
teria  tectonica  apud  eundem.  At 
primi  homines  glande  vescebantur,  et 
in  quercu  penuariom  iis  erat.  Hinc 
itaque  Mater  Deum  '  Idsa.'  Sed 
post  inductum  tritici  nsum,  ^fwyia 
dicta  fuit ;  nam  triticnm  ^pCyw  seu 
torrere  solebant :  quod  bodieque  fit 
circa  farinam,  ubi  major  alendi  pneri 
cura  est.  Notandum  in  primis  quod 
ait  Lucretius,  eaa  appellationes  ex 
antiqno  ritu  sacrorum  profectas.  Ad- 
do  amplius  ex  Virgil.  et  aliis,  ritum 
illom  seu  rcXer^v  ex  Crete  in  oras 
Hellesponti  deportatum  :  sed  Cretes 
id  omne  a  Syris  habebant.  Verum 
abit  hora.  Psene  oblitus  eram  t^ 
a  schol.  Theocr.  pro  herba  sutni,  in 
Idyll.  1.  locum  queritabit  qni  otio 
abundabit.  Fah.  His  aliquid  repone- 
retur  si  otium  fuisset,  at  quid  damni 
si  veras  omninm  Deornm  gentium 
etymologias  nesciremus  P  Creech. 

613  Frugee]  Hapdi  rh  4tpiytir6ai.  qni 
aliter  seotinnt,  fioKp^.  xaip^w  UiffofM». 
Fab. 

614  GaUosattribuunt]  Festns:  <GaI- 
li,  qui  vocantur  roatris  magnae  comi- 
tes,  dicti  sant  a  fiumine,  coi  nomen 


est  Gallo :  qood  qui  ex  eo  biberiot, 
in  hoc  furere  incipiant,  ut  se  privent 
Tirilitatis  parte.  Alii  putant  ideo  eoa 
sibi  geoitalia.incidere,  quia  violave- 
rint  nomen  patris,  matrisve,  ne  pos- 
sint  Ipsi  fieri  parentes.'  Lege  Ovid. 
bac  de  re,  eodem  lib.  Lamb.  Matris 
Denm  comites,  agyrtas,  &c.  qnonim 
Reverendus  et  Venerabilis  antistes 
*  Archigallus '  a  Tertnlliano  dicitar  in 
Apologetico  sect.  26.  i.  e.  *  archicas- 
tratos.'  Fanatica  illa  mendicabola  a 
Gallo  flnvio,  &c.  nolo  ridere  hodiey 
ringor  enim.  Itaque  de  D.  Hierooy- 
mo  nil  dicam.  Res  certe  qoam  miri- 
ficissima  est,  tam  et  profecto  ridicu- 
lissima  est.  Scilicet  in  re  nova  iio- 
vis  verbis  opns  arbitror.  Adi  prster 
ceteros  Herodianum.  Fab.        * 

615  JUatrit]  Si  fabulas  enarrare 
vellem  de  tympanis,  de  cymbalis,  pro- 
ferrem  multa ;  sed  haec  nibil  ad  Lv- 
cretium ;  tantum  monebo  Fayam, 
poetani  de  magna  illa  Deom  raatre  in 
hoc  versn  nihil  cogitasse.  Matrea, 
quibns  nos  homines  pusiUi  orti  snmoa, 
divinitate  donat ;  et  impios  adversua 
illas  Uberis  prorsus  indignos  esse  as- 
serit.  Creech. 

616  Indignos ...qui  fnrogeniem edami'} 
Nam  Galli,  si  Diis  placet,  ex  eo  ge- 
nere  erant,  de  quo  illa  Terentit  ao- 
cillola  alicubi  (Eun.  4.  4.  24.)  dizity 
<  Sed  nil  potesse.'  Fab. 

617  Qttt  in  oraB]  In  voce  ^io,  i  vo- 
calis  uon  e>iditur,etcorripitur.  Lamb. 

618  Tynfpana  tenta  tonant]  Profert 
hunc  versam  Noniu»  in  voce  '  tenta.' 
Quem  cnm  lego,  et  pronuntio,  aut  ab 
alio  pronuntiari  audio,  tympani  soai- 
tnm  audire  roihi  videor.  Lamb. 

Et  cymbala  circum  CoRcava]  Cymbala 
dicta  snnt  iirh  rov  KinrreVi  quasi  iciSi^a- 
Aa,  qnia  incurva,  et  cava,  Itaqae 
epitbetum  addidit  valde  accommoda- 
tum.  Lamb. 

020  Phnfgio  numero]  Harmonia 
Phrygia,  qna»  enthusia8tica.'de  Ly- 
dia,  lonica,  Dorica,  Myxolydia,  &c. 
passim*  de  qnibus  ex  professo  GU- 


T.   LUCRBTII   CARI    DB   RBRUM    NAT.   LIB.   II.      1190 


reanus  et  Zarlinus  diligentissimns 
masicornro.  Fab,  Phrygio]  Pbrygius 
nnmerns,  enthusiasticns ;  et  ad  furo- 
rem  ezcitandnm  maxime  idoneiis. 
Creech* 

CoM  tibid]  Non  temere :  panlo 
enim  crassior  et  longior  erat  Plirygia 
tlbia  qnam  ceterae.  Fab, 

621  Tehfue  praportant']  Qneis  sibi 
lacertos  qnandoqne  conscribillabant. 
Vide  TertnUian.  nbi  snpra :  sed  qnos 
non  ?  si  lubeat.  Fab*  Telis  istis  non 
tantnm  terrebant  vulgns,  sed  sibi  ia- 
certos  qnandbque  contcribillabant ; 
inde  YS.  6S1.  '  In  nnmerumqne  ex- 
nltant  sangnine  pleti.'  Creech, 

625  Mun^at]  Donat,  mnnerat. 
Scitnm  illnd  Antisthenis,  quod  refert 
Clemens  Alexand.  TrpoTperrucf :  qui, 
cum  itirrpayipTmj  qui  appellantnr  a 
Oraecis,  i.  e.  matris  Deornm  stipis 
coactores,  stipem  ab  eo  poscerent; 
respondit,  ob  rpiipct  rV  pof^pa  rwv  Buiyy 
V  ol  0€ol  rpi^wrufy  i.  e.  '  non  alo  ma- 
trem  Deornm,  qnam  X>ii  alunt.'  Lamb, 
Versns  plane  admirabilis,  et  tanto  ad- 
mlrabilior,  qnod  ab  his  nngis  Lncre- 
tinm  philosophia  ▼indicarat.  Fab.  Mu- 
nificatyife,]  Versns  plane  admirabilis, 
et  scomma  acutissimnm.  Materenim 
illa  magna  lapis  rndis,  nec  dum  arte 
elaboratas,  non  admodnm  loquax  et 
garrnla,  beneficia  multa  hand  dnbio 
contnlit,  at  qnsB  dedit  tacebat  ipsa. 
Interlm  miselli  homines  spargebant 
flores,  et  stipem  erogabant,  inimemo* 
res  Antistfaenis,  qui  nummum  pro 
Dea  poscenti  dlxit,  ob  rp4^  r^y  fai- 
ripa  rSn>  0cwy,  V  ol  Btoi  rpi^oww, 
Creech, 

626  SUemunt  iter  omne  viarum]  Sic 
restituit  hnnc  locum  Tumebns  ex 
libris  veteribns.  Nam  omnes  vul- 
gati  habent,  etemunt  iter :  omnia  eir- 
cum^  ^c.  Lamb.  Sic  veteres  quidam. 
Alii :  omnia  mirum,  Reliqui :  iter 
omnia  eircum,  ut  etiam  legi  possit: 
itera.  Sed  repugnat  Carisins,  lib.  I. 
Gif,  Iter  omne  viarum]  Melins  qnam, 
iter  omnia  circum.  Creech. 


627  Largifiea]  Larga,  munifica,  11- 
berall.  Auctor  vocabularii  Latioo- 
graeci  mihi  a  Cl.  Puteano  commoda- 
ti,  *  Largus,'  inqnit, '  9ai^t\is.*  Lamb» 

Stipe]  Nnmmo  signato,  ut  docet 
Festus.  cui  rei  testimouio,  inqnit,  est, 
qnod  datur  militi  '  stipendium  :*  et 
quod  cum  spondetur  pecunia,  'sti- 
pulari'  dicitnr.  Hnc  pertinent  illa 
Ciceronis  libr.  de  Leg.  2.  '  Stipem 
sustnlimns,  nisi  eam,  quam  ad  paucos 
dies  propriam  Idaefe  matris  excepi- 
mus,'  &c.  Lamb.  De  stipe  Matris 
Deorum,  vide  Cic.  lib.  2.  de  Leg.  G\f, 
Nam  quisque  KtppJmov  dabat  Matri 
B.  quis  enim  rennatP  qnis  cxlgua 
stipe  ccelnm  non  mereat?  sed  qui 
sapiebant,  stipi  parcebant  tam^n. 
'  Tacita  salute,'  bene  tacita,  &c.  ex 
eo  enim  Isti  frngum  proventns  erant, 
scilicet,  ab  ope  divina*,  nnllu  bouro, 
nnllo  hominnm  sudore.  rem  comroo- 
daml  Fab* 

Ninguntque]  £t  tantam  rosarnm 
copiam  effundnnt  atque  aspergunt, 
nt  ninguere  seu  ningere  videantnr. 
Tralatlo  est.  a  ninguo  fit  ninguidns. 
Auson.  Eplst.  2.  ad  Panl.  '  Jam  nin- 
guida  tinguit  Oppida  Iberornm.'  qui- 
dam  tamen  legi  volnnt,  pingvntque, 
Ego  nihil  mutandnm  censeo.  Ltunb, 
Pinguntque  roearum  Floribus]  Ita  ex 
vet.  cod.  qnodam  malim,  quam  vtM- 
cuntquif  vel,  quod  in  aliis :  ninguunt- 
que,  Oif.  Mnguntque]Jit^>d3i9s  CyrWM 
Lex.  yc(^<f,  fip4xftv.  vide  qnoqne 
Hesych.  V.  yf}^«  et  n^c(8es.  Adscri- 
bitor  in  ora  Cod.  N,  roearum  ^^v, 
(otinam  Latine  dicere  possem  !)  Ita 
apud  Pindarum  Danae  dicitur  ad  se 
se  recipere  Jovem  '  auro  ningentem :' 
Xpwr^  pL^oviiertov  ffUporra  9€^cm4m 
Thv  ^iprarov  Bwv.  Qnidam  Codd. 
habcnt,  pinguntque.  Fab.  Claudiaq. 
de  Napt.  Hon.  et  M.  vs.  291.  *  Nec 
signifer  ullus  Nec  miles  plnviae  flores 
dispergere  ritu  Cessat,  pnrpnreoqne 
Ducem  perfnndere  nimbo.'  vide  Oe- 
vartium  ad  Stat.  in  Epithalam.  SteN 
las  Ub.  1.  sylv.  qni  Lambinianam  Lec«  . 


1140 


MOTiC   VARIORUM   IN 


tionein  coDtra  OilWniQnt  egregie  de- 
fendit  Statins  in  Epithal.  SteilK,  sjL 

1.  ita  faabet  *  Me  blandns  Amor  nec 
Oratia  cessat  Amplezum  niyeos  op- 
tatflB  conjiigis  artns  Floribns  innn- 
meris  et  olenti  spargere  nimbo.'  Non 
TAjfiitftra,  nt  ad  enm  locmn  docet 
Gevartins,  qni  ea  occasione  Lncretii 
lectionem  Lambinianam  contra  Oi- 
faninm  defendit.  Et  fortasse  hoc  ioco 
Bon  male  cuipiam  subierit  cogitare^ 
nn  non  yox  *  nimbns '  a  ningendo  siTe 
ningnendo  derivetnr.  Iternm  enim 
Claudian.  in  Consnl.  Prob.  ts.  45. 

*  Qoippe  velnt  deoso  cnrrentia  mn« 
nera  nimbo  Cemere  temper  erat.' 

*  Nimbi/  inqnit  Heinsins,  poetis  pas- 
flim  haec  mnnera  dicnntnr  qufls  in 
popnkim  spargebantnr.  Mart.  8.  Ep. 
78.  *  Nnnc  veniant  snlMti  lasciTa  nn- 
mismata  nimbi.'  sic  bene  ▼eferri- 
nns  Vaticanns ;  noB  mihitii  mmbis, 
Preig. 

629  Cwretas]  Virg.  Oeorg.  4. 150. 
'  Pro  qna  mercede  canoros  Cnretum 
-sonitns,  crepitantiaqne  aera  secntse,' 
&c.'  Callimach.  clf  Afa  vs.  52.  OiSXa 
M  KvCf^^s  yt  W€fA  wpi6\w  itpxh^wrro^ 
Tff^X^  irfrX^^yorrcf ,  Tra  KpA>os  offwrm 
^pA^  *AffirlSos  ^MnSoif  irai  fi^  ff4o  Koopi- 
{"orrof,  iidem  Corybantes  nominantnr. 
Ovid.  lib.  qnem  sup.  dixi:  'Pars 
manibns  clypeos,  galeas  pars  tundit 
hianeis :  Hoc  Curetes  habent,  hoc 
Corybantes  opus,'  &c.  Virg.  £n.  2. 

2.  '  itinc  mater  cultrix  Cybeli,  Cory- 
bantiaqne  flera/  Hi  snnt  pneri  et 
sacerdotes  magnae  matris  Deomm, 
de  qnibns  lege  Diodomm  Sicul.  lib. 
1.  et  5.  et  Strabonem  libr.  10.  cnjns 
mifai  haec  panca  Terba  ascriberelibet : 
To^ovf  y  M/mfop  KovpTfraSf  y4ovs 
Tiyibf,  MwXtow  Khntw  firr'  hpxfitrws 
iato9(Ji^aSf  wpoorjiffdfifwoi  fiSBoy  «r^ 
wpl  T^f  rov  Aihs  yfp4v€wSf  ip  f  ihw  fihf 
Kpipop  tUriyowrty  tlBurpJpop  Kormripo» 
rh  rixpa  iiith  r^f  ytpiaws  th0hs,  rifp  8^ 
*P4ap  mipvfikpifP  lirucp6wrtffBm  ria  M" 
posy  KoX  rh  ytppifihf  fipipos  InnriMbr 
•voftctr,  icai  «rcpurd^ci^  df  9(vafap'  xphs  tk 


rovro  iropfyths  Kafioip  riAs  Kovptjrssy 
ol  furh  TVfiirdMfr,  acol  roto4rvp  &XXMr 
^6^0tp,  Ktd  MkKoo  xopt^aSf  Kmi  Bofifimt 
ittpUfitopTws  tV  9Ap^  licirX^cv  tfUKkam 
rhp  KpApop,  KaX  X-fyrw  hMoiruiffam^a 
ahrov  rhp  waSha,  I.  e.  'Hos  aoteai 
Cnretas  nominabant,  adolescenters 
qnosdam,  armatam  saltationem  re- 
ferenteis,  proferentes  dc  lovis  erta 
fabnlam :  in  qna  Satnmmn  qnideiit 
introdncnnt  llberos  snos  statira  nt 
nati  snnt,  devorare  solitnm  :  Kfaeam 
nntem  partns  dolores  celare,  et  p«- 
enmi  editum  smnmovere  et  servarc 
conantem :  atqiie  ad  hane  rem  Cnra- 
tas  assnmenfem,  qni  cnm  tympanb, 
et  talilms  aliis  rebns  sonoris,  et  sal- 
tatione  armata,  et  strepitn  Deam 
officiose  circnmenntes,  terreant-Sa- 
tnrnum,  fnrtimqne  el  snnm  fiBnm 
snbtrafaant.'  His  accednnt  illn  ex 
Apollodoro :  Of  flh  Ko6p9rros  hmrXm  ^ 
r^  irrp^  rh  fip6^  fvkArvoprws,  rtl^ 
h6pun  T&f  hffw{Sas  avp6Kpovop,fpafdf  T^f 
TDi^  iraiB^f  ^flM^  6  Kp6pos  ibco^.  L  e. 

*  Cnretes  antem  armati  hi  antro  in- 
fiintem  cnstodientes,  dypeos  faastb 
collidetMint  ne  Satnrans  pneri  vocem 
andiret.'  Eadem  de  re  et  Amob. 
lib.  S.  fere  consimilta  scribit.  iMmk. 

630  Inter  m  /.  citf.]  Repesnerani 
olim,  itrtpu  quaterqWf  conjectmm 
dnctns :  cnm  in  lib.  vnlg.  inipressnBi 
reperissem,  farte  eaierta.  Venerat 
enim  mihi  in  mentem,  scriptom  eaie 
in  Ilbro  aliqno  antiqno,  fcree  etderee, 
pro  terqne  qnaterque,  (sepe  enim  c 
pro  qu  reperitnr  scriptmnin  membra- 
nis  antiquis,)  ex  *  oaterce'  poatea 
factnm  esse  '  caterve,'  ex  *  terce,' 

*  forte.'  Sed  in  secnnda  editione,  li- 
bris  veteribns  repetitis,  et  accnra- 
tius  consideratis,  et  approbata  Tar- 
nebi  sententia,  eatena$  edendnm  c«- 
rayi.  <  catenas  ludere'  antem,  si  rec- 
ta  omni  ex  parte  scriptura  est,  valet 
catenas  in  choreis  dncendis  imttari, 
quod  *  restim  dnctare'  dicit  Ter. 
Adelpfa.  4.  7.  24.  Itaqne  pntabam 
hic  legendmn,  cefeiMs  Duami.    Sed 


T*   LUCRRTII   CARI   DB  RBRUli  NAT.    LiB.   II.       1141 

ailui  aAmio.    Ex  eo  «oteiD,  qooil  rhtchaiii,dispositiftordiaatioDibasde« 

Corctet  armati    taltaDt,  saltatioiiis  coros  ambitas  ioerrabaaty  nuttc  io 

ffeotts  ioleliigcre  debemus  hfAwXu»  i  orbem  rotarum  flexoosiy  ounc  in  ob- 

^  saltationem  Purrhicam/  seu  lla^  liquam  seriem  conoexi,  et  in  quadra- 

a^  posterioTfs    appellaruDt.     Fuit  tum  patorem  cuneati,  et  in  catervss 

enim  alterum  genus,  quod  1XfM>  dix-  discidium  separatL'  Hor. 

erunt,qHodqoe^f<orA(9»alteraezparte  630  CoJttM»  iM^uxii^  Locnm  hnnc 

respondet.    Utromque  genos  signifi-  sibi  corruptum  videri  ait  Gifanins,  io 

cat  Hom.  IX.  o,  697.  Kai  ft*  al  fthf  ac«-  Indice;   ego  aotera  nii    motandnm 

xAf  art^dvus  ^x^^^  ol  8i  iiaxpilptn  iXxw  contendere  possom,  non  propter  lo« 

Xf^^  ^  ifyvp4mf  T^KapuAifw»  1.  e.  com  illnm  notissimom    ez   Adelph. 

'  Pnellas  qoidem  corollas  gestabant,  '  Tn  inter  eas  restim  diictans  salta- 

jnveoes  vero.  gladios    babebant  ex  bis/  sed  propter  aliom  iooge  aptio- 

balteis  argenteis  pendenteis,*  Xem^.  remexST.  Livii  petitttm,q«em  nemo, 

lla  in  veteribns  qaibusdam.    Lambi*  nt  opinor,  interpretum  vidit.    Is  ita 

nas :  itr^  quaier^,    'Catenss'  ac*  se  babet :  '  In  foro  pompa  coDstitit ; 

cipi  poftsnnt  cborec,  adlnsiose  facta  et  per  manns  reste  data,  virginea 

ad  restim,  qoam  olim  doctitantes,  sooara  vocis  polsn  pednm  modulanles 

autximo  in  rebas  divinis,  saltitabant.  incesseront.'  F«6.    Fnrie  caienM  /a- 

Id  plerisqne  tamen  veteribus :   «o-  ilmi,    Olim  reposuit  Lambious,  7er- 

Unm^  forte  optime,  ut  sit  caterva  ^mc  f«a#«rfiif:  deinde  approbata  Tur- 

sexti  casnSy  positam  pro»  caterva-  nebi  sententia  /trte  catetuu  edidit,  et 

tim,  tnrbatim,  iee.  Gif,    Imo  coi«r-  Du£iiut  pro  LudwU  scribeodum  pnta- 

oalt«  fortasse  hoc  loco  legendnm,  nl  vit.    AdditFaber,  Locnm  hunc  sibi 

versos    sit    hypermeter.  in  Indice,  coffroptttm  videri  ait  Oiiamas,  (qui 

*  Versns  hypermetri»'   censet  idem  amat  catgna  i.  e.  catervatini.)    Ego 

Gif.   qnem  consnle.    Hand  infelici  antem  nibil   mutaodum  cootendere 

umen  coiuectara  Is.  Voss.  inter  al&a  possom ;  non  propter  Iochw  illom  do- 

protnlit:  /rmie  conmea  Ludimif  ^.  nl  tissimum  ex  Adelpb.  ^  To  inter  ea« 

snpra  de  agnis  vs.  390.  *  Ludnnt,  restim  doctans  saltabis/  sed  propter 

blandaqoe   comscant.'     El   Virgil.  ^liDni  looge  apliorem  ex  27.    Livii 

Georg.  a.  686.  '  Intor  se  adversia  petitom.    Is  ita  se  babet,  *  In  ^'oro 

lactaolnr  cornibos  hfledi.'    Nam  «o-  pompa  constitit,  et  per  manos  resto 

ffo^«9  esl  <  vibrare,  jaclare  capiR.'  data  vii^iaes,  soanm  vocis  pulsn  pe- 

£t  Cnrelaa  comscasao  galeas,et  ensea  dom  modolantes,  incesserant.'    Alil 

Dolam  esl.  iVs^.  Saltatio  Pyrrfaicha  seribnnt  Cameuiee.     Qnidam  Cema- 

describitnr»  et  Indere  catoDas»  esl  or-  cmu:  Cnretaa  eoim  clypeos  et  Eosea 

bemqaasieatenalomniodolaxioremy  coruscasse  nolom  esl,  et  mox  ipso 

modo  strictioreni  saltatione  eficere ;  Lucrelins  confirmaU  CrvM*. 

nl  *  Phffibi  mondacia  Imlere'  apnd  ^l   i^^*}  Libri  veteres  habenl 

SnetODioni,  imitari  Ptebi  iaciem  el  Mh  on^  suapicetur  aliquis  lcgen- 

habltam,  inAugoalocap.TO. 'Impia  dum  pMi>   i.  e.   repleti,  compleU. 


dnm  Pbeebi  Cssar  meDdacia  lodit,    ^^  tameo  retineot  alii,  et  intor- 
JBl  nova  Divornm  cmnal  adnlterla.'     pretantar  aspersi,  madefacti.  Jdmlu 


hanc    Pyrrhichamqoo  SoMgume  JleiL    Sic  vetores  libri  qoi- 

describil  hisco  Apuloina  dam.    Volgati/reti,  roale.    Vide  In- 

Asini  ani  Itb.  10.  <  Nan  pnelli  poel-  dlcem.     Forte  etiam :  pkH.     Vide 

Iseqoe  virenU  florentos  seUlnla,  for^  Indicem.    Vulgali :  Ueii^  male.  Gif. 

DM  conspicni,  veste  nitidi»  iDcesstt  AiU  fleii,  l  e.  aspersL   Alii  pMt,  i.  o. 

gestuosi,  Graeatticam  sallaDtes  pyr-  roploti ;  vide  vs.  qai.  Creeck^ 


1 


1143 


140TA   VARIORUM   IN 


muUo  placeat  qaod  in  al.  mmgvme  Tull.  lib.  4.  To8Col.QttWt.etUb.» 
JUtiy  asperet  saDgoioe,  sen  aanguineis  de  Orat.  ad  Q.  fratrem,  qni  in  oraoi- 
gotlis  io  modom  lacrymarnm.  Fab.        bus,  quos  qoidem  ▼iderim,  libris,  cor- 

652  Numine]  Nuto,  moto.  Virg.  mpte  legnntor,  sic  restitni :  /■^pn» 
JEn.  Fab.  Horrore  De«,  Fayns:  kortaiwrnu ftxUer,  ui  meu wtMiiM  wumt 
▼iz.  Magna  mater  cristis  Curetom  Mamdem  neUoe.  vulgo  enim  legitnr 
insidet :  *  Nomine,'  nnto,  sic  Servlus  manderem  pro  miiiidm.  Atque  at 
ad  ;En.  4.  Creech.  aliud  ex  alio  incidit,  fateor,  non  f an 

653  Qiti  Jowf  iUum  Vag.']  Hoc  pul-  Hbrarii  culpa,  quam  mea,  factam 
chre  describit  Callim.  iis  vss.  quos  esse,  nt  ▼ersns  ille  Horatianns,  qai 
paollo  ante  protnli;  et  Ovid.  eod.  cst  Sat.  2.  S.  71.  «Comrapiesin  ju. 
lib.    *  Tntus  ut  infanti  vagiat  ore    ra  malis  ridentem  alienis,'  non  fnerit 

cnm  mnitis  aliis  locis  emendatna  in 
prima  editione.  Hal>ebam  enim 
scripturam  codicom  mannscriptonm 
in  meis  adversariis ;  sed  cnm  suspen- 
sos  atqne  occapatus  easem  plnribna 
cnris  et  cogitationibus,  in  eo  versn 


vagtat 
puer.'  Laai6. 

IUum']  Semper  aliquid  insigne  no- 
tat  lUe.  Virg.  passim.  Hoc  loco 
signi6cat  decantatnm,  de  quo  poetae 
tot  nogas,  Scc.  Fab, 

6S6  Cum  fwm]  Versom  ioter  bos, 


'  Ciim  pueri,'  et '  Armati/  &c.  inter-  dormitavi,  enmque  ita,  nt  legitnr  Id 

jectom,  qnia  in  veteribus  libris  non  ▼algatis  libris,  exendi  neglezi.    Sed 

erat,  snstuli.    Est  iste :  Armati  m  nv-  legendos  ita  est,  Cnbi  rapiet  tn  juu 

merum  etareni :  pemice  ckoreu,  Gif.  maUs  rideniem  «lifuis.    Jam  '  malis 

656  Armaii  in  num.  itareni]  Huoc  alienis,'  i.  e.  maxillis  aiienis.  '  malu' 
versom  delendom  censeo.  Lamb,  autem,  sen  *  maxillis  alienis  ridere/ 

Puisarent  mbut  itra]   Citat  hunc  at  docet  Eostathius,  est  non  libenter, 

versum  Carisius  iib.  1.  Lnmb»  neque  ez  animo  ridere,  qoasi  non 

657  Ma/ts  mandaret]  In  veteri  quo-  tuis,  sed  alienis  maxiilis  rideas.  qnod 
dam  nostro :  mand^rel,  baud  scio,  an  sumtnm  esse  ex  illo  Homeri  veran. 


rectios,  ut  esset  tribrachus  dactyli 

loco.    Gif.     Ne  Satumm  eum  maUt 

mandaret]  I.  e.  ne  maxillis  eum  per- 

mitteret,  et  ita  devoraret.    Nam  Sa- 

tiirnns,  ut  ostendimus  ex  Strab.  filios 

suos  devorare  solitus  esse  fingitur. 

unde  etiam  a  Latinis  Satumus  dictus 

est  M.  TuH.  I.  2.  de  N.  D.    <  Satnr- 

nns  aiitem  appellatos  est,  qnod  satn- 

retor  annis.    £x  se  enim  natos  com- 

esAC  fingitur  solitns,  quia  consumit 

aetas  tempomm  spatia,  annisqoe  prae- 

teritis  iosatnrabiliter  expletur.'    Sic 

Oraeci  Satnrnum  Kp^yor  dicunt,  qnasi 

XP^f.  i*  e.  tempus.  quod  negat  esse 

Deum  Arnob.  lib.  S.  adv.  Gen.  *  ex 

qno  ne  Satarnnm  quidem.'     Qnod 


'OSiHro^.  w.  S47.  Ol  8'  IS^yvdiiuSfi  7f- 

X^  iXXorpiottnw,  i.  e.    *  llli  antem 

malis  jam  ridebant  alienis,'  indicavit 

mibi  Jo.  Auratns,  collega  mens,  vir 

doctissimns,  a  Simeone  Bosio  per  lit- 

teras  admonitos.    Sed  nunc  seeonda 

editione  Horatiana  emendatns  et  ex- 

plicatns  est.    Atque  (nt  ad  Lorre- 

tiom  redeam)  non  desunt   quidam 

docti,  qni    antiqua  scriptnra,  qaae 

reperitur   in    codice   Memm.    per- 

cussi,    putent    legendnm    manderet 

secunda  sjllaba  longa,  ut  intelliga- 

mus,    mandeo,    des,    det,    usorpa- 

tum  esse  a  Lucretio  pro  mando,  dia, 

dit,  qnod  a  nullo  vetere  grammatico 

traditum  esse  puto,  neque  id  me  ns- 


autem  Thraso  quidam  manderet  legit,  qnam   legere   memioi.   Lumk.     Ttus 

secnnda  brevi,  ut  sit  tribrachos  loco  yvd$oi5  bwofid^oi,  intra  maxillas  con- 

dactyti,  «{»  uSpaKat  com  soo  versu.  deret,  &c.  Fab,    Maideret  Oifanins, 

£x  hojos  loci  similitodine  versns  poe-  qnem,    qni    velit,    andiat    Creidb. 

t«  cujosdam  veteris,  qoos  profert  M.  Amant  poetae  hanc   periphrasin  nt 


T.  LUCRBTII  CARI   DB  RBRUM   NAT«  LIB.  II.      1143 


▼idetnr,  qaotieg  de  Toreci  qtiadam 
comestlone  ae  devoratione  potins 
qaam  comesttoDe  agitnr.  Sic  llb.  S. 
885.  'Ut  ant  pntrescat  corpore  poito, 
Ant  flammis  interfiat  malisve  fera- 
mm.'  simile  qntd  obtinet  apud  Virg. 
lEn,  S.  266. '  Sed  non  ante  datam  cin- 
getis  moenibns  nrbem,  Quam  tos  dira 
iames,  nostraeqne  injnria  CKdis,  Am- 
besas  snbigat  malis  absumere  men« 
sai;'  et  7.  119.  <  Ut  verlere  morsns 
£xignam  in  Cererem  pennria  adegit 
edendiy  Et  Tiolare  mann  malisqne 
andacibns  orbem  Fatalis  crnsti.'  Un- 
de  et  merito  tanqnam  prorsns  ^poir. 
UAntiros  binc  facessat  Ista  dnbitatio 
Oifaniana,  qnin  et  Lambiniana  de 
tectione  maU$  mmderei,  Preig. 

688  Fofawt]  Dolorem.  Fab. 

639  Praidireamagnam]  Sichabent 
omnes  libri  mannscripti,  prseter  Va- 
ticannm,  in  qno  scriptom  est,  Prtt' 
terea,  Lamb.  Hanc  esse  scriptnram 
Terissimam  sententia  evincit;  blc 
enim  ▼ersus  ad  prscedentes  perti- 
net.  Propterea,  id  est,  in  memori- 
am  iUios  partos,  et  Cretensinm  Cn- 
retum.  Unde  et  sup.  *  Dictspos  re- 
femnt/  &c.  Est  enim  eadem  Dea. 
Deinde  aliam  addit  cansam  poeta: 
^  Ant  qnia  slgnificant/  Sce,  Qnod 
ergo  qoidam  llbri  habent,  Preeierea^ 
nendosnm  est.  £t  in  Vet.  q.  nost. 
Jfi8<r«m  arauft.  Olf. 

t$40  Dwam  prtfdkere]  Malim  pro- 
iieere;  est  enim  significantins  et  ple« 
nins.  Fab, 

641  Patriam  d^.  ierram']  narptia 
yauof*  Lamb, 

•  642i>«eortfiff]£toraamento.£iaiiilr. 
-    Prteeidioqae  jiareni.  ^c.]  Sie  8. 910. 

*  Non  poteris  factis  tibi  fortibns  esse 
tuisque  Praesidio.'  et  Hor.  Od.  1. 1. 
2.    '  O  et  prtesidinm  et  dnice  decns 

f    meum.'  Pre^*. 

648  Qtue  bene  ei  eximie"]  Ingeninnt 
poetaram  agooscit;  rem  ipsam  reji- 
ctt.  Qnid  enim  beata  otio  seterao 
numina  terras,  colonos,  arva,  et  se- 
getes  curarent  f  Vocibos  Neptuno, 


Cerere,  Baccbo,  pro  vino,  mari,  se-^ 
gete,  uti  licet,  at  Deos  ne  fingas. 
Creech. 

Diepoeta]  I.  e.  disposita,  ut  sem- 
per  alibi  'reposta/  'composta/  et 
simil.  pro  reposita  et  composita. 
LanUt, 

Ferantwr]  Sint,  qnemadmodum  Aa- 
betur  plns  semel  apnd  Sallnst.  pro  eet. 

*  Virtus  clara  seteraaqne  habetnr.' 
Fab. 

646  Omntt  entm  peree]  Hi  vss.  po- 
siti  jam  sont  snp.  lib.  1.  in  principio. 
Lamb,  Mollissima  Epicnraei  Dei  ima- 
gOy  nt  langnidns  otio,  nt  suplnus  ja- 
cet :  rh  fuutipiw  ical  ti^9afroy,  o9re 
abrb  irpdiyiiara  Ix*'»  ^^*  (thX^  rrapfyH^ 
^tar^  otfrc  ^pyaisy  otfrt  xdpun  otWxc- 
raf  iv  ioBeifuyhpirw  rh  rouvrov,  Epi- 
curus  ad  Menaecenm.  Quis  talem 
prlncipem,  imo  hominem  non  despu- 
at?  Creeeh.  Sic  ridet  metum,  ne 
Satnraus  Jovem  *  Malis  mandaret 
adeptus.'  *  Summa  cum  pace.'  Sic 
Satnrnl  et  magnae  Matris  dissensio- 
nem.  ^Semota  a  nostris  rebns/  Scc. 
ut  nniversam  illam  sacroram  scenam 
refntet.  '  privata  dolore/  qnale  ee- 
teranm  illud  snb  pectore  volnns  fo- 
isset.  'Periclis/  velnti  ne  Juplter 
puer  a  Satnrao  patre  devoraretnr. 

*  Ipsa  snis  pollens  opibos  nihil  indlga 
nostri/  ut  ostendat  qnam  stnlte  di- 
tare  pnesnmerent  Cyl>elem  argento, 
aere,  largifica  stipe.  '  Nec  bene  pro- 
nieritis  capitnr/  ot  nempe  monificet 
tacita  mortaleis  muta  salnte ;  '  nec 
tangitnr  ira/  nt  non  opus  sit  conter- 
reri  nomine  divse  vnlgi  pectora  impia. 
Attentins  Lncretii  bosce  versushoc 
loco  perlnstranti  patebit  qnidem  ali-- 
eno  inculcatos  eosdem ;  et  anticipa- 
tbslib.  1.  Prct^. 

662  Sed  quia  maU.]  Qnldam  legunt, 
Sed  quiay  quod  malo,  quam  Et  quiaj 
quod  est  in  libris  fere  omnibus  vulg. 
et  manuscript.  Lam6.  Et  quia,  Sed 
V.  quidam.  Gif. 

664  Hic]  OaU.  dtxeris,  et  UL  deeeae, 
ei  queiq[u'uMf  9fc,    Ita  exponendns  ille> 


1 


1144  NOTJC  VARIOKUM  IN 


Tmtmu  loc«%  '  At%am  w  co  4m^  I.  e.  dwn  tmmtn  rv  iy« ,  fMd 

Uat/  *o.  Ftk.    Hk  m  fwm.    In  qm-  fc  ipsa,  m  rercim»  Mm  lit.  uc 

bctdam  libris  legitnry   Ifitf  %  4*.  tnicoBjcetDradnctiis.    Nmi 

qeidain  doeti  legi  volnnr,  Hiaed  ^nif»  perlcfcai  in  onnilwt  librit  .ralgatii^ 

Ipc.  Lamb.  Hiem  gnlf.  flec  v.  q.  G^.  pnads  cxceptiay  Hui  em  re 

Jfiirc  iVfpta.]   '  Qnod  aqna  nnbet  Aend  «tf ;  in  ■Mnaacriptis  ▼eray 

terram  (inqnit  Amob.  lib.  8.)    ap*  «m  rv  lcaMB  ^er;  lacile  saspicatM 

pellatni  est,   inqaiant,  cognomina-  aam,  primam  cam  declaiaaa  aliqvia 

tasqae  Neptaaas.'     At  M.  Tnlliaa  illad  epse,  taB(|aam  ebecaram,  ad- 

Ilb.  3.  ct  t.  de  N.  Deor.  '  Neptanns  scripsisset  ad  oram  libri  00«,  traaslm* 

a  nando  dictns  est^  inqnit.    Nwbtd  tam  esse  boc  eerc  In  ceatextam  var» 

porro  apnd  ArnobiBmy  neqnis  forte  boram  Lacretii :  deiadc  ^MCy  fact— 

de  hoc  Tcrbo  hlc  errety  valet  iegmt,  case  tpse:  ita  tetam  versam  cerrap* 

Ex  qiio  illad,  *  eapnt  oboablto.'  Lem^.  tam  esse.  re  ^par  aatem  diziise  wtMm 

CenremqmB  vec.    Ceait.  /r.]    M«  rea,  tcstatar  Festas :  atitarqaa  testi» 

ToU.  lib.  a.  de  N.  Deor.    '  Itaqne  monio  Pacnvii  in  anaoram  jadicioj 

tam  illndy  qaod  erat  a  Deo  natam»  ^ftinonestiafpratnmreapseyqaodlecl 

nomioe  ipsins  Pei  nnncDpabant^  nt  bene/  nsnrpat  et  Apaleias  libr.  1.  de 

cnm  frafes  Cererrm  appellamns,  vi-  Asin.  anr.  *  Ad  bsee  Meroi^  (hec  ealB 


anm  aatem  Liberamy  es  qao  iUod     ei  reapse  noaMtt  magisy  qaem  fiiba- 
Tereat  8iae  Cerere  et  Libero  friget    las  Socratis^   coBveaire  aeotiebem> 


Yenna:  tnm/dtc.    A  Cerereantem  iamo  sapersit  hic  saltcm/ 4cc. 

dicti  snnt  Cerriti,  qnasi  Cereriti  t  Uh.  9.    *  At  saccrdesy  nt  reapse  eof-i 

i«  e.  furiosl,  et  insani,  et  a  Cerera  oosci  potnify  noctnmi  commonalae* 

percaMi.  qea  Yoce  ntiinr  Horatins  tasoracali,  miratasqaecoogroentiaoi 

8at.  3.  S.  S78.    <  Cerrilns  init,  ao  maodari  mnneris,'  &c  M.  TnU.  lib. 

eommotB  criro.  m.'  drc.  ad  qnem  lo-  1.  de  Piv.     '  Forms»  reapsa  aallm 

cnm  adnoUYimns  satis  mnlta.  ntitnr  snnt :  speciem  tantem  aoimis  elia< 

et  PUntus :   ntitnr  et  M.  l*nll.  io  rant.'  et  Ub.  1.  de  Fin. 

£pist«  8.  ff  •  ad  Attic.  qnem  locom  ee  brem  ordiamar  ab  ee,  qaad  prii 

libentins  lectori  indicabo,  qaod  non«  peaiii :    qnod   idem  reapse  pi 

dam  nlUs  in  ezemplis  emendate  legi^  cst .'  Idem  io  La»lio :  *•  Secnritas  spa* 

tor.    Sic  ifitnr  Ciccro :  <  Eui  solet  de  qnidem  blaoda,  sed  raapee  anritia 

eoiOyCamaliqnidforiosefecitypcBni-  locis  repndianda.*  Ptant.  Rod.4.t* 

tere;  Damqoam  cerricior  lUt,  qnam  41.  *  minns,  qnam  reapae  esperioo- 

io  hoe  oef otio.'  8ic  aatem  legendnm  do/  4ec.    Cam  hnnc  loeam  ita  •eati* 

esae   prioceps  ridit  Simeo  Bosiat  taissem  etiam  in  prima  editiooey  to- 

Lamevia.  nam  volgo  legitnr,  ccr(itr.  men   homo    hiJnstiMioma    triaooia 

Laoib.  post  ansns  est   hanc  reatitotii 

«56  Feceaim]   Utitnr  hoe  eodem  sihi  vendlcare»    dnaram  Teeali 

▼ocabalo.  Amobins  Ub.  S.  adv.  Oent.  ordfaie  immntato.    Nam  cnm  edido* 

XmiA.  rimi  Jlam  rt  aaa  mi  Umem  epse.*  gr»« 

667  JH€9t  ei  wbem']  Ita  ex  Teteri-  tIs  aecUr  alt  se  sciipsisae,  JlamaeB 
boa  libris  maloi,  qaam  dkUMf  vel  eHre  immem  epse.  8ic  solcot  foreas 
patins,  dt«M  «I  6if.  earamremm,qoasfaratiaoot,f< 

I}ieiiiei]  Voss.  dieHeif  qnasl  antiqne  Immntant,  ne  cognoccaotnr. 

pro  dlcat  pesitnmy  a  dicitarc.  Priif,  de  hoc  looo  qnerori  cam  aHi  siot  io* 

668  PiMi  ne  eU  re  immen  epse]  Sio  nnmerabilcs  ?  LemA.  Emeadatio  LaoH 
eo  Teteribas  libris  scripsi.  Vnlg.  bini,  rr«ps&  8ed  I  4mfirfgias  Olfto. 
dem  wem  re  laoMo  hmd  tH.  Idem.  soo  Jore  lUain  sibi  ▼ondicavit.  Mb 


T.  LUCRBTII  OABI  DB  RB&UM  NAT.  LIB.  II.      U45 

6M  &]M  ttAfiw  tf»  ««•}  Poit4«*    sald€Bi'jMictpMyyet  pmmiftm  aititHf» 
greMioDein  de  matre  Deoramy  redil    ^amdpm  baad  «cio  wi  reperiri  giieet. 

■d  diapntatiooem  iiMtltBtamy  in  qna  Ceterom  olim  dicebant  jrrer»  nt  b«ic 

ostendit^  nallam  rem  esae,  qnm  ex  les,  a  gnm*  pvimo  oara.     In  bao 

«ao    gtnere  principionim   coaatety  voce  sopplendaB  snnt  f  Iomi»  Pliilov 

qood  nuno  exemplis  multis  collectia  eni.  <  Bnceramy  yi^pinAm  fiUa.'  Recto 

docet  lAmt.     Hic  redit  ad    rem.  vidit  Vnlcanins  iefendnm  esse  jBo^tt 

6(f.    Nonc  tandem   ad  institutnm  sed  locnm  muillnm  esse,  id  vero  est 

redit ;  Nlhil  ez  ano  aliqno  primordi*  quod  liaad  vidit :   leijeodttm   enimy 

omm  genere  constare.  Fab,    Finita  Btieenm  atfdwm;   iuque  'sfleclum' 

Magn»  Matris  pompa,  ad  institatnm  oritT^viVMS  qnod  milit  ad  l,  lib,  exci-^ 

redit,  et  secnndo  vss.  8.  proliat  Yaria  derat»  properanti.  .  Pkiloxonas  ro» 

semiBom  genera  in  rebns  singnlis  in-  spiciebat  iocia  Lneretii,  6iicsra  sflefa» 

veairi,  ▼.  g.  in  iiadem  berbis,  in  ea*  in  qainto  et  aexto.     Fofr.    Bncfrm 

dem  aqna,  qoss  con  alimento  sint  qnoqne  citat  Servins  ad  Virg.  Qeorg. 

tnm   wiis    animealiam   geoeribns^  t.  S87.  Hwf. 

eqniS)  bobns,  te.  necesse  sit  varla  66S  AsfinfMlf na  Pertaf lun]  Quidailfi 

contioeant  Prlneipiomm  genera,  qnss  Godd.  BitHmmU  PmiUey  i.  e,  TeUuje 

singolis  aecommodentnr.  CtfiJu  retinente  suam  natoram :  qno  nibil. 

a«0  IhMcm  pfolM]  IhwtftMy  i.  e»  ineptiaa.  CrwdL 

beHica.    Nam  <  daellom'  idem  valot  665]  TontaMt]  *E«i^d»i|#Mb  Um^^ 

qnod  beHom^  <  dnis'  idem  qaod  bis,  667  Jum  vef  faoMVtson.]  Slc  ba». 

et  *  dooiHMi'  dixemnt  veteres  pro  Imh  bent  libri  mannscripti.  Vnlg.  antea» 

nnm.     Festns  :  *  Dnelinm    bellnm,  limr  pwr;  4«.  Lamb. 

▼idolicet,  qnod  doabna  partibna  de  Exm  em  eorpora  trJ]  Sic  bnnc  lo^ 

▼lctoria  eontendentibos  dindcatnr/  cnm  restitui^  cum  in  codic.  mannser« 

In  voce  dnellica,  «  et « in  nnam  syl-  ecrpora  seriptam  reperiasem.  qnidaaa 

labnm  coeont.    Alii  dicnnt  in  ▼oce  vir  doctns  tamen  legendom  pnut,  ex 

eqnomm,  «   elidi,  nt  in  metlendo  «»  Mrpare,  i.  e.  ex  sao  corpore.  £an6*- 

▼ersttita  legamos,  «I  eftmmm  dosliwe  Neqne  illad  in  term  modo»  in  nqno» 

prolM.  Jamper  '  oqnomm  doellieam  dto.  ▼ema  est;  sed  in  nno  qoovio 

prolomy'  eqoos  InteUige,  eqnna  enim  eoncreto  tanu  ▼ariota^  partiua  ntt 

animal  ost  bellicom.  Virg.  JSn.  S.  ut  qnod  de  ilii»  grandioribos  corporKi 

640.    <  Bello  armantnr   eqol/   Ae.  bos  dictam  foit,  minime  mirabile  bon 

Immk^   Bellica.  alia  bajos  aoUtlonls  bendom  sit ;  cnm  in  ainimia  mperiri 

eoBeapla  In  1.  FoK  queat.  Fek.  Priori  argonioiito  alind. 

661   BaeerimqMe  grege$\  Ite  ttbri  vss.  4.  connectit :  Quin  etiaa  qoa 

oan.  et  Nooios.    Poto  tamen  legen-  aceoamodantnr  nnianimanti  necesae 

dom  :  JBotfmi^.     Vide  lodlcea.  est  genema  adboc  di^ersiMlniomm 

Qif.    atat  bonc  ▼ersoa  testea  No»  sint»  com  ▼aria  variis  ipsins  partibna» 

ninsin  ▼oce  *  bucerise/  et  in  ▼oce  venla,  ▼iseeriboay  ner^is,  oaaibnSy  4ec. 

'  greges,' doeens  ^greges'  mperiri  conptentur.  Creeek, 

oUam  Itt  genem  ftBabMo.  <  Boeeraa*  671    Tmee  forre  «ttMmfOf,    4«^} 

(Inqnit  Fostos)  *  ile  bobos  dieiaoa.'  Qaarto,vM.  7.  argoit  ex  ligno,  et  aliia 

Bst  autea  Bncema  ▼ox  dncte  e  dn*  mbns  igne  resolutis :  Com  enim  In  ig* 

aboa  Oracis,  /Ssvt  bos,  ot  «^corao^  nom,  in  locea»  in  fumoa»  et  cinorea 

BttMiw  porro,  qnod  qnidam  pntant^  resolvantur,  existimandnm  OMOvide» 

non  potest :  naro  «^,  nnde  boo  tur non  fierl  resolntiooom  in  alia  qnam 

faetnm  esty   babet  prioma  qoBroipsacootinebantar;  neqneex 

ajllabaafi  brevofli.    Umik^     Orssoe  lignopaimaUttdyqoaaconnexiOBea 


1146  MOT^  VARIORUM   IN 

et  sitnm  pirtianiy  ftive  specialem  ex«  tione  exsolvere  nobif  /  &c.  ft.  606. 

lateDdi  modom,  formam,  qualitatem,  Lamb, 

•peciemy  accidens,   e?entam,  cnjos  677  Cvrpore  cdare]  la  corpore  aoo 

eaa«aerat,etdicebatur  lignum.  Ideo  inclasa  et  abdtta  babere.  Lamb, 

in  Ifgno  aliisqne  rebns  varia  illa  ge-  Cekibere]  Continere  in  sao  corpore 

Aera  seminam,  e  qaibas  lox,  fomus,  inckisas.  Lamb, 

cineresconstantylatereconcedeRdam  678   Dentfve,  qwibtm  et  eehry  ^.] 

est.  Creech,  Ita  et  ▼eternm  Kbroram  Testigiis,  eC 

672  Tamen  hae  ia  eur^^atradwntl  conjectara,  restitntus  est  locaa,  et 

Ita  vetns  liber  ;  nt  *•  in/  pro^ntns,  explanatas.    Vide  tnfra,  S.  966.    De 

sen  Mo9cF  accipiatar,  qaod  eqaidem  aliis  scriptaris  dicere  nimis  esset  lon* 

nasqaam  legi.     Forte  etiam,  exia,  gam.  Gif»  Demqaa  m.  v.  ^mft.  csC  oder 

pro  iiMfy.  Lambinas :  ex  ae  cerpera  ;  et  sop.]  Secntas  sum  in  boc  ▼ersn  lib. 

nlmis  remote.    Valgati :  htee  im  cor-  valgatos :  qul  omnes  sic  bai>enty  ex- 

pare,  i.  e.  in  iUornm  corporibos  boc  ceptis  antiq.    Venetia.  Bumascripti 

est  ittsitnm,  banc  babent  ▼im  ingeni*  antem  aic  :  .Qat6iis  at  eohr  et  emper 

tam,  inqait  Pius ;  inale,  quia  et  con-  «iia.  qoos  qaamobrem  non  simiu  ae- 

tra  Teteres  libros,  et  sententiam,  ac  cuti,  mox  dicemus:  Lam6. 

elegantiam  est.    Sententia  est :  om-  670  Raiigiame  amm.  larptoim  tmmgJ} 

nis  qun  crematar  materies,  corpora  Sic  bunc  versam  restitai,  partim  aoc- 

et  figaras  continet  etiam  varias,  tam  toritate  vetenim  codicom  fretnSy  par- 

nnde  eliciatnr  ignis,  quam  nnde  !a-  tim  coiyectara  dnctns.    Nam  ciiai 

men,  scintillse,  ac  faviilst,  quss  sant  reperissem  in  codicib.  majaascrlptis 

diversa  omnia :  si  nibil  alind,  certe  aliis,  Rel%tMi«aaiai«mfio^«Mililg«re 

traduat,  i.  e.  edant,  projiciont  talia  parata:  aliis,  caafiaferie  poiro:  in  noo* 

intus  corpora,  unde,  ^c.    In  scrip-  nallis  excnsis,    ot  Paris.  aemtimgm 

tnra  bspreo.  Gif,  perro :  ex  eemtimgere  feci  com  tmmgere; 

Exmeaearpera']  £f«ctiisecorpora,nt  i.  e.  cnm  tangeris.  ex  parate^  aot  jm- 

^in' prointas,siveli6o6craccipiatar:  fro,  feci  iMrfo,  (qun  vox  reperitar 

Oifanins.    Ex  aeea  cerpora,  Lambi-  integra  in  ood.  Venet.  antiq.)  appro- 

nns  restitait;  alii  legant  £x  »o,  vel  bante,  atque  adeo  mihi  prseunte  nos- 

Ex  $ao  corpore,  Creech.    Non  video  tro  Tomebo.     Hanc  igitnr  veraom 

qno  sensn  trodant  ex  se    corpora,  sic  declaro :  Cvm  tamgere  amimuum  re- 

nnde,  &c.    Omnino  locas  hic  raihi  UgionCf  i«  e.  cam  Deomm  Umore  con- 

Tidetardesperatos.donecqnidmelins  turbaris,  atqae  mstaas,  turpi  parto; 

occurrat  ego  qoidem  amplecterer  ta-  ob  torpe  partom,  id  est  propter  ea 

men  hac  in  corpore  ahemtar,   Preig.  locra,  qust  tu  mentiendo,  pejemndo, 

Vide  V.  L.  nostras.  Hav,  fmadando,et  maluartibas  fecisti,  seo 

67ft  Unde]  I.e.  ex  quibus  corpori-  cnm  ob  tnas  injorias,  forta,  et  rapi- 

bos,  dEC.  Lamtb,  nas  Diis  immortalibus  saerificaa,  ot 

.  liriiem  lacere]  Ita  scripsi  conjectam  eos  tibi  propitios  et  placatos  reddas. 

doctos.  In  libris :  jacere,  Vide  lodi-  bsec  est  bajas  versus  aententia.    Sed 

cem.  Gif,    Laeere :  i.  e.  elicere,  Oi-  liberet  nnnc  mibi  de  toto  hoc  loco, 

fanins.  qni    ingenio  nimis  iodniget.  id,  qnod  sentio,  expromere.    Non  te 

Creeeh,  diatiassaspensam,lector,tenebo:  ver- 

674  Bifferre]  Ata^tfyta^^  in  diversas  snm  iieddtia  siai<,  aim  adoieaim  primuM 

parteis  ferre.  Lamb,  pUraqae  donOj  vel,  ut  in  nonnnllis  li« 

676    Menti»  ratione]  Sic  dictom  brisreperitar,  et  maxime  manuscript. 

<  mentis  mtione,'  nt  alibi  <  animi  ra-  Retfdtto  emmt  cam  odorcy  ifc,  adnlteri- 

tione.'  < PerfacUe. est  jam  animi  r^-  num  esse  pnto :  atqoe  iu  a  Laci«ti4 


T.   LUCRBTII  CARi   DB   R&RUM   NAT.   LIB.  II.       1147 


seriptam  esse  arbitror,  quemadmo* 
dam  eicadeodam  cnravi :  totioaqae 
hajos  loci  hec  mihi  videtar  esse  sen- 
tentia.    Deniqoe  ronlta  vides  odore 
simal  et  sapore  prsedita,  nempe  qno 
tempore    tua  turpia  Incra  animom 
tuom  mordenty  nrant,  ct  cruciant: 
Id  est,  cnm  hostiis  immolandis  De os 
placare  stndes:  hsec  igttnr,  qass  tn 
immolas,  qoie  praedita  sunt  odore  st« 
mnl  et  sapore,  debent  variis  constare 
fignris.    Sed  qnerat  aliqois,  nnde  in 
contextum   carmiois    Lucretiani   ir- 
repserit  hic  alienos  versas?   dicam 
qnod  niibi  venit  in  mentem.  ad  hnnc 
▼ersnm,  ReUigion»  onimMm  twyi  eum 
toHgere  parto,  stodiosus  aliquis  for- 
tassis  annotavity   i.  e.  *  com  adoles 
dona  Diis  oblata  :*  seo,  '  cnm  sacri- 
ficas.'    Uanc  annotationcolam  arri- 
poit  alins,  et  ex  ea,  additis  qnibns- 
dam,qn8e  ad  superiorem  versnm  per- 
tinere  possent,   versom  illam  fecit 
ineptnm':  Heddita  nmtfCumadoU»,^. 
ex  qoo  postea  concinnavit  aliosi  Rtd- 
dita  nmt  €um  odore,   Sfc,  et  eadem 
opera   corrnpit  superiorem,  in  qoo 
erat,  QuUmM  eat  odor  et  eapor  ima,  et 
Robstitoit,  QuibuMeteolor  et  ettpor  wmi, 
^c.  cum  bic  Locretius  de  doobos  tan- 
tum  loquatur,  nempe  odoreet  sapore, 
seu  nidore  et  succo  :  comqoe  ex  sen- 
tentia  Epicurl  colomm  varietas  non 
sit  ex  dissimilitudine  figurarum,  sed 
ex   varia  et   dissimiii  positnra,  or- 
dine,  moto,  Stc  nt  mox  docebit  ipse 
Lucretins.    Com   hsec   scripslssem, 
itaqoe  honc  locum,  nt  nunc  editns 
es t,  edendum  jam  ab  initio  cnravis- 
sero,  homo  barbarns,  paucis  quibus» 
dam  immntatis,  et  retento  eo  versn, 
quem  damnavi,  hujns  loci,  ant  certe 
versos  bojns,  <  Relligione  animnm,' 
Scc.   emendationem    sibi   arrogavit, 
suum  tenens  iustitutum.  Lamb,    Se- 
cnndum    versum    ejiciendum    putat 
Lambinus,  et  merito :  tertinm  antem 
nihiio  magis  stare  deliere  existimo. 
Nam  qnae  Latinitas  ?  *  tange  ris  ani- 
mnm  relligione  tnrpi  parto.'    Dein 


cnr  hoc  exemplnm  potins  qnam  alind 
quodvis  ?  an  qnia  necesse  sit  immo- 
lare  capellam,  overo,  &c.  nt  nosca- 
mns  multa  esse  qoibos  et  sapor  et 
odor  nna  sint  ?  Fab,    Locns  mirifice 
vexatus,  cui  qoodnam  aliud  solatii  af« 
ferri  qneat,  qoam  ot  Mss.  vestigiis  in« 
sistamns,  non  video.    In  iis  :  conlM- 
gere  parato  versn  abbinc  tertio  repe- 
ritnr,  qood  com  concoquerc  non  pos- 
sent  Interpretes,  binc  illae  lacbrymae. 
Scribe  itaqne.    Denique  muUa  vide$f 
qmbuB  et  coUr  et  sapor  uma  Redditaemii^ 
emm  odore^imprima  pUraque  dona,  Ael- 
Ugioiue  eadmium  turjfi  coniingere  pmUo, 
'  £t  color,  et  sapor,  com  odore/  q.d. 
qnibus  prspter  *  colorem,'  qoem  vides, 
et  sapor  com  odore  redditns  tibi  est. 
Contingere  paratot  q,conting^re  parato, 
Vide  qoae  sopra  ad  vs.  S14.  i.e.  tibi 
parato,  et  paranti  immolare  victimas. 
£t  hoc  exemplom  potios,  qoam  qnod* 
vts  aliod  adbiboit,  qoi  ridet,  et  indig- 
Datnr,  vel  nulla  occasione  data,  illam 
qnam  vocat  religionero.    Sic  sup.  vs. 
S5a.  et  passim.  Pr,    • 
•  680  Reddita  eumt  cum  odore']  Alii, 
cwit  adole»,     Hnnc    versnm   rejicit 
Lambinus,  prsecedentem  etiam  delet 
Faber.    Nam  qna  Latinitas  ?  '  Tan-^ 
geris  animnm  religione  turpi  parto  ?* 
Dein,  cnr  hoc  exemplum  potius  qnam 
alind  qnodvisP  an  quia  necesse  sit 
immolare  capellam,  ovem,   &c.   nt 
noscamos  multa  esse,  qnibus  et  odor 
et    sapor  una  sint  ?    Haec    Faber : 
acute,  ut  solet,  uterqne  enim,  ant 
neuter  rejiciendus :  neutrnm  rejicio, 
Latinitas  enim  haod   absimilis  isti, 
qnam  vs.  dS.  legimns,  et  qnamvis  non 
necesse  sitimmolare  capellam,ovem, 
&c.  nt  noscamas  mnlta  esse  qolbos 
odor  et  sapor  ona  sint ;  tamen  hand 
indecornm  poetse  Epicnraeo  doos  ver« 
sicnlos  snbinde  infarcire,  qnibns  De* 
os  obiter  sagillet,  et  rideat  pietatem. 
Alii  legnnl  Contingerc  parato ;  Tibi 
nempe  parato  contingere  sive  uaqni- 
nare    animnm   tnrpi    religione :   et 
<  cootiogere '    faciont  Trisyllab.  ot 


1148  VOTM  TAftlORUM   IN 

iafffft  '  4Here  dMlliMi :'  wipcrite  nl  qm  es  ietit  semiBibM  sioulibM 

pMetez  vt.66<lw  Lef.  e«teiii.  Qitt-  peMatur  pronM.  di? erae  ease  p4ie« 

te«  «I  «rfer  «f  «qwr  «m  BMiU  mud^  •ant.  Crecck 

c«M  Mu.    Creeck.  eOl  Ne»  ^  iMfte  jMnm]  Debet 

661  Htfc  igUur  vmik  MnU,  frc;.]  ad  id  referri  quod  de  siauliiMi  &«!•• 

H»c  ifitor,  qiiibii*  ett  odor  et  eepor  raran  iofinitale  dizerat  ▼«.  625.  coa« 

aaay  diceodiun  est  variis  figoris  cob-  tra  aatem  de  oamero  fiaito  dissiatili- 

•tare.  Imn*.  vm  ts.  481.    Coi  et  aliqoid  germa- 

66S  Nidar]  Qoem  paallo  aala  dizit  aum  post  paocos   versos   occarret* 

odorem  auae  aidorem  dicit.    Midor,  vid.  ▼••  721.  Fnk.  et  Creecik. 

inqaily  ea  Yia  peactrat  io  artus,  qaa  602  £x  emoifras  iidm]  Sic  lefan- 

•acess  sea  reram  sapori  prsKclQsos  domyDisimaiislegerC)ttfldMM.*isdem' 

aditasest:  et  centra  soccas  seoreiui  Marcus  TaUius  ia  perfecto  eratora 

ia  seosas  iasiaaatar.    £x  qao  latel-  oaorpatam  tradtt  ab  Eaaio :  *  teos* 

tfgerelicet»  aidoremet  soceam»  sea  pKislsdem»  eisdem  erat  verios'  (m^ 

odorem  et  saporcmy  aon  lyosdem  Ik'  qoit)  *  aec  tamen  opimius :  male  ao- 

garm  priacipiis  constare.  lamb.  nabat  iisdem :  impetratom  est  a  coa^ 

66t  Et  nrmm}  Smnwm  Codd.  rec«  soetadine»  nt  peccare  eaantatis  caa- 

tias ;  at  et  '  privis '  pro  primis  in  se-  sa  liceret.'  JLaai6, 

qaenti  Yersa  hand  al»snrde  legitur.  605  Iisafe  dbmmiU  tamai]  Qnanlo 

Cremk,   Skmu  emm  esenwn^  ei  reram  veries :  efram?  Pr.  Imo  renua.  oppo- 

s^per,  ^pe.  rcram  Toa  iatcmpestive  hac  nit  eoim  prioiordia  et  sammam,  covf* 

intrasa.     Repete  smriam  com  Voss.  vss.  688. 680.  Hea. 

oade  litara  in  Mss.  Pnig.  et  Htn.  606  IKisiaMtf  samsM]  I.  e.  Res  dU 

684  Prtets}  Egregie  et  hoc  loca  cantarexdiesimilisemiiiomcoiigeriet 
j^rivi»  habct  marginalis  noster.  8ic  si  totam  compagem  simal  intoeara» 
infra  8. 728.  4.  570.  5.  275.  opiaor.  eoraponi.  CrsfdL 

IVe^g.  et  Ifeo.  606  ilrtasfefae]  Qain  et  bic  erw 

685  Gi9eMraa<ariaaaMa]  Inanom  oMatefae   sabstitoas,  nibil  impodiu 


concilinm  et  coetom.  Imn5.    Glsoie-    Pf^. 

raoisa  <a  aaam]  OaMendas:   GJsme-        600  Oanmnsdis]  I.  e.  omois  gei 
•aaaam.  Cieecb.  ris,  seo  caJMVis  figormy   videlicet 


687  Qaia  «ttem  tmatri»,  4r«.]  Usns  prlacipiis.  mm  Mt  eadem  voce  sop. 

eet  eadem  similitadiney  atqae  adeo  boe  eodem  lib.  488.  pro  *  omnitMo 

iisdem  versibM,  sopra  libro  primo.  modis  :  *  Omnimodis  expertM  cris»' 

£eM5.    Seotentiam   soam  iUa,  qoa  Imn5.    Qaamvis  molta  semina  sint 

smpe  atitar,  similitudine  vss.  12.  11-  maltis  rebM  commnnia,  nnaqnseqoa 

iMtraty  ol[»fectionem  snbinde  propo-  laaMO  rM  Mm  ezigit  dispositionem, 

nity  et  BOivtt.    Si  enim,  dicet  aliqois,  nt  atemi  ipsam  coMtitaeatM  eas,  qum 

eommoDia  siot  maltis  rebM  semiim,  sant  sibl  congmm,  adKJscant,  ae 

nnde  rM  ipsm  snat  diversa  ?  simiiia  velot  coMocient,  aliM  prmtereaal, 

semina  rM  similes  efficerent    Hnne  et  rmpnant  £x  quo  mrsum  ifit,  ut 

vero  argutatorem  LacretiM  jobet  ia-  cnm  rM  dissolvitur,  congmm  qnm- 

tueri  versM  snos:  in  illis  multM  U-  qae  ee  nintuo  trabant,  et  ab  iocoi»- 

teiM  commune»  maitia  vodboft  iove-  grais  expediant    Sed  andire  plenlM 

niet»  et  voces  ipsM  inter  se  diversM  ex  Lncretio  juvat»  qai  rem  ipsam  5. 

esse;  ex  iis  etiam  diversa  carmina  16.proponit,  et  cansam  reddit,  quod 

componi  negari  noa  potMt     Pari  alioqnin  monstra  qaotidie  oasceren- 

ratione,  licet  in  mnltis  rebM  oooi*  tar ;  CentanrMt  Cbimmras,  et  omnia 

moaia  sint  aemina,  res  tamea  ipsvi  poiitarttm  figmenta  vidcremM.  Nul* 


T.  LUCRBTII  CARl   DB  RKRUM  NAT.   LIB.  II*     1148 

U  Mten  istintinodi  appartnt  por-  i.  e.  nt  vertitniMterLmretinS.  90S. 

tenta,  qnia  ex  certis  qnibasdam,  non  *  Prim  leo,  poAtrenw  draco»  «edia 

ex  omnigenis   teminibns   nafcuntor  ipaa  ehimtera.'  Yirg.  6.  d88.  *  flam- 

res ;  certis  insiiper  alontor.  CrtedL  mtsqne  armata  chimaera.'  Lmmb. 

701  Semifenu  hom,  speeiei]  Ut  hip-  706  Pfueere  Ntimnmii]  Alere  se^ve!, 

pocentanros.  de  portentia  lege  6. 8W.  nt  aliis  placet,  vastare,  depascere^ 

^  Maltaqne  tnm  tellos  etiam  portenta  devorare  totam  natnram:  Payns:  Sic 

ereare  Conata  est,  mira  facie,  mem-  omnia.  Creeeh. 

brisqne  coorta.'  Lamh,  TerrM  mnmf&reiMe']  r«b  ««^u^«^ 

70S  JRamos  cgtgm  cerp.]  I.  e.  ra-  a  Oraecis  dicca.  Lam^i. 

noa  gigni  a  corpore  vito  :  nt  apud  707  Ceria   genitriee}    Snp.    168. 

Hor.  Sat.  S.  S.  106.  'Tanto  emetirli  ^Qnippe  nbi   nen    esaent  genitalia 

«cervo:*  qnod  genns  obaerratom  et  corpora  qnoique,  Oni  posset  niater 

ootatnm  est  a  nobis  ad  illnm  locnm.  rebus  eonsistere  certa  i'  JUamb. 

Lam6.    Ramos  e  corpore  vtvo  bomi-  700  SeiHeet  W  Mffo,  ^v.]  Octe  qni 

ais  egigni  prorsns  mirabile  slt ;  sed  aeqonntnr  versna  nen  tam  censtitonvt 

nec  fortasse  mirabile  non  sit,  qnod  divetinm  argomentnm,  qnam   prsB- 

de  iflsitione  arboris  cnrn  boniine  le-  eedentis  rationis  posterierem  partem 

gitor  in  vita  Peireskii,  circa  pastorem  explieant.    Res  enim,  e  certia  semU 

qnemdam  Tarraconensem,  qni  cnm  nibns  ortm,  ideodom  crescnnt,geBnB 

Ibrte  in  pmnnlnm  incidisset,  ita  illa  •■««>  cooservant,  nec  in  aliod  dege- 

ndices  egit  in  thorace  roedio,  nt  et  nerant,  qnia  natnra  ex  alimento  istas 

llores  et  fmctns  tnlerit  lib.  5.  Fd6.  Untnm  seligit  particnlas  qnm   sibi 

Narrat  Oassendas  1.  6.  d%  vita  Pei-  apt»  et  convenientea   snnt,  iBoon- 

resliii :  Pastor  Tarraconensis  in  pra-  srnas  vero  seoemit,  et  rejicit.    Hioc 

Dnlam  incidit,  splnaqne  ad  eam  par-  nmii  ▼ivo  cerpore  nnnqnam  egignnn- 

tem  implantata,  sic    per   bienniam  tur,  qaoniam  eorpus  haaBannm  par- 

radicesegit,nt  postresectossurenios  ticnlas   materiss    arborlbns  alendia 

varios,  aliqni  tandem  prodierint,  in  aptss  ejicit,  nec  fn  aliraentnm  on- 

qnibns  flores  et  fhictns  visl.    Non  qnam  convertit :  et  idem  de  reliqais 

destitit   instare   Peireskins,    donec  monstris  dicendnm.  Creeeh, 

CardinaKs  Barl>erinns  cnravit  fidem  710  Saa"]   Convenientia   speclfica. 

fieri  per  lllins  loci  archiepiscopum,  et  exemp.  gr,  ex  pane  id  edncit  homo 

eqnes  PateanuB  non  literas  modo  at-  per  coctionem,  qnod  speciel  bnraanm 

testantes,  sed  snrculos  etiam  acceplt,  convemt,  canis  centra,  qnod  canino 

et  enm  illo  commonlcavit.      Hsralt  generi.  Fah,    . 

vero  deinceps  minna,   cnm  accepit  711  Cerperm  dieceimU]  Sie  legen- 

simlle  qnidpiam  contigisse  In  Thas-  dam  ;  et  hahmbent  qninqne  libri  ma- 

cia,  circa  OaHinss  ctijnsdam  colln^,  nnscripti.  ex  oranibns  cibts  «na  cni- 

et  Frontiniaiii  i n  Oecitania,  circa  qae,  M  est  propria  et  accommodata 

digitnm  Piseatoris,  in  4|aem  cnm  im»  enlqne,  corpora  prima  discedont,  i.  e. 

plantata  Aiisflet  apinala   acorpionls  Maatiir  sen  distribuuntor  in  artns. 

marini,  res  eo  evasit,  nt  chirargns  Lam^, 

inde  ednxerit  tres  piscicnlos  generls  71t  MuUa  eeeei»  Cerperihia^igimtt  e 

aeorpionQm;  qnanqnam  b»c  omnia  eorpore]  Mnita,  qoSB  non  videas,  « 

qni  videtft,  fidem  habere   tutiorett  ciifisqae  animantis  corpore  partim 

potest.  Cree^  rejiciantnr,  pertim  sponte  fnginn%, 

704  Chiwiara»]  Chinseram  sle  de-  OA  v^  ^^  MmiOm  uwiifOa»  toSt  e%x 

soribitHem.  I^.  {-.  181.    np6a$e  K^ote,  hpmoyer4^i,  Fah,    Ofiod  «tatica   ex- 

iwi9»  8i  Bpdmmrp  fUavni  M  xffMupOf  dcc.  perimenta  egregie  confirmant.  CrtecK 


1150                              NOTiE   VARIORUM  IN  •      - 

715  Qua  neqiu  comieeH  quoiquam]  gnire/&c.  Idetn  lib.  2.  non  longe  « 
Libri  omnefl  vulgati  babent  cuiquam»  princtp.  '  Utram  illnra  tellus  nliginU 
qoidam  libri  scripti,  quoiqwim,  qno  alicigas  conversa  pntrore,  tamquara 
roodo  loqnebantur  veteres,  qnos  s^-  vermeisy  animaverit,  tamqnam  mn- 
qnor.  Leaab»  Quoiquami  Ita  veteres  reis?'  Postremo  sic  fere  loqnitnr 
librl.  Gif,  Lncretins  noster  5.  146.  'Quando- 

Neque  tnfra]  Libri  roannscripti  ali-  qnidem  neqncnnt  vitaliter  esse  ani- 

qnot  habent    inier.    Lanib.     Intra']  mata.'   Lamb,    Lege  imiiariy  et  sic 

Veteres  qnidam :  inier,  Oif.   Qnidam  omnes  llbri.  G(^.   Hsec  Lambini  con- 

Codd.  Inier:  Alii  Inie:  forsan  indu  jectura  est  (onwiart)  contra  omnes 

legendnro.  Creech,  Jibro»,  inqoit ;  sed  tale  qnid  sensus 

716  Aique  animari']  Sic  restituiy  postulat.  Mss.  certe  codices  habent 
reclaroantibns  lib.  omnibus,  in  quibus  imUari ;  quare  quaerendnm  «uet  ali- 
legitor  aique  imitarif  levi  mntatione  qnid  qnod  ab  illa  scriptura  propins 
facta.  Naro  some  aique  imiiariy  nt  abesset.  Nnllnm  antem  video  ver- 
habent  omnes  librl  vnlgati,  et  manu-  bum  qnod  sententiae  magis  conveninty 
scripti,  (nisi  qnod  onus  habet  imiiare,)  et  ad  libros  manu  descrlptos  accedat 
deinde  ex  e  facito  a,  postremo  ex  magis,  quam  adigiiari ;  si  vero  (qnod 
imU,  nim  ;  totidem  enim  sunt  pedes ;  infinita  apud  Locretinm  exempla 
.habebis  anbmri,  Qnam  correctio-  suadent)  vocem  illam  diviseris  inter- 
nem  nemini  erndito,  maxime  in  libris  serendo  que,  non  male  hnic  loco  con- 
veteribns  versato,  violentam  visnm  sultnm  fuerit.  Lego  igitor,  adqpu 
iri  conildo.  Tnmebns  autem  mavult  igiiariy  i.  e.  et  adigitari,  sen  adigi  io-. 
leg.  aique  ndcaTe,  et  micare  interpreta-  tra  vitalet  rootns,  Scc»  Nulla  certe 
tur  moteri,  Alii  lectionem  vulgatam  vox  magis  propria  occnrrere  possit, 
retinent:  eamqneinterpretanturcon-  et  qnam  sententia  pronias  admittat. 
formarl,  similia  fieri.  Ego  nullius  Sed  cum  istnd  igUari  non  intelUge- 
judicium  reprehendo,  nnllius  dillgen-  rent  exscriptoresi  snnro  illnd  untfart 
tiaro  insector:  (quamqnam  scriptu-  «procnderunt,  qnod  et  sensns  respnit, 
ram  imitari  nnllo  modo  probo,  ejus-  et  Latinitas  probare  non  potest.  Fa6. 
qne  interpretationem  molto  minus:  Hsc  est  conjectura  Lambini  contra 
illaro  antem  alteram,  mieare,  mihi  re-  omnes  Itbros,  qni  itmiari  exhibent, 
fellere  licet :)  sed  mearo  conjecto-  suamqne  conjectnram  6. 146.  tnetor 
ram  confirmare  possuro  verbis  Cic.  '  Quandoqoidcm  nequennt  vitaliter 
ex  lib.  1.  de  N.  D.  *  Si  ossent  corpo-  esse  animata.'  Faber  dicit  quiereD- 
ra  individua,  quae  nuUa  snnt^  pellere  dum  esse  aUquid  quod  ab  iUa  scrip- 
se  ipsa^  et  agitari  inter  se  concursu  tura  imiiari  propius  abesset ;  nullom 
fortasse  possent :  formare,  figurare,  autem  videt  verbum  quod  sententim 
colorare,  animare  non  possent'  et  ex  magis  conveniat,  et  ad  libros  manu 
lib.  6.  deRepnb.  *  Hisqoe  animns  da-  descriptos  accedat  magis,  qnam  adi' 
tus  est  ex  ilUs  sempitemis  ignibus,  gitort ;  si  vero  (quod  infinita  apnd 
qnsB  sidera  et  stellas  vocatis :  qnsd  Lucretinm  exempla  snadent)  vocem 
globosae  et  rotundae,  divinis  animatae  istam  diviseris  interserendo  quCf  non 
mentibusycircnlossnosorbeisquecon-  male  huic  loco  consnltnm  fnerit. 
ficinnt  celeritate  mirabili.'  Adjuvat  Legit  igitur  adque  igiian^  i.  e.  et  ada- 
eam  et  iUud  Arnobii  ex  lib.  1.  adv.  gitari,  seu  agitari  intravitnlesmotos. 
Oent.  *  Immo  si  arbores,  glebae,  saxa,  Aftcore  I.  e.  Moveri.  Turaeb.  Creeeh. 
sensn  animata  viuU  vocis  sonitnm  717  Sed  nefarie  puiee']  Quod  de  unu 
qnirent,  et  verbornm  articulos  inte-  malibus  dixerat,  id  porro  existiman- 


T.   LUCRBTII   GARl    DB  BBRUM    NAT.    LIB.   IL       1161 

dirni  de  cseteris  rebas,  quae  pari  mo-  magnittidiDem,  et  poildos.'  qaa  de  re 

do  ex  cprtis,  proprioque  modo  dispo-  aic  LaertiQa :   *riffl  5'  iif9or4fM  .  tnfik 

sitis  atomonim  generibos  constant.  irot^rnrrd  ripa  v«pl  kr6iu>vs  c&cu,  vA^ 

Commania  licet  in  omnibus  temiDa  <rx4^iarof,iral/Aey^vf,ica2 /S^vr  rb  d^ 

repertantnr,  alia  tamen  certa  acce-  xpSfiMitaflkr^jiveiffivr&vMitmkKKir'' 

dant ;  illa  eflScinnt  ut  diyersa  sint  rfcrOai.  i.e. '  AitauteniinterinsDeque 

intervalla,  diversi  motus,  situs,  posi-  qualitate  nlla  atomos  esse  pneditas, 

tnrae,  &c.    £t  inde  oritor  rerom  va-  prspterquam  figura,  magnitadiney  et 

rietas,  et  differentia.  Creech*  pondere :  colorem  antem  ex  positora 

718  Eadem  raiio  re$  terminat  om-  atomornm  variari.'    M.  Tuii.  lib.  2. 

neie]    Cum    reperissem  in  qnattuor  de  N.  D. 'Isti  aotem  qneraadmodjam 

libns  mahiiscriptis  ita  scriptom,  Ed-  asseverant  excorpnsculis  uon  colore» 

dem  raiio  diaierminai  omneis^  ego  re-  non  qualitate  aliqna,  quam  voi^nrra 

posui,  12et  fermmat  0iRtt«u.  qnae  lectio  Qraeei  vocant,  non  senso  prsditis, 

-mihi  videtnr  recta.  Lamfr.    RatiodiS'  sed    concnrrentibns    temere,   atque 

ierminat  omnia,  Sic  fere  Ilbri  veteces.  casn,  mundum  esse  perfectum,  vel 

Quidam  Volgati :  omjies.  Xiambinas  :  iDnamerabileis  potios  io  omni  poncto 

res  ierminai  omnie,  etiam  non  male.  temporis  alios  nasci,  alios  interire?' 

G\f,    Eadem  raiio  res  ierminai  omnea»  Lamb.    Prima  corpora  calorero  non 

Ita  Lambinns,  cum  Codd.  DtsfermtRof  babeut,  neqne  adeo  ulias  qoalitates, 

omnia,  qiiod  probo.  Creeck.  pr»ter,  ot  jam  bis  antea  ostensom 

724  Differre  neeesaum  esi  JniervaUa,  est,  pondns,  magnitndinero,  et  fign- 

tfc.']  Neceagum  esi  reposni  secntns  li-  ram.    FalUtor  enimCicero,  qoidicait 

bros  scriptos  :  quamqnam  otrum  le-  1. 2.  de  N.  Deor.  nnliam  omnino  qiia- 

gatnr,  neceman  esi,  an  neceeee  esi^  pa-  litatem  corpnsculis  triboere  Epicn- 

rum  interest,  nisi  qnod  iliud  magis  reos.  '  Isti  autem  qoemadmodom  as- 

Locretianom  est.  cnm  hoc  loco  con-  severant  ex  corpnsculis  non  colore, 

gniontilla,sap.  1.905. 'Jamnevides  non  qnaUtate  aliqna^  quani  s-oi^nrra 

igitnr,   paulio    qnod    diximus  ante,  Graeci  vocant,  non  sensn  praeditis, 

Permagui  referre,  eadem  priroordia  sed  conciirrentihos  temere  atqoe  ca- 

saepe  Com  quibos,  et  qaali  positora  so  mondom  esae  perfectnm,'  dcc.  Fah» 

contineantnr,  £t  qnos  inter  se  dent  KaXii^yKxiLrhs*kr6iMvsvofuffriQV  ti^ifit-- 

motus,accipiantqne?'  Lamh,  itla»  itQi&nrra  r&v  ^aafOfUvw  irpoa^p^ 

728  Reientanl']  Ne  cslum  cnm  ter-  9<fBat  ir\V  «rxiftfiaros,  ical  fidpovSf  leai 
ris  miscieatur.  Lamb,  Optime  con-  ftry^ovs,  «cal  Haa  i^  hvdrfiais  frxJiiiuKros 
cludit ;  seniina  quidem  distant;  sed  ovfi^u^  ^ori.  HoiArrfrtsyhp  &AXai,  olbi' 
.Disi  intervalla,  viss,  motus,&c.  itidem  XP^t*^  '>'*>  'f^  (kpii&niSj  wapii  rV  Btatv 
ditferrent,  omnia  prortns,  corium,  T£r  *Ar  J/Mtfy /icra/3<iAAovo'iF,  8(b  «cal  raSs 
.mare,   sidera,  &c.   confiindcrentor.  *Ar6iu}ts  ohK  hnnrdpxowru   Epicoros  ad 

Fah*      Ita    vox    ista    '  retentant'  Herodot.  Eandem  sententia^  Lncre- 

est  vis  maxime  ;  nisi  illa  impediret,  tins  exponit,  et  vss.  9.  semina  affir- 

cslnm  mari,  mare  terris  misceretnr :  mat  colornm  expertia,  neqne  opns 

at  nihil  tale  voluit  Lucretios :  ad  il-  esse  alborom  seminom,  ut  albnm  fo- 

lom  '  retentant'  idem  plane  qnod  dis-  ret  compositnm,  neque  nigrorum,  ot 

tingunnt,  aut  faciunt  differre.  Creeck,  nigriim.  Creech. 

729  Nunc  age  dieta  meo']  Nnnc  ag-  Induta  eolarem]  Emendatio  Lambi- 
greditur  ad  docendom,  prima  corpo-  dI,  in  libb.  imbuiaf  quod  Latini  sermo- 
ra  colore  vacare,  atque  adeo  omni-  nis  ratio  improbat.  Deinde  ex  Epi- 
bus   qnalitatibns,    praeter   fignram,  cnri  sententia  corpora  non  possoBt 


11 52  KOTiB  VARtORUlI   tH 


fHei  kmhmU  colore.  Ft^.    Cm  cndo»    iM  ei  <  tiiicea  '  ea  dioMitnr  m  Latl- 
rem,  si  jprobaBsM.  qutm  Gflttseiid*    ait,  qnsB  a  Gratcis  tcwMW.    Pi 


Cfiech*  terea  *  imbatnai '  de  odore  ant  %uccm 

rtO  A(kk  «r]  8ie  liabent  libri  ma*     aliqno  didtnr»  bob  de  coiore,  at  mjfud 


mtcripti :  qn»  seriptnra  prsterqnam  Hor.  Bpist.  1«  S.  60.  *  Qno  aeaMl 

qood  snaTior  est,  etiam  Lncretiaaa  iasbnta  reeens,  scrvaiiit  odorem  Tea* 

ett  Laat^.   Albhex]  Veteres  Ub.  ila^  ta  din.'    Preterea  inlra  ite  loqoitmv 

Marail.  et  Vnlgati:  ex  «ttw.    Am^  796«    '  Scire  licet  qnam  sint  ■nito 

atrophas  amat  Titni  noster.    Vide4.  ▼elata   colore*'  ac   *velari   colore^' 

600.  et  6.  I8S.  Gif.  eC  <  indni  colofem/   similiima  Mmt: 

7ft9  NigrmW]  I.  o.  nigra  snnt.  Virw  immo  Tero  eadem  6gnn  dicta  an^ 

fii.  £n.  4. 180.  *  Hit  ego  aigrantem  tralatio  enun  snmta  est  id>  iis  mBi<r 

committa  grandine  nimbnm,  Dnm  asantibot  qnm  vettinntnr.     Poefer^ 

trepidant  alaey  Jec.  Detnper  infnii^  mo  eo,  qoi  dclncept  teqnitnr,  ▼er- 


dam.'  Imne  locam  nMmoria  tenei^    an.    ita    loqnitar,    *  gerere 
lector :  erit  enim  m»bit  ntni  ad  locnm    rom :'  qnod  item  de  pertona  et  Teeti^ 
qnendara,  qoiteqaitar,emendaiidnas.     tn  dicitnr.    M.  Tnll.  Offic.  lib.  l-. 

'Ett  igitnr  proptinm  mnnnt 


7SSNenealiam]QnidamllbrtBsantt-  tintaty  tnteliigere  te  gerere  perM»- 

toripti  habent  Nter,  pro  Ncof.  qnod  nam  dvitatit.'  Sic  Lncr.  6. 1410.  k»-> 

^ecti  probant,  ut  antiqnom:  ne  ego  qoens  de  pelle:  *Ut  letnm  intidlia^ 

qnidem  improbo :  Temm  lamen  nihil  qai  ptimnt  gettit,  obiret.'    8ie  Hor. 

mntavi :  aatit  est  mihi  lectori  indi-  de  Arittippo  Epitt.  1. 17«  M.  ad  Sct^ 


catte.  jLa«i6.    Nive]  Ita  qaidam  libri.  ram :  '  Pertonamqne  geiet  non  ia- 

Alii:  Neve,  Oif.  eoiioiiMint  ntramqoe.'  Ibid«  de  eod. 

jllwm  quemvig  ^  amU  i.  c.]  Sic  vt.  S6.  *  Qnidlibet  indotnt  eeiebcrrl- 

rettitoi  partim  conjectnra  et  ratione  asa  per  loca  vadet.'    Ex  qaibna  io- 


dnctnt,   partim   qnattnor  Ulirornm  telligeitt  licet,  Latine  dici,  nt  *  indo^ 

manntcriptormn  anctoritalero  tecn-  re'  et  'gerere  personnm/  ita  'in- 

tns;  tn  qnibnt  cnm  tine  nlU  litnra  dnere'  et  '  gerere  colorem :' et  ^to- 

tcripUim  repetitsem,  imfrate  ooisrtm,  lari  colore/  et  *  contingi '  teo  ^  tingi 

prlmnm  ctepi  mecnm  diligentint  at-  colore»'  et  '  circnmlini  fnca/  nt  tt»- 

^ne  attentint  haac  scriptnram  const-  tim  loqmtnr :  ^lmbni  oolore'  antesB 

derare,  etitaexitl«aiare,non  temere  nnllo  modo.    Ita  adductns  smn^  nt 

intotcod.amonser.  reperiritcriptnm  tndata  eeletem  reponerem.     L&mlk» 

atlonsm  ?  qni  casns  cnm  Yideatnr  cnm  /m6««a  teisfvm]  Ita  onsn.  llb.  Tetares. 

pnrticipio  <  imbnta'  aon  posse  cdhm-  Cnr  ergo  mneemns,  vel  in  indala  eu» 

rere,  (verbnm  enim  *  imbnere '  tem-  LambinOy  vd  aliter  ?  Gff, 

per  conjnngitnr  cnm  sexto  aat  tepti-  765  Tmetm  eoUre]  Proprie  dictnm. 

no  casnt)  ▼eriiimiie  ette,  mendnm  nam  qnie.  tincta  tont,  etiam  colorata 

anbette  in  woee  *  imbnta.'    Deinde  dicqntnr :  ted  ^  imbota  colore'  Lati> 

mihi  venit  in  mentem,  ti  qnit  fbrte  ne  dici  non  potett;  omnino  asalim 

eontenderet  legendnm  oslore,  nt  ett  tmcUu  Lamb. 

ia  vttlgat.  oon  tatit  ant  vere  aat  pro-  767  JVofne  por  rebue  me^  dtnt^ 

prie  dicl  aliqnid  <  imbntnm  colopa,'  diqMr]  I.  e.  nullnt  omnino.  Fmk 

cam  oolor  vel  tit  ipta  cerpomm  ex«  766  /a  9««  ^pon  d  natf.  ifc.]  I.  e. 

tnmitat,  vel  in  corpomm  extremi-  qotecorporasi  tabividenturnoopotae 

tate,  ten  extremo  cortiee  centittat,  cegitatlone  aat  ratiooe  comprehen- 

oan  mterittt  maaarit:  *  imhnU,'  ao-  di :  ^l  tie^qnm  eorpora  si  exittli 


T.    LUCRETll   CARl    DE  RBRVM    NAT.  LIB.   II.     1153 

Bemiueiii  Miimo«om|>lecti  fmsep,  Ao.  «ne  eonteeta,  sed  «a  oogtiosci  a  «ae^ 

ityfctu»  mum  i.  e.  animi  «djectid  mI  m  solo  tadu,  non  octiioitHH  senM, 

rem  aUcfiiam,  et  cofitatio.    Sie  M.  «ni   Mibjicitiir   ooier.     Csco  enim 

Tall. '  iitjicere  aniimim'  dixit  UK 1 . 4«  «iltil  ett  coloraiiim*  otim  rl  iemf»er 

N.  Deor.    '  In  f|«am  magnitQdtBWi  aint  teoelNrK :  oelor  anteoi  non  oiii 

jogionnm  te  injicient  aniimis,  et  in^  Ince  eemi  qneat :  «tpote  qiii  ita  4e«> 

tenden»,  ita  late  loogeqiie  peregrioa-  finiatnr  ab  Arist.'iib.  ir^pl  da^ffmn 

tnr,  nt  nuilam   taraen  oram  nitinii  ical  «ia%r#9*  t^  ro€  Siofowfi»  iw  «yityAim 

videat.'     Sic  Amobiiu  dixit  *  om^  l^fuhnp  itifna :  i.  e.  ^  pellncidi  in  cnr^ 

lornm  injectnm/  lib.  1 .  non  longe  ab  p«re  finlto  extremmn  :*  qaod  qnidem 

extr.  <  Qood  ocnlomm'  (inqnit)  *■  «os-  OKtfeeiiNim  ceml  non  potest,  nisi  iHnd 

ciperet  injectnOi :'  et  eodem  libro,  in-  hnpwAt^  re  aen  ftmmauue  sit  tuap^i 

fra,   'jacnlationem   mentis.'    Loml^.  qiiod  eat  lumen.    Atqoe  kaec  ex  sen- 

*  Animi  injectns'  est  comprehensio^  tentia  Arist.  Csneatln  antehi  poto  ie^ 

Seasiis  itaqne  Teritoram  hic  erit:  Si  ^odnto  potins,  ot  babent  tres  UbH 

negas  pnese  coocipi  ejnsinodi  cor*  vetercn,  qoara,  nt  vnlfati,  c<m<^tei 

pora  sine  omni  rolore,  falleris ;  ne*  Lamb.    Relntive  ad  caicigenos ;  Oe- 

qne  eoim  od  cognitionem  eorporis  qoeeaimonqttamcorporistinamcog^ 

necf^ssarins  est  coior;  cum  ii,   qni  nitioiiem  sibi  peperere  ope  •ceiorisv 

ospoi  oaii  sant,  corpns  cogooscant,  Fa6.    Pro  conmiicta  Lambious  coo* 

per  aKas qnoHtates  sciKcet ;  coloremj  UUa:  «t  et  iaeU^  ts.  746.  CretcK 

frigns,  pondae,   figrtram,  &e.   i^x6.  744  fiif»]  Color  est,  Aa^iMw  V^g« 

Sensft  Locretiiis  se  mnltie  le^  per*  fhfr. 

snasnriim  fbisse  nallos  ease  in  semini-  KImm]  Argnsneotis  allatts  osteodo 

bns,«t  proinde  oeqoe  in  fpsis  com*  id  fieri ;  niinc  id  •eceuarioai  esse  de« 

posifis,    colore«.    praejodiciis   enim  moostrabo.  Fdb, 

peoHns  ohedleotei,  panei  crednot  se  747  Kmoo/m]  l*robo  argoioeotiBy 

oHqnid  «orporeom  posse  cooeipem,  et  qoasi  expngno.    Sic  sspe  loqoi* 

qnod  noo  stt  coloratum ;  ideoqne  se*  tnr  U«)r.  «t  Sat.  8.  a.  3^6.  *  Vindt 

mina,  qme  mente  perripi  non  poe-  enim  stnltos  ratio  iosanim  nepotes.' 

soot,  otpote   cotoris  ezpenin,   sibi  et  M.  Tull.  Parad.  8ri  vdrrci  el  pu^ 

obtmdi  non  femnt.    Hisce  prspjn-  ^cobwmcy  '  Bge  tcto  te  non  stiiitum, 

diciis  vsB.  9.  bt«vitor  oecnrrit.    Cseci  ot  sspe,  ooo  improbom,  nt  semper ; 

res  percipiitnt,  qnarnm  tainen  rolo*  sed  dementem,  et  insannm,  rationi. 

res  Duoqnam  vtderiot ;  nec  omnis  re-  bns  (sen,  ut  alii  legnnt,re6i(f)  viiicam 

rnm  peroeptio  nna  eom  sole  occidit,  (se n  odrtnaoa)  necessnriis.'  eic  enim 

in  dedsissimis  tene4»ris  non  minos  legendoin  censeo,  ooo,  nt  viilge,  ini^ 

illa,  qnm  tangimos,  percipimns,  qnam  diown,  Lamb.    Qneniaoi  proim^i  se- 

illa  qnae  raedio  die  et  hice  clarissima  mioa  colorts  cxpertia  percipi  posse, 

rersamoB.  CreeM.  '  Niinc  esse  docebo,'  remm  principia 

rt9  ^imi  «^'«eCtfs]  Vennfrte   ad-  nnlKs  coloribos  eme  tincta :   ita  nt 

raodnm.   Res  peroiptendft  ab  animo  deesse  videatnr  versas  Coi^pom  m<tf«- 

videotur  reoieto»,  io  eas  sese  injlcit  fi»iiiail»emiii^ciiim.  ^Viocofieri,' 

mens,  et  arreptas  perelpit.    Alii  pro  nt  apnd  Her.  Sat.  8.  3.  2S6.  '  Vin- 

fieriyftrri,  Lamb.  cit  enim  stuftos  ratie  insanire  poe- 

749  CtfMJgm]  Cteci  oati.  Lmb*  tas.'    Integtr  vero  sit  locns ;  conjec- 

741  ildsperert]  Nonnnlli  libri  ha-  tnram  meam  non  pertinacirer  defen- 
beot,  di§pexere.  Lamb.  dam.  Locretlus  vss.  9.  primo  probat 

742  NuUo   (orUincUi   eohre']    Non  remm  seminanon  esse  colorata,  qoia 
didt,  cofpora  natnralia  nullo  colore  omnis  color  motari  potest,  at  semioa 

Delph,  et  Vwr,  CUu.                   Lvcrct.  4  D 


1154  VOTM  VARIORUM  IN 

rennn  stmt  immiiUbUia,  aliter  omnia  sit  Tenmi,  rniHnm  colorem  priocipin 

in  niliilnm  reciderent.    Iloc^nyf  waotti  eise  attribntnm,  aut  innainm,   &e. 

in^Sfiou  imd^waa  icol  2S<a  A  Amta-  Lom^.    Occurrit  interrogationiy  Un- 

^^ci,  &s  KxiLol  Mitoi  ijai^  lurafidK'  de  igitur  colore»,  o  Lucreti  ?    Nil 

Xawnr  hr§a(pnp  9§i  rt  ^niUy^ip  h  rtdi  iadliiis ;  colores  enaicuntnr  et  varf- 

8M\^ein  rwv  trvyit^vow  tntpAif  Kot  antnr  ez  mixtnra  atomomm.    FaU 

iukdXvropf  h  ria  fMTofioKks  ohK  flr  rh  Secundo  tss.  19.     Docet  semiBa  nnl- 

Hil  ^  wothffatro.     Al  8i  w^nrrts  oba  li»  coloribna  imbnta  e»§e,  quia  frB»- 

irvwdpx^^t»"^/^^^^^  XpSh^rt  tra    aliquis  semina   colore    tingat : 

jcol  9tpi»^f  h  Tv  ^o^iUAom  obtt  ▼aria»  iiguras  atomis  attribae ;  et  es 

Ktfvcp   Acftfw  «aTaXflwKrai,  AXX*    !(  diverso  earum  ordine,  dispositioney 

tKao  Tov  tr^iueros  kriKKMnai,    Epicu-  et  positura  varii  colores  orirentnr. 

rns  Epist  ad  Herodotum.    Inde  Lu-  Exenipli  gratia,    mare  est  c«mlei 

cretius :    8i  color  esset  intrinsecus  coloris,  at  agitatnm  ftnctibns  albea* 

seminibus,  semlna  forent  mutabilia,  cit :  semina  viz.  qnss  in  uno  ordtBC 

oninis  enim  color  mutabiUs.  Creeeh.  dUposito  c»rnleum  colorem  exhibe- 

748  0miitjenimcoJoroamtiioinM<aiicr  bant,  jam  in  alio  constitoU  albim 

t»  omnes]  Haec  ratio  est :  Si  intrinse-  colorem  Induont.    At  vero  si  coior 

ens  esset  color  princlpiis,  mutabiUa  c»rnleus  esset   semisibus   nativns^ 

essent,  &c.    Omnem  autem  colorem  nn"»  agitaUone  ista  principia  spe- 

cum  in  omnes  coiores  verti  ait,  de-  ciem  albam  ostentarent.  Crefdu 

betid,opinor,demedUsinteUigi. Fa6.  769  PrapUrea,  magm,  tpiod  i^frQ 

OwiM    enim    coJ.]     Sic    habent  Ita  omnino  lego.  Gif.  Recte.  CreeA. 

cod.   mannscr.   nisi   quod  in  dnob.  762  fiartmpto]   I.  e.  continuo.  de 

seiiptum  est,  H  oiwifts,  plane  men-  qna  voce,  ejnsqiie  ratione,  lege  Varr. 

dose.    Quod  antem  ad   bojus  locl  Ub.  6.  de  L.  L.  iMmb. 

sententiam  attinet,  sic  argumentatnr  764  Marmoreo  condore]    Candore 

Lncret.    8i    prima   corpora   e    jnt  exquisitissiroo,  et  eo  qni  ad  Parii 

afiqoo  colore  contacta,  seu  tincta,  aut    Lnnensis   marmoris   candoreiB 

mntarentur.    nam    coior   omnis    in  proxime  accedat.    Uorat.  Od.  1. 19. 

qnemvis    alium    colorem    mntatur.  «.  *  Urit  nie  Glycerss  nitor  Splen- 

(qnod  intelUge  de  mediis  coioribus.)  dentis  Pario  marmore  pnrins.'  Lamb. 

At  prima  corpora  immntabilia  esse  T66  Ut  more]  Id  probat  a  simUi. 

docuimus:  ergo  prima  corpora  co-  LaiR6. 

loris  omnis  sunt  expertia.  Lamb.    In  766  CandenH  marmare]   Veioa  qni- 

onmts]  Itain  veteribus  libris,  sc.  coio-  dam  noster:  w  marmore.  Oif.    Cor- 

res.  Oif.  P°*  politnm,  marmor  dicitnr,  etiamst 

760  ImnwtabiU  eatm  quUdam]  Hunc  soUdum  non  sit.    Ila  Orsed,  ita  La- 

Tersum  cum  tribus  qni  deinceps  se-  tini,  de  mari,  de  papUlis,  &c.  Fak 

qnuntnr,  posnit  1.  790.  Lamb.    Qidd-  767  Pteere  emm  poests,  «tgr.  q.  s.  e. 

dam]  Yeteres  quidam :  quoddam.  Gif.  4f«.]  Hnjns  loci  haec  sententia  est : 

766  Fr«<erea  st  mOla]  I.  e.  Pr«ter.  Dicere  possis,  mare»  quod  interdnm 

ea,  etsi  principia  omni  colore  Ta-  nigrum  videtur,  continno  fieri  nt  can- 

cent,  at  tamen  dissimUibns  et  variis  didum  videatnr,  nbi  ejns  prindpie 

fignris  snnt  prsedita.    Itaque  princi-  inter  se  permisU  snnt,  et  ordo  priiK 

pia  dissimiUom  inter  se  figurarum,  cipioriim  immutatns  est,  et  qumdam 

aUo  atque  alio  ordine  posita,  varios  principia  sunt  addiu,  qiiaedam  de- 

colores  efficiunt.    Ha^c  igitur  verba,  tracta.   quod    non   fieret,    si   mare 

*  Si  nuUa  coloris  principiis  est  Red-  Cfleriileis  seu  nigrls   principiis  coik- 

dita  natura/  slc  declaro :  etiamsi  hoc  staret.  Lam^. 


T.  LUCRBTII   CARI    DB  RBRUM  KAT.   LIB.  II.      1155 


769  PrmdpHs  mMUiiut}  Qnidain 
vetereA :  PHndfio,  Forte  legendam  : 
Pri9cipiuMy  Qt  infra  hoc  lib.  936.  Gff, 

774  Marmorenm]  1.  e.  candidom 
marmoris  instar.  Lamb, 

775  Sin  oHo,  lOque  aUti]  Si  qais  di- 
cet  (inqait)  •emina  mariB  alia  alio 
colore  esie  contacta,  et  ez  dissiml- 
libas  coloribus  onom  colorem  effici, 
quemadmodam  ez  disparibus  figaris 
fit  alia  figara,  ezempli  caosa,  ez  tri- 
qaetrls  sea  triangolis  qaadratam: 
necesse  erit,  qoo  modo  in  figora  qoa^ 
drata  alias  figoras  inesse  videmas; 
iUtet  in  poro  maris  colore,  aot  in 
nno  qaovis  alio,  dissimileis  coloree 
comparere.  at  boc  non  fit.  non  igitar, 
&c.  Lamb,  Sententia  horom  verso- 
om  est :  Dizerit  fortasse  qoispiam, 
aqoam  maris  ez  variis  et  diversi- 
coloribos  atomis  concrevlsse,  onde 
iUe  et  ille  color,  modo  cseraleos, 
modo  albas  enascator,  oti  quadra^ 
tnm  ez  doobos  aot  qoatoor  trian- 
golis  inclasis  componitor,  qosB  ipsa 
triangola  alias  intra  sese  figoras  ha- 
beant :  sed  non  ita  est,  inqoit ;  nam 
inqoadrato  dissimiles  formascemere 
potes  eztra  qaas  est  qoadratom,  (i. 
e.  qvas  in  sesehabet  et  continet  qoa- 
dratnm,)  in  aqoa  aotem  marina,  nil 
tale  videas.  Atqoe  adeo  objectto 
noUa  esty  qaa  qoldam  instarent,  non 
aUMi  ez  albis,  non  nigra  ez  nigris,  sed 
alba  ez  nigris  et  contra  ('  Tom  porro 
qasB  ducitet  inUcit'....asqaead,  *  Sed 
Tariis  de*).  VideUcet  ostendit  yanam 
esse  pbjectionem,  cam  principia  om- 
nino  rootari  neqoeant ;  qood  fieret 
tamen,  si  qoantom  in  se  est,  vel  alba 
foreot  vel  nigra.  Fab, 

778  Unaqug  flgwra']  Sic  resatoit 
M.  Antonios  Moretos,  a  codicibas 
manoscript.  ad  veram  scriptaram 
cMjectara,  et  prope  mano  doctos. 
Nam  com  hanc  locom  in  cod.  Vati- 
cano  ona  legeremos,  in  eoqoe  repe- 
rissemos,  wuique  flgura^  in  aliis  doo- 
bos,  UMaftgwra  est,  immo,  ne  mentiar, 
Jigwa  ai,  sospicato^  est  ille  e  vcsti- 


gio  legendom,  unaqHe  Jigura,  Ciii 
ego  continoo  assensns  som,  et  maneo 
in  sententia.  sic  enini  veteres  loqiie- 
bantnr.  Plaat.  Trncol.  4.  3.  16.  *Ut9R 
dedi.'  Ter.  Heaot.  2. 8. 30.  '  Hoc  ipsa 
lo  itinere  alterse  Dom  oarrat,  forte 
aodivi.'  Idem  Eon.  6.  7.  S.  '  Mibi 
solss  ridicnlo  fuit'  Cic.  pro  TulUo  : 
*  Hoc  jodiciom  sic  exspectant,  ut 
non  anae  rei  statni,  sed  omnibos  con- 
stitoi  potetur.'  sic  Locret.  sop.  1. 
689.  'neqne  sunt  igni  simulata.  nei> 
que  oUse  Prsterea  rei.'  et  6.  392. 
'  £t  potios  noUse  torpis  sibi  conscio' 
rei.'  Lamb,  Unaque  Jtgura^  Ita  Ve- 
teres  omnes;  recte.  Similem  syn- 
taxin  ezplicat  MacrobioK  6.  8.  Lam- 
binos  :  unaque  ftgunB ;  recte  qiiidem, 
sed  libros  sequi  malim.  Vulgati : 
ftguraett;  male.  Gif.  Sic  ista>,  al- 
terse,  solse,  ollip,  nuU»,  Plaot.  Ter. 
Cic.  Lacret.  Creeek, 

780  DisrimUeit  format]  Flgoras, 
nempe  triquetras,  seo  triaugulas. 
nam  ez  triangolis  constant  qoadrata. 
Lamb, 

783  Praterea  nH^offieiuM^i^e,']  Vss. 
4.  hoc  effogiom  nollom  es»e  demon» 
strat,  corpera  enim  diversse  figoras 
in  alteram  diversam  figoram  consen* 
tire  possant,  ot  triaDgola  in  qoadra* 
tom,  at  non  eadem  est  colorom  ratio, 
nec  diversi  colores  unquam  unum 
simplicem  componunt.  Creeek, 

784  Quo  quadratum  ndnuM  omne  riteai' 
tra]  Sic  exeudendum  curavi,  secutos 
librorom  manoscriptorum  testimoni- 
om.  quamqnam  milii  non  displicet  ea 
seriptura,  quam  amicus  qnldam  mens 
ez  vulgata  leviterlmmutata  trazerat 
Quo  quadr.  ndnM»  inrit  in  iUi$.  ille 
enim  ez  verbo  eseet,  fecerat  vuit, 
Sed  omnitto  antiqua  Bcriptnra  melior 
est,  et,  si  rem  propias  spectes,  verior, 
quadratom  enim  ez  trianguUs  fac- 
tum,  eztra  triangola  sAty  non  in  tri- 
angoUs.  lamb,  Ita  Lambinos  e  Codd. 
dom  Marollos,  et  Nardius:  Minu» 
ottetinittii,  Creech.  Extra}  In  su- 
perficie,  et  ambitu,  atque  ita  veteritf 


1156  NOTiE   VARfORUM   IN 

librL    Volg.  et  Maninns :  «tmii  ewtet  est  ist»  :   Caota  qn»  indii^ereC,  nt 

fn  ttfif.  Gif.  priDcipMA  tribaerenat  colores  ^caum 

787  Tnm  porro,  qna  dneit  H  Mut(,  Aiitem  illa  comprelM-ciM  eat  paren- 

«I  tnbunmuiy  ^.]  HffC  cnt  vera  bnjns  thr»i)  illa,  iBqiiain,  cama  occidit,  i. 

loci  ftcriptiira,  qnam  ego  cnm  in  oo-  e.  nuUa  esr,  Qnippe  ctcBim,  &c.  Gif. 

dice  Bertiniano  et  Memm.  exprenan  TVm  porro,  frc.]   Itoiwm  vaa.  7.  png- 

reperi,  tnm  Adriani  Tnmebi  anrto-  nat:  Qni  dicnnt  naom  simplicem  co* 

ritate  comprobatam  illustravi.    Viz  lorem  ex  semiBibns  alio  aiqne  alto 

antero  me  pnto  6dem  lectori  fBCtu-  colore  tinctia   effici  pooae,  prioreaa 

Tum,  li  ennmerem  lectionis  hnjus  lo-  denemnt  opinionem,  nBicamqne  snse 

ci    dissimilitndines    et   differentias.  sontentie     ratioaem    evertnnt :    hi 

Nam   ciim  nsns  sim   qninqiie  libris  enim  postnlabant  roiorata   seanisa, 

mannscriptis,  octo  impressli  et  am-  «t  alba  corpora  ez  albis  saminibna, 

plins,  vix  trels  reperi  qui  inter  se  «t  nigra  ex  nlfris  orirentur.    Si  ta- 

eongmerent :  com  alii  haberent,  9»«  men  e  principiis  divcrsimodo  rolora- 

tfndf  aittfi<«m,Me(rt6.  alli,f«oddicirae  tis  nijter,  ant  aibos  color  oriretnr, 

iniicifKni  fri6.  alii,  qitm  dactf  cf  nf  iUJ-  tota  illa,  cai  prins  fidebant,  ratio  pe- 

ctfam  hoe^  ^c     Hnjns  igitvr  verse  ot  rit.  Deiiidc  snbjnngit  album  cnlorem 

rectie  scriptnr»  hsc  sententia  eit :  (et  idem  de  aiiis  dicendum)  cttioa 

Tnm  porro  ea  cansa,  qn»  nos  dncit  et  naici  posse  ex  aemimbns  t«nllo,  qnam 

illicit,  nt  nonnnnqnani  princlpiis  re-  e  princlpiis  vel  nigro,  vel  alio  qnovia 

rnm  colores  tribnamns,  nempe  hec,  colore  tiDctis.    Ita  bos   versna  ex- 

qnoniam  ex  albis  non  creantur  alba,  pono,  quoi  alii  interpretei  aoodom 

nec  nigra  ex  nigrii,  sed  ex  contrariii,  iatellexerint.  CnecJk. 

ant  diiiimilia :   htec,  leqnam,  cania  i>Bct<    H    iafictf]    I.    e.    Snadet. 

occidit,  id   est,  nulU  est.    Qnippe  Ita  ftpllcitcr  reititnit  Lambinua  lo- 

etenim,  &c.  hic  eit  ordo  verbornm,  c»m  maxime  corrnptam.  CrvirA. 

qno  explicato,  etiam  lenteBtia  expll-  789  Ex  oi^ts  f MOBimn]   HaK  ratio 

cata  et  ap«*rta  eit.    Cnm  hvc  jam  est,  cni  obviam  ire  volnit.  F06. 

pridem  scripMssera,  homo  barbami  790  iM  Mrit  1  de]  I.  e.  de  variit»  et 

et  Inhumanni  hanc  emendationem  et  diffrreBtibn».  Arorr^o^  com  in  libris 

•criptnram  ila  commemorat,  et  lan-  iimiraicr.  reperiiaem  parti»  Mrti«  ca, 

dat,  uon  nt  meam,  sed  ut  nostraffi  partim  oariai  od,  et  ita  in  Vicrtinift, 

commnnem :  ideinqne  de  illa  anpe-  ego  eed  oarttfl  de  restittii.  Nam  oete- 

riore  '  omne  sit  extra.'    Hanc  proxi-  rm  icriptnney  mf  rorniRt  9t^  md  tn- 

mam  qnte  srqnitiir,  '  led  rariis  de,'  rtaiifiir,MdMri4i<<y,  (qaampostremom 

taritos  probat  et  lequitnr,  itemqne  Pontanus  enbitituerat,)  omaei  atnt 

illam   qn»  sequitnr,  'qnam   de   ni-  depravatte.  Lami^, 

grante'  Scc,  potest  ne  flngi  /Sdowaivy  Sed  tmrii»  de]  Sic  lego  cnm  Lan- 

nllns  impnrior?  Sed  qnld  hicitoraa-  bino;  vel  e.    Nam  vetni  codex;  aa, 

chor  ?  talem  mt  prcebvit  in  ccteris,  nt  ad.  Oif. 

dixi  jam  antea  siepiiis,  qnitm  nie  de-  791  Qmppe  «fcBim  mtdto]   H»c  est 

cnit.    Sentio  enim  qnam  sit  indeco-  ratio,  leu  afrioAoyio,  qiiare  oansa  iila, 

ram  ciim  talibns  sycophantis  velitari.  qott  illicit  ad  tribn^^ndoi  principiis 

Sed  tamen  injurin  magnitndo,  et  rei  colorei,  nnlla  lit.  Idimb,    CoDtra4i- 

indignitai  fecit,  nt  btec  lectori  indi-  lam  rationem,  *  ex  aibis  qnoniBin/ 

canUa  exiitimarem.  I<am6.    7Vm  por-  Ac.    Fmlt,     Ininper    obiervandani  : 

ro^  qna  ducit,  et  inheity  4r«*]   Hec  ve-  Hanc  interpretationem  tota  diipntn- 

rissiuia  scriptnra,  etiam  ex  libris  noi-  tio  contirmat.    Creech, 

tris,  et  LambiDo.    Ordo  verborom  792  V^ndida  de  mdio,  foaai  do  nt- 


T.    LUCRETII   GARI    DB   RBRUM    NAT.   LIB.   11.      1157 


irraii^e  eolor»]  Postremam  bnjiu  ver> 
Mculi  partem  depravatam»  feliciter, 
doctonim  viroriim  judicio  rettitoi 
in  antiqiinm  statam.  Nam  cum  re- 
periMem  ita  scriptum  in  cod.  Vati- 
cano,  Qicam  tU  nigro  naU  cohre,  ex 
nigro  naU,  feci  nignmte,  qnse  scrip^ 
tura  persplcue,  et  sine  controversia, 
recta  est. '  nigrante '  autem  interpr». 
tor  nigra,  at  aupra  ^  nigrant'  inter- 
pretatus  sum  nigra  sunt :  7S2.  <  Ant 
ea  qo»  nigrant,  nigro  de  semine 
nata.'  Virg.  iEn.  5.  97.  <  Totidem 
nigranteis  tergajnvencos.'  Et  8.  S6S. 
*  cum  svpe  nigrantem  iEgida  con« 
cuteret  dextra.'  Atque  hanc  emon- 
datiouem  miror  Tlirasonem  sihi  non 
vendicasAe,  ejusqae  approbatione  ta- 
f  ita,  lioc  est,  maligna  et  invida,  con- 
tentura  fuiese  :  qna  moderatione  ta- 
m«n  in  aliis  locis  qnamplurima  luna 
esl,  si  moderatio  appeilanda  talia  in- 
juria  est.  Lamb. 

704  Prmteri»  fuon,  ne^enni  eme 
iuee}  Sio  argnmentatnr :  Sine  Ince 
colores  aon  cemnntnr.  corpora  prima 
Don  cernuntur.  ergo  corpora  prima 
nnllo  snnt  eolore  prtedita.  Syllo- 
gismus  invalidus  qiiidem  est :  omnea 
tamen  ejns  partea  ver»  sunt.  Nam 
siiie  loce  colores  iion  cernl  etlam 
Aristoteles  docet.  Sic  enim  ille  : 
T^  ir  ^mrl  hpAftmwrj  XP*M*«  ^  •^ 
dpSrtu  rh  xyM^f^  '^**  ^ttr^s,  rovro  y^ 
i|v  r^  xp^t"""*  A^  ^  Konfruc^  rev  mn^ 
Mpy^uof  Sfci^wovf.  i.  e.  '  Quod  in 
loce  cernitur,color  est :  Idcirco  sine 
Ince  color  non  cernitnr :  bffic  enim 
est  coloris  essentia,  ac  defiuitio, 
qiiod  vim  babet  movendi  id,  qnod 
est  re  et  fnnetione  pellnridum.' 
Idem  docet  eolorem  esse  adspecta» 
iNlem  in  eo,  qnod  per  se  adspectabtle 
e$t :  nenipe  itf  iwn^oMi^  L  e.  '  in  ex« 
tremitate  corporis,'  seu  '  in  summo 
cortice.'  Extremttas  auteni  per  sa 
adspectabilisy  qnia  in  se  habet,  per 
quod  cerni  possit,  nempe  colorem. 
pellocidumporro  adspectabile  eatiWMi 
per  proprium  colorem  sed  per  alU 


enum.  Iiom^.    Syllogismus  Epicurei 
commatis ;  singnl»  partes  verae  »unt; 
T^  M  SXor  iunMJfywTor^  Fnb»    Iternm 
vss.  15.  concladit  Lucretins  aemiua 
esae  eokN-um  expertia,  qaia  color  nil 
aliud  sit  quam  lux  in  corpore  re- 
fracta,  vel  a  superficie  opaci  corporis 
reflexa.  De  Ince  refractanihil  poeta, 
«t  si  priama  sea  trigomim  vitreuin 
viilgare  ocalis  apponas,  seotiea  ra» 
dios  Ittcis  geminam  refractionem  pas- 
sos  varios  colores  exliibere :  obaervak 
autem  plimias  circa  coiumbse  collnro» 
aut  in  pavonis  caada  pront  recto  a^t 
obliquo  radio  locis  illastratae  suntf 
modo  flavnni,  niodo  viridem,  modo 
flammeum,  &c.  eolorem  diffuodere* 
£t  inde  argait  in  densis  tenebris  id 
qnas  Inx  nnlia  penetrat,  et  ex  quibaa 
nolla  reflectitur,  nuUos  prorsus  co- 
lores  esse;  ac  proiade  colores  qoi 
redeunte  Ince  in  rebas  eemuntnr, 
procreari  ab  ipsaniet  loce«  pro  dis- 
positionibna  qnas  res  habent  ad  eam 
rccipiendam,   reflectendam»   refrin- 
gendam,  et  referendam  ad  ocuios^ 
Ideoqne  qaoniam  aeroina  nnnquam 
in  lacem  veniaot,  aal  radios  reflec- 
tant,  qaasi  in  denaissimis  tenebria 
obruta,  sunt  prorsiia  excolora.    £pi« 
caras  in  libro  adversas  Tbeophrai* 
tnm  secaodo  dicit,  otm  dMu  t&  xp<^^**ra 
irv|i^vq  ToZr  c^iuKiruf^  &\Ad  >wair6iai 

Kor^  v-omU  VUPOS  Tl(|f«S,  KCJ  9^f if  Wf6% 

d^  ^uf,  £t  rursam»  ote  ^l^  twen 
lu  rk  kf  tfotfrti  tfvra  ^9^«  xp^M«f 4 
^X^ip*  Platarchiis  adv.  Colorem, 
Cr^. 

T96  Propterea  qmod  Red.  mt  oUi 
Alios  enim  color  est,  si  rectiu  sit 
laminis  angolus :  alins,  si  obliqoas. 

799  r«rattfii«]  Sic  legenduni,  noii 
percnUntt  ut  babent  nonnalli  typis 
impreasi :  et  ita  fere  loqaitur  infra : 
95S.  *  Qiii  quoaiam  qaodam  gigniia- 
tur  luminia  ictu/  4ec.  et  6,  709, 
*  Lana  potest  solia  radiia  percoaaa 
aitere.'  Itom^.  Vtilgati :  jMrcMisiia; 
male.  Vide  *  Percusaoa'  in  Indice.  Gif, 

Reeta  ant  obUqnee  ferensBiu  Uue] 


1158 


NOTiB   VARIORUM   IH 


JSm  ex  ▼ariaotia  iDgali  rectt  ant  «frfaui  law,  Bbi  de  Tisioiie  agitiir, 

64>liqoi  variatar  color.  F«6.  i.  e.  at  mox  loqaetnr,  '  qnodttm  l»- 

800  Pbtma  eokuHbarmm]  M.  TaU.  in  minis  icta.'  Pab, 

Lacallo :  *  Neqne  ▼ero  hoe  loco  ez-  806  SeUicet  td  tme  m/.  »•  p.pmtmm-' 

apectanilnm  est,  dom  de  remo  in-  dmMeat'}  Velsic  lefendam,  at  excK- 

flexo,  aat  de  coUo  colambm  respon^  dendnm  cnraviy  cnm  in  tribos  libr, 

deam.    Neqoe    enim  is   snm,   qai,  mannscriptis    reperiatar    scriptnin, 

qnidqnid  Tidetnr^  tale  dicam  essci  palamiaM  eat :  Tel  u€^  Seire  Uai 

qnale  rideatnr.'  Lmmh,    Qm»  fmeta]  ea  JUri  mom  eeee  fmimadmm.    Cam 

"Qimp,  qnemadmodnm.  Ijnmb.  scripsissem  in  prima  editioney 

801  Qmm  mta  eerv.  eire.  eeUmmkfme  ilie  impndentissimus  dixit  me  alte- 
emr,]  Ordo  est :  qnae  circom  sita,  id  ram  scriptorara  probasse,  altera  im- 
est,  circnmposita»  sen  circnmdata,  probata.  Potest  quisquam  mentiri 
cervices  et  collom  colnmbamm  co-  impadentins?  Lmmib» 

rObat.     Fortasse  imitatns  est  illnd  Sdre  tieet]  Ita  veteres  libri.  Lam- 

Nssvii  Iliad.  lib.  1.  'Collom  marmo-  binns:  SeiUeetid.  Gif. 

renm  torqois  gemmata  coronat.'  Lmmib  8ime  e«]  lctn  scilicet  Fs6. 

Qna!  circnmposita,  v^Mct^iiin^  coro>  -  809    Ei  fmmnmm  fiaget  f atMm} 

nat,  cingit  collnm  et  cervicem  co-  Andi  qnomodo  ceraamns  ez  senten- 

lnmb«.    Cervizr^ve^etr^ihrwffir,  tia  Epicnri:  qnod  snmit  argnmentt 

eollnm  rb  wp6tafmts   et  r^  iftmpoadm^  loco  ad  probandnm,  remm  primordia 

sfgnificabit.  Fmb,  eoloris  esse  expertia.  visns  fit  ielv 

809   Pfroimi]    Pjropns  genns  est  qnodam  (inquit)  nempe  tiikrjii  rim 

MtXmif  C4f  rV~&f<v  ^arrdowmt,  u  e. 
*  per  imaginnm  iocnrsionem  in  vi- 
dendi  sensnni/  et  per  plagam,  aeir 
ictnm  qnendam :  qni  ictns  alins  est. 


metalli.  Plin.  S4.  8.  <  A  in  nncias 
dnasy  additis  aori  scrnpolis  senis, 
prsBiennl  pyropi  braetea  ignescit.' 
laidoms '  Pyropnm'  ait '  esse  metalli 


genns  ez  dimidin  parte  anri,et  dnpla    •!   ocnlns    sentiat  albnm   colorem : 


•rgenti.'  Esse  et  gemmam  qnam  La- 
tlni  '  carbnncnlnm'  appellant,  non- 
onlli  pntant.  Sed  videtnr  legendom 
potins,  Rmbro  eU  dmrm  pffropo,  qnam, 
nt  valgo  legitar»  Claro  ait  rmbrm  py- 
ropo,  idqne  vel  ez  Ovidii  versn  intel- 
ligere  licet  3.  Met.  1. '  CUre  micaote 
•vroy  Aammasqne  imltaate  pyropo.' 
Lamb, 

Clmro  oit  rmbrmpffropo]  ItainVete- 
ribns.  Nihilmoto.   Lambini»:  rubro 


alinsy  si  nigmm  :  et  ita  de  ceteria.  at 
ictns  non  fit  sine  lact».  tactns  anteaa 
non  eget  colorey  nt  suo  officio  fboga- 
tur,  nihil  refert  enim,  qoo  siot  eolore 
prsedita  ea  qne  tangis.  ergo  primn 
corpora  nullo  colore  cootacta  snnt. 
Sed  quod  ad  dbpotationem  atttnet 
de  cansa  visns,  sen  aspectns,  Aris- 
toteles  visos  causam  eue  arbttmtnr 
rV  vwf'  ifm/Umm  irfyywiyf  vonSmftm 
^n^Tofitf^or  df  rigr  ^v:  i.  e.  '  eoram. 


jft  olsra.  Oif.   A  Lambino  hs^c  lectio  qoiB  ceraontor,  qnalitatem  vim  soam 

eat.     Vulg.    eimro  tit  rubrm  pffropo,  ezpromentem  atqne  ezplieantem  In 

Ex  Ovid.  in  Met  *  Pyropns'  autem,  videndi  sensnm.'     Plato  et  Stoici 

•eo  metallam  quoddam,  sen  aori  ar-  aliter  sentiuot :  qnin  ne  hi  quidem 

geotique    KpStfiUy  sive   carbnncnlnm  inter  se  piane  consentinnt.  qua  de 


pntesy  hand  magni  interest.  Fmb,  Rth 
bro  oU  el,  Ita  cum  Lambino  contra 
onlnes  Codd.  '  Rubrnm  Pyropnm' 
dizit  Lncretius  nt  vs.  804.  '  Virides 
smaragdos.'  Creeeh. 
808  QHMlaai  senia]  Ut  Oall.  en  mn 


re  lege  A.  Oellinm  libro  quinto, 
oapite  deciino  qninto.  sed  de  bia 
plnra  suo  loco  etiam  a  nobis  dicen- 
tnr  lib.  4.  £am6.  AUud  argnmentnm 
vss.  7.  contioetur:  In  omni  coloria 
perceptiooe  pnpilla   ocnli   percati- 


T.  LUCRBTIl  OARI    DB   RBRUM  NAT.   LIB.  II.     1159 


tor.tliRm  ▼cro  ictnin  sentit  cnm  albns 
color  reprssentetnr,  et  alium  CQra 
nifer,  ant  qnivls  alins.  At  quid  le- 
mina  postolent  coloret  qnibns  diver- 
simode  percntere  et  ferire  possint  ? 
Principia  ista  slnt  tantnm  dirersi- 
mode  etiam  disposita,  inde  variae 
imagines  orirentnr,  a  qoibns  ocnlns 
dirersimode  percnteretur,  et  diversi 
motns  in  organis  excitarentur.  Visns 
enim,8ecnndum  Epicnmm,  Si^  r^r  rmw 
MtKtfw  fts  tV  t^  ifivr^iams.  Creeeh, 
-  814  OpK«ess«co<or£s]  SiclegitNo- 
nins :  profertqne  ctiam  versnm  ex 
Planto  in  Capt.  I.  9.  61.  '  Jam  ma- 
ritimi  omnes  milites  opns  snnt  tibi.' 
possem  alia  exempla  afferre  qnam 
plnriroa.  Csps.  Hbro  qninto  de  bello 
Oall.  ^  Qnsecnnqiie  ad  proximi  diei 
•ppngnationem  opns  snnt,  noctn 
comparantnr.'  Marc.  Tnllins  Epist. 
ad  Cnrionem,  '  Dnx  nobis  et  anctor 
opns  est.'  Idem  Lncr.  snp.  1.  1060. 
'  Infinita  opns  est  vis  nndiqne  ma- 
teriai.'  etS.  980.  *  Materiesoposest, 
nt  crescant  postera  ssecla.'  et4. 1961. 
'  Nee  niotns  opns  snnt  nostris  nxo- 
ribus  hiinm.'  Lamh, 

816  PraUrea  quomam  mem  eeriiM'] 
Sic  liabent  lib.  omn.  mannscr.  qni- 
bnscnm  congmuBt  aliqnot  typis  ex- 
cnsl.  sententia  antem  et  vis  hnjns 
argnmenti  hsec  est.  Pnpterea  (in- 
quit)  demns,  priroa  corpora  colore 
esse  praedita :  non  dlcent  ii  qni  hoc 
Tolnnt,  in  certis  fignris  certnm  inesse 
colorero:  verbi  gratia,  omnia  cor- 
pora  prima  triqnetrse  seu  triangttlm 
figurs,  esse  nigra,  oronia  qnadrangn- 
las  fomup,  esse  cseralea,  Scc,  sed  in 
nnaqnaqne  6gnra  fatebnntnr  esse 
principia  dissimilibns  coloribiis  prse- 
dita:  verbi  gratia,  primordia  triaq- 
goIsB  fignr»  alia  esse  alba,  alia  nigra, 
alia  mediornm  coloram.  Fingamus 
igitur,  corros  majore  ex  parte  con- 
stare  ex  primordiis  triangiilis :  qnse, 
nt  diximnsy  non  snnt  nnius  coloris. 
Fiet  igitnr,  nt  corri  nascantur  non 
dlgri,  sed  vel  albi,  vel  virides,  vel  ese- 


rnlei,  vel  versicolores.     Atqui  hoc 
non  fit :  ergo  principia  non  snnt  co« 
lorata.    Legendnm  antem  est,  Prm» 
terea  qmomkm  non  «erfts ,  non,  nt  vnlgo, 
niei  certie,   Lamb.  Sed  ponarons  pri- 
roordialia  corpora  colorata  esse ;  aa 
ideo  dicent  isti  certas  fignras  talem 
et  talem  colorem  habere?    Certe  fa* 
teantnr  necesse  est  in  mnhis  fignrls 
mnlta  esse  eorpora  diversoram  eolo- 
mm ;  inde  qnid  fief  ?  nt  certarnm  spe- 
ciernm  (de  eycnls,  corvis,  et  allis  Id 
genns  loqnor)  colores  Ita  varientor, 
nt  promns  sibi  non  constent.  Id  oon 
fit;  ergofalsasnppositio.  JPoft.  Alind 
vss.  0.  subjungit  argnmentum,  par- 
tim  ex  confessione  eorom  eontra  qnoi 
dispntat,  partim  ex  constantia  colo- 
raro,  qni  In  dirersis  rernm  generibos 
apparent,  dnctum.   Qui  colorata  fin- 
gnnt  semina  certos  colores  certisfi- 
gnris  non  attribnnnt,  non  affirmnnt 
qnadrata  omnia  seroina  nigra  esse, 
nec  rotnnda  alba,  triangnlaria  ese* 
rnlea,  &c.    Unde  igttur  ista  in  qnU 
bnsdam  rernm  geoeribus  constantia? 
Cor  omnes  corvi  nigri,  cygni  interim 
albi  ?    Profecto  ntrnmqne  genns  vn- 
riis  coloribns  perfnsnm  videremns, 
cnm  semina,  e  qnibns  componnntnr, 
variia  coloiibns    contingi    possiot. 

JVen  cerM]  Vnlgati,  male:  ntsi. 
Oif.  Nem  eerti»^  e  Mss.  Lambions» 
ATisi  Mr<is,Narditts,imperite.  Creed^ 

89S  Ex  eiUne  eHbem  jwnms]  Me* 
lins  forsan  peme  qnam  pariier  Oas* 
sendi.    Creeeh, 

89S  Qm$uHam  ([Mantei]  Ailnd  argo- 
mentnm,  qno  ntitnr  ad  proboodoni« 
primordia  rernm  coloris  esse  ezper- 
tia.  Qno  qnicqne  minntiores  in  par- 
teis  secator,  eo  magis  evanescit  ejus 
color.  fioge  igitor,  rem  aliqnam  in 
pnrteis  ita  parvas  esse  dissectam,  nt 
illK  fttgiant  sensnm  oculoram.  tnm 
sdiicet  intelliges,  earam  colorem  ev»> 
nuisse,  atqne  exstinctnm  esse.  qnod 
si  ita  est,  mnlto  credibilins  est,  semi- 
na  remm,  qnm  snnt  snbtilissiffla,  et 


1160  NOTiE   YARIORDM  IN 

SMnpUcinima^  et  miniiiift,  colore  mi-  in  c«ttt  tliiifai'    Oia—^oa  ti 

tti  curere.    Lcmk.    Qoo  qiiidc|iie  in  «frtcttm.    Faber  ariiitcatar  Jlw^nf«r 

miiiatioroi  partet  diaeerpitnr,  taato  eohrem  eaae   imitatMmeB    PlatoiiM» 

evaneaeit  maf  is  ex  ocolis  color  ;  qaid  qai  colorem  flamnaam  e  corporibm» 

iffitttr  de  iMomprebemibili  tettoitate  niaaaatem  eaae  dixit;  frigidc.  Cert» 

primerttm  oorpornnLdicaa  i  M.  Ite»  Lncrrttna  vcl  nnaqttam  inapecto  Pl»- 

f  am  9.  vaa.  dispiital :  Qaodiihet  eer-  tene  dixiaae  potnit  pvrparcnm  et  pn- 

piia  colaratnm  difide,  qoo  miwitio-  aiceom  celorem,  qni  peae  igMti  ri- 

rca  fioDl  particttlm,  ee  dilntior  fit  co<  dentnr»  eitingaL    CreadL 

lor|.et  tandem,  imo  dnm  particnlm  880  PdmtMnafae  «alar]   Dbo  Ubri 

maoeai  acMibiiea,  eTaneacit :  impn-  mannacript  habenty  Pnntcnafiie  c»- 

denier  igitur  ex|>ectam«a  colerea  ia  hr:  trea  Pammniaftw:  qnod  i^reb^. 

«eninibna  remm,  qnoa  in  exiJloribna  dlctnm  enia  PamiMna  pie  Pirmciaa, 

rorporam  paitiboa  fmatm  qnaBrimiis.  ut  mammi  pro   aianara.     P«eoiceiBa 

Crteik.  aatem,  aen  pnnioena  colory  differt  m 

9S7  AtnrMftta  fipjarem]    I.  e.  ez-  purpnreo  et  ctf^mko.    Ac  diffiarai- 

alingtti.  '  Stingno  '  verbnm  •implez :  tia  qnidem  pcenicd  coioria  etcmm- 

coinvoaita  exaliagno»  rciitingnOy  di-  leinotaeat:  acd  pceaicei  et  pnrpnrei 

alinguev  praBatingno.  Uana  eat  eodem  fortaaae  non  enivift  noU  eat.    Pbr* 

veriio  ct  4*.  \Q9U  *  Ardorem  in  mem*  pnrena  color  igitnr  ex  itanic  et  cmore 

bria  qiii  «tingnem  potait.'  et  M.  Tnll.  pnrpnr»    pi^ri»    conficicbatnr.    £x 

Aaato :  *  Qnnm  neqne  tcmpeataa  per-  qno  enni  crcdibile  «•at  raborem  fniaas 

imct,   neqne  k»nge  vetnataa  Interi*  nigricantem.    P<cofcena  color  vor4> 

met,  •aingnena  prvclam  inaignia  cm-  fbrtaaae  ea  pabna  et  liimiUbas  pianlio 

U.'    Idem  in  Pmgnoat.    *  Ut  cnm  fiebat,  isqbe  riibor  dilntior  et  flori- 

Lnoa  mcana  Hyporiooio  officit  orbi,  dior  ent.    Virg.  Mdib.  £cl.  7«  Sl« 

Stingnttnaw  radii  cmca  ealigiao  iac-  *  Pnniceo  aiabil  naraa  evincta  co- 

tt.'  irfnn^.  Eantingni.  Ceteram  imi.  tlinmo.'    Idem  IS.  76.    « Cnm  pri« 

taiiooem  PlaAania  eaae  arbitror,  qnt  mnm  craaliim  cipIo  Pnnicci»  iavccia 

coiomm  fiammam  e  cerporibna  nm-  rotia  aurora  rqbebit.'    Varro  4.  do 

nantem  eaee  dicebat.    Leena  eat  in  L.  L^ '  Pttnicnm,  puipnrm  gcima  ex 

Tim»o,  p.  648.  edit  L«matian«,  et  Kartbagine  primiim  allatum.'  idem, 

qnidem  adacribi  dlgona :  Thapwm  M^  ^  Painica  pavimenta  ex  lapide  Nuau- 

Aofo^  ht  yimi  ^fur  wi&efrrut^f  h  Blc*  dico.'    Imnftw    Ita  (paniMeaa)  omoea 

hiw^u  "Xf^y  ^vxrii  4w  Invr^  «•udU^iora  Veterea  fere.    G^*     Pnrpnm  den- 

amt  liM^ma*  4  {^ymi^a  fiiir  xH^  iKtAd-  aior  erat,  pnoicena  ceior,  Imtior  ct 

0mti^t^kiymTaitmtfidirmkBitrmkin^  dUntior.    Eadem,  pnto»  diffeccntia, 

^wroM,  K^i  HfAfMTpti  fUfua  lfx«v^ar  qnap  inter  mACiim  et  coccinam  apnd 

ir^  aMiriAr.    <  Nonc  qmurtum  acn-  Teriutt.  Ub.  4.  adverana  fi&arcioaeni. 

iiendomm  genna  dicendnm,  qood  di*  Fab» 

vtdoie  eportet,  mnltna  eoim  varie-  813  Peafrram  fManiem]  Argnmen- 

tatea  compiectitor ;  qnaa  omnea  vo-  tntn  a  aimiU.  quntdam  aunt  corpora 

eavimna  celorea,  flammam,  acilicct,  oderc,  ct  aonilo,  aen  voce  carentia. 

ea   aiaignlia  oorporibua  cAoentem,  uibU  obatat  igitur,  qoo  miooa  etiam 

qn«  viani  ad  aentieiidnm  partea  coa^  aint  corpora  ^oaidam  coloria  caper- 

venlenlea  babeat.'    H^  rl^  ^nfp^lig  tia)  nempe  corpora  prima:  qnic  anb 

fanne  eadem  In  Menone  dixemt,  ex  oenlos  non  cadunt,  et  iccirco  Don 

Pindavo  et  Oorgia;  qnae  cnm  Lttcie-  egettt  coiorc.    Laai^.    Corpom  aont 

tiaoia  alibi  facem  poaaint.  Fcfr.  jSNn-  qn«  certi»   qnibaadam  qualitatibna 

gntf««  eohrem,    8ic  1.  667.  *  Ignea  carent,  cur  Qon,  (a  aimiUO  ct  prima 


T.    LUCRBTII   CARI    DK  RBRUM    MAT.   LIB.   II.     1161 

eorpora  evreant  colore,  8e^sibilitate«  84S  CtUidiqM  Mpori»]    Satis  etat 

firigore,  siccitate,  &c.    F<7 1.   Demnm  dixisge  '  vaporis.'    Tale  igitor  iUu4 

VM.  8.  premit  adversarios.    Omnes  e»t,  AffMcoSb  TaAaatrot.    Lmb, 

conrediint  ea  corpera  qii»  nares  8eii*  844  Et  wnitu  at&rUU}  Si  quis  iec- 

tire  neqneant  inodora  esse;  illa  in-  tionem    vulgatam    piobabit,  (viilge 

SBpev  qese  aurea  noa  andtant  sonnm  enim  $lmlia  iegitur,)  i  ft  a  conveni* 

iion  habere.    Qaidni  igitnr  fatendum  nnt  in  unam  syllabam,  atque  a  pos- 

illa  etlam  corpora  qnsB  ocoli  perci-  trema  vocalis  eliditiur.    £go  gieriUi» 

pere  non  vaient  esse  colorum  exper-  excodeodom  cnraviy  q«o  modo  scrip* 

tia  ?  De  qnalitatilnis  enim  soli  sensns  tom     reperi    in    triboa     codicibns 

jndicaat,  nee  credenduin  est  uUam  manoscr.  et  item   in   antiq,  Vene* 

quaiitatem  alicui  corpori  competere,  tis    et    Vicctinis,     Laia^.    In    qui- 

ffaaro   iUi   sensus    noo     attribuunt.  busdain  codd.  tterUia.    SterUa  malim 

CrtedL  ex    veteribus  libri»,   et   quibttadam 

839  Nee  flttmif  kmc\  Festus  huiic  Vnlgatis.  G^f,  Ut  '  suUltms,'  &c. 
versnn  profert  in  voce  tagax,  doret*.  item  tU  *•  deformus  '  apad  TertuL  lib. 
qwe  sagaceis  eppeUart  mnlti  ac  soUer-  primo  ad  Nationes  :  *  deforma  simu* 
tis  aenminis.    Lamb.  lacra.'  f  a(».  Vulg.  eterHia :  seU  recte 

840  Notietfue]  8ic  malui  ex  vet,  eterUa^  ut .  *  defonna '  apad  TertulUa^ 
cod.  Vnlgati :  notnqae.    Oif.  num  ;  et  1.  341.  *  subUma.'    Creeeh* 

841  Srd  110  /«ri«l  Posteaqnam  do-  FsnwlKr]  Sunt.  Jam  autea.  Fa6. 
cuit,  corpora  prinia  colore  esse  spo-  846  Skut  amaraeuniy  ^]  *  Unguea* 
liala,  probat  jam  alUs  «tiam  qualita-  tom  amaracinnm  unguentis  ommbus 
tibus  earere,  ut  calore,  frigore,  stc«  in  Co  insula  prsposituin  e»t,'  nt  scri- 
citate,  hiimore,  succo,  odore,  sonitn.  bit  PUn.  13. 1.  Jam  hic  versua  cnn 
Lamkm  Etinm  aUis  qualitatibns  pri-  sex  deiuceps  seqoentibus  coh«rent 
vata  esse  prima  corpora.  G^.  Satia  citm  superiore,  et  ex  eo  pendent,  nt 
decoloribua:  cseteris  etiam  omnibiu  sit  hic  Lncretii  sensus:  prima  cor- 
quaUtatibns,  odore,  frigore,  calorOy  pora  omnis  qnalitatis  expertia  snat, 
soae,  hnmiditate,  sapore,  moIUtie,  ut  caloria,  fVigoris,  sapori^  odoris, 
lentitndine,  &c.  raritate  vss.  83.  sna  qoemadmodom  si  qiiis  unguentam 
semina  carere  demonstrat.  Tribus  amaracimua,  ant  myrrhinum  facere 
utitnr  argnmentia»  l.Si  odorem  se-  in  animo  habeat,  quttrere  eum  pa? 
aiaiboa  concedaa,  turbabia  omaia:  sit  olenm,  quoad  ejns  fieri  posait, 
gratissimi  odorea  aeminum  gtave-  omnis  odoris  expers.  Lamb.  Ejoa 
oleotiom  interveata  sordescerent,  at  tfMvmrioii,  sen  compositiooem  diligeu* 
in  componendis  ttngneotis,  niai  artifex  ter  persecntus  est  Dioscorid.  lib.  L  c. 
inolens  olenm  misceat,  saavissimi  ^*  Fa6.  Qui  plura  de  unguentis 
•doresaboleocomimpere&tiir.  Idom  veUt,  PUnium,  Dioscoridem,  Theo* 
etiam  de  sapore,  soao,  calore,  et  fri-  phrastum,  Athenseum  legat.  QuaUa 
gore  dicendttm.  2.  Seauna  dividi  aon  quaUa  sunt  unguenU,  eadem  est  ar- 
possnnt,  tdeoque  nec  odorem,  neque  gumc^nti  Lucretiani  vis  et  virtus. 
sonam,  neqne  saporem,  neqne  calo-  Creeck, 

vem,  neqoe  frlgus,  qu»  constant  e  Stacta^]  StacU,  liqnor  myrrhse, 

paclicttlis  e  corpore  emlssis,  emittere  Theophrast.  «n^  ^/umt*  4k  awafi^iun/^ 

valent.  3.  Si  mollitiem,  lentitndiaem,  m^  ia  ffiiA^t  Kowre/Uifiit  Uau»  ^et 

pariUtem,  fragilitatem,  &c.  semlnU  otoict^  84  Mt^sirai  Si^  rh  aaira  fuoflbit 

bu«  apponas,  mntabUia  insnper  effi-  (ndtnv.  i.  e.  '£x  cioamomo,  et  ex 

cies,  et  iiiteritni  obnoxia,  ideoqae  smyt na  cooiiiaa  oleum  manat :  stacte 

ros  in  nihiktm  reciderent.    Creeck.  aatem  appeilatur,  quia  paulatim  et 


1162  NOTiB  VARIORUM   IN 

gatutini  floit.'  Lcmfr.  Xrairr^  tt  m-  Enoinn :  '  Flos  illibttns  popBli,  soa- 
AwrmriisvpiMr^Arwa-fdpmifThXanp^^  cUpqoe  mednUa.'  Festnt  in  voce 
K^KOfifJrfisft^tJknofiXtyWfiBwoTtBJaft'     *  Nectar '  legit,  Et  Nardi^^em  N^e» 


fikwf  Tf  t<*  hfy^awt, '  Stacte  vero  voea-  ter  qmJUrihmM  htlet,  Cr. 

tnr  pingnitudo  recentis  myrrhie  cum  Ntctar]  Odorem  snavissimnni.  trn- 

pancaaqnacontassetorganoexpres-  latio  est  a  gnstaadi  sensn  ad  odora- 

•'  Diosoorid.  lib.  1.  c.  or/,  ibi  optime  tom.  Lamh, 


legit  Saracenos  &«oTc6Av<ft6wr.    Sed        Hiclan^]  Apod  Festnm  legitnr  Aa- 

et  illud  r4  tolleodnm  arbitror.    De  hH,  plane  cormpte.    Pro  kaiH^  sive 

Nardino   vide    capnt  e4,   scriptoris  kaiat^  in  vnlgatis  aliqnot,  Aalntf .-  qoo 

ejnsdem.    Fah,  modo  ezcndendom  cnravi.    Nam  in 


817  £1  anrdt>br«M]  A)ii  libri  ba-     qnsttnor  Ubris  mannscr.  scriptnra 
bent,£f  ntfrdf)tMiun:  que  lectio  ferri     P«ri  hBAai  nnmero  stngnL  et  ita  ba- 


potest,  nt  snbintelHgamns  Uqiuortm,  bent  ceteri  vulgati :  qnae  fortasse 

aliiy  Et  nardi  Jtorem:  nt  nihil  snbin-  ra  scriptura  est,  nt  sic  dlcamns: '  qni 

telligamns,  sed  per  nardi  florem  nn-  flos  nardi  nectar  n.  h.'  seu  potins, 

gnentnm  ex  nardi  flore  confectnm  in-  *  qni  liqnor  amaraciniy  stacte,  nardi 

telligamns:  quos  nnnc  qnoqne  seqnor.  flomm,  nectar  naribns  halat,  sen  ha- 

Sic  antem  Plato  in  Timspo,  qood  ad  let.'  jLnai^. 

•ententiam  attinet :  Aih  ko}  vclrrwr  ^  849  Quoad  Ueei,  ae  potit  e»]   Ita  ex 

ihf  Mof  c&flu  xp^  ^^  ^^  vdm-a  ip9€^6-  veteribns  libris  scripslmns.    Vnlgati  ; 

fun0  ip  ahr^  y^%  aoBiirtp  mpi  rk  poesi».  Gif.    Sic  reposni,  partira  con- 

AWfifiara,   hw6(ra  cMSiy,  ti^  9^6fjbtpa  Jectnra  dnctns,  partira  codicnm  ve- 

hypii  rh$  hepAsy  Scc,  i.  e. '  Qoapropter  teram  testimonio  commotns.  Pstfts  ea 

et  omoiam  formaram  expers  sit  opor-  antem  valet  potes :  nt '  potissam/  pos- 

tet  id  qnod  omnia  in  se  genera  recep-  smu.    Volgati  antem  babent,  QJumi 

tnram  est,qnemadmodom  qni  versan-  Ueet^  ac  posm,  mendose.    Tbraso  ta« 

tnr  in  confectione  nugnentomm,  ant  men  triennio  post,  ita  se  restitnisse 


liqnornm  odoraloram,  ii  liqnores,  qni  pnedicat.   Qnid  impndentins? 

•oaveis  odores  receptnri  snnt,  dant  Carrio   e    Mss.    PoH»  eet  repetvi» 

operam  nt  sint  omnis  odoris  exper-  Creech. 

tes.'  De  nngnentis  legendns  Plin.  IS.        Inoknii»']  I.  e.  noo  olentisy  odore 

1.  nbi  nnguentom  ex  narcissi  flore  carentis,  h6fffwo.  Lamh,    Gifanins  cri- 

oompositom,   narcissinnm    nominat,  tic«  familis  colomen  rem  novam  in 

bU  verbis :  *  Narcissinnm  qnoqne  ex  Indice  te  docebit,  lector ;  '  inolere/ 

flore  nardssl  desiit  componi.'  qoss  non  olere,  nt  *  impensns '  apnd  Fea- 

verba  hanc  scripturam  comprobant.  tnm,  non  pensns.  Nisi  legisseni  ipsc, 

Pneterea  Festns  honc  versum  profert  nnnqnam  tale  qnid  potuisse  ab  ullo 

In    voce    '  nectar  : '   sed    mendose.  bomine  scribi  credidissem.   Et  tauMo 

Lamh,    Ei  Nardi  fiorem,    Ita  ex  ve-  hsec  ab  eo  snnt  de  cnjns  bodieque  vir- 

teri  codice,  et  Festo  restitni.    Vul-  tntibns  multi  tam  libenter  prsedicant. 

gati,  ex  Marallo  :  ftoruMy  haiaMt ;  pes-  Sed  et  ille  et  qni  cnm  lllo  eadem  sen- 

sime.    In  Pesto,  qai  flofihu»  haiet ;  tinnt,  pneriliter  falluntur,  qnamvis 

male.  Videlndicem:  flo».  Gif.  Lam-  enim  '  inolens'  samatnr  pro  eo  qnl 

binns ^r«m:  Unguentnm  vix.ex  Nar-  non  olet,  haud  tamen  continno  dicas 

dl  flore  confectnm.    Solenne  optimis  <  inolere '  pro  non  olere.   <  Indocius ' 

anthoribns  id  qnod  eximium  ci\jns-  dicitur,  Aed  non  indoceo,  *  Injnssns/ 

qne  rei  florem  appellare :  Stc  <  Flos  sed  non  injnbeo.  <  Insciens,'  sed  non 

vini '  apud  FUntnm,  <  Flos  flamm» '  Inscio.  *  Me  indicente  baec  non  fiunt.' 

apud  Locretinm: '  Flos  popnli'  apnd  Ter.  Adelph,  S.  4.  62.  i.  e.  Ita  fac- 


T.   LUGRBTII   GARI    DB  RBRUM    NAT.   LIB.  IL      1168 


tam  irt  dixeratn ;  et  tameD  nasqnam 
reperiasy  '  indico '  pro  non  dico.    A* 
pud  Varronem  R.  R.  S.  6.  de  apibusy 
*  Neqne  ipsee  sont  inficientes,  nec  non 
oderunt  inertes.'  Vides  ibi '  inficien- 
tes'  pro  ignaTis  et  inertibas  snmi, 
neqoe  tamen  ullibi  reperias  '  infido ' 
pro  *  nihil  facio.'  In  Apologet.  Ter- 
tulliani  legcre  est,  *Totum  enim  hoc 
mundi  corpns  sive  innatnm  et  infec- 
tnm  secundnm  Pytbagoram,  sItc  na- 
tnm  et  factum  secnndnm  Piatonem/ 
drc.  ubi  '  ionatns  '  pro   non  natus 
snmitnr;  neque  tamen  fando  nnqnam 
auditum  est  innasci  pro  non  nasci, 
oeque  intingo  pro  non  tango,  qnam- 
vis  '  intactns  *  in  ea  notione  snmatnr. 
Apnd  Festnm  denique,  nam  illius  ex- 
emplam  quasi  rarani  citat  Oifanins, 
cnm  tamen  alibi  infinita  nnroero  sint, 
'  impensns '  pro  non  pensns,  sed  non 
kleo  tamen  dicas  '.  impendere'  pro 
non   pendere.     Videlicet,  ejnsmodi 
formationes  Intra  participia  consls- 
tnnt;   doctns,  indoctns,  sciens,  in* 
•ciensy  dEC.    Pudendns  error,  et  Tiro 
indlgnus.  Sed  quando  semel  cceptnm 
esty  nsTiter  nugari  oportet    Marcns 
SSnerius  Boxornias,qai  nobis  inquina- 
tissimum  Plautum  nnper  dedit,  nil^ilo 
pins  sapiebat  qoam  Gifanius;  cnm 
enim  legisset  in  Amphitmone  4. 1.  9. 
*Nam  me,  qnam  illam  qusstionem 
iDqnisitam  amittere,  Mortnnm  satins 
Mt  ;*  (qnem  locum  tcI  pueri  intelli- 
gant;)  quid  ibi  cymbalistes  noster? 
mdi;  facinns  enim  faciet  dignnm  to- 
ga,  dignum  epomide  et  corynephoris. 
'  Inquirere/  inqnity  '  non  modo  dili» 
genter  et  anxie  quserere,  sed  etiam, 
*non  qnaerere'  significat,  sicnt  hoc 
loco.'    Vides  clarissimnm  doctorem 
ab  eodem  principio  atque  Oiianinm 
errasse.    Itaqne  nbinam  cor,  nbi  ce- 
rebmm?  InprcpTr*  -Faft. 

852  C9Heocto$]  Una  coctos.  Nam 
qnsB  inter  se  commiscentur  ad  nn- 
gnenti  alicnjus  compositionem,  con- 
eoqui  debent.  Plln.  eodem  lib.  lo- 
quens  de  onguento  megalio :  '  Hojua 


proprietas  nt  Tentiletnr  in  coqnendo, 
donec  desinat  olere  :  rarsns,  refnge* 
ratnm,  odorem  snnni  capit.'  Lamb. 

Viro]  Sua  uatnrali  virtnte :  sic  enim. 
Nonins  Marcellus  hiinc  versnm  pro- 
ferens  interpretatur.  Lamb.  Hamore» 
jam  antea  saepius.  Adde  locnm  Ter- 
tollianl  de  Aninia :  *  De  llmo  caro  In 
Adam  ;  quid  alind  linius  quam  llquor 
opimus  ?  inde  erit  genitale  Tiras.'  £t 
panlo  snperlns :  ^  Deniqne,  nt  adbnc 
verecnndia  magis  perlcliter  qnam 
probatione,  in  tllo  ipso  oltimo  volnp* 
tatis  «stn,  qno  genitale  virns  expel- 
litur,  nonne  aliqoid  de  anima  qooqae 
sentimns  exire?'  Obiter  animadver^ 
tendum  idem  de  anima  sentire  coai 
LUcretio,  qnod  ad  t^  corportita* 
iem  pertinet;  qnod  ei  ciua  aliqoot 
doctoribns  commnne  est :  sed  in  ce« 
teris  ab  illo  diversos  abibit.  Fab, 

85S  Proptirea  demwm]  Postremo 
(inquit)  primordla  rernm  debent  non 
adhibere  gignendis  rebos  suam  odo^ 
rem,  propterea  qooniam,  Sic,  hic  enim 
est  ordo  verbornm.  Propierea  ^uMhm 
antem,  i.  e.  proterea  qnod,  vel  prop- 
terea  quia,  ut  saepe  idem  loqnitnr. 
Lamb. 

Q5SEtCetera:qua€umUaeimitam' 
dm,  «f  mort,  const.}  Sic  habent  qnat- 
tnor  libri  mann8cr.,eandemqne  scrtp- 
tnram  vidi  annotatam  ad  oram  codi<^ 
cis  typis  impressi,  qnem  mihi  com* 
modaret  Vincentins  Lanreus  Calaber, 
vir  doctns  et  Integer,  cnjos  scriptona 
sententia  non  obscura  est.  Et  slmili 
ratidne  (inqnit)  primordia  reram  dod 
adhibent  in  rebns  gignendis  saporera, 
nec  fngns,  nec  teporem,  neccalorem^ 
&c.  qnse  cnm  sint  hnjusmedl  tandeoky 
nt  sint  mortalla,  ntpote  '  MolU  lenta, 
fragosa  pntri,  cava  corpore  raro;^ 
necesse  est  a  principlis  sint  sejnncta. 
Lamb»  Tepidwmqae  vaporemy  Cetera: 
Ita  vetns  liber ;  recte.  Vide  in  In« 
dire:  <Cetera.'  Gt/. 

859  MolUa,  leaiayfragom^  pairieata^ 
corpore  rara']  Ita  ex  conjectnra  rostl- 
tni.  Vulgati :  jwfrtMM;  qood  et  bar* 


1164 


NOTiE   VARIORUM    fN 


banim  ett.    Puiri  pro  putredine  et 
CArie  ezesa.    AliU :  raro*  Forte :  pn- 
eria.  Oif.    MoiU  leniUf  fragouL  putri^ 
tfc,']   Sic  hoac  verflum  resftitQit  (Adv. 
p.  167.  et  S03.)  Tamebai.  Nam  iub- 
nino  voz  '  putricava '  non  erat  Lati- 
na :  sed  cum  eam  interpretabar  carie 
et  pntrore  eiMsa,  Mqaebar  vnlgns. 
Sie  igitiir  bic  versns  explicandns : 
com  lapor,  frigus,  calor,  Bea  tepor, 
tint  moUi  eorpore  lenta,  pntri  cor* 
pore  fragosa,  i.  e.  fragilia,  raro  cor« 
pore  cava :   debent  ea  a  principiit 
«Me  sejancta,  et  principia  debent  hii 
carere.  Lamk,    Optima  hme  lcctio  a 
LamlNno  est :  ceter»  peasinm  snot. 
Sensnt  est :  Ubi  calor,  tepor,  frigui 
raperiuntur,  necesne  est  corpora  esse 
lenta»  id  eit  cedentia,flexibilia  prop- 
tar  moUitiem,  fragilia  propter  patre- 
dinem  at  coctionem,  cnva  propter  ra« 
ritatem,(&pai4nfra,)qom  in  principiis 
ai  itAtoaa,  tnm  omnia  raant  neceaae 
est.  Fafr.   Ita  legttTnrnebni.  Seofus 
esty  nbi  calor,  frigns,  tepor  reperina* 
tnr,  necessa  est  corpora  ewe  lenle,  i. 
e.  cadentia,  ilexthilia  propter  BM>llif* 
tiem^  fragiMa  propur  patredinem  et 
coctionem,  cava  propter  raritatemy 
qnft  ifl  priocifiiis  si  statoas,  tam  om- 
nia  niaat  neeesse  est.    Hmc  Faber. 
PrabatnrleotiOysed  intcrpretatio  dis« 
plicet ;  nam  moUities,  raritas,  et  si- 
mtles  qnalitatcs  seqae  ac  sapor,  odqr» 
sonuay  frigos  et  calor  vtdentor  his 
venibns  a  seminibns  separari.  Crteck. 
864  Nunc  ea  qum  anUire  videflMis] 
Nnnc  doeere  incipit,  animalia  con- 
slafoc^principiia  insensibilibas:  hoc 
Qst,  prhptttpia,   ex  quiboa   constant 
anHmatia,   asse  tmensilia,  inseniulia 
ontem,  I.  e.  sentiendi  vim  non  haben« 
tia.  nam  seoailia  snnt,  qiise  sentiendi 
Vlm  habenty  olg^mk  appellant  Grse* 
ci.  *  qn»  sentire  videmns  cnmque,'  i. 
e.  qoflBCumque  sentire  videmns:  tme* 
sis.  Lotmb,    Fieri  animalia  ex  princi- 
ptis  insemilibns.  Vera  ratio  est,  etiam 
kI  phires  afferet,  Ad  sensnm  mnlta 
requiri ;  At  primordia  sunt  simplicia, 


ergo.  Fab.  Hactentis  semina  rei 
calore,  frigore,  odore,  sapore,  colore^ 
cvterisque  qaalitatibas  destitutacasc 
demonstravit  Locretins,  ex  iis  tan»ca 
res  calidas,  frigidas,  sapidas  et  oleo* 
tes  constitnit:  jam  majns  opns  nso» 
vet,  et  docet  res  sensiles  e  prineipiis 
nnllo  prorsus  senso  prseditis  corapetii 
posse:  1.  fidem  Ezperientite  implo- 
rat  vss.  9.  £  stercore  putrido  ver* 
mes  nascnntnr,  at  in  stcrcore  isto 
frnstra  vitam,  ant  sensom  aliqoem  re- 
qniras.  Creech. 

806  N€fK£  U  manfeMU  r^aal,  ^] 
Sic  solebat  interdam  suas  seatentiaa, 
saaqnc  decreta  confirmare  Epicnms, 
ca  qate  non  facile  senau  probari  poa* 
sent :  ToSra  ab  ftdxfrai  tm  fmunfUiwMf 
u  e.  '  htpc  non  pngnant  cum  iia  qnm 
snnt  in  promtu.'  et  oM^  Twr  ^aufafU 
Mir  roirots  ham^Mffropny  I.  e.  '  nihil 
eornm  qoti  snat  in  promtn  contra 
hsBC  didt  testimonium.'  Itaqne  at 
npnd  Pltttarch.  et  apnd  Diog.  Laer- 
tium  crcbra  sunt  hsc:  eifX^  ro^m 
krorfm^im  *Ev&mipsf,  ixoftMfVt  rtS  ^ 
lfX«yUr«v.  i.  a.  *  nihil  homm  iatprO' 
bat,  ant  rqiicit  Epicnms,  htsreiis  in 
eo  qood  ejnsmodi  est,  nt  fieri  et  coik 
Ungere  queat.'  Lamb,  Solemnis  £pi« 
Guri  ratio,  cd  ftdxirai  rots  ^aanitdfots. 
qntp  eo  validior  videri  debet,  qnod 
omoibns  magis  obvia  est.  Fab. 

868  Mantt  dueimi]  XcycrywyoSot. 
Quippe  videre  fieetj  otros ,  ^]  Docet 
Aristotelea  lib.  6.  de  Hist.  Anim.  cnp. 
19.  quo  loco  enumerat  insectonun 
origines,  etiam  e  ccsno,  fimo,  et  ater- 
qnilinio  nasci :  qum  scilicet  e  vermi- 
bns  ante  genitis  finnt  Sic  apes  ex* 
sistunt  ex  vitnlo  snffocato  et  pntre- 
facto,  qnemadmodam  docet  Virg.  4. 
Oeorg.  ct  mures  magni  certis  tempo* 
ribtis  in  agro  Thebano  ex  terrae  gie* 
bis  nascnntnr,  nt  r^ert  Diodoma  Si« 
enlns  lib.  1.  non  longe  a  principio. 
Lamb, 

8T1  Putrorem  eum  eUn,  ^pc.]  Sic  le- 
gendum,  non  paiorem.  Simile  ermtan 
invasit  in  Arnobii  lib.  8.  non  loBge  a 


T.   LUGRBTII   CARI    Dfi   RERUM    NAT.    Llfi.   U.      1165 


principlo,  ibi,  *  Utrnm  illnin  tellnft 
uliginis  allcojus  conversa  pntore, 
tamqvam  vermeis,  animaverit,  tam- 
qoam  mnreis?'  nam  legeDdiim  puirore, 
Lamb.  Ita  {ptUrorgm)  legendum,  nt 
mex :  *  qna»i  patrefacta  per  imbres.* 
De  hoc  et  infra,  lib.  6.  fere  extremo. 
Valgati :  pviwm,    Vide  et  inf.  vi. 

ras.  Gtf, 

875  Pr^erea  cvji«(aff,  /|pr.]  Neqne 
exempliira  tantnm  proponit  In  ver- 
micnlis  et  animalibns  dum  gignnntur, 
aed  in  animalibos  etiam  genitin,  vm. 
18.  cum  cibns  assnmptus  ex  inanimi 
animatnA  evadlt.  Alimentis  intK^nsi- 
libns,  graitiine,  frondibus,  &c.  pe- 
cndes,  et  ave»,  res  totK  semiles, 
litttrNimnr ;  istls  vescitnr  linfnanum 
geous,  ideoque  e  partirulis  insensU 
libns  graininis  et  frondlimi  tandein 
«onstituitur.  H»e  omnia  apposita 
similitndiDe  lllnstrat.  Ligniim  aridHm 
in  ignem  et  flaromam  resolvitur,  at 
Men  magis  distat  Insensile  aliroeotnm 
a  carne  viva  et  sentieof  e,  qnam  lig« 
BUm  a  flamma  lucente  et  ctara.  Et 
qnemadmodura  oportet  ex  ligno  ex- 
tricari  particulas,  qnss  sese  ciefites, 
explicantes,  novaqne  ratione  dispo- 
nentes,  nova  illa  Incendi,  calefttcien- 
diqne  vi  polleant,  tta  ex  cibo  sererni 
oporteat  spiritnosas  |>artlcnlas,  qnfl» 
certa  ratione  diductcp,  novoqne  modo 
dispositse  eoergiam  hanc  sentlfndi 
obtineant.  Sensns  enim  sensilisve 
rei  procreatio  ex  insensi^ibns  princi- 
piis  debetor  certae  et  bpeciali  eomm 
magnitudiiii,  figune,  positioni,  ordi- 
ni,  et  motui.  Creech. 

874  Verivnt  ge  /Nrtt,  et  frwtdee,  et 
pab.  L]  Sic  legendum,  non,  ut  est  in 
vnlgatis,  Veriimi  $e  JUvn  in  frondeU^ 
9fe.  iioc  enim  significat,  fluvios,'et 
frondei»,  et  pabnla,  verti  in  naturam 
pecndum,  cum  scillcet  pecndes  fluviis 
sitim  sedant,  frondibns  famem  ex- 
plent.  lAttnb,  Volg.  in  /rondee,  Oif. 
Lego :  Vertnmi  se  ^uvtt  tii  fnmdeis. 
Salm.    Ep.  48. 

876  Vcrtuni  peendes  in  carp,]  Cum 


vescimnr  earnm  carnlbns.  Lnmb, 

876  Ei  notiro  de  eorp,  s.  /.]  Cum 
devoramnr  a  feris :  ot  6. 998.  <  Unns 
enini  tnm  quisque  megis  deprensns 
eorom  Pabula  viva  feris  prmbebat 
dentibns  haustus;  Et  nemora  ac 
monteis  gemitn,  silvasqoe  repleliat) 
Viva  videns  vivo  sepHiri  viscera 
bnsto.'  et  Hooier.  lAulS.  o.  in  princip. 

T«  vSo-i,  et  saepe  aiibi.  Lamb, 

877  Penmpoientum']  Aviom.  L«iii6. 

880  Non  aUa  hnge']  I.  e.  Simili  ftre 
ratione.  Lamb. 

881  Expiicat]  Resolvit»  videiicet 
natnra.  Liiai6.  Uissalvit,  resoMt, 
hfoXiH,  Fab, 

882  J4mae  tiden  igHnr]  Innnit,  di»» 
simUitudinevn  rerttm  creatarnm  ad- 
scHI»eiidam  esse  varits  ordioibus,  po- 
situris,  motionibiis,  conciKis  princi- 
piomni  potius,  quam  figttramm  dts* 
siniilitudini.  Lamb,  t^ip.  vs.  V69. 
Pro/i(^^a  fR«gm',  ^.  Gif. 

886  Tam  porro  fuid  id  esf]  Hoe 
aentit  Lucret.  Porro  qnidnam  illnd 
est,  qnod  animnm  commovet,  et  se- 
cnm  bac  de  re  dubiiare  cogit,  ita  ot 
credere  non  posAis,  «ensile  ex  iosensi- 
libns  prtnciplis  gigni  ?  nimimm  qnod 
lapides,  et  ligna,  et  terra,  et  similia, 
ronimi»ta  et  confusa,  nequeont  vi- 
verr,  neqne  sentire.  quenwdmodum 
igitur  ea  quv  dixi,  ima  mista,  vita^ 
iejn  sensimi  reddere  nequennt,  ita 
videtnr  iiicredibile  ex  piincfpils  in- 
sen<«ilibiift  gigni  anlmanteis*  Laiii6.  • 
Ne  argnmentis  ab  exporientia  dnctis 
repngnare  videatnr  ipsa  experientia, 
cavet  vss.  16.  Negare  non  potnit 
ilgna,  lapides,  terraraqne  commista 
aliqnando  insensilia  manere,  aliter 
viventes  domos,  et  turres  seosiles 
efliceret.  Fstetnr  Igitnr  res  insen- 
silesy  nisi  certa  fignra  et  magnitndioe 
donentnr,  debito  motu  agitentnr,  cer- 
toqtie  ordine  dieponantnr,  nnnqnaa 
etficere  res  sensiles ;  at  deblta  omoia 
et  reqnisita  adfaibeantnr,  aniroal  nas- 
citur  e  re  maxime  insensUt.    Putres* 


1160  MOTiE  VARiORUM    IN 

cat  enim  nfDam,  aat  glebn  imbri-  tentia  est.    Dizi  eqdidemy  ex  priad- 

bus  resolvantnr,  et  animalinm  hnc  et  piis  sensu  carentibus  aniroalia  gigoi : 

iUac  reptantium  agmina  snbito  admi-  yidetur  hoc  esse  absurdom,  nt  si  qtus 

rat>ere.  Creech,  dicat,  ex  lapidibus  et  iignis  aninuMi- 

Percuiii  ipnan]  Ter.  Andr.  1. 1 .  98.  tem  oriri  et  couflari  posae.  itlnd  igi- 

'  percossit  illico  animum.'    Quid  te  tur  fcedus,  id  est,  illam  cont entioBeni 

movet,  qua  cansa  impnlsus  dubitasP  et  pactionem,  per  qnam  ■  rae  disaen- 

aam  <  Tarios  sensns  expromere/  du-  tire  desinas,  mihiqae  assentiare,  me* 

bitare  est.  Fab.  minisse  decebit :  non  dicere  me,  ez 

886  Et  vorioi  Beutue  exprom,']  I.  e.  omnibus  principiis  omniuo  et  simpti- 
et  in  varias  sententias  animnm  dis-  citer  extemplo  res  sensn  prvditas  et 
trafait.  Lamb,  sensuk  gigni :  sed  ex  prtnci  piis  bac  vel 

887  Ex  infeneHibuM  ne  eretUu]  Tn  illa  figura,  et  quas  sic  vel  sic  movean- 
voce  '  insensilibus'  nallom  ioest  tar,etqtt8Bhoc  velilloordinecDlloceii» 
meodum,  mea  quidem  sententia,  cnm  tur,&c.  Lamb,  Vulgati:  rebua,  In  qoir 
fmc  scriptura  confirmetur  auctori-  busdamveteribus:MdttJ.Fadiu;rccte» 
tate  omniom  codicum  et  manuscr.  i.  e.  sit  hoc  inter  nos  constitutum,  et 
quibus  nsns  snm,  et  impressonim  ;  pactam.  G^.  lUnd  i»  kis  igiiur  feBdmM 
tametsi  Priscianns  lib.  4.  legat,  Ex  numinisBe  decebU^  Lectio  volgata  fne- 
imensibiUf  nisi  sit  eo  loco  corrnptus  rat,  JUud  in  kie  igitur  rebue  numimne 
Priscianus.  in  verbo  'credas'  for-  decebii:  sed  illaro  nterqne  interpres 
tose  videatnr  alicui  aliquid  inesse  mntavit;  legendononrefrictsed/edHa. 
mendosi,  et  legendum  credai,  Tum  At  nibil  necesse  fuit;  sic  enim  loqei 
in  particuia  *  ne  '  suspicantur  docti  amat  Lncretius :  id  quod  ul>errinia 
qiiidam  subesse  aliquod  uicns,  prop-  exemplorum  seges  probabit.  *  Iliad 
terea  quia  libri  mannscripti  habent,  in  bis  rebns  longe  fnge  credere,  Menip* 
nt  credu,  ego  tamen  nihil  mutavi,  mi.'  '  Illud  in  his  qooqne  te  rebna 
qaamvis  sciam,  ni  usurpatum  esse  a  cognoscere  avemns.'  ^  Illud  in  his  re- 
veteribns  pro  ne:  sup.  77S.  ubi  vnl-  bnsnon  est  mirabile.'  *  Illad  in  his  ob- 
gati  libri  habent,  Neve^  alium  quemvie  sigaatum  quoque  rebus  habere.'  *  lU 
^iuB  MutU  tndiita,  ^c,  in  manuscriptis  lud  in  his  rebos  vldeor  [sic  legendnm} 
legitnr,  Nive  aZtMm,  ffc,  Satis  est  firmare  potesse.'  *  Illnd  in  his  rebos 
luibi  lectorem  admonuisse  de  an-  nequaqnam  snmere  possis.'  *  Illud 
tiqna  scriptura,  ejusque  rationem  in  his  rebns  non  addunt,  nec  tibi 
breviter  attuLisse.  Lamb,   Priscianus,  earum.'    '  Illnd  in  liis  rebns  mipime 


t 


Ub.  4.  insensibiU,  Gif.     SensUe  gtg-  estmirabilehabendom.'  'Illudinbta 

m.  Codex  Bertin.  et  Vatic.  et  ali-  rebus  vitium  vehementer.'    *  lUnd  ia 

quot   vnlgati,    habent  sAuUe   nasci.  his  rebus  ne  me  arripnisse  rearts.* 

Lamb.  Fab,  in  Emend.  Magis  probem  qnod 

881^  Viialem'}  Vitse  convenientem,  in  al.  legitur,  lUud  m  his  igiiur  rebus, 

vel  vita  prseditom,  vel  ad  vitam  ac-  Fab.    in  Not. 

commodatum.  Lamb.  Feedus']    Ita  Lambinos  e  quatnor 

800  lUud  in  his  igUur  feedus]  Non  Mss.  £t  'Fo^dos'  ioterpreUtor  illam 

video  qoamobrem  scripturam  vete-  conventionemetpactionem,perqiiam 

rem  immutare  debnerim :  qo»  repe-  a  me  dissentire  desinas,  mihiqne  aa- 

ritor  in  quattuor  lib.  manuscriptis,  sentiare:  sed  non  tanta  est  libromm 

nlsi  qnod  Bertinianus  et  Memm.  ha*  auctoritas.  *Iliod  fcedus '  nunquam  in 

hei^t  sedus  parva  immutatione :  qni-  Lncretio  invenies,  sed  passim '  lUnd 

buscum  consentiunt  Vicetini  et  FIo*  in  his  rebus,'  qnod  alii  rectius  am- 

rentini.  hujus  aotem  loci  hsec  sen-  plectontor.  Creech„ 


T.   LUCRBTIl  GARI    DB  RBRVM   NAT«   LIB.   II.     1167 

898  SauiHa  extempki]    8ie  scrlp^  cle(inqiiit)  cam  conttitiiont,  id  ent^ 

tam  reperi  in  quinqae  libris  niana-  statnnnt  sensile  ez  sensilibos  princi- 

script.    qoiboscnm    impressi  Aidini  piis  posse  creari;  quse  quidem  sen- 

antiqoiores  congmnnt.    Alii  babent,  silia  ex  aliis  sentire   consoeTenintf 

SentUe  et  extempio,  praster  Florenti-  nempe  ex  venis,  nervis,  ▼isceribos,  et 

nosy  qoi  habent,  SensUe  progigni  ex'  similibns ;  tom  faciont  principia  ilki 

iemplo^  eiprodmeere  eenam»,  plane  Ti-  sensilia,  mollia;  et  ita  roortalia,  qood 

tJose.  Idunb.  esse  non  potest.    Sed  tamen  demna 

69S  Sed  magni  rtferre  ea  prhmim  ista  posse  seterna  permanere,  &e. 

qnaniula  eonttent  SemiU  qutB  faeiuntf  Lamb.    Aliud  Lncretii  argnmentom 

ef  <fua  mnt  ptAtiUa  fonmy  Motibu»,  or-  vss.  5.  continetor,  qnia  si  principia, 

dinibue,  poeitwris  denique  qua  stnt.]  Li-  ex  quibns  est  sensos,   sensilia  sint, 

quidojurare  possim,legendiim;  quei»  erunt  igitor  ipsa  mollia,  com  nolla 

eOU;   i.  e.  qnibos  positoris,  Sec,  nt  res  dora,  solidave,  sit  capox  sensus: 

versn  snperiori  *  qua  prsedita  forma,'  qoareet  emnt  cormptibilla,  qoippe 

qood  et  arbitror  lectom  in  aliquo  ex»  com,  nisi  solida  slnt,  distrahi  possiot, 

emplari  foisse.    Sic  in  vs.  194.  '  in  atqoe   idcirco  soam  natoram  amit* 

tales  venere  meatos  Qualibus  bsec  tere :  atqoi  del>ent  rernm  principia, 

renm  genitur  nonc  summa  novando.'  nt  declaratum  snperius  est,  incorrap- 

Coi  loco  concinit  qnod  in  2.  est  vs.  u  perseverare.    Ita  optime  philoM- 

IWf.  *  Propterea  magni  quod  refert,  pbus  Gassendus :  grammaticum  vero 

a^mina  qnaeqne  Com  qnibos  et  qoa-  Lambinnm  andiamns.'   Deinde  com 

U   poaitura    contineantor.'   Fab,  in  statnant  sensile  ex  sensilibns  creari 

Emend.  Necessario  legendom  ^icns  posse ;  qoae  qoidem  sensilia  ex  aliia 

ttnf ,  nt  alibi  monitnm.  FiU>.  m  Not,  sentire  consueverunt,  nempe  ex  ve- 

Non  opus   mntatione.  *  qnse '  enim,  nis,  visceribus,  nervis,  et  similibus ; 

nt  passim,  valet  qoalia,  ut  in  praece-  tnm  facinnt  illa  sensilia  mollia,  et  ita 

denti  *  qua '  valet  quali.  Vou,  mortalia.    Hsec   grammaticus,  dom 

900  ConcU.  iia,  vl  deb,"]  I.e.  hoc  verba  potins  quam  sensum  spectak; 
modo  congregantur,  et  conveninnt,  quippe  vitiosos  Codices  seqnutus  de* 
quomodo  animalia  gigni  necesse  est,  «ipit.  Qnid  enim  sibi  velint  istm  vo» 
vel  gigui  opoctet.  Venit  mihi  ali-  ces,  '  Ex  sensilibns,  porro  ex  aliis 
quando  in  meutem,  legendum  ease  seotire  soetis,'  cum  illi,  Plato  ek 
debeant:  qnod  et  quidam  conjece-  Anaxagoras,  contra  qnos  dlspntat  Lu- 
rant,  utsit  bsec  sententia:  ita  con-  cretius^  ipsa  reram  principia  statne- 
dliantnr,  id  est,  tali  modo  et  tall  rnnt  sensilia  ?  Nnllis  igttur  libris  ad- 
ordine  conjiciootor  et  coeont,  nt  ex  Jntns,  sed  re  ipsa  admonitos  andacter 
iis  ita  conjectis  et  congressis  anima-  lego  Denique  prineipiie  qui  seneUepoa' 
lia  gigni  debeant.    Sic  8. 90S.  r^^Mn-  eecrearif^c,  Creecb. 

deamvf  positumest,qnattuor  syllalMi-        902  Seniire  euetia']  Sic  vtdetnr  le- 

rom,  ibi :  '  Qnid  respondeamus,  nisi  gendom,  ot  sit  bic  Locretii  sentns : 

jnstam  intendere  litem/ &c.  adqnem  ex  sensilibus  suetis,  i.e.  quse  solita 

locum  plura.  Land>,    Forte  :  debeani,  snnt,  porro,  id  est,  porrotenus,8entire 

Vide  1. 2SS.  et  S.  96S.    £t  in  Indice:  ex  aliis,  videlicet  ex  visceribns,  ner- 

*  Respondeamns.'  Gff,  vis,'venis,  nt  diximus  :  quse  quidem 

901  Deinde  ex  eeneilibua  cum  teneUe']  sunt  mollia  et  mortalia.  LajR6.  Sueti», 
Hnjos  scriptur»,  quae  nihil  fere  ab  Ita  Lambinus ;  recte,  ut  opinor.  In 
antiqna  discrepat,  nisi  qnod  eueti»,  libris  omnibns  tameu:  »ueti,  Oif. 
pro  aueii,  qnod  est  in  libris  omnibns,  Quod  tamen  rectum  poto^  et  seiiHr#, 
jobstituii  senteotia  phtna  est.    Dcin-  ife,   Poetse    significare,    lapere   ex 


1168  NOTi£   VARIORUM   IN 

«1*111,   aliM    leqni.    Pr»terea   poit    ernnt  Bhnilia  t«tis  aarimantilMtt,  ergo 
*  porro/  diBtinctione  posita,  planio-     craotmortalia:  aiMortalia,  ergo  mb 


rem  (nt  pnto)  loenm  redflldi.  Ha0.  prindpia. 

90t  MMa  ium  faeiuni]    Qnim|ne  908  Aui  timUm]  8ic  leftemlnDi, 

libr.  mannscript.  habent,  MMu  €mm  clamantibas  onnibot  oodicibasy 

/nnMmi :  vnlgati  plane  mendoae,  JM-  ter  Florent.  et  Venetos  recentiorea. 


Ita  qnm  fnekait.  Lanib.     ilfotfia  eum  etBasilienwia:  qnos  aeentna  aoB,  nt 

fmeitmt,  Ita  ommiit  libri  veterea,  veh  hoc  loco  emendatiores.    Eat  aBtem 

fwn.  Marnllns :  qua.  Lambinns:  tmm.  hic  aoapantns  pro  apoodeo^  2mi  to  : 

Porte  etiam,  ton/actanf.  Oif.    Mala  vel  dlc»  dttoii  brerels  pn>  ona  Inegm 

in  utraqne  editione  Oifanii,  ctm.  est  haberi.  iMm^  Sic  (fMKda)  recte,  at 

enim  eontra  sententiam.  Fmb.   E  Co*  pnto,  Mamilaa.    Oimoes  ▼eterea  li- 

dicibnt  nescio  qnibiis  cum  exbibet  Oi*  bri  t  staniii.    Vide  et  snpra,  hoc  !!• 

fanins,  et  conjicit  legendaai,«M|/<iei-  bro,7l8.  Gf^. 


«nf.    Creech.    Afottia    cti^faeimU  ex        Fntarij  Sic  iiabeot  oodires  Vi 
Vossii  mente  scripsit  boc  loco  Lnere*     antii|.  et  ita  le^endam.  Lam^.    Itn 


tius.    At  cemjkert  apnd  noMriim  ▼a*'  In  veterlbaa  nostris.  G4^. 

let  interimere.  lOO^  lUS.  1161.  qood  900  Ai  mequemii  per  m  yarlft,  ifcJ] 

hac  non  quadrat.  Preig.  Hnnc  vertnm  sie  restitoi,  partia  ae- 

000  Sed  tamemetio]  I.  e.  sed  tameo  cntna  codices  Florent.  et  Aldin.  re- 

demuft.  Lunb.    Aliiid  vss.  IB.  propo-  eentiores,  partim  conjectora  duetoa; 

nit  argnmeotiiou    Sapponaoms  sen-  com  legeretnr  antea  io  ennibos  H- 


silia  hapc  remm  princtpia,  qn«  Plato  bris  sMttrf,  neMise  eil,  plane 

et  Anaxagoras  statnemnt,  ac  proinde  doso.  adoionitos  sino  anfem  o  aiositi 

moUia,  aeterna  esse  posse  oec  interi-  loco,  qni  est  8.  OtB.  ^  nec  anioa  Abo» 

tni  obnoxia,  haberi  tamen  sensilia  ooo  qoe  anima  per  se  poasnnt  seottrey  oec 


possnnt)  neqiie  nt  partes,  qoia  paitea    eise.'  LmA.   Volgo  male  ossasat.  Ita 
separattt  non  seotiaiit,  oeque  ut  tota,     olim  apud  Festnm,  io  *  Nec/  ex 


qnia  hoc  modo  essent  qti^dam  ani-     esclt^    deprovatam  orat  '  oeooacit.' 
malia,  ac  ideo  mortalia,  sen  corrnp-     Gif» 


tibilia ;  qnod  aihrersator  snppoMtio-        010  Ndm^oe  «fiM 

ni.  Creeek.    Sic  4. 1165.  *  Sed  tamen  rrs  piiU  cmmei :  Nee  loaoas  a  mMt 

esto  jam  qnantovis  oris  honora,  Ciii  ftt  eet  saoTfa,  neqme  oXla  Corp0ris< 

Venerls  HMmbris  vis  omnibns  exo-  no  eefumm  pmn  tote  temere]  Ita  io  v«- 

riatnr,   Nempe    alie   qooqae  simt.'  teribns  qoibnsdam,  eamqne  scripti»- 

Preig,  rani  et  ordinem  oon  vnlgati  tantnm 

007  Nempe  immen,  ifc.]   Dilemma  llbrl,  sed  sententia  omnino  poatnlat^ 

est  hajasmodi :  d«nNis,hier  prineipia  Est  enim  in  boc  versn  ratio  prseee- 

sensilia  posne  este  immorlalia.  ea  aat  dentis,  nimirnm  :  ex  plnribaa  rem 

habebnnt  sensnmpartix,idest,talem  consistentem    partibns    earam    om> 

aensnm   habebant,   qiialem    habent  nes  sensns  reqnirere.    Atqne  ita  om- 

parte»,  aot  erunt  pntanda  slmilia  to^  ocs  partps  intor  se  colligatas  esae. 

tis  animantibns,  i.  e.   talem  sensum  O^.    Niomqme  oftam.    I.  n.  nam  paix 

babebnnt,  qualem  totao  animantes :  si  a  toto  sno  separata  aliomm  omoiam 

dicas,  partis  sensnm  habere;  pars  a  membrornm  sensus  respnit.  arginoen- 

toto  separata  neque  sentit,  neqne  est:  tnm  est  a  partibns,  hoc  modo :  pars 

verbi  gratia,  manus  separata  ab  hn-  a  toto  separata  aliaram  omninm  par- 

mano  corpore  non  sentit,  estqne  ma-  tinm  suarnm  sensus  rajicit  ac  respo- 

nu«  ««6*  dfxmmffilm^,  i.  e.  ex  similitu-  it.  ergo  pars  sola,  id  est  a  toto  se- 

dine  nominii,  ut  manas  picta.  sio  joncta,  totios  corporis  aeosom  teoere 


T.   LUCRBTII    CARl   DE   RBAUM    NAT.   LIB.   II.      1169 


potest.  Qui  hoB  venus  ordine  con- 
verso  legiint>  nifail  vident ;  qui  aliam 
senteBtiam  etse  dicont,  fAahromou. 
Lamb.  Interpretes  dispntant  qno 
modo  legendus  nit  hic  versuB,  et  quo 
ordine  collocari  debeat :  Lambinns, 
Gaatendoii,  Faber,  Nwnque  alium 
Sknm»  membrorum  respati  omneSf  et 
V8.  j912.  snbjnngunt:  qnasi  dixisset 
Lncretius:  Pars  a  toto  sno  separata 


locum  exempla  congesieront  Inter- 
pretes.  Orsece  nil  freqoentius.  alibi 
qnoque  Lncret.  Fub,  Eadem  anima- 
tibua  mortaUbu»  dixit,  ut  inf.  4. 1168. 
'  eadem  tnrpi.'  Freig. 

918  Qu»d  Umen  ut  poasint]  Quam- 
vis  possint  vias  leti  vitare,  et  imroor- 
talia  esse,  non  fungentur  munere 
principiorum  tamen  :  neque  ex  iis 
quicqnam  gigni  poterit,  praeter  ani- 
aliornm  membromm  sensus  respnit,  manteis.  Lamb,  Ulterius  progre- 
ergo  pars  sola^  i.  e.  toto  sejuncta,  to^  ditur  vSs.  5.  Quia  licet  admittantnr 
tius  coiporis  sensum  tenere  noii  po-  et  quasi  animalia  et  immortalia  si- 
test.  Displicet  haec  interpretatio ;  mol,  tum  nnllum  animalinro,  qualia 
snfficit  enim,  (respondeant  illi  qui  jamvisuntnr,gignipoterit,sni8cilicet 
statnnnt  semina  sensilia,)  si  pars  se-     generis,coaUtumveinnnamspeciem  : 


joncta  sensnm  sibi  pecoliarem,  licet 
non  totins  corporis  sensnm  retiueat. 
Legendnm  antem  existimo,  Namque 
aUum  eennte  membrarum  ree  peHt  om- 
nie :  et  vs.  909.  snbjungendnm  :  viz. 


sed  acervns  solnmmodo  et  congeries 
variornm  animalcolornm.  Hfec  Oas- 
sendns.  Alia  Faber)  sed  pejora :  Po- 
namns  sensibilia  ease  principia  neqne 
tamen  corrnptibilia,  qnando  ita  vis. 


qoselibet  pars  postnlat  nnionem  cnm    .quid  tandem  ex  illis  fieri  poterit  ? 


aliis  membris,  ut  sensns  capax  sit, 
nam  sine  vitali  partium  consenso,  ut 
ssepe  Lncretios,  nnllns  est  omnino 
sensns.  Creeek» 

Omnium']  Sic  legendnm,  non,  ut 
vnlgo  omneis,  Lamb. 

912  Corporis]  Quidam  veteres : 
Corporumy  male.  Gi/. 

916  Qui  poterunt  igitur]  Si  primor- 


Nihil    certe    prseter  animalia,    non 
arbor,  non  metallom,  &c.  Creech, 

920  ScUieei  ui  nequeant]  Argnmen- 
tum  a  simili.  Lamb*  Scilicet  ut  ne- 
queunt  Aotmiies,  i^c.  Ita  conjectura 
ductus,  ut  inf.  vs.  9SG.  Vulgati :  ne- 
queant,  Gif. 

921  Inter  eeee,  ^P^.]  In  libris  se- 
quentero   versum   honc,    Sic  Uidem 


dia  rernm  ernnt  anlmatibns  similia,  at-  qua  eentimuif  sentire  neeeste  ettj  nt  ab- 
qne  adeo  eadem,  et  eront  sensu  prie-  snrdnm  sustuli.  Alium  snpposuit 
dita,  qnomndo  poternnt  dici  primor-    Lanibinus,  hunc  Per  Venerie  res,  ex- 


dia  rerum,  et  esse  immortalla,  cnm 
sint  animalia  ?  Lamb. 

916  Et  leH  fsiiure  fBkuf]  1.  e.  et  mor- 
tem  vitare.  eadem  tralatione  dictnm 
letivUareviaef  qua '  leti  jannam  aniroo 
patere,  et  non  patere,  seo  prsclusam 
esse,'  S.  829.  Lamb, 

917  Mortalibut  inia,  eademque]  Tau- 
ra  roa  ^Aoa.    sic  loqoitur  S.  1050. 


ira  homine»f  armenlta  feraaque,  Bonum 
quidem.  Sed  ego  veteres  omnes  li- 
bros  seqoor,  et  ea  sobintcUigo  ex 
prscedentibns.  Gif, 

Conveniendo  PerJVeneris  ree]  Con- 
veniendo  per  complexom  Venere- 
uni.  Sententia  hujns  loci  haec  est: 
prima  corpora  ponantnr  sensilia,  et 
animalia:  nihil  creabnnt  per  conci- 


*  qiiorom  nnus  Homerns  Sceptra  po-  Unni  snum  pneter  animalia,  qucmad- 

titns,  eadem  aliis  sopitos  quiete  est :'  modom  homines  per  cenjnnctionem 

et  Hor.  ad  Pison.  467.  <  Invitnm  qni  maris  et  faeminae  nihil  gignnnt  prseter 

servat,idem  facit  occidenti.'  Lamb.  Iiomines,  tauri  nihil  prnter  tauros, 

Una  atqne  eadem  cum  animallbus.  ferse  nihil  extra  feras.  hunc  versnm, 

<  Idem  facit  occidenti,'  Hor.  ad  qnem  qui  deerat,  reposui,  in  codice  typis 

Delph^  et  Var.  Cla$,                   Luerct,  4  E 


1170  NOTiB  VARIORUM   IN 

illo  qaidenn  impreifo,  sed  cam  maBO-  terea/   rastolimns,   secnti  cod.  Ve* 

•criptis  comparato  repertom»   com  Betm  antiq.  etVicet.  el  nonnoUei 

ettet  adtcriptns  ad  oram  Itbri :  qvem  mamMcr.  Lmh,  PrmUrea^  qmni.  Alii 

lAicretH  etse  plane  arbitror.    Atqae  Prmtena  eaij  qwtd,  Oif. 

nt  hane  re»titni  qoi  detiderabatar,  Quod  JugiwmM   oMie^    Nef^avimiu* 

ita  iilom  aastall  qoi  fuerat   inepte  Vozeatezasuforenaiyati^delendere' 

snppositos,  at  minime  Locretianam  proaffirmareyasserereirespicitanteiB 

et  sapervacaneom.  nam  simile  qoo  locnm  illom,  vs.  8M«    '  Qaarom  nil 

ntitar^  refertar  ad  ea  qoas  antece-  rerum  io  Ugnis  glebisqoe  Yideniiu.' 

dont.    Versus  aotem  hic  est :  8ie  Ui»  Ftb.    Fogjjmtc,  negavimos»  non  eso- 

dem^  qpuB  unHnme ;  ieniire  meeem  es^.  cessimns,  Lambinos :  et  idem  rell- 

▼ely  ot  alibi  legttor,  Sie  itidem  tpue  qoi  interpretes ;  addit  Paber :  Voi 

nmtf  msatmts,  eeiOireneeeeae  eet.  Cnm  est  ex  nso  forensi,  ati  '  Defendere' 

hmc  scripsissem  treis  ab  hine  annoSy  pro    aiErmare,    asserere  ;    respicit 

simiam  illam  tnrpissimam  non  pudoit  aotem  locom  illom,  *  Qoarom  nil  re- 

scribere,  sehuoc  versom  sostolisse.  rom  in  ligneis  gleblsqoe  videmos:' 

Iiom6.    Pro  boc  versu  olii  libri  ez-  vs.  896.    Sed  qoi  locom  inspicit,  sat 

hibent,  Sie  itidem  quee  smU  mintwtt  sciOy   hnic  observatiooi  neqoaqoam 

senftrie  neceeee  eet,   in  aliis  invenies  eonsentiet.    Legendom  igitor   arlii- 

8ie  itidem  qua  eentinme  eentire  neceeee  tror  ,^gimiis,  i.  e.  ponimos  seo  pm- 

eet.  e  Libro  qoodam  com  Mss.  com-  bamus :  et  vox  ista  non  incommodo 

parato  snbstitnit  Lambinos  Per  Vene-  respiciet  vs.  870.  nbi  pars  hnjos  argn- 

rts  res,  ife,  rejicit  Oifanins :  nec  valde  menti  proponitor.  Creeeh,    Nosqoam 

necessarius  videtur,  qoippe  aoferas  ita 'figimos' apod  Locret.  Legoita* 

illnm,  valet  tamen  Lncretii  argumen-  qne  mmeieene  vel  otctmiis.     Vide  Ind. 

tom.  Creeek,  in  '  Vincere '  et  '  Pervincere/  Hnn» 

oas  Qiiodst/or<««HiMi]Deindevss.  926  QiiaimMs]  L  e.  qnoniam:  et 

7.  ridet  illos  qui  assernnt  semina  sen-  ita  saepe  alias  apnd  bnnc  poetam  s 

so  qnidem  prsdita  esse,  at  non  eo  itemqoe  apod  Hor.    Deoiqae  docet 

qai  postea  io  animalibns  apparet,  et  Festas,  *  qoatinos '  idem  valere  qnod 

alind  subjicit  argomentum  illi,  quod  qnoniam.  Lemh, 

vs.  870.  continetnr,  affine :  Ex  ovis  927  AiHntml  Alitom.  sic  Virg.  8. 

nascnntor  aves,  vermes  e  potri  terra  27.   <  Alitoom    pecodnmqoe    gentts 

exiliunt,  at  sensilia  ova,  aot  glebas  sopor  altos  habebat.'  ixmi6. 

viventes  qnis  dixerit  ?  Crteeh,  Vermeieque   effervere^   ierrem'\  Or- 

024  iittri6iit,  qw^  In  qoibosdam  do  verborum  hic  est :  et  qoatinas 

veteribos:  idqkod,  Oif.  i.  e.  qooniam,  cernimos  vermeis  ef- 

925  TumpriBterea,q,f.€mteQ,i^e,']  fervere,  i.  e.  exsistere,  sobinteil.  e 

Prcterea(inqirit)qnatinas,  i.  e.  qno-  terra,  com  pulror  terram  cepit  ob 

niam,  ex  ovis  fiont  polli,  ex  glebis  imbreis   intempestivos :  scire  lioet^ 

exsistunt  vermes,  qood  antea  fugi-  &c,  sed  non  dissimulabo,  rae  in  librls 

raus,  vs.  896.  *  Quarom  nll  rernm  in  manoscriptis  reperisse  scriptom,  ier» 

lignis  glebisqne  videmos  :'  et  snpra,  rmn  intempeethnu  quam  puiror,  i^e,  de 

888.  *  Nimirnm  lapides  et  ligna,'  Sic,  qna  scriptura  leotor  quidem  jodica- 

*  Fugimos '  autem,  i.  e.  negavimns,  bit :  lioc  tamen  enm  etiam  mcmorem 

non  concessimus.     Quoniam    igitur  admonebo,  ti  pro  o,  et  o  pro  tc,  in  li- 

id  fieri  viderons:   Scire  licet  gigni  bris  mannscriptis  librariorom  culpa 

posse,  kc,    Verbom  *  est,'  qood  fo-  saepe  posiUim  reperiri :  nt  '  adales* 

erat  incnlcatnm  post  vocem  'prm-  cens' pro  adolescens,  'epistoia'  pra 


T.   LUGRBTII  OAEI    DB  RERUM  NAT.   LIB.  II.     1171 

epistoU:  Bicenim  sine  diibio  ftcribi  et  altennn,  qni  deinccps   seqiiitur^ 

dcbet,  oflfo^fM  (inqaam)  et  €pM<0fa:  longe  eliter  ftcriptoi  eite  ia  libri* 

et  errant  qiii  aUter  flcribnnt :  '  m-  mannscriptis,    nempe    lioc    modo : 

bustis '  pro  robiutis,  *  rntondas '  pro  Pmm  m  wm  «nifVy  MMiif  mMtainlUuie, 

rotandu8,<cibos'procibos, 'cnmes'  Aui  aiiquo  twqmM  partu^  quod  jto" 

pro  comes,  dec.  et  contra  'aviom'  dtfiir  eaDf re.    Hanc  igttor  scriptnram 

pro  aviam, '  ciendom '  pro  ciendnmy  nonc  seqoor,  rejecta  vnlgata,  ejns- 

^soboles'   pro   snboles:    ^  snboles  '  qne  ezplicatione  et  sententia.    At« 

eaim  diceDdnm,  non  '  soboles/    Sed  qne  hanc  ipsam  antiqaam  sic  explico: 

nt  ad  scriptnram  iUam  antlqnam  re-  Qnod  si  forte  aiiqais  dicet,  ea,  puta 

deam,  videtnr  mibi  sic  leviter  adjn-  polloSf  vermeis, '  ez  non  sensa '  (h.  e. 

TMida,    FcnMWfMe  ^enoere    temm  es  insensilitate)   oriri,  per   sensns 

(sive  terra)  Jntempeetiooe  fuam  putrer  mntabilitatem,  a«t,  velnti  per  ali* 

ceptf  06  imbreU.  Lamb.    Sic  restitoi  quem  partnra,  qni  proditnr  cKtra; 

ex  ▼eteribus  libris.    Vide  Indicem :  huic   respondeo,  cnm  dicimos    res 

*  Effervere.'   Vnlgati :  eferverey  ter-  oriri  ex  principiis,  oon  esne  partofn, 

rom  IniewKpeeHnoe  ao»,  seoy  nt  Lun-  nec  fieri  partom,  nist  principiis  ante 

binnsy  qugm;  raale  omnia.  G\f»  coagressis:  nec  princlpia  nec  omnino 

929  Ex  wm  eemeUmi  seiMis]  Librl  qnicqoam  nintari  sine  principiomro 

manuscr.  tres  babenty  ex  rm  eeueilme  coeta  et  congressu.    Sed  (nt  dicara 

eemue,  qnam  scriptnram  probo.    Sed  qnod  sentio)  videtur  mihi  lusc  antt* 

Tolgata,  ex  «on  eeneU^^  faciUor  et  qnascriptnra  non  satis  integra,  et 

planior  est.  Lamit,    Ex  ii«i  ««iifi6itf  hoc  modo  reconcinnanda:    Qaod   tt 

sflisiif.    Ita  ex  Yeteribns  qnibnsdam,  forie  aiiq;me4icet  dmUaxai  oriri  Poese 

nt  mox :  ntm  eeueu,  MaraUnsy  et  Vul-  ex  uan  eeneu  eeneum^  nmtainiiiate  Ante 

gati :  non  eeneiie,  Gif.    'Tf^  ut  alibi,  aiiqua,  tanquam  partum,  ^uod  prodiiur 

i.  e.  ez  inaensili  gigni  sensile.  *  Qnod  extra :  vel  Tanquam,  partum  quom  pro- 

st  forte  aliqnis  dicet,  dnntaxat  oriri  difiir  extra,  vel  QiMun  prodthir  ej^re. 

Poase  ex  non  senstt  sensnsi  sed  mo-  nt  sit  hic  Lncretii  sensns :  Qnod  sa 

biUtate.'  Fak.  forte  aliqnis  dicet,  dnntaxat  sensnm 

9S0  Qnod  ei  forte  elifiitf]  Occnpat  ex  eo  qnod  non  est  sensns,  sen  qnod 

alind,  qnod  qnis  objicere  possit.  Sed  sensn  caret,  oriri  posse,  per  mnta- 

prins  qnam  hnnc  locum,  sane  qnam  bilitatem    (principiorum)  antegres- 

difficUera  atqne  obscamro,  explicare  sara,  qnemadmodnm  partus  per  quan* 

ae  declajrare  coner,  noo  celabo  iii^|«a  dam  motabilitatem  oritnr  ex  insen- 

tertjK  editioals  lectorem,  me  io  pri-  sUi :  haic  respondeo,  non  fieri  par* 

ma  editione  secntnm  csse  libros  vul-  tum,  nisi  principiis  «nte  coociliatis 

gttos»  qni  sic  habent,  Quod  «t  forie  et  coactis,  nec  qoicqoam  commotari, 

aaquie  dieet  dmiaxai  eriri  Poeee  ex  iiisi    per   congretsionem   priniorum 

nott  eene^  eenmm :  eed  mobiiitale  Anie  corporum,  et  ipsa  prima  corpora  per 

afiqua  tnngi  partumf  quam  proditnr  ex'  se  esse  immutabUia.  Xiur6. 
<ffo;  qnara  sic  expHcabaoi :  Si  qnis        9SI  Poau  ea,  wm  eeneu,  teneue  «tic- 

fprte  dicet,  (inqnit)  posse   senftum  tahHUaie}  Ita  in  veteribos  libris  nos- 

orirLex  non  seosui  i.  e.  ex  eo  qiiod  tris.    In   qoibnsdam  :  posse   ex,  et 

sit  sensus  expers :  sed  partnm  ante  proditum^  suadente  etiam  sententia, 

qnaro  prodeat  in  Incem,  mobiUtate  et  versibos  snbseqnentibns   qoibiis 

aliqna,  videlicet,  qnie  ipsit  in  prin-  respondetnr   hoic    objectioni.    G\f. 

dpiis,  t^ngi  atque  affici,  dcc.  admo-  Auiealiq;uiataMq^amp9Ttum,quampro' 

nnifse  tamen  lectorem,  hnnc  versnm»  diturextra,    Usc  lectio  Lambioi  esf. 


1172  VOTM  VARIORUM   IN 

In  editione  Oifaniana  Mcnndns  et  men  ratione  ooSnntia  oontexi  in  reni 

tertios  verena  ita  lefuntnr,  Pmm   es  aensilen:  necTaletfoetos  simiiitndo, 

ntm  ongMf  wetUMB  Miifa6t(t<«fe,  Aut  tiU-'  qnando  is  quoqae  ab  initio  ex  mnltia 

^o  tdnqmam  pnfUy  fvod  prMfifvrea^ro.  constat  partibns,  pro  qoamm  ratione 

£an  lectionem  non  possnm  probare,  est  magnns,  cnm  singnlareprincipinm 

ita  obscnray  intricata,  et  impedita  est.  mntationi  nulli  snbjaceat.    H«c  Oas- 

Snam  antem  ita   interpretatns   est  sendus.  TVes  divenas  lectiones  et  in- 

Lambimis,  postqoam  locnm  hnnc  sane  terpretationes  in  Lambino    qnseraa, 

qnam  difficilem  et  obscttmm  sibi  vi-  omnes  enim  displicent :  Lecendi 

dere  professns  est:  '  Qnod  si  forte  aotem  Qwtdaiforte  elifiatdifiel, 

aliqnis  dicet  dnntazat  oriri  posse  ex  taxat  ortrt  Posse  ex  um  saisn 

non  sensn  sensnm  mutabilitate  Ante  muiabiiitaie  Ante  aH^mu,  fote» 

aliqua,  tanquam  partnm,  qitod  prodi-  quam  prodUur  extra.    £t  pro  olMcnra 

tnreztra:  vel,  tanqnampartnm,quom  et  difficili  plana  snblto  erit  et  facili» 

proditnr  extra,  tcI,  quam  proditnr  senteniia.  AJIqois  enim  forsan  dicnt, 

extra  ;  ut  slt  hic  Lucretii  sensns  :  principia  rerura-quidem  esse  insensi- 

Qnod  si  forte  allquis  dicet,  dnntaxat  Ua,  at  vi  et  virtute  rei  generantis  illa 

sensum,  ez  eo,  quod  non  est  sensus,  principia  mutari  in  sensilia,  et  senso 

seu  qnod  sensn  caret,   ortri  posse,  gandere  anteqnara  in  animal  coales- 

per  mutabilitatem  (principiornni)  an-  cnnt.  Hnic  vss.  19.  Lucretins  respon- 

tegrefi8aro,qnemadmodnm  partosper  det,  principia  seorsim  snmpta  mnta- 

quandam  nmtabilitatem  oritnr  ex  in-  tlonis  esse  prorsos   incapacia,   nec 

sensili :   huic  respondeo,  non    fieri  sensnm  alicnjus  animalis  prodnci  pos- 

partum,nisiprincipiitanteconciliatis  se  anteqnam  ipsum  animal  perficin* 

et  coactls,  nec  quicqnam  commntari,  tnr ;  qnla  sensus  postnlat  etira  vitn* 

nisi  per  congressionem  primorum  cor-  liom  niotunm   consensum,  qnem   in 

pornm,  et  ipsa  prima  corpora  per  se  rerum  principiis,   quae    per   aerem, 

Immutabilia.'  Fah,    Dnos  seqnentes  aquam,  terram,  igoemque  (istos  phi- 

versos  ita  legit  Gifaniiis  :  Poeee  ea  losophos  tangit  qni  omnia  e  qnatvor 

non  eentUfSengu»  mutahUitate  Aui  aliq;uo  elementis  componi  docuerunt)    dis- 

tanquam  partu,   quod  proditur  extra,  penavolitant,frustrareqniras.Creedk. 

Nardins,  Potee  ex  non  mumu :  sedaeneus  Omnis  tollitur  difficnltas  si  loctis  eo 

mobUitale  Ante  aliqua   tangi  jMtrtumj  modo    legatur    atque    distlngnatary 

quam  prodiiur  extra,  Hunc  locnm  dif-  pront  a  nobis  editur ;  nec  aliter  legi 

ficilem  et  obscnrum  esse  Oassendus,  potest.  Opponit  enim  mox  *  mntalriii- 

Lambions,  omnes  fatentnr :  Oassen-  tati'  vss.  985.  'nec  commutari/  et  rf 

do  indice  sensns  videtur  esse :  non  <  tanqoam  partn,'  illnd  *  non  fieri  par- 

bene  dici  rem  sensllem  ex  princlpio  tnm,'&c.  Constrnctioest:  'sedmntn- 

insensili  gignl,  si  intelligamns  illud  billtate,  tanqnam  aliqno  partu,  ante 

immotari,   et  variis  iromutationibus  qnamproditorextra.' Itaomniaph 


In  sensom  tandem  perfici :  slmileqne  sunt,nnUaferefactalmmutatione.fl«v. 

esse,  ut  dnm  foetus  initlo  minlmns  9S2  ProdUur]  Foras  editnr.  stc  fere 

paulatim  grandescit,  ac  paritur  mag-  usnrpat  8. 602. '  Qnid  dubitas  tandeniy 

nus.     Siqoidem,  inquit,   non  unum  qnin  extraprodita,corpus,  Imbecilhk 

principiom,    non    singula    seorsim  foris,  in  aperto,  tegmlne  demto,  Non 

sumpta  mntationis  capacia  sunt,  sed  modo  non  omne  incolnmls  durare  per 

natura  sohim  concreta  ex  principiis  sevnm,'  &c.  Lamb, 

pluribus,  nnde  et  Ista  varie  dispersa  934  PnrfMm]  Id  qnod  pariter  idem 

possunt  senso  destitni,  et  idonea  ta-  4*  1222.    '  Semper  enlm  partus  dn* 


T.   LUCRBTll  CARI   DE  RBRUM   NAT.   LIB.  H.      1173 


pUci  de  Bemine  consUt.'  Lamb, 

035  CommutQri]  Commntaii  in  ali- 
am  formam  ant  natnram,  nt  ovnm  in 
pullum,  cibum  in  sangninem  aiit  car- 
uem,  insensile  deniqne  in  aensile.  sed 
putant  quidam  legendom  eoagmewUai: 
8e0|  nt  Mnretns  hoc  verbnm  Bcriben- 
dnm  existimat,  eoamentwriy  i.  e.  con- 
cresGere,componi,  conflari,  constitui. 
qood  si  placebit :  fiet  ffwd^ffirts  dna* 
rum  vocalinm,  o  et  a.  ego  lectionem 
receptam  retineo.  Lamb,  Coagmat' 
tari  vel  coamentmi^  Mnretus :  sed 
commutari  placet,  ut  et  '  principium' 
pro  primornro  in  sequenti  versn,  qnan- 
quam  *prima'  aliquot  locis  apud  Lncre- 
tium  pro  principiis  snmantur.  Creeeh, 

Shu  eotwUiatu  Principium']  Repo- 
sueram  in  prima  et  secnnda  editione, 
oine  eoneHiaiu  frimomm^  quiarecepta 
et  vulgata  scriptnra  stne  eoneiUatu 
prineijnoy  ferri  non  poterat:  <sine 
eonciliatn'-  autem  *  primornm'  inter- 
pretabar,  '  sine  congressu  et  ccetu 
prineipiornm  et  corporum  primo* 
mm/  Nam  etiam  alibi  *  prima'  po- 
snit  pro  primis  corporibns,  nt  2. 719. 
*  Omnis  enim  longe  nostris  a  sensibus . 
ipsa  Primornm  natnra . jacet.'  et4. 
.187.  <  Propterea  qni  sunt  e  primis 
facta  minntis.'  Nunc  vero,  ne  lon- 
gins  discedamns  ab  anctoritate  libro- 
rnm,  assentior  iis  qni  legunt  eine  eou' 
eiHatu  priueipiumy  nt  principium  sit  ge- 
nerandi  casns,  pro  principioniro. 
Neque  tamen  mea  conjectura  erat 
tam  superbe  et  contnmaciter  dam- 
nanda.  Quis  scit  enim,  an  scriptum 
sit  a  Locretio  'primorum'  potins 
'quam  *  principium  ?'  Sed  qnid  mi- 
rum  ex  immanibns,  feris,  et  barbaris 
moribns  facta  et  dieta  immania  ac  su- 
perba  ernmpere  ?  Lamb, 

936  PrtRdpivin.*  ut]  SicveteresU- 
bri  fere.  Qnidam:  Prineipioi  male. 
Lambinus :  Primorum.  Unde  istud  ? 
Vide  et  sup.  vs.  769.  Gtf, 

Primorum']  Malim  qnod  in  al.  edi- 
tionibns  et  lib.  Ms.  PrdMJptui»: 
quanqnam  '  prima'  aUqnot  locis  apod 


Lucretinm  pro*  principiis  snmantnr. 
Fab»  Imo  supra  qoinque  priores  li- 
teras  primorumf  vel  in  Marg.  videtur 
fnisse  scriptnm  prineipio,  nnde  Var. 
Lect.  Hav, 

989  Terrapie  creatie]  Quidam  libri 
bnbtnif  Jlammaque  ereatie.  Lamb.  Ter* 
raque  ereata,  Ita  veteres  libri»  In 
qnibusdam :  ereaiii.  MaruUiu  et  Volg. 
fiamma;  male.  G^.  Territy  fiamma* 
qae  ereatit.  Ita  in  quibnsdam  libris 
legitur,  male,  inquit  Oifanios.  Sed 
ipse  nbi  animum  occnpatnm  habebat, 
cnm  in  utraque  editionescribivolnit, 
terris  terraque  ereata  1  Nonne  sncci- 
nere  licebit,  Pessime?  Fab.  FUm- 
maque  creatii,  Oifanins,  Terraque  erc 
aiie :  quasi  terra  creata  diversum  ali- 
quod  ab  ipsa  terra  Elementnm  con- 
stitueret.  Creeeh, 

940  Convenienti]  Sic  legendum,non, 
ut  habent  omnes  libri  vulgati  et  ve- 
teres,  convenieniee,  nain  cohieret  cum 
voce  modOy  utsit  'convenienti  modo.' 
Lamb, 

'  941  Quibue  omnituentes  Aee,  s.]  Pu- 
taveram  oUm  legenduro,  Qvi^iM  eou' 
venientery  ifc,  offensus  scriptura  vul- 
gata  Qaibu»  eonvenienieey  et  antlqua 
Onme  tueniee  ?  sententia  non  inepta  : 
nam  eonvenienier  interpretabar,  '  ac- 
commodate  ad  vitam.'  Nunc  Tume- 
bo  assentior,  qui  omnituentee  legit, 
propius  accedens  ad  antiqnam  scrlp- 
tnram.  £st  autem  omniluentesy  no- 
men  jnnctnm  ez  omni  et  tnentes,  ea- 
dera  ratione,  qna  '  omnipotentes,' 
<  fructiferentes,'  *  omniparentes,' '  se- 
dituentes,'  *  bellipotentes,'  '  armipo- 
tentes,'  *  sagittipotentes,'  <  sapienti- 
potentes,'  'pennipotentes,'  aosimiUa. 
Neque  tamen  illud  eonvenienter  ad* 
huc  damno.  Lamb.  OmniiuenteB,  Sic 
veteres  libri  fere.  Lambinus :  eonve- 
nienter»  In  quibusdam  libris  :  omiie 
tuentee,  Oif.  Omat^iwn^ei.  Quippe 
animantia  conservant.  TertnUianns 
ex  hoc  loco  dixit  in  lib.  de  Jejuniis : 
*  Salntem  cmnio  modo  redaccende- 
ret  inedia.'  Fab, 


1174  VOTM   VARIOftUli   IX 

MS  Aeeenn  iensn]  Sic  loqahiir  id-  tnrbatimeai  stttu  rastitatioiMi  ISe* 

fra  eod.  Kb.  0S7.   '  leti  dominantem  riy  qmsi  dispoaitione  ad  motns  Titale» 

in  corpore  motum  DiscBtere,ac  paene  dominante  adfaoc^  neqne  omnino  re- 

amissos  accendere  semos/  t.  tt7.  solnta :  sic  soptti  ezcitantnr  gen— Oy 

*  accensns  nobis  per  iriscera  senans/  ab  ipso  mortis  limine  re<fit,  et  eovm- 

Iiem6.    Ezcitati.  Ita  Cicero  in  1.  de  lescit  nnimai.    Hmc  omnta,  fateoTy 

Oratore,  nen  ionge  a  medio.    Sed  lo*  ^oiait  Lncrethis,  sed  m  hi  vemo 

eas  non  succmrric  Fab,  hme  omnia  satis  eaprlmanty  mcrito 

^ntauwimi  quam^}  Qnidam  Vete*  dnbinm.    Tota  antem  inlegrior  Ibret 

res:  mimmitmm,  Oif.  sententi%8iredocatnrTS.lOO0.  (<Ne- 

.    MS  PrtficrMfiumiotf anMumfan^^.]  tc  pntes  mtema'  lego  ialcnM)  mn 

Opus  proseqnitury  et  mrsns  tss.  10.  cnm    doobos  soqnentibos   (i|noe  ua 

fidem  experientim  implorat :  qnippe  istOy  io  qoo  nnnc  legnnitnry  looo  nikil 

▼ehemens  ictns,  qni  nii  alind  agit,  ngere  demonstrabo)  et  versni  096« 

quam  nt  solvat  textnram  et  compa*  snbjungatnr :  bic  enim  poeitna  Ia- 

ges  oorpusculomm,  e  qnibns  constat  cretii  mentem  explicalnt^  et  vim  ob- 

aoimal,  omnem  sensom  penHos  de^  jectionis  franget,  contra  qnam  boo 

strait,  torpet  animaly  disslpatnr  ani-  aatis  proTisnm  Tidetor.    Qnippo  nli- 

ma,  et,  particnlis  illins  per  poros  et  qois  dloat,  si  ab  icto  Tdiemcnti  aoW 

meatns  e  corpore  ejectiSy  comeqoitnr  m«  pnrticnlaB  disjnngerenlnry 


interitns.  Cnech.  qnam  ilemm  recolligi  peeainty  ae^ 

M4  AdfligWl  Ad  terram   dejicit,  dispersm  avolareiit,  et  animal  inter- 

aen  abiiclt,  vpoowUt'».  Horat.  Sot.  2.  iret.     Ideoqne  lctos  iste,  qni  seis* 

S.  79.    <  Atqne  adfligithnmodiviinB  anm  interrnmpit,  nliqnid  alind 


particnlam  anrse.'  Lamb,  no  agit^  qnam  nt  partienlas  ai 

•10   B  eorfere  asM}  Sie  habent    diacntiat  et  dbjongat.  Resp.  Locrc^ 


tres  Hbri  manoscript.  aiii«  «  sorpore  Has,  lieet  ea  semina,  qnm  in  rei 

spfcnl.    Qaidam  docti  legendoii  oen-  snperficie  sita  sunty  qnolihot  ictn  dis« 

•ent,  ja  eerpere,  Lamb.  juncta  arolent ;  illa  taasen,  qum  ia 

900  Per  Malet] '  Caulm  n  cavo  dic-  intimis  corporis   vonis  contincntVy 

tas  sunt/  (inqnit  Festns.)  <  Antiqni-  non  tam  fiicHe  disaiparL  CreeA. 

tns  enlm  ante  nsnm  tectornm  otcs  964  RsiH^irt]  Ita  restitoi.    In  om- 

incDtrls  elandebantnr.'  Pei  'canlas'  nibos  libris  feras  ReMiqim  wmlue  os- 


igitor  corporis  signMlcnt  Lncr.parw  loico.    Vnlgnti:  JBdiifnMi  mslMi  mlo- 

teis  canis  et  inanels  eorporis  :  qnas  Its.    Vide  Indicem :  *Relliqni.'  Gjf. 
vQJgo  *  meatns '  sen  '  poroe'  oppella-         Ftncsre  s«pff,  Ftacm}  UeAMejkL 

mns.  ntitnr  eadem  voce  t.  M9.  *Dis«  Sic  Cic  Arato :  *  £t  matntinia 


pertitnr  enim    per  canlas  corportl  4nla  vocibns  instat,  Voclbus  instoty 

omneis.'  et  4.  0^. '  per  caailas  omne  et  assiduas  jacit  ora  qnerolas.'  Idem 

palati  Diditnr.'  et  6.  491.  *  Duper-  Lncrat.  3.  prtnclp.    '  Omnia  sic  iti- 

gnnt  animas  per  eanlas  corporis  om-  dem  depasdnrar  anren  dicta :   An- 

neis.'    Com  antem  hstc  finnt,  interit  rea,'  4ic*  idem  5.  999.    ^  SnppocU- 

nniraal.  LmUt,  Vox  Locretianat  poroi  tara  novum  Inmen,  tremera  ignibns 


et  meatns  corporis  significans.  ^Cavo-  iostant,  Instant/  &c.  et  Virg.  9. 7T4. 

la'  sen  cavila,  'fogela,'  faga.  Fdb.  *  et  amicom   Cretea  Mnsis,  Crcte4 

958  Fii  qmfue,  tui  eoL  mime  oM.]  Mnsarnm  comitem/ dtc.  Hor.Epod. 

Id  comfit,  convalescit  animsl.  Lamfr.  II.  2.  '  amore  percnlsum  gravi^  A- 

Declarat  etiam  conseqnenter  vss.  9.  more,  qui  me  prmter  omneis/  dcc. 

si  ictns  fnerit  panllo  ramissior  posse  et  Epod.  19.  64,  *  Ut  inqninavit  mra 

post  aliquantulam  corpascnioram  ex-  tempos  enronmy  JRwt,  dehinc  iarro 


T.   LUCRBTU  GARI   DB  RBRUM   NAT.    LIB.   II.     1175 


daraTit,  ••cttla.'  Ltmk. 

066  Qntff niiQ  I.  e.  ^oicque.  %\c  4. 
620« '  ttbi  quicqaid  potsit  darare  crt- 
atum.'  eodem  lib.  788.  '  Certom  ac 
dispositom  est,  obi  qoicqoid  crescat 
€t  insit.'  qoi  versos  H»  198.  Idem  4. 
146«  '  Senper  enim  sommum  qoic- 
qHtd  de  rebos  aboodat.'  et  5.  S06. 

*  et  priomm  qoioqoid  flammai  per- 
dere.'  ibidem :  1S87. '  Sic  nnom  q»ic» 
qoid  panUatim  protrahit  «tas  In  me- 
diam.'  el  sap.  hoc  lib.  482.  *  Nam* 
qoe  in  eadem  una  qoojosqoojus  bre- 
vitate :'  nam  qw4u$qiuiiiu  positum 
pro  qwjwfiUj  seo  eiQUMqut.  Pianttu 
Trinommo  4.  8.  S9.  '  Sin  unom 
qoicqoid  singiUatom  et  placide  per- 
coDctabere/  dcc  Idem  Amphitr.  2. 
1.  61.  '  Ordioe  oroney  ot  qoicqoid 
actom  est,  dnm  apud  hosteis  sedl- 
mns,  Edissertavit?  M.  Toll.  lib.  6. 
Toscol.  <  Ut  qoicqoid  objectum  est, 
qood  modo  a  natnra  noa  sit  aliennHi, 
eo  contenti  non  qu»mnt  amplios/  I- 
dem  Verr.  de  signis : '  Ita  odoraban- 
tor  omnia,  ot,  obi  qoicqnid  esset,  ali- 
qoa  ratione  invenireot.'  Iicm6. 

967  heii  diMiNMa<«m  tn  cofp.  m.] 
Leti  motos,  et  vitalis  motus,  pognaDt 
interse.  Lam^ 

969  IViom  fMor»  poliHf,  ^.]  Nam 
qosi  alia  ratio  esse  potesty  qoare  re- 
liqoitt  m<»tos  vitalis  sint  victrices,  id 
est,  animal  convalescat  potiiis,  qoam 
moriator,  nisi  qood  minns  acriter 
ictos  oblatoa  sit?  Lmb*  Qom  enim 
alia  caoaa  sit,  niai  qoam  dico }  Fa6. 

LtH  jam  Itminc  ab  ifiap]  Nen  dissi- 
miie  esl  illad  Qrsecorom,  M  yiiptiM 
Mf,  i.  e.  <  1b  seaectsp  limioe,'  et 
Uerodotos  osorpavit  In  Thalia,  h 
wrmxf^  isrutrm  iw\  T^paat  «^,  i.  e. 

*  ad  egeatatemseo  mendicitatem  pcr- 
venit,  in  senectutis  limine.'  Iternm 
Locret.  6.  1166.  '  LangoclNit  cor- 
pos,  leti  jam  Kmine  io  ipso.'  eod. 
lib.  1296.  '  £l  graviter  partim  me- 
toeotea  limina  leti.*  Sic  et  CatnU.  ad 
Manliom ;  '  et  a  mortis  limine  resti- 
tuam.'    Contra  alios  quidam  poetai 


'  primoqne  in   limine  vitn.'  Lmlu 
Ut '  portsB  leti/  f Soo  iriXau  Fab. 

960  Coklecta  meiUe]  Sic  legendom, 
non,  ot  in  vulgatis,  eo^jecUi,  aut  cen- 
iecta,  qoid  sit  autem  colligere  ani- 
momy  seu  mentem,  docet  M.  Tullios 
libro  quarto  Tuscul.  Qusst.  *  Quid 
est  seipsom  coUigere,  nisi  dissipatas 
animi  partes  in  snum  locnm  cogere^' 
LanU).  Cenjeda  mente.  Ita  omnes  libri; 
quod  respondet  '  menti  di^ectse. ' 
Lambiniis  tamen :  cenkela.  Gif.  Cen- 
Jeeta  Gifanius  et  aUi^mperite.  Creeeh, 

961  Abire]  OtxwBMf  obire,  mori. 
'  Abitionem'  (Inquit  Festus)  *antiqoi 
mortem  dicebant.'  Lamb,  Proniis 
perlre,  interire.  undeabire,decedere, 
eXxf^f^t  morL  Fab. 

962  Prfff erea  9iumsam  d<4or]  Proba.t 
nonc  a  voluptate  et  dolore,  prima 
corpora  scnsns  esse  expertia,  hoc 
modo^.  Si  principia  sentirent,  et  vo- 
luptate  afficerentnr  et  dolore.  nam 
qnicquid  sentitur,  aut  jocandom  est 
aot  molestom:  at  principia  oeqoe 
voloptate  neqoe  dolore  affidantor, 
ergo  non  sentiunt.  Voloptatem  ao- 
tem  sic  quidam  defininnt,  motnm 
natons  consentaneum:  doioremyino- 
tum  prseter  naturam.  Lamb*  Ratio 
aliter  proponi  potest:  Quidqoid  sim- 
plex  est,  id  gaodii  et  doloris  expers 
est:  ergo  et  iDseoslle  erit,  qood  tale 
erit ;  sunt  autem  primordia  nitimts 
simpUcitatis  ;  ergo,  &c.  Fab.  De- 
inde  vss.  10.  probat  semina  volopta- 
tis  et  doloris,  atqne  ideo  omnis  sob- 
sui  ezpertia ;  qoippe  dolor  oritor  ex 
principiorom  exturbatione  ab  eo, 
qoo  sont)  stato,  ita  et  volapta»  a 
restitntiooe  in  eondem  statom;  at 
rerom  principia  sunt  simplicia,  nec 
eornm  partes  ab  eo,  in  quo  soot,  sta- 
tocxtnrbari  possnnt^  nee  in  eoiidem 
iterom  reatitoi.  Creeeh. 

964  Soiaeiiaia}  Festos :  <  SoUiciUre 
est  loco  movere,  solom  aotem  qoin 
sigoificet  locoma  qois  dobitet,  com 
exsoles  dicantorioco  patri»  siias  pui- 
si?'  aoctor   vocaboiarU  Latiaograeci 


1176  NOTiE  VARIORUM   IN 

naoiucr.    SoUiaUi,  inqnit,  awcfci.  ridciitib«s,  plorantibns,  &c.  coBSli- 

Mjtmb.  ConcDssa.  *  Trcpidanf  aotem  <"«,  «•*«  «««»"  ««■"»»  ^*  ■•"•  •'■"*" 

laoventor.    Virgilio»  crebro,  idqoe  liboB  componi  debeiit,  indc  procetsns 

nbi  nnllofl  formidini  iocns  cst.    Ita-  »"  infinitnm,  nec  nllns  foret  termiBim 

qne  sspennmero  et  •  festinare '  signi-  « W  consUtero  waleas.  CruA, 
ficat.  Fah.  »y»  •*  «*^1     A***  •*  -^-    ^■* 

968  ExfOtti]  Oifiuiids  «  Ofta.  Et  ^«rfii»  vs.  OT4.  et  Foeiw  ws.  985. 
docet  *  Motns'  ui  seqoenti  versn  non  Gifanins  lcgit  Amcitm  et  AtutUB:  pro 
voci  K(n,«f,  nt  Lembinns  volnit,  sed  J^i'^  vs.  977.  Oassendos  Noftira. 
voci  Ko^cwf  respondere.  Creeeh.  Creech. 

969  Qvonan  »o<i»  iiowloi«] « Motns'  97*  Proprttrfmi]  Propne.  Sic  «u- 
patrii  casos  est,  ut  sit  h«c  hnjiis  loci  ^em  legendnm  esse  ex  Amobio  cob- 
sententia :  principia  neqne  dolore  jeci,  seu  potius  didici.  Nam  libn  et 
tentantnr,  neqne  voluptatc  afficiun-  mannscript.  et  vulgali  babent,  pr»- 
tur,  qui  non  consUnt  ex  aliis  princi-  pr«t»,  et  iU  profert  Nomns,  ai  hoc 
piis,  propter  qnomm  motionis  novita-  loco  est  emendatus.  Slc  autem  Ar- 
tem,  seu  quoram  motu  novtto  la-  nobinslib.I.adv.Oent.  *Usqueadeo 
borent,  &c.  Lamb.  <  Motus.  Ko^-  res  exigit  propriatim  Deos  sare,  iiec 
enn.  Gif.  ambigere  de  uniuscujusque  ?i  et  no- 

m  Denique  M  posMint,  ^c.]  Hoc  mine,  ut,  si  alienis  ritibus  et  appdU- 

sentit  Lucretius :  denique  si  ad  id,  tionibus  fuerint  invocati,  et  aurcis 

ut  animalia  qusque  sentire  posslnt,  habeant  structas,  et  piaciths  nos  tc- 

necesse  est  principia  quoqne  ea,  ex  «eant  ioexpiabiUbns  ofah^tos.    M«- 

quibns  ilta  constant,  sensu  esse  pne-  lim  tamen  ut  ingepue   fatear,  legi 

dita,  seqoentor  hsecabsurda:   dlcen-  propfietim.  Lamb. 
dvm  erit  scilicet,  ea  principia,  ex        DeqmbuM  faetum  «•*]  Omnea  qm- 

q  uibos  genus  humanum  proprie  con-  dem  libri  habent,  de  quibus  auciuM  eM  z 

flatnm  est,  ridere,  flere,  de  natura  »ed  ego  legendnm  puto,  de  qiMufae- 

rernm  disputare,  et  ex  quibus  ipsa  *um  e$t:   prassertim  cum  apod  No- 

principiis  constent,  quajrere,  usque  nium  legatur,  de  quibus  aetum  ett.OT- 

ad  infinitum.  qua;  cum  sint  absurda  do  aotem  est :    quid  ea  primordU, 

et  delira,  illud  ex  quo  hec  sequun-  de  quibus  genus  hnmanum  proprie 

tnr,  ialsum  est.    Lamb.    Tandem  ad  factum  est?  scilicet  et  cachinnant, 

absnrda  adigit  adversarios,  vss.  18.  etflent.   Sicinfra  legendnm,  nmex 

qulppe  sl  debeant  res,  sensiles  cum  ridenlibas  faetuM,  quemadmodom  ex- 

•Int,  gigni  ex  sensilibns,  hoc  est,  si-  cudendum  cnravl.  Primum  enimLa- 

miles  ex  similibus,  necesse  est  ergo  tine  dici  non  potest  « auctus  de  re/ 

bominem  v.  g.  constare  ex  principiis  ant « ex  rc  aHqua,'  sed  *  auctns  re  ali- 

qn8Bip8arideant,plorent,ratiocinen-  qna:'    nam  «auctus^  casnm  aepti- 

tnr,  demistura  rernm,  dequeseipsis  mum   sine    pr«positione   postolat : 

disserantyrequirantqneeqnibnsprin-  deinde  aliod  est  *  anctus  re  aliqna,* 

cipiis  constent :  nam  ridet,  plorat,  aliud  *  fiictus  dte  re,'  ant  *  cx  re  aU. 

et  ratiocinatur  homo:    si  vero  res  qua.'    Hoc  qol  nescit,  fateatur  se 

ridens,  plorans,  et  sapiens  e  printu-  hospitem  esse  in  lingua  Latina.  Lom*. 

piis  neqne  ridonttbns,  neque  ploran-  Propriiim  de  qkibue  auetum  ett.    Ita 

tibns,   neqne    sapientibus    componi  omnes  libri.    In  Nonio  est  «cliwi; 

possit,  cnr  non  res  sensilis  e  princi-  mate.    Sic  sappe  in '  actnm,'  et '  aoc- 

plis  prorsui  insensilibus  ?   Aliud  in-  tum,'  ^actor'  et  <  auetor'  variatom 

snper  premit  absordum;  nam  sires  et  peccatum  scimus.  Lambinns:/ 


ridentes  plorantes,  dcc.  e  seminibns    fum  eet.    In  Veteribus  quibiisdom: 


T.   LtlCRETH   CARI    DE   RERUM  NAT.   LIB.   II.      11?7 


froprietim,  Otf.  Conf«  Indicem,  et 
3.  851.  et  fateberis  veram  et  hic  et 
Ts.  985.  meam  esse  emendationem. 
Hmv. 

977  De  remm  mistwra]  Qnidam 
docti  legendum  censent  iurticra.  Lamb* 
De  concretis,  vfpi  r^f  <rvyKpiirws  ma- 
terfae  phystce.  Fab, 

978  Proporro]  Longins,  nlterins. 
Lamb.  Facere :  Ipsa  scilicet  primor- 
dia  secnm  aliquando  dispntant,  qnae- 
nam  sni  primordia  sint.  Fab, 

979  TqHs  mortalibus]  Totue  Anima' 
Ubue:  Oassendns.  Creech, 

Adsimialaia']  Aliu  addmitaia :  qnod 
idem  Talet.  Lamb, 

980  Debent]  Ex  positionibns  alio- 
rum  philosophornm,  non  antem  ex 
Epicuri  assertionibiis.  Fab, 

981  Coneistere  ut  aum]  Duo  libri 
mannscripti  habent,  audeae:  qnod  ic* 
circo  notaviy  ut  admoneam  lectorem, 
hoc  amdea»  fnisse  primnm  interpreta- 
tlonem  een  dedarationem  vocis  <  an- 
sis :'  deinde  ab  imperito  librario,  re- 
jecta  vera  seriptnra,  in  contextnm 
translatnm,  cnm  pntaret  «lits  esse 
corrnptnm  et  mendosnm,  audeag  esse 
verum  et  germanum.  Lamb,  Qui- 
dam  libri :  audeae,  Noa  male.  Vide 
1.  233.  Gif. 

982  Quippe  sequar]  Qnippe  te  per- 
seqnar,  atqne  nrgebo,  n^  qnodcnn- 
que  dices  ridere,  et  loqni,  et  saperCi 
fatearis,  velis  nolis,  ex  aliis  hsc  ea- 
dem  facientibus,  i.  e.  ridentibns,  et 
loqnentlbns,  et  sapientibns,  constare* 
JLamb, 

985  Non  ex  rideuHbu»  ametu»]  Ita 
Veteres*  liambinns:  /aetue;  male. 
Gif. 

986  Et  daetia  rai.  r.  dictie]  Doctis 
dlctis.  sic  5. 114.  <  Mnlta  tibi  expe- 
diam  doctis  solatia  dictis.'  8ic  Plan- 
tns  Trinummo  2.  2.  99.  *  Mnlta  ego 
possnm  docta  dicta,  et  qnamvis  fa- 
cnnde  loqni  Historiam  veterem/  &c. 
Lamb.  Hor.  Epist.  1.  4. 8.  <  Qnid  vo- 
veat  dnlci  natrlcnia  majns  alnmno, 


Qnam  sapere,  et  fari  possit  qn»  sen- 
tlat  r  Hav. 

987  Non  ex  aeminibui]  Repente 
&ir^  Kotyou  factuSf  nt  sit  non  factns  ex 
seminibus  sapieutibns.  auetus  antem, 
qnod  est  in  libris  fere  omntbos,  ferri 
non  potest :  et  qni  hoc  probat,  lllud 
improbati  barbarns  est.  Lamb. 

990  Denique  calestt]  Profert  hos 
vss.  Lactantins,  sen  (nt  alii  malnnt) 
Lntatins  Firmian.  lib.  6.  de  vero  enl- 
tn  :  '  Itaqoe  non  errat  Lucretius  cnm 
dicit.  Deniqne,'  &c«  sic  Virg.  Georg* 
4. 221.  *  Denm  naroqne  ire  per  om- 
neis  Tenrasqne,  tractosqne  maris,  c«- 
Inmqne  profnndnm :  Hine  pecudes, 
armenta,  viros,  genns  omne  feramm.' 
idem  Mn,  6.  730.  '  Ignens  est  ollis 
vigor,  et  caelestis  origo.*  et  Home- 
rns  passim  de  Jove :  nariip  Mpw  ro 
M¥r9,  Lamb.  Longam  de  ortn  rei 
sensilis  dispntationem  vss.  32.  egregie 
conclttdit;  colligit  enim  argumenta 
antehac  dedncta,  forlins  nrget  col- 
lecta,  et  deinde  totam  sententiam'de 
ortn  sensns  explicat :  Cnm  terra  im- 
bres  ex  «there  descendentes  rcce- 
perit,  fertilis  iit,  parit  segetes,  gra- 
mina,  et  fructns,  qnibns  homines  et 
bestiae,  res  sensiles,  nntriuntnh  At 
pater  ille  aether  insensilis,  imbres  eti- 
am  desoendentesy  tellnsqne  mater 
non  magis  sensilis.  Dissoluta  deni- 
qne  animalia  partim  in  «thera  avo- 
lant,  partim  in  terram,  res  prorsns 
insensiles,  relabnntnr.  Sic  particnlas 
modo  nnllo  sensn  preditSB,  alio  modo, 
alioqne  ordine  dispo8it«,sensiles  eva- 
dnnt.  Res  etiam  sensiles  mntato  or- 
dine  et  ditfpositione  seminnm  tor- 
pescnnt,  et  omnem  sentiendi .  vim 
amittnnt.  Creech, 

Semme  erismdi]  In  voce  *  driundi,' 
t  et  n  unam  syilabam  efficinnt^  seu 
potins  t  liqnescit,  quanqnam  nonnnUi 
libri  habent  siirpe  ortimdu  qnse  scrip* 
tnra  li  cni  placebit,  equidem  non  re- 
pugnabo ;  verumtamen  snspicor  esse 
soppositam.   Lamb,    Stmxae.  Stirpe^ 


1178  NOTJ£   VARIORUM  IN 

qiiidwB  libri :   qood   vap^^MAtrai.  Md  eoeli  t«inplay  spleiidkla  res  actlU 

Gt/.  cel;  idqaeAlligeDeri  satis.  Fo^. 

091  VndemUiULUiueniei$}  Uiide,  a  1006  Ne$au  rrfemj^c,]  ^ie  aop. 

qiio  Jove.  Virg.6eorg.a.S26.<TiMi  882.    ^Jamoe    vides    igitur,  mapii 

pater  omBipotf  ns  fcciindis  imbribiu  primordia  reram  Referre  ia  qnali  eint 

mther  CoDJngis  in  gremium  ket«  de-  ordine  quKqoe  locaU?'    hsc 


scendit,  et  omneis  Magnns  alit  magno    snperioribos  conjongas  licet :  licet  et 
commistns  corpore  fiBtos/  Lamb.  separatim  legas,  qnod  taoien 


097    QKopriipter  merilo  nuUernmm]  Lmk.    Veteres  qoidam  codlces,  aon 

8ic  sop.  608.  '  Qnare  magna  Denm  male :  «enmi.  Gif. 

mater,  materqne  ferarom,  £t  nostri  |000  JV«vc  piites]  Sic  habent  Ubri 

genitrix  bsec  dicta  est  corporis  noa.'  ▼olgati,  Neee  fuUe  miemm  pmm  rcs. 


Lnmb»  pot.  qoam  kctionem  initio  eraoa  se- 

990  £1  qnod  miss.  eet  ex  aih,  er.]  cotos :  eamqoe  sic  eiEplicabnm,  do- 

M.  Tiillios  in  Catone  majore :   <  At^  cens^  bsee  esse  conjnngeBda  cnisi  iia 

qne  etiam  com  bominis  natora  morte  qnae  antecedont,  *  Ut  nescaa  referre,' 

dissoWitiify  ceterarnm  rerom  perspi-  te.  *  Neve  potes/  Jkc*U  e.  rel,at  ne 

coom  est  qno  qiiaeqne  discedat ;  abe-  potes,  quia  corpora  prima  perpetMB 

nnt  enim  illoc  omnia,  nnde  orta  sont,  jacUri  et  flnitare  videmns  in  eKtre- 

animos  aotem  solos,  nec  coa  disce-  miuu  remm  Dalucalion^  el  ialer- 

dity  apparet.'  Lmb»  dnm  videntnr  nssci,  sobitoqoe  i»- 

1000  Id  mrsMm  cfflt  retta^iuB  leinpk  terires  (nam  re  vera  neque  oritto- 

reeq^imU]   Hl  versns  ex  Epicbaraso  tor,  neque  inlerennt:)  nt  ne  igilw 

expressi  snnt.    lUe  de  morte  nescio  iccirco  potes  »tenia  esse  non  posae, 

ciijns  loqnens  sicscripsit:  %weKfi0ti  &c.  NaDGautemproiileor,acteator, 

jial  lMffp(0i|,  mU  Avii\0cr,  (lege  im^^^  (qood  ia  prima  qoidem  edilioae  faglt 

nam  Dorico  sermone  ntebatnr)  99m  m»  lectori  iBdicnre,  in  secBiidB  ▼ero 

itrOfy  ird\fr*  ya  /ikv  h  yw^  «rciyMi  t  non  ncglexi,  com  prmsertim 

Ibw.  ii  rmU  xhAm'^;  Mk  h.    I.  e.  TnmebasBOstermeadmoouisselOi 

*  CoBcreverat  et  dissolntns  est;   eo-  in  omiiibBS  libris  mannscr. 

qiiey  onde  prins  venerat,  remeavlt ;  Bcriptnm,  Neoe  jntfes  «elefiia  peacs  rm- 

lerra  qoidem  in  terram,  splritns  aii-  sMsri»  ift*    Atqne  baae  scrlptoiam 

Um  snrsom :  qoid  in  ea  re  tantopere  nnno  scootos  snm  s  qoam  qnidoaa  eic 

molestBm  est  ?   Nibil/    £x    eodem  ialerprelanlBry  Neve  pnles  corpBra 

foBUEoripideshaosemtqoselectttnMi  prima  posse  resldere  penes  prelisa- 

C8 :  'OOir  V  titnBret  h  rh  omii  h^iniere^  dum  limBeiisnm :  nnllay  anl  certe  nb- 

'MifraSjtt  Mjf^  svffS^  ^  nflbt  «Mpa,  snrda  (nt  nuhi  qnidem  videlar)  aaa. 

T^  vifi^  f  is  yfjff»  I.  e.  '  Unde  qnlBque  teotia.    Omnlno  boc  penee  sic  potl- 

iaeorpnsvenit^Eoetiamabit:  animaB  luffl,  qnid  slbi  vclily  a«t  qao  pertl- 

qoidem  In  tempta  cfleli,  CorpoB  in  ler-  neal»  non  esl  faeile  miiti  qnidcm  cx- 

ram  cedil.'  Ycrsos  Locrettanos Virgi-  ponere.    Tomeb.  Adv.  ff.  26.  *  penes 

lioB  more  soo,  &c  Ceterom  qol  bBBc  «tema  reBidere/   sic  espllcaly  *  in 

locnm  contra  positionem  LncretU  de  mternis  textis  remanere.'    £go  bmI- 

ImmortaliUte  aniinomm  inurpreui»i  lem  sic :  neve  pates  corpera  piioBa 

tar^qoampmdenterfaciontyipslvide-  restdere   posse   peiieB    sBterBiUlem 

riol.    Bint  enim  animi  nostrl  ex  ma-  omni  moU  privala.    PBtavi  aiiqBBn 

teria  aeiheris,  sint  ex  igni ;  natnrft  do  legendnm  mjnas  pro  jMncs;  deiBde 

certe  corpore»  erant ;  nnde  eadem  sUtim  venil  In  mentemi  *  residBre 

cnm  Lucretio  sentircnt.    8ed  flether,  «elerB%'  pro  renoBerei  Beo  meMre 


T.   LUGRETII   CARI   DB  SBRUM   NAT.   LIB.  II.     1170 


tttrnift,  genm  eise  leqaendi  non  mtis 
Letints  n»itfttani.  Qnmre  tntios  esse 
Beriptnrftai  ftntiqnftm  integrftm  fttqne 
intftetnai  retinere,  etiftittsi  ejos  Mn* 
tentia  oNcnrft  ftit.  Dicftm  temen, 
qnod  sentio,  libere,  his  tribiis  vertib. 
ftnblfttit,  '  Nere  pnies/  &c.  *  Cor- 
poris  prims/  Ste,  *  Rebns^  et  iii- 
terdnm/  Ac.  flihU  de  hnjns  loci  sen* 
tentia  deperltnmm :  qnin  etitm  eo» 
rnm  interpositu  aententiam  totani  ol^- 
tearari  et  eormmpl.  Lamb.  Neve 
pnles  «IsrM  pcnssy  Ifc,  Ita  omnes 
▼eteres  libri.  Mamllns:  peram,  et 
ita  Vnlgati,  ac  Lambinns:  male. 
'  Resldere  penes  «terna '  (quod  pro- 
fnndnm  alibi  ▼ocat)  et,  <  in  reram 
nspectn  ae  facio  exstare/  opposnime 
▼idetnr  poeta.  Gif*  Locns  omnino 
difficilis.  Tnmebns  'penes  artnnft' 
snmit  pr6  sBtemis  teztiS|  qnod  mihi 
nimis  Stoicum,  nimis  fMrittpop  et  me- 
tapfaysicnm  videtnr»  qnam  nt  ita 
sentire  Lncretinm  existimem.  Lam- 
binus  olim  exiitimaTit  pro  psnm  le- 
gendnm  auaas,  qiiod  mihi  in  BMntem 
ntlam  venerat,priosqnamipsinaconi- 
mentarios  legissem :  (ita  certe  ratio 
postalat:)  sed  quia  darinsculnm  ei 
▼Idetnr,  corpora  prima  resldent  «ter^ 
BSy  Ideo  ailo  confagit,  nt  dicat  lios 
tres  ▼ersns,  qni  tamen  mibi  magno- 
pere  Locretiani  videntar,  tolli  posso; 
▼ei  ita  cxplieandnm  rh  residere,  nt 
frrivationem  ab  omol  motnsignifioet ; 
et  *■  pents  seteraa/  positiim  faerit 
pro  ^penes  mtrroitatem.'  8ed  eam 
qnoqne  stntentiam  ipsemet  Lambl- 
Bos  slW  non  satis  probarl  ibidem  ot- 
teadtt ;  et  merito  qnldem.  Oifanins 
lla  scrlbits  '  Ita  o.  ▼.  I.  Marali*  pm" 
rnm,  et  Ita  ▼iilg#  ac  Lemb.  OMde.  *  re- 
sldtre  penes  vteraa'  (quod  prefnn- 
dam  allbl  voeat)  et,  *  ih  reramadspec- 
tn  ae  fMue  eastare/  opporaisse  vide- 
tor  poeta.'  £x  qaibns  liqnido  cnivis 
coBstare  possit,  vik  seafentis?  nolla 
«miiifio  rfttione  assecatom  emn  esse. 
fted  nbi  IHiid  tsndem  spud  Lucre- 
tiam,  nt  'proAindam'  pro  sternis 


snmetttr?  qnsBrat  modo.  Nam  nos 
rh  *  profnndnm '  in  hoc  ipso  Hbro  pro 
utflHUtf  Bumi  scimus.  Dein»  qnis  do- 
bitet  omnta  corpora,  noa  modo  sim- 
plicia  sed  et  conereta,  esse  in  infiai- 
to  ?  nbi  enim  esae  qneant,  nisi  in  In- 
finito,  hand  sane  video.  De  Latini* 
tate  nil  dicam,  qoippe  qni  legi  sciam 
apnd  Tertnlliannm  *peiies'  pro  *  in/ 
'Infantes/  inqnit,  *  penes  Africam 
Satnrao  inimolabantar  palam  ni(|iie 
ad/  ^c.  In  Apdogetico  c.  90.  Sed 
missa  haec  faeio  ;  neqne  enim  id  agi- 
tnr  ntram  res  slnt  *  in  profundo/  sen 
^  penes  aeteroa,'  qnod  Bihil  est;  sed 
hoc  Lacretins  ait,  corpora  qnm  in 
eoncretis  perire  videntnr,  nen  perira 
tamen,  neqae  ideo  minus  asteraa 
esse:  qiiod  videre  delmerat  Gifa- 
nins.  Itaqoe  ut  ingenne  dicam  qnod 
sentio,  pro  peM§  legendnm  necessarto 
arbitror  mimis  antjwram,  nt  in  vnl- 
gatis.  Denique  etsi  nnUam  exem- 
plam  preferri  possity  in  quo  teaidere 
positnm  fnerit  pro  em^  bob  contlBuo 
seqnitnr  errare  iUum  qui  ita  eaisti- 
met*  Certe  Lacretios '  manere'  plu» 
riniia  locis  usurpaivit  pro  ^  esse '  aim- 
pltciter.  At  ni  frequentift  ezemplo- 
ram  profoassetf  ea  de  re  dobitaremos. 
Sed  nt  res  tota  qna  de  agitar  perspi- 
cae  msgis  appareat,  pancula  qamdam 
addi  necesse  eat.  Yult  prabsra  Ln- 
cratias  mortem  ipmm  ail  prorsom 
In  corporibns  primordialibiis  ad  nihi- 
him  redigerey  sed  ab  ea  sitom  modo, 
fignram,  et  alia  id  genas  mutari: 
Nee  sic  interimit  mors  resy  ntma- 
teriai  corpora  eonficiat,  inqnit»  i.  e. 
destrnBt,  consnmat:  se4  tantamoos- 
tam  dimipatt  inde  (i.  e.  ex  iis 
corporibtts)  aUad  aliis  conjungit,  et 
eficit,  omnes  res  nt  convertant  for- 
mas  siias,  et  capiant  seosus,  (animen- 
tor,)  et  pnncto  tcmpere  reddant,  (i. 
e.  moriantnr,  nam  hasc  ad  anima- 
lia  prssertim  pertinent)  nt  noscfts 
piarimi  raferre,  &r.  £t  ne  putes 
prima  corpora  ideo  mines  mteraa 
essei  quod  ilia  in  coBcretis  fluctuare 


1180  NOTiB  VARIORVN   IN 

vMentar,  inodo  aasei,  modo  iDterire ;  jactentiir ;  et   ex  iitdem  priadpiif 

qoi  enini  iiesci  illa  et  interire  patant,  nunc  lioc,  nunc  illud  gifnatur :  emB 

fullnntar.     Nam  ez   ocnlb   nottria  eomm  ordo  mutetardontazatyetpo- 

suiMlocuntar  per  interitom  mrptpt^  situra,  et  motniy  et  similia.  Laai^. 
%  sed  non  pereuut ;  qnippe  ad  ce-         Qutqwi\     Elementa    littei 


tera  primordia  redacnntnr,  sea  '  ad 

sna  saecla,'  ut  mox  loqoitur»  *  rece-  1014  Namfue  <udm]  Vifftnii  tria 

dunt/   donec  motu  sibi  ingenito  in  elcmenta  litterarom.  iMmk. 

coetus  novos  redeant,    dcc.     Quod  1016  SSnrasuniMslltf]  Sinonosn* 


dixi  antem  de  posttora  et  colloca-    nia  litteramm  elementa  sant  coaai- 
tione,  potest  id,  a  simili,  ez  litera-    milia,  Iiom6. 


mm  elementis  probari,  te.    An  ita-  1017  DuenfkML  hmt\  Lego  dio- 

que  nonc,  lector,  tres  illos  Tcrsus  am^ildt   httt^   non  dtserfpifaai  f«s, 

toUendos  eme  putabis  ?  Fo^.    Lam-  ut  est  in  libris  vnlgatis.  non  eaim  lo- 

binos  in  omnibus  libris  invenit  scrip-  quitur  de  rebus»  sed  de  eiemenlia  et 

tum,  Neoejntfes  «l<niapeuef,4nc.   Atp  nominibus»  qnm  ez  litteris  constant. 

que  hanc  scripturam  qoidam  inter-  hmiK    literaram  elementa.  aL  rea. 

pretator :  '  Neve  potes  corpora  pri-  male.    Haoe  emendationem  Lambini 

maposse  residere  penes  profiindttm  judieio   debemus.   Fo^.    et   CrccE*. 

immensum :'  nnlla,  aat  certe  absurda  Forsan  dtsprepilmrfes,  ut  mutetnr  ge- 

sententia.      Turaebus  penes   «rterna  nus ;   licet   modo   '  omnia'   dizeric 

redden  sic  explieaty  '  in  «terais  tez-  fffav. 

tisremanere.'Lambinn8/Nevepntes  lOtS  Nune  ««ainm]    Nunc  aggre- 

corpora  prima  residere  posse  penes  diens  ad  probandum,  non  nnum  eiae 

Kteraitatem  omni  motu  priTata.'    I-  mundnm,sedinnamerabilei8,qaiahaec 

dem  aliqnando  pntarit  legendnm  mt-  sententia  abhorret  ab  opinionibus  et 

NUf  propenet:  et  tandem  conjectan-  «ensibns  hominnm,  ntitur 


do  fessus  Tersum  hunc  cum  duobus  «i^  seu  9po$«pcar€6rHy  i.  e.  prmmoni- 

sequentibos  rejicit.  JEtenm  penee,  in  tione,  et  animoram  prmparatione  hn- 

ipsis  penetralibos,  Palmerins.  Nescio  jusmodi :  nihil  esse  tam  facile  et  cre- 

quis  dicit  liic   nihil   sollicitandumy  dibiie,  qnin  id  ioitio  difficile  ad  cre- 

*  Penes '  i.  e.  penes  nos,  et  *  miuus'  dendnm  rideatnr :  nihil  eontra  tam 

sabintelligitnr.    In  his  Yersibns  ez-  admirabile   et  incredibile   primav, 

plicandis  mnltns  est  Faber,  alioram  qaod  non  paallatim  desinant  homi- 

sententias  rejicit,  snamqne  his  verbls  nes  mjrari.    Reddit  anditorem,  sen 

.ezbibet.  Locos  omnino  difficilis,dcc.  potins  lectorem  attentum,  cnm  sede 

HsBC  Faber,  versibns  immeritis  nimis  rebns  novis  et  magnis  pollicetur  eo» 

fuTens.    Lego  aatem,  TVeve  pu<«s  ta«  se  dietoram.     Hac  de  re  sie  Diog. 

f ento  mtnae,  ife.  et  vs.  068.  snbjnngo :  Laertius :  'AAA&  ^  mU  K6r/wt  iwwpol 

plaoet  ista  conjectnra,  et  scio  alios  tW,  <y  Zfioioi  ro^y,  rff^  Mtiom^  rfrs 

interpretes   nihil    melios  protolisse.  y^ttr«^,ltv«ipM0^a«,6f  tfpn^bntfl^. 

Creeek.    Neqoe  mihi  displicet,  multa  69,  ^pointu  nX  iro|3^«rrdrw,  o^  yiip  mi« 

enim  io  Mss.  Lncretii  loco  soo  ssepios  TiirdXwrrw  a«  rouofrmi  ttro^  i^e^ttif 

mota  sont  Hm,  y^wro  kSo-ftos,  4^  ^'  <r  &»  «wi|M|,  e$%^ 

1010  Fhniore]  Jactari,  vel  ezstare :  1 2r  &a,  odr*  dt  «mpotfyi^wvs,  «iPrc  Sem 

iwnrokdfw,  Lamk.  rotovrotf  o9t€  taot  hApopm  roknns.  tkoTo 

1012  Qutiiettafn]    Probat  a  simQi,  olXkif  ipanHilfor  lirrl  «p^f  r^  iatHpka^ 

non  ideo  minns  «teroa  esse  principia  T«r  roiorrMr  u^apmif»  i.  e«  *  Porro  au- 

reram,  qood  modo  conjnugantnr  et  tem  etiam  mundi  snnt  innuroevabi« 

consocientor,  modo   dissipentnr   et  los,  sive  huic  similesy  sive  dissuBlief. 


T.  LUCRBTII  CARI    DB  RBRUM   NAT.  Llfi.  II.     1161 


NaiD  et  atmly  cam  sint  iniinit», 
nt  pai4(D  ante  denionstratani  eat, 
fernntar  vel  longistime.  Non  enim 
consnmttt  talesatomi,  ex  eo  tempore, 
ex  qno  natnt  sit  mondns,  ant  ex  qni* 
bns  concretna  sit,  neqne  in  nnnm, 
neqne  infinltOB,  neqne  qnl  snnt  tales, 
neqne  qai  snnt  his  dissimiles.  Qnare 
nihil  obstat,  quo  minns  talinm  mnn- 
donim  sit  infinitas/  Innnmerabileis 
nntem  mnndos  esse  pata^it  et  Deino- 
critns:  qnod  testatnr  Marcns  Tnl« 
lins  lib.  1.  de  Fin.  *  Infinitio  ipsa, 
qnam  darvptea^  vocant,  tota  est  a  De* 
mocrito:  tnm  innamerabiies  mnndi, 
qni  et  oriantnr,  et  intereant»'  Idem 
Lncnllo : '  Et  ais  Democritnm  dicere 
innnmerabileis  esse  mnndos/  Idem 
nltima  eptstola  libri  noni :  *  Ille  varo 
te  putabat  qnesitnriim,  nnm  nnnm 
caelnm  esset,  an  innnmerabilia.'  ooro 
antem,  non  6are,  nt  vulgo  legitar,  i. 
e.  stolidns,  a  oaris..  Lamb.  Plures 
esse  mnndos,  eosqne  et  nasci  docet 
et  interire.  Fofr.  Seminibns  jam  rite 
praeparatisi  et  motn  instrnctis  de- 
mandat  opus,  qno  nibil  certe  majus, 
nihll  prudentins,  aot  augastius :  alios 
terrarum  orbes,  alia  astra,  alios  solcs, 
innnmeros  denique  mnndos  in  spatio 
infinito  aedificat.  Novnm  hoc  qni* 
dem  et  incoedibile,  at  non  ideo  reji- 
ciendam  :  modo  Memmins  attendat 
arguments,  et  rem  ipsani  aliqnam- 
din  contempletor,  minns  insolens  et 
admirabilis  qnotidie  apparebit ;  mnl- 
ta  enim  snnt  prorKus  stnpenda,  qni- 
bns  assneti  horoines  non  aropUns  sns- 
picinnt,  vs.  1025.  iiXkit  fiV  «o^  ic6fffMi 
tnw^  feicny,  oW  t/MUH  ro^ry  «26^  &Mf- 
fuiot.    Epicnms  ad  Herodot.  Creech, 

I02S  Vehementer]  Anapsestns  pro 
spondeo :  nt  apnd  Horat.  Epist.  2. 
2. 120.  '  Vehemens  et  liquidns.'  vel 
lege,  vemewter,  Lamb. 

1027  Nec  Um  mireMU']  Mire  hic 
locns  fnerat  depravatns  ab  iis  ho- 
mlmbns,  qni,  dnm  plns  videre,  qnam 
alii,  viderl  volnnt,  facinnt  ut  nihil 
videre  judicentnr.    Nam  cnm  libri 


veteres  ita  haberent,  nt  ego  ezcnden- 
dnm  cnravi,  vocem  PrtRctpto  transtn- 
lerant  in  vers um  seqnentem :  adver* 
binm  antem  PoaUaitm,  a  qno  initium 
capere  debet  versmi  tertins  ab  illo, 
*  Nil  adeo  magnnm,'  dcc.  posuerant  in 
seenndo  pede  ejns  versns,  qni  ab  illo 
eodem  secnndns  est :  qno  facto  tota 
hujns  loci  sententia  obscnrabatnr,  et 
oormmpebatnr.  Sic  enim  in  omni- 
bns  libris  legitnr,  BHmbiU  futsfwon 
Qnod  iion  panScttin  mtaiiaxl  mirmier 
Mmes.  iVtiidpte  ee^  ofanmt,  ^fc.  (nisr 
qnod  in  qnibnsdam  sic  legitnr,  Qnod 
noii  pou/toltm  minvs^/lai  niirafrt^  ome- 
tii)  plane  mendose.  Nnnc  verborum 
ordiue  restitnto,  sententia  planiasima 
est.  boc  enim  sentit  Lucret.  ab  hoc 
loco,  itemqne  '  Nil  adeo/  &c.  £t 
similiter  nil  adeo  magnnm  est,  nec 
qnicquam  tam  mirabile  principio,  id 
est  primo,  quod  non  desinantomnes 
paulletim  mirari :  verbi  gratia,  bnnc 
caeli  clamm  purumque  colorem,  &c. 
desiernnt  mtrari.  Qnod  antem  homo 
barbarns  legit,  hac  optima  et  antiqna 
scriptnra  rejecla,  fvod  tion  mtnaf^al,' 
flntra^ile  caadu,  &c.  vel  ez  hoe  solo, 
cujns  ingenii  ant  jndiciisit,  cnivis  ju- 
dicare  licet.  Non  pigebit  antem  boc 
addere,  pro  miralnle  fatd^aom,  for- 
tasse  legendum  minbiie  quoifumn> 
Lamb. 

1028  Qwd  non,  mtmis  jSol]  Ita  ex 
veteribus  libris  scripsi.  In  aliis  et 
Ynlgatis :  mtniMiil  mtrarier  oimirs. 
Oif.  QaodjtonmtnttaiilmtraneroimMt. 
Alii  Codd.  exhibent,  Quod  non  mtens 
fiai  mirahiU  omoliff,  et  pro  mtroMle 
9Mtc9Nam  in  priori  versn  Lambinns 
legit  mtra6Jle  fnotfMom.  Jftmnml  mt* 
rarier:  Ter.  Andr.  2.  9.  18.  '  Nec 
tn  ea  cansa  minnerls  hsec  qum  facis.' 
Creeek, 

10S5  Aui  mimu  oMie  pnd  imderentf 
4rc.]  Slc  habent  omnes  fere,*  quos 
quidem  viderim,  librt  et  manuscr.  et 
impressi,  prseter  nnum  veterero,  in 
qno  scriptnm  est  owNrsal,  plane  men- 
dose.  nam  hujus  versns  hsM:  sonten* 


1182  NOTiE  VARiORUM  IN 

tia  M :  But  quM  komiRei  minM  »pe-  fyimd.  <imm  tiHjmii^  mnmfemn»  mii» 

rarent,  sen  crcdcrent  fbrt  ?  Yei  ant  aU  euiMdi,  SMMpiiure^  Ifc.    Oujnt  lee* 

qnid  magifl  euet  iacredibUe,  atqne  tieiMi  •enteotaa  plaaa  e«t  ne^ia- 

inezspectatnm  ?  hoc  etiam  varietatis  ^pta,  niti  qnod  duriascnla  videtory 

ett  in  libris  ▼eteribna,  qnod  nonnnlli  propter  tantolociam.    Ita  enim  pre* 

habent  fiMd  awAntfU,  qnod  ferri  po-  cederet  verbomm  aeries,  et  eomm 

test,  nt  sit  hie  ordo :  magis  mlrabiley  sententia  h«c  esaet :  qntd  poterat 

ant  qnod  fore  ^entes  minns  credere  hls  rebos  mafis  mlrabile  dici,aat  mi- 

a«dereat,&e.  Lamb.    Qnidam  yete-  niseredibile  ^entibas?  oll,  «t  epi- 

rest  «ndircaf.  Gif.    iiato  ^atd  Lam-  ner,8nlMttteU.magismirabile,ant  mi« 

binus.    Et  seqnentem  versom  ita  le-  nns  credibUe  poterat  ease*  iu  Iwg 

gity  Nii0t  «C  epwer  iU  hme  speeii»  wti^  species   minuida    fnisset.   «eqnitnr 

rwtdm  fmuH  Qmmn  iibL  Sed  aliam  nnne  alternm  seqne  dnmm :  Qnam 

lectionem  seqnor,  ntpote  longe  po-  tibi  videndi  satietate  fessns  nemo  in 

tioremy  NU  lU  aj^hmr^  ita  kme  epeeiet  csftli  Incida  templa  snspicere  digna* 

mtmda  Jmemt.    Seqnentem   antem  tnr.    Veram  tamen  haiio  lectionem 

versnm  itaemendat  Faber,  Q«em(i.e.  non  solnm  non  damnoi  atqne  impro- 

eom)  UH  jmn  neme  feenmy  tfc,  qnasi  bo :  ▼ernm  etiam  ei  qnam  seentns 

diceret)  *  Et  tamen  (ita  assoeti  snnt  snm,  tametsi  aliqnot  libroram  et  ve- 

ocnti  hnic  spectacnlo)    nemo  hodie  ternm  et  recentinm  anctoritate  con* 

dignatnr  snspicere  in  coBlum.'    IUnd  firoMitamy  antepono.  Immb, 
antem  '  Tibl'  (Servii  voce  ntor)  va^        Qaom  ItM  jom  Mme  feeem  aafiate 

cat :  nt '  mihi'  apud  Virg.  Oeorg.  I.  xHendi  Suepimre  ta  eetU  dynalar  hisida 

46. '  Jam  tnm  mihi  Taurns  aratro.'  tewtpU]    Locns    depravatns :   neqne 

CffMJk.  enim  uUins  hominis  esse  potest,  qiii 

U^86  NikUf  ut  sptnor]  Ita  ez  veteri  Latine  sciat,  ad  hnnc  modnm  loqal : 

codioe  malni.    In  aUis :  ^aili,  ^e»  '  nemo  snspicit  hanc  speciem  in  cfe- 

Gif.    NulHf  ut  epmm^  ifc,    AUamm  Inm.'    Legendnm  itaque  Qnam  (L  e« 

editionnm  lectionem  seqnor,  utpote  cnm)  tibijmi^  nemofeeeue  mtUnte  uidet^ 

longe  potiorem,  NU,  ut  epiuor:  Hu  di  SuepUere  in  cedi  diguuiur  bieidm 

hme  epeeim  udrtmdufkdeeet,  Fab.  templa.   Qnasi  dieeret,   *  £t  tameo, 

I0S7  Qamn  liMJ   Utpote  phihMo-  (ita  assueti  ocnli  snnt  hn|c  spectaca- 

pho.  /td\a  ybp  ^iXoff6^  rwro  vd0os,  lo,)  ncmo  hodie  dignatur  snspicere 

T^^myidi^ciir.  ntaitPlato,!.  e.  'valde  in   ccelnm.'     lUnd  anteqi  Tibi  eat 

enim  phllosophi  proprins  est  blc  af«  mpikKaif  roore  Attlco :   qood  apBd 

fectos»  videlicet  mirari.'  qnamvls  ali.-  meliores  soriptores  pervnigatam  «at 

ter  aentiat  Horatios  £pist.  ad  Numi-  et  tritam.  Fak, 
cinm  1. 6. 1.  <  Nil  admirari  prope  rea        SaUtUel  I.  e.  satletate*  idem  6. 

est  ona,  Nnmici,  Solaqoe,  quse  possit  1S90.  '  Hsbc  animos  oUis  nMileebant 

facere  et  servare  beatum.'  notet  lee-  atqoe  juvabant  Cnm   satiate  cibi.* 

tor  hoc  loqnendi  genns»  *  nnlU  ita  mi-  Attius :  *  Qaorara  cradeiitatem  nnila 

randa,  qnam  tibi/  pro  tam  miranda,  umqnam  ezplet  satias  sangninis»'  ex 

quam,  vel  itay  nt :  quod  et  alibi  ab  eo-  Nonio.  et  Q.  Septimins :  *  Dein  nbi 

dcm  usarpatur:  sed  non  dissimnlaboy  satias  omneis   tenoit/   dec.     Iden» 

rae  totum  hunc  locum  sic  impressum,  '  neqne  prius  finls  factosy  qaam  Grsa- 

soriptaro,  ac  distinctom  reperisse  in  cos  satias,  et  ad  postremom  fatigatlo 

codice  Bertin.  manuscripto,  et  in  uno  incessit'    Ter.  Eunuch.  6. 6.  flt.  '  obi 

▼ulgato  BasilesB  iropresso  apud  Hen-  satias  ccepit  fieri,  commuto  locnnu* 

rienm    Petram   anno     ci3.i3.xxzi,  et  quidaoi  vetus  poeta  apud  M.  Toll. 

JVtiy  ai  optn^r,  ita  hmc  epeciee  miroada  iib.  8.   de  N.  Deor.  '  aut  qamnun 


T.   LUCRBTII  OARI   DR  RERUM  NAT.   LIB.  II.     114)8 

nmqaam  ob  mortem  Myrtili  pttois  qitos  •!  leetor  emdttaB  attesthis  con- 

laendis    dabitar    •etias    •iipplicU?*  •iderabit,  eam  facile  mihi  asaenaa* 

iMmk,    Hnnc  ipsara  versnm  landat  rnm  arbitrer.  snnt  eolm  inepti,  atqne 

NoDias  in  ¥oce  ShttitB^  doeetqoe  Ac-  inanesy  et  Terbis  et  sentestia.  Atqiie 

cinm,  Varronem,  Lncilinm,  Salns-  nt  cetera  omlttam,  aeaoe  absardam 

tinm,  e€  Terentinm  eadem  Toce  nsos  est,  ita  loqoi,  animos  ratlonem  qose- 

fuisse.    In  seqnenti  versa  pro  tn  mvK  rit,  qnid  slt  extra  hsec  mania  mnndi, 

alii  legnnt  Mne  c«li.  Creech.  qno  animi  tractns  ire  pervelit?  tam 

1040  Extpmert]  Sie  quidem  habent  versns  ille,  qni  seqnitnr,  ^^90«  «iilMi 

oiBBes  fere  codiees ;  ego  tamen  ma*  trnehu  Ubtr  quo  peneiii  ir$y  non  ono 

lim  legi,  Retpuert,  Lamb.    8ic  omoes  modo  legltnr.  alibl  enim,  nt  in  Plo« 

fere  Codlees ;  Lambinas  tamen  amat  rentinis  et    Aldints    recenlioribns ; 

Ree/nure,  Creech.  Aifite  tmimi  h^ectu»  Kber  900900  volei 

104S  Dede  NMmos]  Da  manns :  fa-  tjMe:  in  aUls,  At^emimi  truetue  Uber 

tere  te  Tictnm  veiis.    Cflesarllb.  6.  900900  veUt  ire:  in  aliis,  ^t^oeooM 

^Tandem  dat  Cotta  manas.*    Orld.  taetm  Uher  fue  pervekt  ipee:  in  aliis, 

de  A.  A.  '  Scribe ;  dabit  yictas  fer*  Liker  qm  pervolet  ire.    PrsBterea  in 

rens  Ille  manns.'  translatimi  a  re  mi*  qnibnsdam  libris  ▼ersns  primos  Itn 

litari.   sic   inftti    eodem    lib.   11S7.  legitnr,  Quterii  eotm  mfione  ooimosy 

'  Nam  certe  flnere  ac  decedere  cor-  ^r^.  ut  fiicfle  appareat,  ab  allqno  arro* 

pora  rebns  Mnlta,  manns  dandnm  gante  atqne  Indocto   esse   incnlca- 

est.'  et  M.  Tnllius  Epist.  ad  Attic.  S.  tos,  qnasi  allqnid  deesset.   Cnm  hme 

'  Aiebat  illnm  primo  sane  din  mnlta  scripsissem,homo  barbams  hos  Tersns 

contra:  adeztremnmmannsdedisse.*  asserere  roann  institntt.  sibi  habeat, 

Idem  in  Lel.  '  Atqne  ad  extreronm  licet.  non  eqnidem  invideo :  ne  miror 

dat    manns,  Tinciqne    se    patitnr.'  qnidem.    Ijamb,     Hnnc    ▼ersum  et 

Symmachus  in  Eplst.  *  Cnm  ipsnm  dnos  deinceps  seqnentes  ineptissimos 

Annibaiem  fides  certa  sit  bello  invlc-  jndico ;  qnod  et  Lamblno  ▼isom  est ; 

tnm  manns  CampanisB  dedisse.'  Lamb,  neqne  alii  cuilibet,  qoi  sapiet  modo, 

Aedngere  coutra]  I.  e.  eam  oppng-  aliter  Tlsnm  Iri  confldo.  Fab.    Hoe 

na.    Plant.  Amphitr.1.1. 158.  '  cin-  tofnm  Lambinns  pro  adnlterino  et 

gltor.  oerte  expedit  se.'  dnctnm  item  spnrio   delet.     Gifanins  retinet  ex 

a  re  militari.  Lamb.    Horat.  Ep.  7.  Mss.  slc  correcta :   et  aotmt  taetmn 

1.  *  Tandem  eiBcaci  do  manns  scien-  (nam  alii  libri  fT^a^fos)  nt  alibi  '  cor« 

ti».'  Fab.  porls  taetnm,'  pro  ipso  anlmo  et  ipso 

104S  QueerU  efdm  ratUme  ootaios,  eorpore  dici  observat     Sed  verbn 

auo  sojoma  ioci  eit  tnjhdta  fericy  ktec  Locretli,  ex  qnlbns  *  taotnm  corpo- 

extra  msmta  moodt;  Quid  eit  ibi  perro  ris'  edncit,  lubrlca  snnt,  et  alHer  in 

900  prospieere  ueifue  vettt  mene  ;  Alque  melioribns  codiclbns  habentnr  3  Cloe- 

oatmt  tactue  Uber  quo  pervelit  trel  Qni-  ronis  antem  de  tactn  interiore  dolo- 

dam  perperam,  contra  veteres  llbros,  ris  ac  Tolnptatis  nlhil  huc  pertinent* 

hos  verstts  qnatnor  delent.    Ego  eos  Nonnollt  edidemnt :    iio<mt  tii^os 

ex  ▼eteribns  librls  emendare  conatos  lt6er  91109^0  veUt  ipee.    Vernm  vide- 

sum.    Loci,  I.  e.  Inanis.    Mox  raHoos  tur:  Quideit  ibiporroy  quo  proepieere 

malnl  ex  qnibusdam  iibris.    In  allis :  ueqme  veUi  meos,  Atque  ootmt  iosfos 

ratioHem.    De  *  rstione  animi,'  Tide  Ulier  pio  pervoHtare.    Si?e  roalis,  ooi* 

Indicem.    Forte :  ratio  «oimt.  Oif.  mi  injectua:  nt  snpra  hoc  Ipso  libro: 

Quarit  enim  rottooem]  Hunc  ver-  *  In  quse»  corpora  si  nnlliis  tibi  forte 

snm  cum  tribns  deinceps  sequenti-  videtur  Posse  anlmi  injectns  fleri.' 

btts  delendos  censeo,  ut  adnlterinos.  Tale  antem  ▼oeabnliun,  sive  jaeiue. 


1184  NOTifi  VARIORUM  IK 

ftWe  UiieHmf  hic  requiri  demotostrat  Ptrvtki  Mfiif.  Hat. 

Cic.  Ub.  1.  de  N.  D.  *  si  immenflmi  1M7  PriMd^  wMm]  £x  eo  qao^ 

et  interiDiiuitam   in  oraiies    partes  Bpatiom  Tacoom  atqne  ioaoe  omiii 

BMfnitodiBem  refionom   videretis;  ez  parte  est  iofiiiitom,  et  oorpora 

io  qoam  se  iojicieos  aaimos  et  io-  iofioita,  proliore  conator,  iooomero- 

te&deos  ita  late  loofeqoe  pereg rioa-  bileis  esse  moiidos.et  atteode,  lector, 

tor,  ot  oollam  oauiioo  oram  oltimam  eom  Uoc  capere  iaitiom  hojos  rei 

videat,  io  qoa  possit  iosistere.'  Satls  probaodae.    Frostra  igitor  dicoBtiir 

apparet    Cicerooem    et  Lncretiomy  illa  sopra,  *  Com  somiBa  iod  sit  In- 

qoom  tam    congroentia   scriberent,  finita  foris  h»c  extra  moenia  mnndi/ 

hunc  locnm  ez  eodeni  fonte  haosisse.  &c.  Lamb,    Infinitnm  esse  qmtionB, 

*Ewtfio){kf  Tocat  Epicaros  in  epistola  ct  in  illo  spatio  iofinita  semina  voli- 

ad  Herodotom  apad  Diogeoem  Laer-  tare,  si  Epicurom    aodiaSy  certnm 


tlom :    Kon^  5i   ro^nir   tV    wni^-  est :  at  io  huDC,  qoem  nos  iocolimoa, 

fUmni'    (jdirniffaf   hf  iffL»)    rjj  ^tarrtuT'  mnndom  onmia  ista  infioita  semiiia 

TMcp  ^i^oAp,  8uU,i|4«r  M  fxovw.  Ror-  non  coaloemot;  quid  ni  igitnr  cre- 

sns :  4wtl  riy^  Bwpo^tuiw^  ror,  l^  jcor*  damns  semina  in  alia  spatii  infiniti 

^ri^oxV  Ktiiifia96fMifoif  rp  Huafoi^.  Ite-  parte  compages  hoic  nostro  mondo 

nun:   jcol  4infiokiit  ^  ^X»^*  ^^^  ^^i  prorsos    simiies    Tel    dissimiles 

«drra  roSkd  lori  jcol  SuiX^fl^,   Item  t  componere,   praesertim  cnm  eadem 

«o/  i»i8o?iiks  V  iofrwos^  waptmoXoveovw'  aatora  nbiqne  regnat,  et  in  omniboa 

rof  rov  iilBpSou,  tKoara  wpoeroyoptuBobi»  spatii  infiniti    partibos  eodem  jnre 

Deniqoe,  olf  rhs  rowAras  AMBdorrct  utitor?  Hocargnmentnm  ¥8^.19.  coo- 

iwifi&Kds,    Noster  qui  nudnra  ii^chu  tinetnr.  Af  rc  yiip  ierofMolj  imipoi.  o&roi, 

vocabnluin  tta  ponere  non  anderet;  ^porrtu  koX  w6ffmT»6ro»,  ind  <AX»Sw 


ot  moliius  acciperetnr,  addidit  flsnm.  KXAoi  ohiiwt^rynoUw  rAr^Mm  iar^iptuf 

*  Pervoiitsre '  aotem  Lucretii  et  Vir-  ^px^f^oi*  oi  yiip  KmrpfiKMfrai  al  roioSrm 

gilio  ad  imitationem  placuisse  olim  &ro/iol  {i^  &w  ftr  yiiwTo  6  ic^/ior  oSros, 

notatnm  est.  Groa.   Obs,  1.  7.    De  l^ii&whf  iron|0c^  &AAos)  otfr'  cis  hm^ 

qnatuor  hisce  versibos  litigant  Inter-  (ita  legit  Meibomius)  o0r*  cis  vnrcpoo-- 

pretes,  dam  alii  fastidiant^  qnos  alii  ^A^rovr,  oH^  icoi  rotovroi,  olBft  &t-o<  Sid^- 

ampiectontor.    Ego  qnidem  nec  ab-  poi  roib»,  irro  Mkw  rh  iparoUiw  ^crrl 

snrdos  esse  video,  nec  iontiles ;  ez»  wfifs  r^v  i,wtipUar  rSuf  k^^imt.    £picii- 

plicant  enim  fntursB  disputationis  ar-  rus  ad  Herodot.  Creock, 

gumeotum ;  idque  non  inepte,  si  mo-  1049  Utidocui]  Lib.  1. 957.  *  Omne, 

do  ita  ot  edidi  legantur.   Fayus  legit  qnod  est  igitur,  nnlla  regione  rianun 

Qtunii  iniM  raiio  ne  oMtmi,  i.  e«  *  an  Finitum  est.'  X4uii6. 

animus    inquirity    aut    dnbitat?'    et  Foc^/^^ratiir]  Claraat, /Sof .  sic  S.  14. 

quarto  versui  notam  interrogatioois  '  Nam  simnl  ac  ratio  tua  ccepit  voci- 

subJBngit.     Non  opns  est  iito  acn-  ferari,'  Sce,  Lomb, 

mioe.  Cntch,  Pr^undt]  Ita  vocat  lofioitom,  vide 

1044  Extroi]  Qntdsm  libri :  exiera,  vs.  1094.  Fab,  et  Creeek, 

Vide  snpra.    Forte  legendom :  forie  1052  Undique  cmn  tomu]  Sic  ha- 

kae  extera,  Oif.  bent  qoidem  omnes  libri  et  veteres, 

1046  Tachu]  Sic  ez  veteribns  libris  et  recentiores.    Sed  videtnr  legen- 

restituL  Vnlgati :  iractui:  male.    la  dom,  Citm  900900  vorttan,  sen  oersas : 

qulbusdam  libris,  pro  tr«,  tpse.    In  vel  sic,  QK09110  csot  oortaai,  seu  sor- 

quibnsdam  libris :  perveUt ;  non  male.  tiit.    Nam  ^  vorsum/  sen  '  vorsos/ 

Videlndicem:  'Tactns.'  Gif,  seu  <  versnm/  miutins  cnin  adver- 

FerooM  tpse]  Scripsit  forsan  poeta  biis  motuni  significaulibus  jongitur. 


T.    LUCRBTII   GARl    DB  RBRUM   NAT.   LIB.   II.      1185 

'  Qooqno  vertiig'  Mtem  valet  qaam-  flagitaremt.'  Crrtii.  Ote.  1.  7.    Ita 

qoe  partem  ▼ertas.    8ed  sic  argii-  omoe»  libri :  Lambinos  tamen  Ifgit 

mentatur  Lucretins :  Somma  remm  Cum  p»que  vormu,    Istamque  lecti»- 

eit  inlinita,  i.  e.  et  inane  infinitnm,  nem,  nt  et  omnia  inepta,  Fayui  ap- 

et  corpora  prima  infinita.  non  igitur  probat.  Crefcik. 

Teriaimile  est,  honc.nnum  mondom  14)64  JEtemo  motu]  Est  enim  in« 

asae  creatnm.  nam  ai  ita  esset,  cor-  genitas  atomo  motos.  Fab, 

porm  prima  infinita,  qo«  moTeotur  1058  OffeiutmdQ]  I.  e.  occaraando. 

In  inani  infinito,  extra  honc  moudum  sopra  eod.  lib.  S2S.  *  Nec  foret  offeo- 

scilicet,  qoi    ex  corporlbos  primis  sos  natns.'  JUtmb, 

fortoito  genitus  est,  essent  otiosa,  1059  Fruttrmque  coaeta]   I.  e.  ita 

nihilque  crearent.  Hoc  falsnm:  ergo  coacta,  ot  nihil  omnino  gignere  pos« 

et  illnd.  Lamb,  sent :  reperitor  antem  bsec  scriptora 

Undique  cum  voninii]  lu  omnes  li-  in  qoatoor  Ubris  roanuscriptis.  Lumb, 

bri.  Miror,  cor  Lambinos:  Ctanfoo-  Ita  veteres.    In  qoibusdam  tamen  : 

9«o  oorsiis.  Oif.    Sic  quidem  omnes  firuetraque  jueta.    Marollns,  et  Vol- 

libri:  malit  Umen  Lambinns:  Cnm  gati:  j«ta<o^  fnutra,  frueira  quo^ 

^uoquo  vereumy  vel  MrfMS,  ant,  QHofMO  que  jaeta,  Oifan. 

eum  vereue:  quia  illod  dotsimi  vel  ver-  lOOO  Timdf»  coeiamal  ea]  Com  re- 

eue  vel  ofrsiuR  ositatios  com  adverbiis  perissem  in  libris  scriptis  partim  co* 

motumsignificantibos  joogator:  Gi-  larinif  partim  ooiertat,  partim  ooie* 

fanio  nibil  nisi  mirante.    Vereor  nt  nmt,  coohurmt  reposni :  quee  scrip- 

Lambinos  satis  expresserit  mentem  tora  perspicoe  vera  est.  cooleeeere  ao^ 

auam:    voloit  enim,  cnm  particniis  tem  valet  concrescere,  ot  coagmeii- 

motnm  a  nobis,  non  ad  nos,  signifi-  uri,  8en(nt  quidam  volunt)  coamen- 

cantibus.     Nec  Umen  h»e  snfllcit  uri,  et  coire.  o2esc€ro  enim  (nt  docet 

ratio  ad  aliquid  mntandnm.    In  con*  Festns)  vaiet  crtecere.  qoo  verbo  nti- 

trariam  ecce  Varro  lib.  4.  de  L.  L.  tnr  idemliocret.  infra  eod.  iib.  1118. 

*  Curtinm,  virom  fortem,  armatom  <  Donienm  olescendi  snmmum  tetii> 

eaceodisse  in  equnm,  et  a  Concordiss  gere  cacnmen.'   nbi  tamen  qoidam 

versnm  cnm  eqoo  in  eom  prsecipiU-  legoot  otoKouN,  non  recte.    Quem- 

tnm.'     Hoc  est,  ita  nt  ConcordisB  admodnm  apod  Amobiam  mendose 

sedem  a  tergo  halieret.  Scaligercon-  non  semel  legitnr  coaHta:  cnm  sine 

Jicit,  ad  Coucordiee  couvereum:  qola  dobio  legendum  sit  cooli<e,  sic  enim 

Livins    facit    Umpla    Deomm  iro-  ductnm  'coolitom'  a  coolesco,  nt 

mortalium,  qnsB  foro  imminent,  Ca*  '  concretom'  a  concresco.    In  *  coo* 

pitoiiomqne  intoentem.    Sed  qnou  Inerint'  autem  dosB  vocales  00  coo« 

in  hoc  nnmero  Concordia,  sola  ot  ap-  lescnnt  in  nnam  syliabam  longam,  nt 

pellari  meruerit  P    Scioppios  qnoqoe  lib.  5.  S4S.  '  atque  oppida  cooperois* 

tamen  edidit :  ad  Coucordia  vereuw^  se.'  Si  qais  tameo  pertinacior  ceierml 

Offendit  ambos  idem,  qnod  Lambi-  retinere  volet,  non  pngnabo :  qoam»> 

Dom  in  Locretio.    Jostinns  ex  Trogo  qoam  prima  hojos  verbi  syllaba  bre* 

lib.  44.  <  marinse  anrss  nndiqoever-  vis  est.  Lamb,    Lambini  coiuectara 

sns  adsidni  flatos.'    Ubi  etiam  vexa-  perspicue  vera ;  in  lib.  oolortni,  oote- 

rnnt:  sed  recte  defendit  Bemegge-  riii<,  tfc.  *  coolneriot'  «otem,  concre- 

ma  ex  Appnleio  Lib.  4.  Met.  *  ne  verint.  Fab, 

canda  qoidem  et  aoribos  croribnsqae  Taudem  eoieriut]  Ita  Veteres  qui- 

undiqneversom   elevatis.'     In  Apo-  dam.  Inaliis  Veteribus:  colortn^,  eo- 

logia :  *  cnm  nndiqneversnm  tabnlis  ariaaty  ooartariait.  Marallos»  et  VoU 

Del(fh,  ai  Var.  CUu.                  Luerei.  4  F 


1186  NOT^  YABIUBUM  IN 

gHl :  itimiil*    ImMom :  cirimrurf.  greaMU  et  «ottcilkMn  Miteriai.'  Lmfr. 

Ego  veterct  libree  expresAi;  ot  lit  Cm^edm  ttfenU  M^intKnm  renm 

Aoapttstvs  •ecundo  loce.  Mtu$  wox  fiertmk  emm4ia  MeifMr,  Tfmtt,  merit»  <# 

iD  liac  re  Lacretio  eet  faoiiiiarif.  Coo.  carfiy  gvamffa*  aaiMaiiiwa]  PeMime : 

Imervd  etiam  recipereet,  qnia  a4  to*  aeqae  eaim  ftUKPER  cam  rbpbmtb 

teres  libroe  accedit ;  et  ob  verlmni  oonvenire  potett.  firroren  antem  ut 

prncedens  coecta,  ne  videatnr  Poeta  viderent  Interprelea,  oerle  tcriptnra 

fiihrokayuif,  GifmL    Cieero  in  eadem  varietas  talts  efficere  debncrat.   Hie 

vicinia  et  ex  eodem  ore :  '  Docuit  enim  versns  ia  5. 4t0.  repetltus  fbit, 

enim  nos  idem  qni  cmteri,  natnra  es*  sed  novo  etiam  mendo  dcformatns. 

ae  effecfnm  mnndom.'    IliiMl  «oieriaf  Sic  enim  ibi  le^iur:  Temiemetmm» 

cs  Mss.  ezpiessisie  ait  OifiuMns»  nt  sit  nionl  ea,  fua  em^unetm,  repetde  Mag* 

anapsBstns.    At  sic  emennit  Mamlli  Nomm  rerum  jUmlt  esDordm  ettpe.    Sed 

retinendnm  fbissety  qnod  refntat  re«  el  Uc  et  illic  scHhendmn  esty  non 

liqoa  oratio.    Rectine  in  Indice  tri*  Maip«ry  noo  i«|ir,  aed  mempe*   Magn^- 

brachyn  vocat.  Sed  hnae  pro  dactjlo  mm  renm  Jlereni  exoriui,  nempe  Tbt- 

posuisse  Lncretinm  aon  persuadet  roi,  mMrie,  et  eedi,  generie^  «atmn* 

Loca,  quomro  ezemplo  nititnry  in  vi-  l«m.   Vitinm  antem  ez  compendbria 

tio  sant:  neqne  etAm  eutfera  votmdae  scribend»  ratlone  natom  eet.  Nam  pro 

•nt  enm  veniie  gerene  Mlam,  sic  ter-  menqte  seribebaot  ^pe,  nnde  procn- 

■inato  verso,  seri|Mit  anctor^    Lam*  derunt  illnd  <  s»pe/  qoemadmodnm 

binii»  ez  conjectnra,  cosiaenni,  lolera-*  ex  *  ss»pe '  t^  *  semper '  procreavere. 

bykM  ad  legem  roetri.    Sed  eenseo  Fnber.    At  vero  Ista  tinnientia  *Con* 

scribcMdBin^  concrvrni*.    Cam  reddi*  jecta  repente '  *  Exordia  nempe '  qnm 

distel  lilNrnrint,  eeeeritf  tribns  Kteris,  anrit  pati  potest?  Creeeh. 

nt  pastkn  in  membranis  videre  ett,  1064  &iteliMatiirl<minimia)Mir* 

per  virgniat  tnperpetitat  tignificatit,  Ii6ai}  Seriet  verbomm :  £ne  aliit  er» 


^ni  enm  teqnebalar,  teitrin^,  acoepit.  he»  temarmn  i»  tdiie  pmrtikn»  roe 

Freqnaae  aaiem  hoe  ea  in  t e  anctori.  tcUicet.  Fober. 

1.  840.  *  de  territ  terram  conerescere  lOOtf  Amdei]  Vateo,  iageati.  ttc  6» 

parvit.'  6.  V90.  «mnMlia  '  Imbribnt  880.  *  Inde  avidam  partem  montes, 

el  calido  tolit  ceaereta  vaport.'    £t  tilvmqoe  feramm  Pottedere.'  Lamk. 

pattim  apud  Diogeoem  eifnptem  ha*  106O/Vw«trM«wamaiiriii,4^]Pne- 

bet.    Nota  porvo,  decrero,  decreriniy  lerea  cnm  laateriet  tatit  mnka  eat» 

decretteetiamapodCie.elLiv.  For*  eaqoe  parata,  et  acoommodaCa  ad 

tattis  et  seqaeatl  ^erta  permitit  tibiy  gignendwa,  id  ett  (uO  leqaaatnr  Pe» 

altcriberet:  fnerwd  eacordia  eemper.  ripatetici)  ad  reclpieadae  fmipmn,  at 

Vel,titf««iii|^iitaA^./iiiriN^.  Groa.  cnm  locat  ett,  ret  gignitnr.   famik. 

Obt%  1.  7.  Ilemm  vts.  10.  hoc  modo  argnil;.  P». 

Cm^feeta}  Sic  laftm :  *  Coiljicere/  iiiis  omolbot  ad  rem  aliqna»  paodB- 

Ste,  G(f.    In  unnm  locnm  teilicet :  i.  cendam  reqnititit ;  quidai  res  ista  pva- 

e.  oongresea,  ooUeetay  ceacta,  eom-  dncatnr  ?  Al  est  sufieieas  mareriae 

palta  h»  cooctBnm.    Qmdam  legunt  copia^  idoaeiit  latuper  locnr^  nec  de* 

eontectnt  sen  eeUecta,  eg»  laBtea  nlhil  Ocit  ista  vls  aaturi&,  qum  baac  mim^ 

mntavi.  nam  et  Infra  moz  ita  loqai*  dom  ez  semiaibos  fbrtnito  oecitratui- 


tnr,  et  alibi  ntitur  verbo  boic  contra-  tibas  composuit ;  qnidni  igitnr  p 

rioy  'disjicere'   pro   dissipare:    et  paralametsibiobeidienlem 

^disjeetnt  materiat'  similiter  apod  in  aliis  etiam  spatii  infiniti 

enndem  legitnr^  cni  oppoailnr  *  con*  conjnngali  et  otelaasy  terraty 


T.   LUCRBTII   OARI    DR  RBRUM   NAT.   LIB.  II.     1187 

liOtii)fi€l^y  atqite  aniniAlia  prodncat?  nnt  tam  interitnra  (ideo  antem  ge- 

Metrodorns  dicit,  Strvwoy  Am  ^  fM-  nera  animaliiim  plnrima  eomplectim- 

yiK^  vcMq»  Im  tfTdixvr  Yffivi|9iiiw,  «J  tiir,  qaia  singida  interennt,  nt  isti 

ha  ic&triat»  h  t^  iantp^  Zri  91  tampoi  philoeoplii  affirmant,  contra  qnot  dis- 

Korit  rh  vX^of  ^iikoiw  4k  rov  Itntpa  rk  pntat  Lncretius)  qnam  cstera  con* 

«A-ta  thair  fi  Tftp  6  fihf  xSfffMt  mnpaff'  creta.  Creteh, 

pJvoSf  r&  9\  cina  vdma  Armpa  ^  ^  10T8  Qaiji  ^aq^Mtgve  tieni  ueeH,  9^J] 

ttc  6  KStfpof  yiyoirfff  Mm  ianipovf  Ho«  dnos  versas,    contra  librornm 

Am.  Sirov  Tftp  rh  «dira  y4yon¥  dPna,  consensnm,  eircnmdncere  non  snm 

Ikm  inil  rit  ianrtK4apara,    Plntarellns  ansos,    licet    videantnr    iifuvffSrtpot, 

de  Placit.  Phir.  1.  5.    Ita  hoc  et  su-  Alii  iibri  babent :  Qtttn  aUo  in  quovU 

perins  argnmentnm  complectitnr  Me-  siml  sedo,  muUaque,  Oifan.   Hic  iltnd, 

trodorns  familiaris  Epicnri.  Cmch,  Q$dn  e^itupu  $ieni  aeeli^  Hier,  Avantil 

1068  Grent  defrenf  nimJnim]  Le.  gig-  cst,Aldinarnmcorrectoris:  namrlibri, 

ni.  sic  autem  legendnm  esse  vincit  ^inMelio^ovtstirsecfOyantytflioMfico- 

ratio,  atqne  Ipsa  Teritas,  qnatnmifis  vts.    Nec  tamen  istnd  commodins : 

hlc  reclament  Kcet  barbari.  confirmat  neqne  enhn  '  qnisqoe  '  est  aliquis. 

Iianc  emendattonem  id  qnod  infra  non  Lambinns  denuo  et  hanc  et  seqnen- 

longe  ponitnr:  *Hnc  accedit,  nt  in  tem  versum  amputat:  quod  non  an- 

summa  res  nnlla  sit  nna,  0nica  quse  sns  Gifauins,  judicat  tamen  eos  i/ioo- 

gignatur,'  &c.  Lamb,    Geri  Oifsnins,  cuewripovs,    Sed  scribendnm  ex  Vos> 

qni  de  hac  voce  cnm  Lambino  perpe*  sianis  membranis :  Qttin  dSqw^  nti 

tno  litigat;  suam  sententiam  e  libria  aeeU,  Esse  antem  Lncretio  KcuUiy  nn- 

tnetur  Oifanins :  se  defendit  Lambi-  meros,  geoera,  corpora,  tnrbas,  nemo 

nns  Ts.  1077.  *  Unica  qnv  gignatnr,'  amblgit    At  in  snbsequenti,  '  in  pri- 

4cc.  Creeek,  mis  animslibus  indice  mente,'  longe 

Geridebent']  Lambinns:  ^eiit;  cov-  snspectioreshosversusreddidit.  Lip- 

tra  omnes  libros.  Gifan.  sins  lib.  0.  Epist.  quaest.  12.  tentat : 

Ctmftm\   Alibl   Lncret.    et  Virg.  iiwprimiBy    animalibu»    ii^ice    mentem, 

JEn,  4. 116.  '  Nonc  qua  ratione  qnod  Panllo  ante  diximus  de  iq|ectu  ant- 

instat  Confiert  possit,  paods  adverte,  mi.    Scio  etiam  Ciceronis :  *  eni  de- 

docebo.'  Creeek,  omm  ira  mentem  injecit,  ut  Milonem 

1076  /n  swnjmi]   In  snmma  rerum,  tacesseret'  Sed  nentmm  eam  jnvare 

in  omni,  in  nniverso,  argomento  a  sl-  conjectnram  puto.      Legendnm :  iii 

mili  probat,  mnndos  innumerabileis  primie  animaWmtf  inciiie  Memmiy  /»- 

et  nasci  qnotidie,  et  interire,  et  hoc  renief.  Est  enim  hic  Memmins,  qnem 

modo.    Qnemadmodnm  nifail  nnicnm  appellat  identidem,  cni  totum  opns 

gignitnr,  neqne  crescit :  sed  infiniti  dedicavit.  8.  8.  *  dens  ipse  fhit,  deus 

homines,  infiniti  eqni,  infiniti  tanri,  inclite  Memmi.'    Yossianus  quoqne 

Stc.  et  genitl  snnt,  et  qnotidie  glg-  et  tres  Florentini  pro  genitam  habe- 

irantar ;  sic  et  mundi  innnmerablles.  bant  iremnMm;  quod  et  ipsnm  forte 

Xiaiii6.   Tertium  denlqne  vss.  IS.  pro-  non  spernendum.  Hoc  etiam,  inquit, 

ponit  argnmentum :  Res  omnes  crea*  argumentnm  est  mnltltudinis  muiido- 

tascircumspice,inunoqnoqnegenere  mm:  in  tota  rerum  nniversitate  nul- 

plnrima,  qufle  vocant,  individua  inve-  la  invenltur  res,  qu»  sola  et  unica 

nies;  in  genere  hnmano  homlnes,  In  siiae  forms  sit  edita,  seque  propaget: 

ferino  feras,  Sie,    Unicnm  igitur  so-  (neqne  enim  de  phcenice  videtnr  cre- 

lem,  nnicamque  terram  dices?  Inepte  didisse  Lncretius:)  sed  quscnmque 

id  quidem,  cnm  sol,  terra,  ccelum,  arc.  snnt,  alicujns  sunt  secll  et  numeri,  et 


1188  NOTiB   VAHIORUM   IN 

oomplares  ^iudem  generit  agiioscttii-  per  mBtu  peanlet,  nallo  alio  addit«>, 

tor.   In  animalibna  maxime,  o  Mem-  iifnilicantnr  simpliciter  animalia  ra- 

mi,  palam  Tides  sic  feramm  mootiv»-  tionis  et  sermonis  ezperfla.  at  5. 201. 

gamm  esse  non  priva  et  singnla  di-  *  Qnom  pecndes  motap,  qnom  denl- 

▼ersas  formv  capita,  sed  allqnod  ge-  qne  saecla  feraram/  &c.  L«r^. 

nns  pinrimoram  capitom  ejnsdemfor*  9ie]  I.  e.  Itidcm  infinitnm.  Fa5. 

me:  sicethominom  «tro?it  sexnin-  •   G«mla«i  ^roJea]  Nescio  qois  fnnt- 


telligis  genas  esse  et  mnltitndinem :  nmm  i.  e.  ntramqne  sczom.  Creeek, 

sic  pisces  et  volocres  nninscnjosqoe  Ita  jam  ex  Ms.  Logd.  Bat. 

fomae,  non  singnloSy  sed  genns  et  co-  1086  Uwiea]  Umtm  Ms.  Nonii,  qni 

piam.    In  prtmis  mmmtUnUy  est,  in  landat  hnnc  versnm  in  voce  '  Innnme- 

animalibns  primnm.    Sic  apnd  Virg.  ralis : '  at  Ms.  isti  ne  credas.  Creeek, 

JEn.  S.  612. '  Heic  Jono  Scsms  scvis-  1086  QMmdoquidemviUef  ^P^]  Qoo- 

sima  portas  Prima  tenet.'  In  Oeorg.  niam  ccelnmy  sidcra,  &c.  tam  interi- 

1.  IS. '  Toqne  o  cni  prima  frementem  tnra  snnt  qaam  cetera  coocreta.  Fmk» 

Pndit  eqonm  magno  tellns  percnssa  I>epactMi]  Defixus.   Xaaifr.   1.  78- 

tridente.'    Errant  Servins  et  Parrha-  et  alibi, '  Alte  terminus  baereos.'  Soa- 

sins,  qui  Atticam  terram  ita  notant  vi  translatione  oraatom  e»t,  ab  agri- 

designari,  qnia  Athenienses  primam  colarom  terminis  profectnmy  qni  In- 

terram  snam  seqne  primos  homines  terdnm  alte  pangnntnr.    Termlnmii 

gloriarentur.    livius  4.  20.  *  Romnli  auCem  transilire  nefaset  violare :  eo- 

spolia,  qnai  prima  Opima  appellata,  qne  magis  si  alte  defixas  loco  move- 

sola  ea  tempestate  erant.'  &c.  Grm.  ri,  Idnginsqne  proferri  non   posslC. 

06t.  l.  7.    Hic  versus  cnm  sequenti  Harc  translatio  Maroni  placita  est* 

Jjucrettanos  non  est ;  qnod  et  inter-  scribenti  JEn.  4.614. '  £t  si  fata  Jovia 

pres  vidit.  Faber,     Libros  seqnitnr  poscnnt,  hic  terminas  haeret.'  TWra. 

Oifanins;  retinet  licet  non  appro-  iide.  25. 1. 

bet     Corrnpti  forsan;    at   mntilus  1087  ram  iMmel  Jkw,  ettam\  Huoe 

sioe  illis  locus,  ideo  omissis  aiioram  locum    restitni   a   oodicibus  mann- 

conjectnris,  hoc   modo  corrigendos  scriptis   admonitns   atqne    adjutna. 

censeo,  UwUa  qua  gtgnalicr,  et  uniea  Nsm  cnm  in  eis  reperissem  scriptnm 

mlaque  ereaeai  C^jueemique  tiet  aecU  ;  et  tam,  non,  nt  in  vnlgatis,  etiam^  la- 

PermuUaque  eodem  Sunt  genere :  /m-  cile  mihi  fuit  conjicere  legendnm  Tms 

prtmtf  AnimaUbua  i^jiee  mentem,  /n-  manet  Ais,  et  tam  native  httCf  non,  nt 

nenieeiie  montivagum,  ifc. '  Injice  men-  vnlgo,  Toj»  maaet  hme  diofa.  ordo  a«- 

tem  *  a  Ltpsio  accepi ;  et  ex  his  vo-  tem    verboram    eat :  qnandoquideni 

cibus  commoda  et  digna  Lucretio  sen-  termlnns  vitae  tam  alto  depactos  ma- 

teutia  effingi  potest.  Creeeh,  nethis,  nempe  ccelo,  terrae,  soli,  et 

1080  Inoeniee  eie  montivagum'}  Dnos  Innae,  &c  et  tam  nativo  corpore  hapc 
versns,  sine  dnbio  spnrios,  inter  hunc  constant,  quam  genus,  Sic,  i.  e.  qno- 
etversnm  'Unlcaqn8egignatnr,'dec.  niam  caelnm,  terra,  &c.  a&qne  finem 
inculcatos,  delendos  censeo.  Inve-  habent  certum,  ratum,  et  fixnm,  ad 
nies  (inqnit)  sic  feras  esse  genttas>  qnem  cam  pervenerint,  sont  interi- 
Hempe  infinitas,  sic  bomines,  slc  pis-  tura;  et  tam  nativo  constant  corpor^, 
ceis,  et  aveis.  Lom^.  qnam  animantes,  &c.  Lamb. 

1081  Mutae  equamigerum  peeudee]  Tam  manet  htec]   Ita  in  veteribns 
I.  e.  pisceis.  sic  sup.  eod.  lib.  842.  qnibnsdam,  et  fere  vnlgatis ;  in  ve- 
4no  epitheta  posnit  ad  pisceis  signi-  teribns  quibusdam  et  Tam.  Oif. 
ficandos,  •  mntiequa  uatantes.'   Nam  lOQS  Quod  hie  generatim  rebu»  abum^ 


T.   LUGRBTII  CARI    DB  RBRUM   NAT.    LIB.   11.      1189 


Art]  Crescit  ex  tere,  aqna,  calore  to-  1000  Damhu  prwaia  mperhu]  Diis. 

Ils,  4rc.  secnndmn  genera  et  species  l4mb.    Refer  ad  illod  *  privata  do- 

•oas.  F4h.  iore/  in  1.  60.   lU  at  <  privari '  in 

1080  Qmm  beme  e$gmta  H  temoM:  na-  bonam  et  •eqnioreni  partem  Bamatnr. 

fnro  videtur   Liberm  e^mHimo  damtiitf  Fab, 

privmtm  mperbU,  ^.]  Recte  ez  poaitis :  1001  Di»  agere  expere^  Dne  eaepere^ 

Dii  enim  ai  ex  iisdem  prindpiis  con-  i.  e.  Deomm  expers.  sic  loqnitnr  et 

stent,  qnibna  cetera,  qna  ratione  im-  Catnll.  de  coma  Beren.  *  Qnicnm  ego, 

mensnm,  sen  rh  ww  regere  possint,  dnm  virgo    qnondam  fnit  omnibos 

ipst  finiti  P    Dein  qno  pacto  omnia  expers/  &c.  qnamqnam  hunc  Tersnm 

poteruntqnipantantnmtotinssnntP  sie    cnm    proximo    legunt   qnidam, 

8ed  bapc  deliramenta  snnt,  dioes.  fa-  QatOMi  ego^  dwm  fnrgo  qmmmdmmt  JmUy 

teor.  at  ponamus  rh  wSm  esse  finitnm,  eiiHit6««  earpresaa   Umgmemtis  mma  mti- 

et  aliorom  philosophornm  opiniones  Ua  mtmitm  biln,     8ed  si  nos  hic  de- 

seqnamnr;  non  minns   absnrda   da  fieit    Catnllus,  Piantnm  testem  ci- 

l>eo  enascentnr;  vemm  alind  est  de  temos.    Sie  igitnr  Ampbitr.  S.  1. 81. 

Diis,  alind  de  Deo  agere.    Tnm  ex«  <  Eo  more  expertem  te  fsetam  ad- 

tremse  dementist  videri  debet,  hsec  Teniens   offisndi  domi.'    Idem  Asi- 

cognitionis  nostns modnlo  metiri  vel-  nar.  1.  Sl. '  Dono  te  ob  istnc  dictnm, 

l^,  qnsB  quid  sit  infinitnm  nnnqnam  nt  expers  sis  metn.'    Idem  Persa  4, 

plane  comprebendet.  Fmb,    Yss.  16.  S.  40.  *  ea  res  me  domo  expertem  fiu 

E  positis  pro  more  Lncretins  in  Pro-  cit.'  Lamib,    Usitatins  est,  expere  «H- 

▼ideotiam  impetnm  facit.    Pace  et  e^fme  reiy   qnam  rej  sed   tamen  ita 

otio  Deos  olim  donavit,  qnia  nihil  Salnst.  et  Plantns  ss^pissime.  Fmb,  » 

beatum  qnod  negotiosnm :  jam  vero  1008  Nmm  (pro  eamctmj  4rc*]  Iternm 

fstlix  beatnmqne  Nnmen  aliqnibns  exdamat  non  sine  stomacbo,  quasi 

cnris   distringi  posse   snpponamns ;  fieri  non  possit,  nt  nlla  vis,  nllave 

qnse  antem  vis  infinitos  mnndos  re-  providentinbanc  mundi  fabricam  re- 

gere,  qumsolilHi8,terris,&c.  innnme-  gat.    Sed  errat  Eplcnras,  et  cnm 

ris  praesidere  valeat  P    Infinitl  enim  Epicnro  Lncretins.  Lamib. 

nnndi  major  snnt  provincia  qnnm  nt  lOOS  QiMr  pfaddiim,  Ijpc.]  Sic  6.  8S. 

a  Deo  vel  maxime  negotioso  eom-  *  Nam  bene  qni  didicere  Deos  secn- 

mode  administrari  possit.    Hsec  im-  ram  agere  «vnm,'  drc.  iMmb. 

pmn  de  pnsillo  isto  Deo  qnem  homi-  1094  Qmie  regere  imumemei  emmumam, 

ai  similem  efllnxit.    Scommate  deni-  ^.]  Sic  Velleins  apnd  M«  TalL  lib.  1. 

qne,  qno  athei  commnniter  ntnntnr,  de  N.  Deor.  '  Qnibns  enim  oculis  in* 

conclndit  omnia,   et  certe  fnlicitts  tneri  potnit  vester  Plato  fabricam  il- 

seommate  qnam  argamento  contra  faun  tanti  operis,  qna  constrni  a  Deo 

providentiam  pugnatur.    Kci2  ^  ^  atqne  tedificari  mnndom  fiicit :  qnsi 

TMf  lAereApou  ^opbif,  leol  rpmri^,  mai  molitio,  qnae  ferramenta,  qni  vectes, 

iKXcf^,  jcci2  ^bwroXV»  «Md  S^cr,  maX  rk  qn»  machinm,  qni  niinistri  tanti  mn- 

0^oix»  To^oit,  fntre  XurovpyowTis  neris  fuernnt?' &c.  ibid.  'SiTcenim 

•riyot  M»fc/fciv  Xf9>^  ScSrOcu,  ftiffr%  Sia-  jpse  mnndus,  Dens  est,  qnid  potest 

rdfrrorroe  l^  8untI{«rrof ,  «ol  ifui  rifp  «fi*  esse    minns   qnietom,    quam   nnllo 

ffOM fuuMpUnfTmixomoe fjm^b i40mpaiaf  pnncto  temporis  intermlsso  versarl 

eA^^fbpvvfjupmreXiffiwpopfpMreuu^KMlL^poif*  circnm  axem  csbU  admirablli  eeleri- 

vibtSj  jBol  3p7al,fcal  x^*e  fuueapt6nrn,  tate  ?  nisi  qnietnm  antem,  nihil  hea- 

ikAA^  4oOci^,  md  f^,  «al  wpoffMiffet  tnm  est :  sive  In  ipso  mundo  Deos 

«fir  «rXiirW.  Eplcorns  ad  Pylhoclem.  iDOst  aliqnis,  qni  regat,  qni  gnberaet, 

Crmeek,  qni  cnrans  astrorami  motationes  tem- 


1190  NOTiE   YARtORUM   IK 


^orom,  renHn  vieiititiidiiiM,  ordines-  liBivlaora,  pedeniqiie   Ponere/  Ae* 

4|ae  eonservet,  terras  et  maria  eoo-  ibiden :  776.  *  Quippe  obi  priiiia.  pe« 

templaiiey  hominam  conmoda,  vitaa-  rtt,  alioque  est  altera  nata  lodo  ata* 

qoa  toeaUir ;  n«  iUe  est  implicatns  tyJ  et  6. 191.  *  Nec  jacere  inda  ma- 

molestifl  negotiis  et  operosis.'    Ad  nns,  Tia  qaa  jminita  ftciei  Prosima.' 

pnorc«  illnm  Cioeroiiis  locnm  perti-  et  6.  890.  *  Qaod  genaii  inda  mart 

aent  iUa  LaetaiUii,  sen  Lotatii  Firm.  spirat  fons  daJcia  aqnai.'    Licet  ta- 

iSK  liii.  S.   de  origine  erroris :   *  At  men  etiam  eado  mami  iegere,  et  aM(«- 

idcm  qaoties  Epicnreas  est  et  non  grediy  H  md^pediUf  et<Md»wMiaat,et 

vnlt  a  Deo  &ctum  esse   mmidumy  cadaaiart:  nt  nonnaUi  voinnl.    Ne- 

qnstere  solet,  qiubns  manilMiSy  qiil-  qne  tamen  in  boc  eis  assentior,  qnod 

bos  madiims,  qnibus  vecttbna,  qme  negant   Teteribas   naarpatam    esse 

molitieiM  boc  tantiim  opus  fecerit.'  *  indu '  pro  in.    RefeUit  enim  eoa  et 

Oom  hoc  antem  Locretii  loco  con-  grammaticonun  vetemm  auetoritas, 

gmit  illnd  ejusdem   ex   lib.  1.  162.  ia  his  Probi :  et  Ubroram  reteram 

*^Qaippe  tta  foraiido  mortaieis  conti-  consensns.  iMmk, 
»eCoauieis,'dec.et  iliadezeod.  lOaD.        £adom<iii»]   Ita  in  vet.  cod.  Gif, 

*  Nam  certe  neqoe  oonsllio  primor-  Plores  tamen  bic  M«,  qood  et  de- 
dia  rerom,'  dec.  ec  Ulad  ex  faoc  lib«  fendit  Voss.  de  Arte  Gramm.  8.  i6. 
167.  *  At  qnidam  cenftra  bsec  ignari/  Ennii  quoqiie  Ulnd  addncens  Annal. 
dtc.  Hac  eadem  de  re  sic  Laert.  lib.  17.  '  ludo  magno  flaetos  exlol- 
iCol  fUp!    Ir  rotir  f/uer^Apou  ^o^,  miI  lere  certaat.'  tfee. 

rpovV,  «ool  KKku^^  Md  dbittroAV»  Md        Moierimter]  aA  MpArovSf  ita  nt  ao- 

96w,  jcai  rh  ir6ermx*  To^otr,  fn^  Xm-  deretur.  Fab, 
T0vfyo!h>Htrm9t  po/MSfw  x^vai  S««a-        1096  C«ioo]   Non  memini  me  le- 

0ac,  /nfire  ZusrArromoSf  1l  Suir^arros,  atol  gere  apud  qiiemqnam  veterem  acrtp- 

$fm  tV  a^oy  ^wapidnyra  Ix**'***^'^  torem,  t^  eeeht ;  ea  enim  voz  aemper 

iiifiBopeFias,  e/b  yitp  ^ufkpttreSvi  wptryftth  imc«f  dicitur,ntaitCoraeUas  Fronto 

irsSiM,  ital  ^petfrHot^  xek  6pyt^  acol  jffipf  *9^  AgelUum  lib.  19.    S%d  Epicn- 

res  tMKopi&nrriy  kKkk  iufimfti^f  iml  frf-  ree  secto»  scriptores,  q«i  infiDitoa 

0^,  «cal  fr^o#Mv«  rSv  «Aqo^fdr.  j.  e.  mondos  atatiiehant,  necease  hnbne- 

*  Atquft  in  lis  qnc  soblimia  et  snperaa  runt  dicere  cetloe  ;  idqne  j&raXdywt, 
siye  snpera  dicontnr,  rootnm  ex  loco  «010  et  ccehis  et  e«lum  retosUcHret 
nd  hienm,  solsUUa,  defectns  sotis,  et  -"'bis  scriptores  n»orpavere.  F^, 
lona»,  ortom,  occasnm,  et  bis  simllia,  CUia  infinitos  moodos  stataebmat  £r 
aon  esse  exisUmandum  qaoqiiam  ad-  picorei,  binc  facinm  ease  ot  Lucre- 
«ninistratofie  egere,  neqne  guberna-  tius  Eplcareos  r^  C^lof  nnmero  niair 
lore,  aot  sliqoo  qoi  ea  ordine  dige*  titndiois,  qasB  vox  4rMwr  semper  di- 
tat,  aot  digessisaet,  qoi  idem  omnem  ^tur  teste  Frontooe  Coraelio  npnd 
l>eatltadinem  cam  immortalitate  ob-  OeUium  10.  8.  TanaqaiUos  FaJber  ed 
thMret.    Non  enim  congroont  mo-  I<4iereUum  observabat  iageniome.  •cb 


setciina,ethr«,etgraU8e,onm  Cetk  tamen  vhi^lfwrutAs  ocoarrit  ie 

beatitndine ;   sed  cam  imbecillitate  ^  versu  vetasti»simi  po^iae.  *  J». 

^los,  et  metoy  et  indigentia  opis  P>^ter  in  C«Us,  Csisar  r^git 

aiUnm.  Idtmb,  Terria.'  Menagins.  Creeek, 

vm  hidu  tmmu]  I.  e.  in  maan.  sic  1997  Sttfire]    Vaporare, 

oap.  Ub.  1.  fia.  '  vUmiqoe  lodiigredi  gM«*    Item  4.  116&.  *  £t 

eeeieria.'  et  snp.  bec  lUb»  19t.  *M  ta^tris  »e    auffit  odMiboa  fpe 

noaeasetamenperplezisindupedita/  Vir|^  Georg,   4.  S41.  '  £t 

el  4. 8W*  *  Indngredi  porro  pariiler  tbynio,  terrasque  recidere 


T.   LUORBTIl  CARI   DB   RBRUM    NAT.  LIB.  II.     1191 


IffMfr.    Vaporare,  cAlflKere.  F«k 

109»  Ctiqm  •enm  ttmaUud  tmUiu] 
Ex  l\Br.  in  £1111.  S.  5. 41.  *  Qm  ten- 
ple  coli  MnniMi  •eaitaeehciitit  :*  Te* 
reDrim  aulefl»  ipie  ex  Bnttio.  8e4 
qeomodo  taaileai  toi  oblitas  ett  Le* 
cretiM,  cimi  dici^  lereaa  eteli  teiii* 
tm  ceBcatiP  Begablt  enim  aliU  et 
ipiidem  accoratey  fieri  «iMfnam  poeae 
«t  cielo  sereao  toaet.  Videlicet  ex 
enlgl  senteatii,  nen  «aa,  loqaitnr. 
qnod  manifettnm  ent.  qnasi  dieat, 
Qoi  tattdem>  «t  isti  palpottes  Deomm 
niant,  lieri  qaeet,  nt  Japlter  coelos 
nenTertat,  sereno  cqdIo  tonet,  Stc. 
Virgilins  ipse  haad  aliter  in  Oeorg^. 
1.487.  arcipiendns  :  *  Non  alias  cae* 
lo  ceciderant  plnra  sereno  Fnlmina.' 
Ham  llle  aiter,  non  minos  Epicnreos 
qnam  Vlrgllins,anlse  Imponere  Tolebat 
cnm  caneret,  Od.  1.  S4.  8.  *  plemm* 
qne  per  p«imm  tonantes  E|pt  equos. 
eolncmmqne  cnrraoi,'  5ec.  Qnls  aa- 
tem  satls  ex  dignitate  rideet  iUnd 
^terumqm?  Diccres  certe  tertio  qoo* 
qoe  die  Id  ierl.  Videlicet  naso  opna 
est,  nt  cantas,  mtionesqne,  et  conflllla 
icHpteram  sagadter  odorari  poiels. 
F9k,  Hie  miiUa  Paber,  qnesi  oblltas 
sai  fiiisset  Lncretins,  qol  allbl  nega- 
bit,  et  qnidem  accnrete,  6eri  nn- 
qimm  posse  nt  ccelo  sereno  tonet; 
vei  saKem  ex  vnlgi  sententia,iiott  sna 
loqneretnr.  Corft  «srnia  melios  Inter- 
pmteris  empla  et  spatlosa  coell  tem* 
pla,  qnid  enim  ex  mlgi  sententie  lo* 
qnemtnr  Poeta,cnmad  argnmentum 
ennm  nihll  faceret?  quid  deniqne  coe- 
Inm  semnnm  cogltamt,  cnjos  faciem 
tenebrosis  nnbibas  In  priort  versna 
parte  obscnmvemtP  Nihii  hle  de 
palpoBibus  saeerdotibus  Lncretias; 
niMI  Vlrg.  cnm  cecinlt  Gkorg.- 1. 487. 
'  Nott  allas  cmfo  oecidenuit  plora  se^ 
mno  Fnlmina.'  Nee  Avl«  imponem 
voinlt  Hor.  Od.  1. 14.  8.  *  Pleramqoe 
'per  punim  touaiftes  Egft  equos  vo* 
Ittcmmque  cnrram/  N aso  opns  e«t, 
mtlnqois,  Priver,  nt  ca«m^  ratlonet- 


qtte,  et  consllia  aeriploram  aagaelt* 
odorari  poaaia,  sed  ttaanm  nole  nimia 
■aatttnm.  CrsosA. 

1101  De$9rtm]  Dm$rm  Oaaaettdna  2 
et  in  aeqtteoti  veraa  pre  gnad  qoidani 
Godd.  exhibeot  qm.  Creech.  Lac- 
tatttitta  taeerta,  qttaai  vellet  tn  ittflsrta, 
Sed  recta  ae  valgKta  lectio  habet ; 
recedem  enim  Jovem  ait  in  deaertat 
qiiasi  Ibi  bmehia  eoBsiielhciat  el  la« 
certoe  firaaet,  aianti  loqnitnr  tt.  806« 
flae. 

IIOS  iSMat  ecsraBMlabatt»  fps.]  Sle 
Bb.  6. 887.  '  Qnod  al  Jnpiter,  atqtttt 
alii  fblgetttia  Divi  Tarriaeo  qnaUml 
sottitn  ceelestla  templa,  Et  jaciottt 
igneis,  qno  cttlqiie  eat  ciimq«e  vo» 
Innias ;  Car,  qnibna  incaatntti  aeeltta 
averaabile  cnmqne  eat,  Non  faciuat» 
icti  flammaa  at  falgiiria  halent,  Pee^ 
tore  perfizo,  doonmen  mortalibna 
acm  f  dcc.  totne  enim  ille  locaa  mim 
cam  hoc  coBgndt.  aic  et  M.TnlL  Ub. 
de  eoBaolatn :  *  Nam  pater  altitoiiaBa» 
Btellanti  nixtis  dyttipo,  Ipse  anaa 
ttmaiii,  atqna  Ittclyti  templa  petivit, 
St  CapMottBla  i^iaeit  aedibno  IgBcia.' 


Qnod  Mipe]  Ib  qBibaadam  libriai 
f«e.  Oif. 

llOi  /ad^gnaa]  Ittdlgttoa,  q«i  ex« 
attimetttnr,  nt  explieat  ipae,  lautte* 
mttteis.  Sie  loqttitni'  Hor.  Sat«  %  S. 
lOS.  '  Cnr  eget  hidigtt«a  qaiaqaam, 
te  divite  P'  M.Tnil.  Tnsc.4.  *  Miaeiik 
cordiam  datam  eaae  dicnttt  ad  opem 
fereadam,  et  calamitalea  hoadBom 
indigttorttm  aablevattdaa.'  Lemb, 

1104  Maftafae  poH  nwadi]  Redit 
ad  Inatitutnm.  iMft.  Mnndoa  infi* 
nitoa  extmxit,ni#rtalea  aaaeraity  ani» 
malibna  aknilee,  «iqne  Ideo  nntrirl, 
oreseem,  aliqBattdo  etiam  dimhml, 
eoBeaoem,  et  ad  iBteffitom  verfon 
«flknmt  vm»  If .  iBfioitnm  «Bhn  «bI« 
eonam  aahmliiiatiat  ee«iiaa,  q«NNM 
reooptiaetdeblte  ooBfaactia  enselt 
moBdaa,  et  fit  vegetior ;  eam  tat 
eemlBa  emlttit  qaot  raelpit»  tam  «ob^ 


1192  NOTiE   VARIORUM    IN 

sistity  i.  e.  neqae  cretcit»  neqne  di-  Ttlet  acqoireret,  aibi  adderet»  sea 

minnitar :  cum  ▼ero  plora  e  moodo  sibi  compararet  spatiom,  i.  e.  ampli- 

emittnotor  semina,  qoam  recipinntnr  tndioem :  atqne  hoc  totnm  appareret 

et  debite  conjongontnr,  tnm  debilior  spatium,  id  est  amplias  et  spatiosina 

fitmnndos,  etsenescit.  Creteh*  fieret,    aogesceret,     amplificaretnr. 

itfaltafiie . . .  corpara  fwil]   Repetit  Lamb.  Sic  {adpareretj  ife,)  restitoi  ex 

propositom.  Si^  ti4aw  aotem  legendi  Teteri  meo  qnodam,  i.  e.  adqoireret. 

illiTerso8l5.abillo,QiMr^eiie«0fiit<a,  In  aliis:  Aptarttj  Apariret^  Afptnt^ 

tfc,  Fal>er.  AperiarH,  Oifan.     Ita  optime  in  2. 

1106  AddiU  corpara  naU,  ^r^.]  I.  e.  editione  emendavit  Lambinns:  adpm- 

et  multa  post  ortom  mnndi  eorpora  rere  antem  ab  odjMTMt  proprie  est 

addita  sont,   alia  extrinsecos,   alla  qnod  OrsBce  «ponercMu,   acqnirere 

circom.  hic  ▼ersos,  qoi  deinceps  se«  aliqnidy  adjoogere.  Faker, 

qoitor  in  omnib.  liliris,  Semmoytpue  1112  EtadmuLeadarecedtnU]  Nod- 

magn,  &c  sine  dobio  non  est  Lncre-  ,  nnlli  libri,  ot  Flor.  habent,  Ei  ad 

tii:  sed  ab  aliqoo  nimiom  sibi  anro-  $aa  eemina  cedamt:  qoam  scriptonmi 

gante  pro  Locretiano  ioterpositos  est,  non  probo.    Quomodo  enim  corpom 

qoasi  aliqoid  deesset.  itaqoe  eom  de-  prima  ad  soa  corpora  prima  cedant? 

lendom  censeo.  Lamb,    Hsec  Lambi-  nisi  dicamos,  corpora  prima  confln- 

nns,  qoam  sententiam  qui  seqnitor,  ere  ad  corpora  prima  sibi  cognata  et 

errabit.  vid.  1.  996.  Creeck,  similia.  cod.  Vatic.  habety  ild  siui 


Magmamjacuhauia  cmUaUt  omtu]  Et  reeeduatj  plane  mendose.  Atque  illod 

hnne    contra   omnes   libros   rejicit  etede  factnm  esse  poto  ex  eteda,  nam 

Lambinns ;  male.    JacakmdCt  nt  sopi  s»pe  reperimns  in  libris  manuscriptia 

jactaia,    Oimie,  t6  war,  Ita  ^  Magnom  scriptom  d  pro  cl^etcl  prod,  propter 

Inane/  snp.  1. 1096.  Gif,    Qonm  ita  similitudinem.  ita  com  ex  ttda  fnc* 

ait  Poeta,  nb  imroenso  ilio  oniverso^  tom  esset  eadaf  facile  jam  librarioa 

qood  oimie  vocat  et  interdom  Aumnom  imperitos  scripsit  eeede,    Sed  qoidnm 

SMmnflricm,  corpnscola  conferri  diclt,  non  indoctos  potabat  hic  legendam» 

quibos  mondi  hnjns  elementa  con-  Ad  eaa  /cedera  cedamt,  ex  illa  scrip> 

stent  et  augeantnr,  mnndosqoe  cres-  tora  Yaticana  faciens   co^jectnmm. 

cat  et  amplificetnr.  Tum,  Adv.S,  27.  addebat  ille,  qoo  soam  conjectomm 

.   1108  Umde]  E  qoibos  corporib.  ad-  confirmaret,    verbom   recedwi^  hnie 

ditis  extrinsecosy  et  additis  circnm.  loco  non  convenire»  qoia  com  signifi- 

Lam$b,  cet  Lacretios»  corpora  prima  ad  aot 

1109  Adpareret  «|Nrft«m]  Libri  scrip-  generis  principia  convenire  et  eon- 

ti  alil  habent  appatiretf  alii  apparet^  floerey  recedere  antem  sit  retro  cec 

alii  aperirat:  quod  postremum  in  pri-  dere,  et  discedere,  verho  ab  eo  qnod 

mn  editione  probaveram,  existimans  sentiretyalieno  nteretnr. '  Ad  sna  fcs- 

ita  a  Locret  scriptnm  :  nt  intelliga-  dera '  antem  ioterpretabator  ad  en 

muBy  versom  initiom  capere  ab  ana-  corpora,  ad  <\nm  per  fisdera,  et  leges 

psMtOy  Aperiret  epatimm :  aperire  epa-  natorsey  concedere  et  confloere  de- 

Itnm  aotem,  id  est,  sscpUcare.  et  ta-  berent.    Ego  respondebam,  verbom 

men  lectionem  vulgatam,  Aptaret  ^  recedant  mihi  videri  ad  honc  locnm 

fuoN,  secntns  eram.  in  secunda  edi-  maxime  accommodatnm.    Nam  cam 

tione  vero,  et  itidem  in  hac,  Appare*  dicat  Locretios,  corpora  primn  i»er 

ret  magis  probavi,    Tornebo  nostro  plagas  ad  sna  saKcla  recedere ;  motim 

assenttens,    '  Appareret'  aotem  ver-  aotem,  qoi  fit  per  plagam,  non    n|t 

bom  est  jonctom  ex  ad  et  pario :  et  natoralis ;  oeqne  ad  lineam^sed  cois- 


T.   LUCRBTII  CAAI    DB  RBRUM   NAT.   LIB.   U.      1198 

trtriuf :  propri»  %t  sigBiiicanter  ea  fem  faisti,  dbnicani  me  tibi  iDter* 

disiMerecedere  ad  soa  avcnia :  qaod  dixit  rem  eapitalem/    Hactenui  Cn- 

C8t  plagif  8<Mi  ictibuB  repolsa  cedere.  rit.  Cato  de  re  rontica:  'Ponieant 

Sed  de  bi8  bactenns.  ejf^o  Bcriptnram  solotnro  erityant  ita  satis  datnm  erit : 

▼nlgatam,  et  receptam»  et  triom  an«  qu»  in  fiittdo  illata  ernnt,  pigneri 

tiqoornm    tettimonio    eomprobatam  8nnto«'    Lncr.  inf.  1138.  '  Do.nicam 

retineo.  hoc  tantnm.  cetera  jndicio  olescendi   snoimam   tetigere    cacn* 

lectoris  permitto.  Lamb.    Hvc  (et  ad  men  :*  et  itero  8»pe.  ordo  antem  et 

Mo  MTcia  raccdiml)  eat  Tetemro  libro-  aententia  veri>omm  est :  Donicnm, 

rom  optima  scriptara.  G^aii.    Ad*  Beodonec»natararernmcreatrix,om- 

jangant  se  humida  hnmidiSy  terrena  nia  ad  extremnm  crescendi  finem 

terrenis,  &c.    notanda    significatio.  perfica,  i.  e.  perficiendo,  sea  perfi- 

Fab,    Ad  mtm  temina  eedmU  alii.    A4  cieos,  aen  perfectriz^  perdnxit.  Cnm 

«na  fadera  aiii.  fmstra:  dom  etCo-  hapc  scripsissem  anno  1563.  prodiit 

dices,  et  ipse  poeta  alibi  exhibet  in  Incem  biennio  poMt  Nonins  a  qno- 

*  sna  saecla.'  Creeek,  dam  aliqnot  locis  emendatns.  ubi  lue 

1114  PrecudwU']  Sic  babept  qnat-  locns  ad  oram  libri  sic  ab  iUo  emen- 
toor  libri  manoscr.  otriqoe  Aldini,  datnr,  dissironlante,  nnde  snmserlt. 
Vicetini,  et  Logdnnenses.    Xiom^.  Utitor  aotem  eodem  nomine  et  Ar* 

1115  DoiiinoR  ad  earfrfmicm,  4*«.]  nob.  lib.  4.  adv.  Oent.  *  Etiamne  pei^ 
Sic  legendom,  et  ita  habent  qnatnor  fica  nna  est  e  populo  nnminum,  qnas 
libri  Mss.  nisi  qnod  in  dnobos  pro  per-  obscsenas  illas  et  loteas  voluptates  ad 
JUOf  legitor  perfiee^  qoemadmodam  et  ezitnm  perficit  dnlcedine  inoffensa 
apnd  Noninm  Marcell.  plane  men-  procedere  V  £z  qnibiis  Arnobii  ver- 
dose.  Nam  qnod  ad  Noninm  attinet,  bis  intelligere  licet, '  Perficam/ deam 
apnd  qnero  ita  scriptnm  est, '  Perfice,  apnd  illos  Romanos  fuisse  qnse  rea 
perficeris:  Lncret.  2. 1115.  Donicam  Venereas  ad  exitam  perdocere  cre- 
ad  extremnm  crencendi  perfice  finem/  deretur.  De  Tbrasone  antem  illo,  qni 
Scc.  sic  est  corrigendns :  Perfica^  per^  hunc  qnoqne  locum  ff^rrtpij^eiy  piget 
JkieM:  iMcret,  2.  1116.  Donicum  qoeri.  Usqueqnaqiie  licet  hic  illnd 
ad  extremMm  creeeendipefjicajinem,  ffc.  asnrpare,  icali^  ^huaOJidov,  hamh* 
'  Donicnm '  antem  idem  valet  qood  Ita  ssBpissime  veteres,  pro  donec* 
donec,  eoderoqne  roodo  interpretatnr  Exempla  passim  reperiaSy  et  saepe 
anctor  vocabnlarii  Latinognecl,  mihl  nsos  Locretias.    Faber, 

a  Cl.  Potaneo,  jnveoe  ingeniosiss.  et  Doniemn]  Ita  ex  veteribns  libris 

eraditiss.  commodati.    Sic  enim  ille,  scripsi.  Vulgati :  Denique.    Oifan. 

^  donicnm,'  inqoit,  &x^  tov,  Iwr.  Plau-  Perfiee  /nero]  Sic  lego  ex  qoodam 

tns  Aolnl.  1. 1. 19.  *  nentrum  reddi-  veteri.    Ita  et  P.  Victorius  invenit 

bo,  donicnm  res  dijodicata  sit,'  ex  invelerilibro,et  in  Nonio.    Quidam 

Prisciano.    Idem  Plant.  Trncnl.  1.  veteres :  p«r/Sca.    Vnlgati:  perepiee: 

1.  18.  '  usqae  adeo,  donicnm  foras  pessime.    Vide  Indicem.    Gifan. 

edoxit.'    Sosipater  Caris.     *  Doni-  Pfi^]  EffectriXyperfectrix.  Vss. 

com '  pro  donec.  ila  nsnrpat  Livios  qni  hunc  seqnontnr,  perqnam  faciles 

Androm.    <  Ibi  manens  sedeto,  doni-  snnt;  Itaqne  illos  transiliam.  'Faber, 

enm  videbis  me  carpento  vehentem  Effectrix,  perfectrix.    Perfice  Oifa- 

domnm  venisse.'    Plaotas  qooque  in  nins,  et  Pareus,  i.  e.  perfecte :  no 

Fragm.  2. 16.    *  Iniroicus  esto,  doni-  credas  lector.    Alia  vero  prater  na- 

rnm  ego  revenero :'   sed   et  Cato :  tnram  Dea  olim  dicebator  '  Perfica.' 

'  Cnm  otiosns  ainbnlas,  qni  apud  re*  Arnobios  llb.  4.  adv.  Oent.  p.  ISl, 


1194  KOT^  VARIORUM   IN 

*  Etiainne  Per6ea  aiia  est  e  popnlo  rm  gnmd,  «tf  mieiwm,  licet  etiaiB  le« 

«naiiBom,  qa»  obtcttnaii  illat  et  lu*  gere,  kUmignaid.  arf— rfa : et  ita •cttp- 

teas  voliiptates  ad  exitmn  perBeil  tam  est  in  eodice  Bertiniaiio*  iMmk. 

dnlcedine   inoffensa  procedere?' Et  imDidtfnrJI.ebdistrilMiitaryBoii, 

pag.  IM. 'Pertandie^Perficam  con-  nt  TnlgnB  pntat,   di¥iditor.     Naa 

jnogit.    CrMe/k.  '  dido '  verbmn  est  integraray  eoaipo- 

1117  Ut  JUf  «M]  Hftc  refenintnr  sitnin  ex  di  et  do,  das»  non  demlna- 

ad  superiora:  et  ett  arg^nmentnm  a  tnm  a  verho  diTido.    Utitnr  eodem 

•imili.    Qnidam  tamen  legi  votnnt,  verbo  hic  idem  scriptor  plnribas  lo* 

idftif  My  ^.    Lamb.  cis :  nt  S.  246.     '  Sensiferos  motm 

UiJW]  Forte:  Idjit.    Oifan.  qn«  didit  prima  per   artna.'  et  4. 

1119  Hi$  «lat,  et  Hia  nohira]  AIU  695.    '  Inde  quod  exprimimns,  per 

Bie  €et9My  et  Hi€  nmtnra  e  Codicibn.  canla«  omne  palati  Dlditnr.'  et  6.  M. 

CrcecJL  '  Ex  qno  Bnnc  etiam  per  magnaa  dl- 

1190  Hi9JMtwn  mn9Tifrmnai'\  Com  dita  genteis  Dnlda  permnlcent  anl- 
In  qnattnor  libris  mannscr.  scriptnm  moi  solatia  vite.'  Vlrg.  An.  1. 144. 
reperf flsem,  Hie  naiwra  «vw,  ifc,  re-  ^  Diditnr  hic  sublto  Trojana  per  ag- 
posnl,  H%M  wahirtL:  nt  slt  voJ^JsX&yUu  mlna  rnmor.' et  8.  IS9.  *Cognaiiqne 
Omnibos  bis  rebns  mtas  eonsistit,  pntres,  tna  terris  didita  fama.'  Xenii. 
qn»  ad  extremnm  finem  a  natnra,  1136  £1  plai  diipendi]  Plns  damni, 
ereatrlee  rerum,  perdncta  snnt :  his  deiyimenti,  snmtns.  Linn6. 
(inqnam)  rebns  natnra  desinit  sals  Qnmn  TiteilnT  edae\  Quidara  vir 
viribns  tncrementnm  dare.    Lamb,  doctns,  amicns  mens,  legendam  cea* 

Hie  natura]  Ita  vet.  cod.   Forte :  set,  Qnein    pnacttirr  «fot.  ego  MM 

Htt,nt  Lambinus.  Vnlgati:  iSic.  Olfan.  mnto.    Lamb.    Versns  snnt  illnstrcs, 

1191  Nam  iputaKaqat   viie$t  ^c.]  et  ex  penitisaima  corpomm  aDimato- 
Qnoniam  mnndos  sno8  aliqnando  cres*  mro   consideratlone   petiti;   sed  In 
cere,  aliqnando  diminni  assernit,  to-  lllo,  <  Et  plns  dispendl  fsciant,  qttam 
tam  rationem  et  incrementl  et  de-  veicttnr  stas,'  plane  aliqnld  est  q«od 
crementi  in  animalibns  (et  eadero  est  contra  Poetae  roentem  Ikciat.     Coa- 
Temm  aliarum  ratio)  vss.  93.  explt-  stat  qnippe  b»c  verba,  *  qnam  ▼esd- 
cat.    Crescimt  antem  animalia,  quia  tur,'  oppoiita  illis  esse,  *  plns  dispeB* 
In  prima  «tate  plus  atimentl  conver-  dl  faciant :'  Itaqne  rh  <  vescl'  al^nifi- 
titnr  in  animalii  sub«tantiam,  qnam  caret  acqnirere,  parare,  &c.  €!iu  rri 
ex  illa  depereat ;  media  tantnndem  lingn«  Latinse  utus  reclamat.  Qnam* 
cmivertltnr,  quantiim  deperit :  ideo  obrem  hunc  locum  ita  semper  legca- 
consistit  anlmalis  »tas,  td  est,  neqne  dum  existimavi :  Ei  pbu  diepfndi  /•' 
crescit    nec  decrescit  anlmal :    ex-  eiaU  pum  nanciiar  ata$.  <  Nancitnr* 
trema  antem  vtate  amptins  deperit  antem  [i.  e.  acqnirit]  cnm  ▼erlmm 
qnam  convertitur.    Ita  crescnnt  et  protritl  nsns  non  sit,  depravnsae  lUi 
decrescnnt  animalla.  At  unde  evenit  videntur,  qul  memoria  patram  iner- 
qnod  tn  printa  setate  plns  redpitnr  cede  conducti  libros    deicribebaBt, 
et  adjnngttnr,  in  medla  tantnndem,  proque  eo  intrasisse,  noicitBr,   qood 
1n  estrenia  minos,  nondom  inqnlrlt  nihilo  roelius  est ;  nnde^alii  siraiii  cev- 
'Poeta:  Utet  caiua,  et,  id  sdo,  atheos  cUur  effinxerunt,  qiiod  ego  ▼itioaiim 
semper  latebit.    CreecA.  esse  arbitror.    '  Nancltnr'aiitem  III 

Hitaro  grandeeeere  adoMctn']  httto  et  a  nandor ;  id  a  nancio  est,  qood  oRm 

«tacri  aug4?scero  incremento.  men-  osnrpavit  Gracchns,  ut  ex  Prlsoafln 

'doie  anteiu  legitur  tn  llbr.  virig.JUfa*  novimns:  Ex  *  nnnclv'  antcm  sMva 


T.   LUCRETU   OARI   DK   ftBRUM   NAT.    UIB.   II.     1195 


prolet  orte  eti  Mncitcor,  quam  re- 
ceDtior  oiat  retinnit.  *  Ntncior '  an* 
tem  tignificat  occopo,  prehendo,  ca* 
pio.    In  12.  tab.  ti  «uiD  pigmeru 

RAMCITOR,  tlBI  HikBETO  (ubl  «aRCttor 

ireterit  orthographie  ett  pro  aoad^iir) 
inde  '  renancitnr '  apud  Panlum  Dta- 
connm  Fetti  Epitomitten,  pro  repre^ 
henditytea  iterum  prebendit.  Cnm 
anteni  Tideam  vocem  aatlqnam,  qnm 
in  foro  nottro  et  tabotariit  etiamnnm 
obtinet,  de»  nmtft,  pro  pignoribot  tn* 
mi,  unde  et  noiuir  et  iMNlttt,  et  raa^ 
rij^tt  in  Or«co-BarbarOy  Aicile  addn- 
cer  nt  credam  e  v«leri  jnre  Romane 
eam  etae  petitam,  cnm,  nt  dixi,  in 
12.  tabnlit  legator,  *  Si  qnid  pigne- 
rb  nancitor,  tibi  habeto.'  Fab,  Fetti 
tamen  Codd.  exhibent  rewmdtdter. 
Lncretii  codd.  «ewilary  qnie  vox  for- 
taa  cooMnode  retineri  potett.  CrHcK 
Vulgata  lectio  recte  te  habet;  nam 
nt  altemm  ett  qnod  exit  e  oorpori* 
bnt,  ita  vucUmr  ett  qnod  ingreditni'. 
Itaqne  noo  minnt  hoc  rectnm  qnaa 
qood  apnd  Virgilinm  *  Vetcitar  anra ;' 
ted  et  apud  Plautnm  et  Fettnm  ett 
*  renatcitnr.'    /A  Vott. 

1127  Ae  deeedere}  Atqine  reeedere 
alii :  et  pro  MuUUf  wumue  dendum  eei 
in  toqnentt  vertu  JlfiiittaiM^t,  damdum 
ed.    Creech. 

1128  MuiimodUy  dtmdum  tK]  Ita 
in  veteri  qnodam  nottro.  Vnlgati: 
JUiftta  monict;  qood  non  tam  placeC. 
Gi^oii. 

itfaaiit  domiiwi  ei<]  Concedendnm 
ei\t.  '  dandum  est'  autem,  pro  dare 
oportei,  9or^,  nt  tupra  itertuB  at- 
que  iterum.  Alii  quidam  iegnnt, 
Mtdia  modie  awttit,  damiimi  eet,  ego 
aic  tcriptnm  reperi,  nt  edidi,  in  qtmt- 
tnor  librit  mannscr.  X«m6.  Conce- 
deadum  ett,  fatendum  est»  molta  flu- 
ere,  dcc*  Dandum  ett  rkt  *  raannt,' 
de  qno  diceiidi  geaeie  in  1.  liitiut. 
Fab»  Ita  Mt.  et  omn.  cdd.  vett.  recte 
probante  Lamlwnou  Maie  tuppotnit 
Gifaaints  Afnlluatditdaadam  ci^.  Mi^ 


mae  daarian  utt  i.  e.  fateiidttm  ett,  ae* 
gari  nequit.  Ut  tnp.  1041.  'ti  vera 
videtnr,  Dede  maant:  at  ti  faltnm 
ett^  aeclngere  contra.'  Hor.Epod.l7. 
I.  *  Jamjam  efficaci  do  manue  tcien- 
titp.'  Nre  aliter  tcriptitte  Claudia- 
nnm  exittinM  lib.  1.  in  EotropiMn, 
vera.  166.  *  Qaicqnid  amat,  dabit  ille 
mannt.'  Ipte  nimiram  Eatropiat 
mannm  proauttet:  non  atfo.  Ovid. 
lib.  1.  de  A.  A.  '  Sed  temel  ett  cne- 
tot  longnm  redimendnt  in  mvam» 
8»pe  dabit,  dederit  qnat  temel,  ille 
manut.'  Frequent  antem  ille  Orm- 
cismus  Lncretio  et  aliit.  &c.  Grmi. 
06t.  1.  7. 

1129  Demkmu  aieecendi]  Sie  ia  va* 
terilwt  nottrit.  Vnlg.  Doatc.  In  Noi- 
nio:  Dettique;  male,  ut  et  modo. 
Noaint  etiaiii«  deeemedi  videtnr  le- 
gitte.  Sed  in  veleribnt  omnibBt: 
aieeeemdi.    Oifaa. 

l>oaicam  oittcoidi  tamiaam]  I.  e. 
donec  ad  tummum  cretcendi  caoi^ 
men  pervenernnt.  non  ettamtem  do- 
binm,  quin  ita  iegendnm  tit.    Nam 
qnod  apod   Noninm   Marcellam  ia 
verbo  '  adoletcere,'  Ita  legUar.  hie 
vertat,  Dmupie  adekeeemdi 
ifc,   cormptnt  ett  eo  looo 
atqoe  ita  corrigendnt :  <  Adoletecre, 
cretcere,  unde  oletoendi  dlcit  La- 
cret.'  2. 1128.    *  Donicnm  oleaceadi 
aommnm  tetigere  caonmen/    Errant 
autem  qni  aleeeemU  legnnt»  nt  dixl- 
mut.  nam  verbum  aletco  non  ett  La^* 
tinum,  ted  in  ejnt  locnm  tnbttitaeD- 
duiii  est^oletco/  ex  qao  tmit 
compotita,  adoletco,  iaoletoo, 
letco,  exoletco.    Prteterea  <  eeali- 
lum '  (nt  dixi)  non  ett  vox  LatiBa, 
quamvit  reperiatar  in  codicibat  Aril 
Gell.  et  Amob.  et  aliomm  aactoram. 
Nam,  nbicumqne  reperitiur,  «•eNlohi 
reponeiidttm  ett»  BtqDe  ila  dieo,  lafc 
mihi  viderii  aal  hoc  me  4(pioari,aad 
roe  tcire.     £am&*    Vide    vt.    IM. 
Creeeh. 
lUO  Rt6oradaaam]  SichabeMl^ 


Il9ft  MOTJB   VARIORUM    IK 

bri  DiaDoteripti,  et  pleriqiie  typit  Nee  aatU  eti,  propum  fargv#]  Ita 

ezeosi.     Lamb.     Ita  Teterefl    Itbri.  Teteres  Kbri  qaidam,  et  qoidam  ^pte* 

Volgati:  r^lmr.    Oifan.  rm;  proqua,  qaidam:  fwigyaaw.  Alii» 

IISI  UquUmry  Tkbeflcit,   rticerat.  «ifiM.    '  Proqoam  *  adverbiom    est. 


Lamb,  Nothoro    potat    Lambinos.     G^<t 

),112  Augmme  demio]    Sic   codez     .^ifat,  opinor,  pro  nltioM  Toccy  qomm 


^^icanoa.  augmiMe  demto  autem,  i.     in  contexto  habet  Gif.  orfiu.  Preis- 
e.  detracto:   qnod  fit,  cnm  desinit        fieeentuettfroqfumlargite^ 


cretcere  et  angeri.    Ordoeat:  qoao-  orliit,  Unde  queat  tantioii  «Hfrortri  ef 

to  res  aliqoa  amplior,  et  quo  latior  tuppedUare^  QuatitMm  opme  eai,  et^  quod 

ett;  ecplora  in  omneit  nndiqne  par-  aitftf  eet,  natura  noMrr]  Monoic  Lam- 

teis  corpora  ditpergit,  angmine  dem-  binns  tertinm  illom  versnm,  <  Quan- 

to.     Limb.     Bene  :    nec    Augwnna  tnm  opus  ett,'  Sct.  In  Mss.  Codd.  noa 

mdepto  recte  scribitnr.    Creeck.  rrperiri ;  qnem  ipse  genninnm  tincre> 

.    Ilt4  PfarM  eo  dkpergU]  Eo  plnria  tiannm    arbitratnr,   eontra   nntem, 

dispcrgtt.  sic  autem  legendom,  non,  hnnc,  '  Nec  satis  est,*  Sec.  spnrium 

nt  in  vnlgatis,  et  qnibasdam  scripiis,  esse  contendit.    Cur  ita  ?  nimimm 

Plura  modo,  '  plnria '  antem  dhiisse  non  dispiciebat,  qna  ratione  eroeD- 

▼eteres  testantnr  A.  Oell.  5.  21.  et  dandos  foret.    Sic  antem  legendas 

Carisiuf  lib.  1.  et  ita  Terentins  in  Tidetnr:  Nec  mttiM  esiy  preBquam  largoa 

Pborm.  4.  S.  0.  *  nova  bic  eomploria.'  exmtuat  auetue^  Unde,  ^c.    Cnjns  hic 

et  idem  Lncretins  lib.  4. 1082.  *  Una-  erit  sensns :  Ubi  corpos  ad  crescendi 

qne  res  bsec  est,  cujus  qnam  plnria  eacumen    venit,    tonc   definere    et 

bnbemns,  Tam  magis  ardescit.'  &c.  minni  debet,  qnia  nihtl  satis  est  ande 

Lamb,    la  aliis :  Piani  modo.  Oifan.  tantnm  snboriri  possit,  prapqoam  ez- 

11S6  Nec  eiii»  est,  qua  per]  Versns  «stnat  largos  anctns  ;  i.  e.  snbstan- 

adnlterinus,  neqne  Lucretianns  ger-  tiam  prins  acqoisitam  amitlit.  *  Aoc- 

manns :  qni  ita  varie  legitnr,  nt  pi-  tnm '  enim  vocat  eam  sobstantiam 

geat  me  referre.    In  scriptis  qnidem  qna  illud  ant  illnd  corpns  anctnm  est, 

libris  tribus  sic  reperi  scriptnm,  Nec  nt  et  alibi.    Faber  tn  Emend.    In  al. 

aatu  eit  pro  qua  largoe  exasiuat  artUM :  edit.    Nee  taftt  etf ,  pro  quam  iargaa er- 

in  Bertin.  Nee  eatu  eetproquam  largue,  euiuat  artue,  Sed  nt  oper»  parcamns, 

t^e,  in  Aldinis  antiq.  Nec  toltt  eet  tnlegendi,  ego  tcribendi,  videemen- 

cum  pralatot,  9^e.    Atqne  nt  magis  dationes.   Faber  in  Noi.    Lambinns 

eredas  etse  adolterinum,  versnt,  qui  legit  JVee  ti'<tt  etf  qua  per  largoo^  ifc* 

est  ab  hoe  tertins,  cnjns  initinm  est,  totumque  versnm  tanqnam  adulteri- 

*  Quantnm  opns  est,'  &c.  non  reperi-  nnm  rejicit.  Faber  ita  legit,  Nec  aotit 

tnr  in  libris  scriptis:    cnra  librarii  ett  praquam  largot  excBttuat  aacfnt. 

hmic   ineptnm  versnm   scripsissent,  Nulla  est  ntrinsqne  interpretis  con- 

Locvetiannni  omisissent.     Credibile  jectnra :  iniqnns  ille,  qni  rejicit  banc 

ett  antem,  adjectnm  esse  ab  aliquo  versnm,  nec  tpqnior  ille  qni  emendat. 

confidente,  qni  cnm  videret  a  Lucre-  Qnis  enim  neacit  corpora  animaiinm 

tio  de  cibo  sermonem  haberi,  nnllum  tantum  effluviomm  copiam  qnotidie 

de  potn  verbnm  fieri,  pntarit  aliquid  emittere,  nt  alimentnm,  nisi  copiose 

doesse*  qood  si  qnis  versns  hic  desi-  subministratnm  illis  reparandis  non 

deraretnr,  et  locnm  vacunm  ezplere  snfficiat  ?  Jure  igitur  legitnr  Nee  tatit 

Dobis  liceret,  talem  versum  substitu-  ett,   Quis  etiam  ignorat  efilnvia  bta 

erero :  Nee  potut  proquam  tiiU  arlat  In  modnm  aqnae  e  fistulis  ezpreasae 

arida  torrei.  Lamb.  erumpere  P  Qnaenam  igitur  voz  si|^. 


T.  LUORBTII  OARl   DB   R£RUM   NAT.    ilB.  II.       1197 


nificftDtior ista  voce  *  msVMi'  Crueh, 

11S7  Unde^  Ex  qno  cibo.  Lamb. 
'    Submiri]    In    lociim   eoruni    qaa 
ftmiflsa  et  coaiumta  snnt,  oriri.  sic 
inp.  1.  1048.  ^Qaare  etiam   atqae 
etiam  saboriri  malta  necesae   e«t.' 

1U8  Quantum  9^  e$ty  et  quod  MatU 
eU]  Ordo  est:  unde,  seu  ex  qno 
cibo,  tantuoi,  qoantum  opna  eat,  snb- 
oriri  ac  soppedltari  qneat,  et  nnde 
natura  id  oovare  qneat,  qood  «atis 
eat.  quidam  vir  doctos  legendnm  pn- 
taty  pioad  sath  ttt  wd,  aoe.  Lamb. 
Ita  et  mox.  Qiiod  satis  est,  et  opus 
est  ad  ministrare  ac  snppeditare ; 
satis  est  ad  novare.  lo  vnlgatis  in- 
verstts  bic  est  ordo.  G^aiu* 

1141  IWtfoirfta]  I.  e.  tondentia.  et 
ita  FestnSy  qni  hnnc  locnm  citat. 
Paallos  a(>od  eandem:  'Tuditantes 
rem,  significat  negotinm  tundentes, 
i.  e.  agentes,  Todites,  mallei  a  tun- 
dendo  dicti,  iode  et  coidam  cogno- 
men  Tuditano  foit,  qnod  capnt  mal- 
leo  simile  ^haboerit,'  Idem  Liicre- 
tins  infra  S.  896.  '  Et  qoam  interval- 
lis  tantis  tuditantia  possint  Concur- 
sare,'&c.  Lamb, 

1143  Sic  igitmr  magni  quoque]  De- 
mum  vss.  29.  cooclodit,  Mnndnm 
eo  modo  qno  aniinalia  seoescere, 
meatus  viz.  qaos  in  animalibus  venas 
voces,  assidois  corponim  extemorum 
ictibas  labefactati  segre  recipiant 
materiam  mundo  reparando  idoneam 
ez  infinito  defloentem :  et  jam  tam 
late  expansa  est  hec  compages,  nt 
plns  roateris  e  se  dimittat,  quam  ex 
infinito  accipit,  atque  ideo  dimiuna- 
tur  necesse  est,  et  devigescat.  Qnin, 
ot  Epicuros  statoit,  omnia  genera 
animalium,  froges,  arbores,  &c.  spon- 
te  soa  tellus  olim  produxit,  quam 
tamen  hodie  eflfcetam  sentimns,  ideo- 
qoe  ipsam  senescere  fatendum  est. 
Creeck. 

Ctrcam]  'Ey  Kitck^  adverbium.  nam 
'  mocnia'  recti  casus  est,  neccoojaugi 
debet  cum  voce   '  omnia,'  quae  se* 


quitur  tertlo  veno,  ut  Toigata  inter- 
pnnctio  ostendlt.  Lamb» 

1144  Dabumi  labem]  Collabentor, 
et  corruent.  liomb»  Qtiemadmodom 
mlnora  avyKptfMra  qootidie  perire 
aote  oculos  videmos,  ita  et  ro^iora, 
tellus,  aer,  coelom,  aliquando  ex  ne- 
cessitate  pfaysica  '  dabnnt  labem,' 
dissolventnr,  dilabeotnr.  Sed  ante- 
quaro  bis  notolis  finem  impooam,  da- 
bts  veoiam,  spero,  si  metas  egrediar, 
et  ab  lioc  Lucretii  loco  admonitns, 
qnid  sentiam  de  quodam  Yirgilii  loco 
qui  in  ore  est  omnibos,  aperoero.  Is 
in  JEa.  3.  97.  iegitnr.  '  Hioc  mihi 
primamali  labes.'  Nil  facilios,  io- 
qnies ;  vemmalitermulto  jampridem 
sentio ;  neque  me  pudeat  profiteri  id 
ignorare  me  qiiod  rorroptom  esse  et 
a  nemine  noqnam  intellectom  fuisse 
arbitror.  Certe  licnit  niihi  dissimu- 
lare,  et  ignorantiam  cauto  silentio 
obtegere ;  sed  aliter  visom  est.  Dico 
igitnr,  et  clare  dico,  locnm  honc  a 
nemine  intelllgi  posse,  nisi  qoi  ultro 
et  volens  sibi  imponst.  Qnid  enim 
est '  labes  V  Aiiquando  repentinam 
aliqiiam  calamitatem  significat  vel  ab 
aquis  immodicis,  vel  a  grandtne,  ful- 
minibus,  &c.  vel  a  chasniate  et  hiatu 
terrae,  id  quod  docti  annotaruot.  11« 
lod  ipsnm  est,  opioor,  quod  in  libris 
Jorisconsnltorum  uostratium  *  vi- 
mere'  dicitur,  i.  e.  vis  m^or:  qose 
cum  advenit,  tunc  damnum  coloni 
non  est.  Haec  antem  significatioiiol- 
luiii  hic  locum  habere  poteitt;  quid 
enim  erit  'calamitas  maU'  ant  'la* 
bes  mali  ?'  Vel,  si  metaphorice  somi 
dices,  necessario  expungenda  erit 
illa  vox  *  mali ;'  cuni  ea  enim  stare 
non  poterit  rh  '  labes.'  Altera  aotem 
significatio  hujus  vocis  est,  macula, 
et  metapborice  probrum,  dedecus, 
icc,  qoae  nihilo  plns  loci  Iiic  habeblt 
quam  illa  altera.  Quid  enim  esset, 
*  macnla'  et  '  probram  mali  ?'  Ut 
voles,  inqois,  quidvis  afferas  lirebit ; 
constat  certe  ita  scriptum  a  Virgilio 
versum  illnm  fuisse;   nam  unde  ii- 


1196 


NOTA   VARIORUII    IN 


tad  Jastini  In  M.  nisi  e  Virgilio  ? 
'  Hinc  illa  priina  mali  labes,  hoc  ini- 
tiom  impendentia  rninae  fuit/    Bene 
•ane,  inqoam  ;    etiamnam  puer  imi- 
tationem    illam    Virgilianam     apud 
Jottinnni  annotaveram.    Sed  si  vera 
illa  tnnt  qne  de  tignificatione  rov 
*  labea '   saperius  scripsi,  in  eodem 
Into  hftsitamas ;  idquc  tantum   pro- 
ba«  qnod  minime  probari  necessefnit, 
locum  iltnm  Virgilii  scilicet  a  qnibus- 
dani  veteribns  ita  lectum  fuisse  ut 
niiiic  legitur,  i.  e.  jampridem  depra- 
vatos  esse  codices  Virgilii :  sed  non 
aliter  scripsisse  Virgilium,  id  vero 
^t  qnod  probari  oportuit.    At  ego 
affirmare  posse  videor  scriptnm  ab 
illo  fuisse,  Hine  odMcita  mihi  lahe9  .... 
Papae  t  inquies,  *  Jam  mihi  vehemen- 
ter  nova  res  molitur  ad  aares  Acci- 
dere,  et  nova  se  species  ostendere 
reruml'    Ita  est:  sed  et  illud  non 
minns  verum  erit :  '  nihil  tam  mira- 
btie  qnidquam  Principio,  quod  non 
minuant  mirarier  omnes  Paulatim.' 
Hec  enim  lectio,  quae  tam  longe  a 
volgata  abit,  sciii'  qiio  fundamento 
nitatur?  Excerptis  Servii,  mi  lector, 
ex  qoibns  liquido  constat,  non  potii- 
iase  aliter  legere  clarissimnm  illum 
grammaticum :    cnm    ejus  expositio 
receptae  lectioni  non  congruat,  sed 
hanc,  quae  a  me  proposita  est,  plane 
et  necessario  snpponat :  sic  antem  se 
babet  Servii  explicatio:  ^  Hinc  pro 
hac  causa,  vel  propter  hoc,et  estad- 
▼erbium  locale  pro  conjunctione  cau- 
•ali :  quia  secnta  snnt  postea  oraco- 
lum,  et  Adscita   Calchantis    factio: 
Adacita  sane   dicitur^a&snmp/a.'   (le- 
gendura    ai/siiinp<a.)    'Labes'    vero 
ruinam  significat  a  lapsu.'    Vides  ita 
▼erara  e$»e  eam  lectionem,  qoam  ego 
ab  obliviooe  redocem  feci,  nt  iilnd 
'  Adscita'  non  modo  in  explicatiooe 
Servti  reperiator,  sed,  qaod  omnem 
dobitatiooem  tollet,  ab  eo  etiain  ez- 
ponatnr  per  'adsumpta/    Praeterea 
*  labem '  expiicat  per  '  rolnam.'  Ita- 
que  illud  *  mali'  stare  non  potest. 


Sed  onde  mnd  *  prima.'  Ex  ghitse- 

mate  grammatieomm,  qni  ad  oram 

fihri  adscripseraBtf  ^riaM  Iii6er.  ad 

oraenlnm,  teaatdm.  ad  Calchantis  cnn 

UljBse  compositam  frandem,  lcrlfir. 

8i  qnis  haecotiose  et  aeqvo  animo  apnd 

se  repntabit,  a  me  opinor  non  lofDg^ 

nscnle  abibit.    Nonc   fbrtasse  jam 

tempns  sit  ad  Lncretinm  regrediy  sed 

est  et  alind  In  JEn.  8. 6S.  qood  me  re« 

vocat ;  idqoe  tale  esse  existimo,  nt 

tecnm  commonicatnm  oporteat ;  cer- 

te  de  illo  tecnm  agere  decrevcram  in 

N.  ad  I.  Lucret.    Loqoitnr  Hberi- 

nns :  *  Bgo  snm  pleno  quem  flomioe 

cemis  Strlngentem  ripas,  et  pingnia 

cnlta  secantem,  C^ralens  IS^bris  coe- 

lo  gratissimns  amois.  Heic  mihi  mag- 

na  domus  celsis  caput  nrbiboa  esdt.' 

Molta  vero  ad  hsc  interpretes,  et  eo 

qnidem  conatn,  qoi  qnam  magnns  et 

operosuSy  tam  et  profecto  irritos  et 

ob  rem  nullam  est :  alii  enim  ad  vo* 

cem  *  caputy'  notaveront,  '  de  fonte 

fluvii  in  editiore  EtrarisB  parte  ez- 

eonte  intelligi   debere,  nam  capita 

fontes  amninm  vocari  soleot.'    AUt 

de  exttn  sen  ostiis  flominis  id  accipl 

debere  arbitrantur.    Alii  deniqne  de 

dignitate  et  praestautia  urbis  Roma- 

nae    mnlta  'hinc  illinc  corraserant ; 

magoum  iy^hwrfM  scilicet,  et  dignum 

isto  genere  hominnmy  qni  oiTarcina- 

tas  scholasticis  nngis  editionea  nobiiB 

obtrodnnt.    Sed  nemo,  qood  sciam, 

extitit,  qni  vel  minima  suspicione  Te- 

rom   tetigerit.     At  si,  quod   nnnm 

esse  in  interpretando,  praeqne  omni- 

bus  unum  ante  ocnlos  esse  debet,  sly 

inqoam,  sermonis  Latini  geniom  con- 

snluissent,  pauclora  quidem   muftOy 

sed   et  mnlto   meliora  scripsissent. 

Primnm  enim  qnid  est,   '  Hic    mifal 

magna  domus  capnt  exit  ?'    An  qnin 

latissimos  fontes  Tybris  habet  ?  £sto, 

quamquam,  Acc.    Sed  an  e  moutibns 

Etrariae  repeute  circa  ea  loca  fbntes 

illi  delati  snnt,  in  qnibns  poste»  com< 

dita  Roma  est  P  Dein  si  *  capat'  fbn* 

tem  signlficabit,  qnid  erit  qnod 


T.   LUORBTII  OARI  BB  RJiRIJM   NAT.   LIB.  IK      1199 


*  eekb  DffbHNiif  Jmgl  qneatj  Pm* 
teff«A  qoid  itthiie,  '  domiM  ezit  i*  As 
id  morie  ent  temporibiu  Heroici«t 
ttlCeeto  boruim  ittoffanm  uDe  macbi- 
aia  tffoiiBmovereBtiir  i  (QaaoqNMB 
nyecti  smitqoibiu  toleoiliqttid  iii  Pi- 
oeno  eirca  aBdiculem  saeram  magaa 
bodieqoe  celobritate  iiisifliiem  malti* 
potlea  MBCiiIia  factiim  foiMO  penoa- 
dere  libuerit)  Sed  «i  mota  Tybridis 
domns  ett,  qua  ratiooe  iatelligetur, 

*  exit  hic/  Uooitaqoe  Terbo  dicam» 
loqni  Deom,  et  io  eo  Tertn  vatici- 
iiiameste;itaqMe  ti  ▼ocem  aliqiiam 
^AkV  osttrpaverit  Virgiliut,  id  ex 
Decoro  pertonte  fecerit,  qnemadiiH^ 
dum  alibi  aspe ;  et  quia,  oti  dizi,  ya- 
ticininmhie  ▼ertos  eompleetitur  (tunc 
onim  et  Roou  et  Romnlot  hr  Mmn 
OXAnmm  jacebant),  verbmn  aliqood 
fotnri  temporis  in  eo  fuerit  neeetse 
oet:  Qnare  naaqnam  dnbitavi  qnin 
sit  ieigendemy  Hlff  wtiki  magna  domm 
e$kk  cai^  mrMlmg  eict^y  son  €$mi,  i.  e» 
orit;  deqno  ad  Lnorot.  iib.  1.  antea 
dictum.  Hoccerteliabet  emendatio 
noetffa»  qnod  omnibus  oranino  difli* 
enitntibns  obviam  eat;  senstt  tam 
perspienoy  nt  nil  sopra.  Hic  mihi 
magna  domos,  aliqnando  cnnctarom 
nibium  capot  erit*  Atqne  eqnidem 
bood  scio  an  te  hec  legisse  taedeat^ 
mo  qnid(>m  scripsisse  hand  sane  pos* 
nitet  Sed  tandem,  tandem  tempus 
est  nt  in  viaro  redeamus.  Pabif>  Adde 
ot  Lips.  de  Pbil.  Sleica  p.  866. 

Puhruque  retnes]  Oasseodns  IVMsff- 
foe.  Creecb. 

.  1145  Omota]  Res  omneis.  nam  vox 
•amie  est  easns  accnsandl.  regitur 
e«m  ab  infinitivo  hiiigrm^ :  aeqno 
pertiaet  ad  dnos  snperiores  versos. 
Lo«i6.  Hiiic  versoi  aoimnlli  snbjnn- 
gani  prorsos  ineptnm  EtfiUeire  dMs, 
aemmaki  mieUniere,  Hic  enim  delen- 
dos  «sty  imo,  ti  libri  pennitterent, 
tree  alfot  rejicerem.  Creeeh» 

1146  EifiUcire  eiib,  ae  emaia,  ife.} 
Quit  BOB  vidoly  bonc  vertnm  esse 
waptlifiefiktifiirar,  et  ab  eadem  incnde 


atqne  officinay  ox  qna  sttperiores  ali- 
qnoty  profectom,  tive  legamnt  ft/ul- 
eireeikie,  sire  £i/uleireeibmf  sive  Ei 
/aicire  artae,  tive  (ut  qnldam  malnnt) 
Ei  faleireMe?  Lamb.  Hnnc  ver- 
sum  ootbnm  com  Lsmbino  potamoe. 
Forte  Inlerim  :  eHme.  GifiEin.  ImmO" 
rito  versum  ^  £t  fulcirey'  &c.  expnn» 
gi  volunty  ob  depravatam  pastim  lec- 
tionem,  qusB  ex  Codd.  Logd.  Bat. 
clara  et  perspicne  vera  a  nobis  est 
reposita.  Dicitnr  antem  *  fulcire  ci* 
bus/  ttt  (notsate  Casaub.  ad  Persii 
Sat.  1.  p.  74.)  Oregoffio  Nysseao  dici- 
tnr  if  rpo^  bwoarnfiifwr  t6  rris  tpiemm 
llftmr  iiMs,  Atqoe  Seneca  de  Beata 
Vita.  dixit  *  animo  fnlcire  corpos/ 
qttomodo  etipte  Lucret  3. 125, '  Noa- 
eere  nt  biBc  possis,  non  seqoas  omnia 
partea  Corpora  babere,  neque  ex  m* 
qnofulciresalntem.'  ifoe. 

1147  Nee  venm  perpeHesUur']  Reci- 
pionty  habent :  ita  et  Gr.  iro^x®^** 
Fobsr. 

1149  Jaatfoe  adeo]  Vim  probandi 
hebet  ittod  adeo,  qoasi  diceret :  Id- 
qno  ita  vemm  est,  ut  ante  ocuiot  oia- 
Bta  paulstim  effoeia  fieri  videamot. 
iui5fr. 

JajRfHff  odffo  fraeta  eei  miae,  effmta' 
que,  tfe.']  Sie  mihi  videtur  legendumy 
et  ita  tcriptum  fere  est  in  omnibns 
libris  manuscr.  nam  libri  quidem 
Faemi,  et  Tettiiyhabent,  Jamqaeadeo 
faeta  eet  mtaey  i^eetaqae  teUue,  Berti» 
aian.  autem,  Jamqste  adeo  faela  eei 
eetaef^mtaqae  teUae :  MoBna.  sine  uila 
varietate,  Jamque  adeofraeta  eet  ataa, 
effmtaque  teUae.  Quod  si  quis  malit 
ita  legi»  Jamqae  adeo  fraeta  eet  mtaei, 
effeetaque  teUae,  eqnidem  libenter  ei 
assentiar.  Videtorenim  teUnsaffoe- 
ta  quidem  etse,  sed  noadom  effmla» 
Ne  luec  qnidem  rejicienda  ett,  Jem» 
qae  adeo  iffeeia  eet  mtae,  affeetaqae  tel» 
/ttf.  qnid  sit  antem  affecta  sBtas,  ai& 
iectnm  bellnm,  et  slmilia,  scinnt,  qai 
Latioe  seinnt.  JLam5.  Ita(/rasla)om- 
nes  fere  libri  veteres^  Qttidam'  la- 
men:  faeia;  et  affeeU^    Sed  hoe  ea 


1200  NOTiE  VARfOftUM   IN 

prommctatioae  «aiMvit.  VideetiDf.  taiii,etoaM|aamlnterniptaBi*' 

6.  8S5.    llia  siinililadine  et  loqoendi  E  terray  inqnun,  bsc  omnia  orta  ; 

forniiila  a  fsmina  somptis  in  eadem  neqae  eaim  at  isti  proTideBtim  aa- 

re  utuatar  Virgilias,  Colnmella,  et  sertores  aannty  animantia  e  coelo  pcr 

Sallastias.  G^«a.     Locnm  SalluKtii  eatenam  Ulam,  qoam  nnas  licHUBiHi 

aliosqne  in  Indice  Oifaniaao  habes.  Homems  vidit,  demissa  aunt ;  nc^oe 

Opponit  autem  '  feta'  et  *  exhansta'  porro  a  mari  et  flactibas  littora  pad. 

i.  e.  effaeta  Lncanas  in  Catonis  Mar-  santibos  edita  ;  sed  qae  teQaa  laidia 

cta  2.  S38.    *  Dum  saoguis   inerat,  omnia  genera  alit,  illa  ipta  eat  qase 

dom  vis  matema,  peregi  Jossa,  CatOy  concta  protulit.  Fa6cr. 

«t  geminosezcepi  fietamaritos.Vis-  1164   Nec   aave]   Soleot    poetv. 


eeribns  lassis  partaqne  eahaostaf  re-  qnera    significare  volnat  inhfimaiio 

vertor.'    De  bac  autem  Epicureomm  atqne  immiti  ingenio  esse  prmditaaB, 

opinione  adi  Turaebi  Opera  Tom.  3.  e  mari  eam  dicere  esse  natnm.    Ua- 

p.  20.  etLipsinm  Philos.  Stoicap  p.  mems  IX. «.  S4. 7X0^  M  «^  fruers^ 

872.  flar.  kurva,  Lamb. 

115S  AwTia  d§  cir/o]  Hunc  versnm  PkmgetUetl  Verberantea.  Ltumb. 

profert  Nonios  in  voce  ^fonis/  et  *   1166  iVttaiaf  yr^get]  Nitidas,  i.  e. 


X.  GelL  IS.  19.  notans  '  funis'  dictnm  plenas,  et  opimas.  sic  ium  saepe 

esse  a  Lucr.  genere  fcemineo,  ut  ver-  bi.    Sic  Hor.  Epist.  ad  Albian  Tib. 

sus  esset  grandiore  sono.    Animalia  de  seipso  :  'Me  pingnem  et  nitidnns, 

(inqnit)  non  siint  e  cselo  delapsa,  ant  bene  carata  cute,'  &c»    Vide  anp. 

perfunem  illnm  aureum  demissa,  sed  eod.  lib.  594.  et90S.    'Tnm  porro 

a  terris  initio  edita.    Alladit  ad  cap  nitidas  froges  arbnstaqne  Imta.*  ¥  fift . 

tenam  illam  aoreamy  quam  coiume-  1160  EtvireiM  iigrieoUnm}  Sicha- 

morat   Homer.  lA..  $.  18.     EfS*  Ayt,  bent  libri  manuscr.  aut,  ne  mentiar, 

avify^ocrtfff  Osol»  l^  dScrewdbr^cf,  "Xctf^  rtris :  quod  indocti  non  inteUigeiiteay 

Xpwrthpr  4|  olfpw66€p  itp€ft/iawT€Sf  IldEy-  corrapernnt,  et  sttbdidemnt  otrtlaa  : 

rcf  8*  l(i«TC(r6c  0col,  wtural  rc  B^aanu^  eademque   opera  addidemnt    dnaa 

ftc    Plato  in  Theset.  per  banc  cate-  versos,  qui  deinceps  sequantnr :  Cmb- 

nam,  solem  sigoificari  arbitratnr.  sic  fidmiu  ferrum  vix  arvU  mtfp,  vel,  at 

ilie,  'fir  Mk¥  &XXo  ^  ical  ^Xtaiv  *Ofivp9s  alibi  legitur,    Coa^ciaiMs   terig^    4a- 

A^i,  ical  hfiiJoT,  xpvo^i'  ff€tpdtr  Hn  Un  deinde  aiternm,  Uwqne  adeo  peremmi 

^r  fty  ^  mpi/^opii  f  KmtvfUifii^  ical  &  fiXi-  /tetui,  vel,  nt  aiibi  legitur,  parhaUfmi- 

oSf  'Kifra  iffrl  Koi  o^i^i^crot  r^  Ik  Ocoiir  rc  las;  vel,  ut  aiii  libri  babent,  partaml 

ttal  ia>6p^wois'  c2  i^  ora^  rotrro,  &cw^  i^c,  qnos  ego  delendos  censeo.  Lamth» 

Mkr,    irdtn-a   xt^tuera  t»  luu^ap^ri^  Et  mrii  ogrtcolaram]    Ita  veterea 

Scc,  i,  e.    'Namque  nikil  aliud  Ho-  librt.    I.  e.agricoIas  ;  ut  ^vis  eqao- 

nieras  quam  solem  dlcit,  et  ostendit  mm,'  pro  equis.  Vulg.  viribui.  Gil^. 

esse  auream  catenani :  quia  dum  sol  CoNfmMtasfae  foifcs,  ^r^.     Camfei' 

mundum  suo  cursa  ambit  ac  lustrat,  mas  ferrma,  4r«-]   Hi  dno  vss.  aode 

omnia  salva  sunty  et  conservantnr,  olim  malum    pedem    tolere,  eo  eC 

tnm  qnae  apud  Deos  snnt,  tum  qua  referre  debent :    neqne   eaim    La» 

apod  homines :  si  vero  stet,  et  quies-  cretii   lucerna    digni    snnt.    Fmber. 

cat  tanquam  viiictns,  res  omnes  in-  *  Sera'  autem  arva,  tristia,  qnm  froc- 

terierint.'     At  Macrob.   lib.  1.    in  tum  segre  reddunt:  nt  ^Seramors' 

•omninm  Scipionis,    catenam  illam  ^n.  6.    '  Mors  gravis ;'  et  *  seram 

Homericam  vult  esse  *  a  snmmo  Deo  belliim '  apud   Salostium,    '  Orave 

ad  ultimam  rerum  faecemi  connexio-  beliom.'    Servius.    Quidam  lef^ant : 

aem  onam  mutuis  se  vincolis  religan*  Coa/Sctmas,  ferrum  vix  orvis  «iippodi- 


T.  LUGRBTII  OARI   DK  RBRUM  NAT.   LIB.  II.      1201 


lcril.  Creech.  Reete  amM  leglt  Oro*  nuit  G^fim.  Si  retlnere  vellea,  pot- 
nov,  Obfl.  1.  17.  atqne  sioiiltbus  ex  ses  legere,  TriiiUiiem  vehUa  9id« 
VirgUio  aliisqne  locis  illustret,  ve-    Mtor  ttgm/aiigat  Tempcra^  et  hunuai 


rum  ostendit '  sera  arva'  bic  non  sig- 
nificare  tiistia  et  laboriosa,  venim 
tarde  provenientia,  atque  ita  pro 
tanto  labore  maligoe  et  sero  froctom 
reddentia.  Hos  autem  versos  omni- 
no  Lncretianos  esse  patet  ex  colia- 
tione  6.  207.  et  seqq.  *  Quod  super- 
est  arvi,  tamen  id  natnra  sua  vi  Sen- 


NumenfttfebmmuefoHaeeiu,  Ita  Virg. 
Georg.  1.  76.  'Aut  tenoes  fsetns 
vicisey  tristitqne  Inpini.'  Est  enim 
vicia  legominis  genus;  et  tenuis  liic 
victos  antiqois  iilis^  et  antlqna  lau- 
daotibos  convenit.  <  Fatigare'  vero 
simpliciter  dixere  pro  conviciis  et 
maledictis  incessere;  nt  docet  Sal- 


tibns  obdocat,  ni  vis  hnmana  resistat    mas.  ad  Vopisc.  p.  796.  Hav, 


Vitai  causa  valido  oonsneta  bidenti 
IngenierCy'  &c.  Dicit  vero  '  suppe- 
ditare  arvis/  pro  soflBicerey  ot  Plaut 
Asin.  2.  4.  17.  'Labori  non  queo 
soppeditare.'  Cicero  Catilin.  2.  *  Sed 
si  omiftsis  his  rebus  omnibus,  quibns 
non  suppeditamus.'  Hao, 
1161  ConJUimue,  eeris  vix  arvie  eup' 


LoMdatfmimutt  aape  parentiM']  Huic 
fere,  qnamquain  aliofine,  lilud  Flacct 
A.  P.  17S.  simile  est,  *  landator  tem- 
poris  acti  Se  pnero.'.JPjfii6«r. 

1167  Tri»tigiUmvetuUe;ife,]\ide, 
sodes,  lector,  ongatoris  illius,  qni  hos 
doos  versns  affinxit,  impndeotiam 
cnm  pari  stnltitia  atqne  Inscitia  con- 


peditati]  Ita  ex  veteribos  qnibusdam    junctam.  qnemadmodum  snpra  ver- 


libris,  et  ratione  siiadente  scripM,  et 
interpunxi.  Qnidam  libri:  ferrum; 
male.  Quidam  libri :  jNiruiN^.  For- 
tasse  hi  duo  versus  snnt  nothi,  ex 
mendosa  prscedentis  versns  scripto- 
ra  interjecti :  qood  et  alias  cootigit. 
Vide  versns  praeccd.  Gtfan, 

1162  Ueque adeopfreuntferiuilVnU 
merins  parcunt  feetus,  i.  e.  parcios 
redduntory  et  augeotur  labores. 
Creech, 

1163  Jamfiie  caput  ^iMifMiis]  Quas- 
sare  sen  movere  capnt,  gestns  est 
irascentis,  ant  minantis,  ant  lamen- 
tantis.  Virg.  ^n.  7.  292.  de  Junone  : 
*  Tnm  qnassans  capnt,  hsec  effadit 
pectore  dicta:  O  stirpem  invisam/ 
&c.    idem    12.    894.      *  Ille  capot 


sniy  io  qoo  nescio  qold  de  cibo  dice- 
batur,  sobjunxit  versom  de  poto, 
seo  potius  de  siti ;  ita  bic,  qnla  Lu- 
crelius  aratorem  dixerat  sospirare  et 
lamentari,  se  toties  frostra  laboras- 
se,  tom  praesentia  tempora  cnm  proe- 
teritis  conferentem  parentls  sni  for- 
tojias  prsB  sois  laodare  ;  quosl  allod 
deesset,  addidit  de  suo  quiddam  de 
vioitore.  Hnnc  igitnr  versom,  TWs- 
tia  Uem  tetuUef  ifc,  et  alterom  ei  prox- 
imom,  Temporie  imeusat  nomeUy  8f^,  ille 
sibl  habeto  :  nos  hlnc^  deleamns. 
Lamh, 

1168  Bt  erepai]  Et  crebro  habet  in 
ore,  crebris  osurpat  sermonibus  :  ^f , 
i.  e.'  quam,'*Ve1  qnomodo  antiqunm 
genus  pietatis  plennm,  *  facile,'  I.  e. 


quassans,  non  me  ttia  fervida  terrent    sioe  magno  labore,  koI  /mt^  pfar^s, 


Dicta  ferox,'  &c,  Homer.  'OSwrcr.  c. 
285.  Kivliams  Si  icdfn  wporl  tv  /u/^o- 
r«  evp^,  Plaotus  Trinom.  5. 2.  46. 
'  Quid  quassas  capnt  P  Ch.  cruciatnr 
«or  mihi,  et  metuo.'  Lain6. 

1166  Laudat  fartuna»  sape  par^]  Sic 
babent  qnattnor  lib.  mannscr.  vulgati 
p<ir<ii/iiin.  Lamb.  Qni  hnnc  seqne- 
bantur  versns  doo,  delevimus  ;  qnia 
et  inepti  sunt,  et  a  libris  nostris  abe- 


*  tolerarit  aevum,'  egerit  setatem,  vi- 
tam  tradnxerit,  aot  sostentarit  an- 
gnstis  agrorum  llmitibos  ac  terroiois : 
L  e.  parvo  agello.  Hnoc  versom 
profert  Nooios  io  verbo  ^crepare,' 
com  illo  Horatiaoo :  ^  Qnis  post  vina 
gravem  militiam  crepat  ?'  Lamb,  Jac- 
tat,  dictitat.  Hor.  Faher.  Argomen- 
to,  qood  modo  dnxerat  ex  Eplonri 
placitis^  sobjnnglt  poetanim  iabiilas 


Delpk,et  V(tr,Clai, 


Lueret» 


4  G 


1903 


NOTiB  VARIORUM  IN 


de  aoreo  secsle»  vis.  tam  tenporit 
mire  fertiUa  erat  tem»omiii«  tponte 
prodozit,  qii«  jommDlto  labore  •«!»• 
acta  «gre  iiomiiies  soatentat :  eon- 
•dos  antem  poetas  istos  banc  terrss 
fortilitatem  Nominis  benevoientisi 
piis  bomlnibos  fa?entis  attribnisse, 
istam  opinlonem  scommate  Impng- 
nat,  et  despicit  ignorantiam  iliommy 
qni  tellnrem  senio  offmtam  lleri  noo- 
dnm  inteUexerlnt.  Crtick. 

1170  PetfiuUetoUnrU  mvMM']  Bea» 
ti  Yiverent;  sic  enim  hnnc  locnm  ca- 
piOy  Dt  lilom  Terent.  *  Qnam  tos  fa* 
ctle  vivitis.'    Inde  apod  Homer.  11. 

f .  138.  Dii  pua  fi6orm  dicontnr.  Per 
'  scopulnm'  aotem  intelligit  exltinm, 
labem,  raioam.  Fa6. 

1171  QDommtasr  sssst^fri«.«.o. 
0.]  Cootrarinm  Inter  minsB  Romaam 
Reip.  causas  enumorat  Lucanos  1. 
107.  *  Tnnc  longosjungoro  fines  Agro- 
rum»  et  qoondam  duro  sulcata  Ca- 
milli  Vomere,  et  antiqnos  Cnriornm 
passa  llgones  Longa  sub  ignotis  ez- 
tendere  rnra  colonis.'  fltfo. 

1178  Neetiiut]  Nec  intelllgit.  Stc 

g.  187.  *  Nec  tenet,  amissam  Iwvam 
cnm  tegmino  ss»pe,'  &c.  Plaut.  Poe- 
nulo  8. 1.  79. '  tenetis  rem.'  Respon- 
dent  Adhrocati,  riso  qnmsito  ex  joco 
prseter  expectationem  subobscsno : 
*  Vix  qnidem  hercle,  ita  paoxilla  est, 
digitis  prfanoribns.*  qui  jocus,  si  cni 
nondnm  etlam  plsnns  est,  enra  suo 
locoy   cum   Piautum    commentariis 


lUustratnm    odemnsi  dedarabimos. 

Tabeeeere']  Minni,  liqoescerey  T^Kffr- 
«oi,  ^$^te^  Plautus Sticho  5.  6.  II. 
*  Postea  accumbam,  qnia  senstm 
extaboscit  dies.'  Ltmb. 

117S  Ad  scopaimn]  Ad  Interitmii. 
translatnm  a  nari,  qu»  Infligitnr  sco- 
pulo.  £aai6.  Per  *  scopotnm'  intelli- 
git  exitiam,  labem,  reinam :  Faber. 
Salmasios  aotem  asserit  Seeptiiitm  es- 
se  metam,  sen  panrnm  scopnm :  oie 
Snetonins  in  Domitiano  cap.  19. 
^Nonminqaam  pueri  procnl  stantisy 
prvbentisqne  pro  scopolo  dispansam 
dextrsB  manns  palmaro,'  Ser,  Creeth. 
Qnoniam  in  Ms.  optimo  L.  B.  legitvr 
Ad  eepuhm^  a  manu  antiqna  pnto 
scriptam  olim  fnlMe  Ad  eapmkam,  i.  e. 
ad  locnm  funerls  et  interitam.  Na- 
▼fbus  enim  qusB  scopnle  allidantnr, 
illnd  in  roedio  cnrsu  accidit  non  sen- 
sim;  mete  quoqne  scopnlas,  nt  di- 
mlnntivum,  qn«sitnm  in  Snetonio, 
hic  locum  habere  yix  pote»t ;  neqne 
trv,  sed  oirrere  Yel  simile  qnld  tnoe 
dixisset.  At  qnum  de  tem  nt  *  ef- 
fceta'  agaty  qnam  modo  ^tabescere' 
dixit,  nihil  videtnr  conTenientias, 
qnam  od  copiilMm,  quod  ctati  ▼etnatm 
couTenit.  Hor.  de  Lyce  jam  Tetola 
et  effoetae  forma  4. 18.  96.  <  Possent 
nt  jnTcnes  tisere  fenridi,  Mnlto  noo 
sine  risn,  Delapsam  in  cineres  facev.' 
Uen% 


\n  boc  libro  posita  sant  omnes 
Epicuri  fortunc,  exigosB  quidem  ists», 
quas  tamen  nuiiti  oiim  afflixemnt,  et 
Tullins  diripuit.  Instanrare  demnra 
magoo  conatu  nititur  Lncretins,  eo 
snccossn,  quem  mcretur.  Idem  eniin 
Bpicuri  opinionibns  accidit  qaod  foe- 
tni  mali  staminis :  oopiosnm  licet,  et 


saluborrimom  alimentom  ingorasy  do- 
bilis  tamen  manet,  et  infirmos. 

A  vs.  66*  ad  ?t.  8S.  docet  pootn 
motom  essoy  noc  diffitemnr ;  motnm 
eliam  remm  omninm  e  rootu  semi- 
nnm  oriri,  illod  quoqno  agnoocimns : 
sed  duffl  vs.  8S.  pondns  seminibns,  et 
inde  lyiotnm  attrlbuit,  nimiom  stbl 


I 


T.   LUCRBTII   CARI    DK   RBRUM    NAT.    LIB.  II.     1203 


et  sqU  atomis  indulget :  qoit  pondm 
omiii  materiv,  et  quis  corporibufl 
ejnndem  molis  idem  pondus  eonce* 
dat?  Sensns  enim  et  experientia 
reelamanL  Vidit  -autem  Epicurns 
lapides,  ligna,  cnncta  deniqne  intra 
mnndi  hiijns  arobitnm  contenta  deor- 
snm  tendere;  atqne  ideo  credidit  om- 
nia  ab  sptemo  descendisse :  qnam  opi- 
nionem  qni  amplectitnr,  nm  ille  erit 
nitidissimns  de  grege  Epicnri  philo* 
sophns.  Idem  enim  ae  si  diceret, 
rota«,  elateres,  et  reliqna  machinss 
alicojns  membra  id  factnra  seorsnm, 
qnod  coi^nnGtim  facinnt.  Sed  nt 
hoc  quoqne  largianinr.  Habemns 
tandem  infinita  semina  per  inane  in* 
finitum  pari  passn  et  cqoali  veloci- 
tate  deorsnm  tendentia.  In  immen- 
sitate  latitndinuni,  longltndinnni,  al* 
tltiidinum,  inflnita  ¥is  innnmerabi- 
lium  volitat  atomomm,  qos  interjec- 
to  inani  colMerescnnt  tamen  inter  se, 
et  alisB  alias  appfehendentes  conti- 
nnantnr,  ex  qoo  efficinatnr  hse  reram 
formsB  et  fignrsp.  Unde  vero  aliss 
alias  apprehendanty  cnm  pari  velocio 
tate  omnes  ferantnr  f  vis.  panlinm,  et 
qnam  mlnlmum  declinant,  vs.  2SI. 
Scd  ipsa  hsec  declinatlo  ad  libidinem 
fingitnr,  (ait  enlm  Lncretios  decli* 
nare  atomos  sine  causa,  quo  nihil 
tnrpitis  physico,)  et  illnm  rootum  na« 
tnralem  omninm  pondemm  e  regione 
inferiorem  locnm  petentinm  sine  can- 
sa  eripnit  atomis.  Nec  tamen  \6f 
Gujus  cansa  hsec  finxerat,  assecntus 
est :  naro  sive  omnes  atoiui  declina- 
bnnt,  nnlltt  nnqoam  colMsrescent ; 
sive  aliae  decllnabont,  alic  sno  nntu 
recte  ferentnr,  erit  hoe  qnasl  provin-- 
cias  atomis  dare,  qn»  recte,  qntt 
obliqoe  ferantur.  Tttliins  primo  de 
Finibiis. 

Hanc  difficnltatem  sensit  ipse  Ln- 
rretins  vs.  S86.  nbl  non  tam  solvit, 
qnam  vi  ejos  snccombit  oppressns  et 
prostratns.  Sed  vs.  251.  aliam  diffi- 
Cttltatem  raovet,  cnjns  ope  vim  prlo- 
ris  etfttgere  cooator;  vel,  at  si^pia, 


t^nebras  et  caliglnem  offnndit,  ut 
difficiliiM  inveniri  et  capi  possit.  At- 
serit  enim  sine  ista  seminiim  declina- 
tione  libertatem  volontatis,  qiiain  in 
omnibns  animalibua  sentimns,  expli- 
cari  non  po»8e.  Respondet  Cicero 
lib.  1.  de  N.  D.  Hoc  persaepe  faci- 
tis  Epicursi,  ot  com  aHqQid  non  ve- 
ri«iniile  dicaiin,  et  reprehenRionem 
effogere  velitis,  efferatis  allqoid  qnod 
omnino  ne  fieri  qnldem  pos»it:  ot 
satios  foerit  illud  ipsum,  de  qno  am- 
bigebatur,  concedere ;  qoam  taiu  im- 
pndenter  reststere :  velut  Epicurus, 
cnm  videret,  si  atomi  ferrentor  in  lo- 
cnm  inferiorem  soopte  pondere,  nihil 
fore  in  nostra  potestate,  qnod  esset 
eornm  motns  certn»  et  neceMaarioii ; 
invenit  qno  modo  necessitatem  effn- 
geret,  qood  viz.  Democritiim  fuge- 
rat:  ait  atomnm,  cnni  pondere  et 
gravitate  direeto  deorsnm  feratur, 
decilnare  paiillnro.  Hoc  dicere  tnr- 
pios  est,  qoam  iliod,  quod  volt,  non 
posse  defendere.  .Et  lib.  de  Fato  c 
Epicums  uno  tempore  res  dnas  sns- 
ctpit  inenodabiles,  nnam,  ut  sine 
cansa  fiat  aliquid,  ex  quo  existet  ut 
de  nihilo  qnippiam  fiat :  qnod  nec 
ipsi,  nto  cuiqnam  physico  placet: 
alteraro,  nt  cnm  dno  individna  per 
ioanitatem  ferantor,  alteram  e  regi- 
one  moveator,  alteram  declinet.  Fn- 
sins  deinde  hanc  cansam  agit  in  eod, 
lib.  Qna  ergo  nova  causa  in  natnra 
est  qm  declinat  atomnm  ?  ant  num 
sortiuntnr  inter  se,  qnse  declioet, 
qnae  non  f  aot  cur  minimo  declinet 
intervallo,  mi^ore  non  ?  ant  cttr  de- 
clinet  uno  minimo,  non  declinct  duo- 
bns  ant  tribns  ?  Optara  hoc  qnidem 
est,  non  dispntare;  nara  neqoe  ex- 
trinsecns  impnUam  atomnm  loco  mo- 
veri  dlcls,  neqne  in  ilio  inani,  per 
qood  fmtnr  atomns,  qnidqnam  fuisse 
caosse  cnr  ea  non  e  regione  ferretnr, 
nec  in  Ipsa  atonio  mntatlonis  aliquid 
fiictnm  est,  qnamobrem  naturalem  sni 
ponderis  motom  non  teneret.  Ita 
com  altnlisset  Epicnrns  nu|lam  cai|« 


1204 


HOTifi  VARIORIJM    IN 


sam  qtiae  istam  decHnatioaem  effice- 
ret,  tamen  aliquid  sibi  dlcere  vide" 
tiir,  qiinm  id  dicat  qnod  omuium 
mentes  aspernentnr  et  reapnant.  Ila 
hortos  Epicnri  yaatat  Cicero,  et 
evertit  totam  illara,  qns  providentiaB 
iniqnior  est,  phiiosophiam. 

Melins  tamen  snccedit  longa  illa  a 
vs.  S38.  ad  vs.  580.  dispntatio  de  va« 
rietate  figuramnv  qnae  in  Beminibna 
invenitnr;  «imiliter  illa  de  seminibnt 
diversimode  figuratia  in  unoqne  com* 
posito  contentis,  a  vs.  581.  ad  vs. 
728.  Argumentnm  enim  fabnlis  snb- 
inde  introdnctis  ornat,  et  sententiam 
suam  variis,  iisqne  firmissimis  rati- 
onibns  confirmat. 

Nec  nllns  onqnam  Epicnneae  phi- 
losophiae  adversarios  efi^ngiet  ista  ar- 
gumenta,  qnibns  a  vs.  729.  ad  vs. 
1021.  demonstrat  semina  colorls,  odo* 
ris,  caloris,  omnis  denlqne  qualitatia 
et  sensQs  esse  expertia:  originem 
sensus  ipse,  fateor,  non  recte  expli- 
cat,  at  sensum  animalinm  seBsiUbns 
principiis  (qnod  nnnm  in  hoc  libro 
agit)  minime  deberi  eo,  quo  Lncre* 
tium  decuit,  acnmine  persnadet. 

Quod  deniqne  a  vs.  1022.  ad  vs. 
1108.  innnmerabiles  mnndos  extmit, 
hoc  etiam  ferri  potest,  si  aliquem 
arcliitectum  adbibnisset.  Sed  qnis 
credit  ex  atomorum  concnrsione  for* 


tnita  hnnc  mnndi  pulcherrimnm  of' 
i^atum  esse  perfectnm  ?  An  cnm 
machinatione  qnadam  aliqnid  moveri 
videmns,  nt  sphseram,  nt  horas,  nt 
alia  pennulta,  non  dnbitamns  qoin 
sint  opera  illa  rationis  ?  cnro  antem 
itnpetnm  coeli  cnm  admirabili  celeri- 
tate  moveri  vertiqne  videamns,  con- 
stantissime  conficienteni  vicissitndi- 
nes  anniversarias  cum  sumraa  salute 
et  conservatione  rernm  omninm,  dn- 
bitamns  quin  ea  non  solom  ratione 
fiant,  sed  etiam  excellenti  qnadam 
divinaqne  ratione?  Qnod  si  mnndos 
efficere  potest  coneursiis  atomorara, 
cnr  porticnro,  cnr  templnm,  cnr  do- 
mnm  non  potest,  qnas  s«nt  minns 
opefosa,  et  mnlto  qnidem.  fiiciliora  i 
Haec  Cicero,  providentiae  gratlssiatiia 
vindez. 

Demnm  a  vs.  1104.  ad  vs.  1179« 
mnndos  innunierabiles  qnotidie  naa- 
centes  et  interenntes  contemplare, 
et  l>eatnm  te  jndicabis,  lector,  qni 
inter  tot  tantasqne  minas  integer 
manes  et  illaesns.  Intcrim  ridebis 
lactentes  istos,  et  seoescentes  mnn- 
dos,  modo  fame  enectos,  roodo  pin- 
gnedine  nimis  obesos.  Certo  eniin 
certios,  tnm  perire  omne  Lncretii 
acumen  cnm  providentia  adversetnr. 
Creech, 


l  RERUM  NATURA  LIB.  111« 


1  E  Tenelnit  tantie]  Epicnram  af* 
fatur,  enmque,  nt  harnm  reram  in- 
ventorem,  etvitse  beatse  parentem, 
laodat.  Sic  L.  Torqoatns  libro  priroo 
de  finibns,  de  Epicnro :  *  Qoem  ego 
arbitror  nnnm  vidisse  vernm,  maxi- 
misqne  erroribos  (al.  terrorUnu)  homi- 
nnm  animos  liberasse,  et  omnia  tra- 
didisse,  qnae  pertinerent  ad  bene  be- 
ateque  vivendom.'    E  tenebria  tantie. 


i.  e.  ex  tanta  remm  et  cansamm  i^* 
Doratione.  Lamb, 

Tam  elarumextollere']  Tantam  reniRa 
obscnrissimaram  cognitionem  e^pro- 
mere,  tamqne  facilein  et  procUvena 
beate  vivendi  viam  demonstrare.  M«-> 
taphora,  sen  allegoria,  est  ab  iio  qmi 
navigantibns,  snblatis  facibns,  lum«ai 
pr»lncent,  et  ubi  sint,  qnoqae  cvar- 
sum  flectere  debeant,  ex  aliqaa 


T.   LUCRBTIl   CARI    DE   RERUM    NAT.    LIB.   III.      1205 

cii1aBigiiificaiit.^pincrwpc>,etir«yMrc^iv  miraoda  ftiisset,  Qiiam  tibi/  &c.  sic 

dicnnt  Oraci.  Lamb,    Id  Graeci  di-  eDiro  ynlgo  legitvr.    Sed,  ut  ad  eam 

enot  ofpciy  mpff^;   et  ciim  qiiid  e  locum    notavi,   malim  omnino   legi, 

apeculis  ea  ratione  significabant,  id  NUy  ut  opinor,  tto  luec  9pecU$  miranda 

Zik  wvptrm^y  et  ira^  irvpawv  nuntiari  di-  fuisset,    Quam  Hbijam  nemofesna  m- 

cebatnr :  Herodotos  in  Polyninia,  et  tiate  videudif  Suapieere  iu  caU  diguO' 

initio  Calliopes.    Hinc  snmpta  meta-  turluddatempla:  ut  sit  li»c  senten* 

phora  est,  qua  Lncrctiut  usns.    Epi-  tia :  Nil,  ut  opinor :  videlicet  poterat 

cumm  autem  alloqnitor.  Fab,    Allo-  hia    rebut   mirabiliut   dici,  aut  nil, 

^nitnr    antem    vss.    tO.    Epicumm  qnod  gentes  minua  auderent  credere 

Atheniensem  philesophise  Epicurae»  futuram.   seqnitur  jam   hn^^/u  : 

principem.    Invenit  quidem  Dcmo-  *  Ita  hsec  species/  dcc.  i.  e.  nsque 

critns,  sed  ita  expolivlt  et  perfecit  adeo  hsec  species,  1.  e.  hec  faciea^ 

Epicurus,  ut  pater  rerum  et  inventor  seu  haee  forma,  videlicet  caell,  et  er* 

a  Lucretio  hftud  absnrde  diceretur.  rantium  sideram,  &c.  mirabilis  fais- 

Huic  qnidem  fslix  Ingenium  gratu-  set.  seqnitur  nunc,  Quam  speclen 

latnr,  beneficia  agnoscit  qnae  contnlit  mine  nemo  videndi  satietate  defessui, 

hominibos,  dnm  natoram  rerum  ex-  id  est,  cnjns  formae  vidend^e  satietate 

plicavit,  et  omnem  de  providentia  defessns  nemotibidignatursuspicere 

opinionem  et  terrores  inde  natos  dis-  in  cfflum.  iibi  dativiis  casns  est  ve« 

l^ulit:   idem  denique  asserit,   quod  nustatis  ea«sa  positus.    Sic  videtnr 

L.  Torquatus  in  Ciceronis  lib.  I.  de  hic  locos  potii»  et  legendus,  et  intel- 

Fin.    £go  arbitror  Epicnriim  unum  Ugendiis,  quara  quo  modo  impressus 

vidisse  verom,  maximisque  erroribos  «st.  iMmb. 

homintim  aniinos  liberasse  et  omnia  6  Qued  te  imiiare  aveo]  Ita  recte 

cradidisse,  qn«  pertinerent  ad  bene  Ubri  veteres.    In  qaodam  etiam  ve- 

beateqne  vivendnm.  Creeek.  teri :  habeo,  Oifan. 

a  J(hcs<niiis]   Qui   extollit   Inmeo  Quid  euim  eentendai  kirmnda  qf^ns] 

procnldttbio  illnstrat:   in  versn  «e-  Theocrit.  «28.  f.41.  fidrpaxos  M  wr^ 

qnenti  pro  g^a^  deeuoi  geutiedux  iucpiBas(btnsipUr9v,  SicVii|;.PIiarhi. 

Gassendns.  CreecL  8.  55.   *  Certant   et   eycnis   uluic* 

4  Fixa  pedum]  Libri  seripti  habent  verbnm  ^conteodat'  conjunxit  cnm 
/Uta,  mendoset  quod  ideo  notavi,  nt  dandi  casu,   ut  Horatius  Epist.  ad 
admoneam  lectorem,   librarios  illos  LoU.  1. 1.18. 'mihi  contendere  noli/ 
veteres  scribere  solitos  esse  ceie  pro  Lamb.    Cygnoram  enim  cantns  admi« 
ir,  ut  'fisca,'  pro  liKa,  *  eonnecsa,'  pro  rantur  omnes,  qni  ingratam  Hirandi- 
connexa.     Ita  factnm   est   '  ficta.'  nnm   garmlitatem  damnant.  Tl  aoi 
Lamb,    Sie  (Jteta)  omnes  veteres  II-  ^cct  voi^,Ti,iavrUi}mAiMy;Anacr. 
bri;  optime.     MafnUns  et  vulgati:  Od.  12.   Ita  enim  legendnm:  nouTi 
Fixa.    Vide  Indicem.  Gifau.    Qui-  ^n»,  Ai\i|  xoM».  IL&riKoe  antem  Aifa- 
dam  ikp%(aSKmfieta^  sed  quod  cjusdem  n^A^s,  &rarc^,  Uktos,  AcUor    K»r(Xi| 
significationis  sit.  Faber.    Nec  enim  AoXHn^.  Hesycb.  Creech. 
Lambinns  id  oegare  debet,  quod  Dio-  7  Artubue]  Ita  erat  in  vet.  libris 
medes   aliique   veteres    grammatiei  Vide  Indicem.  Gifan.    Alii,  artites, 
asaeraerunt.  Creech.  qnod  olim  usorpare  solebant;  sed  ego 

5  i^Mi  ita  eeriandi  eupidus^  puan  artubue  praetnlerim;  cum  sciam  ab 
propter']  Non  ita  certandi  cnpidus,  artee  (rixF^)  <Sici  artitos  (Horat.  Od« 
quam,  Sie.  pro,  non  tam  certandl  cn-  4. 1.  15.  ^  et  centnm  pner  artium ') : 
pidus,  quam,  &c.  sic  sup.  8.  10S6.  nt  <Artitns'  in  Olossis  PhUoxenl  ver- 
*Jia^tp  ut  opioor,  ita  h»c  speciee  titnr  xdt^ex^s^  8fti8a\of)  lic  ab  orliii 


1206 


NOTiB   VARIORUM   IN 


miiUQiy  i.  e.  roboston  vocabant.  Soiit 
tamen  qoibiis  h«c  minns  eerta  ride- 
mtnr.  led  nil  nd  Lncretinin.  Fnkr. 

8  FtrtiM  £9«»  vU]  I.  e.  fortis  eqnoi: 
mpSffmris.  Ennius :  'Sicnt  forti»  e- 
qnus,  spacio  qni  ssepe  stipremo  Vicit 
Olympia,'  Scc,  profert  antem  bnne 
▼ersnm  Noninsy  et  *  fortis '  interpre* 
tatur  celeris.  Lamb, 

9  ntpaieretrermM}  Stc  legeBdnm, 
iion  Tu  paUr  et.  Lamb. 

Pmtria]  Patemn,  sen  patrita.  Tn 
patrias  aobis  pneceptiones»  scn,  tn 
patria  nobis  docnmenta  pnebes. 
idtmb,  Modo  dizerat  Epicorom  esse 
patrem  ct  inTcntorero  reinm.  Cneelu 

10  Ikuqme  ex  imekUe  duuim]  Etex 
tnU  chartl^.  Sic  4.  827.  *  yalidis  es 
apU  lacertis.'  et  S.  861.  *  qnibns  e 
antens  nniter  aptL^  et  item  saepe  ali- 
bi.  inelute  antem  habent  Itbri  scripii : 
qnos  secutos  snm.  Sic  1.  41.  *  petens 
plaoidam  Romanis,  incfaitay  pacem.' 
Lttmb, 

11  LJmanl]  Sic  habent  tib.  mannscr. 
tralatio  antem  cst  ab  iis  qni  fer- 
mm  limant.  Umamt  antem,  i.  e.  dete- 
niDt,  decerpnnt,  depascnutBr.  alii 
ii6«nl.  Bon  probo.  ncqne  roe  movet 
illod  Virg*  Georg.  4. 64.  *et  flnmina 
libant  Snmma  leves.'  Virgilius  enim 
'libari  llnmina'  dixit:  Lncretins: 
aon  *  flumina/  sed  flores  omneis  qui 
snnt  in  saltibns  floriferis.  Itaqne 
idemVirgil.  eodem  ▼ersn  flores  ab 
apibus  non  dicit  *  libari/  sed  '  meti:' 
4|nod  tantiwdem  fere  valety  aut  etiam 
^»i^$oAiM(ripfr  est,  qnam  Lncretia^ 
nom  verbnm  Mimare.'  Sic  Virg. 
Oeorg.  4.  64.  *  IIIsb  oontUiuo  saltusy 
siivasqne  peragrant,  Pnrpnreosqtie 
metont  flores.'  Lamb,  Ita  Lambiii. 
malim  tamen  nbique  Ubtmi,  cnm  aliis 
editoribus.  G^oji.  tn  pr.  Ed.  Ita 
Lambiniis  e  Codd.  Alii  Hbant:  qnsB 
▼ox  cnm  seqnenti '  depascimur'  me- 
lins  convenit.  Creeek, 

Li6i0it]  Ita  legisse  videtnr  Vlrg. 
Ooorg.  4.  ae  Victorin.  et  itajinpressi, 
et  nostri  vetores.    Aiii :  Hmmii,  quod 


U- 


nimb  dnmm  est,  et  repngBal  n 
<  depasdmor.'  Gif,  impmt.  Ed.  Vide 
Gifanii  ladicrm,   licet  hnBC 
celet.    Cicero  qnoqne    !•  de 
«  Natnrale  (sc.  dWinmidigeaw^t 
animns  arriperet,  aiit  exciperet 
trinseciis  ex  divinilate,  nade  oa 
animos  banstos,  ant  acceptos  ast 
liatos  haberemns.'  Preig. 

IS  Amria  diete]  Jam  alibi  de  vore 
*  anreiis :'  fortasse  hoc  loco  respexe- 
rit  ad  x^o  l^  Pythagorar.  Pdber, 

14  Rtttio]  Philosopbla,  secU  toa. 
Paber, 

Voeifermri]  Befir.  Honit.  Epist.  1. 
17.  48.  *  Clamat,  victnm  date.'  itemm 
Lncretins  snp.  1.782.  'Carmioa  qnia 
etiam  divini  pectorit  ejns  Voclfrrao- 
tnr,  et  exponnnt  praeclara  reperta.* 
Lamb. 

15  Natmrmm  rermm  kamd  Seima]  Sna- 
tnlerant  negationem  Christianl  homi- 
nes,  non  ferentes  scilicet  sententinm 
Ihltani  et  impiam.  Reete.  sed  Ln- 
cretinni  aKnd  ft^erant  loqneateiB, 
qnam  sentiat.  Lucretina  enlm  et  Ept- 
curei  onines  volHnt^  hsnc  renmi  bb- 
tnram  non  a  mente  ant  providentla 
diTina  esse  creatani,  sed  ex  fortBito 
atomomm  concnrsn  natam.  Negam- 
di  igitnr  particnlam  restitnlmns  em 
codice  Donati  Jannoeti  PloreDtini, 
typis  Impresso  quldem  illOy  oed  ad 
mannscrtptnm  emcBdato :  ad  enJBo 
oram  ipsius  inanu  httc  negatio  ernt 
adscripta.  Sed  quld  si  legamBs^  ea- 
dem  sententia,  INmmsine  mumta 
iam?  nt  snspicemnr  ex  dtewB 
factnm  esse  dtvnui.  Lamb.  Umm4 
abest  ab  oninibns  veteribns  llbris,  et 
vulgatis  plerisqne.  Gifmm.  Hemd  mh^ 
est  ab  oninibiis  libris,  sed  restitttlt, 
sententla  ipsa  postulantCy  Lambinns : 
conjicit  etiam  l<*gendnm  DieinB  rae. 
pru  Coortam  mox  alii  cpnctam  ntatnnt  ; 
quidam  etiam  iibrt  eteatmm  exhibent. 
Creeck. 

Coortim]  Tres  libri  veteres  lialieBt 
eoartam:  unde  possit  qnis  conjicere, 
legendnm  eooctam*  Quod  si  placeblt. 


I 


T.   LUGRBTIl   CARl    D£  RBRUM   NAT.   Llfi.  III.     1207 

'  CMctam*  Interpretebor»  coacretain,  set,  qmliiiiic  teqiittiitnri  ek  Homero 

collectau.    In  nonnollis  aliit  libria  adnmbrati  tunt;  quod  ti  TNimebnt 

reperi  creatmm»  Lanib.    Recte  Lam-  noa  annouttety  alii  annotare  pottent. 

binnt.     Simile  quid  admitere,  qoi  F«6,  Frigid^  vero  iatat  obtervationet 

eontra  mentem  Poettp,  pro  yera  lcc-  retpnit  poeta :  Affwti  Umm  Nimen^ 

tione  :   quod  tope  lueeniti»  PrtgterU^  qooniam  per  liiantia  nundi  mcenia  in 

inp.  2.  IIOS.  Joh.  Bapt.  Pio  tnppe-  immentnm  inane  proaplcient  non  mi*> 

diuruut:  qmd  empt  noctfnUu  PerterU,  nnt  Deot,  quam  cieterat  ret  vidit : 

Preig.  yt.  35.  '  Nntquam  apparent  Achern* 

17  IHaeetfiml]  Dittipantnr  et  dit-  tia  templa.'  Crvidb.  Virgiliana  et  hn* 
parantnr :  yel  diridnntnr  et  hiant,  nt  jut  vertnt  imitatio  exaut  ^.  9.  OSl. 
apnd  M.  Tnll.  Off.  3.  *  Com  'terra  '  Apparent  dirtt  faciea,  inimicaqne 
ditoettittet  magnit  qnibntdam  imbri-  Trojt»  Nomina  magna  Denm.'  Hav. 
bttt.'  et  Virg.  /En.  9. 310.  *  ▼ideo  me*  10  Qtuu  tuque  eonetUiMtU]  Adriurai 
dinm  ditcedere  citlom.'  JLain6.  Longe  Tnrnebut,  coilega  meut^  vir  doctiiti- 
latiora,  ampHora,  Hnnt ;  anlmHt  fioei  mnt,  indicavit  mihi,  hoi  qnattoor  ver^ 
nullot  habet,  qnot  intra  coerceatnr,  tnt,  qni  deincept  teqnantnr,  ex  Ho* 
ntantea.  Faber,  Meliut  vero  Lam-  tnero  ette  expreitot.  Venni  antem 
blnnt :  di vidontnr  et  hiant  Per  didoc-  Homeri  tnnt  'Odwrf.  f .  42.  O^KuforMf 
ta  enlm  et  hlantla  mundl  moenia  in  Mi  ^otrl  Mv  ^s  A<r^b  old  f^ 
magnnm  inane  prospicit.  M.  Tull.  i»ww  e^*  MiMiffirwiffirerui^e^win^ 
et  Virgiliut  tn  locit  a  Lamb.  cltatit.  i^pi»  A«^««,  oiPrc  xtk^  IvMrlXmnu* 
Croeek.  h^  iM  fOBpii  nhrmm   Aw^^iAf, 

Geri  ret]  A  natnra  renim.  led  for-  A«iiiid^  8*  iwMpofutf  fldFyA%  qnot  profert 

tatte  gtni  etiam  liic  legendnm.  geni  Ariit.  lib.  de  Mnndo^  cap.  0.  Ltanb, 

antem  valet  gignif  nt  t»pe  diximni.  81  Sem^^erqmimmbibueether']  Siclia- 

Vemm  tanien  geri  hoc  loco  vldetur  bent  omnei  fere  vnlgati  s  qnibnicnm 

eiie  ferendnm,  atqoe  adeo  retinen*  contentlnnt  manntcript.  Bertin.  et 

dom.  ijunb,  Ita  (geri)  omnei  veterei  Memm.  alii,  Sempertinefmbibmimtker, 

codd..  Dicit,  mcenibni   mnndi  dii-  Homer.  Aiv^(i^«Aof •  Laaifr.   lUqvidam 

paratit,  videre  le  et  qn«  apnd  Snpe-  veteret  eodd.  In  aliii  veteribnt:  tfw* 

roi,  et  quft  apnd  Inferot  gemntnr.  per  «int  naWai.   Fortaiie:  eemper  in» 

Gif.   Atqne  ex  hoc  loco  apparet  me-  wobHn».  Oiian.    Quidnm  Codd.  mi« 

liorem  Oifanii  (qnod  rnro  fit)  qiiam  nMbus,  roelint  tamen  fannMhit  leg. 

Lambinl  ette  caniam,  qul  perpetiio  dnm  Homerni,  e  qno  hi  quatnor  ver- 

invlcem  litigant,  ntmm  geri  an  ^eni  int  detnmpti  innt,  ntitnr  vooe  Ann^ 

tit  icribendom;  qnoram  prioiLucm-  ^<A»fi  Odytt.  Z.  46.  Creetk* 

tio  placuitie,  vel  hlnc  dlicimnt.  iTar.  22  IntegU]  Sic  legendnm,  non  Ai- 

18  Apporei  divnm  nmnen']  Sed  cnr  teger^  et  ita  habent  lib.  msnnacr.  Uti- 
apparetdivnmnumen?  Videlicet  qn»  tnr  eodem  verbo  tnp.  1. 406.  '  Narl« 
nnte  Epicnmm  vnlgut  pbiloiophornm  bot  invenlunt  intectat  frnnde  qnle- 
lentlebat,  iU  ab  eomm  natnra  aliena  teii.'  et  Catnll.  ad  Letbiam :  *  gemiwi 
erant,  nihil  ut  de  ilt  certl  haberetur;  integnntnr  Lnmina  nocte.'  nbl  tamen 
at  nnnc  apparent,  &c.  fortaite  etlam  vulgo  legitar,  ftamM  tegwftw:  nt  *  ge- 
non  minot  recte  dixerit,  apparet  nn-  mina '  colnereat  cnm  voce  *  noete.' 
men  deoram  q  nietum,  (leqnitur  enim,  Lamb, 

^  tedeM|ue  qniet»,')  iU  nt  ab  iit  nil  £t  lorge  d^ffmeo  lanrim  ridet]  Vlrg. 

mall  qnidqnam  metnendum  lit ;  cum  £cL  6. 56.  *  Candidni  intnetnm  mira- 

jam  moletta  illa  odlotaqne  providen-  tdr  lumen  Olympi  Snb  pedibntqne 

tia  remota  lit.    Ceteram  4.  illl  ver-  videtcmkMetiidera  Daphnit.'    Ln- 


1208 


NOTJ5   VARIORUM   IN 


caiiiis  de  Pompeio  pott  fata  Inter  Se- 
mideos  recepto  9.  II. '  Illic  postqiiam 
se  lcunine  vero  Implevit,  steirasqne 
vagas  mirator,  et  astra  4^ixa  polis, 
vidit  qnanta  snb  nocte  jaceret  Nostra 
dies/  Uterqne  vero  agit  de  loco 
D«monibns  seu  Semideis  adsigiiato, 
'  Qoodqne  patet  terras  inter  Innseqne 
meatns/  at  ibid.  Lncan.  vs.  0.  at 
perspicaciores  ocnlos  agnoscit  Lncre- 
tins,  qui  per  omnes  celos  ad  inane 
nsqne  ferantnr.  Hao, 

RidU}  Sic  vet.  libri.  Mamllns  et 
Tnigati :  ridet.  Oifan. 

98  OmaM  mppeditat^  Snbandi,  <  11- 
lis/  scilicet  Diis.  IUnd  autem  *  aai- 
mi  paoem '  ad  avertendam  opinionem 
de  providentia.  Faber,  Diis  viz.  sic 
1.  66.  '  Ipsa  suis  pollens  optbns,  nil 
indiga  nostri.'  Creeek* 

84  De2t6mf ]  Sic  videtnr  legendnm, 
repngnantibns  lib.  omn.  Adjuvant 
haoc  scriptnram  libri  vet.  aliqnot,  qni 
habent  deliberare.  *■  Delibrare '  an- 
tem  vaiet  decorticare,  et  per  transla* 
tionem,  extennarc,  ac  deminuere.  uti- 
tnrque  eodem  verbo  inf.  eod.  lib. 
1100. '  Nec  prorsnm,  vitam  dncendo, 
demimns  hilnm  Tempore  de  mortis, 
nec  delibrare  vaiemns/  6rc.  et  6.  69. 
*  Dclibrata  Denm  per  te  tibi  nomina 
sancta  Saepe  ademnt'  sic  enim  le- 
gttBt  docti  qnidam,  non  DeUbaia, 
Lamb. 

DeHbat^  lU  omnes  veteres  libri. 
Lambinns :  ddibrai;  male.  Vide  Ind. 
G^an.  Al.  deUbatf  melins  mnlto.  Fa- 
ber,  Qnasi  decorticat,  et  extenuat : 
Lambinns :  Alii  delibat,  qnos  seqnor. 
Creeck, 

S6  Naafmam  ^parent  Aeherueia  teta^ 
jria]  Nnlla  enim  tunt,  si  mortales  ani- 
mi  bominum  babeantnr;  qnod  Lncre- 
titts  asserebat.  Faber, 

96  Nec  leUuM  obetaf]  Ratio  enim  ob- 
stantia  omnia  pervadit.  Faber, 

Qaim  aamia  diiptcMliffir]  Sic  faabent 
librl  manuscriptiy  non  i/eipiamaar. 
Lamb.  Deepieiantur,  qood  Pio  accep- 
tum  refernnt  Var,  Lectt.  tane  qnam 


elegantissimom  est  et  haie  loco  ap« 
tissimum ;  adeoqne  immerito  neglee- 
tum  videri  possit.  Loqultnr  enim  de 
lis,  qna  infra  nos,  sub  pedibns  nos- 
tris,  nbtque  per  iuane,  nt  non  sloe 
empbasi  ioquitnr»  gerantur ;  nt  ea 
non  tam  dispiccre  atqne  cnrare,  qnans 
ezcelsaqnadam  sede,  et  voloptatio 
gratia,  detpicere  lioeat*  Statins  ad 
ejusdem  sectae,  ejnsdem  horti,  ejns- 
dem  gregis  hominem :  '  Celsa  tn  men* 
tis  abarce  Bespicis  emntes,'  Scc  in 
Sylvis.  Vide  Senecse  iilam  ^aaraew^ 
si  ita  loqni  iiceat.  Qna  similiter  fere 
« terramm  orbem  superne  despicere' 
sese  fingit.  in  Nat.  Qocst.  in  pro<e- 
mio  libri  primi.  Preig, 

27  Per  imme  gerjodwri  A  natnva 
reram  administrantnr  atqae  aguntor. 
Sed  si  legamns  gemadmr^  interpreta- 
bimnr,  ut  ante,  giguuntnr,  creanUir 
ab  eadem  natura,  reram  creatrice  et 
perfectrice.  Oninino  genmdwr  ferri 
boc  loco  potest.  Lamb, 

28  HtBtibimerebuel  Sic  legendiuDy 
et  ita  habet  cod.  Fiorent.  tibi  aatem 
venustatis  gratia  positiimest,  ut  «pad 
M.  Tnli.  lib.  2.  offie.  <  Ecce  tibi  qol 
rez  popnli  Romani  ^eae  concnpierit.' 
et  apud  Terent.   Phorm.  6.  0.  21. 

*  Qni  mihi  ubi  ad  uxores  ventnm  eal, 
tnm  fiont  senes.'  et  iteram  apnd  La- 
cret.  hoc  eod.  iib.  178.  '  Is  tibi  naae 
animus  quait  sit  corpore/  SiC,  Idem 
9.  9036.  ^  Qnam  tibi  jam  nemo  feaana 
satiate  videndi,  Snspicere  in  ceeli 
dign.  luc.  templa.*  Lemb, 

Hie  M  me  rebae\  Ita  veteres  om- 
nes.  Maruilus:  tibi;  et  sic  vnlKttti 
alii ;  male.    Vide  Ind.  Gifaa,    UXmd 

*  tibi/  ut  aoii  a^^  me,  te,  passim  apod 
OrsecoSy  passim  apud  Latinos»  vi^p^- 
mr  est.  Faber,  Lucret.  2. 1S7. '  Qaiim 
tibi  jam  nemo  fessns  satiate  vidcndi»' 
&c.  Hieubi  Oifanins:  et  interpre- 
tatur  '  nbi '  in  qua  re,  in  qna  ratioitey 
pneceptiSyVia^  philosophia.  Imperite. 
Fayus  vero ;  abi^  postqoamycnm»  qoo- 
niaro,  relative  ad  vocem  'qnoBittm* 
vs.  91«  LambinaslegitHii;«npp.  fjb» 


T.    LUCRBTII   CARI    DB    RBRUM   NAT.   LIB.   III.     1200 

teor.   Qii»  demomtnint  sscrificttlnm  «tgttnto  fnlgct,  anroqne  renidet/  &c. 

istum  ne  legere  qnidem  Lembinnm  transit  jam  ad  disputatlonem  de  ani- 

pottiisse.  Creeek,     Oif.  M^  retative  m»  atqne  animi  natura.  I4Um6. 

nimirom  ;  atque  ita  in  altera  demnm  Retorta]     Sic  ex  veteri  qnodam 

editione.    Sed  qnis  non  videt,  istins-  malim.    In  aiiis,  nt  in  vnlgatis :  rt- 

modi  relativom  prorsns  exclndi  per  Ucla.  Gifan. 

Toces  *  His  rebes/  qnae  haec  ad  proxi-  Ed]  Male,  contra  veteres  libros, 

me  prscedentia  ita  jam  alligant,  nt  Lambinns :  es.    Naro  totns  sermo  eat 

nibiJ  opns  sit  aliqua  voce  relaiiva.  ad  Epicnrnm.  Giftm. 

'Tibi'  eleganter,  et  suo  more  dixlt,  31  Docui]  In   I.  et  2.  Faber.    In 

exempla  passim  obvia.    Qnam  facile  primo  et  sec.  lib;  mnlta  de  seminibnt 

antem  Mibi'  in  '  nbi'  et  vice  versa  ipsis,  de  eomm  fignris  et  motibns: 

traoseat,  dicere  nihil  attinet.  Preig,  jam  vss.  10.  accnratam  de  anima  dis- 

89    PercipU]    Occnpaty   pervadit.  putationempromittit,ntbominesme- 

Sic  loquitur  Plantns  Ampltit.  S.  1.  tn  mortis,  et  pmnarnm  post  mortem 

66.  '  Nam  mihi  horror  membra  ralse-  liberaret.  Creeeh, 

ro  percipit  dictis  tuis.'    Iterum  Ln-  Exerdia]  Atomi :  qnas  tamen  nnn- 

cretlus  infra,  dO.  '  vitas  Percipit  hu-  quam  nominavit  Locret.  Manilinsan- 

manos  odium,'  &c.  ad  qnem  locnm  tem  Individua  principia  vocavit,  &c« 

plnra.  Lamb.  lib.  1.  pag.  5.    *  Sive  individnis,  in 

Perciii]  Ita  in  Veteribus  quibns-  idem  reditnra,  solnta  Principiis  na- 

dam ;  qnod  rectiiis  videtnr.    lu  aiiis :  tora  manet  post  sacula  roille,  Et  pas- 

pereipU,  etiam  recte.  G\f.  oe  ex  nihilo  sumptnm  est,  nihllnmqiie 

Perdpit]  Penetrat,  snbit,  &c.    Ita  fnturnm,  Cscaqne  materies  c<£lom 

alibinoster,  PlautiisetVirgiltus.  In-  perfecit  et  orbem.' Feicr. 

timssignificationisvoxest.  F(ii6.  Alli  82  QMolta]  De  magnitudine,  soli- 

Perciit,   Quidam  legnnt  Quod  eit  ^op  ditate,  Scc,  jam  snpra.  Faber, 

twra  tua  tt  Tam  man^eela  patene  ex  Z%  AUerwe  percUa.m9t%]  'AAXifAorv- 

wmni  parte  reiwia,    *Retorta'  antem  «ioy  nominat  Epicurns,  i.  e.  mntnam 

est  evolttta,  qnae  prins  quasi  contorta,  plagam,   sen  altemam   et  mntnam 

et  involnta  videbatnr.  Creech,    ndm-a  verberationem.  qnidam  tamen  boc  lo- 

yvftifh  Koi  rrrpaxnKurtUi^  rotf  6^$a^a,  co  legnnt,  eetema  pereUa  moiu;  qao  mo- 

nt  loqneretur  Paulus  ad  Hebr.  4. 18.  do  snp.8. 966. '  Mnltimodis  volitent, 

Hat.  ttterno  percita  rootn.'   al.   aUemo: 

Herror]  KarAeXri^iSf  ingens  admire-  qnod  idem  valet.  otenim  diphthongns 

tio,  Bdfifios:  vel  dic  proprie  ^tmi,  fnit  antiqna  pro  tf ,  ut  snp.  diximns- 

Tf6ftoSf  tremor.  Lasi(.  ad  lib.l.  ex  qna  *  mnsai,' '  aulai/  *  ter- 

80  Patei]  Quidam,  pate$f  ad  natn-  rai,'  et  simil.  pro  musiB,  aulte,  teme^ 

ram  conversa  oratione ;  male  :  nem-  dec.  Lamb, 

pe  metnebant,  ne  ob  syllaba  modn-  AUemo]  Ita  vetemm  more  scrtp- 

Inm  rneret  venus.  Faber,  tum  ollm  fnisse  pnto :  ex  eoqne  post* 

Reteeta]  Sic  legendom,  non  reteeta  ea  (vt  sape  i  in  j,  et  contra,  com- 

ee,  Epicnram  enim  alloquitnr.  Pras-  mutarnnt  librarii)    fiictnm,  aUemo, 

terea p<U«l  reposni,  neqne  quenqnam  Videinf.4.  28..nbi  hi  vcrsus  repe- 

movere  debet  syllaba  posterior  bre-  tnntnr.     Ibi  diserte  est  :    «tenw. 

vis,  ut  saepe  ostendimns.    Non  dis-  Olfan. 

plicet  Umen  mihl  scriptnra  illa,  Tam  AUemo  moiu]  Notnm  qnld  slt ;  qni- 

moM^feita  patene  ex  emid  parte  reteeta  dam  tamen  ettemo  ;  quod  ob  motnm 

eti,    Sed  hec,  meo  jndicio,  vera  est,  ingenitnm  atomornm    damnari  noa 

et  gerraana.  sic  2.  27.  <Nec  domos  potest.  Fab,    Leg.  eetemo:   qnomo- 


1810 


NOTJE  VAEIORUM   IN 


do  enlai  semim  mUmm»  notii  pefdta 
*  ipoDte  tiia'  voliterent  i  2.  10ft4.  et 
4. 28.  nbi  ki  venus  repetnntnr.  Creeek, 
Marg.nost.  milento^  qnod  et  in  Febri 
ndit.  boc  loco  habet,  Mi.  anctoritate 
fnlcit.  Additqne  V.  aitenia.  VoMii, 
credo,  anctoritate.  Sic  et  4.  S7. 
Fabri  contextns  babet  tfieme,  noster 
In  marg.  mnna  ctttftne.  Ec^  egUr» 
«•  recte  se  habere  arbitrorv  cnni  boc 
tnm  illo  loro.  Laaibinns,  si  nsplam, 
Idc  friget.  Preig. 

35  SectMdnm]  PMi^htfiiims  To&rete^ 
4^9*.  Faber. 

Ammi  «ffne  awaus]  Anima,  ani- 
mns,  et  ineiis  differunt,  et  sede  et 
farultatey  nti  mox  apparebit,  et  jam 
dictum.  Feber, 

t6  Clarwida]  Usns  et  Horat.  sed 
pro,  illnstrem  efficere,  claritndinem 
nfferre.  Faber.  4. 770.  ^  Mnltaqne  In 
hls  rebiisqnaemntnr,mnltaque  nobls 
Clarandnm  est.'  Creeek,    ■ 

87  ^Aennifif]  Sic  babent  lib.  ma. 
anscr.et  metns  inferomm  (inqnit)  ex 
«nimo  ^idendns  est  fnnditns.  Lamb. 
£z  hac  itaqne  schola  (notante  Tnr* 
■eb.  Adv.  21.  10.)  VirgllU  llla  Geo. 
ik  401.  *  Atqne  metns  omnes  et  in* 
«xorabile  fatnm  Snbjecit  pedibns, 
atrepitumqne  Acberontis  avari/  Ad 
^nem  locum  etiam  liosce  Lncreiii 
versns  citans  Philargyrins,  li»c  iia 
^hA  notat,  *  qoia  philosophi»  cognl- 
tione,  et  mortis  metnm,  ot  inferos, 
qnibns  voloptas  hiimana  inqninaretnr, 
domari  et  tolli  credebant.'  Hao* 

gO  Omnja  Mi^inid<M«  merltf  fl^graiT] 
Qnibus  neino  unquam  aliqiiid  venns- 
tins:  omnia  quecunqne  alii  protn- 
lernnt  <*xciitias,  nunquam  pnlcbrior 
Imago.  Creech. 

41  Nam  qaad  stepe  Aomtnn,  ifcJ] 
Dicat  foraan  aliqnis,  idem  alios  phl* 
iosoplios  prttstitisse  qnod  Lncretins 
promtttit,  nec  solum  Epicnram  me- 
tnm  istnm  Achernntis  prsecipitem 
egisse,  cum  plnrinii  docuerint  aniuias 
interire,  hullasqne  post  roortem  p<e. 
uas  timendas  esse ;   Empedocles  v. 


g.  dixit  animam  eiM  eordi 
sangninem  :  atqne  ideo 
non  tantas  mf  reri  landes,  nec  I«nGre- 
tinin  majiis  benefidnm  cooferre  mor- 
talibns  qiiam  alii  olim  coataleriat. 
Respondet  poeta  vss.  14.  omnes  istos 
philosophos  Ibrtia  qnidem  verba  lo- 
qni,  sed  mortem  timere  8»q«naftnaU 
gus  hominnm;  intrr  dolores,  infaml* 
am,  angnsUas  vitam  tolerant :  et  coni 
)iericulis,  morbis,  &c.  premnatiBry 
nnnqnam  invenies  magis  hnmlii 
mos  aut  snpentitionimagisobn 
Creeek*  Ad  bnnc  locnm  InciaDt  ver- 
sns  Mttcenatis  apnd  Senecnm  ;  *  De- 
bilem  facito,' &c.  Faber»  inNat, 
Nam  p»d  stfpe  fcsmtnesmsr^os ; 
tfmgndw,  l^faa^enqaefenmt 
Ttrtara  kUdj  ^  ee  adre 
naiaram  eaof^aimie  estc,  Nee 
qaidqaam  tunirtB  raHanii  ^^f^l 
istis  qnatnor  vss.  posteriorea  di 
arbitror  deleri  oportere.  Rriai 
nihil  opns  illis  eift ;  dein,  qni 
Isthec  Latiiiitasy  *  Naturn  aninst  eat 
sangninis  ?*  Video  qnid  velit ;  sed 
barbaras  slt  et  plane  ^fisiwas  i|ai  ita 
loqnntnr.  Ille  antem  vs.  *  Nee 
prorsnm  qnldqnam  nostrm  mtioais 
egerOy'  qnid  bmii  taadeoi  bnb^? 
Hinc  disdmns  ram  profecto  aiimbl* 
lem,  bellam,  et  eleganti»  Lacretia- 
am^  scilicetl  animnm  nostmai  noa 
egem  nostra  ratione.  Qni  b»c  a- 
manty  faciat  Deus  nt  ne  nnqtinm 
tranmcDt.  Faber,  Dnos  hoNoe 
delet  Faber ;  quia  primnm  nibll 
illis  est,  dein  qnarnam  istlHrc 
tas,  *Nntnraanimi  est  sangnima?' 
iste  autem  versus  ^Nec  proniua  qnid« 
qnam  nostrsB  ntionis  egere,'  qaid 
boni  tandem  habet  ?  Hinc  dlacimiia 
reni  profecto  mirabilem,  beliamy  et 
elegantisB  L^icretiane !  vis.  AnimoaB 
Dostrum  non  egere  nostra  ratioiie. 
AdinirabileHi  profecto  rcm!  qnnal 
ntio  apnd  Lncretinm  non  sit  philo- 
sophia,  et  vox  ista'  se'  in  priori  vcr- 
sn  cnm  '  egere'  iu  hoc  v».  nilnas  coo- 
venint.    Leg.  aotem  Ct  §e  eeare 


T.   LUCRBTII   C^RI    DB  RBRUM   NAT.   LIB.  III.     1311 

ml  iNitiinm  mmgtuMi  taeue.    Et  tiun    beiwr.    In  antiqiiiNimft  menbnini» 
•ententiam   Empedociis,   qoi   dixit    Vossianla  est  forte^  ut  recte  Lambi- 

•nimam  eme  cordi   saffnsnm   san-  nns.     Fern  viri   cstera   doctissimi 

gainem,  Cic.  1.  Tosc.  Quest  non  monstntm  est  ad  barbariem  relegan- 

inepte   adnmbratam    assero.     Qnis  dnm.   ProibtiiCyqaod  e8tvnlgo,etiam 

etiaro  nescit  Lucretinm,  licet  csr-  legimns  htec*     Utnimqne  sententia 

mina  Empedoclis  admiratus  sit,  opi*  necessariom  facit*   Ait  metnm  Ache- 

niones  tamen  illins  nbiqne  convel-  rnntis  non  posse  melins  prsecipitem 

lere  ?  Creech,    Pro  ontmt  marg.  nos-  agi  qoam  per  Epienri  phiiosophianK 

ter   babet  mbiue,  pro  froj^eum^  pn»-  Nam  qood  inveniuntur  viri  qnidam^ 

smn.    Quorom  illod  qoidem  conside*  ut  videtur,  animosi,  qoi  scpe  dic- 

ratn  difnnmnonopttsest.    Hocdic-  tant  morlM>s  et  infamem  vitam  roor(e 

tnm  scriptomqne  ut  '  sosnm/  *  deo-  magis  esse  metnenda,  et  nosse  se  na- 

som' alibi.    Contra  Fabrum   antem  tnramanimitotam  essesangninis,  ne- 

in  Imnc  modnm  disserit :    'Nempe  qoe  egere  ad  hoc  dogmatnm  Epico- 

■quia  pntabant  natoram  animi  seqni  reorum :  htpc  omnia  scias  licet  jac* 

temperamentnm  sangninis*.  sic  sen-  tari  magis  ostentationis  caussa,  ant  si 

sere    Arlstoteles   et  complores  alii.  revera  ita  volunt  seotiuntque^  si  mor* 

Vide  Oaleni  scriptnm  de  hac    re.  tem  prsB  morbis  aut  turpitudine  ez- 

Dicebant  itaqoe  illi,  quos  hic  iodlbat  petont,  faciont  id  magis  quia  non  ali- 

LocretioSy  nos  non  debere  affici  ter-  ter  possont,  qnia  illa,  qoa  spernnnty 

rore  mortis,  qnia  talis  sensiis  prove-  vetita  sunt  illis,  qnam  qnod  ratione 

niatatemperamentosangninis.  Illnm  rem  hal>eant  probatam.    Etenim  Uii 

itaque  non  cnrare  rationes  animi,  nt-  ipsi  extorres  patria  et  a  conspectn 

pote  qnse  e  sangoinit  vitio  orinntur,  hominum  procnl  acti,  omnibns  deni- 

Jion  ex  ipso  animo  ant  rei  veritate.  qne  lemmnis  adfecti,  si  llcet,  tamen 

Vide  Etyiu.  M.  v6ce  tdfut  Addesis  vivunti  Stc,  Grenev.   Obe.  lAb.  Ne^, 

Thom.  Canteri  Var.  Lect.  lib.  1.  cap.  4.  13.    Atqni  utraque  lectio  snnm 

5.'  Preig,  habet  acnmen  et  defendi  potest.  Fe- 

44  VeiiH,  st  /ert  ita  /era  rofanfns]  tiH  si  malisJnxU  illad  Medess  apnd 

Ita   ex  veteritMis   llbris.     Vnigatl :  Ov.  Met.  7.  19.  erit  explicandnm  : 

ffenti,    Et  forte :  vetitum  Inrdt,  Fera  *  Alindqoe  Copido,  Mens  aiind  sna- 

vetite  rcspondet.  optime.  £x  numero  det.    Video  meliora,  proboque,  De- 

mendiini.  Gifan,  teriora  seqnor/  *Venti'atqne  Man- 

VemH]  Inanis  glorisB  et  ostentatio-  dis'  caosa  aliqoid  illi  fariunt,  quomm 

nlscansa.    Mendose  legitor  in  qiii-  alii  videri  tantum,  alii  esse  landabiles 

bosdam  libris,  veHH:  quod  qoidam  volont ;  qnomodo  Arciiiam  poetam» 

secnti  siint  :   iidemqne  (qiiod    non  teste  Cicerone  pro  Arcli.  cap.  ft.  '  non 

risn,  i»ed  ilagris  diginim  est)   pro  H  solum  coiebant,  qni  aliqnid  percipcre 

/ert  ite/orte  vehmtaef  aut,.  nt  alii  libri  atque  audire  sttidebant,  verom  etiam 

liabent,  vstiqrfas,  scripseroDt,  st/«ri  si  qni  fortc  »imnlabant.'    *  Ventosos' 

iU/eravohmtae,  qold  huic  homini  fa-  dixere  Horatius,  Ovidins,  aliiqoe  in- 

cias?  £«m6.    Gloriolff,  fnmi.  Orseci  flatos  soperbia;   sed   ^ventns'  pro 

etiam  in  ea  notione  ehtvev  dicnnt.  inani  gloriola  minus  nsitatum.    Inv^ 

Vide  Peregrin.  Locisoi.  Feher,   Sera  nies  tamen  apnd  Persinm  Sat.  3.  27. 

vehmtae    Paliueril   non    est   nauci.  *  Hoc-satis  an  deceat  pulmonem  ram- 

Scribendnm  vero :  Hacy  licet  adeor"  pere  ventis,  Stemmate  qood  Tnsco 

toM  aatmam,  mcigts  omjita  Umiie  Aut  ramom  millesime  docis/  He»,    Pia- 

etietm  veiiH^  H  /ert  ita  /erie  vnbmtat,  cet  aitera  lectio  oett<i;  nam  Mans'  et 

■t  caassa,  qeam  pted  ree  ipta  yro'  '  vetitnm,'  mnlto  eDncinniiis  sibi  op- 


1212 


NOTiB  VAK10RUM   IN 


ponontnr,  qnam  'lans'  et  ^Tentns.' 
Et  credibile  est,  rh  *  ▼etitnm/  nbso- 
Inte  ita  dictnm  imperftiomm  anribni 
oenlisve  potint,  qnam  rh  'ventns' 
pro  inani  gloria,similiterve  tnmptnm 
offecitte ;  cnm  tamen  eodem  modo, 
et  forte  ad  imitationem  bnjnt  lociy 
loentot  tit  Clandiannt  in  Entrop.  S. 
62.  *  Nitimnr  in  ▼etitnm :  damni  se- 
enra  llbido/  Accedlt  qnod  et  te- 
qnens  hemistichinm,Detcio  qnomodo, 
mnlto  opportnnint  nobis  oggeratnr, 
qnati  booi-ominlt  canta.  Non  ita 
ditsimill  ratione  ab  illo  Homerico, 
qni  Joyit  yolnntatem  pott  male  omi- 
nata  illa  primorum  5.  vertnnm  Ilia- 
dos  tntP,  commemorat  bit  verbis  : 
Ai^f  S*  ir^tm  fimOJi,     Pftif, 

Fafamfdt]  In  aliit  libris  nonnollit 
«criptnm  et  imprettum  ett,  vohtpUu, 
Lamb.    In  Mst.  qnibntdam  fera  no- 
bmta§:  in  aliit,  ftn  vobtptoB.    Sed 
qnia  rh  *  fera'  priorem  syllabam  bre* 
vem  habet,  exittimo  ette   glottema 
vocis  alienjns,    qu»  hinc  exetderit. 
Ea  antem  esse  nulla  alia  potest  qnam 
*  dlra  ;*  *  Dirns'  enim  non  e^t,  qnod 
vnlgo  pntant,  deorum  ira  immiisos, 
enm  e  Oreco  Sw^t  natnm  sit.  Ita  Lu- 
cretins  4. 10S9.  de  impetn  ssvientis 
et  impotentis  amoris  dixit,  '  loritata 
tnment  loca  semine,  fitqne  volnntas 
Ejicere  id,  qno  se  contendit  dira  lu« 
bfdo.'  et  expresse  magis  postpanlo 
icrlpslt,  1083.  *  Unaqne  res  hiBC  est, 
cnjns,  quam    plnria   habemus   Tsm 
magii  ardescit  dira  cnppedine  pectns' 
Quod  et  Vlrg.  in  se  se  transtnltt  .9. 
186«  '  An  sna  cniqne  Dens  tit  dirn 
eapido.'    Sic  alibi  in  JEn,  8.  S49.  de 
Capitolio  loqnens,  *  Jam  tum  relligio 
pavidos  terrebat  agrestes  Dira  loci.' 
Ad  Imnc  modum  '  diritas  monim,'  in 
Tjbecin  Snetonii,  Scn^f  erat  et  aspe- 
ritas  ;  qnod  ex  Cicerone  firmari  po- 
test,qulfratres  illosTerentianos  com- 
parans,  ait,   in  altero  esse  *  dirita- 
tem,'    In  altero   'comitatem.'      Ita 
deniqne,  (nam  alia  proferre  hand  In- 
bet)  '  dims  bydrops/  apnd  Horatium 


snmi  debet.  Ft^.    Qnidnai  /erm  et* 

hmUt :  nnde  Paimerins  serc  ooDuilns 

i.  e.  stnlta,  slnistra,  tnrpis :  Gifkiiias 

ferm  retinet,  de  metro  minime  sofici- 

tns:    dira   scribit  Faber:    dnm  nlii 

corde  reponnnt  ex  Virg.  £n.  6.  67S. 

*  Si  fert  ita  corde  volontas/  An  ▼cro 

b»c  verba  illos  spectent  qul  landcm 

istam  ant  auram  popnlarem  ambiant. 

an  snbjnn|enda  sint  Hime  Ueet  csiBer- 

tas  animum:  alii  dispntent.    Creeek, 

Emendandnm  estisemoolaiitet.  Nam 

fera  nnmeri  etiam  respnant  :    qno- 

modo  tamen  est  in  vet.  cod.     Et  *  vo- 

Inntas  sera'  est  sinistra,  stnlta,   ia- 

ntilis.    Sic  'seraarra,'  9.  Ii61.,tria- 

tia  ac  laboriosa  et  gravia  sonC.     Ita 

interpretatnr    Servins  ^n.   ft.    584. 

'Seraqne  terrifici  cecinemnt  oiDnia 

( Af  omtmi)  vates.'  Addit  ex  Hist.  SaK 

Inst. '  Semm  bellnm  in  angnstiis  fittn- 

ram.'    Et  JEn.  6.  669.  <  Distnlit  ia 

seram  commissa  piacnla  p<ena  (Al. 

mertem.y    Qnaltter  item  Propertins 

2.  7. 25.  '  Sed  postqoam  sem  captiva 

est  reddita  pmna.'    Sed  et  L.ncr.  2. 

1162.  *  sere  arva,'  qnod  tarde  mgre- 

qne  fmctum  ferant.  Palm,  in  spictL 

tom.  4.  Fac.  Crit.  pag.  870.  et  seqq. 

Tnrneb.  Adv.  36.  17.    ^  Versns  ille 

Mamnis,  inqnit,   videtnr   refra^ri 

rernm  eventni,  et  cnm  poetae  senten- 

tia  pngnarc  5. 524.  '  Semqne  terrifi- 

ci  cecinernnt  omina   vates.'     Naa 

mox  incensaclasse,  illius  diri  portenti 

fides  reprsesentata  est.  -  Sed  ▼idetnr 

*  serum'  non  bic  tardum  signi6carey 

led  dirum,ac  videtnrex  eo  male  omi- 

nosnro  esse,  qnod  sera  omina  et  tar- 

da,  prosperos  non  habeant  snccessnay 

quie  erat  cansa  ut  postridianoa  diea 

aversarentur,    neqne    bis  qnicqnam 

inciperent.    Postridie  enim  qnod  in- 

cipitur,  matore  non  inchoatnr,  nec 

tempestive.    Itaque  in  nomioe  ipao, 

obscaenum   inest,    et   Inauspicatnm 

omen.    Sed  etiam  *  seri  ominis '  sig- 

nificationem  explicavit  Servins,   ia 

fannc  Maronis  locum  ^Seraqne  enl- 

minibns  ferali  carmine  bnbo.'  In  Ma- 


T«  LUCRBTll  CARI    DH   RBRUM   NAT.   LIB.   III.      ISiS 

rone,  4.  462.  eliani  legit  NoDiiis,  »1  bant  mnlto  mlnns  formidari  debere, 

Codtces  eJQ8  macnlosi  non  snnt.    Ita  qnam  vanailla  mortis  terrtcnlamenta. 

bnbo  erit  y/el  noctncanens,  vt\  inaus-  Itaqne  nng»,  fnrot,  qnidqnid  isti  glo- 

picatns.'  Preig.  riosnli  vnlgo  pnedicant.  Faber,  Mor- 

47  Jaclari]  Dici.Virg.^n.l.  106.  tnia  sacra   facinnt,  ideoqne  animat 

^talia  jactanti.'  Satunt.  '  Jacit/  i.  e.  poat  mortem  superesse  crednnt:  ita^ 

dldty  in  Jugnrthino.  Faber,  qne  nuge,  fnmi,  qnicqnid  isti  glorio- 

QMom  quod  reii]  Quam  quod  ita  sen-  snii   ynlgo  prsedlcant.     Qnid  enim 

tiant.    AbhisDon  admodom  abhor-  yerba  aodimns,  cum  facta  ▼ideamna  ? 

rent,  qnae  snnt  apud  Aristoteiem  li-  Creeeh. 

bro  primo  Elenchomm  :  06  yiiprabTii        62  Ei  nignu  nuetont']  Macianiy  i.  e. 

BcAxorrai  rc  jral  ^oirh.  iWh  \4yovn  fthr  immolant.    Sic  Nonins :  *  nigras  an- 

To^f  ff^x^iiovfOT^ovs  Tfir  kiymff  fiod"  tem  pecudes  Diis  manibns  et  mortnis 

Xorrot  lArh  paaf6pM»a  KvarrwkNir  oCw  immolabant   antiqni/  Virg.  6.   159. 

rafhfdtm  k«Xmi  ftaXXor,  ^  ffr  4fi4«0s  ^aal  *■  Duc  nigras  pecndes :  ea  prima  pia- 

ZtSif'  kvSl  «^irco^ai  ^uudms  /loXXor,  ^  irXov-  cnla  tnnto/  Lamb, 
ruf  ahrxp&s,  MKomai  5^  riofarria*  i.  e.         Et  niantfrais  dtrit,  t^c,']  Sic  legendnm, 

*  Non  enim  eadem  etyolunt,etdicunt  et  ita  Nonins.  cum  qno  facinnt  libri 

homines  :  sed  loqnuntur  verba  qui-  mannscript.  nam  vnlgati  habent,  91«^ 

dem  honettissima  et   speciosissima,  monifrvo.    Manes  antem,  nt  scriptnm 

Tolunt  autem  ea  qnae  expedii«  viden-  ett  in  yocabnlarlb  Latinogrteco,  80/- 

tnr^  esempli  cansa :  honeste  mori  po-  fiopct  x^«m»  h.  e.  ^  dii  terrestres/  sen 

tins,   quam  jncnnde    yivere  dicunt  '  dii  inferi.'  jLam6. 
oportere :  et  paopertatem  jnstam  di-        53   In/eruui]   *  Inferise,    sacrlAcia, 

yitiis  turpiter  partis  dicunt  csse  ante-  qme  diis  manibus  inferebant,'  inqnit 

ponendam  :    sed   contraria  yolnnt/  Fest.  Anctor  yocabnlarii  Latinogrte- 

Lamb»  ci,  ^Inferiie,'«inqnlt,  x^-  X^    *^ 

48  Exiorree  Uiem]  Eznles.  Lamb,  tem,  i.  e.  *  libamina.'  Lamb. 
Qnasi  diceret,  ventosam  illam  glorio-        Mulioque  tn  rebu»  aeerbie  'Aerius  ad- 

lam  frigida  perfnodens.  Si  ex  animo  veri,  tfe.]  Hoc  ex  Tito  Livio  mnltis 

dicant  infamiam  magis  metoendam  locis  intelligere  licet.  Lamb,    Qnod 

qoam  mortem  esse,  qoid  igitnr  causse  nentiqnam  facereitt,  si  mortem  mini- 

eat,  cnr  exilio  multati,  et  probris  fos-  me  metnendam  crederent.  Fab, 
datl,  vivant  tamen :  moriantnr,  prr        55  JfoMiiNem  tpeeiare]  Sic  habent 
m«  licet ;  jam  tempns  est :  infamia    Ubri   manoscr.    qnos    nunc  seqnor. 
enim  et  dedecore  flagrant.  Faber,         Nam  vnlgati  habent  Aamtn^s,  et  seq. 

50  Omnibu»  ffraomits  a^feeii]  Qni-  yersn,  fict  «int.  Lamb.  Sic  (Aoaitnem) 
damlibri  babenta((/Itcli;  qnamscrip-  omnesveteres  libri;  recte*:  nt  sit 
tnram  probo.  Lam6.  mntatio   nnmeri.     Qnidaro   tamen  : 

A4fecii]  Veteres  qoidam :  a^/ltdi.  komme» ;   et  mox :   ^ai  eimi,  Gifan. 

Oif.  Alios  philosophos,  qnos  tanquam  Ept- 

51  Pttreniani]  Jnsta  persolvnnt  pa-  cnri  semnlos  sectatores  sni  prsedica- 
rentibns  mortuis,  aut  aliis,  qnos  »-  bant,  rejecit,  qnoniam  illorum  dog- 
qne  caros  babent.  Auctor  yocabnlarii  mata  metnm  mortis  non  penltns  abs- 
Latinogrseei.  'Parentat,'  inquit,&vo-  tnlerant.  Delnde  4.  vss.  addit  mini- 
ttdei,  sen  iatoKalei  poicpoa  pmt6aut,  Lamb,  me  credendum  esse  istis,  qui  latls 
Mortuis  sacra  faciunt,  quo  illoa  sibi  rebus  florentes  magnifice  loqnuntor, 
propitios  liabeant.  Unde  hoc  ?  in-  spectandi  antem  sunt  homines  peri- 
quit :  ex  mortis  formtdine.  £t  tamen  cnlis  cincti  et  roiseriis  oppressi,  ai 
qni  h»c  facinnty  turpem  famam  aie-  tnm  se  fortes  prspstent,  tum  faten- 


1214  NOT£  VARIORUM   IN 

dnm  C8t  iUtt  pMloMphiam  profoitie.  CertwB  enim  est  mortis  loniiidiMm 

Creeek.  probri,  dedecoria,  peridiae,  cnideli- 

58    Ejkimdmr]^EUcmtUwr   belient  tatis9invidiv«de<«peratioBis,&c  foa- 

omnea  libri  maniiacr.  et  Tolg.  qnod  tem   esae.    Fabfr,     Et  binc   orilor 

aiprobemnayinterpreUbimar 'ezpri-  magna  Epictiri  gloria,  qai  prmcep- 

mnntnr.'   8ed  exiatimant  tamen  doc-  tia  ania  metom  mortia,  e   qno  tat 

ti  legendnm  ^ieUmtur^  nt  intelliga-  mala   flimnt   et   derivantur,   fngat» 

mna,  hominea  ipaoa  In  rebna  adveraia  Crteeh, 

veraaTOcesejicere,ideat,mittere.  et  60  Tmnteendert  Jbteui]  Tw^fialptm 

ita  amiciu  mena  potat  legendnm  io  rehs  Zpevs  rov  SucaCov.  Lumk^ 

oratione  pro  M.  Cariio,  '  Nonue  ip-  61  Et  imteriwm  mdMy  a^.]  Et  co- 

aam  domnm  metnet,  ne  qnam  vocem  gnnt  eoa  praebenteia  se  soeios,  ae 

ejiciatP^nbi  vnlgolegitnrelidaf.  Cni  ministroa,   aen   adjntorea  sceiciim, 

propemodnm  nunc  aaaentior,  qnam-  ntti  aainmo  labore  emergercy  i.  e.  ex 

vis  olim  diaaenaerim.    Sed  ai  mnu-  hwnili  loco  et  reboa  angvstis  cva- 

tio  conailii  eat  inconaUntia,  ut  non  dere,  et  penrenire  ad  magiias  opes^ 

eat;  et  ai  in  toto  vitas  atatn  licet  in-  JLa»6. 

terdnm,    Umporibna    poatnUntibna,  69  FreeeUmie  Ubore]  In  qnibnsdam 

sottUntiam  motare :  qnanto  magis  in  Ubris  acriptnm  eat  fereUmie .-  qnod 

Ua  qnm  ad  atndia  litterarnm  perti«  gi  probabimaa,  peraUntem  lalKiffem 

nont^  ego  igttnr  etin  bae  Urtia  edi-  interpretabinmr,    asaidomii,   et  im- 

tione  okumUr  edendnm  enravi,  et  probnm,  et  perttnacem»    £go  nihil 


item  in  aectmda,  enm  in  prima  eliM-    mnUvi.  Loaifr. 

miinr  editnm  esaet.  neqne  bic  me  mo-         Prwarmilf]   lu  et  snpm,  19».  % 


vent  libri  Toterea.    Scio  enim  in  eis  vers.  18.    Quidam  tamen  libri  : 

saapennmero  i  pro  i,  et  l  pro  i  acrip-  atmeu.  Oifiin.    Sic  lib.  S.  v.  11.    Alii 

tnm  reperiri.  £0016.    lU  (oicimiUr)  Codd.  peretmUe;  i.  e.  asMdiio,  impff»- 

posni.    Videlndicem.    In  libris,ta*  bo  et  pertniacU    Creed^    Biart.  7. 

mens   filieiMilnr.   Oifaa.     Sic  ^ja-  Epigr.  4S.  '  Primom  est,  nt  prmslea, 

cere,'  <rejecUre,'  et  ^  mittere'  vo*  si  qnid  te  Cinaa  rogabo  Illnd  delade 

cem,  Lncretins.  AUi  tamen  e  Codd.  sequens,  nt  cito  Cinaa  neges.     l>ifi- 


£iicimiiiir.    Creedh.     Marg.   noaUr  go  praesUntcm,  non  odi 

sive  Vossintf  ille,  sive  Beveriandns,  tem  Sed  tn  nec  pra^atas,  nec  cilo 

ex  Mas.    EUeUmr  eripUmr  pereami  am-  Cinna  negas.'  le,  Veee. 

tutre.    Qno  et  confinnctnr  omninm,  64  iVon  mtaismm  porim]  I.  e.  nen 

qnoa  qnidem  Lambinns  viderat,  Mss-  minlma  ex  paru.  sic  enlm  loqanaiar 

tomm  lectlo.    Addit  OvidU  locnm,  alU  boni  acriptores.    Ca^a.  Ub.  4.  de 

*  Voce  mea   voces   eliclente  Dei.'  Bell.    Oall. :  *Neqne  mnltnm  fm- 

Preig,    Adde  CUndian.  in  Rnf.  f.  menlo,  aed  maximam  partem  lacu 

56*    *  Jnatitia  Inanltat,  vitilsqno  a  atqne  pecore  vivont.'  M.  TteU.  Orat. 

stirpe  recisis,  Elieit  oppremas  Une-  perf.  '  Msgnam  partem  ex  Jambis 

bffoao  carcere  legea:'  bie  '  elicere '  iMetra  ronstat  oralio.'    Idem  Offic. 

est  evocare,  protrabere  In  Incem ;  sic  lib.  1.  '  Maximam  antem  partein  ad 

idem    Carm.  17.   190.    'Tn   prima  injoriamiaciendamaggredinntariioB. 

bominem  aylveatribns  antris  Elieis/  nnUi,  nt  adipiacantnr  ea  qme  coa- 

Haa.  cnpivernnK'  itemm  ale  Locr.  6. 1947. 

A9  Deaique  oooriiim]  Venna,  qoi  *  Inde  bonam  partem  in  lectnm  mm- 

mox  legentnr,  ab  homlne  reram  Ethi-  rore  dabantnr.'  aL  in  Mam.  Lnmh. 


camm  perito  non  pomont  aatia  legl,     Nem  wnmmampartem  i.  e. Kord.  Fmk, 
celegi,  tanU  in  ^  vb  boni  reperilar.        65  Tltrpie  enm  fmtm^  ^«.]  Sectitvs 


T.   LUCRBTII  OARI   DB  RBRUM   NAT.  LIB.  111.     1S15 

sun  ia  boc  venii  codices  ▼nlgmtos  qui  edidit  IWpif  emmfmmiaj  l^.  Epi- 

potius,  qouiii  manutcr*  nam  cum  ita  cori   autem    prsceptnm  fuit,   M^ 

liabent  mannscr.   Twyi»  etdm  ftrmB  {ios  M  rovwfof  vpontSgBtUf  i^*  Zaetf 

eontmhUy  ^«.  Tulgati  autera  sicy  7W-  pdi  itam^pmMiMm,  Cre$eh, 


jfi$  emmfmnm  eoniemim^  ^v.  lianc  ynl-        66  Ferme  eemtemphui]  Ita  Veterea 
gatam  leviter  immvtavi,  et  ez  /oim»,    libri.      Vulgati :   fmnm    emUempiue, 


fvci  /oma,  ^c.  et  cujui  lectionia  li«c  Lambinns :  famay  <l  eentemiut*    Ve« 

sententia  est :  Turpis  enim  *  fama,'  rom  alternm  retpondet  c«c«  horot- 

i.  e.  inlamia,  seu  ignominia,  et  *  ron-  nnm  cnpidinl,  alternm  avarltias.   Gjf. 

temtus/  i.  e.  l^rrttpia,  vel  imrmppiie^'  Semata  eb  dulct]  Sic  loqnitur  1.  ft9. 

o"»»  et  acris  egestas,  luec  videntur  *  Semota  ab  nostris  rebns,  sefnncta» 

^$9^  a  dulci  vita  remota.  tnrpis  fama  que  longe.'  et  item  2.  19.  nisi  qnod 

et  contemtns  pro  nno  videntur  esse  pnepositionem  non  addidit :  *  mente 

posita.    Nam   qiiamqnam   inter   se  fruatur  Jucundo  sensu,  cura  semota, 

differant,  in  eo  tamen  certe  similia  metoqne.'  dixit  enim  '  semota  cnra,' 

siint,  qnod  bonori  opponuntnr.  scrip-  pro  semota  a  cura,  dec.  LaM6. 

torara  antem,qua»  reperitur  in  libns  67  Ei  fMosi  jam  leii  fOTiae'\  £t  vi- 

calanto  ezaratis,  nt  probarem,  a  me  dentnr  qnasi  jam  ante  mortis  portas 

impetrare  non  |>otni :  qnamvis  sciam,  residere^  seu  ezspectare,  seu  morari. 

eam  ita  explanari  posse :    '  Turpis  Lmab,    Ductnm  videtnr  ab  illii,  qui 

contemtusy'   i.  e.  vita  obscura,  et  ad  portas  ant  jannas  cnm  venere,  iU 

bonoris  eapers,  atqne  adeo  infamis,  interdum  cunctantur,  nec  recta  sta- 

et  acris  egestasy  ^ferme,'  L  e.  pro*  tim  ingredinntur  :  ut  apud  Aristoph. 

pemodum,   videntnr  esse  remota  a  in  Nob.  vn.  181.  Tirmh^  ix^farpary 

▼ita  beata,  et  mortls  instar.    Nam  yeiopMi ;  Itemni  vs.  509.  I^  atnrrittie 

illnd  '  ferme^  non  mihi  videtnr  apte  ix""  ^p^  rifif  ^Apai^ ;  7^.  ildr.  30. 9. 

hoc  loco  positnm.    Itaque  vulgato-  68  i>iim   ee   r^fitgieae]     Sententia 

mm  codicum  lectionem  manuscrip-  Bpicnreis  mirifice  piacita:  eosenim, 

tomm  scriptnne  anteposui.    Reperi-  qui  pertnrbati  sunt,  ant  qnos  aliquid 

tnr  et  baac   tdia   scriptura :   Twrjn»  nrit,  et  e  pertnrbatione  mtdoqne  ez* 

^nim/mtMr,  sen /onM  coaiemiu»,  ife,  ire  contmtnr,  'se  fngere'  veUe  di- 

quam  etiam  mendosam  arbitror ;  ex  cnnt»  nec  tamen  plernmqne  effugere 

qua  quidam  facinnt,  Tarpi»  eaimfor'  posse,  nt  bnjns  libri  dausnia  vs.  1061. 

mn,  et  eoaiemipia»^  ifc,    Vemm  neqne  *  Hoc  se  qulRque  modo  fngitat :  qnod 

baec  lectio  mihi  probatur.    'Tnrpis  sciiicet,  nt  fit,  Effngere  haud  potis 

fama '  autem  ita  dictnm  a  Lncretio  est.'  In  sensnm  igitnr  snperioris  lorl 

est,  nt    '  tnrpis  existimatio '  a  M.  est.    Isti,  inquit,  quos  pertaasnm  est 

Tnll.  Orat.  pro  CsBcina.    Jam  vero  inglorios  et  despicatos  vivere,  effu- 

etiam  Epicnri  praeceptum  foit :  Mk»  gere  se  volunt,  i.  e.  sniun  Indignita- 

{kf  kfX  romwToif  vpaaoeto^^  l^'  Ztroa  tem,  ignobilitatem,  et  hnmiUtatem  at* 

idi  Karrwppoif€ffdm :  L  e.  '  bonn  fama»  que  contemptnm,  et  omni  contenti- 

usqne    eo    cnrtun   teat   habendanii  one  tul  gloriam  et  divitias  cJiitnntttr. 

quoad    non    contemnaris.'    Si   qois  TarmA,  Ai»,    SO.    IOl    Jam    tmtcn 

tamen  scripturam  antiqinun  hnlc  an-  mnltis  exempKs  probatnm  est»  vete* 

teponetf  noa  reclamabo :  mnlto  mi-  res,  ^  me/ '  te'  et '  se*  in  modo  infini^ 

nus  pngnabo.  Lamb.    Qnidam  Godd.  tlvo  nsiirpasse,  waft^Mhrm».  *  Onmis 

Tiirj»ts  einm  feraee,  Unde  alii  scri-  homines  qui  se  se  stndent  prmstture 

bunt  Tarji»  cntm  foraue:  alii  2Wpif  ceteris  animantibns.'   SaUnsl.  Istnd 

enim  fama:  .at  codicibus  istia  et  con»  '  se'  poterat  abesse.  Fab, 

jecturis   melius   Lambini  Jndiciumy  60  R</l|gtMr]  fi^ivissf;Biale.  Gif . 


\2ia 


NOT^  VARfOBUM  IN 


JjmgnpiB  remam]  Volgftti :  rem$me. 
Qnod  qnia  agens  est, '  refugisse'  aa- 
tem  absolatani,  non  convenit  lioie 
loco.  Itaqne  conjectnra  doctntyre* 
poMi  verbnm  Enniannm.  Gif, 

ReffugiMU  voluai  longty  ^c.]  Sic  le- 
gendnm,  non  effugiaee.  8ed  manebat 
•crupulnt,  qnod  rtfugieee  hoc  loco  ett 
irerbum  abtointnm  :  r<flMotit«  antem, 
qnod  reperitur  in  librit  omnibnt,  pro 
eo  qnod  edendnm  cnravi,  reeeue, 
agent :  qni  exinietnr,  ti  reeeeee  lega- 
mnt.  Qnare  sic  plane  pnto  ette  legen- 
dnm,  et  ita  a  Lncretio  tcriptnm : 
qood  cnm  minns  esset  intelleetnm  a 
tciolit,  ette  depravatnm,  et  reaiMte 
anppositum.  reeeeee  antem  dictnm 
ett  pro  recestitte:  qnemadmodnm 
*  promisse,'  *  extinxem,'  et  timilia, 
pro  promititse,  et  extinxittem,  Ac. 
atqne  ita  hac  terlia  editione  «xco- 
dendnm  cnravi.  Qnod  antem  batca- 
DHt  quidam  Yult  legi,  Umgeque  te- 
nuteee^  pro  remeaeee;  ferri  bie  non 
potett,  neqne  nllo  pacto  conyenit. 
nam  remeare,  ett  reTerti.-  At  qnl 
revertitur  ad  enm  locnm,  nnde  print 
abiit,  ex  eo  qno  potterint  venit,  red- 
ire  intelligitnr.  qnod  hic  qnadrare 
aon  potett.  Lamh.  Ter.  in  Andria, 
4.  6.  2.  '  Qnae  tete  inhonette  optavit 
parare  hic  divitiat  potiut,  quam  in 
patria  honette  vivere.'  Creeeh, 

Receeee']  Al.  rcmttie.  Oifan.  ant4>m 
remaeee,  id  ett  remeatee,  fort.  etiam 
non  minna  recte,  rcmaasf ,  ^oXei/^99h 
rcu.  Fab,  Scribe  remoeee^  tobaudito 
mrtut  provocabulote,notistimo  Grte- 
cUmo,  atqne  Lncretio  perfamiliari, 
nnde  etiam  4. 70.  *  Nam  certe  jacere 
ac  invergi  mnlta  videmnt.'  Se  tcil* 
legit  Jo.  Fr.  Oronov.  Obt.  2.-7.  il- 
Inttrant  illo  Comici  Enn.  8.  8.  7. 
^Ait  rem  divinam  fecitte.'  Recte 
vero  idem  judtcat  qnia  '  rerootte' 
agenttit,  'refngitte'  abtolntum,  ali- 
am  lectionem  ab  interpretibnt  Aiitte 
tnbttitntam.  Ha», 

71  Cadem  eetdi  aeeammUmleel  Sic 
fere    ioquitnr  M.   TuU.  Catiiin.  1. 


^  Nonne  eiiam  allo  ineredibili  neeii 
hoctcelnt  cnmnlatti^  iMtmb.  *Caed7 
pro  ctpde,  nt  inf.  vs.  7S4.  «  coatngi' 
pro  contage,  jnxta  Lanib.  Tamen 
ibi,  nt  et  hic  Mtt.  eamtage  atqae  eaede* 
Utmmqne  veteribnt  nsltatnn  ;  ted 
pro  eesde  etiam  facit  Macrob.  6L  S. 
citant  hetc  Lncretii,  nt  cmn  Maronia- 
nit  illit  conferat  Oeorg.  2.  611. 
'  Oandent  perfntl  tangnine  fratnnn, 
Exilioqne  domot  et  dnlcia  liraina  Bin- 
tanl.'  Hav, 

75  Timeutifmel  Metn  veoeni.  Ica- 
qne  omnem  coenam  dnbiam  esse  p«- 
tant ;  sed  allo  tentn  qnam  n  Pamaite 
Terentiano  dictnm  ett.  Fab, 

76  Macerat  mvtdia]  Hor.  Eplat.  1. 
2. 57.  '  Invtdnt  alteriut  macrescit  re- 
bntopimit.'  Lamb, 

76  Clariit  ftd  incedit  Atisare]  ]>no 
lib.  manntcr.  habent,clcro  qui  imcemdMi 
kenore  ;  ex  qna  tcriptnra  feci,  olnt 
9ict  tRtferfif  konere.  nam  ^  dam,'  fke- 
tnm  ex  clarot :  '  claroa'  antem  pto 
darus  potitum.  Qnomodo  atepe  ve- 
teretloqnebantor.  £x  'eadem  tcrip- 
tnra  ollm  feceram,  elaroque  tnoendif 
henore:  nt  ettet  haec  tententia :  illom 
ette  potentem,  illnm  digito  nnonstra- 
ri,  atque  adtpectari,  macemt  alios 
hominet  invidia :  et  *  bonom,'  L  e. 
propter  illiut  honorem,  hominea  iavi- 
dos  *  incendit,'  nrit,  et  craciat.  Sie 
Horat.  2.  1.  19.  Epitt.  ad  Angntt. 
'  Urit  enim  fnlgore  tuo,  qni  praegra- 
vat  arteit  Infra  te  positat,'  &c,  vel 
dic, '  et  honore,'  i.  e.  honoris  stndio, 
et  cnpiditate  hominet  illot  inflammat 
tie  Hor.  Sat.  l.  9.  53.  *  accendis 
quare  cnpiam  magit  illi  Proxirans 
ette.'  Nunc  autem  malo  ric,  GEorv 
qui  incedit  honore:  vel  tic,  Cknmqne 
incedere  kenore,  Lamb. 

Claro  qui  ineedit  kenere']  Qnidara 
veteret :  daro  qui  incendU.  Qnidam 
veteret :  idaroque  incedere  ;  etiam  be- 
ne.  Incenditf  non  admitto.  In  qm- 
bntdam  veteribnt  etiam:  ineendere; 
male.  Gif. 

CUtroque  incedere  hanere]  Alii  damt 


T*  LUCRBTII  CARI   DB   RBRUM  NAT.  LIB.  III.     1217 

fni  ineedit  homre.    Alil  elan  fm  <n«  pereeplt  fameif'  sfe  idem  Loeret. 

cendit  honore,  Fayoin  vtdeylector,  et  sop.  eodem  lib.  ▼&•  89.  ^  Hii  tibi  me 

ridebis.  CreecK  rebns  qnsdam  divina  yolaptas  Per* 

78  SUAtumm  ei  ndmkiie  ergo]  *  Er-  cipit.'  hmb.    Lneret.  siip.  ft.  S7. 

go'  eorreptum  (inqait  Festn»)  idem  '  His  tibi  me  rebna  qaBBdam  di? ina 

signifieat,  qnod  apnd  Oraecos  o9r:  volnptas  Percipit.'    Ubi  tamen  alii 

productumy  idem  qnod  x<^9  ^*  ^-  legnnt  PercvU,    Pro  ImmaMe  Oaasen- 

*  gratia,'  cum  Bcilicet  gratia  intelli-  dus  legit  ingratos.  Creecb. 

gitnr  pro  eansa.  vide  cetera  apnd  80  Lticitgue  eidend^]  L  e.  vita  eo« 

enndem.  Virg.  JEn.  6.  670.  *  illius  lendte.  Virg.  ISjk,  4.  631.  *  qnam  pri* 

ergo  Venimns.'    PrsBterea  admonen-  mnm  abmmpere  lucem  i*  et  6. 4S6. 

dns  est  lector,  In  quibnsdam  libris  '  Ineemqne  perosi.'    Cicero  pro  Mil. 

vet.  scriptnm  esse,  Statwd  et  nomtms  ^Lncem  intneri.'  Orseci  poetse,  dpfv 

ergo»  ^dof  4^c\loto.  Lamb, 

Statuaiy  et  «omtnts  ergo']    Cum  in  64  PiatUem  eoeriere  /kndifiis]  Ita 

qnibusdam   libris  esset:   s/a<ici9,  in  conjectnra  scripsi.    Volgati :  SHadei. 

aliis :  sUttnarumy  in  aliis :  ttoHm ;  ego  In  veteribns  libris  qnibnsdamykiid«f, 

flfoliiai.    Qna  in  re  saepe  est  pecca-  etfundit»    Hinc  feci,  fundUm;  nt  sit 

tnra.    £t  olim,  *  statuse  bonor^  dice-  dactylns  in  fine,  qna  in  re  ssepe  est 

bant  et  Oraeci  et  Latini.    Stainarum  peccatum.    Vide  Indicem :  *  Versns.' 

etiam  non  male.  Gi^.    In  qnibnsdam  Lambinns :  fnndo  ;  non  male.  Gif. 

Codd.  Statnau    Alil  Interennteefastue  Pietatem  evertere  /ondo]  Slc  hnne 

iantumy  vel   Intereuntque  potentatuB.  locnm,  in  omnibus  libris  sine  dubio 

Creecb.  depravatnm,  restitui,  a  veteribns  qot- 

iSftahiaram]  Marg.  noster :  staiam.  dem  codicibus  adjutus,  sed  magna  ez 

Addito :  Fedt  Is.  Voss.  Intereuniee  parte  conjectora  doctns,  cnm  exyim- 

/oslHf  fanhcmefnomtfiisefgro  vel /nler-  defy  fecissem /iaido.    Qoam  conjec* 

eimfgtie  patentatu».    At  vide,  ne  sit  turam  nemtnem  litteris  medioeriter 

necesse,  nt  qnicqnam  mu  temns. '  Par-  tinctnm,  jndicioqne  non  impolitissimo 

tim'  ita  citra  geminationem  ponere,  prsditum,   improbatorum    arbitror. 

et  in  hnjusmodi  partitionibus,  amat  Suadet  antem,  quod  est  in  omnibos 

noster,  ut  alibi  dictom.    Nec  noster  libris  vnlgatis,  rejeci.  Sic  Virg.  locn- 

tantnmySedetCic.  l.deDivin.  <Sta-  tns  est  10.  88.    *  Nosne  tibi  floxas 

tnamm'  antem  mentio  non  Itahnie  PbrygisresverterefundoConamnr?' 

loeo  ineonveniens.   Jnven.  Sat  1.  8.  *  vertere  fondo/  I.  e.  funditns  per- 

*  Stemmata^  &e.  et  stantes  In  cnrri-  dere.    Thraso  quidam  mavnlt  scribiy 
bns  ^milianos.'  Preig,  verterefunditua^  ut  sit  daetylos  in  ex- 

70  Vita  Pereipii  kumanoe  odtam]  tremo  versn :  mendoslssime,  et  plime 

Sic  loqunntnr  et  aUi  boni  seriptores.  ridicuie.  Lamh, 

Ter.  Eun.  S.  1. 14.  *  Tunc  sicnbi  eom  87  Nam  veluii  pueriy  ^e.]    Positi 

■atietas  hominom,  ant  negott  si  qnan-  jam  snnt  hl  vss.  snp.  initio  2. 64.  et 

do  odium  ceperit.'  ibid.  6. 6.  2.  *  Ne-  tertium  legentur  non  looge  a  princl- 

qne  agri,  neque  nrbis  odium  me  nm-  pio  sextl>  S4.   Laai6. 

qnam  perdpit.'    Idem  Heeyra  2.  1.  04  Primttm  ajttaiKm  dieo']  Lil>er  hie 

22.  *  Jam  pridem  equidem  andivi  ce-  tertius,  qno  animi  immortalitas  a  Ln- 

pisse  odium  tui  Philomenam.'  Plau-  cretlo  oppngnatnr,  a  Christiano  ho- 

tos  TrocnL  2.  6. 14.  '  Si  bene  facere  mine  caute  est  legendns :  neqne  ejns 

inc<epit,  ejus  enm  cito  odium  perci-  .  argnmenta,   qnantumvis  probabiliay 

pit'  Idem  Sticho :  2.  2.  17.  Hduid  cnm  sint  infirma,  falsay  fallaeia,  et 

cgo,  qnoi  mlsero  medullam  ventris  captiosa,  nllo  modo  vel  aodienday  vel 

Delph,  et  Var.  Oa».                   Lueret.  4  H 


1318  NOTJE   TAftlOBDM   IN 

in  peetoris  §e&tm  fttAp9etAt  scd    q«eMiiflio  cMittat  ham^z  ergo 
aninio  jam  pnepanto,  iustnictOy  at-     im  lioniitte  t^ttrtea.    Et  tanea  Yideft 


qne  amatOy  ne,  qeaai  Yeiienata  tela    qnid  liinc  colUgat  Epienrns.    Scd 

ln  «inB  penetrenty  in  eo^ine  inhttre-     ms  hoino  ammns  eat.  Fefr» 

ant,  nd  hn|ns  libri  lectionem  vemea»        98  PtiUtrHJ  Ita  veteres  qntdnnB  II- 


dmn.    Ommno  nnlla  tatior  armatnra  brl.  In  aliis :  pnturei.  Alii : 

ndfaiberf  poteet,  ^am  pietas  et  reli-  Gif. 

gio  nostra:  qne  non  sinet  nos  in  kac  99  Senmnm  ammi  ctrtOy  4nc.]     Inf. 

de  anima  dlspntatione  titnbare  ant  eod.  libv  647.  *■  £t  qneninm  mena  eat 

erraie :  ▼ernm  tamen  llcet  etia»  ex  heminis  pars  nna,  locoqne  Faaa 


seriptoribns  Christiaiiis  arma  qnsB*  net  certOy  velut  anres  atque  •cali 

dam  bnjns  quiestionis  proprta  snmere.  snnt,  Atqne  alii  sensns/  &e.  Immh 
Jnvabit  antem  non  parnm  Tertttlltani        101  fliinnawMan  Grm£\  Sic  Plale 

libros  de  testimonio  nnimfls,  de  snb-  in  Phtfedone :  Kal  7^  nllv,  i  :SdKpmr€ty 


itantla  anim»,    de  anima  deniqne,     «ijtuM  f)«ryc  lui  oMr  0«  roDr» 
pervolntare  et  perlegere  :  qnibns  li«     pi^a^tuy  9ri  rauvri  n  pAXara,  hroKaf^ 


brls  Tir  tlle  totam  qnsBStionem  de  ani**  /Bibw^  r^  ^hoA"  ^«»  Hfm^ 

»a  non  adnra  maxime  pie  et  Ghris*  /Ummrovir^/mrrotiitttmf  jca^  oim^xvft^m 

tiane,  sed  et  peremdlte  tractavit.  M  BepfuVf  Kmt  iwxpwy  md  (iiyms  ■«■^ 

JUnn6'.  ^ypov^  mU  roioirtm  ^tPtm  ttfSuruf  ^nuj  mA 

SUniem  fnmi  wmpe  toemma]  Sie  ba*  hppuwUm  mbrm  ro&rmr  r^  inr^A'^  4f<^» 

bent  qnattnor  iibri  manuscripti  et  iwoMof  rmrra  im?Jh  Kmt  pmrpims  mpt0§ 

antiqni  Veneti :  qnam  scriptnram  non  mpbis  lUXafXa.  Lege  cetera  qnse  seqoan- 

▼ideo  qnamobrem  mntare  debnerim.  tnr  apod  Platonem :  Yalde  eniin  ad 

Hic  enim  ordo  Terborom  est :  Pri*  hnnc  locnm  pertinent.    Hsec  asitem 

mnm  igitnr  dico,  antmnm  qnem  se*  aic  interpreter  :  '  Namqne  eqnldem 

pe  mentem   TocamnS)  esse  hominis  arbitror,  Socrates,  te  qoeqne  hoc  nli- 

pnrtem,  dte.    Vnlgati  nntem  habenty  qnando  tecom  consideras8e,ta]e  qnid- 

nMnlmfiiam:  qnam  lectionem  tamen  dam  nos  existimare  animnm  eaae» 

Don  damnoy  cnm  prssertim  sic  refe*  Telnti  intento  corpore  nostro,  et  oon» 

rat  Caris.  lib.  9.  '  Primnm.'  Lncr.  stante  ex  calido  et  frigidoy  aiceo  et 

'  Piimnm   aBimnm     dico,   mentem  hnmido,  et  qnibnsdam  alils  bnjna  ge- 

qnam/  &c.  nbi  VeHus  Longnsy  '  Prr*  neris,  temperationem,  et  barmoDlam 

mnm  (tnquit)  adrerbialiter  andien-  hamm  ipsarum  remm  esae  aniiBinn 

dnm  est.'  iMmh.    Ita  {q»em)  oiiines  nostromy  onm  hae  res  recte  «t  mode- 

libri  yeteres.    Mamllos,  et  Vulgati :  mte    inter  ae   fiKriiit  terapemtae.* 

fttom.  Olf.  HinCy  qunm  et  ipse,  non-  Hanc  veternm  opinioaem  mfert  et 

nnnqnam  Eplcnrens,  Virg.  *•  mentem  Aristoteles  II br.  1.  de  animo,  eamqoe 

nnimnmqne'  conjunxisset  in  illis  /Sn.  reftllit,  his  Terbls,  Kol  fkkhn  94  rw 

6.  11.  'Magnam    cni  mentem  ani-  dd^  vaptMfrrm  "rcpt   ^hfxv»»   metmk 

mnmqne  Dellns  inspimt  mtes :'  Ser>  ^  «oAXoilr,  jmU  o^fukt^rnmrSm  J^ 

vlns  hsec  notavit :  ^  Perissologia  est :  yofUmm*  xSjovrikf  Sowep  cM^m»,  M». 

Nam  secnndum  Lnoretinm  nnnm  eet^  mkm  iml  ^  rdk  ^immfKeYfUpmsXiytr 

mens  et  animns.'  Hoe.  hpfMmimf  ydp  rmmtiibfiprmtsXiymm».  tmA 

06  JEssc  AoNiMiw  parim  niM/o  mlNMS^  jitp  rV  hppumkm,  KpSbtrm  «nl  «^Meoir 

tfeJ]  Immo  mnlto  magis :  nam  homi*  rma  hmMmr  Jtmu^  itc,  i.  e.  *  AUa  qno- 

nis  qnidem  pars  est  animus :  sed  pei  qne  opluio  de  animo  tmditn  eat,  pro* 

et  manns^  corporis  hnmani  partea  babilis  qnidem  illa  mnltis,  hollnqtte 

Bnnt  potinsy  qnam  taomlnis.   X4mi6.  earnmqosesermonibnshoiDinirainaiRv 

£lae  hnMe  parim]  Corpore  at«  paotnr,  •idftriory  sed  qnm  fnit  ecm* 


T.  LUCRBTII  OARI  BB  RBRUM  NAT.   LIB.   III.     1219 

mnnibiupliiloiophoniBidUpiitatioiii*  ct  fadt  effloere  imbreis.'    Idem  6. 

bos  agiUU*  »c  Yelati  jndiciiim  ratio-  700.  *  Qaas  faciant  igneis  iotentin- 

nam  referendanim  subiit:  harmoni-  goi,  atqae  perireP'  Lamb. 
■m  enim  qnandam  eam  qaidam  esse        103  Ciim  seiijtt]  lu  Codd.  et  recte. 

^cant;qaippeharmoniam,tempera-  Tacere  Umen  non  possnm  mibi  ali- 

tionem  et  compositionem  esse  qnan-  qoando  placaisse  eonceniUy  ista  enim 

dam  contrarioram/  Scc,  et  M.  Tall.  vqx  voci  <  harmonia'  non  absona  ▼!• 

Tnsc  1.  *  Proxime  antem  Aristoxe-  debatnr.  Cueeh, 
nns  musicns,  idemqae  pbilosopbos,        105  Ntn  etrta  parU  reptnmwt]  Eam 

intentioiicmipsinscorporisqaandam,  statim  dicet  esse  in  media  pectoris 

▼elat  m  canU  et  fidibus,  qosB  barmo-  regione  repositam,  ts.  141.  *  Idque 

aia  dicitur,  sic  ex  corporis  totius  na-  sitnm  media  regione  in  pectoris  he- 

tnra  et  figora  yarios  motiis  cieri^Un-  ret'  LaiR6. 

qoam  in  cantu  sonos.    Hic  ab  artifi-        107  Sape  Uaque  in  promp<N]  Sic  le- 

clo  sno  non  recessit,  et  tamen  dixit  gendum,  et  ita  babent  libri  niaouscr. 

aliqaid,  qnod  ipsom  qnale  esset,  erat  et  impressi  Paris.  et  Veneti  antiq. 

molto  ante  dictnra  et  explanatnm  a  Nam  vulgali  habent  fere,  Sape  uiique 

Platone.'  Lamb.    Qaamvis  alind  A-  a»  promptu,  ^e.  Lamb. 
ristoxenns,  aliod  Plato  Yidetnr  do-        ^grit']   Cum  in  aliqaot  libris  vnl- 

enisse.    Lactantius  7.  Instit.  '  Sicnt  gatis  legatnr,  iegntm  est,  in  manu- 

in  fidibas   ex  intentione  nervorom  scriptis  vero,  ognifn,  sine  verbo  sub- 

efficitnr  concors  sonns  atqoe  eantns  stantivo :  ego  in  prima  et  secnnda 

qnem  mnsici  harmoniam  vocant,  ita  editione  agnun  eet,  ut  in  lib.  vnlga- 

in  corporibns  et  compage  viscemm  tis,  probaram.    Nnnc  vero  commo* 

ae  Tigore  sensuum  vis  sentiendi  ex-  tns  ab  antiqua  scriptura,  et  commo- 

istit.'    Hanc  opinionem  poeta  primo  nitos,  (non  enim  temere  omnes  librl 

Ts.  10.  explicat  et  eyertit:  qoippe  antiqni  habent  agnim»)  ex  boc  <rgnim, 

qiri  eorpore  aUq«iaiido  dolet,  animo  qnod  depravatom  esse  arbitror/  feci 

IssUUr,  et  qai  nihil  doloris  in  oor-  agrii,  qno  verbo  utitur  iUrum  inf. 

pore  sentit,  animo  miserrime  crncia-  eodem  lib.  8S0.  '  Prseter  enim  qoam 

tnr ;  anima  igitnr  non  est  totins  cor-  quod  morbis  tnm  corporis  segrit/  &g. 

poris  intentio  et  concentns,  sed  pars  Lamb.    Dicebant  agrU  et  agret,  Fa* 

hominis  a  corpore  distincta,  non  mi-  ber.    lu  veteres,  ut  et  tegrei,    Oi- 

Dus  quam  pes,  manns,  caput,  &c.  fanios  tamen  et  alii,  agrum  eet,  Rec- 

snnt  partes  hnmani  corporis  asein-  te  antem  illi  faciunt,  qai  vs.  108. 

Ticem  dbtinct».  Creeelu  retinent  latentiy  et  rejiciont  fxdenti, 

QuodfaeiainoiVivereemneenMlSie  An  vero  ubi  vel  uii  legi  debeat  in 

SBpeloqnnntnrboniscriptoresyPlan-  seqoenti  versn  litigent  interpretes. 

tnsy  Virgilinsy  ipse  Locretios.    Uno  Suumqoe    labare    vs.    112.    retineat 

Virgilii  exemplo  nnnc  contenti  eri-  Fayos,    dam  alii  dolore  prseferuDt. 

mus ;  JEo,  2.  538.  ^  oati  me  cemere  Creeek.    Verbum  tegrire  versu  hojus 

letnm  Fecisti,  et  patrios  fiedasti  fn-  lib.  8Sd.  Locretio  restitoendnm  do- 

nere  vnltos.'  et  allqoot  ex  Locretio :  coit  Torneb.  Adv.  SO.  10.  nti  videtur, 

infra  eod.  lib.  S02.  '  Qoae  faciont  tre-  primns.     Honc    secntos   Lambinus 

mnlom  membris    existere   motnm.'  idem  qaoqoe  hoc  loco  (qoo  jare,  vi- 

Idem  6.  260.  '  Flomlna  abondare  nt  derint,  qoibns  otium  est)  reponere  in 

facerent,  camposqne  natare.'    Idem  animnm  indnxit  suum.    Scribendum 

ibidem,  464.  *  Hsc  faciont  primom  Umen  si  non  hoc  loco,  at  altero  illo, 

parvas  coDstetere  nnbeis.'  Idemeod.  «gre/,  tanqnam  ab  segreo,  aegrere, 

llb.  511. '  Urget,  et  e  sopero  premit,  post  Gi&niom,  saiis  solide  jam  evicit 


1290 


NOTiS   VARIORUM  IN 


vir  exiniius  in  Etyroologico  sno,  ez 
eoy  qiiod  ooii '  apgrisco'  sed '  «gresco* 
dixerint.  Preig» 

108  Parie  Utenii]  Nempe  animo. 
sic  antem  babent  libri  qaattnor  ma- 
Dnscripti,  et  aliqnot  typis  impressi. 
alii  enim  babent,  parie  vtiUiUi,  Lamb. 

109  Et  retrofit  vli  contra,  ifc,']  Sic 
est  legendam,  et  ita  habent  codices 
fide  digni,  nisi  qnod  in  omnibos  ii6t 
scriptnm  cst  pro  «tt,  plane  mendose. 
Lamh, 

Et  retro  fit^  mH]  Sic  vetcres  libri 
omn.  et  vnlgati ;  recte.  Lambinns : 
«It.  Oif. 

IIS  PratneamoXix evm aiemm\  De 
somno  et  somniis  iege  4. 906.  '  Nnnc 
quibns  ille  modis  somnus  per  membra 
qvietem  Inriget/  &c.  Laimb, 

Jlfsat]  Sic  poetas  Orflsci  /taXeucf» 
tmiHf,  Virg.  Oeorg.  2.  470.  *  molles- 
qne  snb  arbore  somni.'  Jjsmh,  Aliud 
argnmentnm  priori  simile  vss.  6.  pro- 
ponit :  somno  relaxentnr  membra, 
nnlla  sit  intentio  membrornm,  nnllas 
sit  viscernm  concentns,  sed  effusa 
jaceant  omnia  et  langnida,  interim 
tamen  variis  insomniis  aliquid  qnod 
ad  hominem  pertinet  agitatnr,  dplet, 
gandet,  &c.  Hoc  antem  qnod  sentit 
est  animns,  animns  igitor  non  est 
corporis  harmonia,  relazato  enim 
somno  corpore,  nt  io  fide  lazatis  ner- 
vis  nnlla  fit  harmonia.  Creech, 

114  Omisliim]  Cibo  et  potn.  4.951. 
'  Deinde  cibnm  seqnitnr  somnus.' 
Lamh,  Alii  cibo  aut  poto,  alii  cnra, 
vel  labore;  ego  mallem  somno,  sic 
*  sopor  gravissimas'  4.  963.  In  verso 
sequenti  pro  uiiud  apud  plnres  ahqmd, 
Creecb.  Annotator  qnoqne  noster 
henegium  habet,  Vossii  nimimm  ad- 
scripta  anctoritate.  Idqae  exponit, 
integrum,  laudato  Cicerone  teste. 
£t  is  quidem  suam  sibi  habeat  ezpli- 
catioaem.  Nobis  non  intempestivnm 
videtor  liic  aliquid  novi  moliri.  Qnid 
enim  sibi  volt  vulgatum  illud  anua^ 
tum  7  otiosnm  quid,  planeque  moles- 
tnm.    Vide^  ne  legendnm  sit :  jiuet 


eime  eentu  eerpui  kenetto,  Preig;. 

118  Nunc  ammam  quo^']  Ab  koc 
loco  refellere  conatnr  eomm  aente»- 
tiam»  qui  animura,  sen  animaniy  hu'- 
moniam  esse  volunt,  eademqne  operm 
probare,  esse  in  nomero  portinm 
corporis  humani.  Lamb,  Terliam  ar- 
gnmentnmy  qoe  probatur  antaiina 
non  esse  corporis  harmofiiain,  va» 
13.  sic  se  habet.  Ut  in  fidibna  de- 
tractis  quibusdam  nervis  totns  perk 
concentns,  sic  abscissis  qniboadaoi 
membris  tota  totins  corporis  hanno- 
nia  interiret,  nuUa  itaqne  vita  foret, 
nnllus  sensns.  At  homines  membrm 
mntilos  et  vivere  et  sentire,  non  eat 
qnod  quis  dnbitet.  lacet  anteia  de» 
tractis  mnltis  membris  iotegra  nu- 
neat  vita,  et  sensns  integer  ;  si  tamen 
qnaedam  caloris  et  aeris  particol»  e 
corpore  diffugiant,  corruit  animaly 
nulla  reiinqnitur  aut  vita,  ant  aenti- 
endi  vis.  E  qoibus  conficttnr,  ▼itam 
et  sensum  non  ex  intentione  oRiiiinm 
membrornm,  nervornm,  et  viscerom 
oriri,  sed  ab  istis  caloris  et  aeri»  poi- 
ticulis  dependere.'  Creedu 

In  membrie']  In  nnmero  membro- 
nim.  nam  statim  docebit,  aoimam 
corporea  natora  esse  praeditam.  Lamb, 
In  nnmero  membromm  Lamblanay 
et  post  iUom  alii :  at  bic  *  in  mem- 
bris'  idem  spnat  qnod  in  vs«  ISl. 
Creeeh, 

120  Detraeto  corpere  mnUe]  De- 
tracta  magna  corporis  parte,  seo  de- 
tractis  mnltis  corporis  partiboa:  nt 
detracta  et  ampntata  tibia,  reciso 
brachio,  et  similibns.  Lamb,  Magna 
parte  snbstantiae  corporeae.     Faber, 

122  Cor|Mra  paHoa  caloris]  Infra 
docebit,  animom  constare  ex  aara, 
vapore  sen  calore,  aere,  et  qoarta  na- 
tora,  nominis  experte.    Lamb, 

123  Per  o$]  Nam  aegri  moribmidi 
dicnntor  agere  animam.    JLamA. 

124  ExtempUi]  Continno.    Lamb, 

125  Noeeere  ut  Mnc  poeeiSf  Sfc,']  I«e. 
ita,  ut  facile  hinc  intelligere  poasis, 
Don  omnia  corpora  prima  parteia  le* 


T.   LUCRBTII   CARI   DB   RBRUM   NAT.   LIB.   III.      1221 

qaalels  aDfinse  obtinere,  et  ex  a;qao  ^iit,  nohia  moribundis,  deierii  artu$. 

vitam  ac  salutem  toeri  ac  snstentare :  Alioqnt  contra  sensum  locutua  fuerit 

sed  semina  qnasdam  yenti  et  caloris  Lucretios.    Faber» 

efficere,  ot  in  membris  vita  roaneat.  131  Quapropter  quoniam,  ^c.]  Dts- 

Ad  hunc  locom  pertinent  illa  qun  potationem  de  harmonia  vs8.6.  cum 

dicuntur  a  Cebete  apud  Platon.  in  scommate,  nt  erat  pronns  ad  scom- 

Phaedone :  '^d  2^paer€Sy  rh  /j^p  JtWa  80-  raata,  coucludit :  Habeant  igitur  sibi 

irc<  ^/MM7«  KoK&s  X.4yfff9aif  rh  84  irep\  rrjs  boni  isti  et  faceti  mosici  harmoniam 

^XTIS  iroK\i}y  hirurTtay  irofwxct  roTs  Ay-  istam,  vocem  inepte  fictam,  et  inep- 

apdntois,  n^y  hrtiSiip  &iraAXa7$  rou  aA-  tios  applicatam,  qoid  enim  In  istomm 

fuiT0SfOb?iafxov  fri  jf,  &AX'  ^jcc%  rg  iifif'  nugis  refutaudis  diutius  immorarer  ? 

p^  ^MpdttpfiTcd  rt  Ka2  &iroAX^a(,  ^  &y  CreecK, 

^iv$ponrosiiiro6dpifytMsitTa\XaTroft4pri  1S2  Redde  harmoniai  Nomen  ah  or- 

rov  a^/iaros,  Kot  iafiaipovaa,  &avtp  «vcii-  ganico'}   Redde  (inqoit)  nomen  har- 

fia,  ^  Karyhs,  SuuriccScurOciicra  oXxnrai  5(a-  moniae  delatom  ex  monte  Mosarom 

irratihni,  Koi  oh^\y  Ihi  ohSofwv  ^.  i.  e.  organico:  i.  e.  ab  iis  sumtom,  qot  ex 

*  Cetera  quidem,  Socrates,  praeclare  fidibos  et  nervis  soaveis  eliciont  so- 

mihi  dici  videntor :  sed  qnie  de  ani-  nos.    Lamh.    Scio  de  harmonia  qnid 

mo  dicontor,  valde  sont  omnibos  in-  dictom,  fictum,  scriptom  foerit ;  ne- 

credibtlia,  nt  verendnm  sit,  ne,  com  <iue  Aristoxenos  ille  Aristotelia  dis- 

ex  corpore  excesserit,  nnsqnam  Jam  cipolus  eam  opinionem    primos  in- 

sit :  sed  illo  ipso  die,  quo  die  homo  doxit,  com  jam  ante  Aristotelem  ip- 

interierit,  intereat,  ac  perimator  con-  sum,  in  Phsedone,  obi  de  animorom 

tinno  ex  corpore  decedens,  egredi-  imroortalitate   agitor    maxime,  tale 

ensqne,  tanqoam  ventos,  aot  fomos,  aliqoid  scriptom  a  Platone  foerit. 

dispersos  diffugiat,  atqoe  in  diversas  Sed  cur  ^  harmonisB  Domen  ab  Heli- 

parteis  evolet,  et  nosqoam  jam  quic-  conis  organico  saito  delatum'  dicat 

qnam  sit  amplius.'    Lamh.  Locretios,  id  vero  nnom  est  qood 

^•n   itquoM   partee]    Anim»    scil.  mibi  nonqoam  placere  potnit,  qoippe 

Faher.  Animae  viz.  Lambinos  et  alii :  qui '  montem  organicom  '  seo  *  mosi« 

diversam  interpretationem  seqootos  cam,'  (nam  organici,  haud  doble  mn- 

aom.    Creeck,  sici  dicontvr,  nt  ex  ipsomet  Lucre- 

126  Neque  ex  aquo  /ukire  mdutem']  tio  alibi  constat,)  montem^  inquam, 
Vitam  sostinere,  retinere.    Faher,  mosicnm,  non  magis  qoam  gramma- 

127  Venii  caUdique  w^orii]  Nota  ticom  aot  dialecticom  dici  posse  pu- 
partea  qo»  animam  constitount,  qui-  tem.  Inde  adeo  factom  est  ot  sem- 
bos  et  tertia  qoaiitas  accedet  infra.  per  legerim,  neqoe  adhuc  scripsisse 
Faher,  Loeretiom  aliter  arbitrer:  Nomenab 

128  Curare']  I.  e*  efficere :  trans-  orgamco  cantu  ductum  citharai,  Sed 
latio  eat  a  rebos  animatis.  Sic  4.  com  ex  '  cltharai,'  i.  e«  citharsy  ut 
804.  *  Quod  ne  miremur,  sopor  at-  '  terrai,'  *  harmoniai,'  ^  aolai,'  et  alia 
qoe  oblivia  curant.'  ibid.  246.  ^  Effi-  id  genus,  librarii  r6  CHharonie  feds- 
elt  ut  videamos,  et  internoscere  cu-  sent,  facile  fuit  doctis,  qoi  vitium  in 
rat.'  et  6.  230.  '  Curat  item,  nt  va-  metro  animadverterent,  eam  vocem 
sis  integris  vina  repente  Diffugiant.'  mutare  in  rh  HeUconie,  ut  laboranti 
Lamh,  versoi  subveniretur.    Cetera  autem, 

130    Moribundoe']   Morienteis,  seu  nti  et  corrupti  carminis  ratio  postu* 

jamjam  morituros.    Lamb,  labat,  pro  captu  cujusque  mutata, 

Qui  nabi»  maribundoe  deserU  artuB']  versa,   interpolata  fuere.     De   hac 

Fieri  non  potest  quin  legendum  sit,  nostra  conjectura  judicabunt  qni  et 


1332 


NOTiB  VARIORUM   IN 


namiin  habent,  et  poeticae  faciiltati« 
ezpertet  non  snnL  Qnod  aaiem  ad* 
dlt  Lacretius, '  Sive  alinnde  ipsi  por- 
ro  traxere.'  Non  temere  factom, 
cum  ^  liarmonia '  «imatnr  etiam  pro 
janctara  seo  compage  ligni  vel  loli- 
dioris  alicigus  materi»*  Inde  apud 
Aristophanem  kfpmnm  SiaxaavMtf^fir. 
Inde  et  Hesychius  in  qoodam  loco 
veteris  scriptorisy  qaem  ipse  qnidem 
Bon  nominat,  sed  nos  Herodotam 
esse  scimnsy  hpfiwUof  interpretatnr 
ff^fnCcy»  sea  coiyanctionem*  F«6€r. 
H«c  Faber,  ciyas  ingenio  plortma 
indolgeremy  si  sibi  ipsi  imperare  po- 
tnisset.  Saltom  Heliconis  non  ab- 
snrde  diei  probari  potest  ex  Manilio 
qjosdero  fcre  fetatis  seriptore, '  Pri- 
masqae  novis  Helicona  movere  Can- 
tibas,  et  virtdl  notantes  vertlce  sii- 
vas/  Astronomicwn  lib.  1.  111  am  sal- 
tum  dtci  posse  organicum»  atpote 
masaramf  canninnmque  plennm  ne- 
mo  dubitavit,  qni  meminerit  enm  to- 
ties  a  poetis  vocalem  foisse  dictum. 
Est  tamen  qai  legit.  ild  Or^foiiiMS 
dUo  delatum  Hdieoney  Et  pro  traxere 
in  sequenti  versn  texere.  Creecb. 

Bedde  harmmiud  Nemenj  4;«.]  Sic 
Is.  Voss.  presse  vestigia  secutos  vui- 
gatsB  lectionis;  et  ex  eo  Annota- 
tor  noster;  qui  explicationis  gratia 
addit :  ^  Organici  snnt,  quales  Aris- 
toxenosi  et  alii  mosicl,  qai  animam 
dicebant  esse  harmoniam.'  Quod  ta- 
men  vereor,  ne  longe  nimis  petitum 
sit.  Noster  organtecM  (vide  Fab.)  mn- 
sicos  flimpliciter  et  alibi  dixit.  Preig, 
Restitae  organicis  (inquit  Tameb. 
Adv.  21 . 2.  et  SO.  10.)  nomen  harmo- 
niae,  qnod  illi  Helicone  deportarnnt, 
nbi  Mus»  et  Musarum  praeses  Apoi- 
lo,  modnlis  et  cantibns  prsefecti,  ma- 
sicornm  instrumenta  snis  addita  sig- 
nis  habent,  et  eornm  inventione  cen- 
sentur  et  nobilitantur  inter  mortales. 
Hspc  Tumeb.  Verum  neqne  hac  ne- 
qne  multis  aliis  explicationibns,  qnse 
fluctus  in  simpnlo  excitant,  egemns ; 
si  simpliciter  ita  constituamus  atqne 


interpnngamos  locnmy  ntl  jaai  a  a«bia 
factnm  est,  optimornm  Ifss.  ciMiseii* 
sn.  Redde,  inqnit,  harmonlK  noiBeB 
Heliconi,  cni  est  proprinm  atqiie  HA- 
tivnmy  ntpote  ex  nmbrosis  ejiu  salti- 
bos  ortum  atqne  deiatnm.  SaltBs 
enim  et  arbores  quis  Heiieoni 
bit,  ploribas  poetls  Manilio  nccii 
tibns.  Testes  Propertios  ft.  2. 1.  *  Vi- 
sns  eram  moUi  recabans  Helicoain  m 
nmbra,  Bellerophontei  qoa  6nit  km> 
mor  eqni.'  Statins  SylTar.  4.4.  W. 
^  Paraaasiqiie  jngis,  siivaqne  HeM- 
conide  festis  Thnra  dedit  flamnria.' 
Atqne  ibidem  vs.  40.  '  cni  non  HeR- 
conia  cordi  Serta,  nec  imbeiles  Par- 
nassi  e  vertice  lanrns.'  Qaare  etiaaa 
de  Ennio  Lncretias  1. 119.  ^  1>etB£t 
ex  Helicone  perenni  frondecoronani.' 
Hnnc  vero  saltum  Heliconis  *  organi- 
cnm '  appellari  posse  nemo  dnbitabit^ 
qoi  contnlit  hosce  Clandiani  ▼eraas 
de  Consal.  Mallii  17.  270.  '  Noncia 
votoram  celeri  jam  fama  volato  Bffo- 
▼erat  Aonios,  andito  consnle,  lacoa 
CoDCinnit  felix  Helicon,  fluxitqne 
Aganippe  Largior,  et  docti  riserant 
floribns  amnes.'  ffoo. 

It4  Et  ia  UUml  Rem,  qa»  reay&c 
Lamb, 

1S6  7V«jii<«fennil]Qnid«mVeterco : 
Traiutmlere.  Gifan. 

Ree  nomtfie  egebat']  Miror :  naa  ante 
harmoniam  usitata  nomlna  erant  A»^ 
M'y  i^^t  *v«».  Sed  de  BufAs  propter 
voKofutBUaf  est  qni  contradicere,  qoan- 
qnam  frastra,  possit ;  de  fowr^  dlxeiit 
aliquis  esse  actionem  non  facnltatemu 
At  de  tj^vxh  oon  video  qoi  contra  stait 
possit ;  nam  quod  ^^vx^  aliquaado  pro 
sangiiine  positom  legimos,  (qnippe 
locos  est  ad  rem  in  Nebolis  Ceaici,) 
abi  ciroices,  qoos  Corintbios  vocaty 
''V  ^hfX^  4tariyewruf,  Sed  id  ita  int^ 
ligi  debet  nt  orientales  vnlgo  acntie« 
bant,  qui  sedem  animse  in  sangfnine 
ponebont.  Faber.  Hsec  item  Faber, 
qui  labori  sno  parcere  potnisaet,  si 
hec  omnia  esse  scommatom  plena 
percepisset.  Creech. 


T.  LUORBTIl  OABI  0K  BIRUM   NAT.  LIB.  III.     12S8 


117  Nnme  mdmnm,  of^M  mAmtmf  dfe.l 
Nunc  docere  incipity  inter  aniauini  et 
animayi  qnid  intersit,  volt  nttteDi^ 
animam  esse  roeQtemi  et  oonsilinm, 
et  rationem,  eja«qae  domicUipm  ease 
in  medio  peetore :  animam  autem  per 
totom  corpas  omo  fasam,  Sed  non 
diMimnlabo  in  cod.  Vatic  scriptom 
esse»  coi^mieU  temeru  Lamb.  Voci- 
bas  'anima'  et  'animus'  indiscrimi- 
natim  asas  est  Lncretifis ;  et  qnidni  id 
faceret,  cnm  'animns'  et  *anima' 
nnam  tantom  natoram  constitaant? 
Animos  aatem,  in  qno  ratio  sita  est, 
istios  natnrae  pnecipoa  pars  in  corde 
sitos  esty  nbi  oranes  paasiones  sedes 
snas  habent,  et  sese  ostentant :  t^  3i 
haymbp  hf  BApaiu  ifs  S^Aor  lic  rt  Tfiy 
^fit»,  ica2  riif  X"P^*  I^iogenes  Laer- 
tins.  Docetetiam  Epicoras  r jk  vci^ 
Koi  rhs  oMiaw  h  rois  vewoMcrt  rAms 
esae,  Piotarcbns  de  Pi.  PhiL  anima 
▼ero  hnjns  naturae  pars  ioferior  in 
qna  facnltas  locomotiva  praecipoe  sita 
est,  per  totam  corpus  diffosa  est,  et 
ad  notum  aniroi  movetnr.  Licet  ta- 
men  iiii  obseqnatar,  non  omnes  illins 
affectiones  sentit,  sed  ▼ebementes 
tantnm ;  hinc  dolore  et  tristitia  ani- 
mns  afficitur,  cnm  tranqniUam  SBta- 
tem  anima  agat ;  at  si  magno  dolore 
tota  anima  commoTetur^  deliqnium 
patitur  animaly  nec  in  tuto  ipsa  vita 
est.  Unde  certom  est  animnm  esse 
animsB  conjunctam,  quoniam  movet 
animam  et  ab  iilo  impulsa  anima  cor- 
pns  etiam  propellit.  Hsbc  omnia  vs« 
26.  Pro  cMVKiwia  qoidam  Codd.  «9ii- 
vtiicla.  Atif»4KpirQSf  'l^UcovpoSf  Ztfup^ 
rV  thOcA''»  ^  M^  hoyuAiif  txoooaif  4y  rf 
BAptuci  KiMpn^ihrojff  rh  Bl  A^,ayov  koB' 
SAiffr  rV  oijKpuw  rw  o^tiutros  Zitowop" 
li^.  Plutarchns  PUcit.  Pbil.  4. 4. 
Cmeh, 

Cpf|;MiMto]  Veteres  qaidam :  ^- 
timeta  ;  ot  inf.  vs.  417.  G\fan. 

U9  Sed  eoftd  este  qjuasi]  Sed  con- 
silinm  esse  qoasicaputyficnrcpKf^a^V 
Ixcu'  vel  «Irau, '  instar  capitis  esse.' 
tjmb. 


140  QMod  itoi 
eamM]  Egregie  vero  ToFtaUianns,  qni 
'  tuggoatnm  animn '  vocavit.  Locns 
est  pag.  tl4.  edit.  post.  ^Proinde 
et  animoay  sive  mena  est,  NOTC  apnd 
Orsecosy  non  aUod  qoid  intelUgimns, 
qnam  anggestnm  animsB  ingenitom  et 
insttum,  et  nativitns  proprinm,  qno 
agit,  qno  sapit/  &c.  Faber. 

141  UqaeeilvmmedUregiomi]  Diog. 
LaSrt.  T^  tk  Xiryuc^v  h  OJ^pam,  &f  «h 
Aw  Ik  r§  rmr  ^ifiuv  md  rj|r  x^'«  ^*  *• 
*  ConsiUnm»  sen  rationem  in  thoracey 
(i.  e.  nt  interpretatnr  Tertullian.  lib. 
de  anima,  in  lorica  pectorls  esse,)  nt 
apparet  ex  timoribns  et  laetitia.'  Idem 
Lncret  infra  5.  lOS. '  via  qna  munitn 
fidei  Proxima  ferl  hamannm  in  pec- 
tns,  templaque  mentis.'  Idem  snp. 
2*  277.  '  Jamne  vides  igitnr,  qnam- 
quam  yis  extima  multos  Pellit,  et  in- 
vitos  cogit  procedere  sspe,  Prasci- 
piteisque  rapit,  tamen  esse  in  pectore 
nostro  Qniddam,  qnod  contra  pog- 
nare  obstareque  possit?'  ibid.  45. 
'  Tnm  vacnnm  pectus  linqaant^  cnra- 
qne  solotum.'  ad  qnem  iocnm  plnra. 
X<air46. 

Media  regiene  pectorie']  Ideo  *  pec- 
tus '  pro  animo,  et  ^pinsy  dec»  Faher. 
Quod  et  Stoici  affirmarnnt  Vide  lo- 
cos  apnd  Lips*  Pbys.  Stoica  Lib.  S. 
Diss.  18.  Han. 

142  Hie  exeaUai  enim]  Hoc  Locr* 
argumentum  va)de  est  imbeciUnmi 
In  pectore  versantnr  et  exsnltant  ani- 
mi  motus  atqoe  affectus :  ergo  in  pec* 
tore  animos  locatos  est.  Idem  inf» 
ex  eo  quod  animus  pertorbetur  affec- 
tibus;  curisy  iiictu,  metu  contatiesca^ 
tra  exardescaty  laetitia  exsnltet ;  col- 
ligit  esse  mortalem.  Sed  hoc  refeiii- 
tur  a  M.  T.  lib.  1.  Tuscul.  ot  ano  looo 
dicemus.  Lamb. 

142  laHtia]  Nota, '  Lsititias.'  ita 
'  panpertates '  apnd  Varronem  in 
fragm. '  glorias '  apud  eondem  et  Tnl- 
Uum.  'andacias'  dixitCatoapnd  Fes- 
tom.  *  Quietes '  Salust.  pro  somno. 
nt  et  Cicer.  de  Offic«  «fiaiHentias/ 


1234 


NOTA  VAKIORUM  IN 


Itenn  in  Tue.  *  Paoet/  Varr.  et  Ho- 
ret.  Orsci  qooqoe  nonniilbi  dabont. 
'AXafi^Utt  Isocrat.  Eoagor.  initio.  va- 
rpOcs  Diodor.  peg.  60.  raTr  /^u«f, 
Ibid.  0i0Ao7ftar  peg.  2S2.  idem.  •&m 
SSO.  rjkt  «w(ar|  ot  Verro  'Panper- 
tetet/  Plato  pag.  351.  In  Lediete. 
Falnr,  Cicero  Epist.  Fem.  2. 9.  *  Re- 
pente  Toro  ioc^ati  omnibos  ietitiis.' 
Pomponios  ^Qootlatitis  inflperat» 
modi  mihi  irrepsere  in  sinnm !'  At- 
qoe  itemm  Cicero  de  Finib.  lib.  8. 
*  lUe  Cscilianoi  qoi  omnibos  Istitiis 
IsBtam  te  ease  nerrat.'  Hao, 

145  Ad  mMmemmeiUitfWi&meMque]  Ad 
nutom,  et  momentomy  seo  motomy  et 
qoeai  /M^  mentis.  Lamb.  lof.  ts. 
189.  et  190.  '  Momine  oti  parro  pos* 
sint  impolsa  moTeri.  Namqoe  move- 
tor  eqoe,  et  taotillo  momine  flotet.' 
JEum. 

146  Idque  eiH  eolum,  ^c.]  Hoi;,  in 
animo  habebat  TertolL  topra.  Faber. 

147  UUai  Qoidam  Codea  :  «flia. 
Oifan. 

148  Qiuui  aa»  esjwt]  I.  e.  et  qoem- 
admodum,  6tc,  Lamb,  Pergit  porro, 
animam  OMe  partem  hominis,  ot  pe- 
dea,  manos,  &c.  Faber, 

152  Nemiaie]  Joconda  sdlicet; 
itaqoe  Toloptatem  inteliigit.  Quare 
▼oloptas  et  dolor,  novitatis  nomine 
▼eniont ;  causa  aperta  est.  Ceterom 
qos  mox  addit,  commode  per  spiri- 
tos  eaplicari  possunt.  Faber» 

15S  VeramtibivehemenH]  Idem  de 
qoaTis  alia  magna  pertorbatione  sen- 
tiendom,  ut  de^amore,  de  ira,  de  mse* 
rore,  atqne  angore.  in  nomlne  *ve- 
hementi'  dua  syllab»,  prima  et  se- 
conda,  pro  nna  habentor :  aut  ana- 
psBstus  est  pro  spondeo,  sen  dactylo : 
ant  legendnm  vementi,  ot  saepe  alibl. 
Lamb, 

VemetUi]  Sic  Veteres ;  recte.  Ma- 
rullus,  et  alii :  vehemenH.  Oifan. 

155  Smdorea  itaque  et  paUorem]  Sic 
restitoi,  secotus  cod.  mannscr.  nam 
▼olgati  habenty  Sudorei  foo  ita,  pa<- 
loree,  ordine  perverso.  JLmb, 


156  If^Hagi  Imgmm']   Det»iUtari, 
tltnbare.  Lamb, 

Aberiri]  Interdodi,  intermori.  lo- 
eom  habet  proprie  In  fvminia.  Ar- 
nob.  lib.  S.  adv.  Oent.  '  Et  qaonianB 
qosedam  sunt  fieminamm  generia  pro- 
prie,  seqnitor,  nt  eas  qnoqoe  creda- 
mos  circomactls  persoivere  snaa  neB- 
sib.  leges,  fastidiosos  docere  atqne 
habere  conceptos :  alioriri,  perferre, 
et  prvpropero  partu  septimanas 
edere  aliqoando  ftetoras.'  Jjueh,  Ita 
Codd.  Abe/riri  vero  proprie  abortom 
facere,  Nonios;  eaqoe  voce  utltar 
Amobios  Locretianarnm  vocnna  con- 
servator  Lib.  S.  adv.  Oent.  *  £t  qa<K 
niam  qoflsdam  sunt  fceminamm  ipea^ 
lis  propria,seqnitor  ut  eas  (Deas  vis.) 
qnoqoe  credamns  circomactis  persol- 
vere  soas  mensilHis  leges,  fastidioeos 
dncere,  atqne  habere  conceptos,  abo- 
riri,  perferre,'  d(c.  Aliqoando 
Iegia6dm.  Creech. 

157  Semete]  iTinnere.  *Sonere* 
tiqonm  a  sono,  is,  it.  Nonins:  A  so- 
nit,  sonere.  Lncret.  5«  157.  *•  Caligare 
ocnlos,  sonere  aureis,  succidere  ar- 
tos.'  Accitts  Neopl.  *Atque  adeo 
Talvas  sonere  sensi  regias.'  lege  ce- 
tera  apnd  Non.  ntitur  eodem  ▼erbo 
idem  Lucret.  infra,  eod.  lib.  886. 
'  Scire  licet  non  sinceram  sonere,  at- 
que  subesse  Cs»cum  eliqnem  cordi 
stimulnm.'  legc  et  Prisciannm  lib.  9. 
nbi  honc  versom  Ennii  profert  ez  S. 
Ann.  *■  Tum  clypei  resonnnt,  et  ferri 
stridit  acnmen.'  Lemkn  Unde  asaal 
eara  legit  Scaliger  in  Severi  ^tnae 
versn  292.  pro  rewmeit  dta,  ^r^.  Hav. 

Saecidere  orhis]  Plant.  CnrcaL2. 
S.  S.  ^  tenebras  oboriuntnr,  genoa 
soccidont.'  Lamb,  CBteram  nlhQ 
In  9okuOpv?^Xordfr^  isto  Sapphus  car- 
mine,  qnod  Longini  beneficio  Orsece, 
et  a  Catnlio  Latine  ejusdem  metri 
carmine  redditum  ex  parte  habe- 
mus,  tam  snblime,  quod  non  qnam 
elegantissime  et  copiosissime  htc 
exprimat  Lncretios:  sic  illa;  ex 
emend.  Is.  Voss.     T^  fm  riu^  KofSfar 


T.   LUCRBTII  CARI   DB  RBRUM  NAT.   LIB.  lU.      1225 

h  ifTffi§99  ^rrto«r.    'Af  yitp  ^t9m  ^f ,  librU  veteribvs.    SeDtentia  poitulat. 

fip^imt  fM  ^mmsO^  iPr*  ffmt.    'AAA^  Alii  eaBHra.  In  Nonio  etiam  :  Pereuha 

Kntifiwykikrva  ^Arryt,  Xffirr^r  8'  Aikka  eti  ;  male.    Priscianiia,  lib.   10.  ear- 

'Xfm  'Kvp  hnMp6iuat9^  'Omrfrwririy  flT  hme:  etiam  recte.  Gt/im.   Seu  exkmc 

M^ipvifUffiefifimkwViumaint^KM*  legi  poteaty  nnilo  yero  modo  extra» 

I9pifs  ifvxp^s  X(^«»  rpSftiOs  tk  nS^flv  Creech* 

Aypc?  -jO^upvripa  M  ««(os  1^fvU|  rtft^  162  Htfc  «oiImi  rafto,  ^.]  Eodem 

«n|y  ar  jAfyt»  ViSeStra.  ^alirofuu  ^a.  argnmento  probat  tss.  7.  animum  et 

Catoll.  '  Lingua  sed  torpet :  tenaes  animam  esse  corpores  natartB ;  dnm 

■nb  artnH  Flamma  demanat,  sonitn  animns  movet  animam,  iliam  tangat 

snopte  Tintinant  aures ;  gemina  te-  necease  est,  dom  aninm  corpns  pro- 

gnntur  Lnmina  nocte.'  Prwig.  peilif,  ibi  etiam  contactns ;  at '  Tan» 

168  Ex  aaimt  terrore^  Ez  terrore  gere  enim  et  tangi,  nisi  corpns,  nnlla 

animi,  non  est  enim  legendum  exanl'  potest  res.'    Hoc  et  quod  prozime 

nd  conjonctim.  Lamb.  sequitur  argnmentnm  hts  yerbis  ipse 

161  PereuMeaesi]  Sic  habent  iibri  Epicums    eomplectitur :  ol  \4yorrts 

manuscr.  et  plerique  typis  iropressi,  hffAfuiro»  clvai  tV  ^'vx^  fumudfovcw^ 

quos  sequor :  quamTis  apnd  Noninm  odSiy  y^  h^  A^roro  woiWj  otfrc  viiaxccyy 

in  verbo  '  icit/  legatnr  PereaUa  esi,  c2  ^  roiadrn*  vw  V  ivapy&s  ift^fpa 

Lamb.  ApndNoniumlegimus:  'Qnse  Tavra  IkaXaftfid^»  vcpl  tV  t^vx^  '''^ 

cum  animi  vi  Percnisa  esty  exinde  onytvri^Ta.  Crteeh, 

propellit  corpus,  et  icit.'   Emendate  16S  Corpeream  doeet  etse]  Sic  Epicu- 

forsan.    Solet  enim  Lucretius  pra-  rus  apnd  Laertium :  *aoTc  o/ x^yorrcf 

positionem  '  pro'  in  compositis  cor-  Aa^i^^oy  cImu  tV  ^^vx^,  fupratdfowr», 

ripere;    quod  non  usquequaque  ita  oM^7V^^»woiroic<y,  o^vtloxco^jcS 

yidentur   potuisse    concoquere   ex-  fy  roiOiirn  r».  i.  e.    'Quare  qui  anl- 

Bcriptores,  quin  aliquid  quandoque  mum  incorporeom  esse  dicunt,  ina- 

immutaverint.  Ezemplavidein^pro*  nessunt:  nihil  enim  neqne  facercy 

cnmbere/  'profari/  '  profundercy '  neque  pati   possety  si  talis  esset.' 

*  propagare. '  *  Denique  et   in  hoc  Sed  Epicums  ipse  inanis  est :  meli- 

nostro  '  propellere. '     Nec   obstat,  nsqoe  et  verius,  qui  animnm  incorpo- 

quod  versu  ab  hoc  tertio,  ac  tantum  renm  esse  putamnt,  nt  Piato.    Ita- 

non  eOdem  halito,  primam  in  '  pro-  qne  cnm  antiquiores  Pliilosophi  om- 

peiiere'  prodacit;   nam  sic  qooqne  nes,  ut  testatur  Aristot.  lib.  1.  de 

6. 1026.    <  Aer,  a  tergo  qnasi  prove-  Aniroai  ^fwx^r  finierint  ac  termina- 

bat  atqne  propellat'    Cum  mox,  vs.  rint  fere  tribns^  icii^ciy  ^Mfcroi^  Airw- 

1037.    *  Sed    tali   fit  nti  propellat  fUErVi  i*  e. '  motUy  sensUy  incorporeo  :* 

tempore  ferrnm.'  Preig»  immerito  illi  quidem  reprehendon* 

JSxt»  eorfus  propeUii,  ei  icU]  Sic  mr,  qui  animum  movere  seu  movendi 

reperi  scriptnm  in  libris  manuscript.  vim  haberedizemnt,  meritissimo  au- 

quibuscum  consentinnt  volgati  Pwi-  tem,  qui  enm  moveri^  aut  agitatio- 

siens.  et  Veneti  antiqniores.  atqne  nem  esse,  et  (|ni  enm  ez  quattnor 

hanc  scriptnram  agnoscit  Priscian.  elementisconstireputavemntyUtres 

lib.  10«  apud  Noninm  autem  legitur :  omneis  sentire  possit.  Vemm  qood  ait 

£xtade  propeUit  eorpms  ei  icU,  *  lcit '  Lucr.  ez  vehementi  animi  metu  to- 

antem,  i.  e.  verberat  et  percotit.  in  tam  animam  in  corpore  pari  motn  af- 

nonnullis  libris  legitury  Exira  eorpas  fici :  ez  quo  exsistere  in  corpore  pai- 

propdiii,8^,  Lamb.  lorem,  sndorem,  lingns»  hsesitantiam, 

Pereussa  esiy  exim  eorpas  propeOitf  ei  et  similia :  metus,  ira,  iibidOy  et  ha- 

idt]  Ita  Nonius :  /ctl,  et  in  nostris  jus  generis  motus  non  snnt  animi, 


1296  HOTM  VARIORUM  IN 


8WI  BMitif^  Md  MniBi  aaUni  par-  cMUtaui.     PostMO*  ittad  'ialoi 

timm,  qas  Mot  ilUe  qoidttm  ratio*  adacta'  noii  ndetar  Latiiie  dicta» : 

iiia  cootUti  cxpertet,  ratione  anteoi  '  iatro'  enia  'adigcra'  Latiiie  dioft» 

et  conailio  regi  possont :  qoalia  aont  raiDOfy  non  <  intu : '  qnaaBqnaaB  Jjar 

T^  MiyarriK^y  HtiifywrueU.  JLamk,  cretiof  *  intns '  pro  iatro  iatcrdHB 

UH  €mm  ]^0paiere]  Sic  argtunen-  nsnrpara  ¥idealnr«    f—ift,     Nothea 

latar  Lncratini :  Aoimns  et  aniina  pnlat  eate  hoa  qninqne  verua  LaB- 

corpos  propellere,  atqne  ioMMtara  binns:  inaignicrrore*  £stetinm(He 

vnltnm  poasnnt.  at  impHlsio  non  fit  Gifan.  posteriora  ed.  priori  n«lem : 

aine  tactn,  ncqae  tactns  sine  cor-  fsfMMiJantbypopiioracfregin.  Ita 

pore.  ergo  animns  et  anima  corporca  abrapie,  et  snp.  1. 91&  aliln.  Q^. 

natnra  sunt   prmdita.   Umb.     Ubi  TeU]  AUi  IHhit  prsfero  Idi  ex  ra. 

caiai,  dictnm  ntGraMoram5ir0v>^,  177.    Hnnc  et  qoattaor  aeqiMBtea 

i.e.cnm  enim.  2Wii«*.  Adv.  81.  S.  Tersns  anposititios  esse  et  Lncretio 

104  Ctnpen  ex  mmme\  Iste  versns  indignos  snspicatur  Lambinnsj  ilUna- 

mibi  nnnqnam  placnit,  et  si  eodicet  qoe  sospicionem  Tir  masimi  jadicii 

permitterant,  rejicerem.  Creetk,  Oassendns  approbat,  cnjos  sentea- 

167  ^ap  fadionporrs]  Sop.  L  MS.  tiam  milie  Gifaniis  et  Pareis  libeotrr 

*  Tangera  enim  et  tangi,  nisi  corpns,  praefero.    Fal>er  Uiostrara,  et  corri- 

BoUa  potest  res.'  Laai6.  gere  conatnr :  /a  Cami  aMnitffvi  g^- 

160   Prerterea   parUer  Amgif  Sfe,']  mtm-  eeehu  rs.  174.  mutat  in  Interdma 

AUnd  VM.  9.  continetnr  argnmentnm :  aMTMndi  gigniimr  eutue.    Deiade  ad- 

Cum  corpora  patitnr  animns ;  alteri  dit ;  *  Hoc  qoid  sit  nernnt  optimey 

infligM   mlnns,    et   langoet  alter:  dEC.     Qni  panlo  tristiorea  sant  rel 

sivc  aotem  telom,  sive  corpus  Insnm  o  natora,  vel  ab  eraninis,bssc  opinor 

bos  rootns  et  pcrturbationes  in  aaimo  probabunt,  ncquc  fortasae  alu  ias- 

ezcitaret,    periade    est,  atromqne  probabnnt.'    £go  qoidem  et  a  aata- 

eaim  aaimnm  corporasB  natnrm  eara  n>  ot  ab   srnmnis  panlo  triatlor, 

probat.  Creedu  hsc  tamen  inprobo.     Pertnrbatio* 

/kigi]  Pati,  ot  sop.  1.  444.   '  At  bos  motosqoe  animi  in  corpora  toI- 

facera,  et  fongi,  nisi  corpus  noUa  po-  nerato  describit  poeta :  Ad  primi 


test  res.'  Xaai^    Pati.  Feiber.  ictom  coliabitor,  dom  bomi  jacot  no- 

170  CcniMlirv]  Tviatifrxw^  nt  snp.  ▼<>*  Motit  motos,  ioterdomqoe  aubit 
laaiA.  volootas,  ea  aotem  non  oerta  satis  et 

171  Si  mmm  •femiit^  ^rc.}  Hic  ver-  confirmata,  a  terra  surgeadi.  Usee 
sns,  et  qnattnor  dcinceps  seqnentes,  omnia  volnerati  sentiunt,  et  qnm  iati 
vereor  nc  non  sint  ««nrroG:  scd  ejns,  ezpertisont  quidni  aarretLucratias  i 
qni  putaverit  aliqoid  deesse,  com  ra  Mentis  io  terra  igitor  interprator 
vera,sidiligenterattendas,nihUdesi«  'Animi  ooa  cum  corpore  volnerato 
derator,  liis  qoioqoe  versibns  sobia*  bomi  jacentis.'  AUi  tamen  lagnat 
tis.  Hocenim  dicit  Lncratios:  Prm-  Inter  meerentee.  Alu  /alsr  tam— Im, 
tcrea  vides,  aoimoro  aobis  paritcr  XiOMMtaf  aotcm  pro  laaienMtloaeB, 
cam  corpora  perpcti,  et  seatira,  si  Pacu.  Harmonia,  Nonios.  Ocsdb. 
qoid  corpori  acciderit.  Ergo  corpo-  Xe<i]  Vctcres  qoidam :  tOL  Oif* 
rea  animi  est  natnra,  qnandoqoidem  173  /atas  adaeta]  8i  legeramna  aa^ 
malornm  corporeornm  est  pertiecps*  <^  ede/Ua^  effugeremns  genos  loqnea- 
Adde  qood  bic  primns  vcrsos  non  di  minoa  ositatom.  lamb.  GeaiM  lo- 
Mtis  apte  eoancctitor  cnm  superi-  qoendi  minns  ositatnm  Lambinaa  di- 
ore.  Adde  qnod  elocotio  non  since-  cit.  At  ita  qnoqne  Virg.  £n.  10. 850u 
rum  sonat,  neqoe  oiet  lucernam  Lo-  et  fortattc,  dum  Canua  nostruffl  hoc 


T.  LUCRBTII  CARI   DB  RBRUM   MAT.  L1B«  111.     1397 

locoiiiiratar,«iimitatiir?  ^NaMal-  halMiit  dicerei  ▼•riri  m,  se  iiU  t«v 

U  ▼Bloiit  adMtiuB'  Vlde  *  Intvs/  pro  «MifroO  dod  aint.    Et  seae  bmi  eliler 

lotro.    In  Collectaneis  Oif.    Qn«i«  judicare  potnit,  qoi  Tideret  ez  illit 

qoaiDy  nescio  qnid  ifa^mAnpaif  luu  ant  obtcnrisainiani  esse,  ant  cormp* 

l>et  hoc  *  Intns  adncta'  qnaa  si  dixo  tissimnni.  Sed  Pyrgepolynlces  nosler 

isset  'intro/  Frtlg.  cnr  postremnm  ilinm  non  ezplicairit  ? 

irt  Terrofm»  pMuB  SmoU]  Dnm  <<  {»  tsrra  msnKt  fiit  f«n««r  asfns. 

ii  qnibns  sgre  est,  terram  cnpide  Si  corrnptns  est^  danda  saltem  opem 

petont,  Id  est,  in  terra  decnmbere  fnlt,  nt  emendaretnr.  Sedhomomn- 

cnpinnt.  non  possnnt  enim  ii  qnibns  lignns,  invidnsqne  tim   etex—Tia^i' 

aliqna  vaietndinis  pertnrbafio  desn-  nallambabuit;  neqne  nllo  nnqnam  in 

bito  accidity  recti  sUre,  sed  cognn-  his  literis  jndicio  ralnit,  qaod  Ipsina 

tur  decnmbere  et  Jacere.  sic  Virg.  editio  plas  miUe  dncenUs  loeis  liMsile 

JEn.  t.  9S.  *  Sabmlwi  petimos  terraroy  probare  possit.    Ego  aatem  cnm  rea 

et  ¥oz  fertor  ad  anreis.'  et  Lncr.  ipsam,  qua  de  loqaitnr  poeta,  atten- 

snp.  Ub.  1. 9t.   '  Mnta  metn  tcrram  tins  considerassem,  pro  hls  verblsy 

genibus  snbmissa  petebat.  Lemfr.  Ter'  tt  in  terrv  matH»  fid  gigmiwr  «stas, 

rwtfu$  peHhUf  est  tristitia»  nam  tristes  qnse  nihil  sani  hsbent,  legendnm  pn- 

terram  contnentur:    qnod   Horatio  taviy  <i  <a«€rdiMi   Msrisndt  gignitur 

'  poslto  capite  flere :'  vide  Noninm.  «sinsy  Interdumque  fnnijy  tfo.     Hoe 

Sed  verius  poto  nihU  mntandam.  Pe-  quid  sit,  norunt  optime  qni  Upothy* 

tnnt  terram  moribnndi»  in  tem  vero  miam  ez  animi  anxietate  aliqnando 

prostrati  flsstnant  interdnmqne  de-  passisnnt;  tnncenimnonsineaUqno 

nno  exurgendi  iUis  nascitnr  cupido,  jncnodiutis  et  snavitatis  sensn  ter- 

U»  Fosf.  ram  siiecidai  petimnSy  et  interdnm 

174  Ei  tn  ierra  msnfis]  Sic  liabent  mori  hibety  interdumqne  volnntas  in* 
qoattuor  Ubri  manoscript.  Floren-  eerta  flnctnat  inter  vivendi  merien« 
tini  antem,  et  t»  ierrawri^.  Oniniiio  dive  consiUnm.  Tale  aUqnld  deserip* 
homm  verbomm,  cnjnscanqne  sint,  sit  Virg.  4. 961»  in  Didone  moriente, 
sententla  obscnra  est,  nisi  forte  Imsc  enm  jam  sibi  pngionem  adegisset* 
sit :  et  inseqnitnr  raavis  terrm  pe-  Versos  snnt  plane  admirabUes :  *  Ilia 
tltns,  et  mentis  mstns,  i.  e.contiir«  gravesocnloscoDataattoUere,riirsns 
batio,  qum  fit  in  tem,  segro  Ulo  In  Deficit :  infixnm  stridet  snb  pectora 
terram  sensim  coUapso.  Qnod  si  vohius.  Ter  se  se  attoUens,  cabitoqiM 
quis  malit  legi  mt<tf,  mitem  sestum  innixaylevarit;Terrevelntatomest; 
intelligenins,  non  letaiem  neqne  pes-  ocoUsqne  errantibns  alte  QnflBsivit 
tiferom.  Lamb,  ccelo  lacemy  ingemnitqne  repertn.' 

MeniW]  Quidam  veteres :  mi«is.Gif.  Sed  legenda  illa  in  primis  snnt,  qnm 

175  Ei  inierdmm  exenrgendi]  I.  e.  a  Michaele  Montano  scriptora  QaUo» 
et  iDterdnm  deliberatioy  seu  dobita*  quflB  de  seipso,  onm  ex  eqno  vi  sn- 


tio,  otrnm  exsnrgat,  an  etiam  j aoeat.     bita  detnrbatns  esset,  flsemoria 

sed  non  est  qood  his  verslbns  expli-    darit  Qnod  enlm  Mc  lincratios  seri- 


candis  tantam  operam  ponamus.  nam  bit,  si  emendatio  nostra  veraesli 

si  nothi  sant,  inanem  operam  snmi-  niom  optime  interpretaUtnr  vir  cla* 

mns :    sm   gerroani,   satis  explicati  rissim.    Ceternm  *  morieiidi  sestns' 

sunt.  Lamb.    Insigni  errora,  inqnit  erit  mortendi  impetus,  «onsiUwn  oerw 

Oifanios,  hosquinqae  venas(ab  171.)  tumi  dec.    Qoi  paulo  tristioras  snnt, 

nothos  esse  putat  Lambuius.  Sed  nec  vel  a  natnra,  vel  ab  mmmnisi  hmCf 

vercy  neque  sine  impndentia  hflec  io-  opinor,  probabnnt ;  neqne  fortasse 

quitnr  Oifiinins :  nam  Lambinns  satis  aUi    improbabunt      Nam    plnribns 


1228  VOTM  VARIORUM   IN 

agere  ea  ot  confinnem,  nec  Tacftt,  18S  Nil  mieofitri  celeri  raHome  ni. 

neqne  adeo  iubet.  Faber,  Qtiam  n  menM]  Vide  apud  Honaer.  in 

178  Is  tUn  mmc]  Nunc  docere  in«  Odyss.    de    admirabili     celeritate, 

cipit,    cnm    animns    sit   corporeut,  '  Ocius   cogitatione/    Fab,      Unde 

qoali  sit  corpore  pnedttus,  et  qua-  icon  fere  summe   celeritatts,   apnd 

libus  ant  quantulis  corpntculis  con-  poetaa,  ex  gr.  Aartv^nM^'  ^^  ^^^f^f 

•tet*    Et  probat,  ex  minntissimtt,  et  lih  i^/ui.  et  similia,  qus  Tlderi  poa- 

tnbtiliiiimit,  et  rotundistimis  princi*  tunt  apud  Rittersh.  ad  Oppism.  Ha- 

piit  ten  corpuscnlis  esse  conflatum  lieut.  lib.  6.  Ters.  660.   Qnibaa  adde, 

et  coBcretnm»   Lamb.    Animum  na-  qnod  Heiiodorns  in  JEthiopicis  rakle 

tursB  corporets  etse  satis,  si  Lucretio  ^miliare  habet  X&yov  9lmrw^  et  xAfmf 

credimut,  demonstraturo.  Quo  autem  rdxw.  pag.  410.  S06.  17S.  28.    Iten 

corpornm  genere  constet  bic  animns  ptg.  188.  hXJC  i(r  Kpa  kouwO  'warrbs 

docetvss.  Sl.    Atomi  yiE.  qnae  ani-  ^^cpor  r5  9cior.  Preig. 

mum  constitttunt,  minnt»  snnt,  te-  18$  Ocywt  ergo  aaimMM]  Vult  L«- 

nnet,  et  rotundts.     Qnippe  animnt  cretius,  cum  Epicuro,  antmnm  esse 

est  mazime  mobilis,  at  quod  maxime  mobilisHmum  quiddam,  atqne   a  te 

mobile   est  debet  componi   ex  iit  moveri :  qnod  autem  ita  mobile  ett, 

particBlis,  qns  tnm  propter  textu-  necetsario  constare  ex  primordlis  mi- 

ram,  tum  propter  moiem  et  figuram  nntittimit,  ItBvitstmis,  et  rotnndissi- 

tnnt  ad  motom  aptat.     Ret  enim  mit.    Etiam  Plato  dicebat,  animnm 

aliat    contemplemur,    ideo   mobilit  a  te  moveri,  et  ette  mobilitsimum : 

aqna,  quia  partet  ejnt  parvte  tunt  et  Pythagorei  tic  animum  definie- 

et  voiubilet;  mel   interim    motum  bant,  nnmemm  teipsum  moveiitem. 

difficulter  recipit,  quia  componitnr  Sed  Aristoteles  lib.  1.  de  Anim.  eos 

e  partibns  magit  implicatis  et  per«  refellit,  qui  animum  a  te  moveri  vo- 

plexis.    Pariter  ievi  vento  papaveris  lunt,  negatque  omnino  animnm  mo- 

aliornmve  granornm  acervut  distipa-  veri ;  cx  quo  efficitur,  neqne  a  teipso 

tur,  dnm   tpiculomm   aut  lapidum  moveri :  docetque  non  esse  neceasa- 

acervns  fortiter  resistit :   ti  cantam  rium,  ti  anima  sit  principinm  motns, 

requirat,  teia  itta  et  lapidet  grandia  eam  quoque  moveri :  ted  contra  ip- 

tunt  corpora  et  atpera ;  grana  vero  tam  qoidem  ette  immobilem,  cur  an- 

rotnnda,  Isvia,  et  minuta.  Vvjch  v^-  tem  corput  moveatnr,  esse  cansam. 

jcifrai  ^  ^6fuaf  \cior<lrMr,  koX  (rrpoyyv'  Lmb» 

Xardnwy  ob  (ittam  particulam  inter-  186  AfUe  eailof  fwmun]  Sic  legen- 

ponit  Qastendus)  voAA^  rtA  Sio^  dum,  non  fHonnii,  nt  est  in  libris  vul- 

pova&rra¥rcvavp6s.  Epicums.  Cree^  gatis :  nam  haec  est  verborum  atrac- 

£1  imde]  £t  ex  quibut  primordiis.  tnra :  animus  ocyut  te  perciet,  id  ests 

Lmab*  permovet,  quam  ret  uUa  eamm  reram 

180   PembHlem']    Sic    Epicuras :  quat  cernuntur.  Lamb. 

^  ifwx^  AcrrofMp^f  o&ftOy  koI  Acipro^c-  187  Conttare  rottmdbj  tfc']  Sic  Epi- 

pcordroir  aAftaai  o&yKwrm.  i*  e. '  ani-  curat :  KcU  4(  br6fuaf  a^Ti^  avyaMka 

mut  corpnt  ett  tenuium  partium,  et  Aciardhw,  icol  crpoyyvKurdiTtMrf  nXXf 

ex  tenuistimamm  partium  corpori*  rip\  Ztaptpovadif  ra»  rov  avpin :  i.  e. 

but  conflatnm.'    Idem,  i^  if^vx^  a&fjid  *  £t  eam  ex  atomis  conttare  iKvissi- 

^i  Xearofjutp^Sf  mp*  ZXop  rh  SBpourfM  mit,  et  rotunditsimis,  et  ignit  ato- 

wap§aaappi4»o¥.  i.  e. '  anima  corpos  est  mos  rotunditate  ionge  tupecantibns.* 

tenuibut  partibus  praeditum,  per  to-  Lamb. 

tani   animantis    mattam    diffusum.'  189  ilfomtiie  icli  ponw]   Ut   parvo 

Lamb,  momento    impulta   moveri    poasini* 


T.  LUCRETII   CARI   DB   RBRUM    NAT.   LIB.   III.      1229 

tAtmh,  ItaFestus;  qui  tamen  habet :  yelMarallos  immatare  debuerit,  li 

«t  pwrvo  ponent.    Quidam  libri :  JVo-  verom  est  ab  eo  esse  imroutatam  et 

mine ;  male.    Ita  inf.  6. 47S.  Gif.  comiptam,  vel  ego  seqni  noo  debue- 

190  TioUUlo]    MinimOy    ScucrMws.  rim.    Quarovis  enim  ea  quam  habeat 

•^"*^*  iibri  Florentiae  impressi,  ait  speciosay 

Fluehiat]  Ita  restitui ;  ut  sit  Dac-  JVom  pappoa  minma  aura  poUst^  tfc. 

tylus  in  fine.    Vide  Indicem.    Qoi  antiqna  tamen,  qu»  reperitur  etiam 

numerus   hic  optime    congrnit,    In  in  aliu  impressis,  sententiam  conti- 

libris  qnibusdam :  fiMetat^  in  quibns-  net   non    absurdam,   sive  papanens 

dam :  ftutat.    Neutrum  Lucretio  dig-  legatur,  sive  papmenm.  est  antem 

num.    Vid.  etinf:4.75.  G^,  hic  ordo  verbornm:   Namqoe  anra 

FUUai]    Sic    habent    libri   manu-  parva  et  levis  cogere  potest,  ut  altus 

scripti,  qnibuscum  consenUunt  Pari-  papaverum,  seu  papaveris,  acervos 

sienses  et  utriqne  Aidini.   «flntaf  tibi  ex  imo  diffluat.   Pappi  autem,  si 

autem  positum  puto  pro  fluitat.  Alii  qais  forte    scriptnram  Florentinam 

habent/iM:<<rf.    Quod  si  cui  probabi-  nialit,  cui  nnllo  modo  asseDtior,  soot 

tur,  <fluctat'  erit  positom  pro  floc-  carduorom  flores:  qua  voce  otitor 

tuat,  qnod  postremnm  nonnnlii  pro-  infra  Lucret.    Sed  com  io  libris  ma- 

bant,  atqne  adeo,  aliis  scripturis  re-  nuscr.  plane  scriptum    sit   partim, 

jectis,   solnm   tuentur    et   retincnt.  Nmnque  papaeerie,    partim,   Namque 

Lamb.    Fluitat,  flnit.    Locretio  in-  papaverum :  eornm  seqoamor  potios 

dignum,inqnit6ifanius;  vellemcan.  auctoritatem,  atqne  harom  doarom 

sam  diceret.   Fab.    Et  hioc  «  flut»  scripturarum  posteriorero  magis  pro- 

murenaB,'  quia  solis  vapore  calefact»  bemus.  Lamb.   Namque  papaeerum  oii- 

in  snmmo  flultant  aeqoore,  nec  cute  ra,    Hsc  verior  videtor  scriptora. 

siccata  mergi   possont.  Tum.  Adv.  Vide  simile  sopra,  lib.  1.  vs.  362.  de 

19.  34.  Annotator  noster  in  marg.  verbo,  '  corporom.'    Alii :  papaverie. 

ftuctrat.     Ita  fluctuatum  hoc  loco;  Oif.    Ita  Codd.  et  recte.    Aiii:2Vam 

neque  qoo   pedem  figerent  viri  vel  pappoSf  qua  voce  ntitor  Lucret.  vs. 

ernditissimi  babnisse  videntur.  Cau-  387.    At  '  pappos'  istos  sen  cardoo- 

sa  mali,  si  dicam  qood  sentio,  fuere,  mm  flores  lavigatos  et  rotondos  qoit 

qui  ftuctuat,  simplicissimum,  et  hnic  dizerit  ?  Creech, 

loco  aptissimnm  verbum,  cnm  ZurvK-  Suspensa']  Aura  Muspeneay  i,  e.  pla- 

xdfitts  efferre  non  possent,  ferendum  cida,  lenis,  silens :    et  ita   Nonios» 

non  esse  existimanint,  adeoqne  im-  Ter.  Pborm.  6. 6. 26.  <  hoc  nbi  ego 

routarunt :    nnde    flutare,    fluctare,  audivi,  ad  foreis  Suspenso  grado  ire 

fluctrare,  et  qusB  non  ?    Idem  autem,  perrexi.'  Lamb. 

qood  hoc  loco,  etiam,  4.  76.  statoe-  109  Lajndiim  eotOeetum']  I.  e.  acer- 

rim.  Pro  verbo  *  flotare'  qoid  faciat  vom  lapidom,  lapides  in  nnnm  locnm 

*  flnta  mursena'  apnd  Macrobium,  ab  conjectos.  qnidam  viri  docti,  in  his 

Turheb.  Adv.  29.  cap.  34,  adducta,  Muretns,  legunt   lapidum  eonlectum. 

qoippe  non  a '  Antando,'  sed  a '  fluen-  Ego,  com  in  omnibns^  libris  scriptnm 

do'  itadicta,ntsolidesati8  ostenditin  reperissem  coiuVchan,  nihil  ansus  fui 

£tym.  Oer.  I.  Voss.  non  video.  Preig.  mntare :  ne  nnnc  qnidem  qoicqoam 

193  Et  cunetautiar  actus]    £t  tar-  mutavi.    Sed  tamen  conleetum  magis 

dior  cursns,  sen  fluxus  :  tralatio  est  probo.  Lamb. 

ab  iis  qus  aguntor.  Lamb,    Tenor,  ConZedamJ Siclegendum pnto. Vul- 

ductus.  Fab.  gati :  coiijectum.  Vide  Indicem.  Gif» 

197  Namque  papaverum  aura  potest]  Spiclorumque]  £t  spicniornm,  telo- 

Non  video,  cur  antiqoam  scriptoram  rom*  iibri  veteres  tamen  habent,  spi' 


UW  NOTiB  ▼ARIOmUM  IN 


nwH  l«(«idoBi  rasf leor  fmm^  qa«  foitiiM  reete  ■ciiptf 

fpiMfwnfiie,  i.  «.  tt  npiemm,     Nam  Mt.     Non  m«  Mtem,  q«od  qao» 

▼Heres  dixiite  'spicm/  lageBere  qaaai  ofiendat  partkipinBi  'oMibili- 

BMseolino,  pro  tpleam,  testotnr  Pom-  tato.'    Ett  eaim  natoni  a  ▼erbo  ■»- 

peins  Fetlns.  Jbon^.    Alii  MolfehMi,  bilitor :  qnod  nsarpat  infm  eod.  libL 

fpicl0ramfaf.  AUi  fpicnramgae  sen  tpi-  Bon  longe  idem  Lneret.  ts.  S48.  '  Ac- 

vnteres  eaim  dicebont  ^  eipit ;  inde  aSr,  inde  •nnia  Bobili- 

gjpiagfsmw  Tero  hnie  loeo,  et  tantnr.'  nsnrpat  et  Cftcilins  oetivom : 

poistm  menti  mafis  eonvenit.  OteeA.  'Itaqne  qasB  Isetitia  nie  inobilitat, 

!••  Hfsnn  ps^mt]   L  e.  oon  potest.  mmror  molitor  metn.'  Lmmh» 

•ieaatom  habent  libri  mannscripti:  /<amo6ili<ate/mni<ar]  Ita  in  qni- 

Boqne  dnbinm  est,  qoln  h«c  scriptn-  bnsdam  Tetefibns ;  nisi   qood   proy 

ra  reeta  sit.  ^Nena'  eoim  dixemnt  aMi6elitata,  eraty  oMMHtafo.    Vnlgnti: 

▼eteres  pro  nony  nt  notat  Nonins:  moNttoffyraiaitar.  Oif. 

«iUtqoe  tostem   LocilUam  Ub.  SO.  2O2jl#fMifri9aofa0fne  mofw]  Sic 

'8ed  taoien  hoe  dicas,  qoid  id  est,  legendnm,  non  fnoomfne  mmgiMp  nt 

■isl  oenn  molestom  est:'  et  Vorro-  est  in  ▼olgatis.  Lmmb. 


I,  eplitola  od  Fofiami  *Si  hodie        Com  poodfre]  Fateor  grmTio  mo- 
lo  iwols,  cros  qoidem  Teoies :'  ite.     tol  resistere,  at  meUos  hoic  ioco 
IdemLocretios4.7M. 'Neooqneoot     Teott  coryDre:   qois  eoim  Beaclt 


ropidi  cootra  eonstare  leooes/  Luab,  quam  esse  oleo  graviorem  P  Ucet  rero 

Nfoo.  Noo.  Flt  aotem  o  /d|rv.  Hloc  gravlor  sit,  qoooiam  e  mioDtiofihvs 

Bogativa  in  sermoiie  nostro.    Cete-  corporibos  seu  particoUs  (Mmipooitor, 

'io  pMoa  etiam  oratiooe  osorpa-  ideo  mobilior.  CreedL 


iMtor  CiceroDls  tompestate ;  oam  209  flloc  qmofue  ra  etaooiy  tfeSl  Am- 
▼orro  io  Epistola  qoodam  dizerat,  mom  coostare  ez  otomis  ouootia,  Im- 
'sl  oooo  reois.'  Fa6.  Et  ihtftra  Tibos,  et  rotondis  docoit,  qaia  est 
ooBt  HU  qoi  legoDt  BTalla.  Creech.  mozime  mobiHs ;  Jom  tss.  SS.  deaaoo- 

<hMO#o]  Marg.  fraqmmm^  idqoe  ez«  strat  onimi  et  anuom  natoram  aol>ti- 
pooit  alfaoM,  ot  2.  11S6.  et  6.  10.  lem  esse,  teools  teztorm,  et  e  miao- 
'^nfii'*  tis  corporibos  coDJooctam;  qoippe 

Frsfoam]    Ito   yeteres  librl  ftre  moriator  anloialy  toto  ovolat 

OBmes.    Ylde  lodicem.  ihiidam  re-  at  si  metiarls  codarery  eadem 

teres  taoieoy  ot  et  MaroUos,  et  Vol-  mortol,  qol  folt  ▼ircDtls  aiembi 

gati :  faoalo.  Qoidam  reteres  etiam :  moles ;  sl  ezpeodasy  Idem  poiidoa. 

perfoam.  Oifao.  Igitor  qood  avolat  est  sobtHe  qood- 

201  Itm  muibiliiata\   Adrerte  aoi*  dam  et  minatom,  soUdam  eoim  aU- 

mom  ad  hoc  loqaeodi  genos,  qoanto  qoam  partem  magoanuredetrohasy  di- 

parTissima  et  leyissima  sont,  ita  mo-  rerm  erit  totins  moles,  et  diversnm 

biUtate  frnantnry  sea  ita  mobllitata  pondas.    Brevitery  ot  jodicomaa  flo- 

fernntor:  qusB  posteriorscriptoraez  rem  rinl,  odorem  nngnentl,  etmpo- 

codice  Voticano  et  libro  Memmii  ez-  rem  sapidl  allcnjos  corporis  coDstafo 

pressa  est :  in  qnibns  legltnr  moKii-  e  particnlis   snbtHibas  et   nUontia. 

taff/enmtnr.  *Qnanto,ita/proqnaii*  qnoniam  postqnam  vinnm  Tapidnm 

to,  tantom.  sic  sop.  2. 687.  *  Et  qoam  fiat,  nngnentnm  istnd  amlttlt  odorem, 

qnicqne  roagis,  &c.   Atque  potesta-  et  sapidum  corpos  iosipidom  redda- 

tes,  ita  ploriay'  seo  '  plurima/  dEC  tor,  corpora  tameo  ista  ejosdem  soot 

Sed  ooo  dissimnlabo,  me  scriptom  molis,etejnsdempooderisqoopriiis; 

reperlsse  in  cod.  Bert.   PmrvMma  slmttiter  etiom  propter  eaodem  ro* 

eorpora  perfoam.*  lo  Vatlcano,  prs.  tlooem  idem  de  aofana 


T.  LUORBTII  CAEI   DS  RBRUM  NAT.  LIB.  IIL     128t 

••!•   Vfe^  «fi^  i€Tt  XwiiyiifU  ««^'  poslM  tadtiiiii  est :  nt  apnd  MIm* 

SXor  r^  ll0^oM7Mi  vaptcvmpp&m,    Epi»  tim  io  Cattl.  Cap,  1.  *  Omoea  iMNiii- 

coms.  CtmcA.  aes,  qui  sese  stodeot  pnratare  eat^ 

JMifaaf]  Deelarat :  at  top*  l.  8117.  terit  ainmaiitibQi.'  Tmn,   Aiv,  M» 

*  plof  io  te  oorporit  eate  Deliqoat.'  S4.    At  ego  illod,  '  si  postit/  potiot 

fist  aotem,  quod  topra  ate  lectori  explicarem :  tl  tamen  pottit  fieri  ot 

tigni6caro  Ibgit,  hoc  quoqoo  onom  cooglobetar  atqoe  ad  onum  locom 

cz  diioentit  ▼ocabolit  Latinit,  qott  redigatur  inclnta  h»c  animi  textnra; 

aliit  ctto  tgnota,  tibi  oni  nota,  vero  qood  negat  latit  clare  fai  teq.  qaom 

gloriabatnr   Oolielmot    Pelitteriot,  vert.  tl8.  dicat  non  io  ooom  locom 

Epitc.  Montpett.  Prmterea  aoctor  ettettipatam,ted'nexampcr  venasy 

▼ocabolarii  Lathio-grttciy  mihi,  a  Cl.  viscera,  nerrot.*  Hor. 

Poteano  oommodati,  tic  interpreta-  ti%  fiidfpla]  'lodipiicor'  verbom 

tnr  hoc  ▼erfoom:  'deliqaat,'  Zafi^Tf  compositnm  ex  timplici  apitoor,  et 

ftni^ti:  qom  verbo  Laitine  twtmn  pnepotitione  in.  interponitor  d.  qoo 

reddita,  tonant  '  trantcolat/  *  dofte*  ntitor  et  Plaotnt  noo  ono  loco.    Vel 

cat/    Qoit  igitnr  non  videt,  *  deli«  lege  endepta,  a  verbo  endipitcory  es 

qnare'  et  hoc  locO|  et  aUit,  idem  praepotitione  endo  et  apitcor.    Ego 

▼alere  qnod  dedararei  tralatione  doe»  tamen  indepta  retineo.   Lamb,    In- 

ta  a  vino,  et  thniHbm  defmcatis,  et  depiici,   atteqoi,    adipisci,  Festnt. 

liqoidioribat  effectis.  Lamh,  Vreeeh. 

Nidmnm  dedieai  ^]  Vide  sop.  1.  114  NU  m  UmaiMm']  Nifail  demtnm, 

MS.  G4^.    DeUqnai*  9edarat;Tox  nihil  detractom,  detritnmy  deminn- 

minns  nota,  ideo  alii  prefernnt  dedi»  tnm.    Sic  aotem  Tidetnr  legendoni 


tof,  nt  1.  808.  Creeeh,  potius,  qnam,  at  vulgo,  Ubatam.  M. 

Sll  Sipoti«etoafiMi«rarJ]  Comdno  Tnll.  Epist.  Ub.  8.  'Etsi  de  tna  pro- 

Ubri  veteret  haberent  ee  peeeH^  tnt-  lixa  beneficaqne  natnra  limabit  aU- 

picatnt  tnm,4ibrariiim  trantpoinitte  qnid  posterior  annns:'  Umabit,!.  e* 

vocalels  e  et  i,  et  scriptltte  ee  peeeUf  deminuet,  detrahet,  decerpet :  nbi 

pro  ei  peeeet:  qnam  pnto  Teram  ette  tamen  nonnalU  libri  veteret  habent 

acriptnram :  'ti  pottet  conglomerari*  UmUaHtf  nt  et  Tolgati  aliqnot,  ab 

aotem,  h.  e.  ti  pottet  in  imam  mat-  oodem  yerbo.     Si  qnit  tamen  legi 

tam,  In  nnam  molem,  et  in  nnum  malct  Jfftratam,  nt  assamta  pnepoil- 

qnati  glomnm  cogi  et  condnd.  Lomfr,  tione  df ,  fiat  deUiraimm,  non  pngna- 


Si  pttsit]  Ita  omnet  Voteret  ibre.  bo :  qalo  magoopere  probabo.  Ixmifr. 

MaroUut :  pomil.  Glftm.   At  yero  io*  Magn  probem  al.  editionet,  lifralam. 

audltam  et  Inotitatnm  gennt  est  di-  Faber.    Detractnm  :   AUI    WKthm  z 

eendi,  antlqnam  tamen,  ci^ot  dno  ted  LamMnoi -maxime  probaret  NH 

proferam  exempla:  ^qnamqne  loco  dsii6roi«ai.  Oreedi. 

to  Contlneat  parvo,  te  potth  con|^  215  Jlforf  omiiia  preniaf}  1.  o«  mor» 

merarL'  Sic  vnlgoednot,  adnlterantet  onroia  relinqalt  integra.  Idmb,  Fadt 

antiqoltatom :  ot  1.  105.    *  Qoippo  ne  qnid  detrimenti  In  molo  corporia 

•tenim  qoam  molta  tibi  me  fingero  appareat.    Vadem  te  et  pnedem  in 

poatam.'    Vetnitatem  aotem  inter-  oimiia  exhibet.    Ita  *  pnettare  peri- 

poiantet,  jofli  Jlagtr»  pMioMf,  ednnt.  cnlnm,'  ''fidem  pnblicam  prmttare/ 

£go  voro  notare  malai  Ittat,  nt  tin-  Faber, 

gnlaret  et  prope  prodiglotat  dicendi  -919  'QwtteKm']  Qnoniam.     Sic  et 

formaa,  qnam   Uko  movore :   cnm  alibt.  Lamb. 

tolam  Ardmltmi  eontnetadiiie  iUnm  S90  Exiima  membrermn  ciraan-otf^ 

aooatatlvnm  oxprtttum  faiite,  vbi  wro]  Exktma  eireum-etnara^  i.  e.  ex* 


1232  NOT^  VARIORUM  IN 

tremitaiy  iwi^di^ukf  suminiit  cortez.  etpondasdiaiiiioetar:  vi4.cCUm.vft 

Beoiqne  '  circam-cssara '  est  wfpt-  279.  Creed^, 

mnr4.hunc  ▼eranm  profert  Priscian.  2S2  Nee  tamai  hmc  sfaipter,   tfrJ^ 

lib.   si   bene   memiai,  tertio.  idem  Sabtileshasntomosyeqnibns 

Lucret.  4.  651.  'Ut  snnt  dissimiles  composait,  non  esse  oikiBS  et  eji 

eztrinsecus,   et   generatim  Extima  generis  asserit  vss.  6.    ObeenraTenC 

membromm  circum-CKsnra  coercet.'  eoim  in  morientibns  cxlinlari  aTMS, 

Lamb,  eamqae  calidamy  nna  cnm  aere  (sine 

222  QMod^enus  eif]  I.  e.  quale  est,  qoo  calor  esse  non  solet)  inteniiisto; 

vel  cnjos  generis  est :  nt  snp.  2. 104.  at  qai  moritar^  efflat  Tel  expimt  aoi- 

*  Qood  genaSf  e  nostro  cnm  missns  mam ;  ideoqae  anima  ista  ex  aw«, 

corpore  sanguis/  &c.  et  infra  non  aere,  et  calore  constat.   YOx^  ^mitii 

longe :  *  Quod  genus  in  qnovis  ani-  lcm  Acwro/icpcs  wap*  (Uior  t^  Mpsigyw 

mantnm  Tiscere  ¥olgo  £st  odor/ dEC*  wptffwap/U^^    vpoff^iup^iaraa-w    tt 

Malim  antem  sic  legi,  Qtiod  gemu^  mfM^ium  eappou  rwk  mpaff»  ^x"^  "^ 

auJt  Bacchi  cumfto»  «MHMtl,  ifc,  osten-  «f  ithf  rair^  vpmri^pb ,  «p  54  tw^ 

dit  a  similiy  animum  minutis  admo-  Epicurus.    £t  apud  PlatarchnBi  ad- 

domprimordiisconstare,qaia,qaem-  Tersus    Colotem  Epicurei   dlcnntni' 

admodom  cum  odor  Tini  aut  ungnen-  d^  r^r  ^fwxvs  otoiar  aviKnrfwiarm  1« 

ti  CTanuit,  Tinnm  aut  nngnentum  ni-  riros  0^p^,  koI  wwwiitmmy  nX  Arp^ 

hilo  minus  est  ad  speciem  atqne  ad  Sm.  CrtccK 

adspectum  :    tta   postquam   animus  r^ntos  citim  fMidam]  Primiu  pei 

excessit  e  corpore,  ipsa  extrema  cor-  hnjos  Tersus  est  proceleosaiaticna 

poris  csBSora  nnila  ex  parte  Tidetur  pro  dactylo,  nt  apud  Virg.  JEn.  5. 

deminuta.  I/im6.  432.  *  Oenua  labant :'  nisi  dicansss  ■ 

Baeehi  eimflft»\  Per  florem  Bacchi  tme  hoc  loco  consonantem.  aic  ite- 

fortasse  uTam  labmsce  significat :  mm  apud  Lncr.  4.  12S6.  '  Tenne, 

qnam  cauadKtn  appellant  Grfeci.  De  locis  quia  non  potis  est  affigere  ad- 

qua  sic  Plin.  20.  11.   'Odor  idem  hflBSuin.' et  hoc  lib.  384.  '  Nec  nebn- 

ei,  qui  germinantibns  uvisy  atque  inde  lam  noctOy  nec  aranei  tennia  fila.'  et 

noroen.'    Idem  12.  c.  ult.  '  Eodem  et  tmpe  alibi.    Incipitnuncdocere,  ani- 

cenanthe  pertinet    £st  autem  Titis  mnmconstareexTentotenalyTmpcirc^ 

labrusc»  uTa.  colligitur  cum  floret,  aere,  et  natnra  qnadam  nominis  ex- 

I.  e.  cumoptime  olet.'    Alii  simplici-  perte,  qua  nihil  quicquam  subtilins. 


ter  de  odore  Tini  dictum  Tolunt.  Sic  nihU  tenuins  excogitari  poteat. 

Pbiutus  Curcul.  1. 2. 1.  '  Flos  Tcteris  237  Miitta  ctm]  Sic  coiyecit  legcn- 

Tini  meis  naribus  objectus  est.'  Idem  dum  esse  Turaebns,  cum  acriptnm 

Casina  3.  5.  15.  '  nisi  h»c  meraclo  reperisset  In  cod.  Bertiniano,  aniita- 

Se  uspiam  percussit  flore  Libyco.'  giM  n.  qnam  conjecturam  magnopeie 

Idem  Cistel.  l.  2. 8.  '  Qoiaque  adeo  probo.  Nam  ex  *  cieri/  factom  ^ceri,' 

me  compleTi  flore  Liberi.'    Fortassis  ex '  ceri/  ^  qneri.'  Lmb. 

autemPlautus  per  'florem  Bacchi/  Jlfovm]  Qnidamlegendnmpiitant: 

seu  Tini/  significat  Matritiaw^  i.  e.  deru  Oifan.     Cum  Tnraebo    cm, 

Tinnm,  cujos  non  solnm  sapor  palato  Tel  cum  aliis  moMrt  legaa,  perinda 

et  lingusB,  Tcram  etiam  naribus  gra-  est.  Creech, 

tus  est.  Irfim&.  238  Triplex]    £t  calor,  atqne  aer. 


227  Qttia  mtitta]  Nisi  vox  ista  *  mul-     et  Tonti  caeca  potestas.  Fa6.    Ani 
ta*  sileat,  ▼ereornepoetasibiparam    haec  ex  aura,  aere,  calore  conatans 


constare  Tideatur :  sint  enim  minnta    est  plane  Imperfecta,  nondmn  vim 
semina,  at '  mnlta  *  detrahas,  et  moles     tiendi  aut  cogitandi  sortitur :  qoar 


T.    LUCRBTII   CAR!    DE    RBRUM   NAT.   LIB.    III.      1233 


tnni  igitor  aliqnod,  qnodctinque  ilind  ^ifeTM  moius  qutedamy  qua  mente  ro/a- 

•it,  nomiDe    enim   tenti*    Epiciireis  fe»;  et  ita  habet  editio  Grfaiiii ;  setl 

ignotom,  addendnm  esr.  Istnd  qnar-  ea  lectione  nibil  nequins,  ant  ridicn- 

tom  e  niinntissimis,  maxime  ladvibiis  lom  magis.    Prior  autem  illa  starc 

et  snbtilibos  atomis  constat,  qnippe  non  potest,  quid  enim  sani  habet  id, 

primnm  moTetnr,  et  tnm  calorem,  quodjam  lectnms  es?  Men$nihilho' 

anraro,  et  aerem  per  membra  exci-  rumreeipitpouecrearemotuiquimetae 

tat,  omnesque   partes  corporis  pro  qutedmm  volutent,  eaqoe  pro  bis  ver- 


diverso  rootn  vel  dolorem  vel  volnp- 
tatem  seotinnt.  Si  motns  hic  vehe- 
mentior  sit  qnam  aniroi  textnra  pati 
possit,  fti  nsqoe  ad  ossa  et  medullas 
penetret,  dissipatur  anima,  et  mors 
inseqnitur.  Si  minns  vehemeos,  si 
Sn  corporis  soperficie  sistator,  tnm 


bis,  qutedam  qwi  mente  volutent ;  sic 
legendnm  existimo,  quei»  omnia  dmM- 
lUantur,  Certe  ita  postulat  ratio, 
cni  anscnltandnm  est  invitls  centom 
millibns  Mss.  Codicnm.  Nam  de  '  mo- 
bilitantnr/  qnod  dicam  nibil  estycom 
duobns    tribiisve    locis     id    verbiira 


integra  manet  anima,  et  sensns  sive  apnd    Lncret.    S.   248.   reperiatnr : 

doloris  sive  volnptatis  oritnr.     Haec  tiide  omnia  mobiHtantur,  ct  alibi  in  3. 

▼ss.  21.    Plntarchns  et   alii  dicnnt  ftOl.  quoqne  queis  mobiUtata /eruntnr. 

Epicnrnm  non  fecisse  simplicem  ani-  Fab.    Oifanins  Sen»ifero§  motus  qum- 

mi  oatnram,  sed  esse  voluisse  ufnfAa  daniy  q[ua  m^te  volHtent.    Enm,  nti 

4a  roaadpmiff  4k  wotovwvp^vsy  4k  vouv  solet,  seqnitur  Pareiis,  ita  tamen  in- 

&c^i(8ovf ,  ^jc  «oi«v  mfWfAarucov,  4k  tc-  terpretatur :  '  Qnia  ratio  aniroi  oon 


rdpTov  ra^s  hKorropoydarov,  %  ^  aitn^ 
oMrrnoAf.  De  Plaeit.  Phil.  4.  3. 
Creeeh» 

840  Nil  harum  quoniamy  ^e.]  I.  e. 
qneniam  roens,  sen  ratio  animi,  noo 
recipit,  seu  oon  approbat,  qnicqnam 
homm  trinm  pos^e  sensiferos  motus 
creare :  qni  rootns  res  aliquas  cogi- 


approbat  qnicquam  hornm  triura  pos« 
se  sensiferos  motns  creare,  qni  mor 
tus  res  aliqnas  cogitare  et  volntaro 
qneant.'  Ista  vero  Oifanii  lectione 
nihil  oeqnins  aot  ridJGolum  magis. 
Prior  aotem  (inqnit  Faber)  illa  non 
stare  potest,  &c.  Ita  scribere  debu- 
isfle    Lacretinm    dicat    Faber.     Ita 


tare  et  volotare  qoeaot.   reperitnr  scripsisse  minime  concedo :  (Jt  senn" 

antem  b«c  scriptnra  in  cod.  Floreo-  fero»  motns,  quadnmquimente  volutent, 

tinis  dnntaxat.  Lamb»  Aliqnis  non  minns  intelligat  qnam 

241   Mente  vokUent]     Sic  Lncill.  Motue  iato»  »en»i/ero»,  qui  cogiiationi 

'  Hasc  tn  me  insimulas?  non  ante  io  in»erviant.    Alii  tamen  legiint,  Se»»i- 

corde  volntas?*  et  Virg.  JEn.  4.  683.  fero»  moliw,  4gui  dant  qua  mente  tohtte». 

*  Sic  adeo  insistit,  secnmqne  ita  corde  Creech.  Non  intempestive  Marg.  nos* 


Tolntat/  et  6. 185.  *  Atqne  hec  ipse 
sno  tristi  cum  corde  volntat.'  et  Plau- 
tns  Captivis,  4.  2.  1.  *  Quanto  in 
pectore  hanc  rem  meo  magis  voluto, 
Tanto  mihi  spgritodo  aoctior  est  in 
Aiiimo.'  Lamb» 

Jam  iriplex  onimi  e»t  igitur  natura 
reperta:  Nee  tamen  h4tc  »alt  »unt  ad  «fa- 
»um  cuneta  creandum ;  NU  harum  quo' 
mam  recqnt  men»  poite  creare  Senetfc' 
ro»  motu»f  quadam  qui  mente  volutent^ 
Postremos  versos  ita  in  qnibnsdam 
editiooibns  legitor,  poisf  creare  Sen' 


ter  ad  Fabri  illam  emendatiooem  ; 
'  Hac  ratione,'  inquit,  *  omnia  ez  om* 
nibus  fieri  poMunt*  Adeoqne  Vosr 
sianam  prsfert,  qnam  et  nos  anv- 
plectimnr,  donec  melius  qiiid  occur- 
rerit.  Prejg. 

242  QttorU  quoque  hU  igitvr']  Qnov 
niam  tria  illa  snperiora  sensiferos 
rootus  creare  non  possunt,  qni  qnapt 
dam.  cogitcnt,  qnarta  eis  qnsdam 
natora  addator  necesse  eRt :  qna  ad- 
dita,  suis  Jam  Ait  omnibus  partibus 
animi  oatnra  absoiuta  atqpe  perfert^. 


Delph.  it  Var.  Cta». 


iMcrei. 


4  I 


1234 


NOTiC   VARIORUM   IN 


Sic  M.  Toll.  lib.  1.  Tasc.  Qostt.  de 
Aristot.  '  QaiotDm  fCDus  adhibet 
▼acaBt  noroioey  et  tic  ipsuni  aDifBoni 
irT€kix^*'^  appellat,  dovo  ooroine, 
qnaDdam  cootiaaataai  motionem  et 
pererooeni.'  Qno  tamen  loco  repre- 
benditvr  M.  T.  a  doctit,  qnt  potarit 
iynXix^uat  etae  motionero,  com  ct 
irrt\4xaa  tignificet  perfectioiiem 
qoandam,  tive  fiinctionem  tive  ac- 
tnm,  et  Arittotelet  pertpicae  dicat, 
•Dimnm  movere  qaidem,  ted  non  mo- 
veri.  MMb, 

246  DidiilAiaSiMiw/dettribnere/ 
&c.  Virg.  dividere,  alibi.  vs.  S72.  in 
eadem  notioDe.   Fab, 

248  Inde  cdor  moltit]  Same  ver- 
bom  *  accipit/  ot  tit,  inde,  i.  e.  ab 
bac  qaarta  oatani,  calor  motnt  acci- 
pit.  Nam  '  rootns'  ett  nomeri  mnlti- 
tadinit,  accusandl  catns.  Lamb, 

960  2\iin  quaiitur  stMgmiM^  ^c.]  Se- 
cotut  eram  initio  rodicet  dnos  ma- 
nnscr.  Sed  cuni  pottea  reperittem 
in  aliit  libris  item  manotcriptit,  Con- 
cuiUur  aonguis,  tum  viseera  pertfn- 
tiMCtnU,  ex  ConcutUur,  feci  Tuni  ^iMfi- 
tar,  suspicatnt,  ex  Tum  quaiUur  fac- 
tom  ette  Cum  quatUur ;  deinde  Con- 
eutitwr,  et  ita  hunc  versum  ette  de- 
pravatnm.  Nam  omnlno  tcriptura 
recepta,  CoRCMliiar  tum  tanguiSf  vttc«- 
ra  persentiacunt,  cum  sit  inepta,  tom 
ne  ferri  qnidem  potest.  Lamb.  Ita 
rectins,  et  sonantiut  Lambinns.  dnm 
alii  scribnnt  ConcutUur^ium  sangtns» 
Creech.  Quidni  retineamus,  Concu^ 
tUur,  qnod  non  nisi  Lambini  anctorl. 
tate  in  Tum  quatitur  trantiit.  Concu- 
titnr  sanguis  hffvMrvs,  ut  allassappe. 
Preig. 

251  Poetrenw]  Forsan  rectlns  scri* 
bas  cum  M»s.  Lugd.  Bat.  postremie, 
loqoendi  genere  hand  inusitato.  Hav, 

262  Contrarius  ardor"]  <  Ardor'  htc 
dolorem  significat,  si  locus  emenda- 
tnt  est.  Sed  qnibnsdam  videtur  le- 
genduni,  agror,  seu  angor.  Ego  nlhil 
mnto.  Nam  sic  fere  nsnrpavit  Ca- 
tull.   nomen    '  ardoris,'   iu  secundo 


carmine,  *  Crodo  dom  i^raTis  acqmet- 
cat  ardor.'  Lamb.  Qoidasn  lcgoac 
cwrfrariiii  ^egrory  teo  amgar;  aed  nilBl 
nrataiit  inlerpretet,  caaa  apmd  Caiiai- 
fana  *  Afdor*  tit  <  Dolor:'  '  Oedo  at 
gravit  acqoiescat  Ardor.'  liret 
itti  neqnias  aliqaid  tobeste  Vi 
exittimet.  Creeek. 

Ardar}  Hme  ▼erissiiBa  Bcrip<ara. 
vide  lodicem.  Gif. 

256  Uoqaamdaoy  «i  rite  4emi  han\ 
Cam  reperittem  scriptvm  in  liWts 
manntcriptit  deslf ,  non  dr^  dg| 
aaU,  non  dijfkgiamt,  tcrlptaram 
rem  adjovi,  repotita  partinila  *  ot ' 
pott  yocem  *  adeo.'  Nam  Tiilgati  K- 
bri  sic  babeftt:  UofoeaieaviUt^ 
laea»,  aiqae  aaiami  Dijfkgiami 
per  c.  9^.  ot  tit  epiphonema. 
teriptaram,  ntmendosaai  et  anppo- 
titam,  rejeci.  Licet  taaes  Tetere 
tcriptnra  tervata  sine  particala  *  at,' 
aententiam  ex  en  optimafli  eKceie. 
Lantb.  Sic  (dfftl)  veteres  iMmoet»  «t 
qnidam  Ynlgati.  In  aliit  ▼■Igatis, 
defit ;  et  mox,  l>ryMfsaiif ;  mcBdose. 
Lambinnt :  ut  dant.  Vide  :  *  VU 
Gifan. 

257  Sed  plmmi^]  Sed  pienanfae 
(inqnit)  motot  sensiferi  et  Titalei 
interrumpontor,  non  in  ossiboa  et  obc- 
dallis,  sed  in  tnmmo  qoasa  corpore : 
qnod  cnm  fit,  tnm  non  moritar  aB»> 
mant,  ted  brevi  tempore,  aot  eerte 
aliqoando,  convaktcit.  Lamb, 

269  NttJic  ea  quo  pacto]  Nnnc  do- 
cere  meditator,  qno  pacto  qnattoor 
IHa  inter  se  mista  sint  I4UR&.  Diffi- 
cile  opns  jam  aggreditur  Poeta,  et 
cui  pro  dignitate  soa  perficiendo  La- 
tina  lingna  non  soppeditat  vocea  coa- 
grnas  et  aptas ;  pergit  tameo,  et  vst. 
30.  docet  quatuor  ittat  res,  calorefli» 
snram,  aerem,  tertiamqne  innemina- 
tam  rem  inter  se  perfecte  misceri,  at 
inde  fiat  nna  qnaedam,  eaqoe-  teoois^ 
tima  snbstantia,  qnse  per  totom  cm** 
pns  anlmalis  fosa  tnm  ab  ipso  con- 
tineator,  tum  ipsi  cansa  taiotis  sit. 
Omnibut  vero  noo  eadem  regio  et 


T.   LUCKETIl   CARI    DB  RBAUM   NAT.   LIB.   111.     1236 

<!••  ;  pan  illa  qaae  aniinns  proprie  F«6«r.  Juiwta  alii :  niliil  mntat  Laro- 

dicitor,  interJus  et  altins  aita,   est  binni :  sic  4.  Sl.  ^  Et  qnlbns  e  rebus 

veloti  totins  animae  fundamedtnm  :  cnm  corpoi^  compta  vigeret.'  Faber 

•nra  Tero,  calor,  et  aer,  ita  ioter  se  taraen  legit  c«pfo  sen  eoaptttf  ratio 

miscentnr,  ntamun,  pro  difversa  ani-  enim  Tociferatnr,  eo  vocabolo  opus 

raaUum  natnra,  snbstantiam  compo-  esse,    coi  convenire   possit  '  inter 

nant.   Sic  calor,  sapor,  odor,  in  qno-  eese  mista,'  qood  vSx.  colligationem, 

libet  viscere  miscentnr;  nontameo  aexnm,  et  vincolum  aHquod  notet. 

diversa,   sed  wiim  tantnm   corpus  Creeeh» 

constitttvnt  Creeeh.  260  Reddere  wetdem]  Reddere  cu- 

Qffiteifi»  Comia  mMt\    Qnidam  pientem  :  lib.  manuscr^  habent,  red- 

legendnm  patant,  Jmuia  modm,  et  dere  habentem^  qnod  iccireo  notavf, 

item  4.  ftl.  nbi  legitnr,  *  £t  qnibns  e  nt  meminerit  lector,  quod  enm  Jam 

rebns  cnm  eorpore  oomta  vigeret.'  ante  admonni,  6  pro  a,  et  contra  « 

ego  nihil  mntandum  oenseo.  Lamb.  pro  6,  a  scriptoribns  iltis    librariis 

Hoc  nnum  qnoqne  ex  illis  vocabnlis  perverse  esse  scribi  soHtnm.    Treis 

•it,  qnse  nnnqnam  ab  interpretibns  nnnc  ex  nno  eodemqoe  scriptore  ex- 

Intellecta   fnere.      Fateor    qnidem  empli  cansa,  praeter  eos  qnos  alias 

emaptum  aliqnnndo  slgnificare  oma-  collegi,  afferam  locos;  ex  Arnobio, 

tum,aliqnapmstantiBin8ignem,prft-  inqnam,  adversos  genteis:   qnomm 

ditmn,  ic,  Sed  ei  significationi  qnid  prinras  erit  ex  llbro  primo.  ubi  Sic  le- 

cnm  hoc  loco  Lncretii  esse  potestP  giturin  librls  vnlg.  'Atqoe  a  nobis 

Niliil  qnidqnam.    Deinde  ratio  voci-  procul,  procnl  inqnam,  abermncetnr 

feratur,  eo  vocabuio  opns  esse,  cnt  amentia.'  legendnm  avemmeeiur.  al- 

convenire   possit   cnm   '  inter  sese  terum  ex  Hb.  S.  in  extr.  ^  Adestote 

mista,'  qnod  videlicet  colligationem,  Dii  penates,tu  Apollo  tuque  N6ptnne 

nexnm,  et  vincnlum  aUqnod  notet.  omnlaqne  b«c  mala,  quibas  nror,  ter- 

Qnare  ne  dubita  qnin  legcndnm  sit  reor,  vexor,  vestri  nnminis  aberrnn- 

eoapta^  sen  meiias  eepba;  qnod  etsi  cate  clementia,'  legendnm   oeernm- 

anribns  nostramm  hominnm  novam  oute.  tertium  ex  lib.  7. '  Satis,  ut  opi- 

esse  scio,  non  ideo  tamen  mimis  cer-  nor,  osteodimns  frastra  Dhs  immor> 

ta  minnsqne  neoesaaria  erit  emenda-  talibus  hostias  rebos  cttmcenseqnen- 

tio.    Coapius  antem  sen  roplas  idem  tibns  admoveri,  quod  He^ne  alantur 

cst  quod  S.  861.  dixil  ^  nnitur  aptns/  his,   neqne   percipiant   volnptatem, 

^quibus  e  snmns  nniter  apti.'  Vides,  neque  iras  ant  aninios  ponant,  neqne 

'  £x  illis  apti  snmns;'  qnod  hic  onica  ut  res  tribnant  faostas^  Mqne  nt  abl- 

voce  exprcssit,  *  coaptom '   diceos.  gant  aberrancentque  contrarias.  le- 

Item  S.  668.  '  qoi  cintn  oonjngioqne  gendom,  opemmeenique,   ^  Averran- 

Cdrporis  atqne   aaim»  consistimus  care '  aotem  est  avertere.  Lam6. 

•Riterapti.'    Addeqnod  in4.Si.lo-  961  AbetrahU  invitwn  patrH]   Sic 

cns  est,  qni  Imcile  et  «do^  Mtk]?  pro-  snp.  1.  140.  '  Propter  egestatem  lin- 

bot  v^ '  comptna'  vitiosnm  esse.  Qnis  gim  et  rernm  novitatem.'  Lamb. 

enimLntinesinevitiodixerlfanima  96S  Inter  eatm  curiflnl]  I.  e.  pri- 

compta  est  com  corpore  ?'  Qood  ta-  mordia  ex  qnibus  constat  anlmns,  in- 

aien  jam  visnras  es:  *  Atqne  anlml  ter  se  intercursant  mntnis  motibus, 

qnoniam  doeni  natnra  qnid  esset,  £t  ita  nt  nuUnm  ab  altero  distingui  aut 

qnibns  e  rebns  cnm  oorpore  compta  secerai  possit,  neqne  uUo  intervallo 

vigeret.'    Ibi   itaqne  restltneiNiom»  separari.  Lamb. 

am  earpore  eopta  mgwt.  i.  e.  naiter  866  Sed  ^aoi  muUee  vU]  Sed  snnt 

apta,  coaptai  connexe^  «wo^Sta.  velutimaltae  potestatesio  uoumcor- 


123fi 


NOTvE    VARIORUM    IN 


paa  coactfle  et  coagmcntataB,  Sct.  Se- 
cutDS  8UIII  antem  io  boc  loco  restitn- 
endo  codicnm  maooiicript.  anctorita- 
.tem»  Sic  lap.  asas  est  nomine  '  vis,' 
nnmero  mnltitudinis,  2.  586.  '  £t 
qnam  qaicque  magis  mnltas  vis  possi- 
det  in  se/  &c.  Lamh,  Al9wdfitts,  Sa- 
lust.  Faber.  Salnstias,  '  Male  jam 
assnetnm  ad  omnes  vis  controversia* 
mm.  Priscianus  lib.  6.  Cneek.  Non 
male  Sed  ^uasi  nmUa  fjut  uniue  eorpem 
extiut.  Ut  sensns  sit, .  non  divisa, 
sed  malta  potestas,  ejus  nnius  corpo- 
ris.  Preign 

267  Quod  genus]  Qnemadmodnroy 
cnjus  generis^  t^w.  Lamb, 

Viicere]  Carne,  corpore.  Faber, 
Inept^  hic  viteerie  mentio.  Temere 
nt  videtnr  transsnmpta  an  arrepta, 
ex  vs.  ab  hoc  septimo.  Planissima 
res  est,  si  recipiamus  qnod  io  var. 
lect.  est  et  anctoritate  haud  contem- 
nenda  fulcitnr :  animautum  eet  vieere, 
Verum  tunc  Ita  dlstinguendum  erit : 
Quod  genus  ia  qwfms  attimamtum  est 
visere  volge :  Eet  odor,  9fc*  Preig.  Sim- 
plirisalma  illa  secnndnm .  Mss.  lectio 
yidetor,  quaro  reprssentavimus.  Di- 
cit,  '  Qnod  genus,*  Scc,  nti  mox  vs. 
277.  '  Quod  genns  in  nostris  mem- 
bris/  Scc.  i.  e.  cnjns  generis  in  qno- 
cnnque  animall  snnt  odor  et  sapor 
quidam  &c.  viaere  est,  i.  e.  cernere 
licet;  confer  1.728.  788.  et  2.  577. 
Hop. 

268  Quidam  color]  Alias,  quidam  eo' 
Ur,  Lamb. 

QntdaMco/or]  Ita  habcbant  qnidam 
libri.  Vide  snp.  2.  678.  Alii  hic  et 
ibihabebant:  ealor,  Gifan. 

269  Augmen']  ^Oyuos  Orvcis  *  mo- 
les'  est  et  'magnitndo.'  Lucrptins 
Latine  augmen  dizisse  vidp.tiir,  unum 
Itaque  augmen,  est  una  moles,  «fr 
ijKos,  Tum,  Adv,  20^  22. 

270  Veuti]fotettas'\  Ventus  ipse.  ita 
saepe  Grsci.  U  Xipidtiov,  &c,  Faber. 
Ventns  ipse  vs.  278.  'Aninii  vis,  et 
AnimsB  potestaa.'  vf .  288.  ^  Aeris  po- 
tesi3s/  Creecb, 


271  MobiUsiUa  Fm]  Qnarfa  illa  na- 
tura,  nomints  expers.  Lamb, 

272  initnm  motua  quet]  Qnae  tribnct 
et  impertit  ceteris  partibns  initam 
seu  introitnm.  in  nonnnllia  libria  iegi- 
tur  initium:  qnod  si  cal  magia  placeat, 
t  et  V  coennt  in  nnam  syllabam.  Lnmb  • 
Variavit  h»c  Ita2.  261.  '  Nan  dobio 
prornl  his  reboasna  qnoique  ▼crfnn.f as 
Principium  dat:  et  hinc  motos  pcr 
membra  rlgantnr.'  Ubi  qnod  *  priD- 
cipinm '  dixit,  hic  vocat  '  initiani/ 
de  cuins  vocis  vocalinm  coitiooe  coa- 
snle  notas  ad  1.  18.  Ha». 

InUium]  Initum,  Giian. 

274  Latet  stAeet^ue]  Maxime  ioti- 
ma  est  homini;  ultra  qnamnon  dator 
pergere.  Faber. 

276  Nee  magis  kae  it^ra']  Si  htc  ver- 
sus  Lncretianus  est,  seDteotia  c^ns 
hec  videtnr  esse :  Nec  qaicqoara  in- 
terius  est  hac  natura  in  corpore  oos- 
troy  nihil  magis  abstrnsumy  Dtiiil  ma- 
gis  reconditom.  itaqne,  nt  hvc  ipsa 
sententia  magis  expriroatury  qoidam 
legi  volnnt  tnfni,  qnoa  nonnoUi  codi- 
ces  adjuvant.  Sed  videtor  plaoe  ver- 
sus  alienns  et  snppoaitus.  Quod  si 
secus  videatnr  doctia  etacntis,  a  qni. 
bns  dissentire  difiicile  est,  llcot  kaoc 
lectionem  defendere  ac  tneri,  et  aie 
explicare :  Nec  qnicqnam  eat  maps 
hac  (anima)infra  (id  est,  infra  sensos 
nostros)  in  corpore  noatro  :  ot  hoc 
dicl  a  Lucretio  intelligaroojip  oihil 
esse,  qnod  tam  fogiat  aenaus  niMtros, 
quodqne  minns  cadat  snbaenans  nos- 
tros,  qnam  anlmaro.  Haoe  lectio- 
nem,  ejnsqne  iuterpretationem,  con- 
firmat  versusille  libro  qnarto,  ooo 
longe  admodum  a  princip.  vs.  iio. 
*  et  in  primis  qnoniam  primordia  ton- 
tum  Sunt  infra  sensus  noatros^  tanto- 
qne  minora,  Quam  qnse  primom  ocoii 
cceptant  non  posae  toerV  &c.  Lamtb^ 
Hic  versus  Ijambino  non  placet,  nec 
mimmycnm  ^  Infra' interpretainr  In- 
ira  nostros  aensus :  situm  enam  doo 
exignitatem  qnartsB  natnr»  inoonti- 
oatas  Poeta  axprimit;  ,at  anima  oor- 


T.   LUCRBTII   CkKt    DB   RBRUM    NAT.   LIB.   III.     1337 


pori  intinia,  bIc  qatrtB  tttt  vis  expers 
nominis  ipsi  animaB ;  et  est  qnasi  ani- 
na  totias  anim»,  qnoniare  sicut  ani- 
ma  corpns,  sic  animam  ipsa  vegetat, 
et  sensns  perfioit.  Creech. 

276  Atque  anima  e$i  0mm4B]  Ita  hsc 
qiiarta  natnra  ceteris  prsestat  tenoi- 
tate,  subtilttate)  mobilitate>  et  simi- 
libus,  nt  sit  quodammodo  auims  to- 
•tins  anima.  Lamb, 

'  881  Atqw  antiiMt  foftits  ipaa,  ^c.] 
Sic  restitol  ex  anctoritate  codicnm 
maonscr.  adhtblta  tamen  faciii  et  ii- 
lustri  conjeetora.  Nam  cum  In  aliis 
duobos  reperissem  scriptomi  AtqMe 
aHtMie  fuari  fofttis  ip§a  Propam  eet 
«nima:  in  aliis,  «ffnc  aiiiaus  tetUUf 
sine  voce  qmuri :  snspicatus  snm  a  Ln- 
cretio  scriptom  esse  aaffiMty  deinde 
com  ex  annmd  factnm  esset  amma, 
cnlpa  librariornm,  ab  altqno  stndioso 
adjectnm  qnaeif  ut  versum  per6ceiet. 
Vnlgata  lectio  antem  talis  est,  Aique 
animue  qaari  fofws  tpsa,  tfc,  Lamb. 
'  Atqne  aaima  qwui^  tatiue  ipaa']  Ita 
in  plerisqne  omnibns  libris.  In  aliis 
abest,  quaei;  qood  taroen  non  est 
otiosum.  Gifan, 

Anima  eet  mtiittf]  Ita  Pbilo  in  lib. 
de  OpHicio  mnndi,  mentem  esse  qnasi 
animam  animv  dixit.  Faber, 
'   283  Praparro]  I.  e.  prodncte,  longe. 
Lamb, 

•  te4  Inter  ee  eommtsf«]  Hoc  onice 
probat,  quod  in  emendatiooibus  ad 
vocem  *  copta'  dictnm  fnit.  Faber. 

286  Subeitmugiey  emineatque]  Aliud 
magissobsit  aliis,  aliudqne  magis  emi- 
neat  aliis  :  'snbesse'  et  *eminere' 
dixit  Latino  sermone,  quod  Orvcl 
bficruaBoi,  mI  iwtwohAfmi^,  Lamb.  Sub- 
stf.    Intimnm  sit,  *  Infra  sit.'  Fuber, 

.  280  De  omnifriis]  Sie  legenduni  po- 
tios,  qnam  ab  omnibue,  Lamb. 

287  Ne  coler  ae  ventua]  Libri  manu- 
scripti  habent  fit  caUir :  quam  scrip- 
turam  si  reciptmos,  acctpiendum  nt 
pro  iie.  Lamb.  Ita  {ni  cater)  In  vete- 
ribns  libris.    Alii,  Ne,  Gifad. 

t&9  Eft  etim  caior  VU  ammo,  tfc,] 


Ex  anra,  ealore,  et  aSre,  animos  com* 
poni  probat  vss.  S5.  admittasenim,et 
varise  animalium  temperiescommodo 
explicari  possont.   Unde  v.  g.  leo  ad 
iram  proclivior,  nlsi  quod  calor  in  II- 
lius  animo  emineat  ?  Unde  cervorom 
timiditas,  qoia  io  illorom  animabns 
aura  dominatnr.  Bonm  vero  constan- 
tiam  neque  ir»  nimis  neqne  metni 
obnoxiam  aeri  tranquillo   acceptam 
referas:  caloremenim  ex  irati  oculis 
emicantem,  et  sciotiilas  taiitam  non 
erumpentes    videmns :    tremnnt   ct 
horrescunt  cervl;  et  tranqnllla  est 
bonm  gravitas.    Hne,  si  Gassendns 
permitteret,  illa  e  Stobso  desnmpta 
referrem,  t^  p^p  wpevpia  «(nK^^i  ^  ^ 
&V4pcfA(ar,rb  8^  Btppbw  r^  ^avofUrnp 
BfppMffru  rov  <r(6fuvn>f,  rh  M  Aicaroro- 
/uaori^r  r^  ip  JipSp  iparpoi  eMiiatp,  De- 
inde  in  hominibus  etiam  aliqnod  ho- 
rum  trinm  dominari  docet  vss.  18. 
Qoidam  enim  ad  iram,  alii  ad  metnm 
prodives,  dnm  alit  mansoetl  sint  ac 
mites.    Et  quoniam  hisc  tria  com* 
mlsceri  tanta  varietate  ob  gradouni 
varietatem  possnnt,  inde  mornm  di- 
versitates  inoumeras  sequi.    Philoso- 
phla  antem  vitiosam  naturam  emen- 
dari  allquatenus,  sed  ita  ut  vestigia 
qnsedam  rrif  Koicias  remaneant,  (qoip- 
pe  homines  doctrina  excolti  et  max- 
ime    poltti   snnt   qnibusdam   pravis 
affectionibns  obno\ii,)  id  qnod  non 
impediet  qno  minus    qols   jacande 
vivat.    Creeck,    Legendnm,  £sf  efe- 
aiM.  quippe  eornm  rationem  affert 
quSB  in  vs.  17.  scripserat,  '  Ne  calor 
ac  ventas  seorsum,  seorsumqoe  po- 
testas  Aeris,'  &c.    Probat,  inqnam, 
esie  in  aniroo  calorem,  auram  frigi-' 
dam,  et  aerem  temperatnm  :  qnasl 
diceret,  Neque  vero  teraere  assero 
ralorem  esse  in  animo :  *  est  eteoim 
calor  itle  animo  qnem  snmit  in  ira,' 
&c.  imo  reliquas  duas  qiftlitates  re- 
sumit  et  astruit  in  versibns  qni  mox 
sequnntnr,  aoram,  ioqnam,  frigldam, 
et  aerem  temperatom  :  *  Est  et  Tri- 
gida  mnlta  comes  fomldinis  anra, 


1238 


VOTM  VARIORUM    IN 


Qaae  ciet  borrorem  in  membria  et 
concitat  artna.  £tt  etiBm  qnoqne 
pacati  stattts  aeria  ille,  Pectore  tran- 
%uillo  qni  fit,  voltuque  sereoo/  It»* 
que  h«e  satia  plana  piito,  iis  ut 
aoqauft  lector  acqtiiescat.  Faber  in 
^mend. 

Eai  tHam  color}  Vide  Emenda* 
tiones.  Illqd  autem  maribMt  pro 
aaiui,  qnod  tamen  a  Gifanio  proba- 
tur,  quanqnam  nibili  est,  Passeratio 
et  Lambino  aceeptnm  referri  debet. 
J^nber  tn  Not.  Ett  etenim,  Faber, 
quippe  eomm  ratioaem  affert  qu»  vs« 
987.  scripserat,  '  Ne  calor  ac  ventus 
seorsum,  f  eorsumque  potestas  Aeris/ 
&c,  Conjectnram  non  improbo,  sed 
ioepta  ratio  qiiam  adducit.    Crteek, 

990  Et  ex  ocuUm  wUcat]  Ardor  ocu- 
lonmi  iram  ilgoificat.  Hoin.  'IX.  «• 
109.  f^Mor  9i  fi4ya  ^p^es  iifu^ifUKaafM 
lUftlw^MUfT^  l^4n  B4  el  rvfH  KofurerS^i 
^tvnfv,  Lamb» 

Acribu*]  Sic  n<*co88ario  lefendum 
est.  atqne  bunc  locum  imitatus  est 
Virg.  i£n.  12.  102.  nt  mc  admonuit 
Passeratius  :  *  Sciatillae  absistunt, 
oeulis  micat  acrtbus  ardor.'  Sic  et  M. 
Tnll.  Icquitur  lib.  1.  Tusc.  Quaest. 
*  Nec  vero  quisqiiam  de  bec  dubitare 
poasety  nisi  idem  nobls  accideret,  di- 
ligenter  de  animo  cogitantibufl,  qnod 
iis  saape  uan  venit,  qui  acribus  ocnlia 
deficientem  solem  intuentnr,  ntad- 
spectum  omnino  amittereut/  &c. 
Iiam6.  Oifaniua  taraen  ^cHiif.  vs.  295. 
'  Acria  corda.'  Creeck» 

292  /a  inetnbria]  Tb  in  abeat  ab  aliis 
qnibusdam  veteribns.  G^an,  Neqne 
iis  vuigariboa»  nam  et  in  Lugd.  Bat. 
optimo  quoque  dcaideratur.  At  quis 
de  meiite  Poet9,qnomodoscripBerity 
jndicabit?  Hav, 

294  Fil  qui  voUik/ue']  Ita  veteres  li- 
bri:  more  Lucretiano.  Marqllos  et 
vulgati :  qi^fit.    Vide  2.  730.  Gif. 

205  Sed  catidi  )tlu$  e$t]  Sic  PJutar- 
ctMs  bbello  irc^l  ^iitqt  ^i^MT^i,  non  ad- 
modum  longe  ab  extreme:  Ob  ybp 


rais  fiiv  bXJtui  Kak  bpfuti  wplbe  r^  ^mem^ 
luam  Smj^  vap/fTOiTcu,  to? f  8i  ^pekxamm 
«TMol  jrol  ^^0ei  T^a  ^«xna*  &^A  aJi  trmpX 
rb  o^M,  iml  T^  «rfi^,  jcoI  t^   eriatM, 
SvM^icii,  T^  rw'  iraMr  hmpopiks  «mov* 
€Wj  ihntep  hc  ^ns  tvS  voBtgrmtav  Tiiy 
ffopichs  iofafikaariafowras^  «td  mmammpM 
ponros  rify  «Wnfra,  laA  r^  upimm,  L  c 
*Noa  enUn  propteren  qnod   rectas 
ant  pravaa  opiniones  Iwbeaat,  tieeCii* 
aliis  excltanlnr  viree  et  impcttts  ad- 
verana  ea  qnae  bia  videntnr  aMln  ec 
incommoda,  aliis   ?ero   pavorea  ei 
motus  animae ;  scd  qnm  circa  smsgw* 
nem,  et  sptritum,  et  eoipaa,  8«bc  po> 
testates,   affectanm   diffareatina    eC 
dissimilitndines  efficinnt :  ea  aaiHMs 
particula,  qum  affsctibns  aestMt,  ax 
carne,  tanqnam  radtce,  pollnlanCey  «t 
uaa  qnalitatem  et  jndicium  effareaCa.' 
hembm 

299  Irarumfiwetue]  Sic  Catnli.  car- 
mine  de  Pelei  et  Thet.  nupt.  *  Pro- 
apicit,  etmagnia  cnraran  flaetiiaC  ■■* 
dis.'  Virg.  JEn.  4.  5S2.  *•  masaaqae 
iramm  flactaat  aiatn.'  I>e  leoaibaa 
lege  PUa.  8. 16.  et  Aristot.  Ub.  O.  de 
bistoria  animalium,  et  Enslatkiam  a4 
bnnc  Homeri  locum,  *lKm  w»  164»  OqiLcl- 
9^9  9  iriptAm  irarriar  ^pre,  Xiam  Ai 
TJamiSf  5r  tc  icai  h4poe  kwonrd^nwm 
HOfMdaawt  'Aypdpmmf  «&»dqpot,  &c.  Ln- 
cret.  infra  eod.  lib.  741.  *  DeMqve 
cor  acris  violentia  Criate  leoonai  8e- 
minium  seqnitur  ?'  Jjtmb, 

$00  At  teuieea  wmgie  streemaa]  Die 
eerris  PUik  8.  S2.  Homenis  'Uial. «. 
225.  Kwbs  %iar*  $x^,  KpMpr  V  ifiA^ 
^.  Verbn  anat  Aebillis  ia  Aga. 
memnonem,  impodentiam  et  tioai^- 
tatem  ei  oiyietentie.  iMb, 

m  Jf  notara  5oam}  De  bebaa,  aem 
bubns,  PUains  legendns  libw  eed.  cap. 
45.  ZfOin^. 

A04  SubdUa}  Snbjecta.  Sie  Vlrs. 
Georg.  g.  271.  'Continooqne  aTidta 
iibi  subdita  flamaaa  medallis.'  Sac 
M.  TiiUiuB  pro  Milone  dixitfSai^ieea» 
faceis  iovidim.  Cicerenis  verba  sam% 
baac:  *Qvia  bee  tempei«ipiOy.< 


T.   LUCRETll   CARI    DB.  RERUM   NAT.   LIB.   III.      1389 


omnes  a  tuis  iuimicU  fneetiDvidui 
miiii  subjiciantiir/  Sat,  Lamk. 

Pereit^  Perciet,  permovet :  tiibiB* 
telL  iMam  nataram.  Ltmb, 

306  Pafixa]  Traiatio  ab  iis,  qai 
tcUa  perfiai  siiiit.  sopra  2,  StiO»  *  De- 
siderio  perfixa  jovaoci.'  Lmnh, 

806  iSicAMitaam^MiisMt}  Signtfi- 
eat,  Batarm  Titia  non  posse  doctrina 
fondittti  exstirpari:  ita  tamen  doe- 
trimi,  stndio,  el  diiif  eDtia,  mimii  et 
loTart  possOy  nt  nihiJ  vetet,  qoo  mi- 
nna  sapiens  beate  vivat,  et  bomo  in- 
ter  homioes  Dens  qoidam  esae  vtdea< 
tor. 


SIO  iliHiiii]  Hoc  ex  ▼eteribos  qoi- 
bosdam  malui.  Loquitar  enim  de 
anino  ac  mente.  Alii :  mdmm,  Oifan. 
Lngd.  Bat.  aliiqoe  nahtrmf  qoasi 
▼ellet  natoralitefy  soa  indole,  Scc, 
Hse. 

Visiigim  primn]  Toile  banc  dis- 
tinctionem;  nam  fmmrdarii  virgula 
satis  foofit.  Sonsos  est:  Doctrtna 
vitiosam  natoraa  emendari  aliquate- 
nosy  sed  ita  nt  vestigia  rfit  Ktutimt  re- 
maneant;  id  qnod  non  impedlet  qoo 
miiwa  qnsr jocnnde  vival.  F&b,  Seri- 
bendnm  forsan  prton,  qoe  piaribns  in 
locis  faottliaris  nostro  vox  est.  Ita 
inf.  SOO.  *  nec  priva  pedom  vestigta 
qoasqne,'  i.  e.  singniai  siogoiaria. 
H«c  antem  'vestigia  prima'  sea 
*  pftva/  mox  va.  SIO.  *  principia '  vo- 
cat.  JSar. 

316  Moretqiu  ssfaacm]  iSfgaacetf, 
i.  e.  ad  seqnendom  faciieis  et 
flexibiieis,  fu^MrriKo^,  itinXm/0irnw6s, 
Laask  Horatins  locom  hnnc  imita- 
tiis  est.  Fab, 

317  Cercof]  Obscoras.  Lmtih. 
310  VmrimUui]  Dilierentia.  Lamh. 
SdO  1/bid  ia  Ms  r^u»  videwr  firmart 

psAsms}  Qnaromdam  editionom  lec- 
tionem  revocavi:  necessario  enim 
legendnm  est,  vidfor,  non  eidfo. 
Faiier.  Becte  Faber,  nec  oidss  pati 
possnmns.  Ctu^, 

Video  firmare  pateiu]  Nodnm  in 
soirpo  hic  qoflcrit  Faber.   Video  baod 


dabie  recte  se  babet,  nt  sit  flensns : 
Video  me  firinare  potse,  Su,  An>aat 
enim  veteres  rh  impwr^Sictrrmf;  nam,  ul 
hoc  loco,  ^  video  firmare  potesse/  sic 
aiibi  mrsns:  'possnm  me  fingere.' 
^Stodent  se  prsfstare/  et  *  possit  se 
conglomerari/  nt  vs.  211.  *  Flrmare ' 
antem  verbom  boic  loco  aptissimum 
est,  qoo  et  Tacitos  ntitnr  Anna).  6. 
6.  ^  Neqne  fmstra  prflfstantissimns 
sapientiflB  firmare  solitns  est,  si  re« 
clndantur  tyrannorum  ineates,  possc 
aapici  laniatns  et  ictos/  Ac.  Preig. 

331  iValararuiii]  Docti  qoidam  legi 
volnnt,  aa^Mrai.  Lamb.  Qoibosdai» 
placet  aa<MrBt.  £t  pro  Dtcfif  in  se« 
qnenti  versu  Daetia  scribitar.  Creech. 
32!»  DepeUere  doeiie]  Secntus  fue- 
nm  initio  iibros  volgatos.  Nam 
mannscr.  habent  depeltere  noeie».  nade 
suspicabar  tegendnm,  raiio  depeUere 
dscte.  NuBc  doetis  magis  placet,  nt 
sithflflc  sententia:  qnflf  vestigra  na* 
tnramm  ratio  neqoeat  a  doctis  depei- 
Jere.  Ne  cui  antem  niira  sil,  ant 
absnrda  videatur  luec  locutio,  sic  ct 
M.  ToUias  locntas  est  in  oratione 
pro  Milone  pauUo  ante  confirroatlo- 
nem :  *  Sin  hoc  et  ratio  doctut,  et  ne- 
cessitas  bar barisy  et  inos  gtntibos,  ei 
feris  natnm  ipsa  prsesciipsit,  omnen 
samper  vim/  Sic.  La$ttb. 

DoetiM]  Sic  legendnm  poto  ex  libris 
veteribosy  in  qnibns  est,  dicHf.  Ma- 
rolins  et  Vttlgati :  nssHf;  male.  Ut 
alibiy  2.  086.  Vide  et  inf.  hoc  libro, 
vs«  627.  6|^an.  A  virls  doctrina  per- 
politis.  Notnm  ilind  est,  qood  a 
Pindaro  dictom  de  dbcrimine  qaod 
natnram  inter  etedncationemreperi- 
tnr.  Pdker.  Valde  fiuctnant  in  hoc 
versicalo  viri  docti.  Ita  ut  neqne 
Qifantas  neque  Lamlmiiis  sibi  con- 
stent;  qnoram  ille  in  priroa  dietie 
jaro  ediderat,  qood  in  postrema  in 
dsctif  motavit,  Lambinum  sc  tacite, 
prflesertim  Ciceronis  illa  anctoritate 
ronnitnm,  secutos,  qoi  et  ipse  diflif 
ante  aot  doeiaf  ad  postremnm  vero 
dsflif  legendum  contendit.    Vcrum 


1240 


NOTA   VARIORUIC  IK 


^nm  iMCMsitM  dUeedendi  avet.  li- 

bris  ?  qiii  babent :  Quei»  rtBti»  me^jueai 

depelUre  noeleii,    Nonne  ita  more  sno 

loqnitnr  Lncretins?  ot  in  istis :  *  Hnnc 

igitnr   terrorem  aoimi    tenebrasqoe 

neceaio  est  Non  radii  solis  neqne 

Incida  tela  diei  Discotiant,  sed  na- 

tnr«  speciei  ratioqne/    Snadet  an- 

tem  hanc  loquendi  formnlam,  quod 

cnm  Diii  ipsis  de  felicitate  ac  sere- 

nitate    contendere   inititnit,    nt  ex 

vi.  ieq.  patet.  'Dignam  enim  Diis 

vitam  degere '  iis  demnm,  ex  ipsins 

Poetsi  mente,  iicet,   quibns    sedes 

qnieUe,  nt  loqnitor  hnjus  libri  prin- 

cipio :  '  Qoas  neque  concntiunt  ?en- 

ti  neqoe  nnbila  nimbis  Atpergnnt/ 

Sce.  atqne  adeo,  apnd  quos  ratio  om- 

nibus  rebus  noctes  depellant.  Preig, 

Qnonlam  Orttci  noctem  eb^pArni'  vo- 

camnty  quod  opportnnnm  mazime  ad 

stndia  et  consilia  illod  sit  tempns, 

hinc  '  rationem  noctls '  pro  consilio 

prndenti  capi  posse  arbitratnrTnrneb. 

Adv.  20.  SS.    Sed  opportnne  Cicero- 

nis  locum  addnxit  Lamb.  qui   nisi 

videretnr  obstare,  legerem  qua  ne- 

queat  ratio  dep^lere,  doetoe  Ut  nikU 

impediatf  ife,    Neqne  enim  qnivis  tam 

beati  sunt,  sed  docti  tantnm,  i.  e. 

Epicnri  sectam  (si  Dis  phicet)  secn- 

ti;  qua  ratione  fortios  loqni  mihi, 

qnam  alias,  videtur  Lucretius.    Prei- 

geri   mei  admitterem  conjectnram, 

sed  9«af  pro  qmte  Voisii  est,  non  Mss. 

neqoe  tenebrae  absolute  sed  mentio 

dixit  1.  147.  'doctia'  prsBterea  re- 

spondet  magis  vs.  sup.  S08.  £fa«. 

S23  Dignam  Diie]  Beatam.  sic  Epi- 
curus,  {"^trp  S^  itt  Ms  4r  MpAno^t, 
Mkw  yhp  Imkc  Brfri  f fii'  Mpmmn  h 
hBoofifTOis  ^TfoBots,  i.  e.  *  vives  autem 
nt  Dens  inter  homines ;  noUa  enim  re 
roortati  similis  est  homo  in  bonis  im- 
mortalibus  vitam  agens.'  Lojm^. 

324  H(sc  igilur  natural  Animos  ex 
qnattttor  illii  naturis  conflatus.  Lamb, 
Animam  ex  anra,  calore,  aere,  et 
qnarto  innominalo  forroatam  vu,  14. 
ita  corpori  conjnngit,  et  immiscet, 


nt  neqne  corpns  sine  nniinm  imcofanc, 
neqoe  anima  sioe  corpore  inlcgn 
maneret.  Epicnrei  cen 
mam  a  corpore  conlineri,  (Bpi^ 
apnd  Laertinm  ntitur  verbo 
f  Mtfoft,  apnd  Empiricum  BtaMpmrmHu) 
corpns  etiam  mntno  ab  nnjna  teocri, 
ne  promeret  in  ezsohsUoBcai*  Nem- 
pe  voluerunt  animal  eaae  «|iiftsi  te- 
lam,  in  qna  stamen  etset  corp«At 
tegmeu  vero  aalma,  adeo  nr  nti 
que  mutno  intertextnai  opos 
stans  evaderet,  altero  vero  dlaaota- 
to  altemm,  atque  ideo  otrniBqM  ai- 
mnl,  exsolveretur.  Exemplona  velia? 
en  thnris  gltbamy  odorem  nb  isto 
thure  separa,  et  nec  odor, 
thns  integrnm  manebity  et 
de  animo  ct  corpore 
Creeck, 

S26  Nam  eommunibiu  imter  ae] 
nificaty  animnm  et  corpns  anunatis 
ita  inter  se  ease  conjniicta  et  cd- 
ligatai  ut  alterum  ab  altcro  acjnDc- 
tum  vivere  ant  csse  non  possit. 
Lantb, 

528  Quod  gemue]  Qnemadmodam. 
Probat  a  simili  neqne  anlinaaB  a 
corpore  animantis  sejnnctnniy  neqac 
corpns~ab  animo  semotna&csse  possir. 
Lamh, 

529  UamdfaeUe]  Ita  alibi  hBJasmc- 
di  fuictoiw  nsnrpavit.  Nam  *  haad  fis* 
cile'  sigaificat  planc  4Mp«rsr.  Fmkar, 

551  QKtn  omnta  dioioiemUmr]  AIB 
legnnt  ita,  rftssoiifsnliar,  ut  sit  qaia- 
que  syllabatum,  fialqne  Sia^enr :  aJil 
dieeoleantur  sine  diaeresi,  nt  sit  vcrsas 
spondiacus :  ego  sosqne  deqae  tiabco, 
Lajn6. 

552  Implexi$]  Implicatis.  'lai- 
plexum '  compositnm  a  prspoaltioBc 
in,  qufe  vim  angendi  habcat^  non  ac- 
gandi ;  nt  in  hls  *  inenrvus/  *  incaBaay' 
et  sirailibus,  et  *  plexnm.'  *  plcsa ' 
antem  (ut  docet  Festns)  colligata 
significat  ex  Grasco :  cui  aos  etiaBi 
prsBpositionem  adjictmna»  cnna  dici- 
mus '  perplexa.'  Lamb, 

SSS  Coniorti  tita]  Notandnai,  pas- 


T.   LUCRETll  OARl   DB  RBRUM  K AT.    LIB.  iri.     1241 


•Ire  snmi.  Noo  temere  alibi.  Ta- 
meo  ita  atictor  Celridit,  seo  ilte  Vir- 
gilios  est,  seo  qois  alios.  *  Sl  me  jam 
Bomma  Mpientia  pangeret  arce,  Qoa- 
tnor  antiqoia  qo»  heredibos  est  data 
coBSors/  JP^i^. 

tS4  N€e  m6I  pt€eq%u  fmeattmut,  ^.] 
Sic  legitor  hic  ▼crsos  in  librls  volga* 
tisy  prmter  Parisiens.  et  Vicet.  et 
Venetos  anttqaos,  Nee  nne  vi  qmc' 
9iMm  tiUerit»  §Ufi  p^m  friditWf  tfe, 
in  manoscriptis  aotem,  ArrcsiWfius^ 
9«e  siNS  ^etim»  fri  posse  eidefiir,  ife, 
qnos  secotos  som.  qoamvis  alteram 
scriptoram,  qoam  olim  secotos  eram, 
non  damnem.  Loiii^. 

Nee  eiln  quidque  nne  oXfaiiis]  Ita  in 
veteribos  orilnibns,  et  nonnollis  ? ol- 
gatis.  Itt  aUis :  Nee  eine  vi  fuidqiuM 
eUeriM»  eibi  posse  «tdetw.  Ego  a  ve- 
terom  librornm  cooseoso,  etsi  pa- 
rom  intersit,  discedere  noloi.  G^am, 

555  SenHni]  Centim,  Oifan.  Codd. 
CoiMCorei  qoibos  minlme  credendom. 
CreecJk. 

556  Coif/lo<nr]  Neseio  qoa  negli- 
gentia  factom  sit,  nt  io  otraqoe  Oi- 
fanii  editiooe  scriptom  fuerit,  eemfHe» 
t9tur,  Faber. 

557  AeeeneuenelHeper  otseero  sensnt] 
Sic  sop.  fi.  M2.  *  quibos  convenienter 
Accensi  sensos  animantem  qoamqoe 
toentnr:'  vel,  nt  legendnm  potios, 
fnttef  eimiifveRleSy  4r^.  Lamb.  Aeeen^ 
en»  senfns  Jam  antea  dictum  est,  in  2. 
(402.)  opinor,  qoid  sit ;  sed  animad« 
verti  Oifiiniom  in  Indice  soo  longo 
aliter  senslsse.  Exlstimat  enim  *  ac- 
cendere'  hoc  loco  Idem  significare 
qood  complere.  Ita  me  amet  Deos, 
iibi  isthsic  lego,  tom  mihi  <  cerebmm 
impHclscitnr/  merk  nXoOror.  Hnic 
homini  credas  scilicet,  inm  bene  se 
tibl  res  habebont.  Utinam  modo  per 
otiom  liceret  cribro  pollinarlo  illnd 
oposcolom  snccotere;  qnantnm  ibi 
forAiris !  qoantnm  1  PeAer, 

-SS8  Cor^]  Corpns  homlnis,  seo 
cojoslibet  animalis.  lAunb,  Istam  ani- 
mtt  et  corporis  adonationem  vss.  IS* 


iterom  demonstrat  Corpns  neqoo 
generatnr  neqoe  crescit  sine  anima» 
et  cnm  anima  avolet,  distrahontor 
iliitts  particttlm,  resolvuotor  vita- 
liaviocnia,  potrescoot  membra,  dc- 
niqoe  perit  corpns.  Qoid  interim  d^ 
aniina  existimandom  ?  Nempe  iUa 
dispergltor  in  tennes  aoras,  et  eva- 
nescit.  Cnm  vero  neotniro  sine  ai- 
tero  maneat  integrom  et  Incolome, 
credendum  est,  eorom  sobstantias 
conjonctas  esse,  atqne  intime  nnitas. 
Creeeh, 

S40  Non  entm,  nlJkiMisr]  Argnmen- 
tom  a  disparibos  sea  dissimilibos. 
Nooy  (inqoit)  nt  aqoa  ealefacta, 
amisso  calore,  manot  incolomis,  ne- 
qoe  perimitor :  sic  corpos  homanttm 
efBata  anima  aalvum  ot  incolome  ma- 
nero  potest ;  sed  penitos  corrompi- 
tor,  compotrescit,  atqoe  interit. 
JLaiii6. 

JHmUHt  eetpe  vapvrem]  Sic  li- 
bri  mannscripti  et  item  noonolli  ty- 
pisexcnsl:  Florentini,etLngdoneo- 
ses,  et  Veneti  recentiores,  soporem. 
Egoillam  scriptnram  probo,  efva- 
porem'  interpretor  calorem,  seo  faa- 
litom  calidom.   iMmb, 

Vaporem]  Snperem.  Oif.  Nonnnllt 
Codd.  eaperemy  improbe  :  neqoe  ab 
hae  eoMsa  in  ah  ea  eaaea  motandom. 
Creeeh. 

S4S  DtsetdiMii]  I.  e.  discissionem 
ac  divolsionem,  a  verbo  discindo. 
Lamb, 

344  Con^  ^ufreseiiaf]  Et  conpn* 
trescnnt.  Lamb, 

545  Sieearporie,  aiqueanimainmtaay 
^c.]  Ordo  est:  sic  motoa  corperis 
atqoe  animm  contagia  vitaleis  motos 
diseont  etiam  in  membris  matemis 
reposita  et  recondita,  Lamb, 

546  Mutua  vitaleie  dtecwif  eantagia 
metue']  Verbom  ^discere/  hoc  loco 
elegantissimom  est;  simili  traosla* 
tione '  noscere'  osnrpat  6.  Olft.  *  £x 
alioqoe  aHos  lapidis  vim  vinclaqne 
noscit.'  '  Disoere'  antem  pro  expe- 
riri,  aot  cogi,  similiterve  somptum 


1349  l^OTiE   VARIORUM  IN 

fitinii  a  Virg.  /En.  1.  6M.  et  6. 9M.     svHdtvM  noB  retiaeal  ?   Qai»  nen^ 
iVMf*.  BMi  cerpori  toU»  aed  cerporl  j 

347  Ah0queripmta]  HincneBma-  co^Juacte  vis  iata  et  facoitaft 
gts  i^oneam  genaun  iMmriri  posse  ait  petiL  Hbc  omnia  vu.  9.  SiaiUter 
Tnrneb.  Adv.  31.  8.  qeam  ex  pnmice  Epicnnu  apnd  Laertiom  liliu  10.  «» 
aqnam ;  reponit  itaqne  reptete,  qii»  ft^  (Anima)  ca\4^  ^  r«^nfr  (aenti- 
modo  certe  legitar  in  optimis  Membr.     endi  &caitatc«a),  W  ^d^  M  ««v 

Logd.  Bat.  imo  peaitas  jiwta  lectto*  iiBpoiatiimm  ivrrjf^tri  «rwc*  r^  ft^ 
nem  l^meb.  qiii  hic  m,  et  in  seqHen*    M|poi#)pM  ire^airicMMipar  ^tt6^TV  oMmm 

ti  versn  al,  delet.    Qaum  itaqne  at-  ro^r,  /cmlXv^    jhU  oM 

tentins  locom   hnnc   ejosqae    eon-  tfiiywnfifiinruii  «i^  MF^t"  &^ 

nexienem  coasiderare» ;  yidi  ndjn-  yrinyf  r^  t^«X^  «^  ^x»  ^ 

vandom  esse  distinctione,  atqae  porro  oi  «yjkp  efod  ^  ^wnrf»  Aieufie 

ex  Tumebo  et  Msa.  itn  tefingendnmy  /uir,  Aml'  ^r^  l^  w|i')ii  itnMi/wi  ^vy 

ut  fscimas :  legebatnr  antem  JSx  m-  oW^  ^  ^^ms  «iipftfiif^cvi.    CMdk. 
aeite  «vo  sir  esrpsrts   ntfns  oatBMi    QikkI  siipereff  aatemy  i.  e.  reliqanm 

JMMfifa  viitkm  dmimi  amttgia  msiw^  est.  Lamb* 

Mmteni»  etitm  m  membrii,  mbi$qm  r$*        S$l  lismila<l   Sic  legnndwm^  ms 

pesia;  JMscJdMm  o^  nequmtjieri^  4».  r^ot»  nmn  <  •efnlare'  (in^ndt  Fna. 

Neqne  tnmen  Titdemnt  interprete»  tus)  redargqete  eat^  cooipoeitnai  n 

dnoe  illos  priores  varsaa  non  perti-  fandoy  versa  a  litten  Inn.  '  renntat' 

nere  ad  seqoentes,  sed  esse  concln<^  aatea^  L  e.  nef^at,  rennit,  nMi  vnit» 

sinnem  prseed6ntiai%  alqiit  respon-  4. 604»    '  InBokunia  transire  potiest, 

dere  iliis^  qni  iegmfttur  vss.  M2.  SSft^  simniacva  rennlnnt.'    Hor*  Efttst.  1« 

Biijori  itaque  distinctione  egere.  No-  16. 49.  ad  Qninctiam.  *  rennit, 

vam  deinde  argnmenti  confirmatio»  atque  Sehellns.'  Lamb,    Itn 

nem  propeni  ia  snnilitndine  et  esem->  nos,   dnm    alii    r^fiOeii    pnelernnt. 

ph»  desnmle  n  fetn  nendam  in  Incem  Creeek» 
edito,  sed   adhae  latenie  repoNtsi       R^aiJ  Ita  omnes  libri^ 

alvo  nKmbrisqae  materais.  Hee.  nn* :  rranfel.  Oifan. 

S5I  Qnod  si^pAMsl]  Piebare  oena*        Qmed  eupereai,  ei  fuie 

tor,  eos  errare  qai  emnem  sensnm  remiial,  ^e.  Yel  wuaifeetee  rm 

attriboant  animee,  corpus  nihiisen-  veraefm  t^pngnet.  QMtfsitfmins 

tjtfe  opinantur.   JLom^    Medo  asae-  s<ntirs  gmt^ereHaU  asisnti] 

ruernt  Poeta,  neqne  corpns  aJ^anima  PosirenMia  versas  cerrnptna  eet. 

separatumy  neqae  animam  a  corpero  anlem  lcgi  debet :  Qoid  eit 

separatamper  se  aiiqiiid  agere  ant  pns  smltre  9ks4  «isoiat 

sentire  posse,  sed  seosnm  per  v&seer%  tcndhi  plena  el  venu  ^  Qnid  mt 

eseilari  ez  coouoanni  ntrine^  cen-  qned  adasrat  [i  e.  piebet] 

jnnetim  agentis  motu.     Deinde  Phi.  neslmm  sensn  prsidi  tam  snse»  et 

losophos  aggreditur  qni  sela»  ans-  aetttire^  nisi  iHnd  qnod  rea 

mam  istias  motus  qaem  sensam  vece-  oet?*  Enpiicat  antam  qimd 

mus  capacem  affirmahanl ::  istos  a»  '  Vei  manifostas  vei  contm 

tem  ad  experientiena  prevocet,  ceo-  repugMt.'    Neqne  enim  pmtit  Fedln 

oedatnr  enim  cerpaa  aentise^   nen  *  Quid  stt  sensns  V  (qood  fisccret  im- 

magie  istin»  sensus  conaciL  esasmaa,  meo,.sii«ce^alectioseqneMlaleffet; 

qiiam  jam  nancsnmiis;  ideecovpna  sed  ait  homniemqaemqne  seniire  ae 

8en4ireeQafiilendnmest:dicatanlem  sensu  pimditum  esse;  ilnqne  tmMm 

aliquii,  si  eorpos  seatiel^  nnde  di-  mole  argameetoram  nihil  ease  efinn» 

misaa  animn  vim  istom  et  fiicnllatem  Pr»tema  hec  addam  qnoqnay 


T.    LUCRBTII  €ARI    DB    RBRUM  NAT.   LIB.  111.     1^3 


ncn»  qni  qaidem  a«iii  capitis  foerit,  %9»m  Codex  VaticuKis  noB  ngBOftoiu 

aic  vBqiiani  locatnrum :  ^  Qnis  boioo  Rationeai  pelit?  en  ▼aUdam  ex  ipeie 

id  aeseret  nisi  expertenlia?'  ridicu-  Epicori  verbis  dactam:  Si^  jbraXAo- 

lam  eet  ac  delirnm ;  ot  lamen  ita  lo*  ytt^  t^s  ^ifxv'  «^  ^X**  ^  HffO^^f 

qiieretnr  JLiicretint  nisi  meBdam  vi-  oi  yhp^  ah-b  (corpua)  h  4avr^  Mmira* 

diueraus:  quu  td  merelf  nisi  qnod  tV  oMirir.    Laertitts  lib.  Ittw   Ubi 

lesy^ec  IVi^.  eidemobjeclioBiidemrespafidetEipi- 

846  Qiiid  ni  «atm  Cwpm  imiire  9111«  caras»  qnod  boc  varaa  Lncretina  aBi*« 

q^irel}  AUi  AsBerfi:  sed  Faber,  fiiMi  plectitur.  Crsedb.    Mire  bk  quoqM 

asMfal :  et  boc  modo  explicat :  '  Quid  tarbatnai^   Al  aiai  vebementer  faUer, 

sit  enim  quod  adaerat/  &c.    Hicc  aativo  spieaderi  suo  reatilittns  erit» 

Faber,  qni  raro  qaidem  errat,  ntsi  modo  levi  immntatioBe  illad  Vossiaas 

cum  inaifBiter  faliatar.    Qnid  enim  tertiiy  m  900»  MatnMB  faciaflMs*  Fe* 

bia  verbis  Inculentius,  *  Quis  UBquam  cil  iade  vur  iile  doctimimae :  Pcnltt 

aaseret  qnid  sit  corpus  seature,  nlsi  saim  quod  »ea  pwpriiim  fmi  ^jut^  ta*. 

id  sit  quod  res  ipse  palam  dedit»  ae  ^mm*    £t,  si  beae  qaid  video»  apud 

docuilnes?'  Crvsdi.    Vnlsata  lectio>  annotatorem  noatmmpvo  versn  JfaA* 

proba  eat.    Qais  eoim  est  ille,  qui  taqiu  pf«lrrce,    4^    snbstitneiidnm 

docere  poasit^  qnid  sit  sentire  oor^  ccMnity  vel  saltem  iati  proxime  noB 

pna,  id  est,  qnid  sit  seBsnSy  nisi  ipsa  prmauttenduai,  sed  ^obneclciidam. 

res  et  ipse  senans  ?  If.  Vou,   Imo :  Acute  sane  et  ingeniose !  at  ai  Itoet^ 

Qoia  enim  ^firei  vel  ^eret^  b.  e.  ver-  quod  facila  eol»  iaveatia  aliqald  ad» 

bis  exponet,  qnid  sit,  ant  sibi  velit  dere,  lege  i  mifaaak  et  ita  distiii|nie : 

corpus  aliquod  seatire,   aisi  dicat»  At  dinusea  muma  earpm  eerei  amlJfNr 

seasum  consistere  in  eo,  qnod  rea  srBfa,  Jfaifafae  prweerea  feriU^  ram 

ipsa  palam  Bobia  dedit»  et  aos  docoit  ?  estpeUUmr  etve.  PerdU  «atm»  fupd  as» 

Preig,  prtprtam  /Mi  tjue  weqeam*    Vocaba- 

956  St  BM  ipsa  palam  ipmd  rcs]  Co-  lum  ejuMf  rpiwMJifim^  el  prima  pro- 

dicea  quidem  et  manoscripti»  et  ty-  dacta,  aescio  qood  spectmm  porten» 

pia  impremi  sic  babenl :  sed  contcn*  tnmve  vtsiim  librariis  est.    VevBm, 

daiit  doctissimi  quidam  viri,  sic  esse  qni   toliea  st  priori  longa  aaarpat 

legoBdnm :  ^t  nMt  tpsr,  polam  ^  ree  Poeta  (quod  <rt  lyronnm  canaa  ser ip« 

dedit,  ar  dorat<  aes?  *  ipse'  antemt  scre  PalsBmones,  non  ipai,  ut  opiaor, 

nempe  sensus.  Ego  nibil  muto.  Lamk.  auctorea  velerea)  qnid  caosap  dica- 

&57  M  diattsaa  mima  cerpas,  4^«]  mna  tandam,  cur  imb  idem  in  ^aa 

'Tvo^spj|,qnamstatimsolvit.  At  cor^  sibi  permiserit:    qnast  pronnncian- 

pua,  inqiiity  (dicel  aUquis)  dimisaa  dnm  detkrit  ^taa»    Qnod  ad  seBsum 

anima»  seosn  caret :  ergo  corpus  non  vero  attinet  \  '  sbvo  expeili/  non  taaa 

senlity  sod  anima.  Xam6.  »  de  ipsa  mortOy  qnam  de  pntretetioiie, 

ft5$  Perdii  saiat,  4r«*]  Hunc  Larobi*  et  oronimoda  cadaveria  humani,  bra- 

Bos  extarbat.  Videtur  parenlbesi  in«  tive  deformatione  acceperiro  podiisy 

dudendus.  Gyaa.    Uanc  versum  re-  ne  bis  idom  dicat  Lncretins.    Cttle» 

jicit  LambiiMia»  el  seqnentem  '  Mni-  rnm  agnosceiida  bie  fignra  Poetae  fa- 

taqne  prasterea'  drc  retinct,  qoem  mlUariaeat^Uirepetitioiie  verbi^per» 

Feber  el  alU  aeqBmitnr:   Oifanina  dit.'    Nam  et  boc  Ub.  snp.  vs.  18« 

ejneqne  aeqnacea  naa  cnm  Gamendo  aimiUler :  *  depaacimnr  aurea  dicte ; 

parealbesi  inclndont.    Ego  vero  re-  Aurea^  perpetoa/  &c.  Piuraexenipla. 

tincwlnmceiweo,  necaffirmarodabi-  vide  apud  Fabmm  6.  fSS.   Preig^ 

lem  iBom  poliori  jore  kmnc  lecnm  Omnino  retinendns;    *  levum'  enlm 

pomidflve  qnam   Jfattovw   preiUreu  bic  vitam  signtfica^  nt  inC  452.  el  im« 


1244 


NOTiE  VAtllORUM   IN 


pittty  more  Oracoram,  naro  et  epvd 
Uomerom  et  Sophoclem  oUbr  ita  nsttr- 
pator,  ex  qoorttm  imitatione  ita  loqoi 
Poetam  obserTavit  Turneb.  Adv.  80, 
2S.  Prteterea  Codd.  Logd.  Bat.  cum 
aliii  versttm  buDc  quoqtte  retiuent; 
aed  tamen  non  poMom,  qain  Preigeri 
mei  acamen  laodem,  ex  cojnt  ten- 
teotia  repottti  eiat  trityllabnm.  Ver- 
tttt  aatem  ita,  nt  tttnt^  conttitotot, 
tervare  malo.    Si  com  illo  ynqmm 
legaty  dicet  Poeta  teBsam  tine  ani- 
wtB  coojanctione  nailom  ttoqaam  cor- 
pori  fttitte,    onde  &c.  coo  antem, 
Dotat  nibil   etto  mimm  ti   corpna 
animadcttittttttm,  i.e.  mortoom,nibfl 
tentiaf,  qnttm,  vel  vivom  etiam  nibil 
per  te  tentire  potuerit  nitt  qooad 
cvm  anima  foertt  coDJanctam.  Deoi- 
qae  iUnd  et,  qood  a  mann   prima 
foiite  in  altero  Lagd.  Bat.  agnotci- 
tnr,  docet  vetot  latere  olcnt  roale 
obdttcttt  a  librariit  et  correctoribot 
cicatrice.  Uav. 

850  MuUaqu€  prmiena^tfeJ]  Soltttio 
objectionit.     Quid    mirum    (inqoit) 
oorptti  carere  tentn?  vel  qoid  tum 
pottea,  ti  corpot  caret  tensu  pott 
attimm  ditcetnom  ?  Multa  ctiam  alia 
prtpterea  amittit,  Cttm  ezpellitnr  ipvo, 
id  etty  cttm  detinit  aptatem  agere  et 
vivere.  htec  mihi  videtor  bttjttt  loci 
et  recta  tcriptttra,  et  vera  tententia. 
Itaqoe  vertnm  toperiorem,  ot  adol- 
terinnm,  delendnm  ceoteo.     Movet 
me  codex  Vaticanot :  a  qoo  abett  hic 
vertot,    *Moltaqtte  praeterea,*^  &e. 
animadverti  enim  boc  t«pe  ntove- 
nire,  ut  com  adjectttt  ettet  bttic  poe- 
tae  vertttt  aliqait  aliennt,   tcriptor 
librarina,  qni  pottea  illud  exemphtm 
teqoeretttr,  vertoni  adjectnm  et  alie- 
nnm  acriberet,  verum  et  germannm 
praatermitteret.  Atqoe,  ot  magit  cre- 
dat,  lector  erudite,  hnnc  locnm  etae 
corrnptnni,  docti  qnidam  exittiniant 
bic  aiiqoot  vertot  deette,  dobitant- 
qne,  tttrttm  vertttt  it,  quem  dico,  tit 
Tov  «onrroi?,  necne.  ted  nonattendant, 
qttandocttmqoe  doo  vertnt  inter  te 


prozimi  in  eandem  vocem  deatiMnff 
magno  id  argnmento  esse,  altemm 
eomm  este  alienom.  Com  igltar  ae- 
cettario  alter  ex  hit  doolraa  ▼eraibot 
forit  brrepserit  in  allenom  locom,  lo- 
cntionif  timilitndo,  et  teatentim  roo» 
tecntio  facileindicant,vcrtaiD, '  Mol> 
taqne  praeterea,'  &e,  eaae  germoaiom 
Lncretianam;  illom  aoteoi  aopcri- 
orem,   tpariom   atqoe  'adalteriDom. 


SOO  Dhere  perro,  ocoloo,  %«.]   Bc- 
felliteomm  aententiam,  qoi  dicebooC, 
mentem  ridere,  mentem  avdlrey  &c 
noinm  illod  Heracllti,  mr  Spf^  9tm 
hu6»,    'nDeoa   ridet,  mena    oodit' 
qaod  adteribit  Tertollianos  Epidiar- 
mo  lib.  de  Anim.  aic  enim  ille:  *Me- 
minerat  acilieet  et  Epicharml  coaBici : 
Animnt  cerait,  animot  aodity  reliqna 
turda  et  c»ca  tnnt'  Idem  videtor 
tentitte  M.  Tnii.  tic  eoim  llle  fib.  I. 
Ttttc.    '  Not  eoim  ne  nonc  qMidem 
cerniront  ea  qnaa  videmot.     Neqoe 
enim  utlnt  tentnt  ett    in    corpore, 
ted,  nt  non  tolom  pbyaici  docenti 
verum  etiam  medici,  qni  itto  aperta 
et  patefacta  viderunt:    vim    qnaai 
tant  ad  oenlot,  ad  anreis,  ad  oareb, 
a  tede  aoimi  perforatap,'  Sce,  Eodem 
pertinent  illa,  qoae  aont  llb.  S.   de 
N.  D.  '  Cnr  contnereria  antem  alters 
ocnlo,  cansa  non  esaet,  cnm  idem  ob- 
tntaJi  ettet  amboram,  et  com  rerom 
natnra,  qnam  tn  taplentem  esae  vit, 
dno  Innina  ab  animo  ad  ocoloa  per* 
forata  not  habere  voloittet.' 
Qoia  foerant,  qnt  exictimareot 
debere  totom  compoaitom,  pota  aoi- 
nial,  dici  sentire,  sed  animam  per 
80  et  aolam  id  munua  ita  exseqni,  nt 
organa  nibil  cooperareotnr.    Sed  e«- 
aent  quaai  mers  forea  per  qnas  reclo- 
aaa  anima  intna  eziatens  extema  per- 
ciperet;    inter  quos    emicuit    £pt- 
cbarmus  dicens,  Mvt  6pf,  vws  hnAn^ 
vas.ll.  aubjungit  Liicretius,  et  doobos 
argoroentis  demonstrat  fotilem  istioa 
opinionis  Tanitatem ;  nempe  al  ocoli 
esseot  tantom  fores,  onde  vim  oU- 


T 

1 


T.   LUCRBTII   CARI    DU   RfiRUM   NAT.    LIB.    III.      1245 


qotm  aut  laborem  «  fnlgidii  objf  ctit 
•entinnt?  OeiDdeoculos  (foret  itten) 
eveilas,  nnelias  ezterna  perciperet 
aDima,  dom  liberior  daretor  pro- 
•pectiu.  Cn§eh* 

M2  Dtnpere  €$(]  Hoc  malui  ex  re- 
teri  Codice.  Alii  tamen,  DijfieUe,  Sic 
et  alibl  eos  *  delirare '  dicit»  imitatos 
Epicnram.  Yide  Cic.  lib.  1.  de  N.  D. 
nbi  de  Zenooe  Eplcareo.  Gi/.  Sic 
jam  edendam  coravi  in  aecanda  edi* 
tipne,  cam  valg o  iegeretnr,  DijfieUe 
iii.  Hanc  emeodationem  Thraio  sibi 
arrogavit.  Lamb,  Ita  recte  Lam* 
biona  contra  Codd.  qui  exhii>ent  D^- 
JieUe  eti.  Creech. 

Cemtra  eum  eeneue  dteaij  Sic  lcgen- 
dum  vel  codiciboa  omnibus  reclaman- 
ttbttt:  in  quibus  vel  scriptum,  Yel 
imprettnm  eat,  ecntra  eum  eeneue  rfa- 
eei,  Qaam  tcripturam  quid  est  qaod 
accaratint  refellere  coner,  cnm  td 
aentiat  Lncretiut,  qood  Epicamt 
Orttce  dicere  tolebat  dumpMprvpearf 
sea  JamfUxfoBaii  Praeterea  Latine 
dicinuis  '  contra  dicere/  ^  contra  du- 
cere'  non  item.  Iiomfr. 

Dueat]  Ita  omnes  libri.  Videlnr 
tamen  legendum,  dicaty  et  proximnt 
▼ersos  nothns.  Gifan, 

S63  Srneue  enim  trahity  4r^.]  Hunc 
▼ersnm  delendnm  censeo  .*  nam  pri* 
nmm  snpervacaneus  e^t,  eoqne  sob- 
lato  de  sententia  nihil  deperit ;  im- 
mo  planior  atque  iliustrior  est,  ut 
statim  ostenJam :  deinde  falsnm  est, 
qnod  per  enm  significatnr,  etab  Epi- 
cnreis  decretis  abhorret :  postremolo- 
qoendi  genus  inelegans  atqne  adeo  in- 
quinatnro  est.  Lamb,  Yersas  expnn- 
gendas.  Fab.  Omncs,  si  nnom  Faynm 
excipias,  (quanqaam  qnis  iste?)  inter- 
pretes  bnnc  versum  rejiciont.  Creech, 
Neqne  tamen  omnes  interpretes  reji- 
ciunti  nisi  Turnebns  nnmero  illornm 
sit  exdadendus;  cnjns  Ii9c  satis 
commoda  est  ezplicatio  Adv.  SO. 
10.  Snsplcor  (inquit  Poeta)  ipsius 
sensus  testimonio  refelli  eos,  qui  ani- 
mam  censent  videre  per  oculos,  ui 


per  fores  ant  fenestraa.  Trahit  enire 
et  detnidit  sensns  ad  aciem  ipsam  ad- 
spectamqne,  et  ad  te^timoniom  suum 
addncit,  qno  conjunguntnr.  Hav. 

805  Lumina  luminihme^  ifc.']  Qaia 
ocuU  nobis  prsepcdinntar,  objecto 
Inmine  et  splendore,  prssertim  acri- 
ore:  cujas  rei  causam  explicat  4. 
S26. '  Splendida  porro  ocoli  fugitanty' 
&C.  Lemb. 

SOO  QuodferibuB  nem  fit]  Hoc  sen- 
tit  hoc  loco  Lucretius  :  res  splendi- 
das  intneri  neqnimus,  propterea  qnia 
oculi  nobis  pr»pediontnr  a  Inmine 
extemo  aerlore,  qnam  nt  ferre  pos- 
sint :  quod  non  fieret,  si  solnt  animus 
cemerety  et  oculi  essent  tanqoam 
forrs  aut  fenestne,  per  quas  cerne- 
ret:  cnm  ezprriamnr,  sl  per  fenes- 
tram  aut  jannam  aliquam  apertam  et 
patentem  aspiciamnsy  nihil  eam  labo- 
rare.  Xoaifr. 

Qva]  H.  e.  per  qnae  ostia ;  adver- 
bium  motns  per  locom.  Lemb, 

S08  Prmierea  ei  fro  feribue\  Hoc 
Lucretii  argonientam,  qao  conatur 
probare,  faltom  esse,  animnm  per  ocu- 
lofly  tanqoam  per  fenestrat,  ceraere, 
refellit  et  irridet  Lactantins  lib.  de 
Opificio  Dei,  cap.8.  his  verbis :  *  Cnm 
antem  videamus  momento  temporis, 
plerumqne  vero  aliud  agentes,  nihil- 
ominus  tameo  universa,  qum  contra 
snnt  posita,  intneamur:  verios  et 
roanifestins  est  mentem  esse,  qnas 
per  ocnlos  ea  quae  snnt  opposita, 
transpiciat,  quasi  per  fenestras,  lii- 
cente  vitro,  ant  speculari  lapide,  ob- 
ductas.  Et  iccirco  mens  et  voluntas 
ex  ocolis  saspe  dignoscitor.  Quod 
qiiidem  ut  refelleret  Liicretius,  inep- 
tissimo  ustts  est  argnmento.  8i  enira 
mens,  inquit,  per  ocnlos  videret: 
enitiY  et  efiiisais  ocolismagis  videret ; 
quoniam  evoUae  cnro  postibos  fores 
pluM  inferant  liiminis,  quam  si  faerint 
obdoctae.  Nimirnm  ipsi,  vei  potins 
Epicuro,  qni  enm  docnit,effossi  erant 
oculi,  ne  viderent,  effostos  orbeis,  et 
ruptas  ociilorum  fibras,  et  flncntem 


n 


1246 


NOTi£  VARIORUM   IN 


l»er  veiiM  Baofrninem,  et  ereseenteis 
ex  vnlaeribiM  caraes,  et  obdoctas  ad 
uliimam  cicatriees  aibil  poise  hicis 
admittere,  nisi  forte  aoribus  ocolos 
simileis  oasci  volebant,  nt  non  Um 
•colis,  qnam  foranintbus  cemere* 
mns :  qoo  nibil  ad  speciem  foedtns, 
«d  Tisnm  inntilins  fieri  potest,'  Scc. 


S70  Res]  Rem:  forte  vere.  G{fan. 

AiMattf  pMtUnui]  I.  e.  snblatis  ocn- 
lis,  qni  sont  «nimi  fores.  Eodem 
sensn  etinm  respondent  apnd  Varro- 
aem  lib.  4.  de  L.  L.  amspioes,  Denm 
Maninm  posti  leonem  postnlari,i.  e. 
ciTom  fortissimum  co  dimittl,  nan 
Denm  Maninm  postis  appellatur  ter« 
r«B  biatns,  qni  censebatnr  Orci  janna. 
2Wv.  iido.  SO.  n. 

Pa9iUmM]  l.  e.  foribns.  slc  4.  175. 
'  Primns  enim,  citra  posteis  qni  cer. 
nitnr  aer.'  et  Virg.  iEn.  2.  466.  *  pos- 
tesqne  relictl  A  tergo ;  infelu  qnase, 
dnm  regnn  manebant,'  &c.  Iiamd. 
sen  Fores  cnm  Postibiis,  nt  explicat 
Lactant.  lib.  de  Opificio  Dei,  cap.  8. 
Cneek, 

tn  Blud  in  hia  refrvs,  ifeJ]  Docet 
errare  Democritnm,  qni  sin^ula  ani- 
mi  primordia  singnlis  corporis  semi* 
nibus  apposita  esse  dicat.  Lftmb, 
Ollm  declaravit  Locretins  animam 
esse  mole  parvara,  totamque  IIHns 
snbstantiam  eiigno  loco  posse  excipi, 
si  seorsnm  cooglonieretnr ;  id  jeni 
loni^e  nberins  edisserit  vss.  28.  ad- 
v^rsns  Democritnm,  qui  qnot  essent 
partes  corporis,  totidem  partes  ani* 
me  iilis  applicitas  ponebat.  Inde 
enlm  sequeretnr  nos  omnia  sentire 
qnse  parti  alicui  corporls  applicaren- 
tnr :  nam  curo  corporis  particnla,  et 
anims  pars  illi  apposita  moveatnr, 
quidni  sensns  oriretur  ?  At  plarima 
snot,  ut  ex  allatis  etemplis  constat, 
qn«  corpori  nostro  applicita  neqoa- 
qnam  percipimus ;  fmstra  igitnr  sin- 
gnlas  partes  animn  singulis  partibus 
corporis  aliquis  conjungat.     Cnech, 

Sumere  poeeW]  Valet  ponere,  dice- 


re,  afferre:  estqne  verbnm  p&ilaee' 
pUlcnm  ant  dialectienin,  qiiod  Xm^ 
/MiwF  Gni;ce  dicitnr;  Qiide  fmp- 
«isnss  dlcnntnr  pnrtes  ratiocinsUionis 
complexionem  antecodentea. 
ildp*  20.  26. 

272  DemM^rM  ^Md  «nncte  oM] 
mocriti  sententia,  periphranis:  ■•  » 
Demoerltns.  sie  Horat.  8at.  1.  9.  21. 
*  Macte  Vijtnte  esto,  inqvit  som»- 
tia  dla  Catonis,'  i.  e.  Cnto.  eojvs  dr. 
cnmlocntionis  si  plnra  exenpla  ^mm* 
ris,  petlto  ex  oemmeotafiia  oooti^ 
in  Hont.  Porro  antem  hic  Lacrefii 
versns  Iteratnr  lib.  6.  621.     £■■&. 
Hic  vs.  in  6.  621.  repetitoe  Mt ;  et 
qnemadmodnm  Tersnm  illona  '  Mag- 
namm  remm  fierent  exerdlm  aemper/ 
qnem  in  qninto  repetltnm  etfam  con- 
stat  fniste ;  mendosnm  atrolHqBe  ease 
snpra  ostendii  idem  de  hoc  qooqne 
sentio ;  qnippe  qni  noo  potem»  did 
commode  et  elegaater  posae,  *  sancffa 
sententla  viri  Democriti/  pro  Demo- 
crito  ipao.    Scio  qnidem  apti^Ho- 
memm  *Vim  Hercolis/  *Vim  Pri- 
ami,'  nt  et  alia  id  gcnns  apod  Pinda* 
rnro  et  Tragicos  reperiri ;  pro  Her- 
cnle,  Priamo,  &c.  neqne  olilitns  som 
dici  qnoqne  *  Cor  Gnnii ;'  pro  Eaaio 
ipso ;  quin  et  *  mltis  sapieDtlo  LaeHi/ 
apud  Horatiom,  Lslins  ipse  eat  atro- 
9povAwms ;  et  nos  olim  eoniteetis  ex- 
emplis  ex  libris,  qua  Onscis  qoa  haL" 
tinis,  id  ostendimns,  qnia  tnnc  otio 
abfindabamns :  sed  illa  exemplorom 
seges  nihil  ad  bnnc  Lncretli  loenm. 
Aliquo  enlm  opus  testimonlo  Ibrer, 
ubi  *  cor  viri  Ennii,'  '  sententia  vlri 
Catonis*  reperiretnr.     Qnamobrens 
'roi  Lector,  centies  scribatnr  faic  ver* 
sns,  centies  repetatnr,  toties  ego  ex- 
cUmavero,  *  Cormptus  esL'     Sed, 
dices,  QosB  tna  est  sententia?    Pri- 
mum,  si  velim,  iicebit  mihi  dicere, 
itinp&  clrca  emendatlonem ;  dein  ali* 
qnid,   spero,    dnbitabondna    afierre 
possim :  si  minus  id  licehlt,    »qni 
lectores  biinc  meum  conatom  ita  fbr- 
tasse  interpretabuntnr,  quaai  ai  ob- 


T.   LUCRETII   CARI    D£   RBBUM   NAT.    LIB.   III.      1347 


serTationem  alk|iuiii  circa  yiiD.et  ge- 
niuiu  proprietatifl  Latintt  scripBeriin. 
Itaque  pro  Dtmocnti  f  iMd  umet^  «trt 
tinttntia  poHit^  legi  posse  arbitror^ 
DemocrUi  quod  imuta  §iH  Bententia  m» 
mii,  Neqae  yero  id  «ine  exenplo : 
sic  eDim  in  1.  875.  ftcriptura  est :  ^  Id 
quod  Anaxagoras  tiM  SQmit.'  For- 
tasse  et  alia  alibi,  et  ita  eue  ado* 
Siunere  anteaiToxest  qoam  ubi  Dia- 
lectieorwn  natio  qnafli  propriaai  via- 
dicaTit,  ot  et  arrlperey  quod  ex  La- 
cretio  coiutat.  Faber.  Haad  eon- 
temDendiM  iste  a  Fabro  injectnt  •cni<* 
pnlns  est.  Verum  magnnm  postidat, 
qni  dnoa  Tertot^  similiterqne  recnr- 
rentem  suo  iooo  atmmqne  sibi  emen- 
dandum  snrait.  £fo  corapeodiote 
dictum  arbitror  qood  hnc  rodlret: 
ai  plene  efferretur,  Qifod  Demieriti 
Bententiaf  eanctaf  ittqaam,  iatioa  ant 
tanti  viri  sententia  poiitl.  Sic  iolent, 
ac  fere  ex  abrupto  landare  anctores 
Cicero  aiiiqne.  £x.  gr.  Democriti 
hec  ett  tententia.  '  At  quaDti  viri  ?' 
Preig,  Distingue  itaque  aute  et  pott 
*  viri ;'  nisi  praettet  *  aancta  firl/  ca- 
pere  quasi  dixittet,  '  viri  sancti.' 
Hav, 

873  PrtaMrdia  JtDflrada  prtmieAipe-» 
nta  aUermM  variaTet  9fc.']  Nollo  seoau : 
qaid  euim  sibi  vnlt,  quo  reapicit  illod 
'  primia?'  Scribo»  et  diatinguo:  Cor- 
poria  aiqua  anxmi  frimordia  eingula, 
privM  Adpoeitaf  altemiM  variare  et  nec^ 
tere  membra,  '  Privia/  h.  e.  propriia 
qoaBque  auia  appoaita,  altemia  Tici« 
bna  variare.  '  Alteraia '  abaolote  eo 
aenaa  et  alibi  naurpat  Lncretiua,  ex. 
gr.  1.  1065.  '  Alteroia  nobiacum 
teropora  cceli  Dividere/  dcc.  Ean-^ 
dem  vAcem  restitue  5.  615.  Preig» 

874  Nectere]  Ita  oranea  libri,  Fayoa 
tamen  e<r<«re.  Creech. 

876  Qmmqmbue^  I.  e.  quam  ea  ele- 
menta,  ex  qnibaa  corpna  noatrum 
conatat.  Sie  antem  edendum  curavi, 
Qaam  pdlmM  e,  noDoallia  codicih.  an- 
tiq.  approbantiboa;  aliia  reclamantib. 


qni  habeut,  Qiumi  ^nikm  ei  e&rp,  ^* 
Lamb. 

877  Nmnero  qnoftie  eentedunt]  Nn- 
mero  cedoiit,  qnod  valet,  inferiora 
aunt :  i.  e.  panciora  auBt.  Lamb. 

878  Promittere^  I.  e.  affirmare.  Hor. 
Sat*  ].  4.  101.  'quod  vttiam  procui 
afore  chartia,  Atqne  animo  priaa,  ut» 
al  quid  promittere  de  me  Poaaum 
aliod,  Tere  promitto.'  Lamb» 

870  QManlvla  prima  queanty  i^cJ]  Hoc 
dicrt :  ut  duotaxat  affirmaro  poaaia, 
prima  corpora  animae  tantam  apatii 
occopare,  et  tam  late  in  corpore  dis- 
aeminata,  quanto  apatio  quantoquo 
Domero  prima  illa  corpora  Dobia  in- 
jecta  poaaint  in  noatro  corpore  motua 
aenaiferoa  excitare.  Legendom  for- 
taaae  eat,  Quantie  prima  queantf  Sfc, 
'Qoantia'  autem  nempe  intervallia. 
Verum  nihil  mntare  auaim.  Lamb, 

882  Nam  neque  pulveria}  Hoc  argu* 
raento  probat,  aingula  animi  primor- 
dia  non  eaae  aingulia  primordiia  cor- 
poria  annexa :  qnia  ai  ita  eaaet,  aen< 
tiremna  pulverem  exigoum  corpori 
adhaBrentem,  cretam  insidentem,  ne- 
balam,  araneaa  telam,  et  aimilia:  hoo 
non  fit :  ergo,  &c.  Lamb.  , 

^dA^efiuR]  Adhaeanro  pulveria,  i.  e^ 
pulverem  adhaerentem.  Profertbnno 
veranm  Nonioa  in  voce  'adhaBatia:' 
uaorpat  Lucret.  eandem  Tocem  4» 
1285.  '  locia  quia  non  potia  eat  adfi- 
gere  adhaeaum :'  et  6.  471.  '  Suspen« 
aap.  cum  concipiunt  humoriaadbsaum.' 
crebro  antem  otitur  hqinamodi  nouii- 
nibua  Terbaliboa  deainentibaa  in  ua, 
conciliatua,  commatatua,  oifensuf, 
coqjectua,  injectua,  adjectna,  itua, 
initua,  adauctua,  et  i^imil.  Lamb. 

888  Ineidere']  Libri  fere  oranea  et 
Tuigati,  et  manuacr.  habent  atdcra,  a 
verbo  aido,  ia.  Sed  volunt  qaidam 
legi  hic  taatdm,  in  compoaito.  qaibus- 
cnm  nolo  pugnare.  Lamb,  Amat  aim- 
plicia  fere  Lncretiua.  Sic  aupra  va. 
320.  '  firmare,'  pro  affirraare  aut  con- 
firmare.     Praesertim   cum  proxime 


1348 


NOTifi   VARIOBUM    IN 


pnecedeni  vocabolam  vim  pmposi- 
tionis  la»  hic  verbo  ^sidere'  com- 
miifiicety  qaemadmodam  haad  dobie 
etiam  fit,  6.  562.  *  IncliData  minent 
io  eandem  prodita  partem/  pro,  Im* 
minent.  Incassae  aotem  membris 
cretae  ezemplom  hoc  loco  a  petito- 
nim  togis  mataatar,  qaae  cretatss 
eraot,  ande  '  Candidati '  dicti  sant. 
Rcs  lippis  jam  et  tonsoribns  nota. 
Preig. 

S84  N^ndam  noUu]  Docti  qnidam 
legi  volnnt,  Nee  nebmUun  n0e§i$,  Lamb. 

S66  Supera]  Sopra.  Limb.  Ita  (j«- 
pera)  veteres  libri.  Gifan. 

Vietam']  Langaidam.  '  Vietas '  (in- 
qnit  Festns)  *  langnidos,  sine  vi,  et 
nataralibas  viribos  privatns.'  Et  Do- 
natas  ad  illam  Terentii  locum  Enn. 
4.  4.  81.  '  Hic  est  vetos,  vietns,  ve- 
ternosns  senex :'  *  Vietus '  (inquit) 
*  mollis,  flaccidns,  et  fleiibili  corpore. 
nnde  et  vimina,  et  vimenta,  et  vites, 
rt  vietores  dicnntnr,  et  viere  rellgare 
dicitiir,  qnia  virgis  vietis  magis  reli- 
gare  qnidllbet  possnmns.'  Lucretias 
araneae  dixit  '  vietam  vestem,'  i.  e. 
pntri  moUitta  praeditam.  Jjamb, 

887  Pappotque  voUmteW]  Profert 
hnnc  versam  Festns  In  voce  '  pappi,' 
et  docet,  'pappos'  esse  carduomm 
flores.  Lamb,  Vide  quanta  orationis 
gravitate,  ne  dicara  majestate  rem 
vel  levissimam,  ac  nihiU  prorsns  de- 
scribere  doctus  sit  Lncretiiis  noster. 
Simile  quid  2. 117.  de  polviscnlornm 
volatn  solis  radiis  per  opaca  domo- 
rum  illttstrato :  *  £t  velnt  aeterno  cer- 
tamine  prselia  pngnasqne  F^dere  tur- 
matim.'  In  qnibos  Virgilinm  habnit 
iroitatorem,  sed,  praedscine  dixerim, 
longo  post  se  intervallo  relinqnit. 
JEn,  8.  22.  'Sicnt  aqu»  Iremnlom  la- 
bris  ubi  Inmen  ahenls  Sole  repercos- 
sum,  ant  radiantis  imaglnelnnae  Om- 
nia  pervolitat  late  loca,  Jamque  sub 
auras  Erigitur,  summiqne  ferit  laqne- 
aria  tecti.'  Preif, 

686  Gramitim]  I.  e.  gravate,  ob  ni- 


miam  levitatem  gravate  cadmit :  i.  e. 
«gre,  et  vlx  cadere  possnot.  Zdomh. 

S80  liwn]  Ineessnm.  Utitar  hac 
voce  et  Amob.  lib.  6.  '  An  babeat 
itns  liberos,  cnm  libnerit  abire  qoa- 
cumqne,  et  ab  sois  sedibat  aisDola- 
crisque  discedere  ?*  Lamb, 

S90  Primk]   Privata,  propria,  sea 
singola.    'Nam'  (ut  docet  Pestas) 
'  privos,  privasqne  antiqai  diccbaBt 
pro  singnlis.     Ob  qoam  caasaaa  et 
privata  dicnntnr,  qnae  nniaacajosqae 
snnt.'  Lamb.  Singnla.  alias  aigBificat 
qnod  cojusqne  er t,  privatana.   Eoien- 
da  locum  Manilii  lib.  8.  pag^.  Sl.  edlt. 
Scaiigerianae ;  dignas  est   eniiB  qui 
pnrins  legator.    Ait  ibi  pc»eta,  ae  La- 
tinomm  omninm  primnm  rem  astro- 
nomlcam  attingere.    Versos  annt  in- 
geniosi  et  grandes,  et  sopra  satcalaia 
Manilii :  '  Integra  quaeraniiis  roran- 
tes  prata  per  herbas,  Undamqae  oc- 
cnltis  meditantero  murmnr  in  antri«; 
Qnam  neque  durato  gustarint  ore  vo- 
lucres,  Ipse  nec  aethereo  Phcebas  ii- 
baverit  igni ;   Nostra  loqnar;   nBlIi 
vatum  debebimus  orsa ;  Nec  fnrtnm, 
sed  opus,  veniet,  soloque  volamos  la 
coelum  corra :   priva  rate   peliimns 
nndas.'    In  paenultimo  versn  legea- 
dum,   n&ttroque  volamw^  ^c.      Hvc 
emendatio  poetici  ingenii  hominibas 
placebit,  scio  :  neqoe  adeo  explicas^ 
da  est ;  ab  aliis  enim  landabitnr.  F«- 
6er.    SinguUi,  Lncil.  Sat  lib.  1.  <  Ad 
caenam  addncam,  et  primnm  his  ab- 
dominaThynni  AdvpnieotibQs  priva 
dabo.'  Lncret.  S.  722. '  Qnod  si  forte 
aniroas  eztrinsecns  insinnari  Vermi- 
bus,  et  privas  in  Corpora  qoaeqne  ve- 
nire  Credis :'  Nonias.     Creeek. 

392  Ueqne  adeo  priut  est,  4v.]  Srrip- 
tnrsm  antiqnam  restitui,  comiptam 
ab  iifl  qnornm  nominibus  parco,  prop- 
ter  ingenii  gloriam :  qna  etiam  mor- 
tni  et  vivnnt  et  vivent.  Sed  illi  ai- 
mium  licentise  sibi  permittentes,  qnas 
in  bonis  scriptoribns  non  intelllfe- 
bant,  soo  arbitratn  mntalMait  et  de- 


T.  LUORBTII   CAtLl    OB   RBRUM    NAT.   LIB.   UI.      1249 

praYibant :  nt,  cam  hnnc  ▼muro  ita  powiot.   Lambini  conjectara,  ingenl- 

scriptam  rcperissent,  Usqueadeo  priui  osa  qnidero  illa  eat,  proxime  ad  vete- 

eit  in  wbiM  tmUia  ciimdM,  ^.  sic  ma-  rero  scriptaram  accedens,  et  Lucre- 

tarnnt :  Ungue  udeo  prhu  in  nobi»  mnt  tiano  more  *  sis '  pro  suis  antique  ef- 

muUa  denday  i^e.  pneclare,  et  eadem  fert,  qoemadmoduro  circa  (inem  ba> 

sententia  roaneote,  fateor.    Sed  ca-  jn«  libri,  vs.  1088.  *  Lumina  sisocalis 

jos  confidentise  atqne  impudentis»  esty  etiam  bonus  Anca  reliquit.'  Verara 

bomines  non  aliande,  qoam  a  Locre-  qnid  caosae  dicamos,  cor  Lncretins 

tlOy  CatoUo,  M.  Tnllio,  et  siniilibos  scripserit  hoc  loco  Et  quum  sie  intef' 

scriptoribus,  Latini  sermonis  scien-  valUey  cnm  piMnet:  QuamqueeuisiMer' 

tiam  consecotos,  eos  ipsos,  a  qoibas  vaUie,  Preig. 

didicernnt,  Latine  loqni  docere  co-  TViditasUta]  I.  e.  tnndentia:  ntso- 

oari  ?  Sic  igitnr  Locretios  locotoa  pra  8. 1142. '  Nec  taditaotia  rem  ces- 

est,  Uefue  adeepriue  eet  ta  nebie  muUa  saot,'  &c.  Seoteotia  aotem  hojus  loci 

eienduM  Semina,    Illi  hoc  geoos  lo-  hasc  est :  osqoe  adeo  moUa  in  nobts 

qnendi  non  probaront  scilicet,  et  sic  corpora  prima  moverl  debent,  quae 

reposoeroot,  Usque  adeo  priue  tn  nobie  son t  corporibus  nostris  inmiista,  qnam 

euniy  ifc.   Atqni  illo  potios  modo  Lo-  primordia  aoimie  coocossa  sentiant, 

cretius  loqoi  solet,  ot  alias  admooui,  seu  seotire  iocipiaot :  et  prios  qoam 

et  ita  1. 118.  '  ^temas  quooiam  poe-  primordia  aoimse,  pellendo,  et  crebro 

nas  in  morte  timeodom :'  ad  qnem  tnodendo,  otpote  tam  magois  inter- 

locnm  plora  exemplacollegimus.  jam  vallis  disposita,  possiot  coocorsarey 

qood  oonnnlli  libri  scripti  habent  ct-  et  convenire,  et  ita  sensnm  gignere, 

endOf  hoc  *  ciendo '  factum  est  ex  *  ci-  Sec.  Sup.  878.  *  et  rara  per  artus  Dis- 

endos,'  '  ciendos '  ex  <  ciendoa :'  ^  ci-  sita  snnt,  duntaxat  nt  boc  promittere 

endos'  autem  idem  valebat  qood  *  ci-  possis.  Quantula  prima  qneant  nobia 

endom.'  Scriptores  enim  illi  imperiti  iojecta  ciere  Corpora ;  sensiferos  mo*> 

z  pro  m  scribebaot  in  extremis  nomi-  tns  in  corpore,  tanta  Intervalla/  &c» 

nibns :  'cieodom'  porro,  seo  'ciuo-  Lamb, 

dom,'  pro  ciendnm,  seu  cioodoni,  ac-  897  Et  magie  eet  ojiumw,  ife.}  Vide- 

cipiendum  est,  o  pro  v:  quod  etiam  tur  aliter  sentire  Nonios.  cura  ita  do- 

sopra  admonuimus.  Latnb.  cet :  '  Animns,  qno  sapimos :  anima, 

395  Ei  quam  intervaUie  tantie']   Sie  q»a  vivimus/  sed  oon  pogoant  haec 

legeodom  est,  noo,  ot  qoidam  voloot,  inter  se.  Lamb,    Vss.  187.  Animnin, 

et  nonnulli  libri  comprobant,  £<  ^ltian-  in  quo  ratio  et  vis  sentiendi  sita  est, 

tie  intervalUe  tuditantia,  ife.  vel  sic,  io  pectore  posoit;  animam  vero,  in 

qood  magis  probo,  qnia  vox  tantie  ab*  qna  loco^motiva  facoltas  sita  est,  toti 

est  a  veteriboscodicibus:  flfKoinsw  corpori  adjooxit:  Jam  vss.  81.  isti 

iMtertaUie  tuditantia  poeeint.  *  sis '  ao-  aoimo  pracipoas  io  vita  cooservaoda 

tem,  i.  e.  sois.  Lamb.  partes  attribuit :  nec  absordum  hoc, 

Et  quantie  intervaUiel  Sic  recte  oro-  quicquid  alii  sentiant^  ant  pbilosophisB 

net  veteres.    Marnllus  :  Et  quam  ta-  Epieurese  dissonnm :  animus  vs.  874. 

iervaiUe  tanUe.  Etitavnlg.  Vide  inf.  qui  magnaro  partem  constat  ex  qnarto 

vs.  567.  Gifan.   Marg.  noster,  quan-  iUo  Epicnri  innominato,  qnod  solnm 

tie,  etiam  repneseutat.  Interim,  quis  sentiendi  facaltatem  largitur,  ita  ani« 

ait  sensns,  nemo  explicat.    Mihi  hic  mali  conjnngitnr,  nt  nnlla  res  magis 

▼idetnr :  Multa  prins  semina  cieri  de-  snbsit,  imo  est  totios  aoimalis  et  ip- 

beot,  et  ad  taota  iotervalla,  qoaotis  siosaaimaefoDdamentum.  Snbstracto 

toditaotia  possiDt  coocorsare,  h.  e.  aotem  fondamento  tota  moles  cormat 

qaaotis  opos  est  ot  jconcarsarei  Scc.  necesse  est.  Aoimum  et  aoimam  oc^i- 

Delph.  et  Var,  Chu.                  Lueret.  4  K 


1250 


NOTJS    VARIORUM  IN 


lo  recte  GompareB,  abi  animus  pnpit* 
IflB  vicem  Biutineat,  anima  reliqui  or« 
bis;  pnpillam  laceres,  cscitas  inse- 
^nitor ;  alia*  ocnli  partes^  manet  vi- 
dendi  potestaa.  Crtech, 

399  Nam  tine  mente]  Videtor  hoc 
esse  falsum  ;  idque  adeo  apparet  ex 
fariosis,  qoi  sine  animo  et  mente,  i.  e. 
sine  ea  parte  qna  sapimns,  ▼ivnnt: 
cine  anima  aotem  neqne  fariosi,  ne- 
que  quisquam  omnino  vivere  potest. 
Sed  dicendam,  Lncretinm  non  ita  ac- 
cipere  animum.  Lamb,  Id  Larobinns 
minns  verom  esse  credeliat;  sed  Clia* 
•netuB  vir  acotlstimi  judicli  et  vir  ad- 
mirabllis  P.  Gassendus  aliter  sense- 
runt.  Fab. 

401  Sed  camee  inMqu,']  Libri  scripti 
habent  eumeMf  mendose  u  proo:  ot 
*  epistula/  et '  adolescens/  pro  eplB- 
tola,  et  adoleseens  :  de  qoibns  alias. 
Lamb. 

Cumee]  Ita  veteres  omnes.  Vide 
Indicem.    Vuli^ati:  eomes,  Gifan. 

406  SHceipii]  Melius  qnam  euteipU* 
Excerpta  Serviana  alicubl.  F<i6«r. 
Servii  locosi  quem  respicit,  exstat  ad 
Virg.  £n.  6.  249.  *  tepidumqne  crn- 
orem  Snccipiunt  pateris.'  nbi  doctns 
ille  grammaticus  notat :  *  snccipinnt : 
Anttqae  dictnm,  nam  modo  suscipi- 
unt  dicimns.'  JEfae. 

407  Omittmodts]  Omnibns  modis. 
Lamb. 

409  Vt  laeeraJto  oeuiki]  Probat  a  si- 
miliy  animum  vitae  esse  dominum,  at- 
que  aoctorem  magis,  qnam  animam, 
hoc  modo  :  Qnemadmodum  oculo 
Ifleso  ac  lacerato,  si  modo  pupllla  il- 
Isesa  et  integra  mansit,  manet  videndi 
potestas  sive  facultas ;  ita,  cui  adem- 
ta  antma  est,  animo  incolami  rema- 
nente,  is  manet  In  vita.  Lamb, 

CtrcaM]  n^fN^.  Lamb* 

Pujnila]  *H  in^,  nh  iv  lUr^  ftikaj^ : 
acies,  qna  cemimus,  qoae  etiam  pn- 
pilla  appellaiur.  Est  aatem  basc 
ocnli  pars  crystailina,  seu  glacialis, 
vltreus  humor  autem  proxime  sequi- 
tur  glacialem  introrsum ;  contraria 


ex  parte  extrorBam,  aqaetia.  Vitre- 
nm  hamorem  complectitar  tuiicB, 
quae  appellatur  hpu^iffisaiffTpom^  i.  e. 
*  rete  circnndans :'  haac  tonica  exd- 
|>it  ea,  qoae  dicitnr  nvea :  qaam  bbi- 
bit  cornea  membrana.  Lam6. 

410  FuMta  pofestos]  KtiNilacc  et  om- 
dva  a  vi  magna  dicantur,  iDqnlt  Fet- 
tns.  Lunh,    Inf.  vs.  559.  Crteek, 

411  iHMMiodo  ne  lolicm  cormpei] 
Explicat  id  quod  dixerat  obacnrios, 
*■  lacerato  oculo.'  Poterat  enim  tar- 
dinsculns  aliquis  sic  acciperef  toto 
oculo  lacerato,  videndi  senaam  ineo- 
luroem  manere.  Hoic  igitur  occor- 
rens,  dummodo,  inqnity  ne  totafli 
ocnlum  corrumpas,  sed  aciera,  sea 
pupnlam  integram  relinqnaa,  eamqae 
ita  circumcidas,  ut  intacta  et  saiva 
maneat.  Nam  id  quoqne,  id  ett,  ea 
talis  aciei  circamciiio,  nt  salva  rem»' 
neat,  et  sola  intacta  relinqnator,  fiet 
•ine  oculornm  pemicie.  Seqnitor  de- 
inceps,  '  At  si,'  &c.  Lam6. 

IiKmMts  ofbem]  Orbem  ocnloraBi. 
SicSoph.in(£d.Tyr.:  'ApeaHumv 
fy&pa  Ttg»  ahrw  KioKMff  i.  e.  '  sablata 
mann  (vei  sublatis  fibulis  qaaa  naaiM 
tenebat)  orbcis  oculorum  saorum  per- 
cttssit,  (vel  artns  orbium  auoram  per- 
cnssit.y  Lamb, 

412  Ei  cireumcida»,  tfeJ]  Sic  restitm 
hunc  locom  ex  vett.  libris.  Mamllas 
et  omnes  Vulgati:  Sed 
Lambinus  etiam,  confiet,  Male 
nia.  Ait  Poeta,  acie  non  laesa, 
manere ;  non  tamen,  si  ita  ocolam 
nndecumque  corrompas  et  circani- 
cidas,  ut  praeter  aciem  aeo  popalam 
nibil  relinquas.  Gifan,  ia  edit,  jMsf. 
Haec  Gifanius,  cni  nemo  credet  qai 
versum  sequentem  legit,  ^  At  ai  ta»- 
tula  pars  ocnli,'  et  comparatio&cm 
accuratius  perpendit.  Creeck,  Maiy. 
aost.  Is.  Vossii  auctoritate,iionaBodo 
et  ipse  coiyanctivani  hoc  leoo  adver- 
aativas  snbstitolt ;  sed  et  seqaeiis 
verbum  disjunctim  scribit  hoc  modo: 
£l  «trouii  cadae  aciem,  ^r^.  £go  ct 
supra  vs.  400.  drcumceuia^  et 


T.    LUORETII   CARl   DB  RBRUM   NAT.  MB.  III.      1391 


eumeada$  conjuDctiin  legendniD  arbi- 
tror;  itpxuXic&St  non  circumdsit^  aut 
circumcidaSy  et  io  liiijiumodi  si  non 
canctis  aut  plerisqne,  saltem  mnltis 
compositis  celeberrimo  ad  Catull. 
.  commentatori,  p.  170.  obtemperan- 
dum.  Caeterum  locut  Ipse  obscnrior 
est ;  Lambino  Gifaniono  accedaa  dn- 
bium.  Viderint,  quibns  otium  est. 
*  Circurocidere,'  sen  ^  circDmcsedere,' 
yidendom,  quam  non  idem  sit  ant 
fere  idem,  quod  '  ad  vivom  resecare,' 
irc/Nrc/unf ir  quod  huic  respondet  pro- 
prie,  prseterquam  quod  in  sacris  no- 
tissimi  ac  pecoliaris  est  usus,  adhibi- 
tnm  etiam  videas  pro  al>scindere  in- 
cludere  atque  separare  a  reliquo  cor- 
pore.  Sic  apud  Xenopb.  lib.  5.  Cy- 
rop.  "Ena  ^  kcU  Ttptnfu^fuya  ^nh  riitf 
Iwwitv  iifJaKero,  Spfutra  nempe.  Preig* 

Aciem\  Pnpulam.  Lamb. 

418  Id  quoqat  efdm  nne^  4*^.]  Cir- 
cumcidere  aciero,  qiiod  est,  detracta 
ea  parte,  qnss  appellatur  a  Orsecis 
KtparouSiiSf  i.  e.  comea,  solam  aciem 
incoliimem  relinqnere,  fiet  sine  per- 
nicie  oculomm :  eonftet  autero  repo- 
sni,  cnm  in  omnibns  libris  non  fiet  le- 
geretur,  ab  ipsa  sententia  ad  verain 
scriptnram  veluii  mann  ductus.  Quod 
autem  Thraso  vulgatam  lectionem 
uimjiet  tnetur  in  Indice,  cura  in  con- 
teztn  improbet :  pro  Sed  ciremneidaif 
autemy  legit  Ei  ciratmcida»^  boc  sen- 
sn :  Dummodo  ne  totnm  ocolnm  cor- 
ruropas,et  nihil  prvter  aciem  relin- 
qnas :  nam  si  hoc  lierety  non  sine  per- 
nicie  oculorum  fieret,  ea  vero  scripto- 
.ra  ferri  non  potest.  Nam  si  tta  esset, 
hoc  est^  si  ita  diceret  Lncretius,  Id 
qnoque  eaimeine  pemicienonjiei  eemmy 
non  apte  snbjiceretur,  '  At  si  tantuLa 
pars/  &c.  Nunc  antem  ciim  dizerlt, 
Id  fuoftce  ewim  snw  pemieie  conftei 
eorumy  apte  quadrat  et  convenit, '  At 
sit  tantnla  pars/  &c.  Pneterea,  si 
legeretur  nonftet,  copulatio  quoque 
esset  sopervacanea.  At  supervaca- 
nea  non  est^et  profecto  declarat  non 
posse  legi  nonftet.  Lamb. 


Conftef]  Recte  Lambinns.  In  li- 
bris :  nonftet.  Oifan.  in  ed.  prtori. 

414  At  st  tantula  pare,  i^e,]  Ordo : 
At  si  media  pars  ocoli,  tantola  illa, 
&c.  Sic  5.  698.  <  Tantulus  ille  queat 
tantom  sol  mittere  lumen/  Vide 
etiam,  qu»  ad  vs.  372,  snp.  Preig, 

416  Tenebritque'}  £t  ciecitas.  Laaift. 

417  Fiiiclt]  Sie  habent  libri  scrip- 
ti:  nam  Yulgati  minns  recti, /imcii. 
Lamb.    Qnidam  libri :  juncit.  Oifan. 

418  Nune  age  nativoe,  ^r^.]  Nnnc 
aggreditur  ad  probandnm  animos, 
seu  animas,  (jam  enim  alterntram  pro 
eodem  usnrpator,)  esse  nativos,  et 
ita,  roortaleis.  Qoidquid  enim  or- 
tum  est,  necessario  aliqoando  interi- 
bit.  Ex  qno  illud  Xenophanis,  ssqne 
impios  esse,  qni  Deos  natos  esse  di- 
cerent,  atque  qni  interituros.  Sunt 
autem  argnroenta  quibus  ntitnr,  ad- 
modum  infirma  et  levia:  neqne  ta- 
men  possunt  nlla  afierri  firmiora. 
Qnod  si  essent  firmiasima,  nihil  apnd 
nos  valerent  tamen  rellgione  Chris- 
tiana  imbutos.  Vetat  enim  pietas 
cum  in  plerisque  alils,  tnm  in  hoc 
maxime^  aodire  Epicnrnm.  Lamb» 
Animas  roortales  esse  probatorns 
profitetnr  vss.  8.  se  in  hac  disputa- 
tione  non  indiligenterofore ;  qnoniam 
vcro  ipse  animnm  ab  anima  diftinx- 
erit,  et  Stoici  maxime  distingunnt, 
ne  vira  rationnm  non  recte  perciperet 
Memmius,  monet,  omnia  sua  argu- 
menta  aeqne  contra  animum  ac  ani- 
mam,  e  quibus  nna  tantnm  res  eoif- 
stituitnr,  militare.  Creeeh. 

Nune  agCf  ^T^.]  Anironm  natlvnm, 
et  mortalera  esse,  docet  plurlbns  ar- 
gnmentis ;  quibns  Firmlanns  respon* 
det,  7. 13.  &C.  Gifan. 

421  Dieponere]Snp.  1.47.  «Studlo 
disposta  fideli.'  Lan^,  Deponere. 
Gifan, 

7\m  friia']  Te;  neqne  aliter  boni 
scriptores  Latlnitatis.  Faber.  Ali- 
qnando  tamen  legi  Tuo  vate.  Creech. 

422  Tu  fae  irfnMifiie]  Sic  habent 
libri  manuscripti,  non  Tu  faee.  jam 


1352  NOTiB   VARIORUM    IN 

qaodseqtiitoryiiiiotM^faifi^y  aiacrip-  qaod    valet,   praeserttm   cnm.     Ait 

tuni  emendftta  est,  positnm  pro  Mib  enim  principia  animas  esse  tenniora 

tmo  jiitif<u,  Tel '  nno'  dictnm  pro  nni,  fnmo  et  nebnla,  praesertim  cnm  fomi 

▼ei  legendani  imt.  Lamb.  et  nebul»  imaginibns  et  simnlacris 

Fac]  Marallas :  faee.  Gifan.  soleant    moveri.    Tumeb.    Adv»  29, 

426  Prmcipio  ^iioiiiam]   Hoc  pri-  86.    Quandoqnidem.    Est  aotera  le- 

mnm  argamentnm  est,  quo  ostendere  pidam  argnmentnm.     Species  ^ola 

conatur,    animam   esae   mortalem  :  fami,  nebnlae,  soni,  &c.  animnm  mo- 

Anima  conatat  ex  primis  corporibna  vet,  ergo  debet  esse  ievissinms.  Faber, 

longe    snbtilioribua    et    minoribna,  4S2  {76icenitmii«]Cernima8inaoiii- 

qaam  aqua,  aat  nebula,  aat  fomas :  nia,  i.  e.  cemere  videmur.  Lcanb, 

at  aqua,  vaae  fraeto,  diffugit  ac  dif-  4SS  Exkalare  vapwrej  Forte :  £x- 

fluit;  fumaa  et  nebula,  qoa  patet  eii-  hakare  vaporem  aUaria,  9^e,    Sic  aem- 

tua,  diacedont  in  anraa.    Ergo  magia  per  <  exbaiare,'  nt  et  aimplex  <  halare' 

anima,camexceaaitecorpore,diffnn-  apud  Noatmm  non  tantam  aed  et 

ditnr  ac  diaalpatar.  Lamb.    Primam  apud  alios  credo.  Preig^ 

argumentum,    qno   probat   animam  4S4  Gtfv«ii<ttr]  I.  e.  gignnntnr :  sic 

(qno  nomine  etiam  animnm  compre-  antem  legendum  non  gertmftir,  recla- 

bendit)mortalem  eaae,dncit  vaa.  20.  mantibua  libria  omnibna.   aic  enim 

ex  iliina  anbtilitate  et  tenuitate  olim  loqoltnr  infra4. 14S.  '  Nunc  ea  qnam 

demonatrata,  et  hlc  ioci  ulteriua  con-  facili  et  celeri  ratione  ge&antnr,'  &c. 

firmata.   Eat  enim  qnid  corpoream  et  iterum  eod.  lib.  va.  ISS.    'Sant 

longe  tenniua,  mobiliua,  et  diaaolo-  etiam  qoae  apoute  aua  gignnntar,  et 

tioni   magia    obnoxinm,   non   modo  ipaa  Conatitnuntur  in  hoc  coelo,  qai 

qnam  aqua,  veram  etiam  quam  ne-  dicitur  aer.'  Lamb, 

bnla,  ant  famna,  quippe  cum  percel-  Genmtwr]    Lambinna  :   gemmimr, 

latnr  rebna  fnmo  nebulaque  tenuiori-  male  ;  contra  omnea  libroa.  Gijkm, 

bna,  (ut  puta  illorum  aimulachria,  cx  GenuniMr,  an  genmiKr  legi  debeat 

qoornm  per  aomniam  appnlaa,  res  litlgent  Gifaniua  etLambinna:  me- 

ejusmodi  cogitamua :)  ac  ideo  neceaae  liua  foraan  ille    qui  /Ttwtor  legit. 

ait  illam  diasipari  qnam  iata  faciiina  :  Creech, 

fimatra  antem  aliqaia  dicat  illam  a  4S5  Nune  igiiur  quoniam]  Snperias 

corpore    aolntam    in    aere  integram  illnd,  *  Princlpio  qnoniam,'  non  habet 

mancre  poaae,  qnid  enim  tenniaaer  byraarSioffun  et  qnia  multa  aunt  in- 

illam  conaervet  incolnmem,  quae  per  terpoaita,  aamit   alterum    orationu 

meatoB  craasi  corporia  aaepe  effluit.  principiom,  <  Nnnc  igitnr  quoDtaiB,' 

Creeeh,  cui    reapondet    id   qaod    aeqnitiir, 

Qwmiam]  Huic  verbo,  *  qooniam,'  <  Crede  animam,'  &c.  Laat^.    'AMwi- 

qood  et  mox  repetit,  ob  qnaedam  in-  XmfOop,  quale  aupra  foraan,  2.  1029. 

terjecta,  ibi:  '  Nnnc  igitur  quom,'  in  cauaafait,  uttorbaretnrcontexuis 

Sce,  tandem  anbjungit  ianair^tv,  ibi :  varieque  refingeretur.    Sic  enim  ibi ; 

'  Crede,'  Scc,  Gifan.  aactoritate  praeatantiaaimoram  codd. 

431  Quippe  ubi  imaginibuifumiy  ^rc]  poatquam  pneceaait :  <  Sed  neqne  tam 

Epicnroa  enim  neque   cerni   qaid-  facilia  rea  alla  eat,  quin  ea  primiim 

qnam,  neque  cogitari,  neque  aomni-  Difficilis  magis  ad  credendnm  coo- 


ari  patabat  sine  imaginibua.    Qvippe  atet :  itemqne  Nil  adeo  magnnm, 

ti6t  autem,   i.   e.   quippe   quia,  aeu  que  tam  mirabile  quicquam,  PaolU- 

quippe  cum.   Lamb»     lilud  quoque  tim  quod  non   minna  fiat  mirabile 

Gracanicum  eat,  eat  enim  quod  Grae-  cunctia.'    Mox  ita  pergit :  * 


cl  acriptorea  hoy  yt  dicere  aolent,    pio  ccaii  claram  parofflqae  coloroflt» 


T.  LUCRRTII  CARI  OB  RBRUM   NAT.   LIB.  III.       1253 


Qvemqae  in  ne  eohibent  paluitia 
sidera  passim,  Lun«qae  et  «olis  pra- 
clara  Ince  nicorem :  Omnia  qaa  sl 
nnnc  primam  mortalibns  adsint,  Ex 
improviso  cea  sint  objecta  repente, 
Qaid  magis  his  rebus  poterat  mira- 
bile  dici  i  Aat  minns  ante  qnid  ande- 
rent  fore  credere  gentet  ?  Nihil,  nt 
opinor,  (ita  h»c  species  miranda  fn- 
itset.)  Qaam  tibi  jam  nemo  (fessns 
tatiate  iridendi)  Saspicere  in  coeli 
dignatnr  Incida  templa !'  Ubi  tamen 
ordo  potett  esse,  et  meo  jndiclo  ett. 
Ctdi  cianm  eokntm,  t^.  Qmm  aemo 
iibijitmdignaiwr  nispicere.h,e,  Qnam 
panci»  imo  qnam  nnlli  omnino  snnt, 
dec.  Preig» 

440  Cam  temel  ex  ommlmt']  Ita  ve- 
teres  omnes.  In  qnibnsdapi :  komimi; 
qua  in  re  saepe  variatnm  est.  Snp. 
1.  120.  Cur  ergo  MaruUas:  omat- 
6«s  e  membri»?  Vide  Indlccm,  *  Om- 
nibns.'  Gi/an. 

Cum  eemel  ex  hemhnt  membrie']  In 
dnobas  libris  mannscr.  reperi  scrip- 
tnm,  Cum  eemH  ex  hominitmewtbrit: 
qaos  nanc  seqnor.  Nam  olim  seca* 
tns  eram  valgatam  etreceptamscrip- 
taram,  quam  alii  veteres  confirmanti 
Ciim  temel  omidbat  e  membrity  4^.  qnam 
tamen  ne  none  qnidem  damno.  llira- 
10  antem  ridicnle  vnlt  legi,  CumtemH 
ex  (mmibut  membrie,  Nam  omnino 
vel  sic,  nt  nnnc  edidi,  vel  sicnt  olim, 
legendnm.  JLojn^.  Alii  Codd.  Ex 
ktmmit  membrit:  Oifanins,  Ex  oamt- 
butmembrit:  'omnibns'  antem  Te- 
rentios  et  Plantus  ssepe  corripiunt. 
Creeeh» 

C«m  temd  eiiiJii^iif  e  iNeiii6rtf]  Ex 
Aomtiiis  y.  et  Mss.  et  recte.  Obser- 
vaverat  Scaligcr  primam  in  *  omni- 
bns'  brevem  esse.  Beverl. 

441  Quippe  denim^  tfc,']  Cnm  anima 
(inqnit,  corpore  cohiberi  noo  possit, 
nbi  id  aliqao  easn)  tanqnam  vas,  con- 
qnassatnm  et  rarefactnm  est,  qnanto 
minns  nllo  aere  contineri  potcrit? 
Lamb. 

448  CiiM  edkibere  nequU]  Qnidam 


libri  habent,  Qimm  eohibere  mquiiy  t^, 
qnam  lectionem  probo,  ut  sit  hic  or- 
do  verborom:  Quippe  etenim,  qai 
credas  animam  nllo  aere  cohii^eri 
posse,  quam  corpas,  qood  qnasi  vas 
ejus  fait,  non  potait  cohibere,  &c. 
nonnnlli,  QifomMAt6«rs,  Hfc,  qnam  non 
improbo.  Lamb, 

Qumn  eohibere']  Ita  scripsi,  cnm  in 
qnibusdam  iibris  esset,  Ciim ;  in  aliis, 
Quum,  Gif. 

44S  Venit]  Tollenda  est  distine- 
tio ;  minor  enim  esse  dei>et.  Faher. 

445  Cerpare  qui  notiro  rarut  magit 
am  eiMbettit]  Hunc  locum  ita  feli« 
citer  restitai,  ut  omneis  ernditos  et 
politos  homines  mihi  gratalatiiroa 
confidam.  Nam  libri  vulgati,  in  qni- 
bus  scriptnm  est,  rariM  magit  tacoM- 
6«sctt,  plane  mendosi  snnr,  neqoe 
verbnm  ineMbeteii  Latinom  est,  ne- 
qne  probabilis  ex  ea  lectione  senten- 
tia  elici  potest.  Hme  autem  scrlp- 
tnra,  qnam  restitni,  facilis  et  plana 
est.  Qui  aer  (inqnit)  nostro  corpore 
rarior,  om  (i.  e.  earo)  eohibettUy  i.  e. 
cohibuerit.  'Am'  dicebant  antiqni 
pro  eam,  Mm '  et  ^  em'  pro  enm,  nt 
testantnr  grammatici  veteres.  Jam 
'cohibessit'  pro  cohibnerit,  etiam 
antiqnam :  ciijusmodi  sunt  illa  apud 
Plant.  *  servamim,'  *  sappiicassis/ 
'negassim,'  '  prohil>essis,'  Sic,  pro 
servaverim,  supplicaris,  negaverim, 
prohlbneris,  &c.  Cnm  hsec  scrlpsis- 
sem,  et  ita  edidissem,  nisi  quod  em 
pro  am  alind  agens  edideram,  Tbra- 
so  eoiU6€Sstl  qnidem  probavit,  sed  pro 
em  eahibetmif  qood  olim  edideramns, 
ameohibettU  scribere  se  velle  dliity 
qnasi  hnjns  emendationis  inventor. 
Specta,  lector,homiois  ingennitatem 
et  candorem.  Lamb, 

Am  eohibeteii]  Cnm  in  vnlgatis  \U 
bris  esset,  ineohibettii ;  Lambinos  fe- 
cit:  Mtoomoesii/.    Gif. 

Am]  Nos,  an;  nt  ex  *  inqnirere,' 
'  anqnirere '  allbi.  G\fan,  m  Ed,  pr, 
Nos,  am,  Vide  Indicem.  G\fan,  in 
Ed,  poti,    Dicebant  *  Im,'  pro  eom, 


1254 


NOTiE   VARIORUM   IN 


'  Am,'  pro  eam,  &c.    Faber.     Cor  464  Ungmque^  mefuque]  la  qaibi»- 

Bon,  Eam  eohibe$rit,  ut  inf.  607.  <  Car  dam  Ubris  iegitor,  Ung^  mummeque. 

tandem.'    Preig,  £go  umen  nihii  mntandam  centeo. 

446  Praterea  gigm]  Secnndam  ar-  '  Deltrat  lingna'  antem,  i.  e.  delira, 

gamentom:  Mens  nna  cam  corpore  aut   deliris    convenientia    loqaitar. 

gignitor,  crescit,  senescit:  ergo  et  Lamb.  In  qoibiisdam  iibris,  pro  «km- 

oam  corpore   moritnr.    LactantinA,  que  est  ammmsque.    Qif.    Alii,  Im- 

sen  (nt  alii  appeiiari  Tolant)  Lotatios  gua  ammiuque :  nescio  qnis  legtt  Ita- 

Firmianas,  dacto  hinc  initio,  omnia  gua,  madet  men».  nt  rs.  478.    Crwel. 

fereLncretltargnmentaadrersasani-  Marg.  quoqne  nwt  madet  «ms,  nt 


morom  immortaiitatem  dilnit  ac  re- 
fellit  7.  19.  de  Div.  Pr«m.  Verum 
qood  ad  hanc  sententiam  attinet, 
eiiam  Aristoteles  et  M.  Tnllios  pnn- 
dare  has  easdem  rationes  dissoivant, 
nt  mox  ostendemns.  Antipater  qno- 
qoe  clanis  medictu,  ot  refert  Enstath. 
ad  illum  locnm  Hom.  IX.  A.  vs.  116. 
'AiraX^  rc  ir^*  irop  &«if^,  ez  eo  ra- 
tiocinabatur  et  conclodebat,  animom 
ana  cnm  corpore  affici,  qnod  ona 
cnm  eo  crescat  et  minuatnr :  cnm  te- 
nernm  corpos  est,  animnm  qnoqoe 
esse  tenerum  :  cnm  adoltnm,  animnm 
qooqoe  esse  adoltam  et  perfectom : 
et  ita  ona  cnm  corpore  interennte. 


pag.  seq.  ▼erom  ez  ista  aeq.  pag.  h. 
e.  ex  vs.  478.  invito,  nt  opinor,  anc- 
tore,  transsnmptnm  versNine  lectioni 
boc  loco  sobstitntom  est,  nt  factnm 
apod  Lncretiom  sspins  in  similtbos. 
Preig, 

466  Deeuut]  Forte:  d^^fiml.  Gi- 
fan. 

467  Ceu  jMmm  tn  aUoi]  Subinteli. 
dissolvitnr:  ant  legendnm,  eeu  /a- 
miaii.    Lamb. 

Ceu/unmm  tn  aUae]  Sic  legendum 
assero  :  etsi  in  libris :  fumue.  Th  «, 
non  extritom,  mendi  origo.  Vide 
inf.  hoc  lib.  vs.  682.  et  snp.  S.  456. 
Gi^oi».  ta  ed,  poet,  tantum.  Vide  Emen- 


interire.    Crebro  autem  nsurpat  ^jrop  dationes.    Faber.    Sed  nihil  ibi  ad 

iaraXj^j  et  &«-aXal  ^p^m,  Homems,  hnnc  locnm  reperitnr.    Ceu  fumum 

i.  e. '  tener  animns,'  et'  tenera  mens,'  Oiianins.   Qnanqnam  non  video  qnid 

de  animalibus   nondnm   adoltis  lo-  ibi  agat  '  fnmos.'  Qnl  argnmentnra 

qnens.    Sic  Lncretios  inf.  eod.  lib.  perpendit,  fatebitor  Lncretiom  scrip- 

766.    '  ScUicet  in  tenero  tenerascere  sisse  cicm  corpore:  nam  vs.  466. '  Oig- 

corpore  mentem  Non  fngient.  qood  ni  pariter  cnm  corpore,  et  ona  Cres- 

si  jam  fit,  fiiteare  necesse  est,  Mor-  cere  sentimns.'    cireeek* 
talem  ease  aniraam.'    Lamb.   Secnn-        468  Pariterque  videmue']  Sic  jam  bis 

do  V88. 14.  hoc  modo  disputal:  Qnod  edidi,  neqne  nonc  factnm  mnto.  Sed 


cum  corpore  gignitur,  adolescit,  se- 
oescit,  et  deficit,  id  mortale  est :  at 
hsec  omnia  de  aninio  dicenda ;  pneri 
entm  aeqoe  mentem  ac  corpns  debi- 
les  incedunf,  adolescenti  cnm  firmio- 
ribus  viribos  accrescit  firmiiu  judi- 
ciom,  dnm  senis  mens  et  corpus  pa- 
riter  vacillant.    Creech. 

449  Aninn  seqnitur  eententia  tenuit} 
Ter.  in  HecyraS.  1.  30.  *  Poeri  in- 
ter  sese  qnam  pro  levibns  noxis  iras 
gerunt  P  Qoapropter  ?  quia  enim,  qoi 
cos  gubemat  animns,  infirmom  ge* 
rnnt.'    Hav. 


non  displicetmihi  tamen  altera  aerip- 
tnra,  Pariterque  videtur  Creeearef  et 
(mI  docifi)  timul  tevo  feeta  fatieei. 
.Lamb.  Pro  pariterqne  videmne  alii 
legont  Pariterque  videtur  CmesMr»,  et 
ut  docuiy  rimul  eno  feeea  faiieei.  non 
tanti  est,  priorem  tamen  lectionem 
lit>enter  prnfcram.    Creeek. 

469  Feeea  fetieeit]  Sic  habent  on- 
nes  fere  libri  vnlgatl,  et  tres  calamo 
scripti ;  anns,/a<tsct.  qood  si  recipie- 
mns,  legendum  erit  in  versn  superi- 
ore,  pariterque  videiur.  *  Fatisoo^' 
antem  dixisse  veteres,  pro  fatisco, 


T.   LUCRETII   GARI    DB   RBRUM    NAT.   LIB.   III.      1255 


notat  NoDias:  eoque  ntUiir  Liicret. 
6. 309«  '  Non  delnbra  DeuiSy  simn- 
lacraqne  fetsa  fatiBci?*  Jam  qnod  di- 
ctt  bic  Lucretins  animam  sen  ani- 
mnm  cnm  corpore  senescere,  negat 
hoc  Aristot.  lib.  I.  de  Anim.  docet* 
qne,  qnemadmodnm  si  8enex,ja¥enis 
ocalnm  sumeret,  fore  ut  «que  acute 
cernat  atqne  juvenis :  ita  si  instm- 
mentnm,  ant  vas  animap,  detnr  seui 
integrum  et  recens,  fore  ut  contem* 
pletur,  cogitet,  iotelligat  proinde  ac 
sijuvenis  esset.  non  esse  igiturani- 
nii  vitium,  si  senes  deiirent  ant  desi- 
piant,  sed  corporis :  neqne  senectu- 
tem  esse  in  animo,  sed  in  instrumen- 
tis  et  sedibns  animi.  anlmum  enim 
esse  morbi  et  senectutis  expertem, 
et  divinnm  quiddam.  Lamb,  Quidam 
veteres :  fatiacu  Oifan.  Legendum 
tfTcy^  MrfKjif^  legendum,  inquam,/a* 
fiMt.  Geminat  autem  voces  suas  Ln- 
cretius.    Ftber. 

400  Hwe  aeeediiy  mti,  ^e,']  Sic  ba- 
bent  lib.  manuscr.  non,  nt  vnlgati,  ttf 
ipsum,  Sic  aotem  Amob.  lib.  2.  adv. 
Oent.  '  Qnicquid  enim  cansa  ingrn- 
ente  nonnnlla,  ita  mutatur,  ut  inte- 
gritatem  snam  retinere  non  possit,  id 
necesse  est  judlcari  esse  passivnm. 
Quod  autem  est  promtum  atque  ex- 
posltum  passioni,  corruptibile  esse, 
ipsa  passibilitate  interveniente  de- 
nnntiatur.'  Hoc  arguraentnm  refel- 
lit  etiam  M.  Tull.  lib.  l.Tusc.  Quspst. 
bis  verbls :  *  Alteram  affertrationem 
Pansettns'  (adversns  animorom  im- 
mortalitem  scilicet) '  nibil  esse,  quod 
doleat,  qnln  id  spgrnm  esse  quoqoe 
possit:  quod  aatem  in  morbnm  ca-^ 
dat,  id  etiam  interiturnm:  dolere 
antem  animos:  ergo  etiam  interire. 
Hvc  refelli  possunt  snnt  enim  igno- 
rantis,  cum  de  SBternitate  animorum 
dicatnr,  de  mente  dicl,  quse  orani 
tnrbido  motn  semper  vacet :  non  de 
partibus  its,  in  quibus  «gritudinesy 
ire,  Ubidinesque  versentur :  qnas  is, 
contra  qnem  hsec  dicantur,  semotas  a 
mente  et   disclusas  pntat.'     Lamb, 


Tertio  vss.  16.  Cum  eorpns  morbo 
tentetnr,  mssror,  timor,  drc.  animom 
occnpant ;  at  morbo  isto  corpus  cor- 
rampitnr,  par  igitur  est  nt  animus 
mserore  corrumpatur.  Imo  morbis, 
qnorom  sedes  in  ipso  corpore  esse 
omnes  confitentor,  mens  aliqnando 
attingitnr.  Sic  insani  animus  delirat, 
lethargici  sopitur;  cum  vero  vis  mor- 
bi  et  dolor  ad  animnm  nsque  pene- 
trent,  mortem  etiam  insequi  niaxime 
credendum.    CfMdk. 

(71  tpsiim]  Id  ip$um.  Aliis :  tji  ip» 
ium,    Gif. 

401  Damnque  dehremi  Sic  habent 
lib.  manuscr.  vulgati  autem,  dMmm- 
^e  iaberem,  Lamb.  Durumque  labo» 
rem  alii :  quam  lectionem  non  rejice- 
rem,  com  vs.  807.  ' '  Ostia  snscipiunl 
uUum  reclnsa  laborem.'  Dolarem  vero 
defendi  potest  e  vs.  478.  *  Nam  do- 
lor,  et  morbus  letbi  fabricator  nter- 
que  est.'  quamvis  aliqui  legnnt  pavar, 
Creech.  Ita  (dolerem)  in  veteribus 
libris,  ut  et  inf.  Namdehr  ae  meirbuM, 
Vulgatl:  laberem*    Gifan. 

404  Qmiueiiam'\  Tertinm  argumen- 
tnm :  Animns  interdnm  est  particeps 
morbornm  corporis,  i.  e.  morbornm 
corporis  sensns  et  contagio  ad  ani- 
mnm  penetrat,  ac  permanat:  ergo 
seqne,  ut  corpus  interit.  Hnc  perti- 
net  illud  Arnobii  ex  lib.  2.  *  Ipse 
deniqne  animnsy  qui  immortalis  a  vo- 
bis  et  Deus  esse  narratnr,  eur  in  ae- 
gris  seger  sit,  in  Infiintibus  stoUdns, 
in  senectttte  defessus.'    Lamb, 

405  Demeuiii  etitm,  de/.]  Quidam 
libri  habent,  demeukia  eiitm,  deikaque 
/aiur,  £go  scripturam  receptam  re- 
tineo,  dementU  euim:  quamqnam  de- 
meniia  euim^  reperitur  etiam  in  non- 
nuUis  Ubris  vulg.  Parisiensibus,  Ger- 
manicis,  ItaUcis.  Omnino  Yerbum 
demeuHre  mihi  luspectnm  est,  nt  a 
nemlne  alio,  quod  sciam,  nsurpatnm, 
nisi  forte  a  Lactant.  lib.  4.  ubi  for- 
tasse  pro  dementire,  dementare  le* 
gendum  est.  Usitatius  enim  est '  de* 
mentare:'  eoqne  utuntnr  Apoleius 


1256  NOT^   VARIORUM    IK 

et  Tertullianus.    Lamb.    Qnidam  lU  niftgna  supremum  voce  ciemns/    Ne 

bri :  demeniia.    Gifan.  illud    quidem    ab  hoc  alienom  est, 

466  iMhargo]  Veterno.  Ex  quo  qnod  iUi  iidem  veteres,  eorum  qni  in 
vetemosns,  qui  gravi  premitnr  som-  terris  longinqnia  et  alienis,  ant  In 
no«    Lamb,  prcelio  mortni  essent,  animas  ter  vo» 

467  Nutuque  eadenii]  Ita  habent  care  solebant.  Homer.  '08ii7<r. «.  64. 
tres  libri  scripti,  et  aliqnot  impressi :  OM*  ipa  fiM  wpcr4p€t  vrits  tda»  h^/pUxn^ 
Florent.  autem  et  Lngd.  vuiUmipuca'  irm,npbfrvarw¥li&Xmh^dpwrfAs€Ka8'' 
demti,  quam  posteriorero  scripturam  row  iSerai,  Ot  Odbwy  ^  vctiy  Kuc^MHr 
non  improbo.  Sic  enim  fere  Virgil.  ftro  thpmOefres.  u  e.  *  Neque  vero  mihi 
JEn.  6. 868.  '  Sed  frons  l«ta  parnm,  prios  seu  ultertus  naves  ntrinque  in- 
et  dejecto  Inmina  vnltu.'  Vernmta-  curvae  cocnrreninty  qnam  unumqneiB- 
men  hanc,  quam  secntns  snm,  magis  qne  infelicinm  sociomm,  qoi  in  cam- 
probo.  Nam  hoc  '  nutn  cadenti/  il-  po  Ciconnm  ferro  interemti  erant»  ter 
lis  simile  est,  quae  snpra  coUegi  ad  vocassemns.'  £t  Virg.  2.  769.  *  mm^ 
illum  locnm.  '  Sonitn  distare  sonan-  stnsque  Creusam,  Neqiiicquam  inge- 
ti/  1.  826.  qnibus  adde  et  illud  ex  minans,  iterumqne,  itemmqne  voca- 
eodem  Lneret.  4.  686.  *  Lndoque  jo-  vi.'  Idem  6.  605.  '  Tunc  egomet 
canti.'  Nam  per  nutum  nihil  aliud  tumulnm  Rhoeteo  in  Utore.inanem 
significari  videtiir,  qnam  capitis  de-  Constitni,  et  magna  maneis  ter  voce 
jectio,  seu  demissio:  vel  caput  de-  vocavi.'    Lamb, 

missum,  et  quasi  cedens.    Sic  Piau-        470  Laenfmis  rorantee']  Ex  qno  ver- 

tns  Asin.  2.  S.  28.    *  Atqne  hercle  l>nm  '  complorare.'  £««16. 

ipsum  adeo  contoor,  capite  casanti.'        472  Qtuuidoquidem  penifr.l  Profert 

Ita  enim  iego  apud  Plantum,  non,  bnnc  versum  Nonius  in  voce  *  cott- 

ut  vulgo,  capUe  ifuaasaHiu  Atque  biec  tagiuro.'  Lamb, 

est  una  ex  sexcentis  emendattonibns        478  Leti  fabr,']  Mortis  caosa  effi- 

nostris,  quibus  Plautns  a  nobis  in  in-  ciens,  sen  mortis  efi*ector.   Tralatio 

tegrnm  restitntns  propediem  in  ma-  «st.  Lamb* 

nns  hominum,  Deo  opt.  max.  appro-        DoUtr]  Marg.  noster :  pawr.    Coa- 

bante,  perveniet.    Lam6.    Ut  *  soni-  fer  Var.  Lect.  ad  vs.  461. 

tn  sonanti,'  et  *  Indo  jocanti.'    AIU        474  MaUor,  exUio  perd,]  Post  hniie 

vuUuque    cadeuH:   ntramvis    eligas,  versnm  inculcant  qnidam  dnos  via. 

DulUbi  vero  invenies  lethargnm  ve-  Pratereameutem eanari,  8^^,  Eipariier 

nnstius  depictnm.    Creeek,  JUeiiy  ifc,  non  recte.   Qni  sno  loco 

VaUuque  eadeati]  Ita  erat  in  libris  infra  non  longe  ponentnr.   Htc  lociis 

nostris ;  quod  rectissimnm  est  AUi :  ^s  alienus  est,  neqne  hnc  rectpi  nec 

«itfic.    Gif.  debent,  uec  possunt.  Lamb* 

460  AduUam  qao  reooeaxtee]  Sole-        Praterea  meutem  samariy  corpm  nf 

bant  veteres  aqna  calida  mortnos  ab-  (ugrumy  Et  pariter  flecti  mndiiema  pamt 

loere,  et  per  intervalla  conclamare,  rtdtfini»]  Ex  Cod.  Anglicano  boa  in- 

qnod  plernmqne  solet  spiritos  extre-  terjeci ;  qui,  etsi  infra  panUo  poat 

mus  eflUtos  esse  pntari,  et  homines  repetantur,  hic  tamen  non  snnt  aiieni. 

fallere.    Donatus  ad  illum  Terentii  £t  illud :  *  £t  quoniam,'  &c.  indicat 

locnm  in  Ennnch.  2.  8.  64.  ^  jamcon-  hos  versns  hic  jani  antea  fuisse  posl* 

clamatum  est,'  haec  annotat :  M.  e.  tos.    lisqne  hic  ostendit,  morbia  ob- 

transactnm  ac  finitnm  est,  nt,  ooncla-  noxiam  esse  mentem.  Gifau,    Marg • 

matacorporanihUreliqnijamhabent  noster,  hnic  non  nisi  nnicQm   sob- 

ad  vitas  officia.'     Virg.  £n.  8.  68.  nectit  verslcnlnm.    Isqne  ita  habet ; 

<  animamqne  sepnlcro  Condimns,  et  PnHerea  meuie  muari  earpua 


T.   LUCRETII  GARI    DE   RERUM  NAT.   LIB.  lil.      1257 


Addita  expl.  *  mente  ioani,  i.  e.  va- 
cna  ab  omni  feura  et  dolore.  Male 
exponxit  Lambinus.'  Sic  ille.  Mihi 
vero  nondum  liqnet.  Turbatum  non- 
nihil  hoc  loco,  facile  mihi  persnadeo. 
▼ideri  enim  postunt  vbb,  47S.  et  474. 
'  Nam  dolor/  &c.  potius'  ▼ersni  463. 
•nbjiciendi,  hoc  modo :  Quare  paHu 
cipem  leiki  quoque  cowenU  e$$e ;  Nam 
dokr  mc  mortef,  i^,  Nimimm  nt  tan- 
quam  ad  aiind  argnmentum  transeat 
in  seqq.  *  Qoin  eliam  morbis/  &c. 
Quorum  haec  denique  sii  clausula: 
Quare  eamnaa  quoque  duaolei  faieare 
Meceeseeet;  Qwmdoqwidempenetrant  in 
eum  contagia  morhiy  Et  piuiter  menie 
eanari  corpuM  inani,  Monendom  quo- 
que,  ita  vnlgatam  potius  lectionem 
vs.  4dl.laiorm,  quam  do^orein  arripi 
debere,  ut.vertu  sequenti^  *  dolorem' 
quidem  ad  animum,  *  morl)um '  aotem 
ad  corpus  referat,  atque  ita  evincat, 
iiium  animo  idem  quod  hnnc  corpori 
prestare.  Vernm  penes  lectorem 
eruditnm  judicium  esto.  Preig. 

475  Deniqme  cur  komiMem]  Qnartum 
argumentum  quod  eat  itcm  valde  im- 
beciilom.  et  tangit  Aristoteles  libro 
primo  de  antmo.  est  enim  non  intelU- 
gentisy  haec  omnia  fieri  et  aecidere 
vitio  corporis,  non  animi.  Lamb. 
QuartOy  vss.  11,  elMrinm  in  scenam 
producity  delirantem,Glamantem,c»- 
Inm  deniqne  cum  terra  miscentera; 
cujns,  ttt  neqne  manns  neque  pes,  ita 
nec  aures  nec  oculi,  neque  mens  ipsa 
officium  snnm  faciunt  Unde  vero 
hsBC  omniUy  nisi  qnod  spiritus  vini 
agiles  et  impeiuosi  per  corpus  omne 
dilfusi  lurbanty  agitant,  et  distrahunt 
animum?  At  qnicqnid  iqibelii  vi  tur- 
bari  disjiciqne  possit,  idem  vehemen- 
tiori  impetn  cormmperetnr.  Creeck, 

477  Pr€Bpedmtdur  CncravaciUJ  Sic 
Chremea  ille  Terentianns  in  Eun.  4. 
5. 1.  '  Atat,  data  herde  verba  mihi 
sunt:  vicit  vhmra,  quod  bibi,  At 
dum  accubabam,  quam  videbar  mihi 
puichre  sobrinsl  Postqnam  sorrejLi, 
Doqne  peS}  Qeqne  meos  s&tis  snom 


officinm  facit.'  sic  Pseudolus  ille 
Plautinos  6.  1.  S.  <  Quid  hoc?  sic- 
cine  hoo  fit?  pedes  statin'  an  non? 
An  id  voltis,  nt  me  hic  jacenlem  a1r« 
quts  tollat  ?  Nam  hercle  si  ceciderOy 
vestrnmeritflagitium.  Pergitin'  per- 
gere  ?  ah,  ssriendnm  roihi  Hodte  est. 
Magnum  hoc  vttinm  vino  est :  Pedes 
captat  priroum ;  luctatordoiosn'  est.' 
Ijamh*  Uti  Terentius  tribn»  verbiSy 
sic  nnico  lxx.  Interp.  Jer.  SI3.  9. 
Mptnro$  inmx^iJuafos  ka^  tXifowy  qnem 
Propheta  sacer '  virum,  quem  vinum 
transiit/  in  ipso  fonte  vocat.  Preig. 

481  CnreasMiU]  Marg.  nost.  Cur' 
baMcuni,  Forte  CicrMsciiiit,  nisi  qnla 
malit  Ciireeiaia^y  ant  Curneeunt,  inde 
exseolpenduro  doxit.  Certe  apnd 
Cic.  1.  Tosc.  Qnsest.  cap.  28.  ex  ve- 
teri  poetalegimus :  *  Rami  baecarum 
ubertate  incurviscere.'  Subit  hoe 
loco  cogitare^  veteres  fortasse  *  cur- 
vascere/  ad  formam  roS  *  teneras- 
cerey'  qnod  inf.  nsnrpabit  noster, 
vs.  700.  &c.  usurpasse ;  Lneretium 
autem  hoc  loco  ad  habitus  corporia^ 
&c.  inordinatos  traduxisse,  queraad- 
modum  primitivum  curvuOf  aiii  etiam 
ad  animom  transtulerey  ex.  gr.  <  O 
cnrvsB  in  terras  animsp,  et  coelestium 
inanes.'  Ut  sit  sensiis:  Etjamctt* 
tera,  de  genere  hoc,  qnsB  sequi  solent, 
hoc  est,  csBterfls  actiones,  facta,  dic- 
taqne,  et  gestus  corporis, '  quare  cnr* 
vascunt?'  Amat  hanc  similitudinem 
poeta,  nt  in  illis :  '  Deniqne  ut  iirfa* 
brica  si  prava  'st  regula  prima,  Nor* 
maque  si  iallax  reetis  regionibns  exit, 
£t  libella  aiiqna  ex  parti  clandicat 
hilnm,  Omnta  mendose  fieri,  atque 
obstipa  necesse  est,  Prava,  cubantiay 
prona,  supina,  atqne  absona  tecta.' 
Oass.  habet:  Cur  ea  eint?  Preig. 
Optime  Preig.  mens,  et  confirmat 
Qterqne  Cod.  Logd.  Bat.  Hoo. 

483  Conturbare  aaMMfli,  4*^.]  Atqni 
non  animam  conturbat  vini  violentla, 
sed  corpus:  qno  conturbato,  minua 
expedite  suo  mnnere  animns  Congl 
potest.  Lamb,  • 


1258 


NOTiE   VARIORUM    IN 


Corpore  in  ipto]  Tot»  argomentt  vis 
in  hifl  daabns  vocnlis  sita  est ;  iis  op- 
ponet  rh  *  aevo  fotnro/  vs.  485.  et  rh 
*  aere  aperto/  vs.  507.  Fdb* 

484  /iittfiiiari<]  Intrarit,  nobiertt. 
Lamb. 

486  Qubn  ftum  mbit.']  Qnintaro : 
eojns  eadem  ratio  est,  atqne  anperio- 
rii:  et  conjongit  ntmmqae  Ariato- 
teles  his  verbis,  Koddiwtp  iv  fi^aa  nai 
pSaois,  i.  e.  '  qneraadmodom  in  ebrie- 
tatiba8etmorbi8/&c.  Lamb.  Qoln* 
to,  V88.  23.  po8t  ebrinm,  spectacn- 
Inm  non  illepidam,  comitiali  morbo 
prostratnmi  horrendnm  qntdem,  et 
qnod  nemo  libenter  spectaret,  ocnlis 
nostris  exhit>et,  attamen  vennstas 
versnnm  Lucretii  facit  ut  aliqna  jn- 
cnnditate  contemplemur ;  ita  enim 
diatendit  miserum,  ita  sua  membra 
jactantem  depingit,  nt  qnamvis  in- 
genio  maie  collocato  irascamur,  arti- 
ici  tamen  ignoscere  debemns :  comi- 
tiaii  morbo  affectus  desipit  et  deli- 
rat ;  desipientia  vero  ista  «iissolutio- 
nem  substantiae  animi,  saitem  con- 
torbationem  indicat ;  qnod  vero  in 
ipso  corpore  dissipari  possit,  quis 
arbitretnr  in  aperto  aere  (anima  cor* 
pore  ezsoluta  in  aere  degat  necesse 
est)  integrum  manere?  Idem  enim 
diceret  aqnam  in  vase  nndiqne  con- 
qnassato  manere  posse,  qnae  vase 
perforato  dtffonderetur.  Creeeh. 

487  Ut  fmlmUn»  ietu  Cotieidit]  For- 
tasse  significat  morbum  comitialem* 
conjnnge  autem  verba  sic:  snbito 
concidit  ante  ocnl.  nostr.  vi  morbi 
eoactus,  si  legas,  Qntiietiam  sa6tfo, 
Sic.  nam  alibi  legitury  nbita  vi  morbL 
Lamb. 

488  CoRadie,  t^.1  Hand  scio  an 
nllibi  versns  r#xrMci^T«^»  reperiatnr. 
Fab. 

490  IncoHstmUer']  lilnd,  /namcfan- 
teTf  quod  habent  Var.  Lect.  nescio 
qnomodo  mihi  magis  arridet,  nndt 
unde  emerserit.  Forte  in  llb.  vett. 
repertnm  fuerit,  Ineontanter,  nnde 
vulgatvm,  Inconttanter.    Certeqnam 


insnlse  qois  membra  sna  ant  '  jac- 
tare/  ant  '  fatigare  inconstanter'  di- 
catnr,  quilibet  facile  videt.  Con- 
stantlam  quippe  in  hnjuscamodi  mo- 
tibns  nemo,  cnnctatlonem,  sen  inter- 
missionem  ac  moram  cnncti  optabont, 
qni  circumstant.  Sed  fortasse  ita 
distingnendnm :  TerquHuTf  oHkelat  /n- 
evmctanterf  et  in  jaetando  membmfaii' 
gat.  Qnod  si  cai  placebit,  IneemtoM- 
tery  qnidem  retlnere  poterit,  sed  et 
Inewnctanier  apte  quadrabit.  Prc^. 
Constrtie  :  *  et  flitigat  membra  in 
jactando  inconstanter,'  qnod  is  facit, 
cni  nulla  in  nno  ioco  membrove  din- 
tnma  est  reqnies.   Ha». 

491  Qifia  vts]  Lngd.  Bat.  nterqne 
qva  rls,  non  inepte,  respectn  ad  mem- 
brontm  inconstantem  jactationem ; 
qunm  nunc  manus,  nnnc  pes,  Scc. 
moveatur.  Dnos  sequentes  vsa.  haod 
pejos  ita  iidem  constitnnnt :  iSjpnaMnu 
teht  aquore  aaUo  Venterum  vaUdiM 
/erveeeunt  virilnuundeB.  Hav. 

492  Ageui  animam]  I.  e.  pellens  ani- 
mam.  Lamb. 

Spumantee  eequere]  Qnia  inter  se 
non  consentiunt  hoc  loco  iibri  calamo 
exarati,  secntus  sum  vulgatos.  Pro- 
ponam  tamen  scriptorae  veteris  va- 
rietatem.  Alii  habent,  iSJpiimaiis  ta 
eequore  odloo  Vent&rum  taL  ferveoami, 
virib.  unJw :  alii,  ^noimiis  vetut  eequan 
ealeo,  ffc,  nt  snp.  ez  qnlbns  scriptnris 
vel  sic  legendum,  Spomum»  utim  et* 
quore  oaUo  Venierum  vaUdie /ennoeit 
viribue  unda :  vel  sic,  Spumano  vetut 
eequere  eaioo  FailonNii,  ^.  nt  anp. 
^spnmantem'  nndara  etiam  Virg. 
dixit  Oeorg.  4.  529.  <  Qnaqne  dedit, 
spnmantem  undam  sub  vertice  tor- 
sit.'  Lamb. 

Spumantee  ui  in  eequore]  Ita  ex  Tet. 
librls  restitul;  slitera  in  *  spnmaotes' 
extrita.  Vide  Indicem.  Cnjns  rei 
iguoratio  mendnm  creavit.  Quidnm 
veteres:  opumemevelut;  male.  G^kn, 
Alii,  jpwmraf  eefai;  Alii  epumemtev  <e- 
quore  ealoo  Veniorum  vf,  ^.  Offanitu 
epumante»  ui  in  eequore  eafeo^ti  litienni 


T.   LUGRBTIl  GA&I    DB   RBRUM    NAT.    LIB.   III.      1259 


s  ia  *  iipniiiante«'  abradit   £n  Utem 
grammaticis  dignam  1  Creechm 

496  miehmiwr]  I.  e.  emittiintnr: 
aic  doctissimi  firi  legi  volnnt :  qui* 
bna  assentior:  nam  Hbri  omnes  ha- 
bent  E/tctamlnr.  Sic  sup.  eodem  lib. 
68. '  Nam  ver«  voces  tum  dcmum  pec* 
tore  ab  imo  EJiiciuntor/&c.  obi  tamen 
Jibri  omnes  habent  EUeiuntur.  Larab. 

Eieittntur']  Ita  et  hic  malni.  In 
libris  EHeiwUnr.  Vide  Indicem.  GfT. 
Marg.  noster,  ona  cum  Vossianis, 
&c.  EUeiuntwr.  Sic  et  anp.  hoc  lib. 
vi.  68.  'Nam  verm  voces  tom  de- 
mom  pectore  ab  imo  Ejiciuntnr/  Stc. 
Ubi  similiter  noster,  inter  alios :  £2t- 
dim^Mr,  verbum,  boc  loco,  adeoque 
et  supra,  appositissimnm  rei,  prae- 
sertim  postqoam  jam  praecessit  ver- 
bnm  'exprimitnr'  de  gemito,  et 
'  affictontnr/  de  membris ;  quae  vim 
extrlnsecQS  illatam  nianifesto  notant; 
sie  enim  et '  eiiciontor/  tanqoam  vi  ez- 
terna,  vocis  semioa,non  '  ejiciuntor/ 
qood  vim  intrinsecam  notaret  Preig. 

497  Qua  qutui  eoiuuenmt,  ^T^.]  Lam- 
binos  hnnc  versnm,  nt  sporium,  delet 
com  sit  eiegantissimos.  Gtfan.  Honc 
versom  me  aoctore  deleto,  ot  spo* 
num ;  qoem  qoi  dicont  esse  elegan- 
tissimom,  ipsi  sont  omnis  elegantiae 
expertes^  et  iroperiti,  et  cteci  jndi- 
cant  de  coloribos.  Eodem  jodicio 
paullo  ante  sic  iegendom  putavernnt, 
SpumimteM  ut  im  etquare  ealao  Ventorum 
vutidie  ferviecunt^  ife.  ot  litteram  $  (in- 
qoiant)  in  '  spomantes '  iutelligamos 
esse  extrttam.  O  elegantiam  et  ve* 
nnstatem  inaoditam,  et  vei  ipsa  Ve- 
■ere  venustiorem,  si  Diis  placet ! 
Lamb.  Qui  eiegantiam  hnjos  versos 
com  Oifanio  admirantor,  isti  sibi  ha- 
beant.  Id  novi,  istnm  cum  omni  sua 
veuostate  abesse  posse.  Creeeh.  Tan- 
githunc  versum  Palm.  in  Spicil.  Tom. 
4.  Fac.  Crit.  pag.  681.  enmqoe  Lo- 
cretio  viodicat,  contra  Lambinum. 
'  *  Canes  consnetos,'  inqoit,  absolute 
sine  pneterea  verbo,  vocat,  (4. 996.) 


exemplo  eodem,  senso  alio  lamen, 
qoam  Plaotns  *  consoetom  poernm.' 
Idem  io  Pseodolo  (4.  7.  82.)  < '  Eti- 
amne  facere  solitus  es  pner?  scin' 
quid  loqoar  ? '  Male,  hoc  modo ;  nam 
legendom  est :  EJtiwme  eeUtue  et  puer  ?. 
Sec.  Neqoe  enim  meritorii  poeri  fa- 
ciunt,  sed  patinntur.  Vernm  igno- 
rata  vis  est  illins  *  solitos.'  '  Con- 
soetos  domi '  pellepide,  qoantnm  qni- 
dem  ejns  jodicare  possnm,  appellaf, 
contra  quam  qui  venatici.  '  Consn- 
escere'  autem  'domi/  qnemadmo- 
dnm  '  Curare  domi,'  Plaot. '  Servare 
domi,'  Ter.  alii  alia.  At  interpres 
Lucrctianus  snnm  hoc  loco  versnm 
inculcat ;  si  Diis  placet.  £t  qnasi 
parum  sit,  aiibi  bunc  delet :  *  Qna 
quasi  consueront,  et  snnt  monita  viai.' 
Ut  aotem  pueri  ^  consnescere '  dicnn- 
tor,  atqoe  hinc,  'consneti,'  qni,  nt 
Petronius  ait,  '  terontor.'  Sic  *  vim 
consoescere : '  et  easont '  monita  via- 
rum.'  Oraeca  figiira  sciiicet,  ^  visBmu- 
nitae.' '  Hec  Palm.  At  ^munita  viai,' 
qnid  nisi  Homeri  illod  tpuos  Mmw^ 
per  quod  lirof  ^vyw  ipsi  solet  i  Con- 
fer  Iliad.  8. 860.  et  (.  83.  Odyss.  etiam 
4^.70.  Hav. 

600  Eodem  Ulo  diitr,  teueno'i  Di- 
vnlsa  et  disparata  illo  eodem  veneno, 
nempe  acra  bili.  Lain6. 

603  Tum  quan  vaeilknui]  Ita  omnes 
libri.  vaeillantem  poeta  fecit  versnm 
ratione  rei.  Qood  tralatitinm.  Nam 
Tov  *  vacillo '  prima  est  brevis.  Lam- 
bini  talipedtna^  etsi  egreginm,  et 
Eonianum  sit,  non  aosim  reciptre, 
contra  omnes  libros.  Fortasse  etiam 
^vacillo'  primam  habolt  ancipitem. 
G^an. 

Tum  guasi  taUpe^ane]  Sic  honc  ver- 
sum  restitoi,  baod  dubia  conjectora 
ductus.  cujus  mei  facti  nomine 
spero  politos  omneis  his  litteris  ho- 
mines  roihi  gratiam  habitnros.  Nam 
vnlgata  qoidem  scriptnra,  qnae  et 
in  mannscriptis  et  in  vulgatis  li- 
bris  reperitur,  sine  dubio  mendoia 


1260 


NQTiE  TARIORUM   IN 


est  i  nec  potest  nomen  eacUUoM  io 
lioc  loco,  salvis  metri  legibus,  ma- 
nere :  nec  verbnm  '  vacillo '  primam 
habott  umqnam  ancipitem :  nec  Lu« 
cretins  voUiit  versnm  facere  iracil* 
lantem :  nec  ftcribendnm  est  tfaceiUmB 
gemino  ce.  Deniqne  legendnm  talU 
pedansy  ut  ego  edcndnm  cnravi :  qoan- 
tumvis  licet  reclament  Thraaones  et 
sycophantce.    Mee  antem  coi\jectu- 
rae  ratio  hsec  est.    Scriptnm  ejrat  in 
emendatis  membranis,  Tum  quari  te- 
lipedans^  &c,  studiosns  aliquis  lector 
ad  oram  Ubri  sni,   in  quo  sic  erat 
scriptnm,  adscripserat  vaeiUanMy   ut 
vocem  obscnriorem  hac  notiore  de- 
clararet.  Scriptor  iibrartus,  qui  pos- 
tea  ez  eo  exemplo  librnm  descrip- 
sit,  omisso  vero  nomine,  supposuit 
altcrnm    interpretationis   causa  ^ad- 
scriptum,  nempe  pro  toitpedaiu,  vaeU' 
lane,    In  quo  genere  stepe  peccabant 
scriptores  illi,  qnemadmodum  snpra 
admonuimns  in  '  andeas/  pro  ausis, 
et  in  *  re  vera  tamen  band  sit/  pro 
re  non  sit  tamen  apse :   et  boc  libr. 
in  extr.  '  invitns  adhseret,  et  aogit/ 
pro  ingratis  haeret,  et  angii.'  Sicapnd 
Catnll.  carmine  in  Egnatinm,  scrip- 
serant ;  '  atqne  niffam  defricare  gin- 
givam,'  pro  russam  pumicare  gingi- 
vam ;  qnod  ex  Apnleio  in  Apolog.  no- 
tavitTumeb.    Sic  nnper  apnd  De- 
mosth.  in  oratione  jcariit  Mci8/bv,  non 
longe  ab  extr.  reposui   ikkAf^trt  ex 
Harpocr.  pro  iKeKpiry«r§ :  quod  eodem 
librariornm  errore  in  codices  Demos- 
thenis  irrepserat.     Sic  in  oratione 
pro  Milone,  in  prooemio,  vulgo  legitnr 
prisftnicm   merem  Judieierum   mtniiiM 
vutoil,  cum  libri  mannscripti  habeant, 
et  a  Qnintiliano  referatur,  prtsltmcai 
morem  jadie.  requimni,  qno  modo  se 
Fr.  Fabricins  Marcodnranus,  Oer- 
manns,  homo  doctiss.  et  vir  optimns, 
in  libris  manuscr.  reperisse  ad  me 
scripsit.  'Talipedare  antem  (Inqnlt 
Festus)  antiqni  dicebant,  pro  vacil- 
lare  podibns  lassitndine,  qnasi  quis 


trahat  pede»,  et  talis  videatnr  insis- 
tere,  aut  identidem  pedes  tollere.' 
Lamb.    Egregla  Lambini  emendatio. 
Antea  legebatnr  iMciauM,  contrame- 
tri  rationes.      TaUpedare  antem,  ex 
Festi  glossis,  est  vacillare  pedtbns 
prse  lassitndine.  Faber.  Syllabte  (iii- 
qnit  Tnrnebus  Adv.  Sl.  2.)  vim  ad- 
fert,  qnam  contra  naturam  brevem 
proceram  facit:  sed  eadem  fere  li- 
centiatendit  Miquidum,'  in  qno  ta- 
men  tnra  andiri  debet  itasonans  «, 
ntin  *  vivido,' quasi  Micnidnm,'  ant 
si  nt  tenue  dissyllaburo  efferretnr  n 
consonante:  aut  *vaxHlans^  eritle- 
gendnm  ea  dednctionis  ratione  a  Ta- 
cillo,  nt  a  pauculo  '  paoxillum : '  ant 
e  geminato  vaeeiUanM  legendam,  nt  in 
antiqno  libro  reperio.    Hsec  Tnrne- 
bus,  cnjns  scriptnram  confirmat  uter- 
qne  Lngd.  Bat.  nimimm  nt  *  relliglo ' 
et  mnlta  slmilia  geminata;    neqae 
possnm  Lambini  praeclaram  .vocem 
admittere,  quam  certe  vel  tmoa  ex 
tot  Mss.  servasset,  vel  yestigia  ejoa 
ostendisset,  qunm  complores  aotiqnoa 
et  ioosltatas  ejosdem   poetse  vocea 
nobls  exhibeaot.    Neqne  Featoa  qno» 
qne  (qnonititnr)  Lucretinm  ibidem 
landat.  Hae.    Marg.  noster:    '  r«- 
eiUane^  Mss.  et  recte,  vlde  qnae  md 
Nonium.'    Vossins  qnoque  pater,  in 
Etymol.  ad  y.  '  vacillo.'    '  Scio,  In- 
qnit,  Lamblnnm,  ubi  'vacillans'  legri- 
tur,  priore  longa'  (id    antem  wm 
nisi  hoc  loco  fit  apud  nostrnm)  *  aive, 
nt  in  optimo  nostro  Mssto  legitnr, 
iMMctlfaiti},  scribere,  (a2tpeil«xs,   voee 
Enniana.    Sedfiicit  id  praetercodd. 
omnium  fidem.'  Lambino,  cojos  iatn 
speciosa  magis,  qoam  necessaria  eat 
emendatio, '  facile  contra   OifaidQn 
concesserim,  Locretiom  non  feciaae 
versos  vacillantes;    at  quod  addi^ 
nec  verbom  '  vacillo '  onqnam  anci* 
pitem  haboisse  primam,  id  vero  doih- 
dom  ita  liqoet :  aatis  est,  si  tcI  aemel 
taotom,  oti  hoc  loco,  omniam  Ubro- 
rum  fide,  prodocat.   Prsasertim»  eom 


T.  LUCRBTII   CARI   DB  RBRUM   NAT.   LIB.   III.     1361 

ipia  Tox  'bacnlas/   nnde  iioatnim  partes,  detrahuDtur  aliqn»,  ant  alio 

*  yacillo'  qaam  commoditsime  deda-  ordine  particaiaB  animi  coUocantor  { 

cltar,  primam  suam  brevem  in  com*  omnis  enim  alteratio  fit  vel  adjec*- 

positione   Tocifl    Mmbecillas/    non  tioneyveldetractione,  vel  trajectione 

apad  Horatium  modo,  qaem  laudat  pariicalaram.   At  quod  novat  partes 

VoMins,  loco  citato,  aed  et  apad  noi-  recipit,  qaod  aUqoas  amittit,  id  etiam, 

tram  aaepiai  producat.  Yide  6. 1029.  cujus  partiam  sitas  et  ordo  motator, 

nt  et  S.60S.  Preig,  mortale  sit  neccsse  est.    Sive  igitnr 

505  Hwc  igiiwr]  Hcec,  nempe  ant-  «grescit  animns,  nt  argnmenta  supe- 

mos  et  anima,  ubl  jactentnr,  ct  labo-  rius  allata  probant,  sive  convalescit, 

rent,  &c.  vel  dic  hoc  modo :  haec,  vi-  soam  mortalitatem  confitetur.  Creeeh. 

dtlicet  anima,  ubi  tantis  morbis  in  511  Prtesagit]  Praesignificat.  Lnnb, 

corporeipsojactetar,mi8erisqnemo-  M  Adoriiuryetinflt]  Aggreditor, 

dis  distracta  laboret,  cur  eandem  cre-  et  incipit  slc  idem  5. 1S07.  *  Illa  qoo- 

dis,  Scc,  et  ita  *  eandem '  erit  dissyl-  que  expergefactum  capnt  erigere  in- 

labum,  quod  non  est  novum.    Si  in  fit.'  sic  et  Virg.  10. 100.  *  Tum  pater 

ipso  corpore  (inqnit)  inclnsa  anima,  omnipotens,  rerum  coi  snmma  potes- 

in  quo  ab  omni  injuria  tntior  et  mn-  tas,  Infit.'  et  11.  301.  *  £t  Venalos 

nitior  esse  debebat,  quam  in  aere,  dicto  parens  ita  farier  infit.'    Plant. 

tam  gravibas  tamen  morbis  afilcitur,  Aul.  9. 4. 89.  '  Infit  ibi  postnlare  plo- 

et  tot  malis  conflictatnr:  qnanto  cre-  rans,  ejnlans,  Ut  slbi  liceret  milvium 

dibilius  est,  eam  conturbatum  atqne  vadarier.'   Fest.  '  Infit,'  incipit.   Ne 

agitatum  iri  extra  corpns  in  aere  a-  quis  autem  de  hac  scriptura  dabitet, 

perto  a  ventis  Jactatam  ?  Lmb»  sic  habent  tres  libri  manuscr.  ubi  vul- 

507  Cur  ocfufem]  Sic  malo  legi,  ut  gati,  ad^ritwr  et  ipeumt  plane  vitiose. 

jam  dizi,  et  sup.  ys.  446.  '  jactetur,'  Mendose  autem  apud  Prisc.  in  verbb 

'  laboret,'  nt  referantur  ad  animam.  '  adoriri,'  hic  versus  adscribitor  Lu- 

Atque  ita  in  voce  *  eandem,'  e  etun  ciilio.  Lamb,  Pfo  incipit  liqnido  qoo- 

coolescent  in  unam  syllabam,  ut  ssepe  que  suniit  Plautus  Anlul.  9.  4.  80. 

alibt    Quod  si  quis  malet  legi  eadm,  '  Homo  ad  prvtorem  plorabundns  de- 

tum  legendum  erit Jacleadir,  2a6erffii.  veoit:  Infit  ibi  postnlare,  plorans, 

Lamb.  cjolans.'    Idem  firmant  Olossas  Phi- 

Aere  aperio]  In  snpremis  stheris  lozeni,  in  quibus  legere  est,  *  Infit,' 

aaris,  Fayos :  nbi  vlz.  nulli  flant  ven-  Hpx^  Ktyeof,  coogrne  sane  istl  Liviano, 

ti,  nailflB  saeviunt  proceiiae :  acute !  '  Ibi  infity  annum  se  tertinm  et  nona- 

Creeeh,  gesimum  agere.'  Voss.  de  Anal.  8. 

500  Et  ^omam  mail«m,  i^,]  Sez-  40.     Paene   ejnsdem   significationis 

tum  argamentnm.    Animum  apgrum  ntrumque  est.  Faber, 

sanari  videmns,  nt  corpus :  sanari  au-  516  Tran^erri]  Sic  vet.  libri,  recte.. 

tem  nihil  potett  quin  ei  vel  addatur  MaruUas,  et  vulg.  traM^erri.  Gifan. 

aliqaid  vel  detrahatur,  vei  trajicia-  inalteratantomed.  Vitium,utcredo, 

tur.  quod  autera  immortale  est,.  ei  typogr.  hic  latet  Hav, 

Dihil  neqne  addl,  neqne  detrahi  pot-  517  Neque  defiuere  kilum]  Itascrip- 

est :  ergo  animus  est  mortalis.  Lamb,  tnm  reperi  trib.  lib.  mannscr.  et  In 

Sexto,  V88. 16.  animnm  hunc  deliran-  ontiq.  Venet.  nam  valgati  habent  d^" 

tem  et  desipientem  medicinaa  ope  re-  ftaere,  Defiuere  autem,  i.  e.  decedere. 

stittti  posse,  et  in  pristinaro  sanitatem  tralatio.  lamh,     Ita  (defluere)  recte 

reduci  cernimus;  ideo  fit  aliqna  tn  Lamblnns.    Vnlgati:  difiuere.   Con- 

anhno  motatio^  ergo  addnntnr  novaa  tra,  noa  in  Noct.  Att.  fecimus.  Gifan. 


1262 


NOTiE  VARIORUM   IN 


618  Nttm  ifuodc,  tniSf  ^T^.]  Hic  ▼&. 
et  proximas  positi  Jam  sunt  snp.  1. 
071.  Lamb» 

580  Ergo  miimua]  Sive  igitur  (iii' 
qnit)  fftteamnr  animnm  incidere  in 
morbum,  et  «grum  esse,  sive  adhi- 
bita  medicina  sanari :  ntrovis  pacto 
immortalitatis  snas  signa  dat.  Lamb, 

522  Ftdsa  ratiom]  Eomm  scilicet 
qni  dicunt,  animum  esse  immortalem : 
nt  vnlt  Lncretius.  Lamb. 

523  Et  effugimm  pntelJ]  Sic  locntos 
est  1.  074.  *  Qnorum  utrnmqne  tibi 
effugium  praecludit,  et  omne  Cogit  nt 
ezemta  concedas  fine  patere.'  Lamb. 

524  Aneipitique  rrfatatu]  I.  e.  re- 
fntatione  duplici,  et  in  otramqne  par- 
tem  valente,  sive  hoc,  sive  illud  dicas. 
tralatio  dncta  est  ab  ense  ancipiti. 
Lamb, 

525  Denique  eape  hominem]  Septi- 
tnum  argumentum.  Partes  hominis 
singillatim  morinntnr,  id  est,  bomo 
membratim  interit,  et  ita  scinditnr 
anima :  quod  si  fit,  mortalis  habenda 
est.  Lamb,  Septimo,  vss.  22.  horai- 
nes  Ksepe  membratim  moriuntnr,  et 
sensim  exspirant,  iJeo  etiam  aniroa 
sensim  perit,  qois  enim  dicat  animam, 
vividam  viz.  rem  et  sentientem,  in 
mortnis  et  sensns  expertibiis  corpo- 
ris  membris  residere }  quod  si  existi- 
mes  animam  introrsum  se  recipere  e 
membris  moribnndis  recedentem,  cnr 
in  istis  partibns  nbi  conglomeratur 
anima  non  vividior  apparct  sensns? 
An  anima  ita  ccnstipata  et  in  angns- 
tias  redacta  vtm  sentiendi  amitteret  ? 
cave  ne  id  fatearis,  illnd  enim  quod 
ita  contractnm  interiret,  aeqne  mor- 
tale  est  ac  quod  per  aera  dispersom 
et  distractum  volitat.  Creech. 

PoMUatim  cenamae  ire]  Sic  ha- 
bent  qoattuor  libri  mannscrlpti :  qni- 
bnscnm  consentiunt  impressi  Pari- 
siens.  et  Veneti  antiqoiores.  ire  antem 
Talet  interdnm  idem  qnod  o7x«<^a(> 
nempe  inlterire,  nam  et '  abiisse '  dix- 
isse  veteres  pro  'obiisse,'  testatur 


Festus,  ut  snp.  dixirans.  ItOiii^.  Ita 
in  veteribus  plerisque.  In  aliis :  e«r- 
1IW  o6tre.  Prios  malim ;  nt  ante : '  Cer- 
nimns,  et  flecti,'  &c.  Gif,  Al.  Cemtt 
ehire :  Sic  vs.  532. '  Qnod  si  forte  po- 
tas.'  et  vs.  542. '  Fateare  necesse  est/ 
Versu  seqnenti  qnidam  legnnt  Di»' 
pergere,  Creech. 

Si&  Deperdere  eengum]  Qaidamlibri 
veteres  habent  diiperderet  ex  quo  pn- 
tant  nonnnlli  legendum  ditpergere^  nt 
infra  638.  <  Dilaniata  foras  dispergi- 
tnr,'  &c.  Lamb,  Veieres  qnidam: 
ditperdere,  Vorte :  diapergere;  nimox: 
di^perta,  Oifan. 

528  Inde  pedet  et  cruTo]  Sic  apnd 
Platonem  in  Phaedone  extremo,  So- 
crati,  haosto  jam  pharmaco,  cnm  aii- 
qnantisper  ambnlasset,  et  mox  snpi- 
Dus  recttbuisset,  pedes  et  cmn  pri- 
mum  frigore  correpta  sunt,  deinde 
tibiep,  postremo  sensim  vis  pharmaci 
pestiferi  ad  cor  pervenity  et  ita  iUe 
animam  efilavit.  Lamb, 

530  Atque]  Hoc,  in  quibnsdam  li- 
bris  inventumy  malui.  Vide  Indicem. 
G^an, 

Anima]  In  aliis:  oiitiRi;  Don  male* 
Gifan, 

532  Quod  tiforie  putat]  Occnpatio, 
sen  Mvwt^opd,  Qood  si  forte  arlM- 
traris  (inqoit)  animam  se  poase  in 
unnm  contrahere,  et  introrsnm  reci- 
pere,  totamqne  vim  snam  e  membris 
omnibns  dedncere :  boc  posito  et  con- 
cesso,  sequetnr  necessario  eum  locum, 
in  quem  sese  receperit,  et  coDtrax- 
erit,  egregie  sentire  ac  sapere.  atqni 
id  non  fit :  ergo  dispergitnr  ac  dissi- 
patur,  et  ita  interit.  Lamb, 

533  Coiidiic«retii  Mmuii]  Condncerc, 
ffwdiyeaff  contrahere.  Lamh» 

534  Adeo]  Et  hoe  rectios  ett.  Id 
aliis:  ideo,  Oifan. 

535  LoeutiUe  tamen]  Pro  <  taodeaB.' 
Foi^r. 

540  Glomerart]  In  nnnra  cogi  et 
contrahi.  Lamb, 
544  An  contrada  tuit  e  partibmt  o^ 


T.  LUCRBTtl   GARI    DB   RERUM   NAT.   LIB.   III.     1268 

brtUncai']  Ita  libri,  et  vulg.  et  vet.  bllo  minas  ac  raanos,  ac  pei/  Sec. 

Nonios :  '  Bratnm :'  An  contradu  in  Lamb.    Octavo  vss.  10.  aoimas  eat 

$e  partibui,    Forte :  contacia  $uU  in  pars  bomiois,  ot  lopeHus  vs.  &4«  pro- 

p.    Ita  et  apud  VirgUinm  accidit,  8.  batom  est,  certoqoe  loco  continetor, 

Georg.  extremo :  *  contractos  artos,'  perinde  ae  nares  et  oculi.  At  ocnlos 

&c.  ez  vett.  libris:   contadoi^    Sed  effodias,  et  absciodas  nares  nec  ilii 

^contracta'    reapondet  '  dispersae.'  colores,  neqoe  ists  odores  perclpiect. 

Oifan.  Quid  '  obbrotescat'  slt,  lippis  Idemigitor  de  anima  separata  dicen- 

non  est  notum,  ne  moltis  quidem,  qui  dnm  est,  dom  illa  non  sit  minos,  qoam 

sibi  ocnlei  toti,  ot  Argus,  videntur.  c«terae    partes,  corpori  conjnncta. 

£gO  *  obbrotescere'  esse  pnto,  sen-  Creech, 

sum  amittere  et  vitam,  et  Interire.  660  Et  vekUi  manns,  atqKe  oeuiui] 

Nam   *  brntnm '   est   non   sentiens.  Pars  enim  a  toto  separata,  pars  esse 

Lactant.  7. 12.  '  Corpns  enim  qnla  e  desinit,  et  habctur  tanqoam  pictnm 

terra  est,  compreheosibile  est,  tem-  quiddam:  verbi  gratiai^mannspicta, 

porale,  bmtam,  atqoe  tenebroanm  est ;  pictns  oculus.  qna  de  re  snpra.    Cum 

anima  vero,  qoia  e  coelo  est :  tenois,  bis  autem  Lucretianls  congronnt  illa 

aeterna,  senaibilia,  iUoatria  est.'  Hic  Arnob.  lib.  8.  '  Neqoe  enim  partes 

aperte  *  brutum,'  i.  e.  non  sentiens,  hoc  ipsom  esae,  quod  totnm  eat,  ali« 

stfnaibili,i.e.8entienti,oppoBoit.  TVr-  qoa  in  re  poaaont:  aut  aibi  aapere, 

iwfr.  Adv.  10.  8.  sibi  sentire,  quod  sine  totins  animan- 

An  eontractiiin  ee  partibuM  obbruteS'  tis  assenao  nullis  propriis  afficiantur 

eaf]  Sic  legitnr  hic  vs.  apnd  Noninm  motibns.'   Idem  lib.  6.  *  Neqne  enim 

ifi  nomine  *  Brotom.'  *  Brntum'  (in-  manas  a  capite  separata,  aut  pesdi- 

qoit)   *dicitor  hebes   et   obtnsom.'  vlsos   a  oorpore,  sommam  possont 

Lucret  ^c.  Fest.  '  obbmtnit,  obstn-  prastare  totius,'  &c.  Lamb, 

poit,  a  broto :  qood  antiqni  pro  gra«  661  Nequeani  aentire']  Sic  habent 

vi,  interdom  pro  stopido  dizerant.'  dno  lib.  manuscr.  alii  nequeuni.  Lambb 

Afranius :  *  Non  possnm  verbnm  fa-  662  Sed  tamen  in  poreo,  tfc.]  Hunc 

cere,  obbrntui.'    NU  refert  (inqnit)  versnm  non  pnto  esse  Locretianom : 

utram  anima  dispersa  et  discerpta  in-  itaqoe   delendnm  censeo.     Qoidam 

tereat,  an  contractis  et  condoctis  in  doctos  eom  ita  legendom  putat,  Sed 

se  partibus  obstupeacat,  et  sensus  tamen  in  parto  it^MHnliir  tempore  talL 

soos  amittat :  qood  fieri  videmos  in  Lamb.    Vide  Emendationes.  Fa6er. 

homine  moribondo.  Lamb.    Ita  honc  (Yeram  in  Emend.  ejos  nihil  reperi- 

locom  profert   Nonios.    'Obbrotes-  tor.)    Qnidam  legit.    Sed  tamen  tn 

cat'  aotem  accipio  pro,  sensnm  amlt-  porto  Uqmmiur  tempcre  tali:  Sed  ntra- 

tat.  Fa6fr.  que  lectio  Lambino  displicet.   Fayos 

647  Et  qumnam  mens  est]  Argomen-  volgatam  lectionem  toetnr,  et  dicit 

tum  octavum.    Mens,  hominis  pars  poetamhocvene:pedes,ocuU,manos, 

est,  ot  manns,  oculos,  Ste,    At  pars  &c.  nihil  sentiunt,  etiamsi  vel  mlnimo 

a  toto  homine  aepareta,  nec  sentire,  tempore  scparata  slnt  a  corpore.  Re- 

nec  ease  poteat.    Ergo  animoa  sine  jicit6assendus,etprofectohuncver- 

corpore  constare  non  potest.  docoit  somneacio  quiainseroit,  utcomrooda 

autem  anpra,  animom  eaae  hominis  interpretatione  voces  istas  *  neqne 

partem^^nt  capnt,  anrem,  mannm,  &c.  esse'  in  praecedenti  versn  ilUiatraret ; 

va.  04.  <  Primnm  animnm  dico,  men-  Nec  dnbito  iUum  acripaisse  Sed  tamen 

tem  quem  aaepe  vocamns,  In  qno  con-  in  parvoHquunturtempore  tabi.  Creech. 

ftilinm,  &c  Esse  hominis  partem  ni-  Egregia,  omniomque  applaosn  digna 


1264  NOTiE   VARIORUM   liV 

Is.  Vossii  emendatio  est :  Seeia  etemm  alii :  cotmeetius :  oon  bene.  6)/'.  ik  eL 
pano  HqwaUwr  iempore  ialn,  Quam  poei.  At  cemuxwM  heic  improbnrc 
et   MarK*   nott.  agnoRcit.    Addtto :     volnit»     Vide    Collectanea  ejo»,   in 

*  tabi'  pro  tabe^  nt '  parti/  '  contagi/     *  Connectius.'  Preig, 

&c.  lificamiier  qnoque  verbum  Ln*  656  Cmnexiu  eorpcri]  Com  repe- 
cretiannm.  Sic2.  1181.  'In  partem  rissem  in  dnobns  lib.  mannscr.  Gm- 
pejorem  liquitnr  setas.'  et  4.  1287»  nexua  corpor  adhteret,  reposoi  corporiy 
'  Ltquitur  extemplo/  &c.  Hinc  Virg.  addita  vocali  t,  qnae  lectio  perspicne 
Georg.  1.  44.  'Oelidus  canis  cnm     est  recta.    Licet  etiam  legere,  «mh 

motttibns  bnmor  Liqnitur.'  Preig.  nexus  corporeadharei,  i.  e.  nezns  cam 

664  iUtiu  qmei  quod  vat]  Plato  in  corpore  adhasret.  qnamqnam  minns 
Timseo  o&pa,  h.  e*  '  corpns/  ait  esse     probo.    Alii  legnnt,  cotmexuo  cerpm 

4^x9'   hdPOj   i.  e.    '  aniro«  vebicn*  adkoBreiy  qnam  lectionem  «sqne  im- 

Inm:'  in  Cratylo  «r^^,  i.e.  '  sepul-  probo.  Xam^.    Marg.  qnoqoenoster 

crnm :'  Xenocrates,  seu,  ut  alii  volont,  eomiesu  eorpus  adkarety  Is.  Voasii  anc- 
et   testatur  Harpocratio,  £schines     toritate  adscripta.    Genns  loqnendi, 

Socraticos,  in  Axiocho,  ^icqws,  i.  e.  corpns  adhterei,  nt  <  corpns'  sit  quarti 

*  tabernaculumi  et  domiciUum.'  M.  casus,  contra  Lambinnm  satis  probat 
Tull.  lib.  1.  Tusf .  *  Nosce  animnm  in  eoliectaneis  snis  Oifanins.  Ceamexu 
tnum  ;  nam  corpns  qnidem  qnasi  antem  elegaatioribus  roagis  arrisu- 
vas  est,  aut  aiiquod  animi  receptacn-  rnm,  qnam  connexus,  non  dobito. 
luni.'  Lamb,  *  Connexu/  nt  simplex  nexu,  in  vett. 

666    Sive  aliud  qmdvi»  polie  esll  Sic  formolia  :    mancupio  ei  iNam,  ntii  H 

legendnm,  non  poiiue :  nt  est  in  lib.  /rueiu,    De  qnibus  ad  hnjus  lib.  vs. 

vulg.  *potis  es'  autem  valet  potes»  984.     'Vitaque  mancnpio  nnlli  da- 

Qoidam  legnnt  poeeie^  Lamb.  tur  omnibns  nsn.'  Preig, 

Petie  ee]  Msstornm  lectionem  po-        657  Denique  eorporie  aiqiue  am*an, 

ftMagnoscitqooquemarg.nostqoam  4^*]    Nonnm   argumentum   vss.  SS. 

si  ideo  tantnm  tn  poiia  ee  commntaf  continetnr :  Dnm  corpus  et  anima 

tam  voloero  critici,  nt  esset,  qno  re-  conjnngitur  vivit  animal,  et  sentit ; 

ferretnr  infimtivom  *  Fingere,'  ot  sns-  abeat  anima,  insensile  fit  corpus,  pa- 

picari  licet,  inanem  haod  dubie  ope-  riter  anima  a  corporesoluta  fit  inaeo- 

ram  snmpsere.    Qnippe  praroedens,  silis :  animam  dicas  ocotom  corporu, 

*  qnid  vis,'  qnid  ni  idem  possit,  quod,  at  qnis  in  effosso  ocnlo  visom  qnserat? 

*  scilicet,'  2.  468.  <  Scilicet  esse  glo-  Prssterea  si  anims  semina  non  cofai^ 
bosa  tamen/  &c.  Aut '  videlicet/ 1.  berentnr  venis  et  nervis,  nnnqiuui 
211.  '  Esse  videlicet  in  terris  primor-  istis  motibnsy  e  quibns  sensus  oritar, 
diaremoi.'  Verborum  itaque  hic  sit  affici  possint ;  omnes  enim  isti  motna 
ordo :  sive  aliod  qnid  conjunctius  ei  certum  spatium  et  limites  definitos 
potins  vis  fingere.  Preig,  postnlant.    Si  vero  dicas  animaiii  a 

Coi^unciiue  <h]  Qoidam  libri  vete-  corpore  solutam  rite  ab  aere  cobibe- 

res  habent  coMMcltics,  ex  qna  scrip-  ri  posse,  perinde  est  ac  si  affirmsoen 

tura  videtur  legendnm«coiiji«m«s  eii,  aerem  esse  aniroalem,  qnod  absardis- 

Ltmb.  simumsimul  et  falsissiranm  videtvr. 

Comiexiue]  Ita  veteres  libri  omnes,  uaX  /ikv  kcA  hvo/thwf  rov  ZKo»  &fl|p»(a-. 

nisi  qnod  habeot  fere  :   conneciiue,  furros,  uai  ^vxJ^  Siaavctpcrai,  «U  oAk^ 

MaruUns:  coryunciiue»  Gifan.  in  ed.  Ix«  f^  «^^  9wdftMts,  otfk  luycSra*, 

pr.  &s  r«  obi*  aMrioiP  ic^mfrM.    Oh  y^ 

Conneciiue]  Marollus :   conjunciius,  ot^  rc  mt^  o^r^  oMoy^Aovr  |4   ^ 


T.   LUCRBTll   GARl    DB   RERUM   NAT.    LIB.   111.      1265 


To{rr^  r^  trwrHifkvri  rcuf  «o^cvri  ra^-  2.  5.  S6.  '  Coiitemtnm  cassa  nace 
TMs  xp^^%  ^WTik  artydfovra  aca2  paiiperet.'  Lamb,  Camun  vetereit 
mpiexovra  fi^  TouSrra  j(,  iyfi^svw  oZffa     inane  posneront,  et  arbitrandum  cst 


txu  Talras  r^i  Kirfiff€is,    Epicnnii  ad 
Herodot.  Creech, 

Vtvata  poteataa]  Ut  snp.  ts.  410. 
^  stat  cernendi  vivata  potestas.'  £x 
variantibus  tamen  lect.  patet,  in  qno- 
flam  exemplari  sno  reperisse  Pinm : 
«ntmo  innata  pottstaSf  neglecta,  ut  iity 
elisione.     Qnod   ipsum  viris  doctis 


cjns  verbi  proprietateni  magis  ab 
aranearum  Cassibos  dictam,  qnod 
sint  levis  ac  nallins  ponderis ;  non  ut 
qnihnsdam  videtur,  quasi  *  qnassum :' 
Plaut.  Anl.  2.  2. 14.  *  Virginem  ha- 
beo  grandem,  dote  rassHin,  atque 
illocahilem.'  Nonius.  Creech. 
662  Scilicet  avoUus  radicitus]   SiC 


ansam  prvbnit,  et  bOC  loco  aliquid    jam  rdendnm  cnravi  in  sccnnda  edi< 


excogitandi,  quod  otioso  huic,  ac 
tantnm  non  intempestivo  epitheto 
sobstituerent.  Nam,  ut  snp.  loco 
jam  citato  pro  vivatay  fntata,  ita  hic, 
non  minori  mentis  acumine  sibi  sen 
persnasere,  seu  suspicati  snnt,  repo- 


tione,  longe  nielius,  quam  vulgo  le« 
gitnr,  Scilicet  avolsis  radicilnu,  Ifc, 
Lamb. 

AvoUu»  radicituit]  Probat  hanc  lec* 
tionem  marg.  nost.  cnm  Msstonim 
tnm    Is.    Vossii  anctoritate.   Preig, 


nendum  vasta  potestas,    Quam  apte     Veriorforsan  Lngd.  Bat.  ntronimqne 
autem  snp.  reponatnr,  Stat  cemendi    lectio  aco/si»  radicibuSf  i,  c.  ocnliis 


vUata  potestaSf  satis  ipse  conteztus 
declarabit.  Hoc  loco  nnmeris  modo 
prospiciendum.  L«*ge  itaqne,  nt  in 
promptu  est :  Denique  eorporia  atque 
anifiiat  vasla  potestas  Jnter  se  co^juncta 
vaienif  vitaque  fruuntur,  Sensns  aper- 
tos  est,  et  Lttcretii  liypotbesi^aptns. 
'  Vasta'  enim  est  lata,  late  dispersa. 
Sic  fere  S,  1289.  *  et  vulnera  vasta 
serebant.'  Cseternm  cnm  hoc,  tuin 
anperiori  loco  illnd  vivata  non  ali- 
nnde  incnlcatum  pntem,  qnam  ez 
versu  hujns  lib.  680.  'Prseterea   si 


separatus  a  radicibus  snis  qnibns 
corpori  adhterebat ;  nti  vs.  650.  om* 
nia  illa  *  serreta  a  uobis'  negantur 
sentire  posse.  Hav, 

663  Ideo,  tfc,']  Forte :  adeo.  Pulcre 
hapc  restituit  Lambinns  ex  lib.  vete- 
ribns.  Gif. 

668  Cendusa  moventur  sens\feros  mo^ 
tus]  Primordia  animi  (inquit)  in  cor- 
pore  inrliisa,  non  possnnt  magnis 
fntervallis  evagari  atqne  dissnltare  : 
sed  moventnr  motiis  sensiferos  et 
vitaleis  :  mortno  autem  homine,  non 


jam  perfecto  corpore  nobis  Iiiferri  jam  continentnr  vincnlis,  sed  solnta 
solita  est  animi  vivata  potestas.'  nbi  et  libera  diffnginnt,  et  dissnltant  ina- 
propriam  absque  controversia  sedem     joribns  intervallis  :  nmeniur  autem 


occupat.  Qnoniam  antem  ibi '  animi 
vivata  potestas,'  simiiiter,  et  eodem 
colore,  imo  et  sensn  dicitnr,  qno  1. 
7S.  'vivida  vis  animi;'  vix  dnbito, 
quin  utrnniqne  locum,  si  non  unice, 
certe  prspcipne  ob  ocnlos  habuerint, 
et  inter  se  contulerint  Orammatici 
veteres,  cnm  scriberent,  nt  apnd 
Verrinm  Flaccnm :  *  Vivatns  et  vivi- 
dus  a  poetis  dicnntnr  a  vi  magiia.' 
Preig, 

661  Canuni]  Inane,  vacans.  Virg. 
^n.  11.104.  'Nullnm  cum  victiscer- 
tamen  et»therecassis.'    HoratSat. 


rcposni,  cnm  antea  legeretur  move- 
buntf  secntns  qnattnor  li]l>.  manuscr. 
atqne  ita  loqnnntnr  non  solum  Latini, 
vernm  etiam  Grieci.  Aristot.  lib.  1. 
de  antma  :  V  uUntviv  t^  tr£/ia  KivM-ai^ 
rainifv  ko\  i\  4^x4*  i*  c.  *  quem  motnm 
corpus  movetnr,  hunc  motum  move- 
tnr  et  animns.'  Thucyd.  lib.  1.  ku- 
IkivTi  B4ff»j  i.  e.  *  sita  sitnm.'  Lamb, 
Ut  ab  Horatio^  sed  sine  nietaph.  dic- 
tum  est,  Od.d.  6. 21.  '  Motiis  movert 
gaudft  lonicos  matura  virgo.'  Fab, 

670  tj^cta  moveri]  Sic  legendum, 
non  movere,  ut  est  in  vnlgatis.    Con« 


Delph,  ei  Vwr,  CUu, 


Lucret, 


4  L 


1306 


NOTJB  VARIORUM   III 


jonge  autem  haeci  *  ejecta  in  anras.' 
Lamb. 

572  Corpus  enim,  atque]  Si  animi 
priroordia,  seu  animi  ip§i,  simili  rati- 
one  extra  corpas  sese  cdliibere,  et  in 
eosdem  motus  concludere  potemnt, 
atqne  in  corpore :  aer,  corpns,  et  ani* 
mans  erit.  At  hoc  absurdnm  :  ergo, 
&c.  Lectionem  vulgatam  non  sum 
aecotui  hoc  loco :  qute  talls  est,  CoK 
pu$  e*im  aque  aidmU  erii  aer,  ifc,  Nam 
cnm  manoscripti  sic  habeant,  Corpv» 
emm  alque  oittfiiaiii  serit  der :  ex  hac 
aliquantum  cormpta  scriptora,  rec- 
tam  et  emendatam  feci,  Cerpus  enim 
aique  animani  erit  aer,  tfc,  quam  scrip- 
tnram  taciti  probant  Tbrasones. 
Idunb, 

Ccrpui  animane  erit  «er,  ei  eohibere 
Se  $e  anifnaf  atque  in  eoa  poterit' conclu- 
dere  motuMy  Quo$  ante  in  nertie,  et  in 
ip$o  corpore  agebaf]  £t  ratio  et  series' 
^ersuom  proxime  superiomm  pro- 
bant  locnm  hunc  in  optimis  quibus- 
qne  editionibns  esse  depravaturo ; 
legiqne  debere,  non  tn  «os,  sed  ta  eo : 
epnm  Toz  referri  debet  ad  *  aerem  :* 
...umtmaiis  erit  aer,  $iin  eo  moha  $uo$ 
edii.  Sensns  est  planissimus :  '  Si  ani- 
ma  poterit  non  dissipafi  oZffa  in  aere, 
siqoe  in  eo  motos  illos  concludelf, 
quos  prius  in  venis  agefoat,  tum  vero 
rem  ridiculam  iiiferre  licebit,  aeVem, 
scilicet,  esse  animantem ;  quod  fal- 
sum.  Ergo/  Sic,  faber  in  Emend, 

Atque  afttman^  Alils  placet  JStqu^ 
ikfttmis.  In  seqnenti  versu  in  eo  (vis. 
aere)  recte  ^git  Faber :  id  enim  tnm 
versus  pyoxime  superiorps,  tum  ver- 
SQS  proxiiae  inferior  '  Qnos  ante  in 
nervis,'  &c.  omnino  probant.  Creech, 

6TS  At^e  m  eo$  poterit]  Omnino 
leg^lMlUun,  otl  quaedam  editiones  ha- 
benty  atqve  in  eo,  Vide  Emendatio- 
nes.  Faber  in  Not,  Durum  est,  qnod 
emendationi  sufle  firmandae,  in  expli- 
cationem  sensus  affert  Faber:  quis 
enim  dixerit,  animaro  inotns  suos 
(ant  ftinctiones  suas)  in  eorpore  aut 
aere  coucludere  ?    Sensnssit,  ^futn* 


rom,  ut  corpus  atque  animans  sit  aer, 
si  anima,'  quae  nempe  in  aeris  anras 
ejecta,  h.  e.  qua  de  sermo  est,  ibi 
'sese  cohibere  etconclndere  poterit, 
in  eos  motns,  quos,'  &c.  i.  e.  ad  ob- 
eundas  eas  fanctiones,  qnas  ante  in 
corpore  obtit.  Nota  ha?c  vis  est 
praepositionis  Mn.*  Adeoque  nihil  hic 
mntandum.  l^ro  $e$e  marg.  nost. 
JE$$e;  mendose.  Preig, 

574  Quo$  ante  in  nervi$]  Libri  vet. 
plerlque  habent  tii  rents:  qnod  magis 
probo.  qhahiquam  non  admodum  re- 
fert,  utro  modo  legas.  JLam^. 

/ti  venie"]  Ita  in  libris  nostris.  Tnl- 
gati :  nervie ;  quod  est  Maralli. 
iiifan, 

578  il^^iie  aaimam]  Ouidam  legiint» 
Atque  animcB:  quod  non  improbo. 
Lamb, 

579  Denique  cum  corpuM^  ifc,]  Deci- 
miim  argumentnm  vss.  12.  inclusam 
est.  Snbducta  anima,  qoas  in  par- 
libns  intimis  sita  est  velnti  totiua 
animalis  fundamenturo,  corpus  colla- 
bascens  putre»cit,  et  in  pulverem 
afoit.  Unde  vero  ista  tanta  corporis 
ruina,  nisi  quod  anima  qnai  meiubra 
omnia  fulcire  et  continere  vidrbatnr, 
per  poros  et  meatns  corporis  ema- 
narit?  quae  vero  sic  minutim  diviaa 
fuit  in  ipso  sui  egressu,  comparata.  ad 
dispersionem  videtur.  Creech, 

580  Ditctdttfm]  Sic  legendoHi,  et 
ita  scriptum  est  in  membranis  ca- 
iamo  exaratis.  de  qua  voce  jam  aspe 
alias.  Lamb, 

Quin  id]  Id,  nempe  corpus.  L^an$ib» 
Improbe  Quin  vi,  Creech. 

581  Peniiueque]  £t  ex  intimis  at- 
qne  abditis  hominis  partibns,  et  qnod 
proxime  dixit,  ex  imo.  Lamb, 

582  Uti/umu$y  dijfuea]  Sic  Epi. 
curus:  Kai  ph  ical  Kvofi/^ov  rov  &lo« 
iidpolirfjLaroSf  4  ^^^oA  8ca<nrefp€Tau  L  «• 
<  Atqui  vfoi  dissolvitnr  tota  aiimnam 
(i.  e.  totnm  aniroal)  dispergituf  aiil- 
mal.'  Lamb, 

588  Atque  ideo]  AU  Atqua  adeo^ 
Lamb. 


T.  liUCRETIl   CARI    DE   RERUM  NAT.   LIB.   III,    1265' 


Puire]  Qnidam  libri  vnlgati :  jmte; 
fortasse  non  male.  Ut  modo :  *  tetro 
odore/  Gifan, 

589  Esie']  Forte :  iese  ;  iit  mox  59S. 
*  ire  anlma/  Gifon,  Non  sequor. 
Creech, 

591  QvAneliam  fineu\  Alind  argn- 
mentuni.  Quinetiam  (inquit)  anima 
interdum  in  ipso  etiam  corpore  in- 
clusa,  et  intra  fineis  yitfle  consistens, 
labefactata  videtur  interire,  et  mem- 
bra  onmia  dissolvi :  ergo  mnlto  ma« 
gin,  cnm  erit  extra  corpos,  interibit. 
lamb,  Undecimnm  vss.  14.  In  vulgo 
vocato  animi  deliquio  animse  animi- 
que  Tts  sip  fracta  est,  ut  paulo  gra- 
viore  causa  incidente  plane  dlssol- 
Tenda  argoatur.  Cnm  vero  ita  labe- 
factari  possit  animus  dnm  corpns 
illum  tegit  et  toetur,  qnis  credat  te- 
nnem  istam  substantiam  suo  tegmine 
exutam  procellamro  et  aliarum  re- 
rum  jugiter  incnrrentinm  impetns 
perferre  posse  P  Creech, 

692  Labrfacta  videtur  /reantma,^c.] 
Ire,  i,  e.  abire,  et  interire,  nt  alibi 
diximus :  secutus  snm  antem  codices 
mannscr.  nam  vnlgati  sic  habent,  to- 
brfacta  videtur,  MoUiaque  exeangui  cd- 
dere  onmia  corpore  membra,  Et  ijuaH 
supremOf  ifc,  atque  hlc  proxlmus  ver- 
sus,  qnamvis  eum  retinnerim,  non  vi- 
detnr  mlhi  Lncretianns.  Lamb,  For- 
tasse  spnrins  est  A  quibnsdam  li- 
bris  al>est.  Vide  tamen  supra,  vs. 
467.  de  vnltn  cadenti.  G^an, 

595  Ire  ansnM,  et  teio^  ^e.]  Sic  ve- 
teres  libri.  Vnlgati  fere :  MotUaque 
exangui  cadere  omma  membra,  Gifan. 
Hnnc  versum  l0t\(f€i  interpres.  Fa- 
ber,  Hnnc  et  sequentem  versum 
mnlti  rejiciunt,  nec  ego  qnideni  illos 
injnriarum  postulo.  Creech, 

596  Quod  genui  eUy  emimo']  Quod 
genu»,  aut  oiitmo.  £t:  liqmtse  ubi^ 
Ifc,  non  male.  G^oii. 

itfilmo  malefactum']  Oenns  loqnendi 
nsitatum  veteribns,  cnm  significare 
Tolebant  Xcnrofvx^»  s^o  animi  de* 


fectionem.  Plaht.  Mil.  Olor.  4.  8. 21. 
'  Postqnam  abs  te  abiit,  animo  male- 
fictnm  est  huic  repente  misera".'  et 
alicui  iiia(</ac<Hm  dicebant,  cni  ali- 
quid  incommodi  evenisiset.  nt  idem 
Ibidem  2.  2111.  '  Nexcio  qnid  male-> 
fEictum  nostra;  hoic  familis  est.'  con- 
tra  <  bene  facturo/  et  *  melius  fae« 
tiim.'  M.  Tnil.Tusc.  lib.  1.  *  Praeter- 
ea  Pompeio  nostro  familiari,  cum 
graviter  spgrotaret  Neapoli,  melius 
est  factum.'  Ter.  Andr.  1.  1.  78. 
'factnm  bene.  metui  a  Chryside.' 
Legendum  antem,  ut  edendum  cu- 
ravi,  Quod  genus,  eeee  animo  malef. 
cum  perh,  non,  ut  antea,  Quod  genue 
eety  ommo,  &c.  '  Qnod  genus'  enim 
solet  per  se  poni,  et  valet  qoale  est, 
cnjus  generis  est,  &c.  Quod  alibi  a 
nobis  observatnm  et  notatum  est^ 
Xam6.  Kam  apud  Plautuni  et  Te^ 
rentium,  <  animomale  est,'Mgnificat^ 
aninii  deliquitim  patior.  Aciir(nfa;xcik» 
in  al.  edit.  legitur,  quod  genus  esse,, 
sed  T^  eet  damnari  non  debet.  Faber^ 

597  Atque  animam  liquiese]  Actird- 
^vx^oi'  nomlnant  Orspci,  i.  e.  '  animi 
defectioueui.'    Aristot.  irepi  9*vov  KcSt 

Xeiroi|a;x^a :  !•  e.  <  Animae  defectio  est 
sensnum  debilitas,  sive  impotentia.' 
sic  apnd  Honienim  Hector  ab  Ajace 
lapide  percnssus,  aninio  et  corpore 
concidit,  'U.  (.  Lamb, 

Ubi  jamtrepidatur]  Ab  astantibus; 
omnes,  astantes,  tota  familia,  amici^ 
Fayns :  jodicet  lector.  Creech, 

598  Extrew:um  cupiunt  vtree,  ^c^ 
Marg.  nbstr.  vHa  reprendere  vincbm; 
emendatio  n<^cessAria.  Vulgata  lec- 
tio  nullinr  est  sensus,  certe  nihil  ad 
rem  facit.  Loquitiir  haud  dnble  hoc 
et  loco  de  cognatis  amicisve,  '  Ad 
vitam  qui  revocantes  Circumstant, 
lacrymis  rorantes  ora  genasque.'  nt 
sup.  vs.  469.  Preig. 

600  Contabeftunt]  Sie  legendnm, 
Don,  ut  quldam  indoctissimi,  iidem- 
quc  arrogantiss.  homines  volont,  eon" 


im 


VOTJR   VARIORUM   IN 


labiueiaU:  qaod  verbain  non  poteit 
liic  loconi  habere,  propterea  qiiod 
ejas  syllaba  gecanda  brevis  est. 
Lamb, 

Conlabaseunf}  Sic  ▼eterea  nostri. 
Marullns:  amUibefiMmi,  Gifan.  Pro 
canlabeflMnt  reponit  eonUbaaemU  Gifa- 
nins,  viz.  existimavit  ille  poetani  (O 
reni  ingoniosam  I)  cnm  infirroum  ali- 
qnod  descripserit,  infirmos  et  vacil- 
lantes  ver^iis  de  indnstria  feci^se. 
Creeck.  Conlabaeeunty  marg.  quoqne 
doster  refert.  £go  vero  circa  lioc 
verbum  Mx^»  Gifanio  arrisit,  opi- 
nor,  nt  versus  ipse  coilabascere  vide* 
retnr.  Qnod  si  ita  est,  accipiat  con- 
ditionem,  cni  lubitom  fuerit.  Mibl 
solidios  qnid  circurospiciendnm  vi- 
deatnr.  Conf.  qu»  supra,  ad  vs.  60S. 
Preig, 

602  Prodiia]  I.  e.  fnras  edita,  et 
prolata:  nt  sup.2.  1162.  '  Ant  a!i- 
quo  tamquam  parto,  qnod  proditur 
extra.'  Sic  Arnob.  loqnitur  Jib.  4. 
'  Per  humani  generis  jura,  atqne  ip* 
sitts  mortalitatis  consortia,  cum  andi- 
tis  et  legitis,  ex  iilo  atqne  ez  illa 
Dens  ille  est  proditns:  nonne  animi 
vestri  sensns  tangit,  humanum  nescio 
qnid  dici,  et  ex  terreni  generis  humi- 
litate  proficiscens  ? '  Profert  hunc 
versum  Festus  in  voce  *  prodita.' 
Lamb, 

60S  Tegmine  demti^  Corpore  de« 
tracto,  qnod  anime  est  tegmen. 
tiomb, 

604  Non  modo  non  omnem  poteii^  Ita 
▼eteres  libri.  Cur  ergo  ronterons; 
vel,  cum  MaruUo:  o»iii«  uH;  vel, 
cnro  Lambtno :  omiie  ineolumis;  ex 
lib.  ff.  Gifan.  Hnnc  versnm  sic  oiim 
excndi  josseram,  Non  modo  non  otnne 
ineolumi»,  tfe,  ex  6.  62.  Nee  poaee  ui- 
eolumitmagnumdurareperavum,  Nam 
in  libris  omnibos  sic  legltur,  Non 
modo  non  omnem  po»eU  durare  per  avum. 
qnse  lectio  ferri  potest,  ot  intelliga* 
mus '  sevum'  usurpattim  esae  a  vete- 
ribns   etiam    in    roasculino   genere. 


Lam^.  Sic '  vitalem  aevnm*  apnd  Ptas- 
tnm  dlci  in  Pen.  6.  4.  14.  notntnm 
Vosslo  patri  in  Etym.  Qni  locas  nisi 
in  promptn  esset  hanc  lecttooem  de- 
fendentibuB,  non  levis  apnd  rae  sn- 
picio  oriretnr,  omnem  «raoMy  aon  a 
Lncretio  profectnm,  sed  ab  aliia  sab- 
Btitutnm  simpliciori  lectioni,  amne 
tfnon.  Passim  hnjasmodi  locis*  qnod 
numeri  non  constare  viderentnr,  va- 
riatnm  scimos.   Sic  '  comom '  S.  SS8. 


mascnlino  genere  dictnm  volnni, 
nihil  obstet  qni  nentrnm  servet^  i 
'  vemm'  pro  vero  ejnsdem  condi- 
tionis,  sen  form*  vocabolnm  ap«d 
Plautnm  manifesto  nentrins  generis 
est.  nt  supra  1.  c.  monitonn.  Vermn 
merito  dnbites  ntrum  slc,  an  vero: 
Non  mod»  non  ojime  peeeit  dmnirt  per 
etvumj  Lucreti us  scri pseri  t.  A I temm 
enim  rationi  Grammaticap,  aliemm 
metro  rennnciare  visinm;  ntninK|tte 
erieo  satis  idoneum,  qnod  male  a  nn- 
sntioribos  acciperetnr.  C«tera,  qme 
proferantur,  manifesto  mendicata 
■unt.  Preig. 

606  Nee  eibi  enim  ^arisytiastj  Dno- 
decimum  vss.  0.  £t  neqnid  intm- 
tatum  relinqnat,  ad  morientes  pro- 
vocat  Quis  antem  morientiam  ex- 
peritur  animam  suam  ab  extrenus 
partibns  surgentero  per  os  snom  in- 
tegram  exire,  et  non  potins  in  rin- 
gnlis  partibns,  nt  quemlil>et  sensnm 
In  suo  organo,  deficem  ?  Nec  dnbi- 
tandnm  est  morientea  animaram  dis- 
solutionis  conscios  esse  :  alias  qnid 
qnererentor?  Laeti  profccto  depo- 
nerent  exuvias,  nt  anguis  peliem,  vel 
cervns  praelonga  corona.  Creeck^ 

608  Et  euperae  euecedere  famceie} 
Sic  habent  libri  mannscr. '  anccedo^' 
autem,  i.  e.  sursnm  cedere,  et  ascen- 
dere,  ut  sup.  2. 20S.  *  per  anras  Aeris 
expresssB  sursum  succedere.'  et  5. 
1274.  '  Nunc  jaret  aes,aurnm  in  snra- 
mnm  successit  bonorem.'  Lamb» 

610  In  parti]  lu  parte,  nt  scpt 
alias.  Lamb. 


T.   LUCRBTII   CARI    DB  RBRUM  NAT.   LIB.   III.      1269 

611  Qu9d  H  mmorttiU]  HaDc  hu-  619  Et  M  qvdeqvid]  Sic  legendum^ 
juB  Tersns  partem,  cam  duobns  deio-  non,  ut  io  vul^atis,  quiequum,  quie- 
cep8sequenttbu8,etpriocipio  qnarti,    quid  autem^  i.  e.  quiequey   ut  sspe 

profert  Lactantias  Firmiaous  lib.  7.  alias,  tum  apnd  hunc  scriptorero,  tum 

de  D.  P.  Lamb.  apod  alios.  Lamb. 

613  Ut  anguU,  Gmideret]  Virg.  eiO  JltqueUamMUimoiU$,ifc,-\HQne 
Oeorg.  3.  437.  *Cum  positis  novus  versum  et  proximnm  deiendoB  cen- 
exuviis,  nitidnsque  JuventEy  Volvi-  seo,  ut  spnrios,  et  a  nencio  quo  te- 
tur.'  Idunb.  mere  inculcatos.  non  pigebit  me  ta- 

614  Certnu]  De  cervis  Plln.  Nat.  men  admonere  tectoreni,  hunc  prio* 
Hist.  8.  32.  '  Cornua  mares  habenty  rem  versnm  non  uno  modo  legi :  sed 
soliqne  animalium  omnibusannis  sta-  in  quibnsdam  scriptis  sic,  Atque  ita 
to  veris  tempore  amittunt.'  Creeeh.  muUf  modU  in  toiU  artubue  eeee,  in  nno, 

615  Denique  cur  uittwi]  Etiam  ez  Atque  ita  muUV  modU  par  totU,  ^.  in 
hoc  loco  intelligere  licet,  ex  Epicuri  aliis,  Atque  Ua  muUi'  modU  per  totU^ 
et  Lucretii  sententia,  animi  sedem  tfc.  in  vulgatis  nonnulliSy  Atque  ita 
esse  in  pectore,  seu  in  prsecordiis,  muUi'  motUe  pro  totU:  in  Paris.  Atque 
non  in  capite  :  et  iccirco  eos  errarcy  Ua  muUimodU  de  totUf  ifc.  Omnino 
qni  snp.  8.  45.  legnnt,  Tum  taeuum  his  versibns  deletis  sententia  mane- 
temipue  UnquuMt,  curaque  eoUttum,  pro  hit  integra,  eritque  planisstma.  Lamb. 
Tum  vacuum  peetue.  Lamb.  Decimura  Ita  in  vett,  libris.  G^.  Hnnc  ver- 
tertinm  vss.  9.  Olim  docnit  pectns  sum  cum  seqnenti  expnngit  Lambi- 
esse  animi  sedpra,  et  jam  inde  con-  nns ;  recte.  Pab.  Hunc  cnm  seqnentl 
dudit,  illara  ita  pectori  esse  aUiga?  versu  Lamblnus,  Oassendns,  alii  reji- 
tam  ut  extra  istnd  degere  non  possit:  cinnt :  Oifanius  retinet,  illum  seqni- 
animura  in  aere  existentero  quaeras,  tnr  Fayns,  et  dicit  Lambinnm  delere 
et  flammam  in  aqua,  geln  in  ignibus  hos  versus  sine  ratione,  namque  rec- 
expectes.  Creeck.  te  confernnt   ad  rem,  ut  patet  ex 

Animi  numquam  ment']   Lib.  4.  759.  ipsorum  interpretatione  nostra :  En 

*  Mens  animi  vigllat.'  Lamb.    .  bellam  interpretationem  f   *  Et   ita 

617  Omaw  inkaret]   Sic  restitui:  fleri,  ut  nunquam  ordo  artuum  slt 

nbi  vulgo  legebatur,  omuibut  karet.  perversus  varils  modis  secnndnm  va- 

Lamb.    Restitui  omnU  haret^  ratlone  rla  omnia  raembra.'    Aliam  apposoi, 

ductut.    In  libris :    omnibue  ;   nullo  qu&  mihi  ipsl  non  placet.    Codd.  ex- 

sensu.  Gifan.inpoet.ed.taMtum.  Vos-  hibent  Par  totUz  Pro  totU:  In  totU: 

sianam  sen  emendationem  seu  con-  De  toiU.' Creech* 

jectnram  refert  qnoqne    margiualis  Pro]  Pro^  par,  w,  de.  Gif. 

noster ;  nempe  :  et  certU  regionibue  Artibue  eeee]   Hunc  versnm  et  se- 

omne   ibue  hmret.    Idem  vocabnlum  quentem  delet  Lamblnus ;  ego  mi- 

restituit,  felicissime,  ut  mibi  quidera  nime.  Gif.    Marg.  nost.  diepertitom 

videtnr,  2.  87.  in  hisce:  *  neque  quid-  artubue.  Niminnn,  ut  sup.  587.  dixit : 

quam  a  tergo  ibus  obstat.'  Nom  et  *  Multimodis  ut  noscere  possis  Dis- 

hoc  loco  eundem  applausnm  merea-  pertitara  animv  naturara  exiisne  per 

tur,  judicent  alii.  Mihi  certe  vulgata  artus.'  Aeute.  Obscnms  taraen  sen- 

lectio:  omnU  iiUueret  nihW  difflcultatis  sus.  Pret^. 

habere  videtur.     Quid   autera   sibi  692  Cr«aH  iii)l«mtiii6tia]  Sic  legen- 

vnlt:  eertU  regionibue  iU  harett  Sic  dnm,  non^  ut  in  vulgatis,  ereari  flu- 

inf.  6.  1238.    Idem  vir  doctus  pro  mbnbue^  sine  prspositione.  Lamb. 

Petmbat,  margini  aspergit  P«m  ibue  628  AXgor]  Frigus.  Utitur  et  eo- 

at,  licet  nullo  sensu.  Preig.  dem  nomine  in  qnarta  decIlnationQ 


1270 


NOT^   VAEiORUAi  IN 


iof.  eod.  Ub.  7a8..  *  SolUcit»  ^oUtuit 
IDorbU,  alguqoe,  fameqoe.' 

624  Praierea  n  immartdlis,  tfc.']  A- 
lind  argumentuQ :  Si  aDimA  a  cor- 
pore  nejuneta   sentire  poteit,  ergo 
erit  quinque    sensibnt  prttdita:  at 
neque  ocoli»  neque  nares,  neque  ma- 
nun,  neqne  iingua,  neque  aurcs  sine 
anima  esse  possunt;  neque  sensiis 
sine  ocnlisy  naribus,  lingua,  auribns  : 
•rgo  animm  a  corpore  semota  non 
•entit :  ergo  non  est  ioimortalis.  Hoc 
argomentnm    refeUi   potest   ex   iit 
q,uae  sunt  apud  M.  TuU.  lib.  1..  Tnso. 
*  Animos  pcr  se  viventeis  non  pote- 
Taot  meqte  complecti :  formam  ali- 
qnam  figuramque  quaerebant.'  seqoi- 
tur  paocis  interpositis :  '  Has  tamen 
imagines  loqui  volebant:  quod  fieri 
ittc  sine  lingna,  nec  sine  palato,  nec 
•Ine  faucium,  laterum,  pulmonnm  vi 
et  figora  potest:  nihii  enim  animo 
videre  poteraot:   ad  oculos  omnia 
referebant.  Magni  autem  ingenii  est 
revocare  mentem  a  sensibns,  et  cogi» 
tationem  a  consuetudioe  abducere.' 
Lamb,    Decimum   qnvtum  vss.  10. 
Animam  separatam  et  immortalem 
coDcipey  substantiam  sentientem  con- 
cipies,  ergo  qoinque  sensibus  orna- 
tMn ;  at  unde  sensus,  cnm  sensoum 
organa  ocoli,  nares^  manus,  lingua, 
aures,  in  dereiicto  corpore  putres- 
cant?   Creech, 

626  Cerie  ;  yd  optaor]  Ita  in  veteri- 
bus  libris  nostris.  In  aliis:  Qviy 
Quaiulo,  Quti^iic.  Gif. 

Qittii^Ne,  }U  opinor].  Sic  habent  libri 
veteres,  qnibn»  usi  sumus,  et  omnes 
viilgati,  paiicis  exceptis,  in  qnibns 
impressom  est  Qumndo^  trt  ojnaor,  9fc, 
plane  mendose.  Quod  autem  qui- 
dam,  Cerie^  nt  opinor,  tfc,  iegi  volnnt, 
DugM  agont.  Loni6. 

Eam  facnmdMm  eeH]  I.  e.  eam  ik- 
cere  oportet :  leoarr^w.  Supra  nota- 
vimns  hoc  loqoendi  genus,  admonui- 
musqne  esse  huic  scriptori  fawiliare. 
Lonii^. 
62T  Nee  rattouf  a/tOy  ^t.]    Immo 


vero  possemoa,  *  st  coKtUtiMeB  a 
consuetndine  abducerc  posseniimy'  ni 
acribit  M.  TuUins :  et  ai  mente 
plecteremur  animos  aliom  ▼itam 
los,  et  per  se,  viventeis,  qaam  caa  is 
corporibns  inclnsi  snnt.  Lmmb. 

628  Aehmutte  ragavc]  Ut  videre 
licet  apud  Homer.  et  Virg.  A«*#- 
rwUe  antem  excndcndum  ciinvi, 
qnemadmodum  scriptum  est  in  meni- 
branis  calamo  exaratis.  dicebaateniai 
veteres,  Acheruns,  Acbenintia.  Plaut. 
Amphitr.  4.  2.  9.  •  Verbero,  etiaa 
quis  ego  sim  ;  me  rogitas,  t&lmoram 
Acberuns  ^  Tom  tNfgare  excudi  vo- 
lui,  cnm  in  dnobus  mannsrript.  ita 
scriptum  reperissem,  in  totidem,  oo- 
care,  *  vagare'  autem  idem  valet  qvod 
vagari :  eoque  vert>o  utitnr  et  PlaaL 
Mil.  Glor.  2.  6. 14«  *te  allo^iiory  vi- 
tii  probriqoe  pient^  Qu»  circani 
vicinos  vages.'  quidam  reposaeront, 
eocart:  quae  scriptura,  qnaroqnam  ic- 
peritnr  etiam  in  uno  atqne  altero 
cod.  srripto,  non  probatnr  mihi  ta- 
men.  Lamb. 

Vagari]  Ita  in  veteribns  libris. 
Vulgati :  eocori.  In  aliis  :  c«c«re.  Ut 
etiam  non  malum  sit :  vagwre,  Gif. 

Fagor^]  Pro  uigarL  Fab. 

6S0  ^east^tis  aitcias]  1.  e.  prvditas. 
sic  CatuU.  Carm.  de  Manl.  et  Jul. 
nupt.  '  qme  nnlUs  sensibos  ancta 
Nec  missas  audire  queoot,  oec  red- 
dere  voces.'  Liamb» 

631  At  neytie  seorra»]  In  voce  ae- 
orsuM,  e  et  o  coeunt  in  nnam  sylla- 
bam.  qnod  non  cst  oovuni,  praesertiai 
huic  poetse.  Nam  qnod  P.  Victorios 
sorsam  legcndum  censet»  testificans 
ita  legi  in  quibnsdam  iibria  veteribas, 
ego  quinqiie  lib.  maniiscriptos  data 
opera  hoc  loco  iternm  consalai,  can 
ante  eos  accurate  cum  vulgatis  coa* 
tuUssem.  Sed  liqnido  jnrare  possun^ 
in  eis  sine  uUa  varietate  srriptuB 
esse  sforstim.  Lamb.  In  quibusdam 
yeteribus :  sorsant.  Gif. 

Ipsa  Esse  potest  anima'}  Sic  legen- 
dum,  non,  ut  quidam  potaiit, 


T.   LUGRBTII  CAitl   I>B  ABBUM   NAT.    LIB.  III.      lj|7il 

cohaeret  eniin  cam  voce  *  seorsiiiii,'  suspicantiir,  nempe  talels  qnosdam 

ut  sit :  seorsiim  ipsa  anima,  i.  e.  seor-  versiis  desiderari :    Nec  sensMt   ipri 

snm  ab  ipsa  anima.  Lamb,  iecrmm  eonnttere  pMnmi  Narilm»y  ot» 

6S2  Anima]  Ita  omnino  legendnm  que  mami,  aiqne  oeuUSf  atque  a«nbu», 

est,  oisi  et  Poetam  ineptiae  arj^iiere  nifiM  Ltii^,ii«cper  sepossiiiif  «fntirf, 

felimns,  et  versiis   aliquot    deesse,  neceeee:  fieri  autem  potuit,  nt,  cum 

contra  veteres  omnes  libros.    SeoT"  versns  Lucretianus  boc  loco  ita  desl- 

JMni :  i.  e.  absqiie  corpore.  G\f»  neret,  nt  ille,  qui  est  supra,  eentiret 

Seoreim]  In  quibusdam  libris:  $or-  nec  eeee^  tibrarius  scriptor,  snperiore 

«»m.  Gtf.  illo  fersu  scripto,  deceptiis  eztremo- 

63S  iltidi<Miii  pff  ee  poeeuni  eenHre']  rum  similitudine,  treis  versus  praeter- 

Ita  in  Vulgatis,  et  veterit^na  quibus-  ierit,  et  ita  ad  versnm  '  £t  quoniam,' 

dam  i  i.  e.  sonnm,  seu  rem  auditam.  &c.  transilierit.     Cum  bsec  scripsis- 

Alioqui  essent  hic  tria :  eeortuMf  <i^-  seni,  qnidam  simins,  idemque  sycp- 

que  antina,  per  ee*    In  qnibusdam  )i-  pbanta,  ausus  est  boc  loquendi  genas 

bris   tanien :    Abequt   ^nima;   male.  repreliendere,   'seorsom,'    *  absqne 

Gif,  anima,'  *  per  se  sentire  :'  qnasi  vero 

Abequt  animaperee  pifeeunt]  Sic  le-  non  |ta  soleant  loqui  boni  scriptores 

genduin,  non,  ut  in  qnibusdam  ma-  Grsci,  et  Latiniy  ad  majorem  vLm 

nnscr.  et  omnibus  vulgati»,  Auditum  exprimendam,  et  itarii  fX^A^  ^  *^ 

per  s«,  ifc,    Nam  sentire  coromuniter  oAX^v.   Lamb.     Existimavit  Lam- 

pertinet  ad  oculos,  nareis,  manun),  biniis  aliquid  e  teztu  Lncretiano  ex- 

l^nguam,  anreis,  non  ad  aureis  tan-  cidiffse,  cum  vlderet  argumentum  non 

tiim.  At  si  legeremus  auditum  sentiref  plane  explicatqm  fuisse,  qnod  sen- 

ad  anreis  tantiim  pertineret :  qt  ta-  tire  non  potnit  Gifanins :  it^qne  in 

ceam,  qnod  Latine  dici  non  potest  contraria  abiit.    Ad  seriem  ratioci* 

^sentireauditum,' pro  audire.  Docti  nationis  notandam  tres  illos  versus 

complures  existimant  inter  bnnc  ver-  Lambini   in    textnm  recipi.    Faber, 

snm,  et  eum  qui  proxime  sequitur,  Codd.   Auditum  per  ee  poeeuni:  aodi- 

Gujus  initinm  est,  ^  £t  quoniam  toto/  tum  i.  e.  sonnmy  sen  rem  anditum : 

Sic*  aliqiiot  versus  deesse.    Et  vero  Gifanius.    Salmasius  in  Epictetum  et 

ita  videtnr,  si  qnis  attente  conside-  Simplicium  p.  S24.  ez  optimo  et  ve* 

ret  (ucretii  sensnm  et  argumentum.  tnstissimo  Codice  illustrisAimi  Vossii 

Alia  ratione  (inqnit)  nobis  proponere  hos  versns  ita  legit :  At  neque  eeoreum 

non  possnmns  aniroas  apnd  inferos  ocuU^  neque  nareet  nec  numus  ipea  Eeee 

vagari,  quam    si  quinque    sensibns  poteet  antma,  neque  eeoreum  Unguaj  ne- 

prseditas  faciamns.    At  neqne  oculi,  que  aurie  Audiium  'per  u  poeeunt  sen- 

neque  nares,  neqne   manus,  neque  <tre,  neque  eese,  *  Anris  auditum'  dixit 

lingua,  neqne  aures  sine  anima  per  pro  anditu.    Quid  sibi  velit  magnus 

sepossunt  seniire,  nec  esse:  nec  pa-  ille  vir,  alii  coi^jiciant.    Aliquid   e 

riter  sensus  sno  munere  fungi,  aut  textu  Lncretiano  excidisse  existima- 

esse   possunt   slne  ocolis,   auribiis,  vit  Lambinns,  cnm  videret  argnmen- 

manibus,  Itngiia,  naribns :  ergo  fieri  tnm  non  piane  explicatnm    fnisse; 

non  potest,  ut  animsB  sint  sensibns  atque  ideo  snbjungit,  Nec  sensus  ipei 

prfcditse,  cnm  ocnlis^  auribns,  &c.  ca-  eeoreum  consistere  poseunt  Naribus,  a(- 

reant.    Videntnr  igitnr  tales  quidam  que  manUf  atque  ocuUSf  atque  auribuSf 

tres  versus  deesse :  quos  ascribam,  aique  Ltn; aa,  nee  poeeuni  per  ee  een- 

non  ut  pro  Lucretianis  babeantur :  tirej  neque  esse,  At  quid  tres  novi  ver- 

non  ita  insanio  :  sed  nt  lector  velnti  sus  fingendi  sunt,  ut  unnm  prorsns 

ocuiis  cernat,  iu  ease,  nt  docti  viri  inutilem  retineamus?     Oele  btnmf 


1272  NOTiE   VARIORUM    IN 

Abaqve  anima  per  H  poaaunt  $entire  nec  est,  unaro  animani  per  totam  corpns 

eB8e:  tn  prscedenti  Versu  lege  E»se  animalis  futam  in  multas  partes  di- 

potett  aninuty  Sfc.  atqne  argumentum  8ci»sam,  et  proinde  mortalcm  es^e* 

erit  integmm,  et  satis  explicatum.  Creech, 

Creech,    Ego  vero  liquido  affirmare  635  Et  totum  e$$e  aHimale  vidtmm] 

ausim  ita  Lucretium  scripsisse :  Eeee  Totum  corpns  scilicet.  Animadverte 

potest;  aninuB  neque  Horsum  linguaf  hic  animale  esse  adjectlvnm:   nt  I. 

nee  aiai»  Auditu  per  ee  poesunt  ientire^  228. '  Unde  animale  genns  generatim 

neque  esse.    Ita  nihil  (quod  putabat  in  lumina  vitae  Reddncit  Venos/  &c. 

Lambinus)   in    argumento    Locretii  ad  quem  locum  lege  qnae  notavimns. 

deerit,  et  nos  vix  nisi  in  auditu  pro  Lamb. 

andiium  a  Mss.  reressimas.   *Seor-  641  Abnuii^  Negat.  Lamb. 

sum  auditu  anris'  est  idem  qnod  sine  642  Fakiferoe  memorant  cKmaYAp- 

auribns.    Nemo  interpretnm  hic  satis  fun-a  9peitaprfp6pa :  qucB  sic  describun- 

fuit  oculatns.    Hav.  tnr  a  Xenophonte  lib.  6.  Cyri  Instit» 

6S4  Et  quoniam  toio  $entimu8y  ^.]  IloAe/uun^pia  «carcirxf^cr  Apfuera  rp»- 

Cum  totnm  hominis  corpus  sit  ani-  x<»«  « {(rx«vo«s,  &s  pii  ftfiUn  trwrpifi^ 

male,  !.  e.  cum  tota  anima  per  totum  ^«u,  A^otri  rc  fuucpois,  ^ok  7^  itporpi' 

corpus  pertineat  et  permanet,  sequi-  »«"«  »<^a  rii  ir\wr4a.  r^  8i  ^i^pom 

tur,  nt  corpore  humano  diviso,  ipsa  rois^p^6xotsiiroln<rw,S<nr€pwpryoptoxi'' 

quoque  dividatur.   At  quod  dividitur,  p^  I^Xara',  f^iof  5i  To&nm  iorl  /Uxp*^  rSm 

mortale  est :  ergo,  Sic.  nemo  est,  qui  iyia&iwp,  &s  Hdycivrai  ipnoxs^t^ai  oc  tmt 

uon  videat,  boc  argumentum  esse  val-  ^^p  rm  Zi^pvif,  rohs  8*  ^i^x^s  idmpd- 

de  iniinnum.    Quod  antem  animam  «t^e  ir6anas  irXV  rS»  6<p$aXfU9¥.  wpoa4' 

m  toto  corpore  homiuis  inesse,  et  per  0ipt^  ^  uai  Zphtwa  vMip^ay  &s  8dr4x>8> 

totum  hominis  corpus  esse  fusam  dicit  Tfibs  rohs  ii^<»as  Mtp  «ral  M&f  iw  rp»' 

Lucretius,  neque  quisqnam  negat,  (lo*  x^'  "^  ''^^  *^  ^  '''$  ^'^'  ^  T^ 

quor  de  sensu  animali,  seu  de  anima  fiKhtoi/ra,  &5  iftfia\o6rruif  cis  robs  ^rar- 

vitali)  hoc  non  est  verum  in  ceteris  rlovs  rois  SpfMotriy,  \,  e.  '  Cnrrus  belli- 

omnibnsauimalibus:  Nam  Plinius32.  cos  fabricandoscuravit  ex  rotts  vali- 

2. '  ait  certum  esse,  animam  mnran»  dis,  ne  facile  comminuerentur,  et  axi- 

in  cauda  esse,  eaque  icta  celeriter  ex-  bns  longis :  minns  enim  evertnntiir 

animari,  at  capitis  ictu  difficulter.'  omnia  qnae  lata  snnt.    Setlam  aatem 

Lamb,    Decimum  quintum  vss.  36.  aurigis  fecit  tanqnam  turrim  ex  lig- 

qnoniam  anima  per  totnm  corpus  fusa  nis  validis  constmctam :  altitudo  por- 

sit,  scindi  mediam  necesse  est,  si  cor-  ro  earum  est  usque  ad  cubitos,  nt 

pns  medinm  raptim  scindatnr  :   si,  possint  equt    supra  sellas  anrigari. 

exempli  cansa,  falcifero  cnrru  prafci-  Aurigas  vero  armavit  totos,  pneter 

datur  militis  membrnm,  animam  una  ocnJos :  addidit  autem  etiam  axibns 

sectain  arguit  partis  resectas  niotio,  falceis  ferreaA  rirciter  dnorum  cybi. 

qnam  fuse  et  ornate  describit  Poeta,  tornm  ex  utraque  parte  rotanim  :  et 

qn»  etiam  clarius  in  partibus  sectae  item  alias  infra  snb  axe  in  terram 

serpentis  observatur.    Fatendum  est  versas,  tanquam  ipse  cnm  suis  in  hos- 

igitur  plures  animas  esse  in  nno  ani-  teis  cum  curribus  impetum  factnri/ 

mali,  homine  viz.  aut  serpente,  et  Idem  Lncr.  5. 1299.  *  £t  bijngo  prins 

aciem  ferri,   temere   llcet  impacti,  est,  quam  bts  conjnngere  binoa,  Et 

niembra  istius  anlmalis  tam  accurate  quam  falciferos  inventnm  asceDdere 

partiri,  ut  singnlis  animabus  snae  se-  cnrrns,'  et  Veget.  de  R.  MiU  S.  24, 

des  relinquerentar.    Quae  tamen  ne-  '  Qnadrigas  falcatas  in  bello  rex  Aja- 

mo  sanns  dixerit ;  vel  concedenduni  tioclius   et   Mithridates   habaemiit:. 


T.    LUCRKTll    CARI    DK  RERUM    NAT.    LIB.   III.      1273 

Qiitt  ut  primiiin  magnnni  In  acie  in-  lia.  '  Nec  tenet'  aiitem,  pro  nec  scit, 

tiilere  terrorein,  ita  postmodiim  fiiere  eliam  supra  usnrpavit  2.  1170.  '  Nec 

derisui.'  Lamb,    Qnibus  olim  oricn-  tenet,  orania  panilatim  tabescere,  et 

talium  exercitus  instrncti  erant.  Sed  ire  Ad  scopnlnni/  &c.  Lamb, 

cnm  plus  terroris  qnani  periculi  fa-  650  Ah$iiitX€\    Sic  1.  986.  '  CoD- 

cerent,  omissi  smit,  et  in  desnetiidi-  flnxet.'  Creeeh, 

nem  abiere.  Faber.  651  Nec  cecidiue  alau  dextram']  Sic 

643  Desubito]  Sic  2. 265. '  Vim  cnpi-  apud  Vir^il.  10. 395. '  Te  decisa  snnm, 

dam  tain  de^subito,  qnam  mens  avet  Laride,  dextera  qnvrit  ;Semianime8- 

ipsa.'  de  ciirribus  falciferis  iterum  qne  micant  digiti,  ferrnmque  retrac- 

Lucret.  5. 1300.  Creeck.  tant.'  quod  Virg.  ex  Ennlo  expressit, 

Permista  cttde  ealenteis]  Sic  legen-  ut  admonet  Servins  p.  138. '  Obscitat 

dum,  et  ita  habent  lib.  vet.  non  caden-  in  cainpis  capnt  a  cervice  repolsnmy 

tda,  ant  cadentum.  et  ita  5. 1312.  *  Ne-  ScmianimeHque  micaut  oriili,  ferrom- 

qnicquam  :  qnoniam  permi^ta  caede  qne  retractant.'  Lamh, 

calentes  Tnrhabant  sapvi  nnllo  dincri-  Ck»  ecandit]  Cum  ascendit  vel  ia 

mine  tnrmas.'  Lnmh,  raurn»,  vel  in  eqnum,  vel  in  corrum, 

647  /n  pngnte  xtudio  quod  dedita]  '  In  vel  in  navem  hostilem :  nt  Cyuffgirns : 

studio  dedita '  ^eniis  loqiiendi  notan-  cui  (nt  refert  lierodot.  in  Erat.)  pup- 

dnm,  qno  utebaniur  vetcres.  sic  4.  pimlKVamann  apprehendenti,  ea  Ip- 

813.  *  Prapterqnam  qnibus  e8t  in  reb.  sa  maniis  hipenni  abscissa  est.  qno 

deditns  ipite  ?'  et  CatnU.  in  Jnl.  et  fiicto,  dextram  pnppi  admovit*  qna 

Manl.  nnptias :  <  lo  mala  Deditns  vir  almiliter  amputata  coocidit.  Lamb. 

adiiitera.' Laini^.  Ita  Catullos  et  Plan-  657  Quin  etiam  ipsi  m}   Dilemma. 

tiis.  Frther,  siqnis  serpentis  caudam  in  plnrets 

618  PetiH^it']  Ita  ex  vet.  libris  icrip-  partes  di vidat^  singulas  parteis  vide- 

si.  Gif,  mns  moveri  et  circomagi.   alterum 

Ctf(/d«9ifffp«itwi/]PartimKicbabent  igitur  e  dnobus  vernm  est,  vel  in  sin- 

lib.  mannsc.  partim  petesrit,    Utitur  gulas  inesse  animas  totas  atqne  inte- 

eod.  verbo  M.  Tnll.  Tnsc.  2.  *  Qni  gn^ ;  vel  animam  esse  dissectam  et 

hanc  landem  petisnnnf,  niiUnm  fn-  discissam.siUlnddices.falsurodices: 

giiiiit  dolorem.'    Idem  2.  de  consnl.  sjn  alternm,  ergo  animam  mortalem 

*  Menteqne  divina  caeliim,  terrasqne  esse  fatendnm  est.  qnicquid  enim  di- 

petiftsit.'     Festus :   *  Petessere,  sen  viditnr,  mortale  est.    Hujus  rei  ex- 

petis8ere,antiqnipropeteredicebant,  gtat  exemplnm  apiid  Virg.  ^n.  5. 

ea  quidem  forma  verbi,  qua  snnt  la-  274.  <  Qnalis  ssppe  vi»  deprensiis  in 

cessere,  et  inceXsere :  sed,  nl  mihi  vi-  aggere  serpens,  ^rea  quem  obliqnnm 

dctnr,  tum  eo  significabaot  saepius  rota  transUt,  aut  gravis  ictn  Semine- 

petere :  at  petessant,  sapplnt  petant.'  cem  liqnit  saxo,  lacemmque  viator.' 

Nonnulli  petisiii  dici  volnnt,  noo  pe-  Lamb, 

testit.  qnos  nnnc  sequor.  Lamh,  Ltngua  tibrante]  I.  e.  emicante,  et 

649  Nec  tenet  amissam,  ^f.]   Ordo  cornacante.    Virg.  ^n.  2.  211.  'Si- 

verbornm  est :  nec  tenet,  i.e.  et  ne-  bUa  lambebant   lingnis   vibrantibus 

scit,  vel  oec  meminit,  vel  nec  inteUi-  ora.'    Interdnm  tamen '  vibrare '  est 

git,  sappe  rotas  et  falceis  rapaceis  in«  iwtpyirruebiff  nt  *  sicas  vibrare '  apnd 

ter  eqnos  abstraxisse  raannm  laevam  M.  TnlL  Catilin.  2.  et  'spicula  vi« 

nnacnm  tegmine:  i.  e.  elypeo,  ant  brant'  apud  Virg.  11.  lEn,  606.  e% 

^cnto.  *  abstraxe '  positnra  pro  abs-  <  vibrare  caesariem '  apnd  Arnob.  Ub. 

traxinse  :   qnaUa  snnt  illa,  *  promia-  2.  Lamh, 

se,'  apnd  Catnll.  <  divisse,'  apnd  Ho-  Minantis  Serpentia  caudam  procero 

rat. '  prodoxe,'  apnd  Terent.  et  simi-  corpore]     Sic    reperi    scriptnm    ia 


1274 


VOTfi  VARIORUH   IN 


membraDia  cilamo  exaratis,  qnibos- 
com  eoDspiraot  exeropla  Parisieosia, 
typis  impressa.  'Caodam*  aotem 
*  procero  corpore/  i.  e.  caudam  pro- 
ceram.  Lamb. 

657  Cumdtm  procero  carpor^li  Caa- 
dam  loogam  ct  proceram,  Lambiotts : 
aiii  tamen  leguoty  Minaeem  Serpen" 
tem,  et  caitda  proeero  eorpore.  Creech. 

Utrimqw]  Sic  legeodum  videtur 
potitts,  quam  ntrumque,  Lamb. 

060  Amaea'}  Sic  habent  doo  codi* 

ces  maottacript.  Vatican.  et  Bertio. 

qaoasecolos  snm.  <  Amcisa*  autem  va- 

let  circomciia. '  an '  eoim,  teo  'am' 

pottot,  io  compoaitiooe  valetcircomy 

nt  alias  notavimos.  Alii  babent  tii4:t«i. 

Prmterea  qoidam  libri  babent  eermtf 

pro  eenuM.  Lamb.     'Am'  oUm  ex 

dfi^»   pro  circom,   dicebant.      Ex- 

empla  innumera  in  vocibos  composi* 

tis.  Faber, 
664  Omnibut  eeu  igtivr,  tfc.]  Lege 

interrogando.  Lamb, 

666  At  earatume']  At  ea  ratione: 
I.  e.  si  qois  dicat,  omnibos  io  par- 
tibas  serpentis  totas  et  integrss 
esse  aniinas,  sequetur,  unnm  ani- 
tnal  plnreis  animas  habnisse:  qiiod 
falsom  est :  una  est  enim  nnios  aoi- 
malisanima.  Lamb, 

667  Ergo  dietsa  eet]  Altera  pars  di- 
iemmalis.  Ergo  (ioqiiii)  difciKBa  et 
divisa  est  anima.  At  qnod  dividi 
polest,  etiam  interire  potest.  ergo 
aoima  est  mortaliff.  Lamb, 

670  Pneierea  ei  immorialief  tfc,]  De- 
eimiim  sextom  v«s.  9.  Si  anima  sit 
immortalis,  si  ante  perfectiim  cor- 
pus  integra  existens  (ea  erat  Pytha- 
gorse  et  Platonis  sententia)  in  corpns 
taudem  infnndatnr,  cur  nemo  (ooo 
Pythagora  excepto)  anteact»  vitse 
recordetiirf  Quod  si  anima  isto  in 
corpus  ingressu  omnem  recordatio- 
nem  amiserit,  quidoi  res  tantopere 
vitiata  sit  ulteriori  corriiptiooi,  luorti, 
obooxia  ?  Creech. 

671  Et  w  corpue]  Qood  volebaot 
Pytbagorei :    et  qoidem   quamlibet 


aoimam  in  qitodvis  corpus  iotroire ; 
qood  non  probatnr  Aristoteli :  sic 
enim  lib.  1*  de  Anim.  Ilepi  fk  tm 
Zefioithov  ff^pajot  ott^  Mri  wf 
pi^ovaVf  inep  Mex^^f"'^  mmrk 
nveajoptmi»  pMovSy  tV  rvxenmm  imj^ 
ffls  T^  Tvx^  MAta$at  eroifim.  9ometyip 
laaoTar nior  fxw  «^r  «o^  /ly^^i.  t.  c. 
<  De  corpore  autem  animam  reoep- 
turo  nUHI  pr«ti*rea  definiant :  qmasi 
firri  possit,  juxta  fabolas  Py tlmgori. 
caSy  ut  qoaelibet  anima  id  qoodvis 
corpus  ingrediatnr.  Videtiu-  eniai 
nnomqoirque  propriuD  apedcas  et 
formam  habere.'  Lnnb. 

InnmMalmr]  Sic  loqnitar  EBnins  p. 
183.  *  Inde  venit  pnllis  divinitas  ib- 
ainuaDs  se  Ipsa  anima,'  Lmmh. 

672  Car  enper  anteactam]  Inter  hnae 
versnm  et  eum  qni  deinceps  aeqoitnr, 
incolcatos  erat  hic  versn«  aUeno  loce, 
/n^mtssf,  et  qam  namc  esl,  ^.  qnrm 
ego  delevi,  et  siio  loco  reaervavi, 
nempe  poot  sexlom  ab  liiDC  TersasL 
Lamb» 

674  Mntaia  poteatoM]  Codez  Ber- 
tinian.  ei  nonnnlli  codioes 
liabent,  viitota  poteetae,  ego  Bihil 
to.  Lamb. 

VUiata  poteetaM]  Ita  ex  Teteribos 
libris   restitui.     In   aliia  : 
Gifan. 

675  Omnie  ui  aetamm]  Librt 
scripti  hoc  loco  inter  se  non  caosen- 
tiont.  Alii  enim  liabeoi^  Omms  «t 
actarum,  qoemadniodum  exrndeDdnai 
curavimus:  alii,  Oauiiiifliy  4^.  qme 
posterior  scriptnra  fortasse  proba- 
bilior  est.  Omnino  uiraque  ferri  po- 
test.  Lamb. 

OmmMm  ut  oftarinii]  Ita  in  veteri- 
bos  oostris.  lo  aliis  quibosdaa  ve- 
teribos:  Omnie.  Gif. 

Rttinentia]  Nonieo  Locretianna, 
et  aliis,  qnod  sciaro,  innsitatam: 
qnod  significat  (opinor)  Mian^nFf  si  ve 
py^flVf  i.  e.  recordationem,  aen  me- 
moriam  rerum  prieteritaram :  vel 
(ut  quidam  nialnut)  continuatiooem 
quandain  partiumi  ex  quibns  consia- 


T.   LUCRETJI   GARl    0B   RERUM    NAT.   LIB.  III.      1275 

• 

iniig,  periDftoeiiteiD.    Ego  per  reti'  nt  aTein  in  cnvea,  vivjere  sibi,  et  so- 

nenliam,  illam,  qtiain  inf.  vs.  86S.  re-  lani,  boc  est,  a  corpcre  aepi^ratam : 

pttentiam  nomioat,  (qna  voce  Amo-  quemadmodnm  evis  in  cavea  inclnsay 

bias  utitor  lib.  2.  in  eadem  propemo-  a  cavea  «eparata  est.  Lamb,    Deci- 

dum  disputatione)  8igni6cari  nialo.  mQmseptiinum  vss.  18.  si  anima  in- 

Sic  autem  Arnob.    '  Sed  ego  com  ferretnr  in  corpus  perfectQm,  id  sic 

audio  ne.scio  quid  pr«estans,  aoimam  deberet  fieri  ut  in  ipso  degeret|  qua- 

dici,  Deo  vicinum  et  proxinmm,  sci-  si  avis  in  cavea,  non  at  videretar  cam 

entem  omnia,  huc  adventare  snperi-  eo  crescere,  atque  ita  contexii  ut  iif- 

oribns  de  sspcnlis:  nolo  iUam  dis-  de  exire  non  potis  iocolnmisy  pri)- 

cere ;  sed  docere :  qec  ex  docta,  ut  deret  se  ortui  atque  interitui  obooxi- 

dicitnr,  elementariam  fieri,  sed  re-  am.  Creech. 

tinentem  res  suas  rorporibus  semet  681  Viia  cum  limenl  Sic  legendum 

circnmligare   terrenis.     Nisi    enim  est,  non  lumen»    Nam  primnm  sic 

sese   babuerit  res  ita,  discerni  qni  bal^ent  codices  veteres  optimi,  Vati- 

poterit,  utrnmne  illnd,  qnod  audit,  canus,  Memmian.     Prspterea  iUus- 

reminiscatpr,  an  discat,  cnm  mnlto  tris  traiatio  est,  'vit«  limcn  inire/ 

tit  facilins   credere,   discere  illam  pro,  vitam,  seo  in   vitam  ingredi. 

qnod  nesciat,  qaam  oblitam,   quod  Postrrmo  qnemadmodum  hic    dixlt 

paullo  ante  sciebat,  et  oppositu  cor-  '  linien  vit»,'  sic  sup.  lib.  8.   959. 

poris  amitti  reprtentiam  prioriim?'  Meti  jam  limine  ab  ipso  Ad  vitam 

l^anb.    Vox  iinHi^t,  neque  enim  ali-  possintconlecta  mente  reverti:^  et 

bi  qoam  apud  Lucretiom  reperitnr ;  Catoli.  ad  Manl.  *  et  a  mortis  Umine 

significat  autem  recordationem.  Fa-  restitnam.'  Lamb, 

6cr.  Xiiiiiai  adiatiis]  Sic  ex  veteribas  li- 

676  Nom  (ni  opmor)  ca]  £a,  oempe  bris  scripsi.    lu  infra,  hoc  Ub.  vs. 

aoimi  potestas.  Lamb.  1055.  '  decnrso  iumine  vitae.'    £t  vs. 

Iioi^er]  Sic  Sosipater,  et  veteres  861.  '  data  lomina  vitae.'    Vulgati : 

libri.  Gifan.    Sic  reposniaex  Carisio,  Umen  inimui.  Gifan. 

qoi  bnnc  veranm  proferens  lib.  2.  682   Hoifd  ita  amveniebai^  Some 

Instit.  Gramm.  pag.  183.  ita  leglt:  infinitivnm  *  vivere,'  scilicet  in  cor- 

Longiler.    Lueret.    lib,    8.     Non   (ui  pore.  Lamb. 

apinor)  ra  a  leto  jam  ImgiUr  errat.  685  Cenvenity  nt  eengu,  tfc.']  Hnnc 

i^uod   antem  idem  versos  in   voce  versom  quis  non  videt  non  esse  Lu- 

<  longiter '  apnd  Noniitm  sic  legitnr,  cretii,  sed   alici\ius  indocti,  aliqnid 

Non  (ut  fljmior)  id  a  Ucio  tam  longiier  deesse  existimantis  ?    Lamb.    Honc 

roit,  et  adacribitur  Luciliio :  primum  potat  Lambinus  esse  nothum.  Gifan. 

ipendose  legitiir,   et  mendosns  est  Hunc  versum  delent  Lambinus,  Oaa- 

hoc  lof  o  Nonius ;  neque  est  emenda-  sendus,  alu.    Plures  retinent.    Sine 

tns  ab    iis   qui    se  gloriantnr  eum  iUo  qoidem  argumentam  est  satis  ex- 

emendasse:    deiode    banc  eineuda-  plicatum,et  forsan 'afiluatomnecor- 

tionem  nostram  confirmat,  qaod  ad  pus  sensa*    Latiam   non   agnoscit. 

adverbinm  '  longiter '  attinet.  Lamb,  Creeeh* 

679  Pr^tereaf  eijam  perfeeto]  Pras-  688  Nom  neque  iantopere,  ife.]  Cum 

terea  (inqnit)  si  anima  ingreditnr  in  boc  versu  copalatur  iUe  alter,  qui  est 

corpus  jam  perfectum^  cum  vivere  ab  hoc  ocUvns,  CHJns  principiam  est, 

incipimns ;  non  conveuieb^t  eam  ita  *  Nec  Um  contextse  cum  sint,'  Scc.  ut 

vivere  in  corpore,  quasi  una  cnm  cor-  sit  hsBC  hnjus  loci  scntentia :  Nam 

porenataesseetcrevissevideatunsed  neqne  pntandam  est,  animas  tanto- 

potius  erat  eonsentanenm,  eam  ita,  perepotaissecamcorporibusconoec- 


1276 


hOTM   VARIORUM   111 


ti,  si  extriDaecns  in  corporm  iDtrai* 
sent :  qnas  tamen  Tidemas  magnopere 
esse  connexas  :  nec  com  sint  ita  cnm 
corporibus  conoexse  et  cootextiPy 
credibile  est  e  corporibas  exire  inco- 
Inroeis  posse.  Lamb. 

001  Ntmqme  tta  coMwara,  ^.]  Pro- 
bare  cooatnr  dentes  sensn  partici- 
pari ;  idqne  ex  eo  ostendi  ait,  qnod 
nonnnnqnam  morbo  tententnry  dolo- 
remque  ex  nimio  aqnse  frigore  sen- 
tiant;  tnm  porro  id  qnoqne  firmari 
experientia  quotidiana  ait,  rom  lapi- 
dosnm   panem,  ot  ^ocat  Horatius, 
mandinius :   Namqme  ita  eatmexa  ett 
[antma]  per  mnos,  rueera,  nervoe^  Ob- 
eaque,  ati  dentes  quoque  eenau  partiei- 
pentur:  Mcrbue  ut  tndtMt,  et  geUdai 
etringar  aquai,  Et  lapts  opprentuM  saM- 
iit  e/rugibu$  agper.    Postremnm  ver- 
snm  quamvis  ita  legi  in  Mss.  Codd. 
testentnr  interpretes,  et  recte  qui- 
dero,  inquit  Oifanins  homo  acotns, 
scillcet :  tamen  enro  esse  cormptnro 
qnovis  pignore  contenderim.  '  Dis- 
solvamus'   enim,    qnaeso,    'membra 
poetsp,*  ex  salnberrimo  illo  Horatii 
praecepto,  videamnsqne  qnid  ibi  re- 
periatur.    Nil  alind  certe  qnam  qnod 
ante  ocnlos  habes :   '  Dentes  sensn 
participantnr,  nt  indicat  lapis  asper 
oppressus  e  frngibns  snbitis.'  Istnd 
scilicet,  *  subitis  frugibns,'  res  bella 
est.  quidni  enim  f    Sed  tamen  qiiae 
ille  *  snbitBB  (rnges  ?'    Nemo  expli- 
cabit,  scio.    Dices,  panem  intelligi, 
id  quod  ego  qnoque  sine  monitore, 
sine  praenion»tratore  videre  hand  dif- 
ficulter  poteram.    Sed  ciir  '  subitns 
panis'  dicetnr  P    An  qiiia  repente  in 
08,  qnasi  offa,  objectus  est  ?    An  for- 
tasse  qnia  sobito  veluti  fnngns  in  fi- 
meto,  ita  repente  panis  in  ore  ortns 
sit  ?     Sed  nogarum  et   ineptiarnm 
satis.    Yersnm  illnm  Et  lapis  oppret- 
iui  eubitis  e  fimgibue  asper,  ita  legere 
soieo,  Et  lapie  oppreeaus  tubitie  ojffrac' 
tibut  atper,    Qna  voce,    '  offractus,' 
nnlla  nnqnam  significantior,nul]a  ma- 
gis  Latina,  magis  propria,  magisqne 


ex  ingeoio  rel  et  poeUe  reperietar, 
scio.  Faber, 

092  Sentu  partieipenttarj  I.  e.  oeiisas 
partidpes  sint.  Lamb. 

09S  Uorbut]  Dentinm  «eiliceC.  Qni- 
dam  tamen  ad  morbnm  totins  corpo- 
ris,  et  febrem  refemnt :  qnla  interdnm 
dolorem  ex  morbo  natimi  aeqwtv 
dentinm  stridor  et  crepltna.  LaaA. 

Siringor  aquai]  Fngan  aqvse  qoo 
dentes  perstringuntnr,  cam  aqva  fri- 
gida  bibatnr.  Lamb.  et  CretcA. 

094  Subitit  e  frugibua]  OmDes  qni- 
dem  codices,  qnos  vidiy  slc  faabent, 
Et  lopts  opprettut  tubUiM  e  /rmgibmt  m^ 
per:  sed  qnibnsdam  placet  legi,  sals- 
io  de  /rugibut,  ipe.  alii»,  tub  4ade  e 
/rugibut  atper.  Quam  postreanB 
scripturam  valde  probarem,  si 
codices  veteres  adjuvarent. 
Omnes  Codd.  Opprettut  aubUis  a  /m- 
gibut :  onde  quidam  tubUodefmg^bmt. 
Faber  Subitit  ojfraetibut.  Legi  tanwB 
potesl,  Ei  lapit  exprettut  miAitm  defru^ 
gibutatper,  Creerh.  Subitit  e  Jrmgi- 
but.   Sic  omoes  libri  ;  et  recte.  Gff. 

Opprettuttubdeniee/rugibmM]  UM 

*  snb  dente '  non  dnbito  qnin  ab  aliena 
mann  sit,  Ittet  non  displiceat  Lambi- 
no,  et  in  contextnm  a  Fabro  aliisqne 
receptiiro  fnerit.  Dentlnm  diserta 
Jam  pnecessit  mentio,  cigns  iteratio 
bic  absona,  saltem  supervacna.  Qnod 
aiitem  in  libris  omnibns  repertam 
testantnr  viri  docti :  tubitiM  tftugibmtf 
ut  ferri  possit,  ipsi  satis  viderint.  In- 
geniose  doctissimus  Faber  In  voee 
/rugibut  roendum  latere  arbitratni 
est;  et,  sir6i/ts  ojf^aeiibut  sabsiitnit. 

*  Offringere '  enim  notnm  ex  M.  Var- 
rone,  R.  R.  capp.  t9.  et  SS.  et  alg- 
nificantissimitm  verbnm  eat ;  irerafli 
ne  sic  quidem,  qnis  sensns  ait,  expU- 
cat.  Fabri  vestigiis  inaisteDS  maifi- 
nalis  noster,  aut  Ipse  Is.  Voss.  q^He- 
^t6its  snppeditat ;  nimlram  a  fricando. 
Verum,  licet  hoc  verbnm  ad  dentet 
valde  proprierefertnr,  ut  ex  vocabnlo 
*dentifricium'  apnd  Plin.  30.  S.  et 
80.31.  satis  constat;  qul  et  Sl.  0. 


T.   LUCR£TII   CARI   DB   RBRUM    NAT.    LIB.   III.      1277 


dicit : '  spniiia  aqn»  affrictu  verrucas 
toilit :'  noudnm  tanien  liqnf  t,  quid 
lapidi  aspeco  opprenso  cum  fricandis 
dentibus.  £go,*pace  tantornm  viro- 
rmn,  a  voccyn^'6aif  pr»ter  necessi* 
tatem  discedi  puto.  Lucretiana  est, 
et  optime  qoodvis  panificium  e  frn* 
mento  fieri  solitum  denotat.  Vide 
lib.  1.  vers.  880.  et  lib.  6.  et  ipso 
princ.  sed  legendum,  cum  Lsmbini- 
ana  prima  ed.  et  aiiis,  donec  melins 
qnid  appamerit :  mUnlo  de  /rugilfus, 
Preig.  Nemo,  ut  puto  em«ndatio* 
nem  nostram  ex  Cod.  Bodl.  refngiet, 
Gui  subeat,  toties  duos  tresve  adjec> 
tivos  a  poeta  conjnngi.  Hov. 

696  Nec  iam  coniexta  atm  sw<] 
'  Context»,'  i.  e.  connexe,  nt  snpra* 
Lajii6. 

696  Quod  si  forte]  'Aifevrwpopd.  dl- 
cet  aliqois,  animam  ita  insinuari  in 
corpns,  ut  per  omnia  membra  perma* 
net.  At  si  boc  dabimns  (inquit)  tan- 
to  magis  anima,  bomine  mortuo,  dif- 
fiisa  iuteribit.  nam  quicquid  perma- 
nat,  facile  dissolvitur.  Lamb.  'AyOv- 
wo^iopd,  G^an,  Decimum  octavum 
Tss.  15.  Formetur  Igitur  extra  corpus, 
nt  isti  volunt,  anima,  et  demum  in- 
fundatnr;  dum  per  varios  flexiis  et 
meatus  corporis  diffusa  sit  necesse 
est  nt  mntetur,  situs  et  ordo  partium 
mntetnr,  tota  denique  sul»tantia  dis- 
trabator.  Qneiibet  enim  res  tot  6s- 
tnlas,  tot  meatiis  et  foramina  qoot  in 
corpore  sunt,permanet,eamqueniul- 
tis  modis  distractam  senties ;  alimen- 
tum  considera,  dom  per  venas,  alios- 
que  ductus  ad  singula  corporis  mem- 
bra  defertur,  deposita  priori  forma 
aliam  prorsus  diversam  induit.  Cre- 
dendum  ideo  animam  quoque  parem 
mntationem  subituram  esse,  et  pro- 
inde  niortalem.  Creeck.  Quod  ai/orte 
puUu  extrinaeeue  tasiiiiHi^am  Perma" 
neore  aaiifiain  nobie  per  membra  iolere ; 
Tanto  quaque  nuigis  cum  corpore  fuaa 
peribit.  Quid?  *Qiisque'  anima  P 
Ridiculum.  Lege,  nti  formula  refu- 
tandi  est,  Taiil0  nanpe  magiM  cum  cot' 


porefum  peribU,  Rem  fustns  explicare, 
otio  abuti  foret;  et  miror  tot  doctos 
viros  npn  auimadvertisse  t^  ftrovor 
bujus  lectionls.  Faber,  Vere  Lncre- 
tianam  voculam  huic  alieniori,  uti  sal- 
tem  videtur,  substituit  Faber,  nt  re« 
futandi  formulam  efficiat.  Nam  et 
4.  1167.  'Nempe  aliae  quoque  sunt.' 
Sed  ita  proprie  non  tam  refutandi, 
quam  objurgaodi  atque  indignandi 
formula  foret,  nt  patet  in  prirois  ex 
adductis  ibi  exemplis ;  qoae  bic  lo- 
cum  non  babent.  Ego  perspicacis» 
simo  viro,ciijus  emendationem  Marg. 
qnoque  noster  conMnemorat,  accesse- 
rim  ;  nimiriim :  Tanio  cuique  wutgit^ 
^c.  *  Ciiiqne'  subintellige  homini, 
quod  negligentiorem  uffendere  po- 
tnit,  et  ansam  variandi  prabere. 
Preig.  Quoique  vel  cifi^as  scripsisse 
poetam,  patet  ex  quique  in  Mss.  quae 
lectioex  ore  dictantis  male  intellecto 
nataest.  Har. 

702  Diiperiiiur  enim']  Marg.  nos- 
ter  :  Disperiita  ergo.  Qnod  sane  non 
estconteninendum.  Solet  enim  poeta 
eieganlissimus,  in  primis  quoties  max- 
iroe  triumpbat,  id  genus  vocuias  in- 
geminare.  Vide  4.  1167.  *  Nempe 
aiias  quoque  sunt,  nempe  bac  sine 
viximns  ante;  Nempe  eadem  facit/ 
&c  Sic  ibid.  vs.  1 116.  '  Adde,  qnod 
absumunt  vireis  perenntque  labores, 
Adde,  qnod  alterios  snb  nutu  degitur 
aetas.'  Imo  et  hoc  ipso  lib.  vs.  840. 
'  Adde  furorem  anlmi  proprium,  at« 
qne  oblivia  rerum,  Adde  quod  in  ni- 
gras  letbargi  mergitnr  undas.'  £t  vs, 
849.  '  Adde  repertores  doctrinarum, 
atque  lepomni,  Adde  Ueliconiadum 
comites,'  ikc,  Quid  ni  ergo  et  hoc 
ioco  i  Quod  permanat  enim  duspjmlur, 
interU  ergo ;  Dispertiia  ergo  per  caulae 
corporie  ommeay  {Ut  cilms  t»  mcmbra 
atque  ariui  cum  diditur  onmeis)  Dispe- 
riiy  ifc*  Sed  obstat  Mlboaa^  quBB 
mox  seqnitur.  At  vs.  756.  similiter, 
*  Quod  mntatur  eiiim  dissolvitnr :  in- 
terit  ergo.  Triyiciuntur  enim  partes,' 
&C  Preig, 


127B  NOTJE  VARIORVM    IN 

Per  ctodiu]   Per  tnanfs,  per  fora-  nna  excesserit,  perabsarclani  rit,  k 

miDa,  ef  meatnii.  i>iin6.  raagis  adhuc,  dicore  nnamqammqne 

.    70S  Dkditurl  Distribnitnr,  dimanat,  nnt  deligere  seminn,  ez  qnibns  fabri- 

diffiinditnr :  non,nt  vnlf^ns,  iiMitm'.  cetur  sibl  corpas  proprlmny  nt  ea  ps- 

Lamb.  tlatnr  inconmioda,  qus  sine  oorpore 

704  DUperit,  atque  sUamf  t^e."]  Cnm  esse  neqtiennt,  ant  snbire   tn  corpns 

cibum  oporteat  esse  similem  ei  qnod  Jam  e1alH>ratiim>  cnih  qao   comieeti 

alitnr,  81  fotnrnm  est,  ut  alat:  tum  intime,   et   colisentire    non     ralcat 

denique  autem  slt  similis,  cum  con*  Creeek. 

coctns  fnerit :  ante  qnam  autem  con«        716  Haud  erit  «I  meriio]    OAa&ni 

coqnatur,  contrarins  sit  ei,  qnod  alen-  tmn,  non  poterlt  contingere,  nt,  &c. 

dum  est :  necessario  cibus  in  aliam  sic  1.  614.    *  Noti  erit,  ut    distent.' 

natnram  commntari  debet  prlns  quam  l4mb, 

alere  possit ;   qnoniain,  nisi  commu-        716  Quei^iam  Ubata']    Libata,  i.  e. 

tetnr,  concoqoi  noh  potest.  Lemb,  deminnta.  Tralatio  est  a  llbamiaibasy 

Snjficit}  Snppeditat,  subministrat,  in  qnibus  de  vino  qnod  libatnr,  i.  e. 

pr^bet,  wopLfn.   Lamb.     Snbstituit,  funditur,  aliqnid  detrabitur.  qnidam 

subjicit,  suppeditat.  Faber.  tamen  legnnt  Hmala^  ut  stt  tralatio  a 

710  Qiue  tvne  periiat  partiia']  Qnas  lima.    Alii  Ubraia  ieg\  malant :  '  li- 

tunc  cormmpitor,  cum  est  didita  et  brata'anteminterpretantardclibrata, 

dlstributa  per  artus :  quemadmodnm  i.  e.  extennata,  et  demlnuta,  nt 


diximus  cibum  disperire  et  coramn-  1101.  ^nec  delibrare  vaiemas  Ti 

tari  ante  quam  alere  possit  aniroan-  pore  de  mortlrt.'  Lamb. 

tem.    Com  libri  omoes  mannscriptl  Libaia]  Ita  omnes  libri.  Gifa 

habeant,  ^ims  tnfi^  peritai  partUo^  i^e.  717  Sia  Ha  eiHceri$  membrU  aUeid 

egohactertiaeditionesicedendumcu-  pro/Hgii]  Error  est:    non   en!m   id 

ravi,  in  prima  editione  cod.  vnlgatos  agltur  nunc,  Utmm,  cum  animaabit, 

secutas,cnmsatishabui88emlectorem  integra   remaneant   membra ;    (q«is 

de  scriptura  vetere  admoncre.  Lnmb.  enim  ea  de  re  nnqnam  diibltet  ?}  ^, 

Peritai]  Cum  veteres  iibri  bmnes  Utrumanima,cum  abit,deminatasaj 

ita  babeant,    viilgatum,    pmtl,  re-  parte,  et  libsta   recedat.      Tln'  ta 

tineri  non  debuit  Gif.  quftsttonem,  utl  ab  ipsomet  Lncretio 

718  iSemuia  praterea  /ta^uan/trr]  A-  formata  et  eoncepta  est,  aiidire  ?  £b 

llud  argumentum,  qnod  constat  di-  tibi:  ^Semina  praeterea  linqanntor, 

lemmate,  hoc  modo :  Cum  anima  esc-  necne,  a.iimal  Corpore  in  exanimo?' 

cedit  e  corpore,  aliqnane  sui  semina  Cetera  tnte  ipsc  legere  poteris  rae 

retinquit  in  corpore,  an  tota   abit»  quiescente,  me  tacente.  Qnamobiem 

nnllis  relictis  sui  Incorpore  reliquiis?  invitls  et  reclamantibus  omnibns  ie- 

sl  eam  aliqna  sui  semina  rellnquere  gendom  est :  Sin  Ua  siacera  ex  mea. 

dlces ;  ergo  non  abit  incolumis,  neqne  brie  ablata  prefagU.    Simeera  est  inte> 

integra :    sin  nulla   prorsns  :    nnde  gra,  et  illibata  ;  (qnod  versus  seqnem 

nascnntur    vernies   In   cadaveribos  ?  ostenderit,  '  Ut  nnllss  p^tes  In  cor- 

Lamb.    Decimnm  nonum  vss.  28.    Si  pore  llquerit  ex  se.')  Addei^e  potenmt 

anima  discedens  e  corpore  quasdam  fyunutol  et  locum  illura  qai  ante  oe- 

sni  particulas  io  eo  relinqoat,  disso-  cArrlt :  Seinditar  aiqui 


lobilem  argnunt  delibatsft  particulse :  meturay  stee  uno  Tempore  stsoera  exietH, 

si  non  relinquat,  reddi  cdosa  bequeat  mertaU»  habenda  eet.  Fab. 

qiiamobrem    tot   Vermes    gfgnantur  719  Unde   eadatera  rancemti,   ^r.] 

io  cadavere ;  cum  dicere  quidem  tot  Seciitiis  snm  codicem  Vaticannm,  et 

animas  eo  confloere  extriosectts  unde  Bertinianum,  et  Meniuilauum,  et  ple- 


T.   LUCRETII   CARi  BB   RERUM   NAT.   LIB.  III.      1270 

rosqne  impressoa.  nam  in  Faern.  et  Xi}«ras,ntiin8ao.ri8  Bzod.  16.20.  apnd 

Tettrano,  et  nonnullis  iTOpres«i&  legi-  lxx.  occnrrit,  et  Plirasi  HebroBe, 

tiir,  Vnde  cadaverCf  rancenti  jam  vu-  non  minoris,  nt  ita  dicam,  significan- 

eere,tirmiM  ExipirantJ    Hnjiis  antem  tise  respondet;  ex  Lnciano,  addo- 

scriptorae,  qnam  secutns  siim,  vide-  cunt  ^icas  tncwkfiKwif,    Preig. 

tnr  mihi  probabilior  ratio  reddi  posse,  721  Exoe  et  exeangttU,  ^c.]  Arno- 

qnam  alterius.    Si  anima  (inquit)  e  bins  lib.  4.  *Si  omnino  non  essent 

corpore  ita  sinceni  et  integra  exces-  apes  nliae  in  terris,  aut  si  exos  ha- 

slt,  ut  millam  sul  partem  in  eo  reli-  manum  geniis,  velnt  qnidam  vermi- 

qiierit;  nnde  cadavera  e  viscere  ran-  ciili,  nasceremur,  dea  Meilonia  non 

centi  vermeis  edunt  ?  atque  ita '  ver-  esset,  aut  Ossilago  solidatrix  ossium 

meis '  erit  legendnm  in  qnarto  casn,  noraen  proprinm  non  haberet'    No- 

et  'exspirant'  significabit  actionem  nius  hnnc  versum  profert  in  nomine 

qnandam :  nt  2.  854.  '  Sangninis  ex-  *  exos.'    Lamb. 

spirans  c&lidnm  de  pectore  flumen.'  Ejcaanguie]  Si  insecta  omnia  ex- 

et  4. 128.  '  Prsterea  qnscnnque  sno  sanguia  snnt,  ut  docet  Aristoteles  I. 

de  corpore  odorem  Exspirant  acrem.'  6.  de  historia  anim.  et  item  alibl : 

ibid.  704.  ^  Tum  flammam  taetro  spi-  mnlto  magis  vermes ;  ex  quibus  mag- 

ranteisore  Chimaeras  Pascere  natn-  namparteminsectanascnntnr.  Lamfr. 

ram,'  &c.  et  exhalat  apud  enndem,  5.  721  Tumidoi  perfl,']  I.  e.  per  tnmi- 

254.  «  Palveris  exhaiat  nebnlam.'    Si  dos  artns  flnctnat.  ejusdem  generis 

qnis  tamen  alteram  scriptnram  pro-  est  iilud  Horatiannm  Epist.  1. 1.  7. 

babit  magis,  non  rcpngnabo.    Qood  '  Est  mihi  pnrgatam  crebro  qni  per- 

autem  ad  verminm,  qni  in  corpore  ex-  sonet  aurem,'  &c.   Lamb, 

ocnimo  nascuntnr,  rationem  pertinet :  722  Quod  ti  forte  «miiiiiM]  'Ay^vro- 

partim  in  visceribns  nascuntur  ex  pu-  ^opd,    At  dices  (inqnit)  fortasse  ani- 

trore  ef  refiqno  animalis  recens  mor-  mas  extrinBectts  in  vermeis  insinnarl. 

fui  spiritu:  ut  docet  Aristoteles  de  Primiim  absurdnm  est  dicer^  tot  mil- 

Hist.  Anim.  v.  10.  partim  a  moscis  lia   animarnm    eo  cobvenire,   nnde 

ingenerantnr :  qnod  et  Homeriis  in-  unica  aniroa  decesserit :  deinde  qnae- 

dicavit  inis  versibns,  qni  snnt  *lx.  r.  rendum  et  in  controversiam  vocan- 

28.  ubi  Aehilles,  acceptis  a  Thetide  dnm  est,  utrnm  anlmae  captent  et 

matre  armis  Vulcaniis,  ante  quam  eis  exquirant  primordia  vermicnlornm, 

aecinctns  atque  instructns  in  certa*  et  ex  iis  ipsse  sibi  corpora  fabricen- 

men  prodeat,  orat  Thetidem,  det  ope-  tnr,  an  in  corpora  vermiciilorum  jam 

ram,   ne  corpns  Patrocli  mortui  a  perfecta  ingrediantur.  dilemma  ett. 

vermibns   deformetur,   atque  inqni-  Hnnc   antem  versnm^  et  enm    qui 

netnr,  qnos  mnscae  viilnera  snbeuntes  proxime   seqnitnr,   profert    Nonint 

generarint.  SicHomerns:  axA^/tdU*  Marcell.  in  voce  'priva:'  et  docet, 

ehms  he(90,  ft^  fiot  rS^pa   M^oir/b»  antiqnos  '  priva '  dixlsse  pro  singulis. 

iXicifwtf  vSbr  MvTai  icMvffai  jcaT&  x^'^^''  Lamb,    'Avihnro^pd,    Gifan, 

r{frovsin9tXilsltb\ia^yy^rtafraifd^ueUr-  728  Et  privae  in  eorpora  poese  M- 

atfOii^peKphPfScc,  Lamb,  mlre']   Veram  lectionem  neqnaqnam 

Cadavere']   In  allls:   eadatera;  vi'  dubito,  qnin  snppeditet  nobis  marg. 

tere,    Malleoi  ego :  vitere ;  sed  ob-  nost.  qui  habet :   et  priva  fi.  cnjua 

stat,  Exipirai;  qaod  verbnm   milit  vesiigia  Pii  illa  repraesentat,  in  var. 

valde  saspectum  est.  Vernm,  at  dixi,  lect.  lego  itaqne :  Quod  n  forte  ojii* 

eadatera,  etiam  bonom  est.    Gifan,  ma»  eaftrinaeeue  titfiMtart  VermibuM,  et 

720  Exipiramt]  *  Vermeis  exspirare '  prita  si  tii  eorpora  poue  venire  Credie, 

idem  plane  qood  GrieCis  iat4tuf  okS'  Nimio  saeplus  variatnm  conitati  quo- 


1380 


NOTiE    VARIORUM   IN 


tiet  Ulis  aliqna,  nt  posterlor  In  *  pri- 
TE '  boc  loco,8yllaba  prodiicenda  ve- 
niebat.  '  la  priva  corpora/  i.  e.  in 
propria,  ita  iit  onaqneqne  sunm,  sibi 
propriom  destinatnm,  aptam  ingre- 
diatnr.  Repetitio  particnlap  *  si '  no- 
tat  bipartitam  proponi  adtrersario- 
rum  objectionem  sfn  senlentiam. 
Preig. 

726  Et  m  di$erimen  agendmm]  I.  e. 
et  in  roniroversiam  vocandnm,  ^- 
^ifffiilT7rT4<nf,    Lamb. 

728  Ips<tque  Mfbi  fahricentur,  uin 
SMi]  Et  ips»  sibi  domicilia  fabricen- 
tnr,  in  qnibns  babitent    Lamb. 

729  Anjam  corporibm  perfeetis]  Sic 
legendnni,  ut  vesiigia  scripturae  ve* 
teris  indicant,  non,  nt  vnlf^o,  An 
quoMt  corporibus  jnrfectii  tnsuumitfnr. 
Lamb. 

750  At  nefwe,  eur  faeiant]  Prior 
pars  dilemmaris :  At  neqne  licet  di- 
cere,  cur  ipsae  sibi  domos  fabrtcen- 
tnr.  *  Suppeditat,'  i.  e.  snppeditatttr, 
ant  suppetit,  licet.    Lamb, 

751  Neque  enim,  tine  eorpore']  Ra* 
tio,  qtiare  animae  Ipise  sibi  domos  non 
fabricentnr:  quia  (inquit)  sine  cor- 
portbos  tion  spgrotant,  non  algent, 
non  esuriiint.  his  enim  incommodis 
corpns  quidem  afficitnr,  animus  an- 
tem  liber  est.    Lamb, 

732  Algoque]  Ita  omnes  libri,  et 
Noniiis.  Lambinus  mavult,  algu. 
Oifan. 

Alguque]  Priscian.  lib.  5.  ant  vetns 
nescio  qnis  apud  enm  grammaticus, 
in  extr.  docet  usnrpari  a  Latinis  al- 
gor,  is,  in  tertia  inflexione,  et  algus, 
us,  in  quarta:  ut  minjme  dubitan- 
dnm  sit,  quin  ita  legendum  sit,  non 
algoque,  Nam  quamvis  sic  habeant 
libri  mannscripti,  nihil  hoc  me  mo- 
vet,  ctim  sciam  librarios  illos  s«pe  o 
pro  11,  et  tt  pro  o  scribere  solitos  es- 
se.  Adde  quod  Sosipater  Carisius 
libro  primo  notat,  '  algu  '  dictimi 
esse  a  Latinis,  profertqne  locum  ex 
Plauto  in  Rudente,  2.  7.  24.  •  tu  vel 
snda,  vel  peri  algu.*   Idew  ille  gram- 


■Mticiis  apnd  Prisciaaiini  citiLt 
locom  Planti  in  Vidobria :  *  Inopiaa, 
luctnm,  mvroreoi,  panpertatraa,  al- 
gnm,  famem.'     Obstat   kis   Noaim, 
qui  hnnc  locnm  |-rofereiis  Irgit,  wtgo- 
pse,  fameque:  docetqoe,  '  algo  '  pro 
algore  nsnrpatom  es»e  a  ▼eteribas. 
Ego  hoc  tantnm  respondere  poasoa^ 
vel  Noninm  usnm  ease  comptis  li< 
bris,  vel  ip»um  Nooioai  esse  meodo- 
snm,  atqne  apud  enra  legendani  algu 
pro  algore,  et  loco»  omDeis,  qoi  abea 
proferuntur,  sic   esse    re^titoeados. 
Lamb, 

Fameque]  Fams  boc    loco    qninta 
inflexionis  est,  non  tertis :  at  apod 
Virg.  JEb.  6. 421.  '  Oljicit.  lile  faase 
rabida  tria  guttnra  pandean.'  hamb» 
7SS  HiM  oiitis  adfint  imbor^]  On 
semper  antea  iiie  locos,  nt  eat  ia  li- 
bris  omnibus  scriptns  et  ioiprcssasy 
in  qnibus  Ita  leg itnr,  etfnt  etcfimt  is- 
hoirai^  me  offendisset:  (alieno  enia 
loco  et  tempore  de  finCy  I.  e.  niorte, 
serroo  a  Lncretio  babebator,  qoia  de 
incommodis  tantum,  qne  aoimas  per- 
peti  cogitiir,  dnm  est  in  corporcy  hie 
agitur :)  in  secnnda  editiooe  libros  ve- 
teres,  quos  etiam  tnnc  peoes  sne  ha- 
bebam,  consnliri;  qnos  noo  hjLbebaiB, 
eorum  scriptnras  in  nno   meo  libro 
impres^o  reprapsentatas  rele^i^inax- 
ime  ad  hunc  locnm.    In  qniboa  cam 
varietatis  ant    dissimilitadinia    niha 
reperissem :  nisi  qood  in  Bertiniano 
scriptnm  reperi,  Ais  rtltts  atfime  bAo- 
rat :  ego  priino  non  animadverti,  ne- 
qne  attendi,  quid  hsec  scriptnra  sig- 
nificaret,  quidve  boni  contineret.  ali- 
qoot  post  mensib.  com  animi  relax- 
andi  caiisa  Amobinro  relegerrm,  et 
ad  eum  locum  pervenissem,  nbi  ani- 
maruro  incommoda  enumerat,  qnr, 
qaamdin   corporibns  inclas«   atqiie 
irietitae  tenentnr,  perferunt;  libnit 
mibi  hanc  ipsam  dispntationem  Ld- 
cret.  de  animab.  sen  animis  cani  Ar- 
nobiana  comparare.  '  Qiio  facto,  coa- 
tinno  conjeci  hic  adjine  esse  legen- 
dum,  facili  motatione  ez  l  in  d,  et 


T     LUGRETII  CARI    DB  RERUM    HAT.   LIB.  III.     1381 

sentfntia  pfaiDt,  et  g^nere  loqnendi  lorilmt  omnia  pingunt/    Utitm-  et 

Latlnis  nsiuto,  ntqne  eleganti.  Qaod  Arnob.  llb.  7.    «  Temporibns  quon- 

ciim,  editlone  secnnda  jam  absolata»  dam  civiutis  et  reip.  duris,  ye\  qam 

evenis«et,  neqne  res  jam  tntegra  es»  Ines  infesU  faeiebat  continua  pepa^ 

set ;  noR  ita  mnlto  post  cognoirl,  hoc  Um»    conlage  cooficiens :   vel  q4J»/ 

i«ie»  ciiidam  homini  pessinM  de  me  Ste.    Constat  tamen  <eooUgi»m'  et 

merito,  eideinqae  Umen  nuUa  nm*  '  conUgio '  esse  nsitatiora.  idem  Lh- 

qnam  injnria  a  me  lacesaito^  nt  qoem  cret.  snp.  emk  lib.  472.    '  Quando^ 

ne  nalnm  qntdem  esse  seiebam,  in  qoidem  penetraot  in  e«m  conUgia 

nientetn  venisse :   aut  eertey  Ulnm,  morbi.'    Virg.  Ecl.  I.  frl.   *  Nec  ma- 

enm  alterl  ibrtaasis  in  nMntem  veois-  U  vicini  pecoris  contagia  kedeftt.'  et 

set  sibi  arrogasse,  atqne  adseripsisse.  Oeorg.  S.  460.    *  Dira  per  incautum 

boc  enim  factitare  consoevit,  ut  ab  iia  serpant  contagia  vulgus.'    De  coi»- 

aeeepi,  qni  eum  bene  norunt  prop-  Ugioae  Festas  scribit, '  coDtagio '  dl- 

ter  cansam  supra  a  me  commemora-  eeiidom  potitu«,  quam  '  contaginm.' 

tam,  hane  hujas  locl  emendationemy  Itaqoe  illo  potlui,  qnam  hoc  utnnUr 

mea  aeoientia,  cerum  et  dobiutio*^  oratores.    Xmnfr. 

ob  expertem,  pro  mea  vendiUro  n*'  CtmUge  fimgkur  oiis]   Ita  omnea 

ku,  sed  sno  anctof i,  qni  prineeps  oam  VeUres.    Marullua:  fomtiigU.    Lam- 

excogitavit,  quisquis  ait,  reddendaio  iMnus :  eon/UigL  Gtfan*  Leg.  eontugi^ 

existimavi.    Dictnm  autem  est  per-  cnm  Lamb.  quicquid  contradlcat  Oif. 

rleganler  '  afllots  vitiia/  pro  parti-  Nam  in  4.  Sft7.  corripltar '  cooUge.' 

ceps  vitiorum,  vel  alligatus  et  oboo-  Preig. 

zios  vitiis.    Sic  Ter.  io  Ueautont.  7S5  iSrd  iamen  hu  etU,  &c.]  Sed 

S.  1.  S.  ^  earum  rerum  affiaeis,  quaa  Umen  demus,  quaotumvis  esse  his 

fert  adoleseentia :'  sic  M.  TuU.  *  affi-  utilo  corpns  sibi  fabricarl  eo   ipso 

oio  fiicittori  et  turpitudini :'  sic  Li-  tempore,  quo  in  corpos  Introire  de- 

vius,  *  noxe  affinis.'    Jongitur  enim  bcnt.  at  nnlla  via  patere  videtnr,  vel 

cinn  geaeraodi  vei  enm  daodi  casu,  ouUus  'modus  apparet,.  quo  modo  id 

iimp6^,    Sic  aotem  dictum  '  vitiis  possiot.  coocessio  est  ejns  rei  qu» 

adfiae  laborat,'  ut  illnd  1.  S44. '  mo-  faculUtein  non  habet»  et  qnsB  est 

tu  privata  carerent.'  Lamb.  lU  (od*  &S^roros.    Lamk. 

Jime)  conjectnra  ductus  resritui.  Vul-  Qmomou  uiile}   Qnantumvis  utile. 

gati :  etjine,  Oifaa.  in  £d.  alt.  tantum.  Creeeh, 

7S4  £t  mala  mmlta  aiumae  eeadage^  Sed  tamin  hu  eat9  quamtia  faeere 

4V']    I.  e.  et  animus  fungitur,  seu  uiile  eorpuSf  Quom  subeant]  In  pos- 

^rt,  et  patitur  multa   iocomrooda,  teciori  versu  legeudnm,  Quod  subeant ; 

contagiooe  corporis.    Sic  autem  re-  utiiAgeoioaeetverecoi^ecit***ami- 

stitoi  hnnc  versuiOy  com  mendosus  cua  meus,  qui  se  prm  modestia  ap- 

esset  in  vulgatis,  in  quibua  ita  legi-  pellari  noluit.    ^aher»   Quod  aubeant : 

tur,  £t  malam.a»  eontagiafung»^fua:  Faber^  recto :  oUm  eoim  iU  scrip- 

comqiie  reperissem  in  quattuor  ma-  tum,  inde  Qm0«,  et   Undem   Chib. 

nuscriptis,  eontage,    Nani  '  contagi '  Creech. 

pro  conUge  in  seiLto  ant  septiroo  7S0  At  pM  po$a,  tfe,}  At  via  nuUa 

castt  eadem  rattone  dietnm  est,  qua  videtur,  qna  via  possint  sibi  corpus 

^parti,' '  colU/  *  vocl,'  et  simiUa,  pro  fabrieari.    Lamb, 

parte,  colle,  voce,  &c.    Jam  *  con-  7S8  Nee  iamen  eat  utjam  per/,]   Sic 

tages '  idem  valet  qnod  cootagium,  ii,  restitui,  ab  aoliquis  et  manuscr.  co- 

seu  cootagiOy  nis.    Utitur  eod.  no«  dicibns  ad  veram  (oisi  fallor)  scrip- 

roine  4.  SS^.   <  Quae  cooUg^  sna  pal-  tiiram  quasl  manu  docius.    Nam  sic 

Deiph,  et  Var,  Claa,                   Lueret.  4  M 


1282  KOTiB  VARIORUM    IN 

luibeDt  codicet   Ftern.  et  Tettttn.  portbiu  coimex»,  neqne  fiertnt  con- 

ff^e  kmm  eHy  ui  qmi  eam:  Vttictnns  ttgit  ex  consensn  corporti  et  tnimi. 

niitem  sic,  Nee  tnun  ut  qui  etm :  Ber-  Lamb, 

tinitnns,  Nee  iamen  ut  qui  cum  per/.  740  Ne^  eotuent»  coni.]   Neqae 

Mt.  qntt  scripttirtB  omneis  nemo  non  per  eonsentam  fient  conttgit :  OUk 

videt  esse  deprtvttts,  itt  ttmen,  nt  roh  v^iaaffi  ^vpartifenfrm  of  if»X^,  «^ 

redoletnt  qatedtm  germtn»  scrip-  rtSs  tfwx"^  ''^  mfij^utni:  i.  e.  '  Neqte 

tnr«  vestigit.    Ntm  cnm  itt  t  Ln-  enm  corporibns  tfficientnr  tnimi,  ne- 

eretio  scriptnm  esset,  Nec  tamen  eet,  qne  cnm  nnimis  corponu'  qnod  fieri 

«I  jtiR  petf.  tfe.  vel  sic,  Nee  tawte»  eet^  videmns.  £a«^. 

qui  Jom  perfeelia,  t^e.    Primo  sic  for-  741  Denu/me  cur  ocris  tioL]    Hnjts 

ttsse  lisec  scripturt  deprtvttt  foit,  argnmenti  hiec  vis  est :  Si  tnimi  es- 

Nee  tumen  ett  mt  eam.  deinde  sic,  Nee  sent  imniortsles,  et  ex  tliis  corpori- 

tamen  ett,  ftt  mir:  deinde,  Nee  tamen  bns  in  tlit  corpom  mlgrtrent ;  non 

ett  quanjamj  tfc.  cniii  singnlt  ctpitt  essent  tnimtntiom  cujnsqne  generis 

eorom  qoi  sibi  tliqnid  intelligere  vi-  proprit  qnsedsm  ingenit,  propriiqne 

derentnr,  tingults  mutttiones  et  vt-  moret :  sed  esseot  permisttt  et  coih 

rietttes  excogittrent.    Ego,  ne  qnis  fnsls  moribns.  Atqui  videmns,  leones 

dictt,  me,  qnod  in  tliis  peccttnm  re-  esse  irtcnndos  ct  Tiolentot  nttnrt ; 

preliendo,  id  ipsnm  pecctre :  primnm  vnlpeis  dolosts ;  cervos  timldos  et  fn- 

nntiquorum  librorum  scripturtsocn-  gaceis,  et  itt  de  ceteris  sentiendnm : 

lis  lectornm  snbjicio :  deinde  ex  iis  ergo,  &c.  Lamb.   Vigesimnm  vst.  S9. 

scriptnris  untm  elicio,  qose  et  ad  Si  tnims  ist«  immorttles  toties  htc- 

illts  proxiine  tccedat,  et  elocutionem  tenns  commnttssent  tnimtlinni  cor- 

Lucretianam  olett,  et,  qnod  ctpnt  est,  port  (Py  thtgortm  et  Plttonem  nrget) 

sententitm  cum  iis  et  qnas  tntece-  debemt  senslm  esse  imrantttt  nnimt- 

dunt,  et  qosB  seqnnntur,  consentt-  Uum  indoles;  sicqne  Jtm  leo  esset 

netm  exprlrott.    Quod  igitur  td  elo-  non  ferox,  cervns  Don  timidos,  vnl- 

cntionem  tttinet,  saepenooiero  tdmo-  pes  non  dolost,  Jtm  canis  cervnm  fii- 

animus  ita  Lucretiiim,  et  alios  scrip-  geret,  acctpiter  columbam ;  bmta  sa- 

toreii  Latinos  loqni  solere,  '  est  nt,'  perent,  et  homines  desiperent ;  qnip- 

et '  non  est  nt,'  pro  <  fieri  potest  ut,'  pe  anima  colnrobaB  accipitrl,  anlma 

et  *  non  potest  fieri  nt :'  quod  Gr«ci  bmti  horoiui,  et  vice  versa,  stepe  Jan- 

dicnnt,  lonr  5v«t,  et  o&jc  lirru'  Snts»  geretnr.  Siqnis  vero  dicat  aoimamm 

Est  autein  baec  altera  pars  dilemma-  indolem  nna  cnm  corporibnt  mutaii, 

tis.    Lamb,  easque  cojnscnnqne  generis  tinty  in- 

Ut  quijam  perfeettM]  Sic  vet.  libri.  dnere  eos  mores,  qui  Istis  corporibns 

In  quibusdaro :  e$t,  «<.    T^  eet  irrep-  eonvenitnt,  nihil  ampllns  reqairlmns. 

sit.  Inqnibnsdam:«<9«tc«mper/ec-  Qnicquid  enim  mntari  potetf  tllad 

tie,  Gifan.  in  ed.  pr.  mortale  est,  cnm  in  omni  matatione 

E$t  qui  perfectit]   H«c  verisslma  sit  partlnm  trajectio,  atqne  ideo  dis- 

scriptors.     In  quodtm  veteri :  nt ;  solntio.  Sin  vero  tffirmet  tnimat,  ex- 

qnod  e  glosst  rov  quL    Ut  t^  eet  in-  empli  ctust,  bnmtnts  immigrnre  to- 

repsit.  lo  qnibosdam:  utquieumper'  lum  in  hiimana  corpora;  cnr  illa  ani- 

feetia,  Oifan.  in  ed.  post.  ma,  qaos  modo  in  homine  adolto  tt- 

7S9   Neque  enim  polfmiiO   Rttio,  piens  vixit,  in  pnenim  infnst  detiplt? 

qntre  non  fit  verisimile,  animas  in-  An  in  tencro  corpore  tenerascit  aai- 

gredi  in  corport  jtin  perfecta.    Quit  rooi?   ttim  mutttnr;  et  nemo  tnnos 

(inqoit)  si  itt  esset,  animae  non  es-  asseret  rem  tantopere  mntataiii  ini» 

sent  s^btiliter  et  examnssim  cnm  cor-  mortalem  esse.  Creech. 


T.   LUCRBTII  OARI  DB   RBRUM   NAT.   LIB.   UI.      1283 


TWife  9emMHimi]  Crnilele,  nax- 
iiuii ;  Virg.  Eel.  S.  80.  *  Trlste  lopus 
lUbnlis,  mataris  fnigibin  liubres.' 
Cr€tehm 

742  Delu8  vmlpibiul]  Hanc  seripta- 
ram  in  veteribns  nostris  reperi.  In 
qnibasdam  Ubris,  vulpu  dsias  ;  in  qol- 
bnsdam  librisy  cervoe ;  male.  Varietas 
nata  est  ex  trs.  inf.  861.  iib.  6.  Hoe 
stepe  deprebendi  et  aliis  maitis  leeis. 
Volnit  interdnm  copiam  ostentare 
Poeta.    Hoc  aiii  non  observaverant. 

IMu*  volpibui]  Sic  reperi  seriptnm 
In  doobas  cod.  manascr.  atqne  Ita 
melins  cnrrit  oratlo  et  sententla.  Nam 
alii  libri  habent,  mdpeUdelui?  Hane 
scrlpturam,  quam  secntos  suro,  simia 
illa  se  in  sais  libris  reperisse  jaclat, 
qaasi  ejns  restitntor.  Lamb, 

^^  fH^  cervit  A  puiribus  datur]  Se- 
cntus  sam  volgalam :  nam  mannscrip- 
tl  sle  habeat,  eifugaeervo»,  nnde  doc- 
tns  qnidam  snspicabatnr,  hunc  ver- 
sam,  A  paltribu»  daiurf  et  puiriue  p.  tntf. 
miuMy  esse  Interjectnm  et  allenum, 
non  poetn.  nam  eo  sublato,  et  serva- 
ta  ea  icriptura  qnsB  reperitur  in  libr. 
mannscriptis,  prssterqnam  quod  le* 
gendnm  esset,  mdpeie  dotes,  ut  est  in 
vuigatls  et  nonnulUs  calamo  exaratis ; 
sententia  constaret :  ut  totus  hlc  lo- 
cus  sic  kgatur,  eur  uerie  vMeniia  irie- 
ie  Uemwm  Sradmtim  eequUur,  vulpeie 
debUf  eifugaeerveel  EH  jam  ceiera  de 
geu,  4^.  Vernm  tamen  jndicet  lector 
eroditns.  Nam  quod  ad  me  attinet, 
sic  puto  legendnm,  nt  excndendnm 
cnravi :  neque  tamen  alteram  lectio- 
nem  damno.  Est  enim  valde  concin- 
na  et  venusta.  Sed  hasc  qnoqoe  est 
perelegans,  et  Lucreiio  digna.  jLam6. 

744  Ei  jam  eeiera  de  geuere  hoc]  Cre- 
bro  ita  loquitur,  et  sseprnnmero  hoc 
venus  principium  reperitnr,  Ceiera 
de  genere  hae :  ut  supra  hoc  eod.  lib. 
480.  '  £t  jam  retera  de  genere  hoc, 
qnscumque  sequnntnr.'  et  6.  84S. 
*  Ceteni  de  genere  boc  monstra,  et 


portenta  loqunntur.'  et  6.  248.  <  Ce- 
tera  de  genere  hoc  qna  vi  lacere  om- 
nia  possint,'  &c.  qnod  Imitatas  est 
Horat  Sat.  1.  IS. '  Cetera  de  generc, 
adeo  snnt  multa,  loquacem  Delassare 
valent  Fabinm.'  Lamb. 

Cur  amma  mewtbrie]  Cur  omnia  In 
membris.  Lamb» 

745  Ex  ineunie  eevo  iiugmeraeemd'] 
A  generoy  ae,  fit  geueraeeo^  ut  a  labo» 
as,  labasco,  ab  integro,  as,  integrasco. 
quldam  tamen  boc  loco  legunt  gnm- 
deeeuntf  i.  e.  crescunt,  a  quibus  dis- 
sentio.  Laiub, 

Inque  genuuiur]  Et  in  membrls  in- 
genuntnr,  seu  ingignuntar.  sic  autem 
restitni,  conjectnra  dnctns :  nam  vul- 
gata  et  recepta  scriptura  ingenioque 
ferri  non  potest.  Hoc  enim  querit 
Lucretins,  Quamobrem  sui  enjnsque 
corporis  sunt  mores,  et  sua  ingenia, 
et  sui  habitus,  et  su»  affectlones  ani- 
morum?  cnr  leones  sunt  iracundi, 
vulpes  dolosae,  cervi  fugaces  et  timi- 
di?  cnrceteri  similesanimommaffec* 
tns  et  habitns  omnes  ex  Ineuote  etate 
ingenerantur  in  membris  et  corpori- 
bus,  nisi  quia  certa  vis  animi,  certa- 
que  affectio  nascitor  incertocorpore, 
et  certis  prlncipiis,  ex  quibus  corpus 
concretum  et  conflatum  est  ?  Nonne 
igltnr  nnnc  inepte  loquatnr  Lucre- 
tiuSy  si  ita  postea  quserat,  cur  certa 
ingenia,  et  certi  mores  in  certis  io- 
geniis  gignnntur?  quod  voinnt  isti 
hebetes.  Non  enim  ex  ingenio  cujns- 
qne  ingeneratur  dolos  aut  pavor  in 
animatibos :  sed  contra  mores,  et  in- 
geuiuro,  et  affectus,  I.  e.  vel  dolns, 
vel  pavor^  vel  iracundia,  et  similia  in 
membris  animalium  ab  ineunte  aevo 
ex  seminibus  et  primis  corpusculis 
cnjusqne  proprils  innascnntnr  et  in* 
geiierantur.  Lamb, 

Generaeeunif  iugenioque]  Sic  omnes 
libri.  Lambinns  tamen :  tn^  gmim- 
<iir;  male.  Gi/an. 

Ingeneraaeunif  in^  genuniur]  Iliud 
prios  habet  aliqnid  latinS|  et  quod  ad 


1284  >IOTiE    VARlOltUM  iN 

»peciem  pertiaet  aiagftt ;  at  iagmwm^  756  PUHi]  Matftri.  LMmb. 

$mry  ad  singnlaria,  sea  individoay  nt  756  Qiud  maiater  enMi]    Sie  sa^ 

▼ocant.  Faber,  51&  ^Nam  qaodeuiii<|iie  sats  iBvta- 

746  Semine  ammio^e]  lisdem  fere  tam  fiaibos  exit,  Continiio  hoc 

▼oeibuB  haod  tamen  idcm  dieity  ^se-  est  iilius,  qood  foit  aote.'  LatHk, 

men '  enim  materia  est  genitalis,  et  758  Qnare  di$$okn  ^m$gmg,  ^.] 

ipsoai  irw4piut ;  '  SenuMiom  *  Tero  ao-  letis  duobos  hiMe  veistbm,  imtegra 

bolem  significat  et  genef  ^  propagi«  ibret  senteiitia,  et  argoiiieBtiifla  soiis 

nem,  ot  ^  leonom  semiainm '  superlos  eaplicatam.  Cneck. 

▼s.  74S.  ot  recte  obserTatom  TuroelK  759  Denifue  ut  intereamt}   !•  e.  ilo 

Adv.  ai.  9.  setl  qood  idcm  Yelnt  ex  al  taodem  iAteieant.  leumk, 

Locret.  til».  S.  citet, '  Hftc  aUqoo  sioe  761  Tamen  fiurraM]  Sie  iMdbeot  Irei 

semioto  gravlore  coorta  est/  vereor  libri  manuscr.  vulgati,  fiMeres 

nt  doctissimum  virom  memoria  fefe^  lecte.  Lemb» 

lerit.  JSfae.  Cur  e  eepiemHy  ^e,1  Vi^eoH 

74(7  CiMB  eerpore  ieto]  Sic  habeot  «tales  alias  aliis  esse  pmdi 

lib.  manoscr.  volgati  aotem,  «iur  eor'  ot  senectotem  adolesceutie :  iiei 

pore  qmquo,   qnamqnam   infra   non  etiom  alios  aliis  esse   aapiemlierea. 

longe  ab  hoc  loco,  obi  et  hic  versos  ^hooMi  bomlni  qoid  pnestat?*  iaqeit 

et  soperior  iterantur,  scriptura  eodi*  11  le.    Cicero  in  Catone :  *  Temeritea 

com  veterom  nihil  a  volgata  disere-  esl  videlicet  florentis  «tatis,  pnidkB- 

pat.  Lamb,    Ita  (Mo)  veteres  libri.  iia  seaectotis.'  I^mmb. 

lo  qoibosdam  tameii :  qMO^ue.    Et  ita  762  Nee  prudemo eUpmermihui]  Cobi 

vulgati.    Hoe  natom  cst  ex  vs.  765«  prodentia  versetar  !•  refams  aiBgiila. 

Vide  et  snp.  vs.  6S4.  et  Inf.  vs.  806,  ribos,  rts  singoJares  aatem  •■• 

GyhM,    Rectlus  iHe  qni  legit  Corpore  iMscantor :   poer  anlem  Boa 

quoque^  ot  vs.  765.  et  vs.  770.  Cree^  esse  nso  peritns,  sed  BOBierBa 

Sl  ita  legas,  erit  pre  qooconqoe.  JEfav.  rom,  et  longito<lo  tempena  UMm  ui- 

749  PermieHe  animumUe  mmibue  es-  lerat :  poer  prodens  esse  jmmMa 
eent]  Hoc  illud  est  (opinor)  qood  di-^  potest.  Arislot  Mb.  6.  de 
cit  Aristoteles  eo  qoem  sopra  proto-  Nicom.  Lam^. 
tiraos  loco,  soam  cojosque  rei  esse  768  Qumm/ontie  ofui  w]  Sic 
formam  :  quo  significat,  snam  cojos-  tar  sop.  va.  S.  '  Coosimile  ia  coi 
qoe  eorporis  esse  animam.  qni  aotem  posaint,  ac  fofftis  eqni  vis.'   *•  fbeti 
aliter  sentiunt  (inqoit  ille)   simile  equi  vis,'  i.  e.  fiirtis  eqoosy 
qniddam  dlcont  ac  si  dieerent,  artem  Lamkb, 

fabricandi  in    tibias   Intrare   posse.  765  Vie  animi  parUer]  Delet 

oportet  enim,  nt  artem  sois  ac  pro»  venom  Mss.  Marg.  BoaU  sed  prsetcr 

priis  instromentis;  Ha  aniniam  soa  rationem.    Vid.  et  sopm  747.  Ftm^. 

oti  corpore.  Lamb,  766  TsNsrasofn]  Teneram  eeae.  sic 

750  Hyrcano  de  semiiie]  Canis  (in-  enim  intarpretaftor  Nooios  Bfarcellas» 
qait)  ex  semine  tigris  Hyrcanee  con-  atqoe  hniic  versnra  prefert  et  Die- 
ceptiis  atqne  editos,  cervum  fngeret,  medes  lib.  ft.  Sic  aotem  Homeraa  de 
nedum  perseqoeretnr.  Virg.  JEn,  4.  pneri  ingenio  et  mente,  &«aAial  ^p^m», 
367.  *  Hyrcansqoe  admoroat  obera  nt  sopra  retoUmos.  Iiam5.  Ite  1.961. 
tigres.'  Lamb,  <  novellos  mentes/  nt  et  Tertnlliaiias. 

755  Deaipereni  heminee]    Homiees  Horat.  Od.  5. 84.5t.  'Ettenermei- 

mentis  et  ratioBis  expertes  essent.  mis  Mentes  asperioribos  PermaiMim 

Ixim^.  stodils.'  Melins  moUo^  si  pro/irmi 


T.   LUCRBTII   GARl   DB   RBRUM    NAT.   LIB.   111.      1285 

da  8Crip8imet  durtmda,    Ab  ea<fein  matrona  potentis;  Snnt  mihi,  qnat 

rati<me  *teneraB  annos'  dieebant.  Hic  ponsint  sceptra  decere,  manns/    Qni 

¥ero  emendabia  etiam  Pnblii  Otidii  sapinnt,  mirabor,  si  priorem  versnm 

locnm  qnemdam  in  Epist.  PhsdraB  probabtint :  ieg^dnm  arbitror,  Dig- 

ad  Hippoly  tnm  ▼•%  86.  '  Ars  fit  nbi  a  naqve  twn  fteri  regis  matrona  potentis; 

teneriscrimencoiidi8citnranni8;Qoie  Qnod  scilicet  trersn  seqnenti  confir- 

venit  exacto  tempore,  pejns  amat.'  mat;namqne 'Sontmiliiqoas/  Epis- 

Legendnm  est,  Cai  tfenU  exacto  tem-  tolaatitem  0.  vers.  11.  *De8  tibl  Lem- 

pore,  p^m  wmat,    Antea  dixerat  ts.  bos  erit,  terra  ingeniosa  colenti,  Me 

90.  '  Venit  amor  gravins,  qno  serins:  qnoqne  Jam  tales  inter  babere  potea.' 

urimnr  intns,  Urimnr,  et  ciecnm  pec-  Hoc  a  nemine  intelligi  scio,  neqne 

tora  mlnns  habent.    Scilicet  nt  te-  «deo  potest.    Lege  emendatione  cer* 

neros  lardont  jnga  prima  jnvencos,  tisstma,  nisi  bene  fallor,  Me  q^ne 

Fnenaque  rix  patitur  de  grege  eap-  J^  maire$  inler  htilhere  potee,    Videli- 

tna  eqnas.     Sie  male,  vixqne  sobit  cet  ex  Jasone  geminam  prolem  sus* 

primos  mde  pectns  amores.'    Sensns  ceperat  Hypsipyle;  qnod  versibus 

e8t,  Ubi  amor  a  teneris  annis  addisci-  seqnentibns  fi rmatnr :  *  Nnnc  etlam 

tnr,  (nam  *  crimen '  hoc  loco,  ut  alibi,  peperi :  gratare  ambobns,  Jason,^  &c. 

atrocis  signlficattonis  non  est,)  facile  Nntns  ille  terentii  Adel.  4.  7.  10. 

in  artem,  sen  babitnm  transit :  at  illn,  locns:  *  Natns  pner  est  *  *  Dii  vor- 

seo  ilte,  pejus  (i.  e.  gravins  et  mise-'  tant  bene,'  &e,     Sed  tandeni  hapc 

rius)  amat,  cni  ars  venit  (a  qno  ars  missa  faciamns.  Fiiber, 

addiscitur)  exacto   tempore.     Erit  7«7  Conjlngent]  f ta  in  Vetefe  nos- 

autem  operas  pretinm  videre  qnanto-  tro.    Vnlgati :  Con^gient;  qood  ma- 

pere  se  illic  torqneant  Interpretes  et  llm.    Vide  Indicem.  Lambint  8crip- 

a  vero  abeant.    Sed  qnando  semet  a  tnram,  Nonfngienty  fugio.  Gif, 

via  degressns  snm,  alinm  locom  in  N&n/tqient']  Cnm  libri  omnes  ve- 

eadem  Epistola  ostendam  vs*  80.  qni  teres  et  recentiores  haberent  Con^ 

et  ipse  cormptus  est :  neqne  ab  nllo  /iigieia,  praeter   adniodum   paucos : 

editore  animadversum  vitinm  fnlt :  atque  ex  hae  scriptnra  docti  quidam 

postremu8certe,qnemin8pexi,qtiam-  fH^issent,  eonjtngent,  qiio  modo  ha- 

qnam  in  eo  mirifica  qnaedam  diligen-  bent  et  nonnnlH  tibri  vUlgati :  ego  ad 

tia  est,  non  vidlt. '  Tn  modo  duritiem  veram  lectlonem,  qUasi  mann  dnctns, 

silvis  depone  Jngosis,  Non  som  mate-  reposnl,  Nonjkgknt:  qnemadtaiodum 

ria  digna  perire  tna.'    Sensus  esse  snpra   noo  minus   probabili,  atque 

alins  Bon  potest  qnam  hic :  *  O  for-  adeo  certa  conjectnra,  ex  non  JUty 

mose,  dnritiem  istam  tnam  depone,  quod  erat  corrnptnra,  feci  conJUty  8. 

neqne  enim  digna  snm  qnam  materia  41S.  <  Id  quoqfle  enim  sine  pernicie 

tna  tam  mlsere  perdat.'    Qnid  istnr,  confiet  eornm.' ^Nonfngienfnntem 

inqnies,  nMffrialiMMfp^rdtt?  Nihil,  interpretor,   non  poternnt    noftare, 

inquam,  et  tamen  ita  nsque  adhnc  lec-  neqne  refutare :  nt  snp.  8.  02S.  *  tum 

tnm  est :  sed,  opinor,  non  Ita  in  pos-  piraeterea  qnod  fngimns  ante/  dec.  sic 

teram  fiet.    Certa  enlm  emendatio,  antem  necemrio  legondnm  esti  non, 

et  sole  ipso  clarior  est,  qosp  Jam  a  nt  vulgo,  em/ingtnt.    Hoc  enim  sig* 

nobis  proponetnr.  TU  modo  dwritiem  nificat  Locretins.    Non  poterantne* 

tibri$  depone  jngoiii;  Non  eum  dnritia  gnre,  mantem  esse  teneram  in  tenero 

digna  perire  tna.    Vernm  porro  per-.  corpore,  verbl  caosa,  mentem  pneri 

gamus.    In  Epbtola  ff.  86.  qnse  ab  bimnli,  ant  trimuli,  non  poterant  nt* 

CEnone  ad  Paridem  icripta  est,  legi-  gare   esse  teneram  et  imbecillam» 

tor,  <  Dignaqne  snm  et  cnpio  fieri  Qn»d  HJamJHt  i.  e.  si  f eram  est  men*  «^ 


1286  NOTjB  VARIORUM   llf 

t«oi  esse  teoeram  io  corpore  teocro.  ette/    Itm  ooodoa  diclt,  advi 

ergo  mortAlii  ett.    At  si  Irgator  cm-  eo  eonfugere,  ted  nt  eq  c:ODf«giaBt, 

fMgenty  aot  cm^ugiad^  vide,  obaecro  eoocedit,  aot  potiuB  cogit.    C^tenn 

te,  lector,  qnid  dicatur.    Gonfngieot  genns  loi|neiidi :  '  CoBfagivnt/  pro, 

eo  iciiicet,  nt  dicant,  meotem  tene-  confogtnnt  eo,  nt  dicant,  dcc.  boCob- 

rasoere  in   corpore  tenero.    Qnare  dom,  nt  singnlare  et  elegana.    Ne 

bnc  oonfngerent  ad? ersarii,  cnm  boc  cni  aotem  suspectnm    ait   oMpliBS, 

maaime  negare  debeant,  cnmqoe  hoc  operse  pretiom  faerit,  a&milena  pror- 

nnimi  Lncretius  lioc  loco  probare  et  sns  significantise  vim  notoase»  ia  ver- 

▼incere  velit,  mentem  nna  cnm  cor-  bo,    qnod   com   maaime    amcciirrity 

pore  crescere   et  decrescere,    qno  .  Grseco,  pront  apnd  HeUodoram  in 

probato  seqnator  animnm  esse  mor-  fthiop.  asorpatur;nempeteMriote 

talem?   snpra  boc  eodem  lib.  446.  pro ;  *  erronee/  sen  *  per  errore»  ct e- 

*  Prseterea gigni  pariter  cum  corpore,  dere,  persuasnmre  babere :'  '  eo  os* 

et  nna  Crescere  sentimos,'  4(c.    Ni-  qne  decipi  ac  falli,  nt  credaa.'  liocos 

btlo  magis  emifii^aU  ferri  polest.  nte-  est,  lib.  1.  pag.  ed.  Bonrd.  U.  Am* 

reotor  enim  eo  ipso  argomento,  qno  uw^kkitrw  34,  ir^  hn^  ^  hpfdfg^  vi 

Lncretins  eos  oppngnat    Mirnm  est  fidpfiapow  ^r  letm  iwvy^  rV  ^inm 

qnosdam  homioes  ita  infeliciter  esse  vmnifUaf,   vpotmupw  ixta^   t^    fihm 

natos,  nt  non  solnm  cscci  sint  in  Ince  Aidar  froi  nai^Mdm  mimSs  mml  p»- 

clara,  Temm  etiam,  cnm  tales  sint»  r^  Adbwror,   Ainri^u^sr,  %  X"V^  «»- 

Ita  se  geranty  itaqne  se  venditent  at-  Acfiiot    ical   ttfiptm  lEoipovpMPor.    In- 

qne  oatentent,   qnasi   sint  Lynceu  terpres  Latinns  In  alia  ibi  oauMa  afalL 

Lmh,    Malim,  nt  a  Lambinoemen-  Sensnsest:  Barbaros  pertinaces,  ac 

datom  est,  ror  /Mgientf  I.  e.  negare  triste  geons  hominom  esae,  dtc. '  Ubi 

noo  potemnt.    AUi  conjtciont  legen-  antem,'  inqnit,  '  de  salate  dooperaF 

dnm,  caK/Ugewi,  Faber.    Al.  Csii^  Terint,  in  more  iis  positnm  est,  nt 

g«nt.    Laniblnus  Naa  fiigiini^  u  e.  tollant,  ettanqnam  pr«ambalamsibi 

non  potemnt  negare.    Hoc  enim  sig-  neci  dent  qnicqnid  camm  hobcat, 

nificat  Lncretinsy  non  poterant  ne-  sire  id  secnm  nnf  fntnraai  etiam 

gare  mentem  esse  teneram  in  tenero  post  mortem,  errooee  ac  falso  sibi 

corpore,  verbi  caosa,  mentem  pneri  persnadentesy  sire  a  yi  bcwtili   et 

bimuli   ant  trimuU  non  poterant  ne-  cootnmelia  yindicantes,  ant  prmripi- 

gara  esse   toneram  et  imbecillam:  entes.'      Oblitos    foerat   iaterprcs» 

Quod  si  vernm  sit,  mentem  modo  quod  pag.  SQ.meUns  exceperat:  l^ 

robnstam  in  tenero  corp6re  teneram  tk  6p^  ^amiiopuaij  wy^r»   kmwLm 

fieri,  ergo  mortalis  est.    £t  hsec  soa-  hatwr&iuu.  Pag.  t4fi.  tamen»  abi  ia 

deot,  ul  malim  Ntm  fagieni :  ferri  ta-  eodem  loqnendi  genere  aibl  conatat 

men  potest  Cei{/ifgtcnl.    Cnm  enlm  Anctor  nesclo  qnas  ambageararsm 

aUi  dicant  vs.  76ft.  '  Antmum  mntato  captat.  Preig,    Imo  non  modo  alte> 

corpore  flecti,'  cnr  noo  alii,  nt  vim  ar-  rnm  ez  Mss.  Lngd.  Bat.  idqne  opti- 

goipentorum    evitarent,  JntaMjn  ta  mum,  ezprosse  ee^ftigutmi  legit,  sei 

ienere  eerporo  ientrateeref  docerentP  et  jam  olim  qnestut  ett  Tnraeb.  Adv. 

£t  itta  voce  *scilicet'  sippo  utitnr  ftO.  10.  perversam  fnitae  haoc  ke- 

Poeta  cnm  advertario  effnginm  veUt  tionem  ab  iit  qoi  inmntant  ca  qom 

prsedudere.   Cneek,    £gregie  mar-  non  intelUgnnt.  '  Atqni  illnd  (v^ba 

ginalie  notter:    Cei^tfgMnl.     Nimi-  Turaebi   tunt)    ee^fngitnUf  belUsti- 

rum,  nt  sup.  vs.  660.  '  £t  veluti  ma-  mum  sentio  et  amaenisaimam :  hoc 

nns,  atqoe  oculus,  oaresve  seorsom  sensn  sciltcet:  Illis  bic  receptnmet 

Secreta  a  nobis  neqneant  sentire,  nec  hoc  perfogiimi  reUqunm  ait,  nt  di- 


T.   LUCRBTII  OARI   DB  RBRUM   MAT.   LIB.  III.     1287 


cant  in  tcnero  corpore  moiiteni  (iic) 
remolewcre.  iptryt  iitttm  KurmptA^* 

^tT^r.  Nam  ite  •aepeoeraero  aacto- 
res  OrecoA  loqni,  qai  eonira  literii 
tlnctasetty  et  inteliigit.  Unum  ta^ 
men  et  alterara  locom  proferam  De- 
moitlienifl  confra  Aristofitonem,  «( 
fUr  <b  TJ^  rotf  fitov  ftrrpUnira  luX  ou» 
fpoa^wninurrifwyw,  Iteraro:  ^rh^ 
latfrov  fiioy  KOfra^oifirrm  At  wAppant  mU 
pJTpu9*  Hsec  ille.  qolbns  accedo  In- 
bena,  nam  et  apad  Piaotam  ieptnr 
InMosteil.  S.  1.  49.  «Qnia  Id  enlm 
mazime  f  olo,  nt  illi  istoc  oonfogiant.' 
Agitar  qnidem  ibi  de  ara,  nt  prsesi- 
dio  miseria ;  sed  et  boc  argnroentam 
nt  aram  et  sacram  ancboram,  qno  per^ 
dita  re  conlngiant,  Poeta  considerat. 
free. 

Qnod  Jt  jum  /1]  81  mens  in  eor- 
pore  tenero  tenera  est,  in  valido  an- 
tem  fit  valida :  ergo  anlma  matatar: 
si  matatar,  ergo  mortalis  est.  Lamd. 

770  Qnoro  modo  poterU,  /|r«.]  Pont 
pagnam  snmmis  vlribns  magnaqne 
animi  intentione  depngnatara,  et  fo- 
gatos,  ntiopinatnr,  adversarios,  ar- 
gnmenta  qnsBdam  leviii  armatnrsB 
tanqnam  ad  prsdam  colligendam 
emltlit.  Primum  antem  vss.  7.  in- 
qnirit  nnde  aniroa  adnltnm  corpns 
tam  impotenter  deperiret,  et  votis 
snis  omnibus  optaret?  Unde  etiani 
membra  sfnio  confecta  Ingeret,  et 
exire  properaret?  Immortalls  enim 
sit,  et  nnnquam  teneri  corporis  im- 
becillitatem,  ant  senescentls  minam 
metaet  Cne^. 

771  Korc»]  *Aiip4pf.  sic  sap.  I. 
56S.  *  qaibos  poasint  sevi  contlngere 
6orem.'  Lam&. 

779  Vu  rnrail,  /|r«.]  Hnnc  versum 
quidam  Codd.  noo  agnoscunt.  CneclL 

77ft  Quldrf /orotsiM]  I.  e.  ant  qaid 
iibi  vnlt,  qnod  anima  exlt  e  corpore 
senectute  confecto?  iMmb» 

8emteti$]  Senio  eoiifectisy  aot  certe 
alTectit.  Plaat.  Aalttl.9.  S.  75.  *  qnem 
seoecta  state  lodos  faciat.'  Lucret. 


5. 884.  '  Post  abi  eqnum  valid»  vires 
state  senecta,  Merabraqne  defici- 
nnt,'  dec  et  item  ssepe.  Sallost.  Hist 
4.  *  Oranes,  qnihos  tetas  senecto  cor- 
pore  animus  rollitarit  erat.'  ex  Prls- 
cianolib.9.  snbextrk  et  lO.nonadmo- 
dom  longe  a  princlp.  Lamb,  In  vet. 
qnibnsdaro  llbris  iatectff.  Olfan.  8e- 
nectnte  eonfectis.  Senectns,  a,  nro ; 
nt '  «tas  senecta.'  Faber, 

776  SinU  immorloit]  In  quibnsdam 
Wbnejammertuti.  Forte  legendnm: 
emtjam  immortatL  Oifan.  ed.  prime. 
Qnorum  postremnm  in  posterioria 
Contextnm  recepit. 

At  non  emitjam  {mmertelt]  At,  si 
anima  est  immortalis  (inquit)  non 
debet  metnere,  ne  ant  roina  domas 
obrnatur:  autqaovii  alio  incomrao- 
do  afficlatnr.  Non  celabo  lectorera, 
ita  scriptum  eiie  in  codiee  Bertin. 
At  non  emUjam  mortM:  onde  iuipi- 
catui  ium  cise  legendnm,  At  non  innl 
Jem  imwnertalif  tfe,  i.  e.  at  jam,  il  ani« 
ma  immortalii  est,  nulla  ei  pericola 
imminent.  Qoa»  lectio  longe  concin- 
nior  cit,  quam  vulgata.  Haec  cum 
in  prima  editione  icripiiiiem,  Thrli- 
ioiiei  arripnerant,  snnmqne  fecemnt. 
Ego  igltnr  qood  meam  eit,  meo  jore 
repeto  ae  reenpero.  Itaque  iic  nunc 
edenduni  curavl,  cum  in  llbrii  vulga- 
tii  legatur,  At  non  iicnt  laimorf aii,  4*«. 
Lamb. 

777  Demqae  eeemahea  ui  Fraerii] 
Qnidam  libri  habent,  Si  non  «oncnMa 
ad  Veaerie,  Lamb.  Secnndnm  vii.  8. 
docet  rldlcnlum  eiie  credere  anima- 
mm  quasi  examen  circtunitare  ad 
coitui  partuique  animalium,  et  de 
iniinnatione  in  corpui  Inter  ie  mntno 
contendere,  nisi  forte  conventnm  iit, 
nt  primo  advenientii  ilt  conditio  po- 
tior.  Creeek, 

789  8i  nen  feHe]  TElpmeia  Cit.  Ri* 
dicntnm  eat,  inqnit,  aniroai,  ciun  iint 
immortales,  ad  cononbltui  p«rtuique 
anlmaotittm  prmato  adeiio,  et  cer- 
tare  inter  ic,  qnm  prioMi  eanun  in 
corpBi  receni  et  modo  natum  in« 


1288  NOT^   rAMlORVU   IN 

troMC:  Biii  forte  bec  anter  te  !«•  «jas  Kbertetis  lot  cscmpki  ssDt 

dert    iirienuity  ot  corpera  qoaHiae  LecretieMy  'VWg,  eeterot^i 

riot  priinarmn  adreoieationiy  atfoe  pnNertioi  ▼etnttforesy  iis  aC  |»ral»> 

ita   fkiade  occepentiow ;    qneoiad-  rtadis    tnfifnedfndinn     eJustiHeenk 

modnm  ▼nlgo  dicere   solemns,  qnt  Bntio  antem  ita  lefsendnni   anndctt 

prior  sit  tempore,  «mn  priorem  esse  cogit :  Nam  ez  ialaa   soppoeitiene, 

jnre.  Leinfr.  '  ADima  primnm  in  capite.  ant 

785  DemqM  m  «^Afre]  Hic  venm  ris»  ant  imis  calcibns  eeeet ; 

cnm  dnodecim  deineeps  seqncntilins,  in  toto  lioniine,  nli  aqnn  in  tnto  vi 

iteratnr  lib.  5.  non  longe  a  priecipiOi  maneret.'  Qocmadmodam  n^nn 

Lamk,    Tertiara  tss.   16.   obseiTat,  Infanditor,  priaM»    partem    infii 

qaod  ot  certa^  nascendi,  cresceodi,  vasis,  mox  medismv  deniqac  totam 

eaistendiqne  regio  definita  sit  rebns  vas  et  oniversnm  e^es  impUet.    Fnlcr 

calerisy  ita  qnoqne  animo  ipsi,  ac  ta  Emead, 

proinde  oon  magis  possit  eitra  cor-  794  Tmtiem  tn  esdem,  ^.]    Vide 

pnsy  in  qno  nascitnry  crescil,  et  ex-  Emcndationes.    8i  tanM*n  ^nnlea  boc 

istit,    degcre,    qnam    piscis    extra  referri  ad  illnd  argnmentiun*  qnod  ^ 

aqnam,  qnam  arbor  in  aerey  nnt  ia  IftS.  legitnr*  idem  com  maliia 


mari  nnfaes.    Qaod  vero  cnm  toto  ties.    Tn  videris.  £go  nbeo.    AA.  m 

corpore  nascatnr,  crescat,  et  evistat  Nof.    Honc  verftom  negligoat  intcr* 

aaimamiaimednbitandamestyqnippe  prctes.  Faber  legit:  Tnndcm  sn  ieto 

alim  anama  modo  io  capite^  modo  in  AMntnr,  nfaa  n<  tn  fote  vem  mmifnrf, 

bnmeris,  imo    calribns  fonnari,  et  Est  qaidem  in  iUo  versn  Annpmstns, 

inde  per  totnro  corpns  sensnm  dif-  inquit^  &c.    Hac  Faber.  Qom  inge> 

fnndlsentiremns.  Creeeh,  aiose  quidem  excogitala  a  velpmm 

IV0n«9a«rriBcfto]Alias,asn4Bfnm  Codd*  scriptiira  qnam  maxioie  ab- 

selm.  ttt  S.  198.  Lamb,  soot:  et  rrjicieadns  pottna  e»t  iste 

76S  VH  fMtdfMtd  msseet]  Sic  1e-  versns»  qui   nibil    profecto  bic  loci 

gnndnm :  fiidqmd  antem  valct  qnid-  H^t^  9ii*n>  1^1»  cmendatio  admit- 

qne,  nt  sflppe  alibi.  Imnfr.  tenda.    Aliqnis  tamen  legit  Tm^cm 

700  Bt  eemgWM  Umgme  emr]  Qui-  vi^  eodem  hemme^  effas  tn  CMlem  onm 

dam  doeti  legunt  etiam  boc  I0009  men<nu  via.  Soleret  menere  ia  eodem 

ynfUsr  msf,  nt  snp.  S.  070«    *  Non  vase,  i*  e.  in  capite,  bnmerisy  nnt  cnl- 

(ut  opinor)  id  ab  leto  jam  loogiter  cibns :  omnia  displicent.  CreedL 

errat.'  Ixun^.  79S  Qiisd  qmmmm  in  aasCm,  %«.] 

791  Hee  ei  poeeei  m<«,  meUte  prtas  Post  vocem  coipofv  tolle  diatinctio- 

ip99  anion  vie  Im  eapUe^  eaU  keumerie^  neitiy  et  lege  conjanctim  coasM  ccrw 

aat  ieeie  pmiibMe  eeee  Peeeet^  et  tannsci  tum^  i.  e.  certom  est.  Xem^. 

9««rii   tn  ports   eelerei:    Tmidem  tn  708  Gern^ir]    Priscianos    Ub.   Itt. 

eedem  koedne  at^  ta  tedem  wue  ma-  <  Gigno,  genui :  pro  qno  vctoatisciaBi 

nsTft]   Postremus  illorom   versnum  geno  protnlernnty  Varro  Aunbata: 

inf«  6,  IM.  repetitnr :  sed  et  bic  et  Sed  quod  hsec  loca  allqoid  geanat, 

illie  mendosnm  eme  arbitror,  nti  iilos,  Sie,  ciyus  infinitivnm  paaaiwns  Lu. 

qui  tamen  doobus  in  locis  reperie-  cretios  in   ft.   protalit,  cenl»'    &e* 

bantur,  ostondf   snperios  mendosos  Lemb.    Ita  bie  omnca  libriy  et  Pri- 

esse.    Faciie  antem  confido  fore,  nt  scian.  lib.  10.  Gifm^. 

qui    diligenter   attenderit,   fateatur  801  Qutpps   ct«ntm    moHolCy    ^] 

ille  legeodiim  esse,  Taadem  tn  tete  Qnintnm  vss.  6.  aaserit  snmmnm  essa 

Jmmine  eqw  «I  tn  tete  eose  mmieret,  £st  dementiam  pntaro  res  adeo  diverana 

qoidem  in  illo  versu  anapmstus ;  sed  ac  suot  immortale  et  mortale  coa» 


T.   LUCRBTil  CARl    1>B  EBftUM  NAT.   LIH.  111.      1289 

j«Bgi  {MHMy  et  ran  mortaleiii  (eor-  rei  poMit  «Uuipari  acdissolvi;  qnalit 
pns)  qiue  Ciim  iepaniU  sit  a  re  iato  ett  anmme  •mBmamra^  et  remm  »■!• 
immorlali  (anima)  nallis  iecommodis     Tersitan.  At  animiMiieqae  ita  setidas 

ant  malis  objiciatnry  «Ditam  immor*  est,  nt  frao|^i  uoo-  possit :  qnia  reinii 
tali  tot  dolonbns  et  molestiis,  qnot    ommbos  genitis  admistnm  est  iiwoe : 

homines  qnotidie  ezperioBtnr,  affid.  neqne  corpora  desnat)  qns  vim  snam 

Cretek,  in  animi  natnram  ezpromerey  eamqne 

60S  Cotmmtinf]  XufiMdrx^-  iLoaiK  cooficere  potiint,  cnm  stt  corporea; 

Ei  fimgi  mvtea]   £t  mntno  pati.  neqae  locns  deest,  qno  dispergotiir. 

Lamb,  ergo   animna    oon    est  immortalis. 

80S  Qatd  cnwi  dtecrstua,  ^v.]  Sic  Lnnb.    Sextum  vss.  93.  ita  se  babeL 

Ariatot.  lib.  1.  de  Anim.    *£iriirwi0r  MihiJ  est  «elerBiim  ct  immortale,  nisi 

9^  imi  T^  /M^x^  ^  vAfitm  fiii^wdfu»  ant  ob  soliditalem,  ut  atomna;  aat 

MT  dirDA»eiJMu,  «U  wpo^4rt  ^#Mn-^,  qnin  plagm  est  ezpere,  «t  inane ;  ant 

iXtnp  fiiKrtuF  rf  w^  pdi  /Aerk  ^funw  qnia  nnllos  est  locns  ez  qno  corpore 

cbw,  mi6ybr«|p  dttOi  rc  X^ywr«a<,  ind  vaK*  odrenientla  diffrin|^ant,  nut  in  qnom 

Xms  vup8mm».  i.  e.  '  Cnm  grare  antem  pnrtes  illiiu  solotSB  exeedont,  nt  (rh 

et  laboriosum  est  cnm  corporo  ani*  var)  nniversnm.    Anlma   rcro   talo 

mam  commistam  esse,  neque  ab  eo  nihil  est.    Nam  res  est  compoaita  o 

dissolri  posse :  fngiendnm  est,  siqnl-  acminibna,  atqne  ideo  non  perfecte 

dem  melins  est  aaimo  non  eme  cnm  solida.  Non  est  iaancy  quia  affidt 

eorpore  copnlatnm,  qnemadmodom  corpos,  et  ab  lllo  viciaatm  afficitnr : 

et  dici  aoiet,  et  moltis  videtnr.'     Sie  animam  yero  t^  ww  nniyersum  esso 

Amob.  lib.  2.  adr.  Oent.  idqne  moltis  nemo  dixit :  anima  igitor  est  mor* 

verbis ;  qnm  iccirco  pnetereo :  sed  taiis.  Creeeh. 

loenm  mox  iodicabo.  Iiaiii6.  Si4  ^^090«  mb  ieiu  fimgkur  hUum} 

806  In  eoueUh}  In  omtn.  Lmnb.  Neqoe  quicqnam  ab  ictn  patitnr  1 
iSieeaf  teierere  proeeliae]  Sexeentia  >ic  antem  restitoi,  mannscriptomm 

caalbns  adrersis  jactari.   Translatio  codicnm  anctoritatem  secntns,  cum 

dnctaa  mari.  Lege  Arnob.  adr.  Gent.  in  vnlgatia  legator/nmft/icr :  in  qni* 

lib.  S.  de   miserils  atqoe  «ramnisy  bosdam  etiam  figUwr:  qnod  otrum- 

qnas  perfemnt  anims  hi  corporiboa  qne  mendosnm  est,  et  ab  indoctia 

hnmanis  inclosae,  ibi :   <  Nisi  forto  depravatom,  qoi,  quid  sibi  vellet  boc 

rex  mnndl  Idcireo  ex  se  itenitas  hne  fimgiiwr^  nescirent.    Hoc  secnli  snnt 

animas  misit,  ot,  qtt«  foeiMit  apnd  Tiirasones,  et  nt  snnm  edidernnt : 

se  Doflp,'  &e.  Lam^.  ant,  ne  mentiar,  taciii  probarunt : 

807  Pw<<r>a  fMmnn^]  Utitnr  qnod  in  aliis  aexeentis  feceront. 
eodem  fere  arfatfeato,  et  Tero  iisdem  Lemb,  Ita  Lamblnos ;  nec  fiwigUur 
▼ersibns  libro  qninto  ad  probandnm  admitlendum.  Creeek, 

mondi  interitom.    Est  autem  argo-  818   JHffugiat]   Diffngiat,  nempo 

mentnm  ab  ennmerattono  partiom,  snmma  snmmarnm.  al.  ^ugimd,  et 

hoc  modo:  Qoieqnld  steranm  eat,  itavnigo.  di^i||iaiU  attteffl,rcssHbin«> 

aut  eo  mteraom  est,  qoia  cnm  soUdo  teli.  Idimb.    Via.  sumnia  snmmarnm. 

corporo  constet,  non  posslt  ab  iojoria  Aiii  D^ugiaut:  vii.  partes  «nmms 

exteraa  frangi  ant  dissolvi,  ictosqne  snmmarnm.  Creeek, 

omneis  contemnat  ac  repellat ;  cnjns-  Qm«  Pamt  ineiiere]  Qn«  possint 

modi   sunt  corposcnla   prima:    aut  incidere  in  snmmani  rernm.   Ulitnr 

quia  sit  intactnm,  neqne  ictns  ollos  eodem  verbo  sup.  lib.  2. 227.    <  Inci- 

in  se  recipiat;  cnjnsmodi  est  inane:  dere  e  sopero  levloriboa.'  Lemh. 

ant  qnia  nnltns  sit  locus  circum,  qno  820  At  meipu  {uti  danrf)]  Removet 


1290  NOTiE  VARIOBUM   111 

nane  et  refellit  trU  ilU,  qaonun  «no  bioi  lib.  S.  adv.  Oent.  '  Oanu»  eiiia 

eUqeo  potito  poMet  ewe  anime  iBi«  passio  leti  atqae  interitm  janae  eatt 

nortalii :  qao  facto   leqmtar   eaoi  ad  morteni  dncent  Yiay  et  inevitnbi- 

eue  mortaieni.  Ltmk,  lem  rebos  aflferenslbnctionem.'  Idcm 

8^4  Prwuere  ktme']    Fateor  eqni-  eod.  libr.  '  Rortot  vero  ti  aninMa  leti 

dem  in  librit  manaser.  legi  Comwrr,  adenot  janoas  (Epicari  nt  lenteniia 


qoeotadmodnm  et  in  volgatis.    Ve-  definitar)  nec  sic  cansa  est  compe- 

ramtamen  repotni   Prorofre.     Nam  tens,  car  ezpeti  philoaophia  delieat.' 

'cormere'    ▼erbom  est  absolotom,  Ixnn6.    Id  jamsaepins;  aiiiBM  perit 

nisi  qnod  o  Piaoto  videtnr  asurpari  AkoirxepAs»  Fak, 


itfepywnnm  io  RadenU  2. 6.  68.  <  me         8S0  Qaad  it  fmte  tdco  oi.] 
corrnere  posie    aiebas  diritias.'  et    fopi :  qom  occapnty  qnod  dici  pete- 


item  alibi.    Veram  non  significat  in  rat  pro  aninue  immortalitate,  nempe 

illis  loris  evertere,  ant  percellere,  eam  a  rebns  letalibos  et  mortiferia 

qnam  verbi  significationem  bic  locot  ette  tntam,  ¥01  quia  incommoda  ilU 

poatnlat,  ted .  nna  ernere,  et  coUi*  non  tint  prorsos  a  salote  aliena,  rel 

gere,  teotfimi^^i^cifr :  nt  et  apnd  Var-  qnia  qatB  ei  eTeninnt  ineommoda  et 

ron.  de  L.  L.  4.  *  Corbet  ab  eo,  qaod  noxia,  priot  repellantnr,  qoam,  qnid 

tpicas,    aliodYe    qoid   conniebant.'  noceant,sentirepossit.    Idigiturtio- 

Apnd  Catnllnm  aotem  in  carmine  ad  tam  ona  eademqoe  opera  removet  nc 

Manlinm,  obi  yulgo  legitor  comieri^,  refeilit.  probatque  este  fiilsnm,  onm 

legendnm  ierrmerU.  ts.  64.  '  Nam  mi*  a  morbis  corporit,  qnibns  ipsn  q«o- 

fai  quam  dederit  doplex  Amatbnntia  qne  laborat,  tnm  ex  ipslns  animi  pre* 

cnram,  Scitis,  et  in  qno  me  torrnerit  priit,  dom  et  fntnromm  metn  cmein- 

genere.'  qnod  mihi  indica? it  non  ita  tnr,  et  prteterifomm  dolore,  ac  m«- 

pridem  Tomeb.  cnm  ante  sospicalut  rom,  et  celerit  affectibns  contnbes- 

estem  legendnm  exereiterU,  Prerwere  clt.     Legendnm  antem  ett  ita,   nt 

igitnr  hoc  loco  repotni,  Lucretii  ten-  excndendmn  coraTi,  ie<«lt6ns  oh  rp* 

tentiam  tecntut :  qnod  significat  lon*  6iit  mnmte :  i.  e.  tnta  ab  ea  pnrte. 

ge  lateqne  percellere  et  penrertere,  qua  res  letales  eam  Imdere  ct  peri- 

ntapnd  Hor.  Od.  1.  S5.  IS.  ^lnjn-  merepotsent:  non,  nt  ▼nlgo,  mlnii- 

rioto  ne  pede  proroat  Stantem  co-  6nt  «6  re6nt.    Sic  enim  loqniutnr 

Inmnam.'    Lamb,    Ita  omnes  librl:  Latini,'a  periailo  tatns,"afriKore,' 

corrvcre.    Lambinns :   Prenere,  Gif.  *  ab  injnrin  cmli,'  et  timilibns  ' 

Codd.  Cemure,    Lambinnt  Prorugre^  tot.'  Lomfr.    Septimnm  vm.  IS. 

qnoniam    Cemure    noo    ntnrpatnr  tinetor.    Siqnis  vem  dicat  nnii 

ipfpTifriicfit :  alii  Lambino  non  cre-  rel  eme  adTersns  contraria  mnnitnmy 

dnnt,  dnm  rem  eadem  sit  senten-  vel  qnm  contraria  adreninnt  nd  ip» 

tia,  de  lyllaba  litigent  grammatici.  samntqaenon  pertingere,¥elai  per« 

Craedk.  tingant  printquam  noctnnt  repeUi, 

Fielmlo  Inr6uw  me(em]  Hot  versni  id  mfutent  corporit  morbi  qQihun 

mente  volntabat  Virgilint,  icribent  ipte  etiam  animns  Inbont :  ndde  oi- 

^Bn.   6.  780.  'Totamqne  infoia.per  rat,  mctni  paenaram  pott  OMirtna^ 

artns  Ment  ngitat  molem,  et  magno  conicientiam  qnm  impiot  fiitignt,  ia- 

te  corpora  mitcet.'  Hen,  laniam  deniqoe  et  letiiargnm,  et  fate- 

897  Exaferg%\   Foras   dispergi  et  beris  nnimnm  a  rebns  pemicioaia 

ditsipari.  jLam6.  nitnm  non  esse,  at  ab  illis 

888  Perire]  Tcncri.  Gif.  oppressnm.  Creech. 

889  HmMi  ^gitfnr  ie«t,  ^rc]  I.  e.  non        8S1  QwhI  ld6oU6nt]    AIU 
Igitor  mens  immorUlis  eit.    Arao-  Inepte:  nt  et  ^Picna  saintis'  in 


T.   LUCRBTll  CARI    DB   RBRUM   NAT.   LIB.  III.    1991 


qaeiili  ▼•rau.  Cmdi, 

882  Autquiafumveniuniyifc,']  Hic 
^t.  cum  dnobos  deinceps  iequenti- 
bna,  fncrant  tnrptter  et  foede  sno  or- 
dine  et  loco  nioti :  eos  anteni  in  snnm 
ordinem  et  locura  restitni,  a  codici- 
bos  mannscriptis  adjnlns:  nempepoet 
Tersnm,  Quod  hiaUbua^  ifc  et  ante 
versum,  SeUuet  u  veru  hugif  4re*  boc 
eoim  ordine,  et  sic  leif^bantnr  in 
omnibus  libris,  QuodtMihUfifc.  &i* 
ltc€<  e  vera  hnge,  t^c,  Aui  quia  non  «f- 
«timf ,  ^.  Aui  ^uia  qam  vemmai^  ifc. 
PkIss  prias,  ifc,  Prmier  ent»  quum^ 
ijfc,  £go  tamen  ▼elim  versnm,  Aui 
guia  nou  veunmiy  Ifc,  legi  post  hos 
dnos,  Auifmaqumvemuui^9fc.  Puiaa 
prtiis,  dfc.  HsBC  omnia  dfsslmnlamnt 
fiAmaw  homines.  RefelUt  antem  (nt 
dizi)  negatque  dnas  ilias  rationes, 
qose  possent  ▼alere  ad  confirman- 
dam  animi  immortalitatem :  quamm 
bsBC  prima  cst,  ea  qns  animo  letalia 
aont,  non  accidcre  animo  prorsns 
aliena  a  salnte :  altera  est,  ea  qnss 
letalia  ei  eTeiiiant,  prius  ab  eo  re- 
pulsa  recedere,  qnam  damnnm  sen- 
tiatnr.  Lmh, 

AUcua  caluiic']  Vel  sic  legen- 
dnm:  nam  ita  scriptnm  reperi  in 
dnobns  lib.  calamo  ezaratis :  vel  elie- 
flia  se/ifie. '  aliennm  salntis'  aotem  usi- . 
latum  loquendi  genns  esi  Latinis,  et 
*  aliennm  salnte,'  et  *  aliennm  a  sa- 
late.'  Legitur  antem  mendose  in 
▼ttlgatis,  plhie  caluiic,  Lamb.  Bfe- 
rallns,  pessime,  contra  omn.  libros, 
plena,  Oif.  Sic  'aliena  rogoram'  6. 
1S8I. « aliena  consilii'  Sallnstins  diut 
Cat.  cap.  40.  <  alienum  dignitatis' 
Cieero  1.  de  Flnib.  et  alibi.  Est  an- 
tem  loquendi  genus  a  Gr»cis  trac- 
tnm,  de  qoo  vide  Vossinm  Patrem 
de  Constractione  cap.  nndecimo. 
Hm. 

816  Prmier  euim  quam  fnod  merM 
est,  cum  cerperi  mgre  eei]  H«c  est  ve- 
ritsima  scriplure,  ex  veteribns  nos- 
tris  restitota.  In  qnibnsdam  vnlga* 
tis,  offstef.  Ut  estet  Creticns  quinto 


loco ;  nt  et  alibi.    Forte  etiam,  mer- 
triecumeerperinegrei,  Oif. 

Prmier  eatm  quam  quod  merbis  ium 
cerporie  mgrk']  Hnnc  veranm  misere 
laceratnm  in  libris  vnlgatis,  restitni 
ez  vestigiis  antiqnoram  codicum : 
qnoram  in  aliis  legitnr,  cum  corporie 
mgrU :  in  aliis,  eum  corpore  eegre  esl, 
quod  antem  ad  principium  versus 
attinet,  cnm  in  vnlgalis  qnidemfet 
doobns  mannscr.  ita  legatnr,  Preeter 
euim  quam  quod  merbi  eet^  (qns  scrip- 
tnra  sine  dubio  mendosa  est,)  in.  aliis 
antem  dnobns  partim  ila,  Praier 
euim  quam  iam:  partim  ila,  Prmter 
euim  quod  qaam  moHn  eei:  neqne  boc 
sine  liinra :  ego  sic  raposni,  Prater 
euim  quam  quod  morbig  ium  corporie 
mgrii:  i.  e.  prseterqoam  enim  qood 
tnm  morbis  corporis  segra  est  sen 
tegrotat.  £x  hoc  *  spgrit'  scilicet, 
qnod  non  intellexerant  arrogantissimi 
Thrasones,  declaratnm  postea  a  doc- 
to  quodam  viro,  factnm  est  mgroiai, 
8ic  antem  edidi  jam  tum  cum  prodiit 
editio  seconda:  nam  in  prtma  sic 
scripseram,  Prmier  euim  quod  ium 
uunii  esl,  eum  corperi  etgre  eeiy  eamqne 
scriptnram  panlinm  immutatam  simi- 
ns  ille  sibi  adscripsit,  et  secutns  est, 
nt  suam.  qnam  semel  jam  a  me  in  se- 
cnnda  edilione  repndiatam,  ac  rejec- 
tam,  iteram  hie  improbo :  et  alteram 
illaro,  Prerier  eiitjR,  quam  quod  morbie 
ium  corporie  mgrit^  amplector,  prss- 
sertim  ab  Adrian.  Tnrnebo  eodem 
teropora  approbatam :  cnm  ei  idem, 
qnod  mihi,  paucis  anle  mensibus 
qnam  e  vita  decederet,  venisset  in 
mentem.  Non  dissimulabo  tameo, 
Zoiluro  istam  hanc  secundam  scrip- 
tnram  in  animadvenis  probasse,  a 
Tnrnebo,  et  a  roe  in  secnnda  editione 
admonitnm.  Ijamb,  Ita  Lambinus 
aliqnando  legebat  Prater  euim  qued 
ium  morH  eti^  eam  corpori  eegre  eet, 
Alii  Prater  euim  quam  quod  morbi  cst, 
eumcerpuemgrotai,  Creech.  Malim: 
ergret,  Vide  quat  sop.  ad  vs.  107. 
notavimos.    Idem  Gifanio  ibi  placetj 


1202 


NOTA  VARIORUM   IN 


aeqae  Mc  dwplicet,  qaemdmodam 
et  Ts.  hojot  lib;  fttO.  et  6.  ▼••  8M.  «• 
gmeere  nen  «^friMcfv  edendam  cora- 
▼erat.     Forte  taoien  et  *  «grit*  et 
*cgrct'    dizere   veterei,   proat   in 
^mgrere'  peaaltioram   aot   corripe- 
rent,  aat  prodacerenty  ■ienti  in '  fer* 
▼ere/  et  similibiit ;  ande  tam  vfriv 
cere    et   ferTiscere,  q«un   irgres- 
cere,  et  fertetcere,  dfc.    Qood  an- 
tem  VoJgatom  illndy  cefpaitffrM, 
ncqoe  hoc  loco  Improhat  idem  Oi- 
fanios, '  et  6.  IISS.  dnm  aperte  ibl 
retioet :  *  An  o«eliim  nobia  altro  na> 
tora  cormptom  Deferat.'  taeite  sie 
aatit  defendit,  oiroirom,  nt  ilt  Creti« 
coa  in  qointo  loco,  de  quo  in  Coitee- 
taneis :  oppooere  ei  juvat,  qn«  In 
Ad?.  «nis  cootra  Pieriom  Tameb. 
dispatat,  31. 10.  '  Si  ita  impone/  in- 
qoity  '  licerety  syllabaram  leges  yio* 
lare,   qois   non    carmen    ptngeret^ 
Quid  nobis  pr«ceptis  opns  essetf 
Scriptom  ftiisse    pnio  craeivfVNi,  tfc, 
(Vide  Mb.  6.  loco  cittto)  Nlhilo  seei- 
ni  et  illod  eidem  non  assentiar,  Lo- 
eryCtiam  lib.  4.  (imo,  hoe  loco,  lib. 
8.)  scripsisse :  PrteUr  emm  pmmqwd 
moHn  €st,  oon  ecrfmi  ttgnfttit,    Nam 
et  hic  leges  antiqnantor  syllabaram, 
et   io    antiqno  ezemplari   reperio: 
Fneter  enim  qumm  quod  marhU  cam 
eoTjfefU  €Bgrk,     Quomodo  plane  le- 
gendnm  censeo.'     Hsec    Tomebus, 
qoem  ride  et  SO.  10.    Aliam  Tiam 
insistit  Christoph.    Rofos,  tom.   ii. 
Fae.  Crit.  pag.  605.  nimirnm,  ottf 
diphthongum  in  '  cegrotat'  correptam 
a  Locretio  velit,  qoemadmodom  in 
'  sadibosTe  pr»astis'  a  Virgilio ;  rel, 
expnngendamlitteram  $  in, '  corpos/ 
oty  ^corpn'  «grotaf   per   synala- 
pham  spond»nm  pro  dactylo  consti> 
toat,  Sce,  Cojos  rei  exempla  prodacit 
4.  215.  0.  929.    Sed  notandnm,  pri« 
mo :  In  *  praeostls,'  pora,  uti  vocant, 
diphthongns  est«  ntqoe  ita  Orseco* 
rom,  eoqoe  tritlssimo,  more  corripi* 
tor.    Tale  et  illod,  qood  io  Ind.  Oi- 
fanius  prodoclt :  *  Insnls  lonio  in 


magno.'  Secos  teee  rea  habet  in 
»grotat.  Deinde,  qnod  ez  4.  915. 
^Qoam  poDcto  temporis  imago,'  et 
ex  6. 220.  *  Et  liqoidom  poncto  fadt 
SBS  in  temporis,  et  aarnmi^  id  Ibr- 
taste  Doo  ita  contemnendom ;  oasn  et 
priori  looo  eandem  agnoacnnt  Var* 
Lect.  tcripturem ;  et  timiliter  Iwad 
dobie  etiam  scripiit  Lncretiosy  8, 
208.  'Nonne  vides  etiam  pateftctia 
temporis  pancto  Carceriinm?'  Noa* 
dnm  tamen  synakephis  opna  est* 
Salvi  ibi  nnmeri,  modo  •  in  *  temporia' 
tta  tnppretserit  aot  extriverit,  nt 
ditiyllabam  fiat,  ex.gr.  *  temp*ria 
imago,'  'temp'rii  et  anmm.'  Potte» 
riori  loco  litteram  s  esterl,  in  coii« 
Ihato  ett.  Preif.  Etiam  Vottint  io 
Etyosolog.  p»  12.  reponit  «fre<,  ab 
<  tegrea'  enim  '  ssgresco,'  nt  a '  calea»' 
^calesco,'  ab  <  horret,'  *  horreteo/ 
dicimot  enim  'mgretco/  aon  Tera 
*tegriieo.*  Hea. 

889  iidhijtse  mm]  Ita  hoac  locwn 
tcripsi.  In  vet.  libris  :  oMdts,  nmM^ 
ma2e  odiaissa.  '  Anis'antique>  prooB* 
nis.    Hinc  variatnm.  Gif, 

Pr€tteriti»iue  admine  «onts  p.  r.] 
Cum  bi  dnobos  codicibos  manutcrip- 
tii,  Pr^eriiietf^t  adaitSM  maats,scrip« 
tom  reperissrm :  leciio  aotem  ▼nlgn» 
ta ,  PrmteritiMgme  mdmuee  wmtie  peeemimy 
9fe,  non  dico  mihi,  sed  virit  doctia» 
limit  non  ferenda  videretnr :  ego  coa- 
Jectnra  dnctns,  et  scriptnrse  reterit 
▼ettigia  tecntos,  aie  reititni :  Prette' 
ritieqet  edmlua  emiie  peeeeie  remerdemt, 
qose  lectio  sine  dnbio  rectn  et  gciw 
mana  Loeretlana  est.  Nam  qnod 
alil  libri  manoscriptl  habent,  Ptmim^ 
Htieque  nude  edmimie  peecetOf  i^.  fai^e 
qooque  depravata  est.  Com  hsec  itm 
edenda  corassem  io  doabas  jam  edi* 
tlonibus,  Zoilns  meot,  lilii  Iwc  totnaa 
vindicavit,  hoc  tantnm  immntmns  • 
mea  emendatione,  qnodaais  pro  omvta 
posoit.  Qoasi  vero  ignoraresay  ve» 
teres  dixisse  *  anns '  et  <  anellnt/  pr« 
iii  qofle  hodie  ninrptmoi,  *  aoQua'  ct 
<anneUas.'  Sic  tolent  fttret*   Lom^ 


T.  LUCRBTII  CARI    OR  AERUM   NAT.   LIB.  IIK       1293 


Rejico  vero    PfwUfUitque    «rfMMM 

Creeelk 

840  wiMe»  uiiMe}  Vide  qii»  wl  4* 
1116.  Preig. 

842  Ni^  ii^t<iir  mtr>  «•<,  «i  «m  m- 
fiM,  4r^.]  Concladit  «IBC  ex  eo,  qnod 
aninie  ut  mortnlis,  quod  probere  co* 
aatu»  esty  mortem  BiUi  eese,  BiliilqBe 
Bd  Boe  pertinere.  Qna  de  re  eic  Epi* 
cam»  apod  Laertinm:  aw4l>{'*  8i  iov- 
rVr  A^  r^  rofiifw  fi!i|8^  «^s  ^htwb  c&oi 

0i(pwr«i*  S0ar  twho'»  ^pM^  fiajl^p  •bm 
Vfhs  ^ot  T^y  tfcirafror.  4«0^iMrrbr  7^^ 
iTMtf?  r^  T^  {'•»09  0n|T^,  o^  Krapor 
vpo<rr«9ti(M  xp^^^  AAAA  r^  &9eMUp(cM 
^lfcXojpiini  «^r,  &c.  i.  e.  *  AssBefao 
toipeBfli  ei  cegltatioikiy  at  pates  mor- 
tem  BiUl  ad  nos  pettiBere.  Naoi 
orooe  boonm  et  nu^m  ki  seiMB  eat. 
Mors  antem,  sensos  prrratio  ett :  ex 
qao  recta  opiBio  et  Botitia  nascitBr, 
mortem  nihU  ad  nos  pertiaere»  Dat 
OMm  0)08  mortalitatis,  qos»  ▼its  est 
particeps,  frneiida»  fiicBltatem,  noa 
iBfinitBm  tempna  adjicioBS,  sed  in»- 
mortaUtatis  desiderinm  aaferens.' 
Idem  apnd  Platarcli.  Ubro,  Ikc  Mk 
tfp  Wrur  4iUm  Korr*  'flatimwpop:  Bi^srtSp 
ri  THf  ip  rtf  fii^  iidKT^  rhv  filt^  hrmms ; 
ifn^r4rffam»  rh  yitp  \v6hf  itmurOtfro^  rb 
8*  Arofo0VTO«r^  Mkp  irp^  ^lfMU  i.  0« 
<  Tnne  melius  qnippia»  iis  qiiaB  snat 
in  vita,  post  vitam  tiba  cogitationo 
depiBgis  P  magpepere  falleris.  Nam 
quod  dissoltttum  est,  seoau  caret: 
qood  antem  senMs  caret,  nibil  ad 
nos.'  Ad  eaadem  seotaBtiam  perti- 
aet  Grsoam  illud  epigramma :  lAm 
9iipmr9P  ri  ^ofiwr^tf  rhn  VHX^a*  70* 
ptr^fOf  T^  «a^orra  i4<roMi^  Kel««ylivs 
Mpa» ;  Moiwof  &ira^  AniroSi  yapoyiroTBi, 
o&Btf  «<rr*  eMr  E25^r  ris  «nrnM'  Mr^' 
fop  Ipxiijutpop,  Al  M  piaoi^  iroX\al  iGal 
iio«U\ai»  A^Xor'  ^  tfXAor  *B^x4<cmb 
OinrrHr^MalfMTa^aXA^Hmi*  i»e.  (ut  qoi< 
de»  ego  IttdibBBdBs  verti)  'Qaid 
mortem  horretis,  canaara  matceaque 


qaietis }  Pelleotem  morbosy  pauperi* 
emque  gravem?  Sola  ad  mortaleis 
seinel  adrenit  illa,  aeque  umquam 
Adroiiientem  iternm  cernere  quis 
potnit.  At  mnhi  et  varii  hinc  illiiic 
iBvadcro  pergBBt  Nubc  huncy  nunc 
illam  morbi  alii,  atqoe  aliL'  Lamb, 
Qotd  veio  si  anlma  mertalis^  si  ali* 
qoaiido  nata*  oiim  etiam  peritnra 
foret,  quid  inde  lucri?  Respondet 
LBcretiae  vss.  Ig.  BCortem  ipSBm,  et 
peenas  post  mortem^  quas  viilgus  lio<» 
miaam  taotapere  timety  nos  toti  mer- 
tales  Bon  amplios  metBomus.  Ut  eaim 
nos  nondum  natos  pugB«,  tiuiMiUuSy 
pBuiea  deBiqae  belia  aoa  torbarBnt, 
sic  etiam  mortuosy  qaoniam  anima 
aN|Be  ac  corpas  interit,  bella,  tnmnU 
tus  nuUa  solicitndine  afficieat.  M. 
TuU.  Ub.  1.  Tusc.  Quast  <  Qni  enim/ 
&e«  CrreoA. 

844  £*  MiB<  OBteac/o]  Ad  buBclo- 
com  yiBstraBdam  pertiBent  iUa  M. 
TttlL  Ub.  1.  Tose.  <  Qni  eaim  satia 
vidarity  id  quod  est  lace  clarius,  aei- 
mo  et  corpore  eonsumto,  totoque  ani- 
maBte  deleto^  et  lacto  ioteritn  Boiver- 
so»  Ulod  aBimal,  qaod  fBerit,  factam 
essoBihii:  is  ptene  perspiciet,  iBtet 
Hippocentanram»  qai  immqaam  fa- 
erityet  rcgem  Agaroemnonem,  BibU 
interesse :  nee  pluris  Bunc  facere  M. 
CamiHum  hoc  civile  beUom,  qoam 
lllo  vivo  ego  fecerim  Romam  cap- 
tam/  &c.  Idem  ibid.  pancis  post  ver- 
sibos,  '  Nalura  vero  sic  se  habet,  utt 
qaomodo  initiBm  nobis  rerua  om- 
aium  ortns  noster  aierat»  sic  eutam 
Biors :  qasBy  at  aihil  pertinuit  ad  oos 
ante  ortumy  sic  aibii  post  mortem 
pertiaebit :  ia  qoo  qaid  potest  esse 
mali,  cum  mors  neo  ad  vivos  pertiBe- 
aty  nec  ad  rooctoos  P  alteri  niiili  sfmt^ 
alteros  non  attingit.'  Ijkmh^  Eadem 
fero  habet  Qatai^erus  ad  Antoiiiiu  \3L 
S4.  Mac. 

84ft  OmMto  911MB  btUi  trepido  cob- 
siissa  taaufltii  Harrida  cofiCrsoNMrr]  Sic 
Arnob.  lib.  7.  'Uannibalem  illum 
PouiBmy  hostem  potontem  ac  vali- 


1294 


NOTiS   VARIORUM  IN 


dnm,  snb  qao  iincept  et  dnbia  ret 
Rom.  contremait,  et  magnitado  tre- 
pidavlt,'&c.  Lamb, 

847  Orit]  Italegendum.  Vulgati: 
«arii.  Otf. 

Awrii]  Alii  mf :  sequentem  vemnm 
recte  edidit  Lambinns,  licet  Codd. 
In  dMbio^ /uere  MirorMM  «d  regna: 
unde  OtAmiuB  In  dnbiepu/keret  «ir»- 
rHM  od  r.  e,  Creech. 

848  In  dtMeque  fnerei^  mirerum  ai 
regna  cedendMm]  Ita  ex  Yeteribus  li- 
brit  restitui,  qui  et  Jveref  Tel  fnerii, 
habebant.  Fneret  est  dissyllalram. 
Ottidam  Teteret :  ntreque.  Oifan. 

In  dmhiefue  fnit,  eub  uirerum  regna] 
Kihil  fere  diBcrepabant  boc  loco  libri 
mannscr.  a  vnlg.  qni  tine  dubio  eor- 
rupti  snnt,  cum  lic  habeant,  In  diiH> 
equefuere  utmrum  ed  regna  eadendmm, 
pfc,  itaqne  menm  institutum,  ne  qnid 
mntarem,  nisi  ez  auctoritate  Tetemm 
codicnm,  tenere  hic  non  potoi :  sed 
sic  excudendam  cnravi,  In  dubi" 
oque  fuit,  eub  utrorum  regua  eadendum 
OmMibuef  dfc.  1.  e.  et  dubium  een  in- 
certnm  fnit  snb  ntrorum  imperinm 
cafuri  eB«ent  omnes  homineiy  Kar- 
thaginienBinm  ne,  an  Romanomm, 
hec  enira  Bcriptora  multo  facilior  et 
planioreBt.  Nara  primnm  ita  allbi 
loquitur,  ^  in  dnbio  init,'  pro  dnbinm 
fuit,  inf.  eod.  lib.  1009.  '  PoBteraque, 
in  dnbio  CBt,  fortonam  qnam  vehat 
stas.'  deinde  Plant  Trinnm.  9.  4. 
lOS.  <In  ambigno  CBt  ctiam  nunc 
quid  de  hac  re  fiat.'  Deinde  ^  cadere 
Bttbimperium,  regnum,  etleges,'  et 
Bimilit,  nflitatiora  Bunt,  qnam  ^ad 
imperium,'  &c.  nt  idem  fi.  1146. 
'  qno  magtB  ipBum  Sponte  ana  ce- 
cidit  Bob  legcB,  arctaqoe  jura.'  M. 
Tnll.  oratione  pro  Fonteio,  *  Mnl- 
toqne  ejuB  Budore  Bub  popnli  Rom. 
imperium  ditionemque  cecidernnt.' 
Araob.  Ubr.  7.  '  AnctoB  imperli  ^» 
neiB,  innumeraBqne  provinciai  Bub 
legei  vestri  cecidisse  dominatus.' 
Itemm  M.  Tnll.  accus.  11  b.  5.  *  Nnm- 
quam  te  snb  legom  et  judiciomm 


potestatem  casnran  ease  patatli!' 
Recepta  anlem  et  ▼nlgatj 
tnra  durior,  et  qnae  immi 
aliter  explicari  posse,  qoam  ai 
bnm  '  fuere '  referatnr  ad  Ul«d 
antecedit  'onuiia,'  boc  modo:  ct 
cum  omnia  fnera  in  dobio,  '  ad  nti»- 
ram  ragna '  cadendnnneaoet  onMihm 
hominibus  terra  et  ■«ri,  id  cst,  is 
ntroram  sen  snb  ntroraiD  regon 
homines  necessario  caaari 
Nam  '  cadera  ad  regna  '  loqoendi  ge- 
nus  est  insolens  et  inaaitafan.  Qbs4 
sequnntur  tamen  et  probant  IW^ 
sones.  Sed  hoc  malo,  qoam  eoa 
tam  Bcriptvram,  qoam  repert, 
assnmere,  ut  consaeverant. 
hoc  eis  fnit  satis :  sed 
tissimnm  finxerant*  Lacretioqae  i^ 
finxernnt:  Indmbieqme/merei^ 
ad  regna  cadendum,  Noone 
tentnm  eBt,non  verans? 

/a  dubieqme  fmi]  Hoc  almpMcisri 
mnm  pnto.  Oilanii  Jmermi,  idqoe  di> 
syllabHm,  suo  facile  anctori  reKaqaa. 
Quod  reliqnum  est,  In  dmkieqmefuat, 
licet*  magnis  fnltnn  aoctoritatihoi, 
neqne  sic  tamen  placet.  Qum  etm 
hssc  ratio  loqoendi  est  i  ]>alMtaTere 
homines,  nbinam  tandem  ooudliai 
homlnlbns  cadendnm  foret;  oisi  qait 
forte  ad  eadem  illa  onmim  hoc  releRe 
velit  de  qnibns  prozime:  qood  ia- 
snlBum  foret.  Recte  itaqae  In  ds- 
bioquefmi  eub  mirorum  regnm.  emdemium 
Omnibua  hmmame  foret,  Vel,  qoomt- 
do  etiam  legere  nihil  vetar,  /a 
que/uity  uirorum  adjregma 
'  In  dubio  foit,'  non  apod 
adeoqne  eosdem  illos, 
dnm  erat,  sed  apnd  fortonam,  a 
mente  Lucretii.  Silins  io  prosms 
sno,  hoic  manifeste  loco  inteatos,  s- 
militer : '  Qntesitnmqne  dia,qaa  tu- 
dem  poneret  arce  Terramm  ibrtnas 
capnt.'  <  Qnflesitnm  *  vnlt  et  illOy  om 
nt  opinor,  ab  hominibna  aed  a 
quoB  agnoscit,  aot  ipsa,  ci^ns 
tam  mentionem  facit,  Fortooa.  Nots 
fomam  loqnendi,  *  Onnibos 


T.   LUCRBTII   CARl   DB  RBRUM   NAT.   LIB.  III.      1295 


ttii/  pro  hominibns  ac  mortalibiu ;  Qt 
niilla  a  OaMendo  in  hnjus  lib.  ▼&.  80. 
matatione  opns  sity  ubl  noster  simi- 
liter  *  ▼its  Percipit  hnmanos  odinm, 
Incisqne  vidende.'  Oass.  iM§frmio$  sal>- 
atitnit.  Oallis  hodieqne  U$  hmutmi, 
Preig.  Qnit  dnbitet,  quin  Ti  tum  Imi- 
tatos  sit  Lndhnns,  qni  ad  Cleopatram 
et  pognam  Actiacam  respiciens,  ita 
canit  10. 66.  '  Leneadioque  fuit  dn- 
bios  snb  gnrgile  easas,  An  mondnm 
ne  nostra  qnidem  matrona  teoeret*' 

CTIronm]  PsBnoram  vel  Romano- 
rom.    Fdter, 

850  SUf  M  nom  criaws]  Sic,  ubi 
BOD  erimns,  i.  e.  cum  animns  a  cor- 
pore  sejuDctas  erit,  ex  quibns  con- 
stamnSy  et  nnnm  quiddam  cffecti  sn* 
mns : '  Scilicethaud  nobis  quicqaam/ 
&C.    iMmb, 

861  QwftiisesnmMS«ail€r«plt]  I.e. 

ex  quibas  conflati  et  coagmentati  sn« 

mns.    Cormpti  erant  hoc  loco  vol- 

gati  codicesy  in  qnibns  legitnr,  ipUim 

k4tiimu»f  pro  qmbM  •  msnm:   qnm 

scriptnra  sine  ulla  litnra  reperitnr  in 

lib.    mannscr.    La«6.     Ita  Tcteres 

codd.  Tolgati:  A^sianis.  Versum  adnl* 

terinum:  N«m  n  Nutfsrtam,  4pc.  quia 

a  libris  vetcribas  aberst,circamscrip- 

simns.   6i/mi.  Festus, '  Comprehen- 

dere  vinculo  antiqai^  apere'  dicebant, 

nndo  ^  aptus '  is  qoi  coD?enienter  ali- 

cai  jnnctus   est.'     Catnil.  £p.  S8. 

'  AptissarciDulu et  expeditis/  CrtttK 

859  &t/iMl  kuMd  na6is,  4v.]    Hic 

Ts.  pertinet  ad  ilbi  snperiora:  sic, 

nbi  DOD  erimns,  et  cnm  anirous  a  eor- 

pore  discimos  ae  divalsos  fuerit,  ez 

qnibus  snmns  nnnm  quiddam  iiicti : 

scilioet  haud  nobis  quicqnam  acci- 

dere  omnino  poterit  neqne  commodi, 

Deqno  incommodi.     Versnm  autem 

iilum,  JVam  st  mercrimn,  ife.  qui  aiie- 

no  loco  fherat  incnlcatns,  neqne  iiic 

reperitur  in  libris  mannscriptis,  sos- 

toli.    hmh. 

QNt  non  ertmiis]  8ic  habent  itbri 
numnscr.  Don,  nt  Yulgatly  ewm  non  m» 


WMM.  nam  particttla  tai,'  refertnr  ad 
particulam  M^  supra :  '  Sic  ubl,'  iie, 
iMmb, 

Qiri  nen  trimMM  tam]  Cum  noo  eri« 
mns.    G^tm, 

854  Non  st  jem  i9rra\  Non  poterit 
(inquam)  nobis  qoidquam  accidere, 
ne  si  terra  qnldem  mari  misceatur, 
et  mare  cmlo.  Hnnc  Tersttm  imita- 
tus,  atque  adeo  mutuatns  est  Juto- 
nalis  Sat.  9. 25.  '  Qnis  cselum  terrm 
Don  misceat,  et  mare  c»lo  V    Immb, 

855  Et  H  nos<ro]  I.  e.  et  si  jam  de- 
mns,  animam,  posteaqnam  distractn 
et  divnlsa  est  a  corpore,  sentire  de 
nostro  corpore,  i.  e.  ex  eo  corpore, 
cnm  qno  juiicta  fnit,  sensnm  qnen- 
dant  contraaisse :  tamen  Dihii  hoc  ad 
Dos  pertinet,  qui  constamas  ex  animo 
et  corpore.    Ldm6.     Locos  perico- 
losus;  sed  qnia  faciie  iotelligitor,  Id- 
terprete  opas  ood  habet.  Fmber.  Deia- 
de  Tss.  10.  hsBC  addit :  QoId  etiam 
iicet  sopponatnr,  animam  secretam 
aliqnid  seotire ;  nihil  hoc  ad  nos  spOc- 
tat,  qni  Don  sola  anima,  sed  qnidpiam 
ez  oorpore  et  anima  compositum  sa- 
mos.    Imo  snpponatnr,  nos  eosdem, 
qni  jam  existimos,  reditnros,  ob  ▼a- 
rios  viz.  niotos  concnrsnsqae  atomo- 
rum  qnas  ad  idem  corpus  rursns  con- 
stitueDdum  iternm  cogi,  nihil  repng" 
net ;  Dihil  tamen  seu  nos,  qui  jam  sn- 
mns,  sen  qoi  tnm  erimns,  attinebif. 
Qnemadmodom   viveotes  jam   Dihil 
soliclti  sumus  aatde  iis,  quiolim  foe- 
rimus,  aut  de  iis  qoi  olim  snmns  fn- 
tnri.    Id  nimirum,  qnia  nobis  disso- 
lutis,  ea  sit  eztandi  interrnptio  post 
qnam  nalla  memoria  viget  status  ejua 
in  qoo  fuerimus ;  ut  neqne  jam  nlla 
prmsentlo  illins,  in  qno  fntnri  snmns. 
Creeek, 

857  Qui  ctetUf  cetifugiequel  Bic  ha- 
bent  aHqnot  lib.  mannscr.  aiii,  qui 
eemtu ;  alii,  qfd  ceiiu,  *  cmtns '  antem 
idem  valet  qnod  coitos,  mntato  t  in 
e,  Lamb.    . 

Ceitu']  In  qnibnsdam  llbris:  wmp- 
#11.    Inaliis:  eertu,    Oifiin. 


IS96  NOTiE   VARIORUIf   IN 

859  Nie  H  wmieriamf  ^.]  H«c  di-  Mdeai  Mani.    OiiMiao  wytlnilMi  ni- 

cit :  Nee  si  post  obit«ira  ■Mtrnni,  ox  lii  niagi»  placot,  quam  repmtiaf  atqoa 

eadeni  materia,  ex  qaa  constaniiiSy  hane  scriplaraai  coB6nBat  voniit  aib 

aliM  Imno  nascatar»  ita  nt  ▼ideanar  boc  oetavns,  infra,  871.  ^  Noc  ncinori 

qoodammodo  revixisie:  non  (inqiuun)  tanen  id  qnimna  repronderc  nento.* 

hoc  factim  qnicqnan  ad  noa  porti-  et  anctor  ▼ocabnlarii  Latiiiogrsci,  in 


neat,  cnm  semel  ropetentia  nostra  qno  acriptum  ost:   Repetontia,  Ar« 

fnorit  intcrmpta.    Limb,  oMUjifis.    Yeffnm  taneifindicet  lec<» 

Molman  iMStmn]  Quidnn  Mb.  ba*  tor.  Lamb, 

bont  noiiW.    Lanb.    Sen  nMlri,  ut  ReCmmtio  ffoilrt|  Hnc  cfit  ▼erisal- 

et  in  vi.  868»   legas^  peitnde  oat.  na  acriptnra,  ex  veteribna  Ubris  de- 

ClrMdL  promptn.    Sentontia  porapicna: 


88ft  Pffrtincfll]  Sume  copQintionem  semel  desilmns  rerineri,  esscy  manere. 

■egantem  nse;  »t  stt  bic  Locretii  sen-  Vnlgnti :  repentim,    Qnldain  reteros : 

sttSy  et  si  boc  iat,  non  pertineat  quio*  r«|Mi«n<ta.  Oifan. 

quam  ad  nos  id  factnm.    Lcun6.  Imo^  tUpeteMtim  nssftre]  Oplima  LanUni 


qnod  ante  factom  actnmve  est.  Vide  enendatio.    Intelligit,  coatm  qnana 

▼ar.  lect.  Hoo.  alii  interpretantnr,   abmptnm   oaoe 

868  MtepeteniU  noi<r«}  Sic  cnravi  evi^xe^  actionis ;  atqno  adeo  nHill 

excodendnm,  fretna  aactoritate  lib.  ad  nocy  dic.    Id  ipanm  eat  qnod  mex 

mannscr.  nam  vulgati,  alU   habent  dicit,  872. 'loter  enimjectaest  viCni 

repetenltiie  moetrm,  alii  rvlinAifto  nosim*  pousa,  vageqno  Deerramnt  pasfim 

'  repetenUam '  antem  interpretor  M»  motoa  ab  sensibas  omnes»'    AK»  ez* 

/iiffriy,  et  recordatianen^  et  retinen^  plicationes   a   scopo    abeont.    Fmk, 

tmra  qnandom,  nt  sap.  Hb.  eodom :  Lambions  tamen  ipoe  interpmtatnr 

675.  ^Onmis  nl  aetaram  exciderit  '  repetentiam '  M^iviya^cF,  mcordatio- 

mtincntia  mrunu'    Nota  anten  est  nem  e  vs.  871.  '  Nec  tamen  Id  qoi- 

ntrinsqne  nominia  origo.    Nam  ot  a  mns  memori    repmhendem  nnnte.' 

retinendo,  retinentia :  sic  a  mpeten-  Oilanios  ffthimtio:  vlo.  Cnm  semol 

do^  rppeteotia  dicta  est.    Jam '  repo-  deslimna  rettneri,  manem,  esae.   AIK 

tera  memoria,'  et  *  retinere/  Latiaia  RepeeHm:  i.  e.  Vitm  cursos.  Onndk. 

snntnsitatn.    Voce  <  mpeientia/ nti-  Glossse:  hno^tf^f  Idem  qood  *r«- 

tnr  lib.  9.  Amob.   '  Cnm  mnlto  fiui-  petHio.'  Jlfa»g'.    Imo  et  *  mpetentia* 

Uns  sit  credem,  diacere  ilUm  qnod  In  iisdem  qnn  Or«cis,  qna  Latioio 

nescial,  qoam  obiitam  qnod  pauUo  legitur ;  nisi  qood  praster  vocena  iwet- 

aote  sdobat,  et   oppositu  corporia  i4\ir^»,  etiam  AraMUq/ifir,  vitioee,  nt 

amitti  mpetentia»  priornm.'  qoon»  opioor,  legitnr.  Fretf, 

locom   so^a  retnUmns.    Idem  ali-  864  £t  nimc  nti  od  «m,  ^e.}  I.  e.  et 

qnanto  post :  '  Qnod  enim  rebns  in-  neqno  nnnc  de  ils  soliciti  snnmo,  q«i 

gressia  prionim  repetentiam  detra-  fherunt  iidem  ip»»,  qni  nunc  samos  : 

hit,  id  intm  se  gesta  irrecordabili  aeqne  rarsna  de  iia  Inboranna,  anh 

debetoblittemtiotte  deperdem.' Qnod  eoram  tncommodia  angimnr,  qid  d« 

si  quis  mnlet  legi  repmlM,  nt  babont  moteria  nostn   cmobuntnr.    Aanai^ 

etiam  nonnnlli  scrtpti  manu,  inter-  Marg.  nost.    Te  nanr.    Unde  con* 

pmtabor  tacitam  quandan  et  sensin  joctnm  dnctno  adjicit :  Porte:  Emmc. 

progredientem  vivondi  assiduitatem,  Preig. 

vel  simpliciter,  itionem,  sivo  iogres-  864  AMe  Qnt/atmnt]  Qnl  fnimas 

sionem,  sive  incestnm,  sive  cni»um  antea  aUi  nos.  verbi  gratia,  fnge,  iBe 

vttsr:  nt  lit  translafto  a  mptUibos.  abhinc  mtUe  annos  fnisse  et  vixiooe  : 

UCet  eliam  legere  rtltnmtto  nosln,  iUios  temporis  nuUus  ad  me  sei»ons 


T.  LUCRBTU  CARI  0£  RERUM  KAT.   Llfi.  III.     1297 

penpenit,  qui  nnnc  vivo,  neqne  nir-  orepant,  nlai  qnod  Bertin.  et  Mem- 

sum,  sicasos  ita  ferat,  nt  post  sex-  mianus  liabent,  D«6et  Mtm  mtsfre  eum 

Centos  annos  alins  Lambinos  ex  mea  /vrte,  tegreqKefutwrum  est.    £st  autem 

roateria  nascatnr,  id  ad  me  qnicquam  b«c  sententia :  Is,  'coi  forte  misere 

nnnc  pertinel,  aut  me  nlla  volnptate  aegreque  futnrnm  est :'  i.  e.  is,  qnl 

yel  molestia  afficit,  si  Lambino  iili  forte  miser  et  seger  est  fnturus,  debet 

futnro  fortnna  propitia  et  benigna*  eo   esse    tempore,  quo  tempore  ci 

vel  saeva  ct  maligna  fntura  est.  Lnmb,  male  accidere  possit.  alioqui  non  po- 

867  NoM  euM  ret/nctos]  *Mvro^opii  terit  tMe  miser.    At  homo  mortuns 

est.    Poterat  enim  qnispiam  ita  di-  desiit  esse :  ergo  nullo  modo  miser 

cere:  Qni  fieri  potest,  ut  alius  ego  esse  potest,  nullaqoe  in  enm  miseria 

vel  multis  ante  sffculb  fuerit,  vel  cadit.  Hsc  eadem  dispntantur  ei  de- 

mnltis  post  seculis  nascatnr  ez  ea*  monstrantnr   a   M.  TuUio   libro   1. 

dem  materia  i  Huic  igitnr  respondet,  Quaesl.  Tuscnl.  Lamb,    Yss.  0.  idem 

non  esse  incredibile,  si  retro  specte-  argomenCum  fusius  explicat.    Is  qui 

mns  prseteriti  temporls  spatinm  im«  forte  miser  futurus  est,  d«bet  exis- 

mensnm,  et  si  consideremns  materise  tere  in  eo  tempore  qno  maia  et  aegri- 

motus  varios  et  multipliceis,  prlmor-  tudo   premant :  at  mortuos   desinit 

dia  remm,  es  qnibns  conslat  hodie  esse,  nec  unquam  a  sepulchro  rever- 

homo  aliqnis  singnlaris,  eodem  ordine  tetur.    '  Vestigia   nuila  retrorsum/ 

et  olim  posita  fnisse,  qno  nunc  sunt  Ideo  mortnus  nullo  modo  miser  esse 

ordine  coUocata,  et  posthac  eodem  potest.    CreecK    Plana  ac   dilncida 

coUocatnm  iri.    Negabit  tamen  in-  Is.  Vossii  haec  est  eraendatio :  Mieere 

fra,  etiam  si  hoc  detnr,  enndem,  qni  eiforie  tegreque  futurum  esl,  Iftse  9«o- 

nnnc  sit,  aut  oiim  fnisse,  ant  post-  queesseineo  tumtemporefCuimalepoe- 

hac   futnrum  :    quia    scilicet    vitse  sit  Acddere,  verum  et  recepta  lectlo 

intermptio  facu  sit   per   mortem.  probaest.  Preig, 

Lamb,  Misere  cui  forte,  tegreque  futurum 

NumeumyMwo^pd,  Gifim,  esi]   In  veteribiu   quibnsdam  :  mt- 

871  Reprendere  mente']  Sic  habent  seretquistofgrequefuturus,  Egotam- 
Ub.  manuscript.  vulgati  antem  depre-  etsi  putem  legendnm  misere  et :  quoi 
hendere  mente,  vitiose.  Lamb,  esty  agreque  futurum   est ;    niliil  ta- 

872  Inter  enimjecta  est  vUai]  I.  e.  men  mutavi  dum  adstipulantes  habu- 
viiae  interrnptio  facta  est.  patua,-  i.  e.  ero  plures  libros.  Gif, 

quies,  et  cessatio  qnaedaro.    Utitnr  876  At  quomam  mars  eximit  tm]  I.  e. 

eodem  verbo  inf.  hoc  libro,  94S.  <  Fri-  at  qnoniam   mors  eripit  et  liberat 

gida  qnem  semeiest  vittu  pausa  secn*  enm,  ne  possit  miser  esse,  &c.  *  im ' 

ta.'  et  sop.  2.  118. '  nec  dare  pausam  pro  eum  dictum  esse  a  veteribus  tes- 

Principiis,'  &c.  Lamb,  tantnr  Pomp.  Festns,  et  Carisius,  et 

87S  Deerrarunt^  Ulilur  eodem  ver-  ceteri.  Quod  antem  libri  manuscrlp- 

bo  Virg.  MeUbseo,  sen  Ecl.  7.  7.  *  Vir  ti  habent  esse,  Ulnd  esse  factnm  est  ex 

gregis  ipse  caper  deerraverat.'   et  'em,' vel  Hm:' quod  ntruroque  idem 

auctor  ad  Herenn.  '  Si  non  deerra-  valet  quod  eum.  nam  cum  a  librario 

bimus  ab  eoqnod  caepimns  exponere.*  scriptum  esset  u  pro  im,  factnm  est 

et  Plaut.  Menaech.  6.  9.  54.  *  Inter  postea  ts:  deinde  ab  eo  qui  corri- 

homines   me  deerrare,   atqoe  inde  gere  gestiret,  reposltom  est  esse:  at- 

avehi.'  Lamb,  que  ita  hic  locus  depravatus  est  igno- 

S7A  Debetenimndserequmferte^ife,']  ratione  Ungnae  Latinta  antiquse.  sic 

Sic  habet  Uber  Vaticanns,  neque  ad-  autem  nsnrpat  verbnm  'eximendi ' 

modum  ab  hac  scriptura  ceteri  dis-  Plaut.  Epidico  5. 1.  5,  ^lta  non  oro- 

Delph,  et  Var,  Clas,                  Lucret,  4  N 


1298  NOT^e  VASIORUM  JK 

Bei   poteraiit  tx   craciata  exiaiefe  le  cui  biec  eftdem  inci 

EpidicHin.'  Lamb,-  Iibs  noe  conflictamiir,  Tel  m  qwikm 

Im^  frokUfeiqu§]  Ita  qnidem  Lam-  Tenamary  evenire  poeaint,  !•  cu  ^ 

bloai,  cnra  in  ▼eteribnt  libris  tit:  ▼tvat,  ante  ftierit,    actre  licet,  &€. 


me.    In  quibiiadam :  eme  bide,    Ma-  Videtnr  bic  locos  pnfiisre 

rallns,   et   vnlgati :   td  prdUfrd^iic.  qo«  snpra  dixit,  cx  mmteria  alicajpB 

Mihi  aqna  hapret.  G^an»    Hoc  etiam  hominis  aliiim  hominem  mollia  poit 

es  librorom  ▼etnstate  exscriptom  est:  saeculis  nasci  posse,  qiii  ait  qaedasi 

Z>eft0l  eatin  aitseiv  at  ferte  etgretpufu'  modo  idem  alter.  respandeo,  hoc  qoi- 

terMm  eet^  Ipn  qmoque  eeee  tn  eo  ium  dem  snpra  dictnm  taae :  oed  noe  ca 


tempore^einmaUpoeeiiAeeidere:idquo»  mentOy  eave  gratia*  ot  aaaeveEaicf, 

niom  more  eximii  eeeeque  prohibei,  lU  enmy  qni  ex  materia  mei,  ▼eriii  gia- 

lam  cat  posrart  tncammoda  eoneUiari  IUm  tia»  multis  post  vel  sspcolia  ▼el  enii 

eademf  quibue  im  wune  nos  stmws,  oii^e  nasceretur,  fore  altenim  me :  aed  nt 

fuitee,    'Prohibet'  aotem  per  vocs-  ostenderet,  etiam  si  id  fieret,  oihil 

linm  comprehensionem  et  conjnnc-  b<>c  tamen  neqne  ad   enm  qei  aatc 

tionem  aadieodam   est,   dnabiis   in  ▼izisset,  ejas  qnl  postea  ex  eadem 

longam  coaletcentibos.  Tameb,  Ade.  materia  ezstitiirns  esaet,  caaos;  m^ 

SO.  10.  qne  ad  enm  qai  postea  cx  eadem  ma* 

/m]  Emki :  qood  et  in  nentro  dice-  tena  conflatns,  ▼ictnms  eaoet,  e|« 

bant ;  nnde  *  interim/  i.  e.  inter  id,  qai  ante  vixisset,  incoaiiiioda  perti- 

inter  ea.  Faber.    1.  e.  Enm :  Plan*  nere.  i:4mi6. 

tus  Epidico,  6. 1.  5.  <  Ita  noo  omnes        878    Quibue  e  mmc  aosomaas]  £i 

poternnt  e  crociatn  eximere  Epidi-  vet.  Ubris,  qai  partlm   ita,   partim» 

cnm.'    Alli  tamen  e  Codd.    Eximitt  et  aaae,  habent,  et,  9w'tes  aaac,  raali- 

Eeeeque  prohibelf  qnibns  si  Salmasio  tni«    Ut,  <  hsec  eadem/  referatar  ad 

credimns  nihil  est  aptins.  Creeek.  Dn-  '  Aiisse.'    Marulius  tamen  :  qmSbmaW" 

rtL  ommitko feximitim^prohibetqueiUum,  grinae  eumme.    Siesnp.  ▼».  861.  fai- 

Lambiniana  scUicet  ista  emendatio,  ^m  e  SHmus,  ^.  Ubi  etlam  meadam 

viri8doctlt,Oronovio,Salma8iOyqoem  Irrepserat.  Gifan, 
▼ide  Ep.  63.  ac  nostro  deniqoe  Is.        In  quibue  ei  nmne  no$  sitanm]  Secnlm 

Vossio,   iraprobsta ;   qni  ad  vetera  olim  fueram  hoc  loco  libros  ▼nlgatos^ 

confogientes    monumenta,    verbnm  in  eo  qnod  habeot  voeem  digri ;  in  eo 

eeee  e  fnga  retraxere,  et  synalmpha,  quod  habent  aaiie,  ante  ▼erbom  *•  sa- 

nostro  hand  inusitate,  legont  pfvAi6ee  mns/  mannscriptot:  In  qolbos  par- 

9ur\aM0»s ;  deinde  id,  pro  at ;  hoc  tim  ita  scriptam  est,  qmibma  ai  mmme 

modo :  Id  ^aeniam  more  eximiiy  eeeeqme  noe  svmaS|  partim  Ite,  fw6aa   c  aaae 

prohibet  lUumy  tfc.  Marg.  n.  Id  qwo»  moe  eumue.  atqoe  ite  edideram,  qmib^ 

niam  mtox  eximit  eeeeque  prohibeique,  nunc  eegri  eumue,  ante  /.    aentootla 

▼eram  perperam  hand  dnble  modo  aperte.    Nunc  mions  longo  a  scrip- 

propositam  viri  doctissimi  conjectn-  tnra  antiqna  discedens,  a  qua  abcat 

ram  exceperit.  Preig.    Non  repng-  voxagri,  sic  edendum  ciiravi,  Ume 

narem,  si  mlhl  sstisfaeere  quis   in  esdem,  ta^ui^iieetRaaeaossHmaayOBle 

hisce  posset.    Credasne  id  volnisse  /.  sententia  non  minus  perspicna :  ne- 

Canim  :  *  Quooisni  mors  id  eximit,  que  sermone  minus  usitato.  Sic  enim 

et  prohibet  lllom  esse  ante  ftiisse,  loqountnr  Latini,  *  we,'  sen  <  versa> 

qnoi  posaint/  &e.    At  plana  Lambini  ri  in  incommodls,'  <  io  malis,'  et  simiL 

lectio,  cui  potius  adhaereo.  Hae.  Si  cni  autem  magis  placet  primm  edi- 

ProkibetqMe  UUun,  qwn  poeeini,  ^.]  tionis  scriptara,  baec  ejos  ratio  est.: 

I.  e.  et  qnia  mors  prohibet,  ne  11-  Pronomen  ^nos'adjectnmesaepnta- 


T.  LUCRBTII  CARI   DB    RBRUM  NAT.   LID.   III.     1209 


bam  ab  iis  qai  ▼erauni  perficere  vo- 
laerint  matilatoiny  ▼oce«'^  lacerata 
et  corrnpta*  Licere  tamen  existlma- 
bam  etiam  Ric  legere,  quUm$  agri  not 
««miif ,  vel  sic,  qM!M  no9  agri  tmmia» 
Qood  aatemqnidam  retinent  scripta* 
ram  antiqoam,  fmbiuemmcnoanamUf 
eamqae  interpretantnr  hoe  modo :  e 
qoibuB  nos  nnnc  samns,  i.  e.  consta* 
mas :  Talde  fallontar.  qoomodo  enim 
constare  possamns  ez  incommo^Vs? 
l<}am  relatiTum  qmbmy  refert  ▼ocem 
McoMOMda,  qns  aotecedit.  Lamb, 
Alii  Qiii6«s  agri  mme  wmmu.  Inepto 
▼ero  Oifanias  cam  sau  Codd.  Q«i6iif 
e  niiii^  ttos  Mamit.  Creecb. 

880  Nee  miaerumjieri,  t^.']  Utqois 
slt  miser,  necesse  est  ut  primnm  sit; 
dein  erit  miser,  Sce,  Faber,  Hnc  per* 
tinet  Eptgramma  illad  ex  lib.  S.  An- 
tbologisB  E2s  Mpm  •fcc  hrUnifuws,  nbi 
Epicoreas  qnldam  ad  singnla  inscrip* 
tibnis  ▼erbarespondens  introdncitar : 
€MSpOfid  /loi,  rl  M  toDto  ;  merpU  94  /un, 
if  rt  8^  rovro ;  KXt imw  8*  flfi)  y4povs, 
f}  yitp  b/ptufpor6Tw  ;  Xi^oi  M4^ms 
fXnroi^  fiiov,  d  yi^  AMC^r;  Kci/u<u  9' 
MiSf  rir.  r(r,  riri  ravra  xJyoif  ;  i.  e. 
*  Nomen  quidem  mibi.  Qnid  hoc  ad 
me  ?  Patria  ▼ero  mihi.  Et  qnid  hoc  i 
Inolyti  sum  generis.  Et  qnid  si  ob* 
senrissimi?  Oloriose  postqoam  ▼ixi 
▼itam  reliqoi.  Et  qnid  si  ioglorie  ? 
Jaeeo  aotem  oanc  bic.  Qais  es,  cai 
bccdieisP'  JEfoo. 

882  Mortalm  ottam  mors  qnoi]  Mor- 
4em  *  immortalem'  dixit,  quia  ex  ▼e- . 
terom  iliornm  sententia,  qoi  mortnns 
est,  re^i^iscit  nnmqnam.  Sic  qui- 
damapad  Atben»am;  Bdmeros  Mmc^ 
rsff.  et  Catull.  ad  Lesb.  Ep.  S.  S. 
*•  Soles  occidere,  et  redire  possnot  t 
Nobis,  cnm  semel  occldit  breris  lox 
Nox  est  perpetua  ona  dormienda.'  et 
ita  Horat.  Od.  4.  7.  IS.  <  Damna  ta- 
men  celeres  reparant  cselestia  lunae : 
Nos,  ubi  d^cidimns/  &c.  deindese- 
qoitor,  *  Cnm  semel  occideris,  et  de 
te  splendida  Minos  Pecerit  arbitria/ 
ftc  Sed  videtor  legendom  ▼ersa  so* 


periore,  tUffomy  non,  nt  habent  orn- 
nes  libri,  Differre,  Est  enlm  baec 
sententia :  neqne  qnidqnam  referre, 
otromis,  qoi  mortons  est,  neqne  nmi 
qnam  rerictnrns,  nnmqnam  natus  sit, 
an  secns.  Ziaoi6. 

88S  Proinde  M  m  videai  komimem 
imMgmmier  ipemn,  tfo,']  Honc  ▼ersnm 
cnm  eoqni  deinceps  seqnitur,  sie  ex* 
plico :  proiode  nbi  ▼ideas  bomioem 
indignari,  sen  indigne  ferre,  quod  fa« 
turom  sitpost  mortem,  at  aot  potres- 
cat,  Sce,  Sed  mieerarier  legendnm  ar* 
bitror,  non  indigmirierf  idqne  ex  ▼es- 
tiglisobscorisseripiarsBveteris.  Du- 
riuscolnm  enim  ▼idetnr  ita  loqui, 
*  bominem  seipsom  indignarier,  fore 
nt/  Sie. '  miserari  ▼ero  seipsnm,'  pro- 
batnm  loqncndi  genns,  pro  '  seipsom 
iniserom  qiieri  et  dicere.'  Lamb,  Hic 
▼ulgiM  nostrorom  bominnm  est ;  qni 
coborrescont,  ubi  fieri  posse  cogitant, 
nt  sna  cada^era  a^lbns,  canibns  ob* 
Jecta,  Sce,  lode  taota  sepnlcrorum 
cura,  qns  noonnlli  olira  ridieole  se- 
cum  cirenmferri  cnra^erint:  neque 
Cbristianos  bomines  in  boc  genere 
ceteris  firmiores  fnisse  video  ;  qnan- 
qnam  a  panegyristis  landentur.  Faber, 
Vss.  24.  increpat  qnosdam  homines 
de  sepultura  nlmis  sollcltos,  eamqne 
solicitndinem  ex  oplnione  de  animi 
immortalitate  natam  asserit.  Qnid 
enim  ille,  qui  nibll  sensurnm  se  post 
mortem  credit,  cada^er  rnraret  ? 
Respexisse  antem  ▼idetur  ad  tritnm 
illud  de  Diogene,  qni  rogatos  qnem- 
admodnm  cnrari  ▼eliet,  cnm  mortnus 
foret;  projiciseinbnmatomjusslt:  et 
cansantibns  qnod  a  feris  et  ▼olaed- 
bos  lanlaretnr;  apponi  ad  mannm 
Jussitbacnlum,  qno  posset  ilias  abi- 
gere :  et  excipientibus  qnod  noo  pos- 
set,  ▼iz.  nt  sensu  sic  motn  privatus  ; 
'  Qttid  igitur,'  inquit,<si  sensn  camero, 
mea  intererit  quomodoconqne  me- 
cnm  agatnr  f*  CreeeK 

Mieerarier  ipomn]  Alii  imdignarierf 
Istod  ament  qnlbus  placet.  Creeeh, 
Imo  'se'  bic  irafMXic^m#f  usurpatnr, 


1300 


KO.T>E  YARIORUM   IN 


nt  sap.  Ys.  68.  Restitui  itaqne  Msi. 
lectionem.  JEfee. 

884  Corpore  peifo]  Corpore  bann- 
to,  et  in  foisa  condito.  LamMiiiif. 
Aln.  Ego  vero,  corpore  poifo,  nt  a  to- 
lucribns  laceretar  ;  qni  enlm  pondere 
terrtt  est  obtritns,  vi.  906.  ille  pro- 
cnldnbio  est  in  terra  conditns  et  bn- 
matns :  qnid  igitnr  timeret  pntres- 
cero  corporeposto,  qni  pondere  teme 
oppriaii  non  timeat?  Creeeh.  Nngstl 
*  positum'  nihil  alind  esse  nisi  mor- 
tuam  simpliciter,  patet  ez  collatione 
Virg.  JEa.  2.  644.  et  Ovid.  Heroid. 
10. 124.  ifipittf»4poit  4p  wotrl  ko*  KMf^fw 
pop  dixit  Socrates  apnd  JElian.  1. 16. 
Uav. 

885  Amt  flammU  interflai]  Interflai 
pro  interficiatnr,  i.  e.  conficiatur,  aln 
snmatnr,  nempe  in  rognm  impositns. 
Sie  inpra  eodem  lib.  vs.  41S.  eemflet 
posnit  pro  conficietnr:  *Id  qooqne 
enim  sine  pemicie  confiet  eomm/ 


JifaluDe/craruin]  Ant  malis  feraram 
lacemtur:  videiicet  projectns  inhn- 
natns  atqoe  insepoltas.  bnc  pertinet 
illnd  Diogonis,  qai  cnm  se  projici 
jnssisset  inbnmatnm ;  tum  amici,  *  vo- 
lucribasne  et  feris  ?  *  '  Minime  vero ' 
(inqnit);  ^sed  bacillumpropeme,qno 
abigam  ponitote.'  'Qai  poteris?' 
Inqniant  illi :  '  non  enim  senties.' 
«Qnidigitnr'  (inquit  ille)  'mihife- 
rarom  laniatus  oberit,  nihil  sentienti?' 
Lamb.  Abeat  vox  ista  flammia,  nisi 
forsan  aliqnis  doleret  se  flammis  ab- 
snmi  posse,  qui  vs.  003.  se  ignibns 
imponi  patienter  ferat :  si  alia  vox 
occurreret  apponerem,  interim  lege 
e  vs.  893.  et  vs.  901.  itice  iutetflai 
moreu  maUsoe/erarMm.  Creech. 

Interfiai]  2.  1068.  et  5.  880.  con- 
fieri.  Creeeh, 

886  Non  eineerum  9(mere']  'Sonere' 
antiqnnm  pro  sonare,  notat  Nonius, 
prodncitque  testem  versum  iilnm, 
qni  est  sop.  vs.  167.  '  Callgare  ocolos, 
sonere  anreis/  &c.  Lamb.  Proverbi- 
aliter  dictum,  et  a  vasis,  sonitn  at- 


que  tinnitn  explomndis,  doctofir. 
Non  absimile  illnd  Cicer.  de  Dlvia. 
2.  67.  *  Demosthenes  qnidem,  qvi  a^ 
blnc  annos  prope  ccc  fnit,  jam  tm 
^tKml^Mip  Pythiam  dicebat,  i.  e.  qn»- 
si  cnm  Philippo  facere.  Hoc  aatea 
eo  spectabat,  nt  eam  a  Pbtlippo  cor- 
raptam  diceret.  Qno  licet  eziittjaiare, 
in  aliis  quoqne  oracnlis  Delpbids 
aliqnid  non  sinceri  fnisse.'  i^reig. 

880  Abmnde]  Librl  noDDolfi  mn- 
nnscr.  pro  abnnie,  qnod  est  io  viilgn- 
tis,  habent  et  unde:  alii,  ei  nidr.  de 
quibns  scriptnris  nondam  dobitare 
desii.  Qnidam  docti  et  mmda  probaar, 
et  interpretantnr  (Tnmeb.  videiieet 
Adv.  30.  10.)  hoc  modo:  non  dat 
qnod  promittit,  i.  e.  non  dat  ex  ani- 
mo.  JLeai&. 

Et  inde  Ne  radieitne]  In  qoibnsdam 
scriptis  est,  et  inde  Nee  radiciima.  Ls 
-qnibnsdam,  €f  wnde.  Itnqne  aot  Ten 
est  mea  scriptnra,  ant  qals  aKos  lalet 
error.  Ne  pro,  non.  Vnlgati  :  mkmdt 
Nee  radieitae^  tf€,  CHfan. 

890  Ei  etdl]  «Eicit*  pro  ejicH: 
^eicit'  antem  disyllabam  cst,  nt 
^reice'  apnd  Virg.  £cl.3.  M.  «H. 
tyre,  pascenteis  a  flamine  reice  ca- 
pellas.'  et  iteram  'eicit'  apod  £■- 
cmt.  4. 1266.  <  Eicit  emn  ralci  recli 
regione,  viaqne  Vomereni.'  VerniBti^ 
men  alii  volunt  esse  proceleoanati- 
cuni  pro  daetylo,  nt  *  Genna  labaat.' 
Quemadmodnmantem  InTerbia^eicii* 
et  *  reice,'  alteram  %  anblatom  est : 
item  fit  in  voce  '  micnl»,'  qoa  vooa 
ntnntur  Cato,  e  t  Varro  de  re  pecoaria: 
sontqne  roicnlse  ovet,qnaspoator  reji- 
cit  ac  ramovet  de  tota  grege.  rami 

801  Sed  foiat  esse,  ^c.]   CoBJoage 
verbnm  eue,  cam  prmpoaitioiie 
nt  sit  esse  siip€r,  pro 
dam  legont,  Sedfyeii  i^ 
miper  iaeeius  ee$e :  qum  scnptom  enet 
fHcilior  qnidem  illa ;  verantaiiien  ni* 
hil  mutandnm  censeo.  Lnmb» 
insciiis]  /;issMS.  Gifan. 
803  Cerpu$  uH  voluarea^  ^]  fJc  qn 
jacent   insepnlU:    qualea  ilU  apnd 


T.  LUGRKTII   CARI    DB   RBRUM    NAT.   LIB.   III.      1301 

Homer.  II.  a.  4.  o^^t  8'  ^x^m  rtvxf  hilMm.    Ut  lit  sensns,  credo  :  neque 

icW<riy,  OUmitffi  t§  wi.  Lamb.  enim  ullo  modo  se  dividit,  aut  si  vel 

894  Ipae  tui  miteret]  Nlhil  mutare  maxime  se  dividit,  non  satis  se  re- 

aoBUft  sum :  qaamvifl  legendum  exis-  movet  a  projecto  corpore.     *  Sevi- 

timem,  Jjue  wi  mieeretur^  nee  ee  dtotdti  dere '  ad  formam  rov  secernere  mira- 

kUumj  vel  sic  potius,  Ipee  sui  mieere-  cnlum  verbi,  vide,  si  lubet,  in  indice 

Ocr,  nee  $e  vindieat  hitnm,  ^^6.  Testan-  Gifanii.  Preig, 

tur  enim  Festus  et  Priscianns,  anti-  895  Retnovet  mtia^  Feras,  et  aves, 

qnos  usnrpasse    '  misereo,  res,'   pro  Fayus.   Lepide :  Cadaver  vis.  feras 

uiisereor,  ris.  et  qnidem  ita  Plantus  et  volocres  abigeret.  Tam  bellnm  in- 

jn  Trinummo :  2.  2.  62.   '  cave  tui  terpretem  Diogenes,  satis  scio,  casti- 

alius  misereat.'  ne  hoc  quidem  lecto-  garet.  Creech, 

rem  celabo,  cnm  in  Italia  essem,  in-  Et  t/ted  Sefingii]  Et  fingit  se  esse 

cid^e  in  manns  meas  librum  typis  illud  corpns,  qnod  jacct  mortnum  et 

impressnm,  qui  foerat  Joviani  Pon-  insepnltnm.  Lamb. 

tani:   in  qno  erat  eroendatnm,  ant  S96  Seneuque  euo]  £t  corpns  exsan- 

certe  adscriptnm  ipsins  mann,  /jise  gneet  inanimum,  et  sensns  exper», 

$ihi  mieer  eei,  Lamb.     Democritum  sensn  contaminat,  se  adstantero  fa- 

insimnlavit  Epicums,  quasi  diceret  ciens.    contaminare   antero    videtnr 

post    mortem    In   corpore    sensum  corpus  sunm  sensn,  qnia  dum  ei  tri- 

fnisse.  TuU.  1.  Tnsc.  Quiest.  et  enn-  bnlt  sensum,  sui  miserctur,  et  horret 

dem  pbilosophum  Lucretins  bic  loci  ferantm  atqne  ayinra  morsns :  quod 

castigat.  Creeeh*  non  faceret,  si  corpus  exanimiim  om* 

Neque  enim  ee  mndicai  hihtm]  Seqni  ni  sensn  carere  sibi  persuasum  habo- 

volueram  initio  libros  vulgatos,  qni  ret.  Lamb.    I.  e.  dum  credit  se  post 

habem^aedividiihUum,  Sedcumani-  mortem  cadaver  illnd  futurnm,  sen- 

madvertissem,  in  manuscriptis  aliis  snm  sunm  in  id  quodammodo  trans- 

ita  legiy  meque  enim  ee  vidit  hilum :  in  fert,  &c.  Faber. 

aliisy  vidU  Ulmn,  plane  roendose,  sed  898  Nee  mdet,  in  vera]  Nec  videt, 

nnde  tamen  vera  scriptnra  elici  et  exempli  gratia,  Dionysius  Umbinns, 

restitni  posset,  sic  existimavi  esse  qni  indignator  se  mortalem  esse  na- 

reponendum,  neque  enim  ee  vindieai  tnm,  snamque  conditionem  deplorat, 

hilumy  seu  potius,  nee  ee  vindieai  Ai/imc,  non  videt  (inqnaro)  in  vera  morte  nnl- 

tfe.  ut  prior  pars  vers.  mc  legator,  lum  alium  fore  Dionysinm  Lambi- 

Ipee  eui  mieeretur.    Quidam  tamen  num,qni  vivnsetstans  possit  se  mor- 

vindicit  legi  maiunt^  anUqne  pro  vin-  tuum  et  jacentem  lugere,  &c.  Lambi 

dicat :  quod  usnrpatnm  est  a  X.  viris  899  Qat  posaet  otmis,  ^c.]   Ordo  et 

in  dttodecim  tabulis.  lamb.  seutentia  verl>orum  est :  qni  vivus 

Ftndwii]  Vulgati :  dwidU.  In  scrip-  possit  sibi  Ingere  se  esse  peremtum, 

tis:  vidii.   Lambinns:  vindieai.  Nos  nec  qni  possit  dolere  se  a  feris  aut 

propios   ad    veteres    libros.    Fort»  avibns  lacerari,  ant  flammis  cremari. 

etiam :   ee  vidit  kUum,  Oifan.    Alii  *  Sibi '  dandi  casns  est,  omatns  can^a 

dioidti,  qua  vox  veterit  lectionis  ves*  positus :  ut  Ter.  Adelph.  5.  8.  S4< 

tigiis,ii«^Miaiseetdtl,magisinsistit.  'sno  sibi  hunc  jugulo  giadio.*    Sie 

Creeeh,    Marg.  n.  adscripta  Yossii  antem  legendnm,  nt  edidi,  non,  ut  in 

auctoritate :  dividit  iUum.    Forte  ex  aliis  libris  omnibus  scriptnm  et  im« 

ipso  Mss.  unde  postmodum  cum  Sal-  pressnm  est,  nee  laeerari,  urite  dchre» 

masio,   quem  vide  £p.  52.  aliisque  Lamb.  'Reete:  urivedokre*  Indeenim 

ampiexns  fnerit :  ii€^e  eatm  ee  dividU  mox  resp.  sibi  format.  Itaque  et  jliim* 


1902  NOT^  ▼ARIORUM  IH 

ifiw  VI.  885.  retinniiDtts  coBtra  Cree-  forttvi  et  sapieotios  ipee  PetftMrfof : 

ciiiuni.  JEfav.  atAnim  flactibns  obmto  boii  coBtiBgit 

901  Ntan  n  tn  morte,  ^.]  H«c  ad  sepnitnra,  tanqoani  interait  pctitn- 

id  pertinent,  qnod  proxime  addidity  mm  corpus  qnae  ratio  coimiraiat,  i|^ 

nrite.  poterat  enim  aliqois  dicere:  nis,  an  flnetus,  an  mora;  qaicqnid 

Lacerari  a  feris  malnm  est :  sed  com-  fereris  h«c  omnia   eodens    ▼eotnra 

bnri  rogo  impositnm,  non  est  »qne  snnt :   fene   tameii   corpiM    laeera- 

acerbnm,  ant  omalno  non  est  acer-  bnnt:  tanqnam  meliiis  igala  nedpiai. 

bum.     Ad  boc  sic  respondet,  Dixl  Creeck, 

'  lacerariy  nrire/  qnasl  sint  slmilia.  IMM  Jat  m  «Mlle  siloBs}  Hoc  qneqne 

Nam  si  malnm  est  in  morte  maxtllis  foitsepnltnrsgenttsaTetenbiis 

ferarnm  diripi  et  dilaeerari :  non  Ti-  patom,  aut  certe  mtio 

deo  qnomodo  non  sit  etiam  molestum  corpornm :  qnara  coimnemont 

et   asperom,    In    rognm   imposltom  phon  libr.  qninto  'EAAqMHfir,  Bbi  oar- 

flammis  torreri,  ant  aliis  sepnltnrss  rat,  Agesipofin  LacedsnnoBiaBi  gravi 

generibns,  qna  snmmo  stodio  ab  ho-  morbo  affectom,  eoqne  Ipso  nofte 

minibns  procorantnr  et  expetnntnr^  die  septimo  coosnmtom,  in  nMlle  pe- 

affici.  L^mb»  sitvm,  et  LacedsBmeneds 

90S  Igmkfu  tmfMsiio»,  4r«^.]  Com-  regia  sepulture  iiif sse  decoratam. 

bori.   Qoo  more  osi  sont  Romani»  et  ba  Xenoph.  sont  hsec :  Kot 

ante  eos  Grseci,  atqoe  etiam  Barbari.  pui»  ^  ^Airi  f«0^,  tuiX  mitmOtiM 

Homer.  'IX.  «.  51.  M  M  «vpal  rwW  ts,  lrvx«  ▼$*  fitiffikmSis  ra^^j,     Vi 

jca(oiTotfflvi«iaCi.e.'semperaotemcre-  «cf»l  ra^s  apod  Nonlom  la 

bri  mortooram  rogl  sen  acenri  com«  '  Tolgos ;'  Qnare  Heraclidea  PoBticas 

horebantor.'    Ad  qnem  locom  notat  plos  sapit,  qoi  praceplt,  nt  CBBrtMue* 

Eustathins,   bac   consnetndine  nsot  rent,  qoam  Democritiia»  qai  at  m 

esse  veteres,  ot  ostenderent^  portem  melle  senrarent :  qnem  ai  TBlgaa  ae- 

hominls  divioam,  igni,  tamqoam  ▼»*  eotos  esset ;  peream  si  ceotBoa  dcBO« 

hicnlo,  snblatam,  locnm  cselestem  pe-  rils  calicem  mnlsl  emera  possimBS* 

tere :  terrestrem  vero  in  terra  ma*  £aio^.  De  hoc  sepnltnra^  geoera  Xe- 

nere,  partim,  consnmtam,  et  in  cine-  nophon,  In  Ub.  6.  *E\Aipnifii'.     Et  de 

res  versam,  partim  In  ossibns  rall-  lapide  sarcophago  Plin.  86. 7«  Gifm. 

quara.  *  Alii  dicnnt,'  inqnlt  llle,  '  id-  Xenopbontis,  apnd  LamblBBSB  loee, 

circo  mortoorom  corpora  cooborara  qoi  hnc  laciat,  gemloos  ett  ille  Joae- 

solitos  esse,  qnod  els  cadaver  videre-  phl,  de  Aristobolo,  JodmoraiB  piiB- 

tar  non  porara:  Ignem  antem  pnr-  cipe,  cnjoa  cadaver,  slmiliter  mHle 

gandi  vlm  habere  existimarent.'    Si  conditnm,  ab  AntoiiioJodsslaiiiiasBm 

qnis  porro  de  barbaris  dobitat,  etlam  scribit^  ot  in  monnmentis  regUa  ae- 

Hectoris  corpns  apod  Homer.  DLw.  peliretnr;  llb.  I.  de  Bello,  pog.a. 

combnritnr.  Lamb.    Tres  modos  se-  7S3.  ««^pyUfasy  708^  JmtipMt  M  vfia 

pnltnrsB  tangit,qni  cremabantor,qui  tA  TiofLmfbv  ^fmAfrm^  M^hc^  ««MLt» 

terra  obraebantnr,  et  qni  in  lapidels  m^  o6M  ra^i  A^  vy  wmrp^  f<era^em» 

arcis  cnm  melle  condebantnr,  qnos  hmroV  iifijXrrtmnmipoSfmm^wmcpibw 

ait  in gelidi  seqnora  saxi  cnbare.  Hmc  -■>— ^  *rr^'^— frrfn-'TinrrnfciT  tfar>i^ra, 

breriter  Salmasins  ad SoKnnm  p. 860.  rns /AviAumif  /anittMms  ^tmfiim^piam^ 

Forsan  vero  Lncretlns  castigat  Hera-  Preig, 

didem  Pontieum,etDemocrltnm,de  905  ^pmre  muBf]   In  se^aaiitate 

qnibns  Varro.    Indigna  enim  phllo-  saxi :  1.  e.  in  saxo  iN|naMliy  nnt  exm- 

sophis  tam  pntlda  sepulchri  cnra;  qnato  et  pollto.  Lmnfr. 


T.  LUCRBTII  OARI  OB  RBRUM   NAT.   LIB.  III.      1303 

goe  Pondere  tirrm]    Sccvtiif  tnm  ^  Xc^ift,  l^  t0v  Ka^ra^  rb  M» 

omneis  libros  vulgstot,    qaibotcnm  fotrof  rmf  idrn  irrmf,  iidfr*  ttaropw  v€pl 

consentinnt    nonnulli     manutcripti.  rV  rokmrifif  iffofJmtr,    Th  yiip  ^opofAw 

Nam  alii  babent  pQtndere  eroH» ;  qnam  roit  oivuf  Im,  roa  9\  o&c  o&ri  «wt  h^ 

•criptoram  nonniiili  probant,  fortatte  Ai ;  Creeek,     Significarat  Salmasio 

non  maley  nt  referamna  ad  morem  GronoYinSy  in  libro  Yoteri  legi :  Ftm 

KartbaginienAlnm,   qni   hoc  genere  noii  jom  domaity  ^.    Unde  Yir  ille  ex* 

•opplicii  ntebantnr :  nt  Tel  ox  Plauto  celientiMimnt,  Eplst.  66.  fierl  posse: 

InieUigere  llcet;  Pmnulo,  5.  S.  65.  Qatn  non  jem,  vel :  /«  Monjcfli,pro: 

^  8nb  cratim  utl  jnlMas  fose  snpponi»  '  Enm  non jam  domna  accipiet  te  l»ta/ 

atque  eo  Lapides  Imponi  rooltOB,  nt  monstrabat;  Epitt.  vero  51.  plane  le* 

80  te  neces.'    Sed  cum  bie  loqnatnr  gendnm  antumat :  /,  non  jam  domiv, 

Liieretins  de  sepnltnm    generibns,  ^.    £t:  IUnd  Aty  inquit,  quod  est 

noa    de    suppUciis,    malim   Tulga*  in  Vulgatis,  nibil  ad  rem  facit.  Marg. 

tam  et  receptam  scriptnram  tueri.  noster : '  Am  Mss.  pro  an,  particnla 

Lemb>  afiimiativa  2fM  exponitur  a  Pbilo- 

-<    907  Atjem  non  domns,  ^c.]  UifKn^  xeno,  nlsi  malis :  ji^iam.  Mirari  con« 

stnHarmn  lamentationum,  qnlbns  nti  venit,  unde  hoc  looo  tam  insperatae 

solent  qnl  mortnnm  lugent.   iMmb,  tnrbm !'  Quid  enim  simplicins  nsita* 

Videtnr  Poeta  bic  exprimere  prssfi*  tinsYO,  quam  objectlonum  hoc  geniis 

camm  yocos.    Ita  enim  et  bodie  in  solntiones  a  particula  <  At,'  *  Atqni,' 

Htspania  femnt  eaa  gannire.  Gifmt.  dtc.  ordiri?  q.  d.  'At  non  jam  domns, 

Sed,  Inqninnt  fatni  isti  morientinm  inquiunt,  accipiet  te  laeta,'  dsc.    Ver* 

ant  roortuornm  iameatatores,  Multa  buro,  oMm/,  ys.  911.  iarh  rod  §toorw  ad 

tibi  ndemit  mors,  dic.    Ita  est,  re*  totam  objectionem  refer.  Similia  fere 

spondet  Locretins,  sed  ea  non  desi"  faceteqne  facit  lameotantem  patreni 

deraat  mortoi ;  ilta  antem  non  ba-  in  filii  obitn,  Lucian.  de  Luctn,  pag. 

bere  qnss  hand  desideres,  quid  nwll  m.  4S2.  «iiirci  yi^  6  woriipj  yoopAf  rt 

9\t  i  Fmber,    Qnoniam  Yulgo  habetnr  ^OfTr^ttwotfitaifapeT^dwrihcoffrmfrmif 

malum  privari  istis  rebns,  qnibos  in  yopuifrmo'    Tli0or,f|8ioTor,  ofxp  H^  luX 

Yita  fruimnr,  et  actionibns,  quibns  r4Bv^Kea,KoXw^ipashmiipmdia^,i»/iro9 

fnngimur,  Yanam  hanc  opinionem  de*  ^  ^i  r^  liaxior  jr«ra\nrdipr,  o6  yafgtpretSf 

ridet  Lncretius  ym.  18.  dnm  vulgaria  ob  «oiSoronitf^^MVDf,  ob  orpareood/urot, 

refert  lamenta,  qnlbns  mortnos  amid  oO  ytmpy^oas,  oba  clr  y^ipas  ikkhf,    OO 

proseqnl  solent,  qnasi  illi  bsec,  qu»  m^^idd^  itdkaff  obft  4pair9iitrif,r4iafor,oiV 

moriendo     demisemnt,    desiderent.  h  ovftwo^  furh  rt^  ^Xutuordr  fteOwr» 

Mortnns  jacet  sensns  et  cupiditatis  iHprff,    ToSra  8i,  «oi  r&  roiovra  ^faci, 

expers,  nibii  optat,  petic»  ant  indiget,  tUpuiros  rhv  vAv  Mirtai  fikr  fri  ro&rmr, 

quid  igitnr  deflendus?  Socrates  io  moI  htiBopmTr  ital  ficr^  rV  TcXcvrV,  o6 

Diaiogo  qni  apud  Platonem  Axiochns  Z^mr9ai  tik  f»er4xoaf  «Mr.  Pre^. 

inscribitur,  llinwra  Bh  «or^  itdi  roO  906  Nee  daleee  oeearreni  oeeula  noH 

TipMtoo  \4yo^oSf  dri  6  ^dmrros  eb  wofA  Presftpcff]  Videtnrimitatnsesse  illud 

rohs  fmrras  lorir,  oh  wtpl  rohs  ftoni^Xa*  Homericnm,  *IX.  c.  406.  N^ios,  oWk  r^ 

«^rat*   dri   wopi    pAo  rohs  fasfrtu  oba  dSc  icar^  ^p^  Ti^lof  v&s,  *Om  pidk* 

Marafy  ol  ybp  iaco9oo4irm  oba  ct^ir,  lio*r«  od  >i;r«i5f,  hs  hBarArom  fadxoiro,  Obh4  rt 

ob  itopi  ao  iniv  tarwy  (oh  yiip  riiPnfKar,)  fwf    iraiSci  irorl   70^rao'i   vonrdJVH^^ir 

ol^,  cA'1  «d0otf,  Irrai  wopi  OY,  oh  yhp  'EAMrr'  Ik  woK^fioie^  &c.  i.  e.  '  Stultns 

o6k  Uiif,    Mdraiof  oSr  ^  Xvny  ircpl  ro8  est  Diomedes,  neque  boe  intelllgit, 

^  Srrot,  fK^c  iaofobwi  wopH  'Affoxor^  aut  animo  eomprehendit  Tydei  fiUus, 

'AiUxoo  ilb^poeBaif  aai  Sfioier,  ^  ci  wopi  eum  non  admodum  esse  dintnmum 


1S04  l^OTiE  YARIORUM   IN 

(i«  e.  noD  valde  din  viTere)  qni  cnn  qnin  hve  etset  ▼€»  et  ireminiia  Ia- 

immortalib.  pngnet :  neque  enm  filit  cretiana   icriptnra.      N«m    rolgnta 

sni  e  pnelio  reTeranm,  ad  genna  ore  plane  inepta  est»  Nmi  pUerU  /mttm 

balbopatremialntant.'fortas8eetiara  flvrentilnu  esie,  te»fictf,  ^c.  noB  dis- 

preficarum  consuetndinem  significare  simalabo  tamen,  me  in  VaticaBO  ita 

atque  exprimere  Tolnit :  qnae  hujns-  scriptnm  reperissey  Non  pvUrh  fmd» 

modi  Tocibus  lacrymas  et  ploratos  ex-  fiorentiltnu  eue  euiqmmm  Prmaidim^  ^ 

citabant.  Lmmib,    Phraseos  pulcrito-  de  qna  scriptnra  jndicet  lector.  Eph 

dinem  ex  Amatornm,  atque  adeo  Imi*  nt  dicam  qnod  sentiDy  altenrn  msAo. 

tatomm  nobilitate  astimare   licet.  Jam  *  fortia  facta,'-  et '  foitibns  6e- 


Virg.  Oeorg.  2.  589.  '  Interea  pen-     tis/  ct  simil.  loquendi  g«BBa  esi  b»> 
dent  dnlces  cirenm  oscula  nati :  Cas*    nu   scriptoribns   Latinia     naitntnB. 


ta  pndicitiam  servat  domns.'    Vide  Csesar  lib.  9.  de  Bell.  Gnli.  ^  Alqne 

et  ^n.  2. 1S8.  4.  SS.  Cland.  4.  Cons.  eo  magis,  qnod  in  coDtpectn  Cae«ns 

Hon.  S69.  Qnid  ni  antem  ex  Cic.  1.  atqne  omnis  exercitns  rea  gerebetnr, 

de  Div.  cap.  46.  narratiuncnlam  bisce  nt  nnllnm  panllo  fortioa  factttm  Intme 

illam   snbnectamus  ?    '  L.    Paullns,  posset.'  M.  TuU.  lib.  4.   Episr.  ai 

Consul  iterum,  quom  ei,  bellum  nt  Atticnm,  epistola,  cnjna  initiom  est. 

cnm  rege  Perse  gereret,  obtigisset :  <  Non  dubito/  &c.   '  Non  Bsifai  aatis 

ut  ea  ipsa  die  domum  ad  vesperam  idonei  snnt  anctores  ii  qni  a  le  pi)» 

rediit,  fiUolam  snam  Tertiam,  qnse  bantur.   quod  enim  eomm    in    wep>, 

tum  erat  admodnm  parva,  oscnlans  forte  factnm  exstitit  i*  Vir^.  JEml,  1«. 

animadvertit  tristicnlam.    Qnid  est,  SG9.    <  Qno  fogitis  socii?    pcr  vop, 

inqnit,  meaTertia?  quid  tristis  es?  et  fortia  facU/  &c.    Idem  9.  28i. 

Mi  pater,  inquit,  Persa  periit.    Tnm  <  me  nuUa  dies  tam  fortibos  nnsisy' 


ille  arctios  puellam  complexus :  Ac-    Sec    Postremo  in  vocnbalnrio 
cipio,  inqnit,  mea  filia,  omen.    Erat     nogrsBCO  Cl.  Pntemi  mnnoscripioiu 


antem  mortnus  cateiins  eo  nomine.'  scriptnm  legi: 

Pr^»  qua  interpretatione  nihil  ejLcogitari 

010    iVos  foteri»  fmctU  Jlmreutibiu  potest  aptins.    Nam  iit  kpimrmbf  did* 

esse  tuU  Prmeidio^  Hic  variatum  est  tnr  Orace,  '  qui  forttter  fo«ut,*  ^t 

mirifice;  credo,  ob  numeros  rariores.  <fecit:'  ita  ApMr*^  n>bil  ayod  est, 

Vide   Indicem,  '  Versns  Diphilins.'  quam  <  forte  factum.'    Qood   aaiem 

Veteres  libri  quidam :  faeti  ftmrenti'  Zoiins  quserit,  qnid  sibi  veUl  hoc  liit, 

bu$  esse  tuitque.    Quid.am  :  fmcH  tifo-  cum  sit  is  mortnns  qnem  aHoqoitnr: 

retibue.    Alii :  fmctie  Jlmreutibut  «ssi  ridicnlnm  et  stolidom  hominem :  qni 

em^m.    Alii  aliter.   Quidam :  pra*  non  intelligal,  hoc  ipsom  fingji  cam 

ndimm,    Vulg.  fuetie  floreutibue  ee$e  mlserabile,  enm,  qni  olim  vivos  aole- 

tuieque  Preuidmm.    Lambinns :  /ac<if  bat  esse  sibi  snisque  presidio,  nnac 

ttbifortibueeuetwequiPremdio,  Ego  raortunm  esse,  neqne  postiiac  fofe 

ex  vestigiis  ita  restitni.    Qnid  enim  neque  sibi,  neqne  snU  nUlem  aat  sa- 

kic  sibi  vellet,  tibi  1  Vide  et  supra,  Intarem.    Sed  qnid  cum  taliboa  bd* 

2.  642.    G\fan,  lnlg  dispnto?  valeant  cum  snis  Teni. 

Nou  poterUfactie  tibi  fortibue  esse]  bos  DiphiUis.    Nam,  si  Biia  placel, 

Sic    restitni,    ad   hanc    scriptnram  hnnc  versnm  Diphilinm  inlocnmger- 

ab  uno  libro  manuscripto  qnasi  ma-  mani   Lncretiani    snbstitait    gravis 

Du  ductus.  in  4]uo  cum  reperissem  anctor,  Non  poteria  fmeHm  JUrmmtibm 

ita  scriptum,  Non  poterU  fmeti  ti  fo^  eeee  tuU.    Quls  non  admiretor  bomi- 

reiibus,  semperqne   antea  hic  locos  nisacumen?  Ne  boc  qnidem  ioqoea- 

mibi  suspectns  fuisset,  non  dubitavi,  di  geous,  *  esae  sibi'  aot  *  alicoi  alteii 


T.    LUGRBTII   CARI   DB  RBRUM    NAT.    LIB.  III.      1805 

prttftidio/  ei  novmii  ant  inaoditam  Sic  liabent  libri  mannscr.  et  ita  legi 

eatf^ai  liODOSseriptoresroanib.  terit,  debet,  non,  nt  est  in  vulgatis,  Ueto. 

ocoiisqne  legif.  otorpavit  iterom  Lo-  Utk»  mpUui   aiitem,  i.  e.   mortuns. 

cretios  sop.  2.  64S.    '  Prsesidioqoe  Lamb. 

parent,  deeoriqoe  parentibus  esse.'  918  CmneiiBprivaiugdolorilmiagri»] 

Lamb,    Alii  iVioii  poteri»  /aeti»  floret^'  Ita  apud  Appianom  Civil.  Beli.  4.  p. 

ft^iiseswcMifiMm:  Gifanius  vero  Non  665.    Brutus   introducitur   Cassium 

pQUriefaetia  flQrentibui  eue  tui»,  Qoos  modo  interfectum,  et  ipsum  Epicn- 

versos  amat  I    In  sequenti  versn  qni-  reom,  ob  festinationem  quidem  incu* 

dam  Jftscr»  mtsfre.    Creecb.  An  non  sans.  koX  ifuucdpil^w  6fjMv  ^pmrrfSw  uai 

forte  ?  iV(Mipsf€risiM<it,^orinli6icf  essr,  btfoUu  iani\K»yfUyoPf  id  Bpotrroy  4»  voToy 

iittsfti«y  ife,    lUnd  '  florere/  qood  bic  fya  riKof  iinffwai,  i.  e. '  at  e  diverso 

in  Mss.  est»  mire  amat.    Yide  lodi-  mactom  felicitatis  pnsdicans,  qni  se 

cem,  et  1.  266.  ubi  de  sol>ole  etiam  coris  ac  molestiis  exemerit.  Quse  me, 

dicitor.    Hov.  inqoit,  dncont  ad  nescio  qoem  exi- 

011  Afissr/o  misfr]  Qoatnor  libri  tom.'    Hoe. 

manoscript.  babent,  mtsero    mtsfre,  919  Cnu/ociam]   I.  e.  in  cinerem 

qnam  scriptnram  si  recipimns,  hsec  versnm  et  dissolntnm.    sic  NonioSy 

verba  eront  conjungenda  cam  se-  qoi  honc  Tersom  profert.  hoc  aotem 

quentibos  hoc  modo.    ^  Una  dies  iiH  dlxit  homo  Romanos  ex  eonsnetndine 

featn  tibi  miaero  omnia  adcmit  tot  Romattornm,  qni  mortnos  combnre* 

prssmia  vitsB.'    L»mh*  bant.  M.  Tull.  Epist.  1.  15.    'Nos 

Jlftssrs  «issrt  attml,  omnia  ademiiy  hic  D.  Syllam  patrem  mortnum  habe« 

^c.]  Ita  fere  Vulg.  et  in  veteribos.  bamos,  alil  a  latronibns,  alii  croditate 

In  qnibnsdam:    «its«ro   mtser,  non  dicebant,  popolos  non  cnrabat :  com- 

inale.    G^mu  bnstom  esse  constabat.'    Atqne  bane 

91S  Nee  Hbi  iarMm»  4r^.]  Qui  non  tamen  consuetodioem  a  Orsecis  aot 

desiderat  aotem,  non  Tidetnr  carere.  Barbaris  snmserant,  ut  ex  iis,  quee 

Sed  videtor  ita  loqni  debaisse»  nee  sopra  diximos  non  longe,  intelligere 

tibi  earum  Jam  nrum  deeiierium  euper  licet.    Lamb, 

imtidebU  «na,  sl  versns   pateretnr.  Buato}  'Bnslom   (inqolt   Festos) 

Itaqoe  docti  qoidam  ita  legendom  proprie  dicitor  locos,  in  quo  mortaos 

existimanty  mee  tibi  earum  Jam  rerum  est  combostns  et  sepnltns/  &c.  Idem 

dssidsriam  euper  iueidet  mm:  alii  sic,  ibid.  *  Sed  modo  bnsta,  sepnlcra  vo- 

Jam  rerum  dimiarium  rmdtt  auper  una :  camos.'    Lamb, 

otsitaverbo  iosido.  Verom  tamen  920  DefiMmu]  Libri  mannscripti 

nihil  motare  aosim.    Lamb,  Superiu'  habent  d^tmas:  qaod  eo  aonoUviy 

aidere  verbnm  mihi  satls  Lucretia*  nt  ssppe  admoneam  lectorem,  a  pro 

nnm,  hoc  est,  elegantissimom  vide-  b^  etcontra  b  pro  a  in  membranis  ca- 

tnr.    Licet  etiam  divisim  legere,  sa*  lamo  exaratis  interdnm  scriptoni  re- 

per  tnstdsf.    Nam  et  ita  vs.  9S1.    Ut  periri.    Lamb, 

mimm  sit,  cnr  malint  viri  docti  non-  .  929  Ab}  Ob.  Gifan.    Oifanios  Ob 

nnlii  tasidet,  media  prodncta,  aot  om-  koe :  et  forsao  melios.    Cree^. 

nino  aliqood  verbom  fotori  temporis.  925  Hoc  eHam  faciuut   ubi^  &c.] 

Preig,  StoUdi  qoidem  isti  qoi  mortuos  iii« 

915  Dietieque  eequautur]  Illa  dlcU  satiabililer  iagent,  stoiidiores  vero 

incipient  ab  eo  versn :  '  To  quidem  qni   commessationibns    indolgentes 

ot  es  letho/  dsc.  nsqoe,  *  lUod  ab  etiam  inter  pocula  mortis  memoriam 

hoc/  ^c.  Faber,  refricant,  qnasi  siti  inexpleta  confi- 

,  917  Tu  quidem,  ui  e$  letha  topUu»]  ciendi  essent»  aat  alicojns  alins  rei 


1306  HOTM   VARIORUM  %V 

desideriovexftreQtnrypostqnameTit^  loci  baec  Aenteotia  est:  Beiie  nobli 

mlgraverint    Somno  sopiti  nihil  CU' .  et  volnpe  faciamot ;  Oeninm  memo^ 

pinnt,  nec  re  aliqua  indigent,  qnld  rem  brevlii  »vi  nnnc  placandl  tem- 

igitar  stnlti  timeant  desideriiim  in  pi»  ett,  sen  corollas  ille,  sen  Yina, 

morte  qoae  magls  disjicit  auimee  prin-  termoneBvey  snaves  et  moliicnlas  es- 

oipia  qnam  somnna,  et  eornm  motna  eas,  aut,  si  qnid  etiam  est  jocundlnsy 

a  sensn  reddit  magis  alienos  ?  Creeth,  malit.    Si  nescis,  hme  vera  vitc  gan- 

926  Ei  imtmbnMt  wra  eoremU]  £t  dia  snnt;  sed  ebeu!  qnam  cito  pne- 

capltibns  imponunt  coronas  e  flori-  tervolaot!    Manum    itaqne    injice: 

bns :   qnod  erat  asitatiim  yeteribua  hrevu  kic  eet  fructui  komUU ;  hone 

UlisOrBBcis  et  Latinisy  ut  et  ez  utris»  momento  ^fuerit'  [i.  e.  perierit,  ut, 

que  scriptoribns  intelligere  iicet,  et  Fuit  Ilinm]  neque  post  nnqnam  revo* 

nos  in  comment.  Horatianis,  aliquot  care  licebit :  *  Infemis  neqno  enim 

exempUs  coUectis,  ostendimns.  Lamb^  tenebrls  Diana  pudicnm  Liberat  Hip- 

9S7  BreviM  eet  hieJrMctua  homtiHiM:  polytiim  ;  Nec  Letfasea  Talet  Hiesetu 

Jamfuerii]  Mifiiiair  eorum  quse  dicere  abrumpere  caro  Vioeula   Piritlioo/ 

solent  bomines  in  pocuUs.  sic  Apol-  Faber, 

lonides  1.  2.  Epig.  Graec.   "Enra^  W  028  JetmfuerW]  Manifesto  ad  frne- 

•6  «i^iic(r0a,iro\^9X^ixor  &\Ady  ^f^-  tnm,  non  ad  homillom  relerendam. 

yev,  'H  voXft^  K^i^^  Arrerai  ^IMtI-  Adeoqne  inanis  iste  Fabri  a  solee* 

p«v.  i«e.  '  Tempns  erit  longnm,  qno  cismo  metnsest;  neqae  in  voce  Ao« 

non  potabimns :  eiaCorripitenoobia  miii/i«  mntandiim  qnicqnam.  Prei^. 

tempora  canities.'    Plant  Baccb.  5.  080A<^orido(err«]SichabeBtdiio 

8.  76.  'non  tibi  venit  in  mentem,  cod.manuscr.Faem.etTettiamu.rei* 

amabo:  si  dom  vivaSy  Tibi  benefa-  Uq«i  dno,  ariia  tmrats  oonnnlliviil- 


ciaSy  jam  pol  id  quidem  csse  haod  gati,  orida  forrat :  mendose.  Nam 

perlonginqnum?    Neqne  sl  hoc  ho^  nino  legendnm,  erida  lerna,  otedidi: 

die  amiseris,  post  in  morte  id  even-  non  torrat,  neqne  terreat,  Lamb. 

tnrnm  esse  unquam  i*  hamiUi»  antem  Atque  orida  iifrreat]   Vnlgati :  iM^ 


excudendum  cnravi,  non  hommUiif  ut  rut.    Veteres  qnidam :  temt,    Qiil« 

habent  Ubri  vnlgati.  nam  diminnti-  dam:  terra,  Oif. 

vnm  nomen  ab  horoine,  est  <  homn-  Torreat^  Terra  Lamblnns,  finatm : 

Ins :'  deinde  ab  *bomolo/  bomuUos^  In  sequentt  Tersa  alil  legttnt  pest,  ita 

othomiUns.    JLam6.   Hbmiittiis,  an,  iit  enim  veteres.  CriMe/k. 

potios  reor,  homiUue  dici  debeat^  noo  021  Ani  aUar,  ^tffs  dssideriMas  t»- 

est  fortasse  tanti,  nt  stndiose  qosera-  sidsat  res]    Dno  cod.  mannser.  bn- 

tnr;  id  enimaUiaote  nos  fecemnt»  bent,  Aut  aUm   c.   d.   taf.  ree,  qno 

sed  nemo,  qood  qnidem  sdam,  ante-  modo  blim  excndendnm  cnravi :  ne- 

hac  monolt,  esse  in  hoc  loco  gravis-  qne  nnnc  mnto.    Memmianns  aiiten», 

simum  peccatnm  a  Ubrarii  mann.  Le-  Vatioanns,  et  Bertinian.  rei^  noo  male. 

gendum  enira  est, . . . .  Brene  hie  eet  Licet  etiam  legere  re.  Jii<e  antem  pa. 

JraetuM  hamUU.    Primum  quia  llgnra  trins  casns  est  antiqnns,  nt  aotaiit 

ingeniosior  slt  et  magis  morata,  ^-  Diomedes,  Sosipater,  Prisclairas,  et 

icwT^si  nnmerum  singnlarem  nsnr-  ceteri   grammaticl.   de   qno    snpm 

pes ;  (notnm  Ulnd ....  *  qnara  totns  plnra,  ad  iUnm  locom  1.  680.  *  neqne 

homnncio  nil  est !')  Dein  qula,  nisi  nlla  Prmterea  rei,  qnss  corpora  nUt. 

vera  nostra  emendatio  est,  tnm  so«  poss.'  dsc.  Jam  patrins  casns  qaSatie 

lcBcismns  in  ocnlos  involabit.    [Jam  declinatlonis  ftiit  veteribns  ea,  e,  el, 

fuerit]  alioqni  scribendnm  erat  [Jom  et  ii :  ut  dies,  genit  dies,  vel  diei^ 

fuerint}  bomiUi,  scillcet.  Totins  enhn  vel  dU.  Ennins  16.  Ann.  *  PostreMe 


T.   LUCRETII   GAIil    DB  IIBRUM   MAT.   LIB.   II I.     1807 


loQglnqiia  dies  eonfecerit  «tas/  Tall. 
pro  P.  Sextio:  *  Eqnites  vero  da- 
tiiros  iiliaii  dies  poBnas.'  Virg.  Oeorg. 
1.  (»87.  *  Libra  dii  soniniqne  paret 
nbi  fecerit  boras.'  Licet  igitnr  le* 
gere  hoc  loco  ye\  re,  vel  ff«,  vel  reif 
nt  ftit  disyllabnm.  ^aafiw  antem  po$i- 
tnm  pro  alieuj^is,  nt  sit  haec  sent^n** 
tia :  ant  tanqnani  aliae  cnjiupiam  rel 
deaiderinm  insideat  ac  remaneat. 
lamb, 

Rei}  Ita  omnes  veterea  fere.  In 
qnibnsdara  tamen:  re$;  etiam  bene. 
Vide  Indicem.  Gifm, 

992  Net  mbi  mim  qnwgwm^  ^.] 
Salmas.  Epiat.  53.  versn  ab  boc  ter« 
tlo  euprmaf  vel,  ntpremo  legit  pro, 
eoporem*  Ae  lotnm  locnm  ita  con- 
eiiknat:  Nee  $Un  enim  ^uuqmum  Htm  te^ 
vitamqMe  requbrUf  Citm  pariter  wkene  et 
eorpue  eopUa  qMdescanty  Nee  deetderiHm 
■eefri  neeadiigit  uUam ;  Nam  Ucet  teter' 
num  per  noe  eic  eeee  eapremaf  vel,  ««• 
praiNo.  Vide  et  Epiit.  60.  Preig. 

OSS  Cam  parUer  mene  et  eerpeui] 
Cnm  dormimns  altnm  et  placidnm 
somnnm.  Lamb, 

934  Nam  lieet  eetemnm  per  not'] 
Nam  '  licet  per  nos/  &o.  i.  e.  non 
reciiaamns,  vel  non  obstamns,  qno 
minns  ita  sit  aetemus  sopor.  sic  lo* 
cntus  est,  nt  cnm  dicimus,  *  per  me 
stertas  licet,'  ^  per  me  trahantnr  pedi- 
bns  omnes  rei:'  i.  e.  non  impedio, 
qno  minns  stertas :  non  recnso,  qnin 
omnes  rei  pedibns  traliantnr.  Lamb, 
Hnnc  versum  seqnenti  snbjicit  Sal- 
masins,  et  cnm  iu  Cod.  OronovH  in- 
veneritpnvjRo,  proMpor«m,  legit  JViiim 
Ueet  eHemam  per  ntt  tie  ette  taprema : 
Per  nos,  inqnit,  licet  sic  esse  sn- 
prenMy  mortem  nempe  ipsam,  nt  est 
ille  somnns :  vel  etiam  fortasse  «tc 
ette  tupremt,  Snpremo  nempe  so- 
pore  vel  somno,  sic  iicet  esse  per 
nos  sstemnm,  nt  et  isto  qnotidiano 
qoo  reqniescimus.  Ita  laborant  illi, 
qnibos  nihil  plaeet  prster  difficiles 
nugash  CreecL 

935  Necdetideriamnottrinoiodtigit 


mUam]  Sic  reposoi,  cnm  Tnlgatomm 
■lii  habent  aitigU,  alii  indigU:  manu- 
icripti  antem,  od^,  qiiod  deprava- 
tom  est  ez  adtigU.  *  adtigit'  auteni 
prsesentis  temporis  est  pro  attingit, 
a  verbo  tago,  qno  ntebantur  antiqul 
pro  tango.  Vide  Festuni  in  verbo 
'  tagit,'  et  voce  *  tagax.'sic  Plantns  in 
Epid.  5.  2.  58.  *  ne  atfigas.'  et  item 
alibl.  mendose  alii,  ant  qni  adiget  ant 
qni  adlicit  scribi  volnnt.  iMmb^ 

Adigit"]  Ita  veteres  libri.  In  qui- 
bnsdam  Veterlbos:  idigU:  recte 
etiam.  Marallns  et  Vnlgati :  aitigU, 
Lambinus :  adfleU;  nirais  longe.  Tnr» 
nebns  :  adUeU  nUum,  Gifan. 

AtOgU]  Ut,  *  ne  me  attigas,'  Ter. 
Plant.  Faber, 

936  Et  tamen  Jumdquaqttam]  Cum 
dormimns  (inqnit)  nosmetipsos  non 
requlrimns,  neqne  vitam  nostram,  ne« 
qne  nllo  nostri  desiderio  afficimnr: 
et  tamcn  corpora  prima,  ex  qnibus 
antmns  noster  constat,  non  longe  tnm 
aberrant  a  motlbus  sensiferis,  neqne 
tota  anima  foras  ejecta  est :  qnin  ex 
somno  excitamnr,  et  expergtfcimnr; 
Qnanto  minns  mortem  ad  nos  perti- 
nere  existimandnm  est,  In  qna  nnllus 
sensns  reinanet?  Lamb, 

Haadqaaquam  nottrot  tune  iila  per 
artnt  Lenge  ab]  Nam  si  nimis  longe 
aberrarent,  et  si  omnis  anima  esset 
foras  ejecta:  tnm  mortuus  esset 
liomo, '  tnniqne  jareret  /Elerno  cor- 
pns  perfiisum  frigore  leti,'  nt  ait4. 
9S1.  Lamb. 

IMO  Si  minut  ette  potett^  !fc.]  Si  po- 
test  esse  aliquid  minus  eo  qnod  nihll 
eit:  qnod  certe  non  potest.  Lamb. 
Ter.  '  Cni  minns  nihilo  eit.'  id  qnod 
ab  £schylo  esse  sclmns.  Faber. 

941  Di^ectut]  Diigectio,  dissipa- 
tio.  Lamb. 

942  ContequUurleto]  Qitidam  doctl 
legunt,  letum,  libri  autem  omnes  ha« 
b«nt  leto.  qnod  interpretor  in  leto, 
sen  in  morte,  vel  per  letnm.  Lamb. 

ExpergUut]  *  Expergitus  (hiqnit 
Festus)  ab  alio  excitatns :  quem  80« 


1206  NOTJS  YARIORUU  IN 

letaiu  dicereeipergefactaiB.'  Liieill*  aiide  atiqae  ezeimdaai  cst? 

'  E  lomno  pneros  cttm  mane  exsper-  ▼iTamos,  curandom  est :  sed  «t  a^ 

gito'    clamas.'    Diomedes:    Exper-  tii.    Nam,  ot  dia  ▼ivaSy  ff  oipm 

pacor,  ezperrectaa:    expergor,  ez*  est:  ot  satia,  aaimo.    Ijonga  est  Yita, 

pergittts.    Aniob.  Ub.  5.  adv.  Gent.  si  plena  eat.    Impletnr  utem,  coi 

princip.   '  Ezpergitosqae  illos  statim  animos  sibi  bonom  saona  reddidit,  «t 

perdocttisse  regem,  qoibtts  ad  terras  ad  se   potestatem  soaai   traaslalit. 

malis  Japiter  potset  sacrificiis  elici,'  Qaid  illom   octogiata  «Diii  javnaii 

&C.    Lamb.    Anlas  Gell.  6. 10.  *  tttm  per  inertiam  ezncti?    Nom  Tiut  isle, 

vel  mazime  juTenis  animos  ista  re  sed  in  vita  moratas  est;    oec  sera 

ezpergebat.'  Creeek»  mortaas  est,  sed  din.' 


94S  Frigidm  f  ««m,  ^f^.]   *  Frigida     eo  iibeotins  adscripsi,  quod  et  Ners 
vitse  paosa,'  i.  e.  mors,  qnsB  est  vi-     inter  reram  verbonunqae 


tSB  intermptio  et  cessatio.    Itaque  lias,  qaibus  mortuani  Claodiana  i» 

recte  dizit  *  frigidam,'  nt  sttpra  eod.  sectatns  est,  *  morari  eom  inter  lio- 

lib.  531.  ^gelidi  vestigia  leti,'  et  4.  minesdesiisse:'N.  ft.prodactapnaa 

922.    *  JEieno  corpiis  perfnsnm  fri-  syllaba,  jocabatnr,  feste   Soet.  cap. 

gore  leti.'  aic  Virg.  i£n.  4.  385.    <  Et  33.    En  viri  sapientissima  atqoc  np- 

com  frigida  mors  anima  seclnserit  timi  tandem   sliqnaDdo    disctpalnm 

artus,'  &e.   Lamb,     Furte,  ailseeuta  Neroaem.  Preig^ 

ettf  ita:   *  Frigida  qoem  seroel  ad  945  Sicimcrepei]  Uaqne ad  va. 963, 

vitai  paasa  secata  eat.'  Hav»    Virgi-  <  Quid   respondeamna,  lusi 

lius    insernit    operi  sno   et  Grapca  Scc.  Fuber, 

verba,  sed  bac   licentia  larglas  usi  946  QM  tibi  tenfsperc] 

snot  veterea,  quippe  ilU   dizemnty  «oilftNatarae:  i.e.  oratio»  inqnaLn- 

<  Paosam,'  *  Macheram,'  *  Aaotiam/  cretins  facit  Natoram  ciua  bonuae 

et^Malacen.'  Macrobioa.  Creeeh,  nimiamvitaa  cnpido,inortenaqaehar- 

944  Deniqiieeivocem^^e.]  npofftnro-  rente,  loqaentem,  gmTimioaaqoe  at- 

voda  Naturaa  ad  ^iXo^ovs  t€  acol  /u-  que  acerrinia  objargatiooe  ateatem. 

<roecv<kovf.   Gif.    Ut  magia    valeret  Sic  M.  TuU.  in  CatiL  1.  patriaa  £»! 

contra  timorem  mortia  diaputatio,na-  loqaentem :  aic  Piato  legas,  ia  ApoL 

tnram  inducit  loqnentem,  auaque  ar-  Lamb, 

gumenU  personae  auctoritate  snsten-  .   948  Num  u  irutm/kU  tibi  viim,  ^] 

tat  vss.  21.  8i  rebns  adversis  usus  Marg.  noster :   Nom  grmtim  fmii  Oki 

fuisti,  (Naturam  andis)  recede  miser,  vitm;  nulla  adjecta  anctoritate :  qae 

et  qutetem   tandem  disce  pati:    si  scriptura  sl  ex  aliqao   veteri  cod. 


prosperis,  tiim  bonis  illia,  quae  tam  originem  trahat,  nnde  trahere 

bentgne  contnli,  coutentua  abi,  nova  verisimile  fit  ex  lectionum  Pii  Bono- 

ne  expectea,  ut  temporum  sic  etiam  niensinm  cognatione,  fortasse  noa  in- 

reruroomniumconversiopisdemsem-  utiU  opera  ezpendetnr    aecamtina. 

per  eadem  succedunt:  si  vires  tuas  Nam,  et  gTotta  retineri,  et/aity  priori 

senectus    nondum  confecertt,   bona  producta,  locum  sanm  tneri  polest, 

omnia  qusB  tibi  proponere  possum  modo  a  geminetar,  et  inde  fiat  fuoL 

percepiati:   at   aenex   aia,  quid  est  Sic  Turneb.  assentiente  Lambino,  1, 


quod  moraris  emori?    Creech,    Huc  387.  legendum  assemit: /alsrcorysrtt 

respexit  Seneca,  Epist.  93.  Ucet  pro  quod  fitoat  poesidmt  taoae.   pro  yaal, 

fato  Stoico  verba  faciena :  '  Utrnm,  qnod  vel  ita,  vel  in  Jimt  mntatam  ibi 

obaecro  te,  aequius  jiidicaa,  te  natu-  babent  libri  Mss.    £t  fortasse  etiam 

ro^,  an  tibi  parere  naturam  i   Qnid  6. 582.  Msstorum  lectio,  Jlmmmi^  pos- 

auteni   mterest,   quam   cito  exeasi  tnlat,  ot  et  ibi  faciamus :  OsMia  ^aa 


T.   LUCRBTIl  €ARI   DB  RBRUM   NAT.   LIB.   III.     1309 

ptKioJluwmt  quareve  creentw.  Prseser-  denarios  in  cloacam  cadit.'    Plant. 

tim,  qnnm  2.  46S.  reperlamnt  *fliivi-  1.  3*  185.  .  *  In  pertusnm^ingerimns 

da/  ejnsdem  formaE^,  et  vs.  465.yl«d-  dicta  doHum :  operam  lodimns.'  Se- 

dum;  nbi,  quod  pro  vnlgato^nmdaHt,  neca  iternro,  de  Morte  Clandii,  circa 

▼ariantes  Lectiones  fluvidua  substl-  fin.  *  Tnm  ^cns  jnbet  illom  alea  In- 

tnnnt,  roanifesto  ad  roasc.  *  sndor/  dere,  pertuso  fritillo.'    Vide  in  sa- 

dequosermoest,referendnmyealege  cris   Haggsenm   Proph.    cap.  1.  6. 

vt  particnla  <  qnod'  cansalis,  non  re-  Preig. 

lativa  sit,  ibiqne  valeat  quoniam  ant  950  Atque  ingraia  inier']   Et  si  non 

almile  quid;  qnemadmodnm  lib.  2.  ingrata  interiere.  Lamb. 

▼s.  1010.  e  contrario  eadem,  ex  rela-  951    Cwr  iwa,  ui  plemui]  Imitatns 

tlva  facta  causalis,  nescio  qnas  tnr-  est  hnnc  locnm  Hor.  Sat.  1.  1.  117. 

bas  dedit.    Qnod  antem  ad  sensnm  '  Inde  fit,  nt  raro,  qni  se  vixisse  be- 

loci  hnjns  attinet,is  haud  inconcinnus  atum  Dicat,  et  exactocontentns  tem- 

erit :  Nam  graiit  fuit  tibi  vitii,  i^c.  i.  pore  vitae  Cedat,  nti  conviva  satnr, 

e.  nnllo  tno  merito  vixisti ;   qnod  reperire  qneamns.'    Marins  (ot  re- 

▼ixisti,  gratis  tibi  concessnm.    Qns  ^^f^  Platarcbns  in  Mario)  cnm  annoa 

antera  seqonntnr :  <  Et  non  omnia,'  <lnos  et  aepinaginta  vixisset,  septies 

&c.  ant  ita  retineri  poterunt,  et  sig-  consul  primns   omninm  renuntiatns 

nificabnnt:  bominemtitiqne,nonbrn-  ac  declaratns  fnisset:   snam  fortn- 

tnm  aliqnod  animal,  ant  stlpitem  fnis-  nam  deplorabat,  qnasi  a  morte  occu- 

•e  apnd  qnem  commoda  tsta  omnia  pi^tns  ante  qnam  ea  qnas  cnpiebat, 

statim  perfluxerint  atqne  interierint  assecntns  esset,  qnaeqne  cogitabat, 

Ingrata.    Non  enim,  nt  6. 97S.  *  8ic*  perfeclsset,  e  vita  exeederet :  tam  in« 

Qt  amaracinnm  fugitat  sns,  et  timet  explebilis  vitae    cnpiditaa    hominea 

omneUngnentnm,'itaetbomonatn8:  tenet.     Melins  Plato,  qni  moriens 

▼el,  levi  immntatloDe  vocnlas  ai  copn-  geniora  snnm,  fortnnamqne  anam  lan- 

lam  et  locum  cedere  jubebimns.    At-  dabat,  primnm  qnod  liomo,  non  fera ; 

qne  ita  totns  locns,  nisi  vehementer  deinde  qnod  Ortems,  non  barbaruji : 

fallor,  Lncretlano,  h.  e.  arduo  illo  fn-  postremo  qnod  «tate  Socratis  natns 

rore  dignis  plane  verbisy  ita  aeae  ha«  esset.   Qnod  tamen  reprehendit  Lac- 

bebit :  Nam  gratie  fuvU  tiin  vita  ante  Untins  de  Fals.  Sap.  S.  19.  Lamb. 

aeta^  fritrque,    Si  nMi  omnia  pertueum  Stat.  in  Snrrentino  PoIIii :    <  Qoem 

congeeta  quan  ta  va»  Commoda  perflux-  non  in  tnrbine  rernm  Deprendet  su- 

ere^  aique  ingrata  interiere;  Cnrnoii,  prema  dies,  sed  abire  paratnm,  Ac 

ifc.   Hmc  dnm  meditor,  Ingratnm  ne-  plennm  vita.'  Preig.    Unde  et  toties 

scio  qnid  deprehendere  eadem  opera  in  Sacris   Libris,  *  diernm  et  vitas 

mihi  videor  in  istis :  *  si  grata  fnit  plenna,'  de  felici  patmm  obitu.    Ad- 

tibi  vita,  See.  et  non  ingrata  omnia  diqne  meretor  Mnsonii  apnd  Stobae- 

coramoda  perfloxere,'  &c.  Preig,  um  locus,  citante  Llpsio  Manndnct. 

949  Periusum  congetta  quaei  tn  va$]  ad  Pb.  Stoicam  Dissert.  22.    *  Sicnt 

Qvod  Bihil  continet,  qoodqoe  nnn-  e  domo  exigi  videmur,  cum  locator 

qoam  expletnr :  inf.   1022.  .*  laticem  pensione  non  accepta,  fores  reveliit, 

pertosum  congerere  in  vas,'&c.Lam5.  teg^las  anfert,  pntenm  obstmit :  ita 

Sen.  Epist.  87.   De  impuro  quodam,  et  hoc  corpuscolo  pelli  videor,  com 

qni  mnltonmi  bsres  fnerat,  et  mnl-  natnra,  quae  locavit,  ocnlos  adlmit, 

toa  haboerat  haeredes:   *  Qnid  ergo  ?  anres,manus,  pedes.  Non  inoror  igi- 

atram  illom  peconia  poram  eflfecit,  tur  amplius,  sed  veluti  e  coovivio  dis- 

an  ipae  pecnniam  impuravit  ?   qns  cedo,  nibil  aegrescens.'  Uav, 

sic  in  qaoadam  homlnesy  quomodo  95$  Si»  ea,  qua  fructue  cumqueee] 


1310  NOT^  VAEIORUM   IN 

1«  e.  sio  ea  ooinia  commoda,  qae  is  f^if  Z4  na  $pa  Koi  fitKrUip  cdrtf^  ^cvjf, 

▼ita  percepisti»  tibi  e  meroortaefflttz-  Odff^t^  IK^,  4  Kvpc,  oMr  ^f  ^ci^  rf 

eront»  vel  te  noa  expleverttnt,  et  vi-  Irya0^&r9pi/u(x<^^  ^^*  iiuafof  hftti* 

vendo  in  aliqnas  offentiones  incur*  «*€<  rwro  fuixaf^fiinfoSf  As  iato^hp  rhr 

risti:    cnr  amplins  addere  qttaeris?  ofrav  fitKrimfa.  i.  e,    *Si  qnis  antefls 

cnr  vitam  prodncere  et  prolatare  cn-  eo  melior  exsistat,  bono  animo  es, 

pisi/rnHuB  antem  excndendom  cn-  Cyre:    non  erit  tibi  neceese  eam 

ravi,  secntns  auctoritatem  libromm  viro  bono  ct  forti  pngBare:  sed  itte 

nannscriptorttm,  cum  in  vnlgatis  le-  nnns  hnic  rei  satis  erit,  omnem  ad 

gatur  fimehu^  mendose.     *  Fmctns  Iwnc  rem  machtnam  adhlbens,  nt  vi* 

snm'  enim  pra^teritnm  est  a  verbo  rum  se  meliorem  de  medio  tollat/ 

frnor.    M.  Tnll.  in  Hortensio :    *  £t  Sic  Plant.  Captiv.  3.  S.  14.  '  neqae 

hnmanitate  snmma  perfmctns  est.'  jam  servare  salns,  Si  volt,  me  potest : 

Lamb,  nec  copia  est,  nisl  si  aliqnam  oord« 

054  VUaque  t»  offensu']  Et  si  vita  machinor  Astntiam  :  qnam,  malnai  ? 

est  in  offensn,  i.  e.  in  offensione,  vel,  qnid  mackiner?     qnid  comminiscar 

nt  qnidam  legendnm  censent,  tn  qf-  miser?*  Polyb.  lib.  1.  otfre  H^Xip^oiSe 

/maa,  i.  e.  si  in  vlta  offendistl,  et  fiW  §^pia9ai  9p6s  rovro  laoC'^  fciwa 

incnrristi  in  aliqnas  difficnltates,  et  r^r.  i.  e.  *  neqne  ullam  aliainad  hoe 

res  adversas.  tno^^^iiiM  autem  reposui,  machinam  reperire  pote.'  Lncret.  4. 

cnm  in  omnibns  fere  libris  offiam  1112.  *  Nec  reperire,  mainm  Id  poa* 

reperissem,  memor  perverssB  librari*  sunt  quse  macbina  vincat.'  Limh, 

ornm  illoriui  consuetudinis  :  qni  •  96S  £arf«M  maU  oauiM  seiNper]  Fa* 

pro  M,  et  «  pro  o  scribere  solebant.  octissimns  exstat  apud  Lncian.  M^- 

Qttod  si  legimus  tn  tffenaa  e§t,  *  of-  nippi  et  Chiroois  dialogosy  ia  qno 

fensa/  accipiendum  erit  pro  offendii  ChironinterrogatusaMenlppo,qaaiB* 

cnlo.    Alii  t»  o^«aso  retinent,  minns  obrem,  cum  ei  immortali  eaae  Ueeret* 

recte,  meo  qoidem  jodicio.  Latab»  mori  malnerit,  respondet,  perpetnnna 

In  offeneo]  Sic  omnes  veteres,  rec*  reram  tenorem,  et  similia  omnia  sao 

te.  Gif.  ta  alt.  taiatum  ed,  tempore  viclssim  recnrrentiay  viUn 

W7  Nam  tibi  prttterea  quod  ffMdkt«  satietatem  stbi  peperisse.  Lamb. 

ner]  Nam  qnod  tibi  prseterea  exco-  968   Atque  etiam    potiu»]     HaBC 

gitem  ant  fabricer,  aut  comminiscar,  versnm  qnidam  improbe  rejicittiit* 


quod  tibi  placeat,  nihil  est.  mcicAiiMrt     Creeeh, 

dixit  Latitie,  pro  eo  quod  Grsfrci  fni*        963  Qind  rMfpontf Mmas]  Omnetq«l« 


XaFao-tfau  dicnnt.    Plato  in  Gorgia,  dem  libri  toro  mannscripti  tnm  typia 

l^  li  l^0{7»  fA^X»^^'' 2^' ^ 'm^^»  excnsl  habenty  re^toudemue:  sed   vi- 

«Md  fih  9^  ^tienv  ^  iyfi^  s    i.  e.  *  sl  detor  legendum  vel,  Qaid  respomfca- 

aulem  venerit  in  jndiciom,  omnis  in*  Mas,  ut  o  eta  coolescant  in  naam  sylln* 

eunda  ratio,  omnisqne  machina  ad*  bam;  velyQaJdreijponderiawSyinpne* 

hibenda  est,  ut  effugiat,  et  nt  ne  det  terito  conjonctivl.    Sic  sop.  S.  900. 

peenas.'  Idem  Apolog.  Socr.  in  extr.  <  Concillantnr  ita,  nt  deheant  aBimo^ 

Otfri  yhp  Iv  S6q7,  otff'  Ir  «oXi/i^  olh^  Ua  gigni.'  Iiam(. 

I^,  otfr'  ftXAoo  odMra  8f <  rwro  fuiXBt'  Retpondemue']  Forte :  reepomde&mma  i 

yfi^M,  hrms  &iro^c4«rai,  irar   iroiM',  nt  snp.  vs.  930.  Git^an.     Lndan.  d« 

•dbwror:!.  e.^Neqneenim  in  jndiciOy  Lnctii,  pag.  m.  4S6.  «p^  Aibs  thhm 

qeque  in  bello,  neque  me,  neqne  nl-  X^  re^a  6  peuphs  iwurrpai^s,  iamkKt» 

Inm  alinm  hoc  oportet  machinari,  nt  yof  ahrhw  hr*  fkymmoSy  oi«r  ftr  BMpuQ^ 

omnem  ratlonem  experfns  mortem  &Kai^arafty  a^^  tlrffi^;  Pretf, 

efffiglat.'     Xenopb.    K^  iroiS.  t.  965  At  quleHntumkmenteteir  «nscrl 


T.   LUGRBTII  CABI   OB.  RBRUM    NAT,   LIB.  III.     18U 

I.  e.  At  qoiy  cam  sit  f  alde  niiser,  larii  Latinogrttci,  mihi  a  Cl.  Pateano 

mortem  tamenlamenteturyUODoena-  commodati,  <  Bardof  /   inqnit,  i.  e* 

gU  eam  increpet  atqne  objnrget,  qni  iufoio^trroSf  fipaih»^  Appw,  qne  oomina 

aiortem,mi8eri«  sns  portom,  fugiat?  Latine  reddita  valent  senitts  expers, 

Lamb,    Modo  natnra  mitins  egit  cnm  tardnsj^  amens.     8ed  ego  boc  loco 

vitm  cnpidis :  jam  omnes  immodeste  baratkrOf  aot  baraihri^  legendom  pnto« 

appetentes,  et  prsesertim  senes  vss»  £t  fortassis  apnd  Hor.  Sat.  1.  S.  2. 

26.  acrins  castigat.    Singulls  homi-  legendnm,  '  Mendici^  mlmBt,  bara* 

uibus,  nt  in  sceaa,  sose  snnt  partes ;  tbrones,  hoc  gennsomne.'    Sed  nibll 

nec  immodestins  persona,  qni  nibU  nmtandnm  est  apnd  Horatium.  Nam 

*8>it,  qnam  senex  in  bac  Tita  mora-  *  balathrones' dicti  sunt  a  baratbrone, 

tur.  AlM,fatue,aliiKConcedelocum:  aut  barathro»  propter  affinitatem  li* 

nihil  faabea  quod  amplins  agas,  ideo*  quidarum  2  et  r :  nt  contra  <  parma' 

qne  agaa   animam.     Quid  horres?  a  palma  dicta  est.    Atqne  bsee  esl 

Qnies  altaet  sopor  sstemus  te  maneL  Tumebt  nostri  sententia :  cni  assen» 

Qnid  sedes  infernas,  et  p<enas  post  tior.    In  hoc  loco  aotem,  nt  ad  Ln. 

mortem?  Fabnlas  times:  poetarnm  cretinm  redeam,  terde  nnllo  modo 

figmenta  iata  nihii  qnidem  Tori  in  se  probo,  natumqoe  pnto  ex  Toce  hara' 

cootinent;  et  jam  Tivi  patinntur  bo-  ihre^   ant  haraikro^  non  intellecta. 

nines  mala,  quss  futura  inepte  metn-  Lamb, 

nnt  Creeck»  Barathro]  Qni  barathro  dignns  es. 

067  A^fer  ab  kme  iacrumai^  barde']  Vldendus    Aristopbanls    Scholiastes 

Ita  in  veteribns  nostris.    In  qnibns-  duobns  locis.     In  al.   edit  iegitnr 

dam  ▼eteribns :  Baraiie,  Baraire,  6a-  barde,  i.   e.  stnlte ;  bardns,  0fMs. 

rairo:  ex  mala  pronuntiatione.    Ut  Faber,  Apnd  Ammoninm  Moscbopn^ 

ex  delibo,  delibero  :  £x  nigro,  nige-  iom,  et  alios  Grammaticos  inTonies, 

ro,  Ac   Bardef  stulte.    Ut  modo:  Bdpadpot.ifnr/ftdTi^ttTobs  mKo6fyoui 

*  stnlte,  quietem.'  Forte  etiam :  bara»  MfiaXoy   kwb  roirov  Klyrrat  Koi  Kr- 

ikro.    Vide  Indicem.  Gif,  epotwos  fidpoBposy  6  ixiepov  A^ios,    Alii 

A^fer  abkme   laerymae^  Baratkro']  tamen  Barde^  i.  e.  stnlte,  fatue.  alli 

BaraikrOf  i.  e.  homo  iosatiabilissime  Baro:  qoavoce  utitnrTnll.de  DiTin. 

atque  aTidissime.   senem  enim  (nt  lib.  2.  et  Perslns  Sat.  6.  Heinsins 

qnidam   Tolunt)  alioquitnr.    itaqne  autem  ad  Ov.  A.  A.9.  3. '  Aafer,abi, 

yersusy  cnjus  initinm  est  *  Orandior/  hinc  lachrymas,  Balathro,  et  com* 

debet  coUocari  ante  versum,  *  Anfer  pesce,'&c.  'Balatronem'«antem  vi- 

ab  hinc  lacrymas/  Sec,  nt  illi  cea*  dentnr  veteres  snmsisse  pro  bomine 

sent.  a  quibns  dissentio;  et  '  bara-  nibiliet  nugaci,  qnosignificatnetiam 

thro,'  sen,   '  barathre,'  interpretor  apod  Varronem  occnrrit  lib.  S.  de  B^ 

bomo  barathro  digne.   Reperio  enim  R.  vid.  etiam  Festum  in '  Balatrones.' 

in  Tbom»  magistri   lexico,  fidpoBpos  Creeck,    Ms^.  nostri  (qnos  secuti  sn« 

bpoerumSf  6  fiapdBpou  A^ios  Mpmwoti  mns,  Vossio  consentiente  ad  Catnl- 

U  e. '  barathras  in  genere  mascnlino,  Inm  p.  S20.  et  821.)  Baraikref  qnod 

liomo  baratbro  dignns.'  Secutus  sum  etiam  magis  Turneb.  Adv.  gO«  96. 

aotem  bic  libros  mannscr.  qui  partim  placet,  qui  addit,  nt  i\M$pos  Oraeci» 

habent    baraikref    partim    baraikro:  pro  adjectione   nsorpator,   cnm  sit 

qiiibnscom  consentinnt  nonnulli  ty*  vocabniom  appellationis,  sic  'Bara* 

pis  excosl,    vnlgati    antem    babent  thrnm'  dici  qui  barathro  dignus  sit^ 

barde.  Jam  '  bardus'  idem  valet  qood  Hao, 

stuitus  et  Ingenio  tardns,  nt  docent  068  Graadhr  kie  vero,  i^,]  Si  qois 

Festns^  et  Nooius.  et  anctor  vocabn-  vero  natn  grandior  qtteratnr,  qnod 


1313 


NOTiE  VARIOHUM  IN 


sibi  8it  moriendain,  tic  eum  Increpa- 
bit  natara :  '  Omnia  perfractas  vi- 
tai  pr«mia,  marces/  i.  e.  omnibns 
vit»  premits  perceptis,  atqoe  in  vita 
degenda  abnnde  gastatis,  jam  «tate 
confectns  es  :  qaare  moriendnm  tibi 
aeqno  animo  est.  peffnutut  autem  le- 
gendum,  non  petfunctMS,  a  veri>o  per- 
frttor,  nt  sap.  diximas.  Com  his 
congrannt  illa  Earip.  in  Alcest. 
M(infv  Hp*  ol  y4poPT9S  ^xnmi  Beaf€uf, 
riipas  ^f4yoyrtSf  kei  fuucfi^v  j(p4imf  fiiov, 
*Hy  8*  iyyhs  HxJ^tf  ediwos,  oMcls  jBo^A^- 
rcu  6i^xf iK,  rb  y4pas  8*  olnc  $1^  Htn' 
olfToa  fiapC,  i.  c.  *  Fnistra  igitnr  senes 
optant  roori,  senectntem  vitnperan- 
lesy  et  longnm  tempns  vitse.  Qnod 
si  prope  accedat  mors,  nemo  vnlt 
mori :  senectns  antem  non  amplins 
est  eis  gravis.'  Lamb. 

Quieratur]  Sobandi,  Ei  homini  di- 
cet  natnra, '  Omnia  perfnnctns  vitai,' 
&c.  Lamb, 

069  Marces]  Forte  tegondttm  :  mm» 
res?    Qnidam  libri :  mariet,  Gifan. 

970  Quod  abest]  Videlicet  futn- 
rum.  Lamb, 

971  Ingraiaque  vHa']  £t  non  grata^ 
neque  tibi  satisfaciens.  Lamb. 

972  Ante,  ^am  satur']  Hor.  Sat. 
qnam  supra  roemoravirons,  1.  1. 119. 

*  Cedat  uti  conviva  satnr.'  Lamb. 

974  Nvn^  aliena  tamen]  Sic  Hor. 
Epist.  2.  2.  21S.  in  extrem.  *  Vivere 
si  recte  nescis,  decede  peritis.  Lu- 
sisti  satis,  edisti  sati^,  atque  bibisti : 
Tempns  abire  tibi  est,'  &c.  Attende 
antem,  eum  jnnxisse  hic  vocem  aliema 
cnm  anferendi  casu :  qua  de  re  sn- 
pra,  ibi,  aiiena  salutie.  Lamb.  Ter. 
in  Adelph.  1.  11.  80.  *  Alieniore  «- 
tate  post  faceret  tamen.'  Preig.  An 
mogiiis,  qood  in  Mss.  est,  dictom  nt 

*  peritis'  modo  apod  Hor.  ?  Hav. 

970  Jure  (ut  opinor)  agaf]  Jnre  te- 
cnm  sic  loquatur:  vel  jure  tibi  hanc 
litem  intendat.  Lamb. 

IneiUique]  *  Incilare  est  increpare, 
vel  improbare,  atque  incnsnre,'  in* 
qnit  Festus   Attins  Meleagro :  *  Qui- 


que  non  me  spenienSy  indlanB  pro» 
bris,  sermone  indecorans,  tnrpi  fama 
differret.'  Pacnvins  Doloreste :  *Si 
qnis  hac  me  oratione  incilet,  qnid  re* 
spondeam  V  Lnciliins  :  *  Nnnc  Cai 
qnoniam  incilans  nos  Imdi  victssim.* 
Lamb,  Intra  parenthesin  concloden* 
dns  hic  versus :  '  Incilare'  autem  sig- 
niilcat  reprehendo,  arguo,  increpa 
Falh 

977  CedU  enim  rerum  novUaie']  Sic 
Hor.  Epist.  ad  Pison.  vs.  60.  '  Ut 
siivm  foliis  pronos  mutantur  in  an- 
nos,'  &c.  ad  quem  locnm  lege,  si  va- 
caa,  qnsB  annotavimos.  Lmb.    Nam, 
nti  apud  Ovidinm  Pythagoras  Met. 
16.  258.    *  Remmqne   novatrix  £x 
aliis    alias   repetit  Natnra  figuras. 
Necperit  intantoqnidquam(mihi  cre- 
dite)  mnndo :  Sed  variat,  faeiemqne 
novat:   nasciqoe  vocatnr,  Incipere 
esse  alind,  qnam  quod  foit  ante  ;  mo- 
rique,  Desinere   illnd   idem.    Cvm 
sint  hnc  fbrsitan  iUa,  Hsec  tranriata 
ilhic  >  snmma  tamea  omoia  constant,' 
jrfiso. 

979  Net  quieqnam]  I.  e.  nec  qnic- 
quam  in  nihilnm  interit,  nt  docnit 
1.  216.  sfd  omnia  resolvuntnr,  et  re- 
vertuntnr  in  corpora  prima.  'Hbc 
ftccedit  uti  qnseqae  in  sua  corperm 
rnrsnm  Dissolvat  natnra,  neqne  md 
nibilnm  interimat  res.'  LaMoh. 

DecidU  atra]  Ad  oram  libri  fter- 
tin.  «dscriptnm  erat  a  neacio  qw» 
emendatore,  deeidit :  inipso  contextu 
scriptum  dedit:  io  nno  alio  mann- 
Bcripto  integmm  inest  deeidii :  in 
volgatis  dediiur.  qnod  ut  non  damno, 
ita  deddit  magis  probo.  Lamb.  Qni- 
dam  agnoscimt  deditur^  et  vs.  96S. 
QtiaM  tu  pro  Qiiam  tuiiic,  legvmf. 
Oifonios,  Nec  mmi»  ergo  ante  kaec 
quam  cecidere  cadentque.  Creeclu 

I>«dtficr]  Veteres  quidam :  ilectirffC. 
Gif. 

980  Maieriee  opue  eai]  Sic  aup.  S. 
814.  locotns  est :  '  Scire  licet  sH 
principiis  opns  esse  colores.'  Bff. 
ToU.  Epist.  ad  Coriou.  Ub.  2.  *  l>ax 


T.    LUCRBTII   CARI   DK   RERUM    NAT.    hlB.   III.      1313 


nobif  €t  Ruetor  opus  est,  et  eorum  qtim  tu  eeddere:  superioraque  illa 

Tentoriiin,  quos  propoKui,  moderator  omnia  fere  ita  scripsissem,  hoc  ex- 

quidam,  et  quasi  guliemator/    Sic  cepto,  Tliraaolegendumceosuitmag- 

4.  1261.  <  Nec  inotus  opu<  lunt  nos-  no  sapcrcilioy  Nec  miMUt  ergo  a»ie 

trii  uxoribus  hilum.'  et  item  alibi,  h^e,  quam  cecidere.    Et  vero  haec  no- 

iMMb,  tans,  in  'ergo'  (inquit)  o  non  elidi- 

981  Qua  tamen  omata,  ^c.]   Qnm  tur.    O,  qnem  te  appellem,  uescio : 

tamen  omnia,  nbi  vita  defuncta  fne-  non  eoini  nllnm  nomen  tno  stupore, 

rint,  te  sequentur,  et  morientury  iit  tnaqne  confidentia  dignum  reperio. 


tu.  Lam6. 

962  Nec  uunut  erga  anU,  htec  quam 
cecidere']  Sic  ▼eteres  nostri;  optime« 
Mamlliis:  quam  te.  In  veteribns 
quibttsdam :  quam  tuufi.  In  aliis  qoi- 
bnsdam  veteribos :  ^quam  nune,  In 
aliis :  fiiain  tu ;  omnia  male.  O  non 
exteritur  in  ergo,  Gif. 

Nec  minuB  ergo  ante  haCf  quam 
nunc^  Hic  versus  varie  reperitur  et 
acriptus  et  impressus  in  codicibns. 
Alii  enim  habent,  quam  nunc  cecidere^ 
nt  excttdendnm  coraviy  aHi,  ^iiam  tu; 
aliiy  quam  tune ;  alii^  quam  cecidere : 
ut  facile  appareat,  mendum  subesse 
in  particula  tunc,  ant  nunc :  ego  tune 
non  probo:  tUy  aut  nuncy  legendnm 
censeo,  ita  tamen  ut,  si  legamus  quam 
wuMC,  videatur  legendum  a$Uekac :  si, 
quam  tUf  anie  hac:  qnorum  utrom 
sit  meliusy  judicet  lector.  sententia 
qnidem  utriusque  lectionis  planaest; 
ct  codices  tres  manuscripti  habenty 
quoM  tu:  reliqui  diio»  et  aliquot  vul- 
gati  omnium  emendatissimi,  quam 
nunc:  qiios  nunc  seqnor.  ciijus  mei 
facti  hanc  rationem  afferre,  siinoli|ue 
hnjiis  lectioDis  sententiam  sic  expU- 


Noo  te  talinm  portentornm  pudeti 
boino  omnium  mortalinm  impnden- 
tissime?  Lamb. 

98S  Sic  alid]  Alid  pro  aliud  ab  an- 
tiqoo  nominativo  a/ts.  de  qoo  snp.  ad 
illum  versum  1.  264.  ^Quando  alid 
ei  alio  reficit  natnra,  nec  ollam/  6cc. 
Lamb, 

Dfsietet']  Sic  habent  libri  mannscr. 
et  aliqnot  typis  impreisi.  Lamb. 

984  VUaque  maneupio  nuUi  datwr] 
I.  e.  nnlli  dator  vitBt  proprietas,  sed 
nsttSy  ant  osns  fructns  tantom : '  man- 
cipinm '  seu  '  mancnpium '  idem  sig- 
nificabat  apud  veteres,  qnod  a  |>o»te- 
rioribus  jurisconsultis  dominium  ap- 
pellatom  est :  dictumqoe  est  a  mann 
capiendo.  Itaqne  mancipio  ea  ac- 
cepisse  dicimnr,  quorum  donilniuni 
nobis  qnsesitum  est,  seu  qnornm  do- 
mini  sumns  per  abalienationem  ali- 
qnaro,  videlicet  per  emtionem,  lege 
mancipi  servata,  aut  per  donatioDem» 
aut  per  in  jure  cessionem:  et  ^res 
mancipi  *  dicnutur,  quarum  dominl- 
um  ab  alio  in  alium  traiisferri  potest, 
qnfeque  alienari  possuot :  et '  manci- 
pio  dare/  est  rem  niaDcipi,   pnta, 


care  possum :  Nec  miniis  haec,  e  qni-    fuiidum,    domum,   equum,   servum. 


bns  tu  nnnc  constas,  antea  cecidere, 
nempe  com  id  qnod  erat  ex  his  coo- 
cretum,  intertit :  nec  minns  cadent 
postbac,  cnm  scilieet  id  qnod  ex  iis- 
dem  conflatum  erity  interibit,  quam 
nuDC  cadunty  ctim  moreris.  Hor. 
honc  locom  mntoatos  est  Epist.  ad 
Pison.  vs,  70.  'Multa  renascentar, 
qoae  nunc  ceciderc,  cadentqne,  Qnae 


alienare  per  traditionem  ita  ot  prae- 
staro  debeas  emtori :  ant  per  io  jnre 
cessionem.  M.  TuU.  Topic.  *  Finge 
mancipio  aliquem  dedisse  id  qnod 
mancipio  dari  non  potest :  nom  icrir- 
coid  ejiisfactum  est,  qui  accepit? 
aut  num  is,  qni  mancipio  dedit,  ob 
eam  rem  se  ulla  re  obligavit?'  M. 
Curius  ad  Cic.  lib.  7.  Epist.    <  Snm 


nanc  suot  io  hooore  vocabola,  si  vo-    ^n\m-xf>h^eiiijkif{}»z.mn qiiideni) tuus: 

let  usns.'   Cum  io  prima  edttioue    «r^ciM  (i.  e.  poisessione  et  maoci- 

lectionem    alteram    secatoi   essem,    pio)  Attici  nostri^    £rgo  fructus  est 

Delph,  et  Vetr,  CIom.  Imcret.  4  O 


1314  NOT^   VABIOmUM  IN 

UM :   «lacipiui   vere  illifls.'    M«  Aa^y  abi  tect 

TalL  ad  Cor.  eod.  lib.    '  Atcici  ^aia  per  o,  oao 

proprioai  te  otic  dicis  aMocipio  eC  aMKe  vetei 

Bcza,   oicaia   aateai  ara  ct  frocio,  teatiaai  cxpUccmos.    Atqoe  ca(ia- 

eootcatat  Isto  tom.    Id  coiai  cojoft-  qoit  Lacrct.)  OMaia  qn  poetv  pvo- 

qoc  proprlooi  cst,  qoo  qoisqac  fiiii-  dlderaot  cssc  apod  »fnos,  TaBtafiy 

tor,  atqoc  otitar/  Plaaios  Carcoll-  Tityi,  Sifjpkty  DaBatdoM  pannp,  Cer- 

one  4.  S.  8.  '  Qols  tibi  haoc  dcdit  bcros,  Pofi»,  Tartaims,  dbc  ant  aa- 

BMacoplo?    aot   oade  eoiisii?    fac  bis  io  Tlta,  aoaqoe  vivoa  exoffeeat,  la- 

sciaBk'  Araob.  lib.  t.  *  Qoodi  si  seo-  ccraot,  ezcrociaBt,  exteirent,  Mi- 

tioot  aoiaiSy  ct  tactai  cjos  atqoe  io-  caot.    Ad 

corsionibus   cedoot,  oso  et   frocto  scribit  Servlos    od    illi 

ilUs  est  vita,  ooo  maocipio  tradita.'  '  CcrBcre  crmt,  per  teta  bovbm,'  Ac 

CoiD  hls  coofrooat  illa  M.  ToU.  Ub.  JEn.  0.  ftQ6.  his  TcrMa  :  '  SoBe  de  hti 

l.Tnsc.  QoKSt    '  At  ca  qotdeni  (oa-  omnibos  rebos  Biire   reddidit  rmtia- 

tora)  dadit  osoram  vitse,  lanqoam  nera  Locretios,  et 

pccnniae,  noUa  praestitnta  die.'Xiaai6.  tra  cssc  Tita  omBla, 

JLocil.  apod  Nooiom,  *CetCFa  coo-  delaferis:  dldt  eoiaa,  Tityes  onH- 

temntf ,  ct  in  osora  omoia  pooit  Noo  rem  cssc,  hoc  cst  KbidiBem :  qaae  se* 

inagna  ;  propriom  Tcro  ntl  oemlocm  coodnm  physicos  ct  BMdieos  ia  jc- 

habcre.'     Domioinm  ct  proprictas,  core  est,  ot  rison  lo  spfeae,  incBBdis 

manciipiom  cst.    Vide  Sigoniom  et  io  felle,'  &e,  Lmmk.    Ut  Baortis  ma- 

joris  interpretcs.  Fuber.  tom  homioom  animis  pcititBs  eTcUe- 

985  Retfice]  Retro  aspice  tempos  retTss.  4«.poctaromfabalasydeTM- 

pratteritnm.  Lamb,  talo  tss.  8.  dcTityo  vss.  II.  de  8isf* 


980  Qsamnasrimtir  oa^f]  Ante  qnam  pbo  tss.  8.  dc  6liabas  Danoi  tss.  8. 

nasciraur.  Lamb,  de  Cerbcro,  Foriis,  et  laca  Solphorii 

987  Hoc  igiiur  s^caiam]  Ut,  qncm-  vss.  18.  commode  czplicat  et  lllas- 

admodiim  praelerituui    tempns,  quo  trat:  quippe  istaS  faboim  narraatar 

non  fnimos,  oiliil  ad  nos  pertinct,  iu  de  Tivis.    Snperstitioeos  est  Taau- 

nequ«rfiiturnni,qno  nooeriinu8,qaic-  Ins;  Tltyns  vero  lUe  qni  fteda  fibi- 

quain  nos  attingat.  Lamb,  dinc  captus  et  victos  doeitor:  Sisy- 

968  Exponit]  Propoiiit,  feris  ponit,  phus  rcprxseotat  illam  qnt  iaipcria 


et  expromit.  Lrimfr.  et  magistratns  impotenter  aabit,  oec 

Po$t   morlem  denique]    Haec   con-  unquam    est   voli    compos.      FIIIb 

jnnctc  lc;{o  cum  snperioribos.  Lamb.  Danai  snnt  cnpidi,  et  insatiabiliter 

989  Num  quid  ibi,  tfc.]  Ibi,  nempe  avari.    Cerbernm  antem,  Pnrias,  et 

in  tempore  prflPterito,  quo  non  fni-  id  geniis  reliqua  inter  camifices  re- 

mus.  Lamb,    In  tempore  praeterito,  quiras;  sen  potios  in  ipsa,  maaisM 

Lainbinus  :  aUi,  in  temporepostmor-  isto  toitore,  impiomro  oOMcieBia. 

tem  fiituio.  Creech,  Creeeh» 

991  Alque  ea  Nimtrum]  Hic  versns  Atqae]  Ita  omncs  Vctares.    Msp 

erat   depravatus  in  omnibiis   libris  rulltis:   Atqai.     Et  ita  valg.   male. 

impressis,  in  qiiibus  ita  legitur,  Atqui  Gifan. 

anhnarum  etiamf  qutecumque  Acherunte  993Nttmiserimp«Minis]Eorip.Ores- 


profundo,  integer  et   incorrnptus  in  te :  Kopv^s  ihrc^^AAorra  ffn^infi^p 

tribus  codicibus  inanuscrlptis,  quos  Tpoy*AiffMTmrcu,Ka2r&«cTa^n|ri{a^. 

secuti  snmn».  accedit  Priscianns,  qoi  Sed  apud  Homer.  alia  poena  Taataios 

lil).  1.  bunc  versum  ita  legit:  Atque  aflicitnr:  quam  Hor.  atdgit  Sat.  1. 1. 

ea  ntmtrum  quneeunque  Acherunte  pro*  68.  ^Tantalnsa  labris  sltleos  fiigiea- 


T.    LUCRBTU   CARI    Dtt   RBRUM    NAT.   LIB.   111.      1315 


tia  capUt  Fiumiiia.'  M.  Tiiil.  Tascui« 
Quvst.  iib.  1.  ez  vetere  aliquopoeta: 
^MeDto  sammain  aqoam  attiogeiis, 
titi  enectus  Tantalos.'  Ijtmb, 

904  CoflM  /•nmdtiw]  loant  roeto. 

096  CoMumqu»]  Losos  qoidem  et 
scommo  in  ista  voce,  et  casus  saiam 
impendeiw  et  casttnim  rospicit :  iste 
Ittsus  forsan  poeriiisy  sed  raasimi 
▼iri  iogenio  noiiniiiM|aaa  abutontar. 
Crtich, 

QiieiiuvmfiM/tfntf /ort]  Ita  legi  de- 
bet ;  et  ita  scriptum  est  in  libris  anti* 
qois/  nam  Tuigati  mendose  hal>ent, 
Qann  cm/jpufenAfvru  Lamb. 

007  ATec  T^on  oolii4:ret]  Uor.  Od. 

5.  4.  77.  *  Incontinentis  nec  Tityi 
jecor  Reliaqait  ales,  neqoitise  additus 
Cnstos.'  Lmh* 

Jdceatem]  Porrectumi  projectom. 

908  iVcv,  ftaimh  magn»\  In  qiii- 
busdam  libris:  giiod.  In  aliis:  ^at. 
£x  iis  UKAy  f  «ot.  Ut  iopra,  1.  SOS. 
et  617.  Qaidam  iibri :  Ne  ^id. 
Oifan. 

Nec  fiiod  mik  wmf^  Nec  certe  pos- 
sent,  aut  possint  perpetno  reperire 
qoicqoaro,  qood  sub  Tityi  pectore 
scratentoretpascantar:  faot  aotem, 
quod  valt  Zoilos,  ferri  noo  potest. 
Lsiii6« 

000  PoiiMi]  Ita  vetr  libri.  Ma- 
rullas :  postiml.  Lambiaas :  jMlonm^. 
Oifan. 

1000  Qiwmlt^tf*  tmmfldit,  ^T^.]  I.  e. 
qaantomfis  magnnm  terras  spatiom 
800  corpore  occopety  de  qnosic  Virg. 

6.  506.  '  per  tota  novem  coi  jugera 
corpos  Porrigitnr :  roitroqne  imma- 
nls  vultar  adanco  Imroortale  jecnr 
tondens,  ftecnndaqne  pceois  Yiscera/ 
&c.  Laiii6. 

Pn{yechc]  Ad  bmc  verba  Virg.  £n. 
8.  600.  '  Projectaqae  saxa  Pachini 
Radimns :'  Pri^ecta  si  secundnm  con- 
soetndioem  dicaW,  lotelligitar  Ab- 
jeeid:  si  secondnm  Veteres  Pnjecta 
porro  jactay  ot  alibi  ait  JEn,  10.  587. 


'  Projecto  dmn  pede  laevo  Aptat  se 
pugoae.'  Macrob.  Sat.  6.  4.  Frustra 
vero  hsc,  nec  ad  veteres  fugiendnm ; 
Liv.  22.  20.  '  Nec  Contlneutis  modo 
projectas  oras  prster  vecta.'  Creech. 

1001  Qat  Noit  ooltf  novcm,  4^.] 
Nota  Tityi  moles  :  *  Viscera  praebe- 
bat  Tityos  lanianda,  novemqoe  Ju- 
geribas  distractos  erat:'  Ov,  Met. 
4.  467.  '  Per  tota  novem  cni  jngera 
corpas  Porrigiturt'  Virg.  6.  606. 
Cr0ocA. 

Dtspcjuts]  H.  e.  dispansis  et  dis« 
tentisy  a  verbo  dispando.  sie  antem 
legendnm  censet  Tarneb.  (AdT.  22« 
10.  nbi  tamen  d^pessts  legitar)  cam 
libri  Tnlgati  habent  dtfpersis.  Lamb. 
DMpeNitJ  legas  an  dUpannMf  non  mag- 
nopere  certandom  pntem.  Sed  dts* 
perma,  qnod  alii  prfletulernnt,  plano 
damnandam  pntem.  Faber,  Alii  dti- 
pereiSf  imperite.  Creeeh,  Ita  Tnmeb. 
Adv.  22. 10.  malebat,  quam  diapertu. 
Sed  non  nisi  tanqoam  coojectarinm' 
et  arbitrarium  accipi  volebat.  Seca* 
tos  euni  Lambinos  est.  Apud  Tor- 
neb.  etiam  i.  c.  legimns :  Qiiod  noit 
aela  novem^  ifc.  Preig. 

1002  Obiineai]  Qoidam  veteres : 
OpHneat,  antiqno  more.  Gifan, 

1006  Sed  Tiiyaa  no6ii]  Amator  (in- 
qnit)  Tityns  est.  legc  Macrob.  1. 10. 
in  somn.  Scip.  de  Inferornm  poenis. 
Lamb,  Addc  etiam  Servii  notam  ad 
Virg.  6.  506.  '  Sane  de  his  oronibns 
(inqnit)  rebns  mire  reddit  rationem 
Lucretius:  et  confirmatin  nostra  vita 
esse  omnia  qoie  lingnntnr  de  Inferis. 
Dicit  enim  Tityon  amorem  esse,  h.  e. 
libidinem:  qnse  secnndnm  physicos 
et  medicos  in  jecore  est :  sicnt  risns 
in  splenCy  iracnndia  in  felle.  Unde 
etiam  exesnro  a  vnlture  dicitnr  renas* 
ci :  eteniin  libidini  non  satisfit,  re  se- 
mel  peracta,  sed  recrudescit  semper.* 
nnde  ait  Horat  (Od.  4.  8.  77.)  <  In- 
continentis  aut  Tttyi  jecnr.'  Ipse 
etiam  Lncretius  dicit  per  eos,  snper 
qnos  jamjam  casoms  imminet  lapis, 
soperstiiiosos  significari :  qui  inani- 


1316 


mrrs  vARioRtJM  in 


ter  temper  rerentar :  et  de  DiU,  et 
c«le,  et  locift  superioribai  male  opi- 
aantnr.  Nam  religioai  aant,  qni  per 
leTerentiam  timent.  Per  eos  aatero, 
qai  •axam  volvant,  ambitnm  vnlt  et 
repalsam  lignificari :  qoia  semel  re- 
palsi  petitorei  amblre  non  desinant. 
Per  rotam  antem  oitendit  negotia- 
toresy  qai  semper  tempestatibua  tar- 
binibnsqae  ▼olTnntur.'  Hat. 

1006  Anxiui  angor]  Anxuu  «mgvr 
sic  dictum,  ut  illud,  *  souita  sonanti,' 
1.820.  Lmib, 

1007  TorpediMe]  Ita  veteres  nostri, 
et  aliorom  fere.  In  qaibusdam  vete- 
ribus  :  emppedine  ;  quod  irrepsisse  pn- 
to  ex  aliis  locis,  infra  lib.  5.  et  6. 
Vide  Indicem,  '  Cuppedo.'  Similia 
vide8npra,vers.742.  Contra,  Marul- 
Ins  ex  hoc  loco  mutarat  infra,  lib.  6. 
et  6.  torpedme  pro  euppedine  suppo- 
sato.  GiAm. 

Cuppedme  cwee]  Codez  Vatic. 
Memm.  et  Bertinian.  habent,  cuppe- 
dime  euray  qaos  secutns  sum :  alii  et 
pleriqoe  valgati,  torpedine  cwa,  Qnod 
autem  Thrasones  quidam  andent  di- 
cere,  Marullnm  ex  boc  loeo  torpeduUf 
pro  cuppedinef  snpposuisse,  5.  46.  et 
6.  84.  boc  ego  eum  puto,  ot  multa 
alia,  in  virum  doctissimom  et  claris- 
umum  ementiri.  Lamb»  Illnd  torpe- 
dtif«,  ne  quid  dissimnlem,  non  expri- 
mii  sententiam  quam  deiidero,  et 
quam  velle  vtdebatar  Poeta  eloqni. 
Scio  equidem  dlci  poese  aoxiam  ejus 
animo  perpetno  inbnrerecuram,  quas 
vnltnre,  ejns  fibris  assidne  immorante 
8lgni6cetnr,  et '  torpedo  curae'  voce- 
tnr :  sed  Lncretins  cnrsm  amoris, 
quae  cnpiditatis  est,  videtur  explicare 
volnisse.  Itaque  legeodnm  esse  puto 
Aut  alia  ^uavie  seindunt  euppedine  euree, 
lo  quam  emendationem  eo  snm  pro- 
pensior,  qnod  maxima  barum  vocom 
afllnitas  est  in  literatara,  et  quod  6. 
34.  nbi  euppedo  perspicne  scribendnm 
est,  in  libris  quibusdam  torpedo  repe- 
ritur:  <Et  finem  statnit  cuppedinis 
atqne  timoris*'  torpedime  ei^im  atque 


timoris  in  excmplaribnf  qaibasdam 
editur.  Tumeb.  Adv,  10.  8. 

Cuppidine]  Gifanius  torpedine  e 
Codd.  Quibns  etiam  ego  crederem, 
si  bonus  ilie  vir  acntam  aliquam  tor- 
pedinem,  qua  *  curm  scindantnr '  de- 
monstraret.  Creeeh, 

1008  iSisypJkKs]  Ambitio8ns(ioqnit) 
in  bac  vita  Sisyphns  est.    Lamb. 

1000  QmI  petereapopulo/aaeeis']  Qnf 
petere  a  populo  bonores,  Scc,  Lamb» 

1010   imhibU]  ImbibU  petere,  i.  e. 
indnxit  in  animnm  petere ;  hoc  sibi 
persnasit,   honores  esse  petendos : 
certum  ac  deliberarnm  ei  est  bonores 
petere.   sic  loquitnr  6.  71.   ^nt  ex 
ira  pcenas  petere  imbibat  acreis.'  ct 
iU    M.  Toll.  Orat.  pro    Quinrtio: 
'  Qnod  si  facere  nolir,  atqne  imbibe* 
rit  ejnsmodi  rationibns  illnm  ad  soas 
conditiones  perdocere :    sese   nlhil 
precari,'&c.  sic  enim  hic  locus  1e- 
gendns,  et  ita  impressum  est  in  libris 
Manntianis.     Atqne  boc  de  verb» 
lege  cap.  5.  lib.  1.  Var.  lect.  M.  An- 
tonii  Moreti.  Verumtamen  Jo.  Anra- 
tus  imbitai  legendnm  existimat.  *  Im- 
bitat'  autem  valt  esse  verbnm  ab  in 
et  ito,  as,  at.  Ego  imfnbit  in  banc  si|^- 
nificationem  non  ausim  ex  omntbna 
libris,  et  psene  dicam,  ex  tota  lingna 
Latina  exterminare.     Quin  tntatnr 
hanc  scriptnram,  et  hanc  hnjns  verbt 
significationem  illud  ez  Amob.  lib.  5. 
adv.  Oent.  *  Qai  sub  specte  cnlUonia 
plus  in  eos  ingeratis  maledictionnm 
et  criminaro,  qaara  si  aperte  hoc  fa- 
cere  confessis  maledictionibns  com- 
bibissetis.'  nam  apad  Arnoblum  com- 
6i6t«selts,interpretor  'constitutam  et 
fianm  in  animis   haberetis.'    Lamh, 
Sibi  in  animnm  indnxit.  Ft^er.  Vide 
qoB  notamns  ad  6. 71.  Prtig, 

Et  eemper  viet,  triMtieque  reeedii']  Sic 
Horat.  Epist.  ad  Quinct.  1.  la.  )5. 
*Pone,  me«m  est :  pono,  tristisqne 
recedo.'  Lam6. 

1012  Atque  in  eo  eemper]  Cod.  VatU 
cauus  habet,  Atque  ideo  oemper^  ^. 
Iccirco  aotem  Epicnras  negabat,  sa- 


T.   LUORBTII   CARI   DB   RBRUM   NAT.   LIB.  III.     1317 


pientem  ad  remp»  accessurom.  Ho- 
ratiiis  iD  ea  qaain  modo  commemoravi 
epistola,  paJchre  ostcodit,  popolareis 
bonores  esse  admodom  incertos,  floz* 
09,  et  caducos,  Paosaniaa  in  Atticis 
boc  ampUus  graviter  aMeverat,  non- 
diim  cuiquam^  qui  sese  effose  ad  rerap. 
gerendam  contitJerit,  sefteqne  anraB 
populari  crediderit,  optabilemexitnm 
contigisse.  Verba  ejns  snnt  litec :  E9 
Z4  /Mi  XMhAxf^f  9wntf  Mpa  ikpMs 

IAMW09  rh  ro9  9^^,  /<4*w  iraAdf  rc- 
\Mvniffau  Lamb, 

laee]  Qoidam  codex  :  irfeo.  Lamb. 

lOia  Hoe  €9t  advenof  ^c.]  Hoc  fa- 
cere  (inquit)  est  nixantem  adverso 
monte  saxnm  trudere.  sic  de  Sisypho 
▼etns  quidam  poeta,  apnd  M.  TnlL 
'  Qnod  Sisypbn'  versat  Saxnm  sodans 
nitendo,  neqne  proficit  hilnm.'  Lamb. 

1015  JEquora  camjn]  Planitiem  cam- 
pi.  Lamb,  Ita  de  Babyloniis  Cic.  de 
Divin.  l.  03.  Mn  camporiim  paten« 
tium  apqnoribns  babitantes.'  Adde 
Virg.  Georg.  1.  60.  S.  541.  g.  195. 
JEn.  7.  738.  9.  68.  10.  611.  12.  742. 
Nonium  atqoe  Ind*  Lncret.  contra, 
'  caropos  salis '  et  ^  iiqnentes'  de  mari 
Virg.  iEn.  10.  214.  et  6.  724.  Imo  de 
pUnitie  coeli  dixit  ttqnora  Attius 
apud  Nonium  in  '  sonere/  hisce : 
'  Concussa  repente  aequora  cmli/  &c. 
Hav. 

1016  Udade  imimt  tagrafdM]  Deinde 
(ioquit)  animum  pascere  semper  l>o- 
nis  rebns,  et  numqnam  iis  ex  rebus 
explere,  neque  satiare.  qnod  fit  cnm, 
redeuntib.  annts,  tanta  remm,  quas 
terra  parit,  copia  frueotes,  nnroqnam 
explemur  tamen :  boc  est  aqnam  In 
doiiom  pertnsum  congerere ;  qnod 
de  Danai  puellis  ftbnlantnr  poetv. 
Nonins  Marcell.  hos  versus  profert  in 
verbis  '  explere '  et  *■  satiare :'  atqne 
ita  interpretatnr»  'explere  qnidem 
animom  bonis  rebus,  sed  nnmqnam 
latiare/  qnasi  'explere'  sit  minus 
qiDam  *  satiare.'  Sed  errat,  mea  qui- 
dem  sententia.   Virg.  £n.  1.  717. 


'  Expleri  mentem  neqnit,  ardescitqoe 
tneodo  Pboenissa/  &c.  Idem  8. 680. 
'  Nam  simnl  expletns  dapibns  vino- 
que  sepultns/  &c.  Qnis  non  videt» 
hic  '  expleri'  et  *  expletns'  idem  va- 
lere  qnod  satiari  et  satiatns  ?  sic 
itemmLncret.  inf.  1020. '  Nec  tamen 
explemur  vitai  fractibns  nnquam.' 
Lamb, 

1017  Atpi£  explere  bonio  rebu»  t.] 
Ordo:  atque  expiere  nnmqoaro,  nom* 
qnamqne  satiare  bonis  rebos.  hnnc 
versnm  profert  Nonius  (ot  dixi)  doo^ 
biis  locis.  Taleis  antem  describit  le* 
nas  Argyrippusille  apnd  Piant.  Asin. 
1.  3.  16.  qualeis  hic  Lncretins  homi* 
nes  nimium  vitsB  cnpidos,  et  infinita 
vivendi  cupiditate  ardenteis  :  '  Qni 
moda'iit  dandi?  nam  nnmqnam  tu 
qnidem  expleri  potes.  Modo  cnm  ao 
cepisti,  hand  mnlto  post  aliquid,  qnod 
poscas,  paras.'  Latab, 

1018  Ctrctofi  €um  red«iiii<]  Cnm  re* 
volvnntor,  tlrtwtpifyxorrat.  ex  quo  ap* 
pellantor  Mavrol,  quasi  in  se  rede- 
nntes,  et  anni  mpatk&ftepoi  ab  Homer. 
dicti,  qnasi  vc^voAo^/mmi.  Lamb. 

1021  PMcUas]  Danaidas,  cnm  dolio. 
Paber. 

1022  Laiieem  periueam  eongerere  in 
tfae]  Hor.  Od.  3. 11.26.  *  Andiat  Ly- 
de  scelns,  atque  notas  Virginnm  poe- 
nas,  et  inane  lymphas  Dolinm,  tnndo 
perenntis  imo,  Seraqoe  fata.'  ad  quem 
locum  plora.  Lamb, 

1023  PoteHur]  Ita  loquebantnr  ve* 
teres.  cnm  jungebatnr  huic  verbo  in- 
finitivtts  passivns.  Qnadrigarios  An* 
nal.  3.  '  Adeo  memorari  non  potes» 
tnr.'  C»iius  Aunal.  1. '  Cnm  jure  sine 
pericnlo  bellum  geri  poteratur.'  Virg. 
JEn.  8. 402.  *  Quod  fieri  ferro,  liqui* 
dove  potesttir  electro.'sic  enim  iegnnt 
Nonins  et  Priscianiis,  reclamante 
Politlano,  qni  legendum  contendit, 
poieet  eieciro»  Vide  qnse  notavimua 
supra  ad  illum  locum  1. 1043.  '  Dum 
veniant  alie,  ac  suppleri  summa  quea* 
tur.'  Lamb.  Plautus  in  Merc.  9.  2. 
10.  *  Demum  igitur,  cnm  Senex  sis^ 


1818 


hOTJE  VARIORUM  IN 


taoe  in  otinai  Te  coliocen,  dum  potes- 
tnr/  PacnWas  apud  NoDiam :  *  Slqaa 
potestar  iDvetttgari  vla.'  et  Eonias 
apud  Diomedem :  '  Nec  retrahi  po- 
tettar  imperiif .'  Creeek.  Addnctis  ■ 
Lambinoallisqac  esemplisaddePlant. 
Rad.  4. 4.  20.  *  Ut  neqaitar  compri- 
mV  Preig, 

1026  Htfc]  Qni.  Ollao. 

1088  InngnUmM  mngwui]  Captavit 
forroalam  Poeta,  qaaiem  u(iarpai»aot, 
qnoties  jiistam  pflenaram  retrlbutio- 
nem  signi6care  vellent.  Ut  in  ootfe- 
•ima  11  la :  «aic^  icaK&s  kfoKhoL,  qnse 
noo  apnd  Comicot  modo,  at  Aris* 
toph.  Plat.  1.  3.  8.  E2  fd^  ffifftis  7^, 
kwi  9*  iKii  icatAy  KOKah,  Sed  io  sacrts 
literis  occnrrit,  Matth.  21 .  41.  KoKcvt 
Mucdr  iewoKivet  Kirro6s,  Adde  Lnciao. 
icaromeolppo,  pag.  m.  803.  Kouko^ 
KmKth  iaroKovrrai  <rfUfSaX4^  Ktpawf* 
Eodem  aUnsom  taltem  ab  Aristopha- 
ne,  nirsna  io  Eqnitibns;  Act.  1.  sc. 
3.  'AXX',  £  *yAty  o^  fioiM-ueV  ^ttrra- 
fuu  nxV  ypofifidrMff  iral  raSra  fittn-oi 
Kwck  «rofcfif .  Et  forte  a  nostro,  snpra, 
▼ers.  911.  '  Mlsero  minere,  ainnt, 
cynola  ademit  Una  dies  infesta  tibl 
tot  prsemia  vitae.'  Preig, 

SteeUrieque  Uula\  Et  carcer,  «cofi^ 
oMtwi»,  sceleris  expiatio  et  posna. 
6lc  ego  hnnc  locom  ezplico.  Sed 
nonnalli  codlces  typis  excnsi,  in  qni- 
bus  snnt  Aldini  antiq.  et  qoidam 
niaonscr.  habent,  eeelerisque  wumeOeu 
Est  aotem '  nomella'  (ut  docet  Noni- 
n8)maehine  genus  ligneum  ad  dis- 
eruciandos  noxios  comparatum,  qoo 
et  collom  et  pedes  Immiitnnt.  Fes- 
tus  autem  scribit,  '  geoos  esse  vincii- 
li,  quo  quadrupedes  deligautur.' 
Plaut.  Aslo.  3. 2. 6.  <  Nervos,  cate- 
nuH,  carcerem,  onmellas,  pedicas,  Im>- 
ias.'  Ego  quid  sibi  velint  hiec  iceU- 
rieque  numeUaf  noo  vldeo.  qnare  vul- 
gatam  et  receptam  scripturam  probo. 
Lamb,  Ita  (luela)  legendiim.  Vide 
Indicem.  In  qnibusdam  vett.  nrnne- 
la;  vel,  ut  io  alils,  itam^Ka.  Oifan. 
A  fngio  et  caveo,  *  fugela,' '  caotela/ 


ita  ^  laela*  a  iuo.  Ceterom  de  robo- 
re,  saxo,  naoMlla  (oam  et  hic  qoldam 
ita  lefoot  pro  kuim)  pice,  iamno,  tte- 
dis,  et  aliis  id  genus,  adeondt  Plaaii. 
Jovenalis,  etTertolliaoi  Interpreteji. 
Soxnm  aatem  illod  Tarpeiom  eat. 
Feiber. 

1029  Di  Mxo  iKciuB  desrwm]  Ita 
Lambinns,  ex  iibro  qaodam,  10  qao 
erat  dMroM.  In  aiiia  omniboa :  co- 
mm.  Oifan.  ed.  pr* 

Et  kmtikiiiB  de  MatoJueiUf  deore,]  Sie 
restitni  f acili  conjeetora  dnctns .  N  am 
cnm  reperissem  in  qnodam  cod.  per« 
▼etosto,  juetuM  iemrum:  ampeqne  in 
hoc  loco  hcsissem,  ntqae  viderem 
qoo  pertineret  vox  eerum^  qom  eat  in 
vnlgatis  et  plerisqoe    maooscriptia, 
facile  addoctos  som,  at  repooerem 
ieorsum,   Neqoe  est  qood  quemqnam 
moveat,  qood  hoc  loco  sit  trisylla- 
bom :  com  io  2.  280.  slt  dissyllabnm, 
ibi,  'Nam  per  aqoas  qnvcnmqoe  ca* 
doot,  atqoe  aera  deorsom.'  et  iteoa 
alibi.  fit  eolm  hoc  idem  io  aliis  veci- 
bos,  Ht  in  *  snevit,'  *  soadet,'  '  aeor- 
som :'  oempe,  ot  modo  slot  diaeylln- 
b»,  modo  ttisyllabsB :  nt  hoc  Hl>.  sop. 
400.  ^Cooturbatnr,  et(nt  docoi)  divi. 
sa  seorsum,  Disjectatur  eodem  illo/ 
&c.  4.  369.  ^Aer,ld  qood  nos  onibmna 
perhibere  suemus.'  et  2.  202.  '  Qain 
vacoom  per  ioane  deorsam  cuoeta 
feraotiir.'  dejiciebantor  aotem  olim 
de  saxo  Tarpeio,  qni  falsnm  testino- 
om  dixisse  coovicti  erant,  nt  refert 
Oell.  20. 1.  in  extr.  et  perdneliiotiis 
rei,  idqoe  jusso  triboni  plebis,  Hor. 
Bat.  1,6.  30.  *  aodes  Dejlcere  e  saxo 
clvels,  ant  tradere  Cadmo  ?'  Qoidam 
putant  legi  posse  deossoa^  anllque, 
pro  deorsnm.  Lamb.    Saxom  Tarpe- 
iom;  Hor.  Sat.  1.  6.  89.     *Andm 
Dejicere  e  saxo  cives  ;  aot  tmdere 
Cadmo.'  Creeeh, 

JaeiuM  deoium]  Ita  Nos.  LambU 
nas,  ex  lib.  quodam,  in  qno  erat» 
deprvm,  fecit,  rfeorMm.  Saepe  r  pro  «• 
ot  5. 1092.  G^.  m  ed,  pofe.  Vide  enm 
et  6.  334. 


T.    LUCRETII   GARI   DE    RBRUM   NAT.    LIB.   111.     IdlO 


1030  jRo6iir]  <Robns'  (nt  docet 
Festus)  '  dicitnr  is  locns,  quo  pra^- 
cipitator  nialeficorom  genns,  quod 
ante  ercis  robnsteis  incladebatur.' 
£x  qoibns  Festi  verbis  pntabam  hic 
legendani  ro6itt.  Sed  fortasse  tutios 
ett  per  rofrur  intelligere  equttlenm  ex 
robore,  in  quo  eontes  insidentes  eru- 
ciabantnr :  vel  lignnm  et  fnstem  ex 
robore,  qno  tundebantar.  Anctor 
vocebnlarii  Latinogrfrci  manuscript. 
Robor  (inqnit)  tlfef  {^v  fiiKap  fpvft" 
rotf.  JAmb,  Ita  veteres  Ubri,  et  vnlg. 
Gifan,  Varia  tormentomro  genera ; 
^De  roliore  prsBcipiUti  snnt:'  Val. 
Max.  0.  S.  '  Atra  pix  te  agitet  apud 
camificemy  et  capitl  tuo  illnoeat.' 
Plantns  in  Capt.  3.  4.  66.  Laminas 
autem  ardentes,  et  tedas  qois  nescit  ? 
Crtieh.  De  singnlis  hbce  fnse  vide- 
ri  potest  Brodaeos  in  Misc.  lib.  2. 
cap,  10.  Tom.  3.  Fac.  CriL  pag.  47S. 
Addnctis  antem  ab  eo  locia  adde 
Tae.  Ann.  4. 89.  '  In  patrem  ex  ser* 
vis  quaesitum«  Et  qn»stio  adversa 
accnsatori  fuit*  Qni  aoelere  vecors, 
simnl  vulgi  mmore  territos,  robur, 
aut  saxum,  aot  parricidarum  poenaa 
minitantinm,  cesait  nrbe.'  Ubi  vide 
Lipsinm.  Pnig, 

Pix]  Pice  fervente  infosa  olim  qno- 
mndam  maleficoram  bominnm  cor> 
pora  nrebaotor.  Piaot.  Capt.  S.  4. 
66.  *  Atra  pix  te  agitet  apnd  carni- 
ficem,  ac  tno  capiti  iiioceat.'  Lam^. 
IiamjfM]  Lamina  candeoa.  Hor.  E- 
pist.  ad  Vaalam  1. 16.  S6.  <  Scilicet, 
ot  ventres  lamna  caodente  nepotum 
Diceret  urendos.'  M.  ToU.  Verr.  de 
suppliciis :  '  Quid  cnm  ignes,  can- 
dentesqn*  laminm,  ceteriqne  erucia- 
tus  admovebantnr  ?'  Lamb. 

Tted€B]  Faces  ardentes,  qu»  ocnlis, 
aliiaque  sontinm  partibus  admotap, 
eos  miserum  in  modum  crociabant. 
quod  suppiicit  genus  commemorat  ct 
Plato  Oorgia:  K&y  hiue&if  Mptnrot 
Ai|^  rvpam^  lvij9o«\ff^,  «mI  Xi|^lf 
crpffiKSiTtUf  jcol  ^ier^fiyiirai,  luA  robs  ^* 
fh^^wifM  ^KMiiirai,  &c.  i.  e.  '  Et  ai  qois 


qui  injuste  faciat,  et  tyrannidi  insidi- 
etur,  oaptns  sit,  et  caplus  torquea- 
tur,  et  exseeretnr,  et  si  ei  oculi  dea- 
rantnr,'  Scc.  Lumb. 

lOta  Prameinent]  Ante  qnam  sit 
damnatns,  aut  accnsatns,  metnens. 
Lamb. 

1096  Hine  Ackerutia]  Ex  hoc  (in- 
qnit)  stoltoram  vita  fit  anxia,  solUci- 
ta,  sramnosa,  omnibns  deinde  pce- 
nis  et  cruciatibus  referta,  ita  ut  vi- 
deantor  vivi  eas  poenas  perferre,  qni- 
bns  Tantalus,  et  Sisyphns,  et  Tityns, 
et  Dauaides,  Scc,  affici  apud  Inferos 
putantnr.  Lomft. 

1037  Hec  etiam  iibi  tute]  Prascri- 
bit  hic  qusBdam,  quae  magnopere 
valent  ad  mortem  aeqno  animo  feren- 
dara,  cum  recordemur,  viros  praestan- 
tlAsimos,  potenti8simo8,et  ctarissirooa 
eadera  condilione  usos  esse.  Lam6. 
Demum  vss.  29.  vnlgns  hominum, 
nnmeram  istnm,  nt  loquitnr  Hora- 
tins,  et  frages  consumere  natum  in- 
crepat.  Quid  enim  isti  sibi  aliisqne 
prorsus  inutiies  indignarentnr  se  iia- 
dem  legibus  necessitatis  subrfici,  qui- 
btts  maximi  imperatores,  conditores 
legnm  atqne  nrbinm,  scientiaram 
authores  et  ingenio  artibnsqne  iUus- 
trea  viri  jam  tenentur,  et  olim  tene- 
bantur:  deterior  debet  esse  eoram 
conditio,  et  tamen  de  seqna  qoerun- 
tar  immodesti!  AncnsMartius^quar» 
tns  Romanorum  Kex,  vas.  5.  Xerxea 
ille  Persanim  imperator  vss.  5«  Sci- 
pio  Afrlcaons  vss.  2.  ollra  obierant. 
Poetse  omnes,  et  eornm  pater  Home- 
rns  vss.  8.  Democritus  denique  vsa. 
%.  atqiie  Epicnrna  rcliquis  omnibna 
praestantior  philosophna  interiit,  vss. 
8.  Abi  igitnr  tu,  quicnnque  es^  nec 
deplora  istam  sortem,  quam  talea 
tantique  viri,  praecipue  Democritoa 
et  Epicnrns,  lasti  snbiernnt.  Creech. 

1088  Lumina  eie  ocuii»  etiam]  Sic  roi- 
atitui  ex  anctoritate  qnattnor  iibro- 
rum  mannsoriptoram.  'sis'autemanti» 
qnnm  prosuis :  quemadmodum  '  sum' 
pro  eum  posnit  Ennins  lib,  1.  p.  44. 


1320 


VOTJR  VARIORUM   IN 


'  At  te  noDy  nt  saoiysnmniam  serrare 
decet  rem :'  et  lib.  8.  ^.  61.  '  At 
lese  siim  qn«  dederat  in  Inminis 
oras.'  et '  sos'  pro  eos  antiqni  dice- 
bant.  Idem  Ennins :  <  Constttit  inde 
loci  propter  tos  diva  dearum.'  et  in- 
terdnm  pro  snos  ponebant,  nt  cnm 
.per  dativom  casnm  idem  Ennins  p. 
64.  effert  <sis'  prosnis:  <  Postqnam 
Inmina  sis  ocnlts  bonus  Ancu'  reli- 
quit.'  Hsec  fere  ad  Yerbum  Festos. 
unde  perspicnnm  est,  Lncretinra 
hnnc  Tersnm  ab  Ennio  mntnatnm  es- 
se.  iMmb* 

Si8  ocuUt]  Ita  omnes  Veteres,  eti- 
am  nostri.  Marullos  hoc  deformarat 
in,  nc,  Qood  et  alibl  accidit.  Gifi». 
Sententia  horum  versnnm  ex  Home- 
ro  est :  II.  ^.  vs.  107.  Kdreaift  ical  nd- 
rpoKXos,  5s>cp  ff4o  iroXXhp  iifUUfWP,  *  Sis' 
autem  '  sos/  '  sas/  pro  snis,  suos, 
sna».  Ita  et  *  nis'  dicebant  pro  nobis. 
Festns.  Fmber,  Viz.  Suis  ocuiis ; 
nam  '  Sis/  '  Sos/ '  Sas/  pro  Suis,  Sn- 
08f  Soas,  Veteres.  Enniiis : '  Virgines 
nam  sibi  qnisqne  domi  Romanus  ha- 
bet  Sa»:'  Nasvins :  '  Sis  Paeni  con- 
tremiscnnt  artubus.'  Frastra  igitur 
qnidam  legunt  Lnmtiia  rie  eHam  ooUt» 
Creecb. 

BonM  ilncKs]  De  qno  Livins: 
'  AvitflB  gioriae  memor  ;  medium  erat 
in  eo  ingenium,  et  Nnm»  et  Romnli 
memor,  cuilibet  superiornm  regnm 
beili  pacisqne  et  artibns  et  gloria 
par/  Cntch,  Adde  ipsius  Lambini 
Notas  ad  illud  Hor.  Od.  1. 28. 7.  <  Oc- 
cidit  et  Pelopls  genitor,  eonviva  De- 
ornni.'  Egregie  enim  veteres  in  lo- 
cnm  hnnc  quasi  commnnem  snnt  ex« 
spatiati,  et  Homericos  illos  ssppins 
laudatos  versus,  qni  et  Ennio  et  Tito 
facem  praetulerant,  narrat  Lib.  9. 
Laertios  perlibenter  et  scpios  pro- 
tnlisse  Pyrrhonem^  Eliensem  philo- 
sopfanm.  Hav, 

1041  Magnit  qui  ginUbut  imjiefi- 
lanotf]  Imitatus  est  hunc  versnm 
Hor.  Sat.  1.  6.  4.  '  qui  magnis  legio- 
nibus  impcritarint.'  Lamb, 


1042  IUe  quogue  ipte']  Xerxes,  qoi 
Heliesponto  jnncto,  Atbone  perfosso, 
maria  ambulavit,  terramqne  naviga- 
vit,  nt  narrat  Herod.  Polyhymn.  tt- 
fert  M.  Tnllins  i.  2.    de  Finib.  hU 
verbis:    <Ut  si  cnm  Xerxes  tantis 
ciassibns,  tantisque  eqnestribns  et 
pedestribus  copiis,  Heilesponto  jono> 
to,  Atbone  perfosso,  maria  arobnlaa- 
set^  terramqne  navigasset,'   Sce,  et 
Dion.  Chrysost.  oratione  de  regno 
tertia :  *H  obK  Mimas,  &n  B^^vf  4  vwr 
Uwffw  fiofftkibs  vV  M^  yv'  ^^rokm 
9iKaffffo»y  9MKii¥  rh  /i^yurroF  T«r  ^pfir, 
icai  huurriaas  ^h  r^f  iftnipov  rhf^ABtt 
9iik  8^  T^t  SakAmit  r^  vcf^  or^^ 
6ytMf  ffAaivo»    i^*  ipfam-os;  &€•  Le. 
'  An  non  andisti,  Xeraem,  Pefsamn 
regem,     terram   quidem  reddldlsse 
nwre,  diviso  maximo  monte,  et  A- 
thone  a  terra  continente  separnto : 
per  mare  antem  pedestreis  copins 
trajecitincnrra?'  &c.  Et.£schlae% 
Korii  Krnat^,  Obx  ^  M^  T«r  IltfrtSp 
fiaariXobs  6  t^  'ABm  Siop^of ,  6  rb^  'EA.- 
K^amrroir  fo^as,  Scc,  i.  e. '  Nonne  rex 
Persaram,  qni  montem  Atbonem  per- 
fodit,  qui  Hellespontnmjnnxit,'  &c. 
Qnibns  adde,  qnas  refert  Plntarcbos 
lib.  vopi  iopyiprias,  eadem  de  re,  aed 
maxtme  de  monte  Atbone.    Ne  Ar- 
nobins  quidem  Hb.  1.  adv.  Gent.  hoc 
loco  praeterenndtts   est,   cnjns  hmc 
snnt  verba :  *  Vt  ille  immania  Xerxes 
mare  terris  immitteret,  et  gressibns 
maria  transiret,  nostri  nomlnis  effec- 
tnm  est  injuria?'  Lawtb,    De  Xerxe 
ioqoitur.    £x  hoc  loco  emendandos 
Manilius  lib.  1.  edit.  Scal.   *  Persidis 
et  victor,  stravitqni  dassibns  aeqaor.' 
Legendum  pnto,  Petridu  et  reeiar; 
nam  quod  ibi  vir  illnstris,  id  baiid 
probat.  Faber, 

Per  mare  mogmnn]  Sic  dicit  Larre* 
tins,  etiam  cuni  loqnitur  de  Helles- 
ponti  angnstiis,  qnas  Xerxes  poate 
coojnnxit ;  credo  ad  maris  totius  Me- 
dilerranei  magnitudinem  et  vastita- 
tem  respiciens,  non  ad  eam  taatma 
partem   referens,  quae    contabvlata 


T.   LUCKETll   CARl    J)B   RBRUM   NAT.  LIB.  IJI.     1321 

ponte  fuit.    Itaqoe  »ic  de  mari  loqui  tameUose  qnipplam  io  altenim  aut 

prope  mirabandi .  solebant.    Tunub,  dicere,  aot  facere.   Virg.  iEn.  8«  569. 

Ado,  20.  20.  '  neque  finitimns  Mesentius  uroqaam 

1044  Docuit]  Tralalio.  Sicloqnitor  Huic  capiti  insnltans  tot  ferro  ftflBVH 

Hor.  1.  14.  29.  Eptit.  ad  ViUicam:  dedisset   Funera.'     Quod  si  dicas, 

^Addit  opus  pi|cro  rivus,  si  decidit  boc   tantum  a  Lucretio  significariy 

imber,  Multa  mole  docendus  aprico  Xerzem  equornm  pedibus  mare  pul- 

parcere  campo.'  idero  Epist.  ad  Pi-  sasse  ant  ▼erberasse,  respondeo,  pri- 

son.  vs.  67.  *  Seu  cursnm  mutavit  ini-  roum  satis  intelligi  Xerxem  eqnorum 

qonm  frigidus  amnis  Doctus  iter  me-  pedibus  Hellespouto  insuitasse»  cnm 

lius.'  lamb,  dicitur  insnltasse.  deinde  non  solnm 

Superire]    Sic  habent  qnattnor  I.  equornm  pedibus  Xerzes  roari  insul- 

mannscr.  et  ita  Ifgendnm,  non,  ut  tavit,  verum  etiam  mnltornm  homi- 

▼nlgo,  rajwrare.   Lamb.    Ita  veteres  num  peditnm  pedibus.    D%inde  *  in- 

libri ;  in  aliis,  miperare.  Gifan.  Ut  sti-  suitare  aquis'  venuste  dicnnt  Latini^ 

pernmdere,  snp.  vs,  914.  Preig.  ut  VirgiUus  « insultare  solo/  et  Va- 

1046  Ei  emiemeUt  aqme  iniuUanSj  rius  <  insultare  campis/  et  Horatins 

murimcra]  £t  tiM«ttaii«  «futf»  i.  e.  pon-  Mnsnltare  busto/  quornm  poetamm 

to,  sen  mariy  snbintell.  equornm  et  testimonia  mox  proferemus.     Prae- 

hominum  pedibus  contemsit  mnrmu-  terea  si  legamns  etpHa^  snbintelUgen- 

ra  pontl:    videtur   enim  legendum  dnm   erit    necessario    ^mari,'    aut 

aqui$f  non  eqme,  sive  intelligas,  dici  <  aqnis/  aut  aliquid  siroile.    At  mol- 

Xerzem   eqoitavisse   in  mari,   sive  lins  et  tolerabiUns  est  subintelligi 

illam  historiam  spectes,  qnse  est  apnd  *  equis/  sen  *  eqnomm  pedibns/  qnam 

Herodotum  Polybymn.   ubi   narrat  <aquis'   ant   'mari.'     Prseterea.  si 

illoy  Xerxem  indignatum,  quod  an-  alio  verbo  usus  esset,  quam  insnltan- 

disset  pontem  in  Hellesponto  factum  di,  verbi  cansa,  verbo  puimmdi  aut 

coorta  sseva  tempestate  esse  distur-  verbermidif  merito   addidisset  equis: 

batum  et  contritum,  jussisse  trecen-  nt  Horat.  Od.  16.  Epod.  12.  *  et  or- 

tas  plagas  floctibus  infligiy  et  roare  bem  Eqnes  sonante  verberabit  ungn- 

verberari,  et  compedibns  constringi,  la.'  et  Virg.  Cnlice :   '  Non  HeUes- 

cnm  quidem  ii  quibns  hoc  negotu  da-  pontus   pedibns   pnlsatus  eqnorum/ 

tum  esset,  taUa  quaedam  loquerentur  Nunc  antem,  nt  supra  diximus,  ver* 

objurgantes,  To  viicpbjr  08«p,  «cflUoAfiv-  bom  imtulUtre  satis  per  se  insnlta» 

p^,8c<nr^f  TM8tici|y^iTi0fiT^c,  9ri  tionem  eam,  qum  fit  equornm,  sive 

/iv  Ifiitcfiaas,  Mk¥  irpl>$  iKtitfw  &$ueoy  hominnm,  sive  utrommqne  pedibns, 

vo^*  ml  fiairOiths  phf  Uipfyis  Zia^e-  significat.     Nnnc  proferamus  locu- 

To^  (fc,  ^  Tf  0^  7f  fiaitkp,  liv  tc  /i^.  aoi  pletium  anctorum  tesUmonia*  sic  igi- 

M   amrk  Mawf   lHpa    o(Ms  MpAawf  tur  Varius  demorte,  apnd  Macrob. 

9{toi,  &s  AWi  9o\opf  Tf  nol  o^nvp^  *o-  6.  2.  'Qoem  non  ille  sinit  lenta  mo- 

To^.  i.  e.  '  O  aqua  amara  et  salsa,  derator  habenae,  Qna  velit,  ire,  aed 

dominns  has  de  te  pcenas  snmit,  quia  angusto  prius  ore  coercens,  losnltare 

eum  injnste  Icsisti,  nolla  ab  eo  ac-  docet  campis,   fingitqne   morando.' 

cepU  injuria :  et  rex  qnidem  Xerxes  et  Virg.  Oeorg.  8. 115.   *  Frena  Pe- 

te  trajiciet  velis  nolis,  merito  autem  lethronU  Lapithse  gyrosqne   dedero 

tibi  nemo  homo  sacrificat,  otpote  qoi  Impositi  dorso,  atqne  eqnitem  do- 

sis  flavios  dolosos  et  salsos.'  Eodem  cuere  snb  arrois  Insnltare  solo,  et 

pertinent  illa  Plutarchi  libello  ircp^  gressns  glomerare  soperbos.'  ubi  no- 

ko^ynaiaff  eo  loco  quem  supra  com-  Ut  Oell.  18.  5.  eqiaUem  pro  equo  acci- 

memoravi.  Jam '  insnitare '  est  con-  piendom  esset    Hor.  Od.  S*  %,  40. 


1332  NOTiE   VARIOftUM    IN 

^  Dam  Priaai  ParHKsque  biislo  Iinul-  ten.*     Stat.  Theb.  2.  pa^.  m.  lOS. 

tet  anneiitam/&c/IdemTttletetm«  '  Neqae   enim  temnenda  jacebant 

t^mtmn:  qno  Terbo  mltnr  Arnobins.  Funeray  fulminfUB  Dorylas,  qnem  re- 

litmb.  gibut  ardens  iEquabat  ▼irtus,  Mar- 

1045  Et  emaetnpgit,  equia  inaMliant,  tisqne  e  semine  Theron  Terri^nas 

«nnnMriapoNH]  Sic  libri  omnes.   Non  eonfessns  avos/    Et  lib.  4.  pag.  m. 

igitnr  admitto,  aqui$  LambinL  Virg.  lOS.    '  Ecce  inter  raedios  patrte  ciet 

Cnlice :  *  Non  Hellespontus  pedibns  agmina  gentis  Fnlrainens    Tydens.' 

pnlsatns  eqnomm.'    Qiiidam   libri :  Denique  et  Silins  Ital.  7. 106.    '  £n 

toiUMtit  efnas.  Gtfan.    Aquii  immdinm  nbi  nnnc  Graccbi  ?  ant  ubi  snnt  onnc 

•racte   Lambinns:    *Insaltare  solo/  fuimina  gentis,  Scipiadae  ?'    Prng. 
Virg.  '  Insnllare  basto/  Hor.  CHfa-        1048  Fninde  ae]  Tanqnam,  proin- 

-nins  vero  Eqni$  tnsiiftaNff,  cni  favet  de  ac  si.    Lamb* 
Balmasiu^  (cojns  hne  snnt  Terba  ad        Famid  iR/iimw]  Famni,  Cumilns  (in- 

Joh.  Fr.  Grooovium,  Ep.  60. '  Veiim  qnit  Nonins.)  Euiiaa  p.  16.  *  mor- 

etiam  soire  eodem  libro  non  longe  talem  fortnna  repeDte  Reddidit  e 

ab  loco  snperins  indieato,  quomodo  snmmo  regno,  nt  famul  infimns  ea- 

legat  tnns  Uber  isto  Tersn :  Et  coii-  set.'  sic  aoCem  emendavi  Ennli  vnr- 

tmnpnt  ofictt  msnttans  mnramn  p§nH>  snm,  qui  eorruptas  eat  apad  Nonium. 

Qnieqnid  entm  ibl  dkot  Lambinns,  ^  Famnll  origo  (inquit  Festns)abOs. 

nsagis  probem,  scribi :  Et  ctmitempdt  cis  dependet,  apud  qnos  servns  fa- 

sfinstnsiiUmismnnnitniponli /niidtare  mnl  nominabatur:   nnde  et  fanMlia 

«9MS  mnrianra  poafs.    Sic  *  insnltnre  vocatn.'   Lamb»   Famnl  pro  ikmolns, 

fores,'apudComicom.')Qnasiidage-  ita  apnd  Enniom^utet  debil  hono. 

ret  Lncretins,  ut  sctremns  Xerxem  Ita  ex  volupe,  volnp,  dce«    Fnher, 

Hellesponto  Jnncto  tam  eqnites  qnam  Idem  Eonins  debil  homo  pro  debilis  : 

pedites  trajeeisse.  Cr^adk.  Varro  fSscnl  et  difficnl,  *  Qnod  tttmm 

1040  Animnm  m/mbmdo  oorporf  >»-  sit   magnnm    an  parvnm,  lacnl  ao 

iiU'\  Xerxes  ah  Artabano  interfectus  diffieni.'    Creeeh, 
eaty  com  annos  amplios  90.  Persa-        1049  A4de,  ^.]  Vlde  qnse  notannss 

mm  regoum  obtinuissel,  nt  scribit  »14.1115.  Preif^, 
Diod.  Sicnlns  lib.  2.  Lnmb.  1050  Aide  HeHenMtnm']  Adde(in- 


1047  iSbipsadas]   Seipio.   sic   Hor.  quit  Lncret.)  Mnsaram  eomltcs, 

Sat.  9. 1.  79.    *  Virtns  Seipindai,  et  pe  poetas.  proftrt  hnno  versnm  N<»- 

«itis  sapientia  Laeli.'    Lncr.  snp.  1.  nins,  enm  eo  qoi  deinceps  seqoitvr, 

27.    *  MemmiadsB  nostro/    Lamb,  in  verbo  psftor,  docens  hec  verlMmi 

Am  /kdmina]   Virg.  JEa,  6.  844.  interdom  Jnngl  eom  qnnrto  cnsn,  tit 

^dnofulmina  belli,Scipiadas.'Iiam&.  hic:  et  ita  Ter.  Adelph.  5.  4.   17. 

JEmolatos  nqstrnm  Vlrg.  j|£n.  0. 844.  « lUe  antem  sine  labore  patrln  potf- 

*  Aot   gemmos,  doo   folmina  belii,  tor  commoda.'    Lamb, 

Sdpiadas.'  moneote  pneter  Lambi-  Qaomm  tmns  Hememt  Seepim  poCs* 

nnm  etiam  BeroaldOy  Annot.  in  Serr.  tuM]  I.  e.  qoornm  nnus  Homems  pri- 

Tom.  1.  Fac.  Crit.  pag.  974.  Vide  et  mns  et  principatnm  obtinens.  Lan^h. 

Macrob.  6. 1.    Quo  aotem  manifes-  (7iia«Hom«ras]  AUiii«HS,lmp«rtte. 

tins  pateat  qnantopere  honc  iocnm  Creeeh, 

admlratl  fnerint  prssstantissimi  qai-  1051  Eadem  altts  soptlvt]  Ormco- 

qne  poetarom,  ride  et  JEn.  0.  812.  rnm  more  locutns  esf,  rf  abrf  toSs 

obi  dicit :  *  Falminens  Mnestbeos/  HMmi,  i.  e.  *  eadem  atqoe  alli.*  ue  S, 

Item  Qeorg.  4.  601.  '  CsBsar  dom  917.    *  Atque  animalibus  sunt  naovw 

magnos  ad  altum  FuUninat  Euphr»-  talibus  una  eademqne.'  et  4«  lltlT. 


T.  XUCRBTII  CARI   DB  RBRUM   NAT.   LIB.  III.      1323 

*  Nempeeademfacit,  et  scimuiilkee-  dem  motin  a  Lticretio  ^  memoreB' 

re  omnie  tarpi.'  et  Hor.  de  Art.  Poet.  appelUri :  corporis  vero, '  senBiferos/ 

▼s.  467.    '  lovitnm  qni  servat,  idem  Qniii  neqae  motiis  corporis,  sensiferi 

fiiCit  occtdenti*'    iMmh»  esse  possnnt  sine  anima,  aut  mente : 

105S  DeiUifiu  DemoaiUMy  ifc."]  D^  neqne  anima  ant  meas  sinemotibus 

mociitnm,  com  eentnm  et  novem  an-  sensiferis  eonstare  potest,  ez  senten* 

nos  vixisset,  primo  mortem  propin*  tla  Lncretit    Qnare  nn^tnr,  atqne 

qnam  dies  aliqnel  nidore  pannm  re-  adeo  insanit  Zoilos.   Et  solet,  com  ei 

tardaasey  defaidB  spoote  sva  mortem  aliqnid  a  me  ezcogitatumet  emenda« 

oppetisse,  traditMi  est.   Ltmb.  Her-  tnm  son  proiiatnr»  adscribere, '  men- 

mippns  apnd  LaSrtinm  hnnc  locmn  dose,'  *  male,'  *  pessime.'    Ain'  tn^ 

axplicat:  Democritns  cnm  jam  senio  omninm    mortalinm    petnlantissime 

confeetns,  et  propinqnus  morti  Tide*  atqne  impndentissime  ?    Immo  ve ro 

retnr,  mssrentem  sororem,  qnod  illo  qme  ex  tna  officina  prodiemnt,  qnse- 

Ar  rf  rm0  $tfffi»^opimf  ktprg  morituro,  qne  altls  non  snflhratns  es,  snnt  pes- 

ipsa  Dcm  vota  exsolvere  neqniret^  sima.    Lamb,  Admomrii  wumcrem  om» 

iMNioattimo  esse  jnssit,  panesqne  ca-  nino  legendom,  non  mem&rei;  qnod 

lidos,sibiqnotidie  afferre;  eos  igitor  optime  vidit  Lambinns.    Faber. 

enm  naribns  admovlsset,  Tivnm  se  do-  1^&  Jp^  Epiewmt]  Ipte  Km^  ^ox^ 

oec  ea  oelebritas  transiiwty  servavit:  dictnm,  et  ^fjtipmrrmAf,  Ilind  antem 

obi  Tero  diea  illi  transiemnt  (tres  altemm  Mpse,' qnod  aotecedit,  idem 

antem  emnt)  b^mrirvn  r^  /8(or  vpo^-  ralet  qood  nltm.    Non  enim  Demo» 

aiirs.  Diof .  Laert.  lib.  0.  in  vit*  De-  critns  diem  mortis  exspectavit,  sed 

mocritl.    Crvfdk.  antevertit,  et  capnt  ei  ultro  obtnlit : 

19S%  Admmmitf  «emsret  ms«««]  Ita  nisi  qeia  dicat,  legendnm  oHwiU  tpii, 

omn.  lib.;  optime.    Memeree  insfMs  nt  Mpsi' cobaNreatcnra  voce  Meto,' 

•MRlit,  i.  e.  mentem.    Sic  et  Inf.  4.  manente   eadem  sententia.     Lamb. 

760.    Pessime  Lambinns:  «Mmor«m.  Qnidam   hoo  retrahnnt   pr«cedens 


Montis  motns  vocat  memores  Poeto ;  *  Ipse^'  ita  nt  sit  *  Ipse  Ipse  Epicn- 

corporis,  sensiferos.    Gifmi,  ms,'  et   pro   fcantne  legnnt   UmUe. 

AdmemtU  memorem'}  Bic  eraendaTl,  Creech.    Dezterrime  /pss,  /jwf,  ^. 

redamantibns  codicibas  omnibns,  in  emendamnt  Tiri   doctu    Sic   solet 

qnibns  scriptum  aot  impressnm  est  noster,  et  res  hoc  looo  tale  qnid  ex 

mnnorM.    Qnin  antem  lla  sit  legen-  ipaioa  hypothesi  postolabat.    Ita  6. 

^nm,  nemo  doctns  dobitabit.    No-  «•  *  !>««•   »Ue  fnit,   Dens,  inclyte 

tnm  proTcrbinm,  <  Memorem  mones/  Memml/    SimUiter,  9. 434,  *Tactns 

sen  « admonea.'    Plaut.  Sticho.  4. 1.  «ni»,  tactus,  proh  Dlvnm  corpora 

79.    «captl  consllli    memorem  mo-  sanctar    Unde  et  9.  1145.  omnino 

aes/    Qaod  antem  Zoilus  scriptnram  ita  scripsissa  mihi  persoadeo,  nt  in- 

▼nlgatam  defendens  ait,  LocreUnm  ter  alia  var.  leet.  reprsBsentant :  Om' 

per  *  memores  motas  nientis'  men-  nU  debet  emm  eUme  inUgrm  noMUMfo, 

tem  signifioaro:  dlco,  per  <  motns  Ei /Mre:  eibue,  cilme  emmU  enMUn' 

mentis,'sine  epitheto 'memores,'sa-  fare.    Preig. 
tir  hoc  idem  significari.  *  roemores        Deemw  hmnmt  vUet]  Dnse  tralatl- 

mentis  motns '  antem  raeraorian  po-  ones  dissimiles  boncurrentes  et  con» 

tins,qoammentemsignificarent.   At  fiissp.    Nam  *  decarrere  spatinm  vi- 

Lncretlos  non  vnlt  Democritnm  sen*  tse,'  seu  *  decorrere  setatem,'  trala- 

sisse,  solam  memoriam  in  se  langnes-  tio  est  a  carsoribns.    Ter.  Adelph. 

cere,  sed  totam  mentem.  neque  ve-  5. 4. 5.  *  nam  ego  vltam  diimm,  qna 

ram  est  qnod  idem  dicit,  mentis  qni.  vixi  nsqne  adhnc,  Prope  Jam  decnr- 


1324 


NOT^   VAftlORUH   IN 


•0  ipatio,  initto.'  PUut  Stich.  1. 9. 
14.  '  Quid  mihi  opns  est.decurso 
spatio  cum  eis  gerere  beiiam?'  M. 
Toil.  proQuiDCtio  :  '  Propeactajam 
aetate,  decursaque.'  Jam  '  iameii  ▼!• 
t» '  aitera  tralatio  est.  Ita  '  decar* 
rere  iamen  vitaB '  duas  continet  tra* 
lationes  permistas.  Simile  qoiddaro 
notat  M.  Anton*  Maretas  apod  Ca* 
toii.  ad  iiiom  iocam^ '  Loqaente  saspe 
sibilum  edidit  coma,*  ad  Faseinm« 
Non  dissimnlabo  tamen,  legi  in  ali- 
qaibos  iibris,  Deewrwo  timiU  vita, 
Lamb. 
Detwr$o  Ummi\  Vide  sap.  ▼&•  081» 

1056  Et  omm$  Pra$MnxU]  lU  in 
Tet.  iibris,  In  quibasdam  vet.  i2«- 
itrinxUy  ut  et  apad  Lactatiam.  Sed 
liac  in  re  s«pe  variatum  est.  Sup*  1. 
487.  Maie  etiam  bic  vulgo  inter- 
punctom  est.  Gj^.  Hic  codices  miu 
uuscr.  neqae  cum  iropressis,  neqne 
ipsi  inter  se  oonseDtiont:  sed  aiii  ha- 
beot  Raliiuntf  alii  Reoirinxiif  alii 
Exstinxii,  Ego  aatem  partim  his 
scripturis  consideratts  atqne  ioter  se 
comparatis,  partim  senteatia  Lacre* 
tii  exquisita,  non  dobitavi  reponere 
PraUinxUf  nt  sit  praeteritam  a  ver- 
foo  '  praesdngtto :'  quod  verbnm  li- 
brariorum  cuipa  paBoe  e  tota  lingua 
Latina  deletum  esset»  nisi  ego  a  No- 
nio  Marceilo  commonitus  restitois* 
sem.  Nam  nbicumqne  apnd  M.  Tull. 
Plautam,  et  ceteros  legittir  prtfs<rjfi- 
gere^  et  pret$lrinxitoeulomm  ociemt  ie- 
gendum  est  prentingmere,  et  prtfjtin- 
snt.  est  eaim  verbum  compositam  a 
pras  et  stinguo:  quo  verbo  ntitur 
Lncretins  iib.  2.  et4.*  Prtestinguere ' 
autem  (ut  docet  Nonius)  valet  ob- 
tenebraro.  Quamquam  apud  Noni- 
nni  iegitiir  prtf«(ri»gfre,  meudose :  for- 
tasse  ipso  etiam  Nonio  errante,  ut  in 
muitis  aliis  solet:  quod  aiias  osten- 
dam.  Sine  dubio  enim  apnd  Plau- 
tnm  is  locnSy  qnem  profert  ille  ex 
Mii*  Glor.  2. 1.  4.  sic  legendns  est : 
*  Prsstingtiat  ocuiorum  aciem  in  acie 


bottibas:'  non,  nt  volgo  impi 

est,  prtfsltagerf.  Neqne  vero 

vent  ant  simioii,  ant  Zoili,  vel 

volentia  livoreqne  snffoai,  vel  i] 

rantia  occaecati.    Qaaiitiintvia  caim 

redament,  atque  adeo  dimsapaBtv 

licet :  pios  potcst  apnd  ane  ratio  ct 

veritasyquam  ramnscnii  taiiiian  bar- 

iiaroram.    Sed,  ot  ad   Plaatan  r»> 

deamy  eondem  locom  profert  Awit^ 

nias  ad  iiiod  Ciceronis  Divio.  01  Cae- 

cil.  '  prftsttngoat  aciem,'   nbi  hec 

notat :  <  Vei  a  prsBstlgiatoribas  traBa- 

tnlit  verbam,  vel  a  tironibos,  qos  If- 

nari  et  rodes  pngn»,  etiaas  ▼ano  ar* 

moram  sonitn  terrentor  prvstnictis 

luminibus.'    Apud   AaconioHi  igitar 

quis  non  videt  iegendam 

non  prtfUrt^ts?  Qaonam  nsodo 

a '  prspstriogendo  '  dici  posait  *■  pr». 

stigiarum  '  aot '  prs»stig;iatorom '  oo- 

men?    Cum  igitar  hoc  loco  Locrt^ 

innoat  et  significet,  Epicuram  edk^ 

rom  oinniam  philosopbomm  nomiaii 

splendprem  et  gloriam    obscorasse, 

atqne  (ut  ita  dicam)  obtenebrassei 

qnemadmodam  sol  eaoriens  steHanoB 

fulgorem  obscnrat :  dobitari  noo  po- 

testy  qoin  iegendom  sit 

non  reeiinxUf  ant  eaealtiixif  •  non 

sol  exoriens  stellarum  splendorem  ex- 

stingnit,  sed  dnntaxat   pnestingnlt 

*  Restinguit*  aatem  multo   mioos: 

najn  *  restingnere '  aut  de  ardore  aat 

calore  dicitur,  non  de  iumiae  aot  AI- 

gore.  PnettinxU  igitur  hic  legendmD. 

Ac  sententiam  meam  adjnvat  M.Tail. 

2.  de  N.  D.  '  Sol  dictus  vel  qoia  so- 

lus  ex  omnibtts  sideribos  est  tantos; 

vel  quia  cnm  est  exortns,  obacaratis 

omnibusysolnsapparet.'  Nondixit«p> 

atincti8f  sed  obeeuratie,  i.  e.  obteoebn- 

tis  ac  prststinctis.  A  qiio  verbo  dictn 

sunt'  prestigias/eta  pnestigiis'prc^ 

stigiatores/  ut   videtnr   subiodicare 

Asconins.    Eadem  opera  etlam  Mino- 

cinm  emendabo,  in  Octavio,  circiter 

medinm :  '  Quis  ergo  dnbitat  horaoi 

imagines  consecratas   valgns  orarp, 

et  publice  colere?    Dom  opinio  et 


T.   LUGRBTll   OARf   DB    RfiRUM   NAT.  LIB.  III.      1325 


meni  imperttonmi  artis  concinnitate 
decipitnr,  auri  fulgore  perstringttnr, 
ftpgenti  nitore  et  candore  eboris  be- 
betatur  V    legendum    prttstinguUurf 
qnod  qni  non  videat,  caecnni  se  in  lit* 
teris  etlingna  Latina  fateatnr.  <  Prae* 
atinxit '  igitur  hic  apttd   Lucretinm 
Interpretor  obscnravit :  ut  apnd  Mi« 
nociam  perspicue  idem  valet  *  prae- 
fftinguitur '  qnod  '  obscuratur,  el  a« 
roittit  facnltatem  recte  fungendi  mn* 
neris  sni/  i.  e.  recte  opinandi,  recte- 
qne  inteiligendi.  Qnoniam  antem  sa- 
tis  mvlta  jam  de  hoc  verbo  et  hic,  et 
in  notis  Ciceronianis,  et  in  commen^ 
tar.  Horatianis  verba  feci,  nibil  am- 
plins  addam,  prseter  hoc  unum^  quod 
a  virO  docto  fide  digno  accepi,  cnm 
de  litteris  nna  loqueremnr,  hoc  vo* 
cabulum,  nnum  fuisse  ex  ducentis  vo- 
cabulis  Latinis,  quod  Oul.  Pelisse- 
rins  episcopns  Monpess.  honio  lin- 
gnsB  LatinaB  omnium  qni  liodie  vivnnt 
scientissimns,  se  solnm  tenere  pr»di* 
care  vere  solebat.    Hos  Tersns  pro- 
ferens  Lactantius,  sive  Lntat.  lib.  S. 
de  falsa  sap.  '  Quos  eqnidem  versus ' 
(inquit)  *  numqnam  sine  risn  legere 
possnm.  Non  enim  de  Socrate,  aut 
Platone  boc  saltem  dicebat,  qui  vel- 
nt  reges  habentor   philosophorum : 
sed  de  homine,  qno  sano  et  vigente 
nullus  apger  ineptinsdeliravit.'  Lamb. 
Hanc  vocem  mnltis  contra  Barbaros, 
nt  loqnitnr,defendit  Lambinns,  e  con- 
tra  Salmasins,  '  Lego  e  scriptis  Re- 
itmxity  obi  perperam  Lambinns  Pra' 
itinxUf  coutra    iidem    librornm,  et 
Latine  loquentinm  usnni ;  Epicurui 
omnes  Ingenio  sno  superavit,  et  ex- 
tinzit,  stve  restinxif,  ut  sol  adventn 
sno   stelias   restingnit,  cum   Inmen 
sunm  illis  adimit:  sic  6. 121.  '  Prae- 
Clarumqne  velit  solis  restingnere  1n- 
men :'  TertulIiannM,<Reaccendnntnr 
Steilamm  radii,  qnos  matntina  suc- 
censto  extinxerat."    Attamen  post 
tanta  certaniina,  tam  12ef<tiixtf,quam 
PrtntinxU  sine  nllo  incommodo  lega- 
nins,  Creeeh,   Salm.  Ep.  60. '  Lego,' 


inqnit,  *  e  scriptis :  Qm  genus  huma- 
n»m  ingenio  iuperavU,  et  omnes  Reatin' 
xU,  steliae  exortun  uti  atheriut  aol.  Ubi 
perperam  Lambinns:  PrtMtinxit,  con- 
tra  fidem  librorum,  et  Lattne  loqnen- 
tium  nsnm.'  Csterum  conferri  me- 
rentnr  Lucan.  cann.  ad  Pison.  vs. 
88.  *  Sed  snper  ista  movet  plenus 
gravitate  serena  Vnltns,  et  insigni 
prapstingnit  imagine  visns  :'  et  Clau- 
dian.  Cons.  Hon.  3. 1S3.  '  Floret  cris- 
tatis  exercitns  nndique  tnrmis,  Quis- 
qne  sua  te  voce  canens.  Praestringlt 
aena  Lnx  ocnlos,  nudique  seges  Ma- 
vortia  ferri  Ingeniinat  splendore 
diem.'  Reetinxit  Marg.  qnoqne  nos- 
ter  agno8cit,ut  etamtupro  atheriui^ 
addito  Vossii  nomine.  Preig,  Repo- 
sui  veterem  ex  Mss.  lectioneni.  Kf- 
itinxU  enim  esse  legendnm,  non  Prai' 
itinxitf  clarissime  apparebit  conferen- 
ti  versnm  5. 121. '  restinguere  solem,' 
aliosqne,  qni  ex  Indicibns  peti  pos- 
snnt.  Imo  qnantnmvis  prastingue' 
re  defendere  nitatnr  anctoritatibus 
scriptorum  Lamblnus;  nulla  tamen 
ex  iis  est,  qnin  diversnm  ab  hoc  loco 
sensnmadferat ;  prspstingiiuntur  enim 
Inmina  illius,  qui  alios  boc  casn  vi- 
dere  non  potest,  exstingnnntnr,  seu 
restingunntur  ejns,qni  ab  aliis^videri 
neqnit,  qnod  hic  ct  alils  In  locis  apud 
Lncretium  intenditnr.    Hav» 

Omnei»']  Omnels  philosophos  et  sa- 
pientes,  vel  omneis  homines  :  et  ita 
adscribe  notam  distinctionis  verbo 
'Pr»stinxit.'    Lamb, 

1057  SteUas  exortus  uti  atherius  sol] 
De  Homero  illo,  qnem  Carus  modo 
nt  regem  poetarnm  descripsit,  simt- 
litudinemeandem  nsnrpavit  Leonidas 
Tarentinus  Lib.  1.  Anthologiae  Tit. 
49.  in  Poetas :  "harpafikv  ^ifAaipwrt  «cai 
Upii  K^Xa  (T^^yiTS,  "A^ora  Harffcas,  Hfi^rv- 
pos  liiKtor  *Tiuwir6Xiovs  ky^Kifihv  &in}- 
ftdxZw^y  "Ofiripos,  AafiwpSTarov  MowrStP 
^^yyos  iyaffx^f^os,  Cnjus  Epigram.* 
matis  h»c  Venatorii  est  versio : '  Om- 
nia  vi  Incis  superat  sol  igneus  astra, 
Obfnscatqne  orbes,  pallida  lima,  tit- 


1326 


NOTiE  VARIORUM   IN 


Of.  Sic  paMim  proprio  superat  spleo- 
dore  poetas  Odidcs,  MasarHni  lamen 
Homeriis  habens.'  lo  iDitio  aotem 
▼ersos  LiicretUini  AesftMBtf  jnitaMss, 
ot  dixiy  scribendam  est,  aeqae  at  5. 
120.  '  restincuere  solem.'  et  '  restin- 
gui  flammam'  4.  1081.  et  deniqne 
<  restingaere  ignem '  4L  871.  io  qoi* 
bits  omoibas  locis  etsimilibas  ilind  n 
vim  daplicationisamittit,ei  nihil  nisi 
iDtensionem  admittit.  Hao. 

1059  Prapejam  vwo  atfu*  vhImK] 
Zfim  Kol  ipSt^it  proverbium  olet.  Sic 
idem  Lucret.  5.  001.  'Viva  videns 
Tivo  sepeliri  viscera  bosto.'  Ter.  £a- 
nach.  1. 1.  S8.  <  vivns,  vidensqae  pe- 
reo.'  M.  Tall.  pro  Qainctio :  *  Haic 
acerbissimam  vivo  videntiqoe  fanos 
dacitor.'  Idem  pro  P.  Sextio  :  *  Vu 
vas '  (ot  aiaot)  '  est  et  videns  cnm 
victo  ac  vestita  sao  pablicatos.'  Plan- 
tas  Mosteil.  2. 1 .  80.  '  Lodos  ego  ho« 
die  vivo  prsesenti  hic  seni  Faciam, 
qnod  credo  mortno  namqaam  fore.' 
A.ntiphon,  oratione  secnnda  ex.  accu- 
satione  ejas,  qui  jovenis  senem  inter- 
fecit :  'Hftoff  rc,  rohs  nimpowras  ai^ft 
(wf  r€  «cal  Pk4ww  ^wp4as  airrov  ^niohf 
c2yoi.i.  e.  '  et  nos,  qui  ei  opituiamnri 
vivus  et  videns  sni  interfectores  esse 
dicit.'  iEschines  latrk  Kn^crt^.  Tit  9^a 
rdUorra  6pAwTmfy  ^pofo^ifrWf  fiKnr^tof 
ifukf  tKaBo¥  ^tXiAfuBW :  i.  e.  '  Decem 
talenta,  videntibtts,  sentientibus,  as* 
picientibus  vobis  furlim  snbtraxe- 
runt.'  Lamb,  Ita  vidua  luxitrians 
{'Mra  r^^yi)m,Panlo  1.  Tim.5.a.  Hao, 

1061  Et  vigUatu  sieriii]  Sic  Am- 
phitryo  iile  in  Comoed.  sui  nominis 
apud  Piaut.  2. 1. 170.  '  vix  apud  me 
sam :  Vigilans  prope  dormio,  vigilans 
somnio,  vivus  et  sanus  intereo.'  ex 
quo  '  dorniitator'  ab  eodem  pro  de* 
liro  et  slolido  ponitur.  Lamb, 

1062  Casta/ormitUne]  Inani  ttmore. 
Lamh, 

1064  £6riiif]  Mc0^  Tralatio.  Sic 
Demosthenes  Philippum  didt  esse 
*  ebrium  rebus  secundis ;'  et  Horatius 
Cleopatram  *  fortnna  dulci  ebriam :' 


et  Theocritus  qaendam '  ictibos  ebri- 
nm/  LoMib, 

Ebria»  cicrts]  Quem  cur»  penetrant, 
subeunt.  Tale  qutd  apad  Plantam. 
£t  hinc  intelligi  locos  ille  Terentii 
debet»  'TemnleDta  es.'  Tom  ille, 
'  Sie  sint,'  inquit, '  qui  mihi  male  vo- 
loot.'  in  Ennoch.  4.  8.  12.  '  ebria 
malis,  ssgritudine.'  Nam  in  eo  ar- 
gnmento  et  rb  *  ebrius '  nsurpabant. 
Faber, 

1065  Aifu*  tNceno,  tfe,']  In  vnlg. 
et  veterlibtts  quibusdam :  amimo:  male. 
Gifam*  Ordo :  Flnitans  iocerto  aat* 
mi  errore  vagaris.  '  Error  animi'  et 
'  error  mentis'  qnid  signtBcent  ap«d 
scrtptores,  non  obscamm  est.  M. 
Tull.  lib.  8.  EpUt.  ad  Attic.  '  Nam 
qnod  acribis,  te  andire,  me  etiam 
mentis  errore  ex  doiore  affici,  mihi 
vero  mens  integra  esL'  Idem  lib.  &* 
Epist.  ad  Famil.  <  Hoc  in  sermone  cnm 
a  me  exponeretur,  quse  mea  exapec- 
tatiofuisset  •rationistusB,qnaatoqae 
in  errore  versatus  essem,'  dtc  Hor. 
Epist.  2.  2. 188.  '  Pol  me  occidistia, 
amici,  Non  servastis,  ait ;  cui  sic  es- 
torta  voioptas,  Et  demtns  per  vim 
mentis  gratissimns  error.'  Ad  qneai 
locnm  plara  exempla  coUegi.  Ita  ne- 
qoe  de  veritate  hujas  scriptnrae  doln- 
tandnm  est,  et  vulgata  illa,  At^mmi-' 
mo  iaeeriOf  ife.  rejicienda  est.  Ve- 
rnntamen  doctns  quidam,  idemqae 
mihi  amicissimus,  pntabat  legendiuB, 
Atque  animi  inceriifieiUmM  errore  «■- 
garis:  a  qiio  dissentio.  Zoilus  liniic 
scriptoram  tacitus  probat,  nt  nllas 
iunumerabileis.    Lamb, 

1066  Si  poeseni  Aomaet,  ^c.]  Hi  », 
vss.  satis  laadari  non  possunt.  81 
quid  certe  in  homine  philosopbo  boni 
est,  hinc  peti  debet.  Faber.  Mortia 
timorem  fontem  et  originem  omnis 
aegritudinis  supra  docoit  Lncretins  : 
idem  jam  agit  vss.  2S.  Nec  alinad* 
tamnltos  et  instabilitas  in  vita  homi- 
nnm :  modo  in  viUara  tendont,  modo 
in  nrbem  revcrtuntur ;  hec  jam  ap- 
petunt|deindeeadem  fnginnt;  in  om- 


T.   LUGRETJI   CARI    DE  RERUM   NAT.   LIB.   III.      1327 

ni  coDditiooe  cura  atqne  sgritiido,  anlmos  netcit  quid  velit    Hoc  idem 

quippe  htiuc  metum,  omnesque  cupi-  eat.  Neqne  domi  nnnc  no5,  nec  mili- 

ditatet  ex  illa  natas  tecomferunt;  tin  snmus.    Inras   hnc,  binc  illuc 

veram  autem  philosophiam,  Epicori  Cum  illuc  ventnm  ett,  ire  ilUnc  lubet. 

vii.  sapientiam,  seqoantnr,  animom  Incerte  errat  animna;  prseter-propter 

mortalem  etse  diacant  hominet,  et  vita  vivitnr/    Exatant  aotem  bi  ver- 

deponet  qnisqoe  sarcinam^  qnamgra-  sns  apud  Gell.  10.  lO*  Hit  adde  bonc 

vem  tentit.  Creidi.  Horatianom  Epitc.  1.  8. 12.  ad  Cel- 

1068  Et  qwUfUM  id  jfiatl  Si  iU  pos-  tum :  <  RomtB  Tibnr  amem  ventosos^ 
sent  hominea  etiam  tBgritodinom  et  Tibore  Romam.'  Lmnb, 
molestiarnm  tuamm  caosas  cognot*  1076  /J/ainMt]  £qttos  breveit  et 
cere,  utsentinntmolettiarnmacnleos  parvoi.  Hor.  Epist.  ad  M«cen.  1. 
et  graviutem  :  non  ita  viverent,  ut  7.  77.  ^  Impotitns  mannisy  arvnm 
magna  ex  parte  eos  vivere  videmoa.  cselnmque  Sabinnm  Non  oeasat  lan- 
Videtur  legendnm,  Et  qmbuM  id  JUU  dare.'  Lamb* 

etnMii  cognoic,  ^pc.  et  iu  babent  cod.  1077  AmxiimM   Udig  quad  f€rt$} 

Parisienses,  codex  Bertiniannt  ma-  Significat    SBnumm    festinatiooem. 

nutcr.  qnos  nnnc  teqnor.    Nam  alil  JUmb. 

babent,  E  qmbua  td  fad  caum  quoque  1078   Otdiol  extempto^  OseiUtio, 

noacere,  ifc,  Lamb.  hominit  ett  aliud  agentisy  et  prttten* 

Cognooc€r€]    Ita  ex  vet.  qnibnt-  tibnt  non  oontenti^  et,  qne  adsonty 

dam  lcgendum.   Viilg.  quoquo  nooare,  fastidientis,  et,  qnas  abtnnt,  detide- 

OifM.  rantis.  OelL  4.20.  *  Deliberatumqne 

1069  MuH  tamquam  moUoJ  EMr.  ettdenotaijns,quiadcENS.abamico 
quod  si  dixisset  «mali  moles/  non  ad-  advoeatns  est,  et  in  jnre  sUns,  clare 
dito  <  Umqnam/  foisset  translatio.  nimis  ac  sonore  otciUvit,  atqne  inlbi 
Sic  lib.  1.  de  Orat,  ad  Q.  Frat.  prin-  prope  ut  plecUretur,  fuit :  tamqnam 
cip.  'Ineomaximaemolestiarummo-  illnd  Indicinm  *vagi  animi  foret,  et 
let,  et  turbulentistimae  tempetUUt  balncinantit,  et  floxse,  atqne  apertae 
exttiterunt.'    Idemlib.S.Tntc.  *Ant  secnritatia,' &e.  Lam6. 

temper  aliqnam   molem   medlUbar  1070  AtquM  obUna  qmnifi  Qnerit 

mali.'  Lamb,  qnomodoeaobliviscatnrqnastibimo- 

1071  Quid  ribi  quioquc']  Sic  legen-  letU  tnnt.  tic  Hor.  Sat.  2. 6.  60.  <  O 

dnm,  et  iu  liabent  libri  manntcr.  et  rnt,  qnando  ego  U  adtpiciam  i  ^nan- 

uonnnlli  impressi.  Lamb.  doqne  Ucebit,  Nonc  veternm  librit, 

I07S  ExUMpe/oraMmagnuexadi»  nnnc  tomno  et  inertibnt  borit,  Do- 

bui]  Talit  describitor  Cliarinns  ille  cere  sollicitae  jncnnda  oblivia  vitm?' 

Plantinns  in  Mercat.  S.  4. 1.  'Snmne  Lamb, 

ego  homo  miser,  qui  nosqoam  bene  1081  Hoe  h  qmetfua  modti\  Hor. 

qncoqniescere ?  Si  domi snm,  foris  est  Sat.  2. 7. 111.  '  adde  quod  idem  Non 

animns :  tin  foris  snm,  animnf  domi  horam  tecnm  este  potes :  non  otia 

est:  lu  mihi  in  pectore  atqne  in  'recte   Ponere:    teqne  ipsnm  vitaa 

corde  facit  amor  incendinro.'  Talis  fugitivns  et  erro,  Jam  vino  quaerensy 

ille  quiotionescitoti:  deqooEnnins  jam  somno  fallere  cnram,  Frostra& 

hit  versibus,  *  Otio  qni  nescit  nti,  nam  comet  atra  premit,  seqnitnrqne 

plus  negotii  habet^  Qnam  cnm  est  ne-  fogacem :'  nemo  igitnr  se  fbgerc  po- 

gotium  in  negotio.    Nam  cni  qnod  test,  ne  ii  qnidemi  qni  relicta  patria 

agat,  institotom  est,  nnllo  negotio  Id  alias  terras  petnnt.    Qnid  igitnr  (in- 

agit :  stodet  ibi :  mentem  atqne  ani-  qnit  idem  Hor.  Od.  2. 16. 18.)  <  ter- 

mum  delecUt  suum.    Otioso  initio  ras   alio   calentes   Sole   motamui  l 


1328 


NOT^   VAKIORUM   IM 


patriflB  qois  exsol  Se  qooqoe  fugtt  ?' 
hamb, 

At^  qnem  ieilieei^  td  JU]  Ita  ex  vt- 
teribus  nostris  restitui.  lo  qnibnt- 
dan  vet.  ad  quem,  Ad  pro  at,  qiia 
in  re  saepe  Yariatum  est.  Mamllosy 
et  Tolg.  quod,  Giiao. 

Atf  quem  edtieetf  mt  flty  ^c,']  Seco- 
tos  fnerain  initio  codices  vulgatos, 
qoi  habent,  At  qued  eeUicet^  ^fi^y  ^c, 
sed  tanieo  adseripseram  me  snspicari 
hoe  in  loco  ioesse  aliquid  ulceris: 
qned  mannscr.  haberent,  At  quem 
ieiUeetf  4^.  ut  fortasse,  inqnaro,  le- 
gendnm  sit,  At  quem  aeilieetf  ut  ftt^  t^e, 
cnjnl  lectionis  hsec  esset  sententia : 
At  is,  qnem  non  potest  effngere: 
nempe  ipsemet,  (nemo  enim  se  effu- 
gere  potest,)  ingratiis  h»ret:  vel  sume 
krh  Koawv  vocem  *  raorbns,'  hoc  mo- 
do :  At  roorbnii,  qnem  effugere  non 
potest,  ingratiis  hsret,  et  angity  quia 
ipsins  morbi  causam  ignorat.  Zoi- 
l«s,  cnm  haec  essent  a  me  annotata, 
ea  arripnit,  sibique  Yendicayit  suo 
morc.  Vernm  infinitnrasit  singalaejns 
fnrta  ennmerare.  Lamh, 

1082  Hgrmtiel  Ingfatiis,  ant  Mn- 
gratis'  pro  ingratiis,  vei  adverbinm 
est,  quod  significat  invite,  et  prseter 
▼olnntatem,  et  non  sponte:  qnod 
Grffci  dicnnt  hMwalots:  vel  potins 
nomen  cempositnra  ex  in  et  gratiis  ; 
qno  modo  '  injussn '  ex  in  et  jnssn, 
'  iocnltus '  apud  Sallust.  ex  in  et 
cnltus:  'intaetus'  ex  in  et  tactns: 
de  qnibns  snp.  l.  454.  '  tactns  cor- 
poribus  cnnctis,  intactus  inani.*  In 
qnibns  omnibus  in  prsepositnm  no* 
mioib.  substantivi<,  negationem  sig- 
nificat:  qnod  fit  nsitatins  in  adjecti- 
vis,  nt  improbns,  indoetns,  impins ; 
4te.  '  gratiis '  autem  nonicn  esse, 
casns  ablat.  a  recto  gratise,  nnnieri 
mnltitndinis,  qnid  est  quamobrem 
quisqnam  neget?  Plaut.  Amphitr.  1. 
1.  fil5.  ^Sos.  Non  aedepol  toIo  pro- 
fecto.  M.  At  pol  profecto  ingratiis.' 
Idem  Cnrcnl.  1.  1.  6.  ^Tamen  est 
•nodimi,   quo  imperavit,    ingratiis.' 


Idem  Cistell.  2.  S.  82.  *  Nnnc  miki 
bonae  neeessn^st  esse  ingratiis.'  Ter. 
Ennnch.  S.  1.  14.  ^  Opns  faciam,  ut 
defatiger  nsqne,  ingratiis  nt  dor- 
miam.'  Idem  Heantont.  S.  1.  IST. 
'  ea  coacts,  ingratiis  Post  illa  ceepit 
victnm  vnlgo  qnrrere.'  Velim  an- 
tem  non  ignorare  lectorem,  quosdam 
libros  vulgatos,  in  qnibns  snnt  Pari- 
sienses,  habere  hoc  loro  iMmhu  ai- 
harety  pro  vera  scriptnra  iMgroHit 
haret,  qnod  iccirco  notavi,  nt  memi- 
nerit  qnod  supra  plnribns  verbis  egi, 
ad  illum  locnm,  *  Tum  qnast  talipe- 
dans,'  &c.  hanc  vocem  urtntes,  sen 
intitOf  fnisse  annotationem :  deinde 
ab  impprito  et  stnlto  librario  in  tex- 
turam  verbornm  Lucretii  transcrip- 
tam  esse.  Lamb.  Praeter  volnnta- 
tem:  ingrutHe:  Vossins :  Sic  Plant. 
in  Casina  2.  5.  7.  <  Vobis  invitis,  at- 
qne  amborhm  ingratiis :'  et  in  Mer* 
catore  Prologo,  4.  60.  '  Tob  ingra- 
tiis:'  inf.  fi.  215.  '  Cadant  ingratis 
illa  necesse  ett  Semlna^  qnse  faciunt 
fulgorem.'  Creeeh, 

1084  Jam  rebus  quisque  r^ietie']  'Re- 
bns  relictis '  usitatnm  genns  loqnen* 
di  vetf  ribns,  quod  idem  valet  aiqne 
'  rebns  aliis  omnibus  relicti».'  Plant. 
Epid.  4.  2.  S5.  *  Ego  relictis  rebns 
Epidicnm  operam  qnsrendo  dabo.' 
Idem  Tme.  2.  1.  20.  ^Probns  est 
amator,  qni,  relictis  rebns,  rem  per- 
dit  suam.'  Ter.  Audr.  2. 5. 1.  *  Heras 
me,  relictis  rebus,  jn»sit  Pamphilnm 
Hodie  observare.'  Idem  Heantont. 
4.  7. 12.  '  Mibt  nnnc,  relictis  rebns, 
inveniendus  est  Aliqnis,  labore  iii-> 
venta  meo  cni  dem  bona.'  ubi  tamen 
vnlgati  libri  babent  r^ctie  oamtftvs, 
cnm  sit  legenduin  relictie  rebmSy  ita- 
que  scriptnm  sit  in  libris  mannscrip- 
tis.  iMmb.  Formnla  solemnis.  Ter. 
Plant.  FtAer., 

1086  Tempnrie  aterni  quonitany  ^«.] 
Qnoniam  non  est  controversta,  vel 
non  certatnr  de  statn  nninshorae»  setl 
de  statn  temporift  «temi  atqne  in4* 
niti,  quod  e$t  post  mortem,  *  amblgi- 


T.   LUCRRTII   GARI   DB   RBRUM   NAT.   LIB.  411.       LS29 


tar  :*  i.  e.  in  centroveniain  Tocatur, 
itfi/pia0trr§irau  Lamh, 

1068  ilfanaula]  Sic  If  genduDi,  non, 
iit  in  lib.  vulgati%  moMndo:  ordo  an- 
tem  et  tententia  est :  In  qno  statn 
temporis  aeterni,  omnin  stas,  que- 
cumqiie  post  mortem  restat,  niorta- 
libua  est  mamenday  i.  e.  perdtiranda : 
in  qno  statn  temporis  «temi,  homines 
^mnem  »tatem,qaaecnmque  post  mor- 
tem  restat,nece8sario  permaiiebnntet 
perdurabunt :  neque  umqoam  de  in* 
tegro  hanc  Incem  intaebuntur,etiam- 
ai  eandem  materiam,  ex  qua  consta- 
bant  vivi,  temporis  longinquitas  de- 


remns,  st  lieeret.  Lmb, 

Nec  devUari  ietum  poit  quin  obeU' 
mwi]  Ita  interpongendum.  '  Letnm 
obire/  dixit  et  inflra,  5. 1419.    Gif. 

1096  Sed  dum  abeMQ  Hic  m  non 
eliditur.  qua  de  re  supra  diximus  ad 
illum  locum,  *  Corporum  augebit  nu- 
merum,'  1.  437.  nunquam  (inquit) 
fruimur  bonis  prapsentibus,  sed  fiitu* 
ris  sempcr  inhiamus:  qne  iibi  adep- 
ti  snmus,  alia  item  quae  absunt,  desi- 
de^amus.  recte  igitur  prncipiunt, 
qni  Buadent,  ut  in  diem  vivamiis,  ut 
Hor.  Od.  S.  29.  41.  '  iile  potens  sui, 
LsBtnsqne  deget,  cui  iicet,  in  diem. 


nno  colligat,  et  in  eundcm  ordinem  Dizisse,  Vixi.    Cras  vei  atra  Nube 

atqne  in  eandem  posituram  redigat.  polnm  pater  occupato.'  Lamb, 

Lamb.    Maueudo,  Oifan.  1090  VekMi'\   Sic  Hor.  Od.  S.  29. 

1089  Demque  taniopere  in  dubiUi]  48. 'Quod  fugiens  semelhora  vexit.' 

Demnm  vss.  4.  stnlte  id  fngiinns^  et  Virg.  Oeorg.  1.  461.  '  Deniqoe 

quod  evitare  uon  possumns ;  imo  si  quid  vesper  serus  vehat.'   Latnb, 

mnltas  setatea  viveremus,  eadem  ta-  HOO  FiUaiii  daitf«iMlo]  Vitam  produ* 

nen  nos  teneret  cnpiditas  vitss :  vss.  cendo,  et  dintins  vivendo.  Lamb, 


7.  qusB  nnllara  novam  volnptatem  af- 
ferret,  qus  incerta  semper,  et  malis 
obnoxia :  et  vss.  8.  mors  erit  eque 
immortalis  et  »terna  si  hodie,  ac  si 
crasoccnpet.  Creeeh. 

/n  dMiM  irepidare  pericUi]  'Pe- 
ricnla  dubia'  dicuntur,  quia  incer- 
tum  est  utmm  qnis  ex  iis  salvus 
evadere  possit,  necne.  sic  dicimns 
'  in  dnbiis  rebus.'  Plaut.  Mostell.  6. 
1. 1.  '  Qoi  bomo  timidns  erit  in  dn- 
biis  rcbns,  is  nanci  non  erit.'  sic '  do- 
bia  tempora,'  et  '  dubii  casns'  apud 
Horatinm.  Qnid  est  (inquit)  qnod 
tantopere  trepidemns  in  rebns  ad- 
versis  et  pericnlosis  ?  nam  quantum- 
vis  diligenter  et  accorate  vitae  et 
saluti  nostrse  cousnlamos,  moriendnm 
tamen  est  aliqnando.  Lamb, 

1001  Ceria  quidem']  Rectius  qnam 
Cerie  equidem»  Creech. 

Certe  equidem]  Sic  in  veteribns,  et 
quibusdam  vulgatis.  Alii:  Ceriaequi' 
dem,  lo  quibusdam  :  Cerie  quidem, 
Oif. 

1092  NeedevUare  leium  poie]  Pote, 
i»  e.  ^urarbp,  qnod  *  possiil^ile'  dice- 


Demimui]  Detra|iimu8,  deminui- 
mns.  Lamb, 

1101  Nec  delibare  vakmug]  In  qui- 
busdam  libris :  delibrare,  qnod  et 
probat  Lambinns.  In  quibusdam : 
deliberare,  Omnia  mendose.  Vide 
Indicem.  Gr/. 

Nec  delibrttre  fNilemue]  Nec  possu- 
mns  quicqiiam  deripere,  sen  demrre, 
sen  detrahere  de  tempore  mortis. 
'delibrare'  valet,  libmm  sen  corti- 
cem  de  ligno  detrahere :  quo  verbo 
ntitnr  et  Caesar  lib.  7.  de  Bell.  Oall. 
<  Firmis  ramis  abscissis,  atque  horum 
delibratis  ac  pn^acntis  racnminibus.' 
Unde  per  traoslationem  deminuere 
signi6rat,  nt  sopra  dixiii|U8.  delibrare 
antem  habent  duo  cod.  mannscripti, 
quibnscum  congruunt  Parisienses : 
alii  deiiberare,  qnibuscum  consentiunt 
Aldini  antiqniores :  quod  quideni  fac- 
tum  est  ex  delibrare^  cum  indocti, 
sive  librarii  sive  lectores,  qnod  sibi 
vellet  delibrarey  non  intelligerent. 
Sententia  auteni  biijus  loci  haec  est: 
Non  possnmus  qnicquam  detrabere, 
ten  demere  de  temporc  mortis,  qno 


De!ph,ei  Var.Cla». 


lAieret» 


4  P 


1330 


NOTJS   VARIORUM   IN 


minoii  din  mortal  iiimus :  id  est, 
etiam  si  aliqnot  annis,  atqne  adeo 
■mcolif  tardius  moriamnr,  non  ideo 
tamen  minas  din  mortui  erima*.  Zoi- 
}un,  cnm  b»c  legisset,  '  omnia  men- 
dose/  inqait  CenAorem  aliqaem  lo- 
qni  potea,  cnm  lioc  nomine  nibil  «it 
stolidioB,  oibil  pingoios,  nibil  contem- 
tins.  Inane  tandem,  belloa?  omnia 
mendose  ?  Tn  vero  omoia  mendose : 
qoa  modo  altis  non  safforatos  es. 
Lamb,  Rectius,  deJt^rf .  Fab.  Mal- 
lem  hic  retinere  verbnm  Lambino 
placitum.  dtUbare  enim  refertor  ad 
exigonm  illnd  qood  qnis  ex  aliqna  re 
carpit.  ddibrare  autem  ad  ipsam  rera 
potins  pertioet,  qnse  hoc  modo  mini- 
mnm  patitnr.  Tertulliaous,  ut  plora, 
etiam  boc  verbum  a  Lncretto  snmpsit 
lib.  de  Anim.  cap.  17.  '  Non  licet 
nobis  in  dnbinm  sensns  istos  revo- 
care,  oe  et  in  Christo  de  fide  eorom 
delibretnr.'  Unde  forsitan  etiam  de- 
It^rondttm  rectius  in  Apologet  ejos 
legas  cap.  21.  p.  190.  '  inflati  ad  de- 
librandom,  derivantes  a  disciplina  in 
profanom  modum.'  Sed  metaphora 
non  a  cortiee  arboris,  sed  aqnae  de- 
rivatione  et  snlco  (jnxta  Festum  in 
'  delibrare')  deducta.  Hm, 

1102  Morte  ptremti]  Mortni.  Virg. 
iEn.  6. 163. '  indigna  morte  peremti/ 
idem  9.  463.  *  et  primis  nna  tot  c«de 
peremptis.'  non  celabo  lectorem,  me 
Bcriptum  reperisse  in  lib.  manuscrip- 
ti.4,  merte  perewHj  »  ante  i.  Qnod  eo 
notaodum  duxi,  nt  intelligant  tan- 
dem  omnes  literamm  studiosi,  vete- 
res  scripsisse  '  pereratum,'  '  adero- 
tnm,'  *  emtom,'  *  comtum,'  et  simi- 
lia,  per  m,  sine  p,  ante  t :  postqaam 
antem  Italiam  barbaries  oppressit, 
alios  scripsisse  *  perentum'  et  simi* 
lia  per  n  ante  t:  alios  per  m,  inter- 
posito  p  inter  m  et  f,  existimanteis  m 
ante  ty  sine  p,  nec  scribi  debere,  nec 
pronnntiari  posse:  quomro  errorem 
coargnimus  et  convicimns  in  epistola 
ad  lectorem,  quam  prmposoimnscom- 
mentariis  Horatianis.    Qnod  antem 


doctoB  qnidam  Italos,  nnlla  alia  ra- 
tione  addncttts,  qnam  qnod  libri  ma- 
noscripti  sic  habent,  etiam  hodie 
Bcribit  '  dampnare'  et  *  temptare  f 
satift  ejns  inscitiam  ac  stnporem  mi- 
rari  non  poBsnm.  Qoasi  vero  libri 
veteres  sint  osqoequaqoe  seqneodi, 
et  non  com  jodicio  tractandi  ac  le- 
gendi :  verbi  gratia,  in  eis  fcre  sera- 
per  scriptnm  reperias,  'dampnare,' 
^antempna,' '  Bompnnm,'  *  solempne/ 
et  similia  quamplnriraa :  qnam  scrip- 
toram  tamen  nemo  eat  mediocriter 
eraditus,  qui  non  respuat :  ant  qnasi 
'  tentandi'  verbuni  non  oriatnr  a  ver- 
bi  teneo  snpino  teotnm,  seu  tentn: 
quaB  vel  cum  m  et  p  scribeoda  snnt» 
temptnm,  temptu:  quod  si  qnis  di- 
cat,  deliruB  jndicetnr :  vel  ne  tn  ten- 
tu  quidem  his  Utteris  m  et  p  locns 
esae  potest,  nt  scribatnr  *  tempto.' 
Lamh, 

1108  Omdere  emela']  'Condere  89- 
cla'  dictnm  est  vel  nt  dicimns  *  con- 
dere  frnmenta  et  frnctus,'  vel  nt 
'condere  mortnnm,'  velut*coDdere 
Instrura.'  Qnoqno  modo  dictnna  &it, 
tralatio  esse  videtnr.  Slc  forUBse 
Hor.  Od.  4.  6.  29.  <  Condit  qoiaqne 
diem  coilibus  in  suis.'  <  condete'  fadm 
*  diem'  videtnr,  qni  ad  vespenini^iL  * 
venit,  et  cni  dies  totns  conaankVip 
est.  *  Condere'  igitnr  *  tempora,'  ^  b61 
cula,'  ^annoB,'  dici  posse  videtnr, 
cai  teropora,  ssecnla,  anni  conaamti 
et  pneteriti  sont.  Lamb> 

1104  IfoTB  «#cnM]  Odbwres  iM^ 
r»s.  ut  supv  889.  *  Mortaiem  vitam 
mors  coi  immortalis  ademiL'  Lamb. 

1106  Nec  mmoB  UU  dtn,  ^e.]  I.  e. 
et  seque  diu  mortnus  erit  ille  qoi  ez 
hodierno  die  vivendi  finem  fecif,  at- 
qne  ille  qoi  multlB  anle  anniB  interitt. 
nimii  com  tempas  fotnram,  ait  infini- 
tnm,  nterqne  post  mortem  tempiis 
Beqoe  infinitnm  mortuns  wanebit. 
Jjimb, 

1105  Ex  hodiemo  hmuia]  Ex  1m- 
dierao  die.  Lamb» 


T.  LUCRETIl    CARI    DB   RBRUM  NAT.   LIB.   III.     183L 


CvM  de  materia,  ejosque  rootibasy 
(ti  modo  opiniones  quae  providentiam 
impugnent  excipias)  disputet  Lucre- 
tiuSy  quis  pbilosophorum  prudentiusy 
aot  fei  ipsi  accommodatins  ?  Pe  re- 
bns  vero  a  sencii  remotii,  de  anima 
ejusqne  facultatibus  disserente  nemo 
vanior  aot  ineptior.  Qualem  vero  sibi 
animam  effingit?  £n  ipsa  adest;  snb- 
stantia  corporea  tennis,  composita  e 
minotis  et  volnbilibus  particolis  ao- 
jae,  aeris,  et  caloris,  qoae  ita  per  to- 
tom  corpus  sitas  snnt,  ut  parvis  in- 
tervallis  sint  a  se  invicem  disjnnctap. 
His  tribns  addas  quartum  nescio  quid 
innominatum  persubtilcy  et  mazime 
mobile,  qqod  in  pectoresitum  sit  sen- 
sus  principium,  et  imagines  ab  omoi- 
bus  rebus  venientes  percipiat,  et  tnm 
perfecta  et  consummata  erit  Epicuri 
anima.    Breviter,  concipe  araneum 
in  pyxide,  per  totam  istins  pyxidis 
cavitatem  telam  tezat,   mediamque 
ipse  incolat:  advolent  deinde  muscaey 
et  fila  moveant,  quo  motn  excitatus 
araneus  filamenta  tractet,  mnscas  ir- 
retiat,  et  captas  devoret :  haec  con- 
c^Dfij  et  babebis  imaginem  Epicuren 
.  -m  captantis  cflSaiAa,  qna  nnlia  nn- 
^am  fnerit  similior.   Haec  vero  dig- 
ua  sunt  philosopho  commeota  I 

Animam  non  esse  corporis  barmo- 
niam  a  vs.  94.  ad  vs.  ISd.  satis  proba- 
tum.  Inde  nsqne  ad  162.  frustra  ani- 
nmm,  dominom  viz.  vili  servo  animae 
conjnngit :  vehementi  metn  concusso 
animo,  laborat  anima,  fiiteor,  sic  tre- 
mente  citharaedo  debitos  sonos  citha- 
ra  non  reddit  Pari  sncctfBo  usque 
ad  vs.  177.  animum  corporeum  esse 
evincere  conator,  qnod  enim  argn- 
mentis  confirmare  debuit,  id  tanquam 
certum  slbi  sumit ;  pertinaciter  enim 
affirmamus  contactom  posse  esse  sine 
corpore. 

Dom  vero  animam  corpoream  esse 
nondum  probaverit,  qnid  de  illius  snb- 
tilitate  nsqiie  ad  vs.2Sl.  inquiramus? 


Fatendnm  tamen  poetam  evidenter 
demonstrasse  animas  particulas,  (si 
modo  corporea  forct)  debere  esse 
subtiles  et  volubiles :  nec  de  coropo- 
sitione  animae  osque  ad  vs.  S2S.  liti- 
gemos,  nam  ez  aeris,  aorv,  et  calo* 
ris  semiuibos  non  minns  apte  coropo* 
nat  animom  qnam  ex  alicujns  alios 
materiae  partieolis.  Qnod  vero  vs, 
280.  tribus  hisce  rebns  quartum  ali- 
quod  innominatum  addat,  ideo  coq- 
fitetur  nollom  genns  corporis  concipi 
ant  ezcogitari  posse,  qood  sensns  sit 
principluro. 

Pnidenter  autem  tenuis  animi  sa- 
Intem  denso  validoqne  corpori  com- 
mendat  usque  ad  vs.  S60.  et  usque  ad 
vs.  S70.  corpori  etiaro  facnltatem 
sentiendi  largitnr.  Qiiid  anteni  stui- 
tius  ?  qoid  a  cororouni  sensn  remotins  ? 
Qoid  deotqoe  ipsios  placltis  minns 
accommodatnm  ?  Unde  enim  corptis 
sit  sensus  particeps  cni  nihil  qnartai 
istins  innominatae  rei  immiscetnr? 
Deinde  ad  vs.  896.  contra  Derao- 
critom  feliciter  dispotet :  nec  repng- 
no,  non  enim  inqniro  utra  sententia 
potior  sit,  dnm  utraqne  est  absnrda. 
£t  nt  modo  animom  corpori  cooser- 
vandnm  credidit,  sic  ad  vs.  417.  cor- 
poris  cnstodiam  vicissim  animo  com- 
mendet.  Istam  tutelam  non  invidea, 
Argumenta  vero  qutbns  ipsnm  ani- 
mnm  expngnat,  consideremns. 

Primuro  a  vs.  425.  ad  vs.  445.  te- 
nnero  et  subtilem  corpoream  snbstan- 
tiam,  quaiem  animuro  snpponit  esse^ 
distrahit  et  dispergit.  Atque  id  fiat 
per  me  iicet,  corporens  sit  animos,  et 
qnamvis  crassos,  et  e  particolis  im- 
plexis  conjunctns  sit,  eum  tamen  dis- 
solobilero  fatebor. 

Secondom  a  vs.  446.  ad  vs.  469. 
Tertiom  a  vs.  460.  ad  vs.  464.  et  qoar- 
tom  a  vs.  464.  ad  vs.  47S.  nihil  eilU 
cioot:  animnm  enim  nna  cnm  cor- 
pore  nasci,  adolescerey  et  seneseere 
minime  sentimus ;  corpus  nasci,  ado- 


1332  NOTJE  VARIORUM   IN 

iMcere,  atqne  senetcere  sentUmity  in  ant  ratiocinandi  ▼im  habet   anina, 

animo  neqne  decrementam  neqne  in-  qaemadmodnm  anris  audiendi,   aat 

crementum  experimar ;  at  Tero  in  in-  ocalui  videndi  matoator ;  veram  a 

fante  non  viget  animas,  in  sene  defi-  seipsa  id  tiabet,  ac  idcirco  mirnm  noo 

cit :  qoo  argnmento  ?  nempe  ineptus  est,  si  sejancta  a  corpore  aarii  non 

eat  pner,  et  senex  desipit.    Simiiiter  aadiat,  neqae  sejonctns  ocalas  videat, 

artificem  peritissimam   in   macliina  secreta  aotem  a  corpore  mens  intel- 

colloces,  alisB  vero  partes  istius  ma-  ligat  ac  ratiocinetur. 

ehinse  nimis  rigescant,  alisB  sint  aequo  Nono  a  vs.  667.  adT  vs.  578.  boc  mo- 

flaccidiores,  deterantnr   alise,   aliflB  do  respondendum:  Ut  dom  fidemos 

antem  nimis  tnrgescant:  et  deinde  militem  gladio  altisqne  armis  png- 

stulte  expectabis  ordinatos  molns^  li-  nantemy  non  dicimns  tamen  ilhim  ar- 

cet  maxime  elaboret  peritissimus  ille  mis  destitotum  non  posse  plagam  nl- 

artifex.      Deinde  curas  Inctumque  lam  inferre,  cum  manus  adbuc  sop- 

snscipit  animus.    Ergo  est  dissolobi-  petant  quibas  infligere  ictosposait: 

lis :  qaia  vis.  (alia  non  jam  occurrit  sic  cam  anima  membris  nndiqney  ut 

ratio)  luctus  penetrans  et  curse  eda-  panoplia  qoadam  indoatur,  organis- 

ces  alibi  appellantur.   Digna  mortali  que  adeo  corporis  varias  fonctioncs 

et  corporeo  animo.tsta  ratiocinatio  1  obeat,  dicendom  tamen  non  est,  nbi 

Qoarto  autem  argnmento  eadem  re-  istom  omnem  qnasi  militarem  appa- 

sponsio,  qnse  secnndo,  satisfacit.  ratnm  exnerit,  nnllam  ipsi  neqae  tn- 

Tribus  seqnentibus  argnmentis  a  telligendi  neque  sentiendi  snperesse 

▼s.  475.  ad  vs.  624.  medici  respon-  functionem. 

deant,  qnanquam  nil  opus  est  respon-  Decimi  argnmenti  a  vs.  580.  ad  vs. 

so :  crura  vacillent,  tardescat  lingua,  590.  vires  nemo  agnoscet,  nisi  qoi 

et  natent  ocnli,  quid  h«c  ad  animnm  ?  senserit  animum  esse  quasi  fanda- 

Jnrgia  denique  gliscant;   neque  id  mentum  totins  animalis,  et  corpns 

quidem  mirum,  qnemadmodnm  qnan-  animo  tanquam  sale  aliqno  condiri  ne 

tnmlibet  alioquin  perltus  fnerit  citha-  faeteat  et  putrescat. 

ristes,  non  poterit  tamen  non  disso-  Undecimnm  a  vs.  591.  ad  vs,  005. 

nantes  cantilenas  exprimere,  si  per-  nihil  aliod  est  quam  in  verbo  laaiia  ; 

turbate    intenderis,    ac    diatenderis  ideo  enim  vim  aliqnam  videtur  habere, 

chordas  cithar»,  qnas  harmonice  ante  quia  ista  spiritunm  defectio  appella- 

palsabatnr.    SimUiter  in  morbo  Epi-  tor  aninii  deliqninm. 

leptico  ater  ille  humor  organa  detnr-  Puo  sequentia  a  vs.  600.  ad  va.  62S. 

bat,  atqne  inde  isti  motns  incompo-  negant  animam  exire  posse  integrom 

slti.    Cum  vero  organa  tantom  affi-  nisi  per  fauces  expiretur,  nec  abanr* 

ciat  et  debilitet  morbos,  quid  aiiud  de  quidem,  si  corporeus  foret  animaa. 

restitnat  medicina  ?  Septimum  a  vs.  Addunt  inanper  animam  fhtaram  dis- 

6S5.  ad  vs.  646.  asserit  animam  homi-  solntionem  metnentem  aegre   atqae 

nis  membratim  morientis  sensim  de-  invito  exire ;  respondet  apud  Cicero* 

ficere  atque  interire :  qnasi  frigescere  nem  Cato, '  Qnid  quod  sapientisaloias 

non  possnnt  artus  nisi  anima  etiam  qnisqne   aeqnissimo  animo    moritnr, 

frigescat:  liocveroargumentum  sop-  stultlssimos  iniquissimo?  Nonne  vo- 

ponit  animam  corpoream  esse  et  per  bis  videtur  animns  is,  qui  plua  cemnt 

totom  corpus  difi^usam,  quod  nondum  et  longius,  videre  se  ad  meliora  pro* 

probavit,  et  certo  scio  nemo  nnquam  ficisci  ?  Ille  autem  cnjas  obtosior  m- 

demonstrabit.  cies,  non  videre?  Equidem   efferor 

Octavnm  a  va.  547.  ad  vs.  556.  nihil  itudio  patres  vestros,  quos  colui  et 

aglt,  neqoe  enlm  ab  alio  iDteiiigendl  dilexi,  vldeuda ;  neque  vero 


T.  LUCRBTII   CARI   DB  RBRUM  NAT.   LIB.  IIL     1833 


lam  coii?eiiire  ayeo,  sed  iUos  etiam» 
de  qiiibas  audivi,  et  legi,  et  ipse  con* 
scripsi.  Quo  quidem  me  proficiseen- 
tem,  haad  scio  quis  facile  retraxerit. 
Qood  si  quis  Deus  mihi  largiatnr  ut 
ex  bac  sBtate  repnerascam,  et  in  cn- 
oia  vagiam,  valde  recusem ;  nec  vero 
velini,  qnasi  decnrso  spatio  a  calce 
ad  carceres  revocari.'  Demuro  affir- 
mant,  animnra,  quoniam  in  pectore 
hominis  semper  situs  est  (si  Epicn- 
rum  viz.  andiamus)  extra  pectus  non 
posse  integrnm  manere :  qnasi  aves 
in  nido  natn  extra  illum  versari  ne- 
qneant. 

Decimum  qnintnm  a  vs.  624.  ad  vs. 
03S.  ejusdem  est  cum  reliqnis  farinae, 
et  vnlgus  sapit.  Nec  decimum  sex- 
tum  a  vs.  634.  ad  vs.  669.  tam  fuse 
explicasset  poeta,  si  motom  anima- 
lem,  eaque  instrnmenta  quae  isti  per- 
ficiendo  inserviont  perspexisset.  Se- 
quenti  a  vs.  670.  ad  vs.  678.  Plato 
et  Pytbagoras  respondeant,  istos 
enim  solos  premit,  et  alia  jam  ago. 
Decimnm  septimum  et  octavum  a  vs. 
679.  ad  vs.  712.  snpponnnt  animum 
corporeuro  per  totnm  corpus  difibndi, 
et  cnnctis  illios  partibns  alligari,  qoo 
nibil  falsins  ant  absnrdius  :  in  capite, 
tanquam  princeps  in  solio»  residety 
ibiqne  dominatiir. 

Quam  futulis  sit  ista  a  vs.  71S.  ad 
vs.  740.  de  vermibns  observatio  om- 
nes  sentinnty  qni  vermes  in  terra, 
planta^  caseo,  rebus  profecto  nnn- 
quam  animatis  genitos  videriint. 

Qui  animamm  transmigrationem 
defendnnty  isti  efiiigiant  nodos  qnos 
nectit  poeta  a  vs.  741.  ad  vs.  769.  £t 
deinde  a  vs.  770.  ad  776.  absnrdns 
foret  animns,  nisi  cuperet  corpns  vi- 
vidum  et  vigens,  fngeretqtie  senio 
confectum.     Pe  sequentibus  a  vs. 


777.  ad  vs.  784.  isti  videanty  si  qnl 
sinty  qni  Pythagoricas  nngas  aliqnld 
esse  pntent.  Qnoniam  vero  vlgesl- 
mum  qnartnm  a  vs.  785.  ad  vs.  800« 
idem  est  cum  declmo  qnartOy  ideo 
non  alia  hic  qoam  illic  adhibenda  est 
responsio. 

A  vs.  801.  ad  vs.  866.  rem  Inmor* 
talem  rei  mortali  conjongere  pne- 
stantissimis  philosophis  nondum  vi- 
sum  fuit  incongmum  ant  absnrdnn : 
Deinde  contra  vs.  807.  ad  vs.  820. 
quartnm  genns  remm  constitnOy  in- 
corporeas  viz.  snbstantias  immorta* 
les  :  Idque  impudenter  negabit  £pl- 
cnrns,  cum  Deos  snos  aetemos  et  In* 
dissolnbiles  constitnerit.  Demnm  a 
vs.  830.  ad  vs.  841.  loctn  penetranti 
afficiy  et  cnris  edacibus  vexari  ani- 
mnm»  et  corpore  morbb  qnibnsdam 
correpto  illam  debitas  functiones  ex- 
ercere  non  posse  confitemnr,  at  vero 
animnm  Inde  fieri  mortalem  pertina* 
citer  neganios. 

Jam  vero  copiosins  ostenderem 
frustra  haec  omnia  argnmenta  con- 
gerere  et  explicare  Lncretinmy  mor- 
tis  enim  metum  non  toHnnt ;  qnlppe 
iis  qui  bonis  prosperlsqoe  rebns  utnn- 
tur,  qnid  calamitosins  ista  morte,  qnss 
sit  (rr4(niats  sMiiffMn  ^  et  miseris  ta« 
lem  mortem  proponere  qna  extln- 
guantor  penitns^sicqne  miseriammslt 
finis,  perinde  est  ac  sl  jactato  tem* 
pestatnm  ssvitia  proponatnr  naafra» 
gium,  qno  snbmersns  snfibcatnsqve 
procellam  deinceps  sensnms  non  sit. 
Hoc  est  egrcginmy  qnod  prsBstant 
£picnri  dogmata,  solatinm ;  qnod 
tamen,  qnale  qoale  est,  bonls  omni- 
bus  et  piis  invisum  ac  Ingratnm»  et 
impios  solosy  quos  nnlla  philosophia 
curaredebnityjuvabit.  Creeeh, 


90